หน่วยที่ 1 ระบบอวัยวะร่างกาย

สาระการเรียนรู้

1. ระบบอวัยวะต่างๆ ของร่างกาย
2. ระบบผิวหนัง
3. ระบบโครงกระดูก
4. ระบบกล้ามเนื้อ

ลขิ สิทธข์ิ องบรษิ ทั สำนักพิมพเอมพันธ จำกัด วิชา สขุ ศกึ ษา 4 (หลักสตู รแกนกลาง 2551) หนว่ ยท่ี 1 แผน ท่ี 1 1

ลิขสทิ ธขิ์ องบรษิ ัท สำนกั พิมพเอมพนั ธ จำกัด วชิ า สุขศึกษา 4 (หลักสูตรแกนกลาง 2551) หนว่ ยที่ 1 แผน ท่ี 2 2

องค์ประกอบของผิวหนัง

ลิขสิทธิ์ของบรษิ ัท สำนักพิมพเอมพนั ธ จำกดั วิชา สขุ ศึกษา 4 (หลักสตู รแกนกลาง 2551) หน่วยที่ 1 แผน ที่ 3 3

ประกอบด้วย 2 ส่วน คือ

1. หนังกำพร้า (Epidermis)

ส่วนประกอบของชั้นผิวหนัง

ลขิ สิทธิ์ของบรษิ ัท สำนักพมิ พเอมพันธ จำกัด วิชา สุขศกึ ษา 4 (หลักสตู รแกนกลาง 2551) หนว่ ยท่ี 1 แผน ท่ี 4 4

2. หนังแท้ (Dermis)

หนังแท้ชั้นล่างจะมีรากผมหรือขน และต่อมไขมัน

ลขิ สทิ ธข์ิ องบริษทั สำนกั พมิ พเ อมพนั ธ จำกดั วชิ า สุขศกึ ษา 4 (หลกั สูตรแกนกลาง 2551) หนว่ ยท่ี 1 แผน ท่ี 5 5

ความสำคัญของระบบผิวหนัง

เป็นส่วนที่ห่อหุ้มร่างกาย สำหรับป้องกันอันตราย
ต่างๆ  ที่อาจเกิดขึ้นกับอวัยวะใต้ผิวหนัง
เป็นอวัยวะรับสัมผัสความรู้สึกต่างๆ
เป็นอวัยวะขับถ่ายของเสีย
เปน็ อวยั วะทชี่ ว่ ยขบั สงิ่ ตา่ งๆทอี่ ยใู่ นตอ่ มของผวิ หนงั
ให้เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย เช่น
ขับไขมันไปหล่อเลี้ยงเส้นขน
หรือผมให้เงางาม
เป็นส่วนป้องกัน
รังสีต่างๆ ไม่ให้เป็น
อันตรายต่อร่างกาย
ช่วยควบคุม
ความร้อนในร่างกาย
ให้คงที่อยู่เสมอ

ลิขสทิ ธิ์ของบรษิ ัท สำนกั พิมพเอมพนั ธ จำกัด วชิ า สุขศกึ ษา 4 (หลักสตู รแกนกลาง 2551) หนว่ ยที่ 1 แผนท่ี 6 6

การสร้างเสริมและดำรงประสิทธิภาพ
การทำงานของระบบผิวหนัง

อาบน้ำชำระล้างร่างกายให้สะอาดด้วยสบู่อย่างน้อย
วันละ 1-2 ครั้ง
ทาครีมบำรุงผิวที่มีคุณภาพและเหมาะสม
ทาครีมกันแดดก่อนออกจากบ้าน
สวมเสื้อผ้าที่สะอาด
รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่

ลขิ สิทธข์ิ องบริษัท สำนกั พมิ พเอมพนั ธ จำกัด วิชา สขุ ศกึ ษา 4 (หลกั สูตรแกนกลาง 2551) หนว่ ยที่ 1 แผน ที่ 7 7

กะโหลกศีรษะ กระดกู ไหปลาร้า
กระดกู ขากรรไกร กระดกู สะบัก
กระดกู อก
กระดูกสันหลงั กระดูกซ่ีโครง
กระดกู เชงิ กราน กระดกู ตน้ แขน

ปกลราะยดแขูกน

กระดกู ขอ้ มอื

กระดกู ฝ่ามือ กระดกู นิว้ มือ
กระดูกต้นขา
สะบา้ หวั เขา่

กระดกู ขาทอ่ นลา่ ง

กระดูกขอ้ เทา้ 8
กระดกู ฝา่ เท้า
กระดูกนว้ิ เทา้

ระบบโครงกระดูกของร่างกาย

ลิขสิทธข์ิ องบรษิ ัท สำนกั พมิ พเอมพนั ธ จำกดั วชิ า สุขศกึ ษา 4 (หลกั สูตรแกนกลาง 2551) หนว่ ยท่ี 1 แผนท่ี 8

1. กระดูกแกน  (Axial  Skeleton)

เปน็ โครงกระดกู ทเ่ี ปน็ แกนกลางของรา่ งกาย ทำหนา้ ท่ี
คำ้ จนุ และปอ้ งกนั อนั ตรายใหแ้ กอ่ วยั วะสำคญั ภายในรา่ งกาย
มีจำนวนทั้งสิ้น 80 ชิ้นประกอบด้วย
1. กะโหลกศีรษะ (Skull) มีจำนวน 29 ชิ้น
2. กระดูกสันหลัง (Vertebrae) มีจำนวน 26 ชิ้น
3. กระดูกซี่โครง (Ribs) มีจำนวน 24 ชิ้น
4. กระดูกอก (Sternum) มีจำนวน 1 ชิ้น

2. กระดูกรยางค์ (Appendicular  Skeleton)

เป็นกระดูกที่เชื่อมต่อกับกระดูกแกน ทำหน้าที่
ค้ำจุนและเกี่ยวข้องกับการเคลื่อนไหวของร่างกาย มีจำนวน
ทั้งสิ้น 126 ชิ้น ประกอบด้วย
1. กระดูกแขน มีจำนวน 64 ชิ้น (ข้างละ 32 ชิ้น)
2. กระดูกขา มีจำนวน 62 ชิ้น (ข้างละ 31 ชิ้น)

ลขิ สทิ ธ์ขิ องบรษิ ัท สำนักพิมพเอมพนั ธ จำกัด วชิ า สขุ ศึกษา 4 (หลกั สตู รแกนกลาง 2551) หนว่ ยท่ี 1 แผนท่ี 9 9

โครงกระดูกของมนุษย์จะเชื่อมต่อกันด้วยข้อต่อ แบ่ง
ออกเป็น 2 ประเภท คือ

1. ข้อต่อที่เคลื่อนไหวไม่ได้ (Immovable Joint)
เปน็ ขอ้ ตอ่ ทที่ ำหนา้ ทยี่ ดึ กระดกู เอาไวไ้ มส่ ามารถเคลอื่ นไหว
ไดเ้ ลย เชน่ ขอ้ ตอ่ กะโหลกศรี ษะทเี่ รยี กวา่ ซเู จอร์ (Suture)
เป็นต้น
2. ข้อต่อที่เคลื่อนไหวได้ (Movable Joint)
เป็นข้อต่อที่เชื่อมต่อกระดูกแล้วทำให้เคลื่อนไหวได้ซึ่ง
มีอยู่หลายรูปแบบ เช่น ข้อต่อที่ทำให้เคลื่อนไหวเพียง
ทิศทางเดียวเหมือนบานพับ (Hinge) พบที่ข้อต่อกระดูก
นิ้วมือ นิ้วเท้า

ลิขสทิ ธขิ์ องบริษัท สำนักพิมพเอมพนั ธ จำกดั วชิ า สุขศกึ ษา 4 (หลักสูตรแกนกลาง 2551) หน่วยท่ี 1 แผนท่ี 10 10

ความสำคัญของระบบโครงกระดูก

ประกอบเป็น เป็นที่สร้างเม็ดเลือด
โครงร่างส่วนที่แข็ง

ของร่างกาย

เป็นที่รองรับ เป็นที่เก็บและจ่าย
อวัยวะต่างๆ ของ แคลเซียม ฟอสเฟต

ร่างกาย และแมกนีเซียม

เป็นที่ยึดเกาะของ ป้องกันอวัยวะภาย
กล้ามเนื้อทำให้มี ในร่างกาย เช่น ปอด
การเคลื่อนไหวได้
หัวใจ ตับ สมอง
และประสาท เป็นต้น

ลขิ สทิ ธขิ์ องบรษิ ทั สำนกั พมิ พเอมพันธ จำกัด วชิ า สุขศกึ ษา 4 (หลกั สตู รแกนกลาง 2551) หน่วยท่ี 1 แผนที่ 11 11

การเสริมสร้างและดำรงประสิทธิภาพ
การทำงานของระบบโครงกระดูก

รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่
ออกกำลังกายเป็นประจำสม่ำเสมอ
ระมัดระวังการเกิดอุบัติเหตุกับกระดูก

ลขิ สิทธ์ขิ องบรษิ ัท สำนักพิมพเอมพนั ธ จำกัด วชิ า สุขศกึ ษา 4 (หลกั สตู รแกนกลาง 2551) หน่วยท่ี 1 แผน ที่ 12 12

ระบบกล้ามเนื้อ (Muscular System) ประกอบด้วย

1. กล้ามเนื้อลาย

ลขิ สทิ ธขิ์ องบริษทั สำนักพิมพเ อมพันธ จำกัด วชิ า สุขศกึ ษา 4 (หลักสตู รแกนกลาง 2551) หนว่ ยท่ี 1 แผน ท่ี 13 13

2. กล้ามเนื้อเรียบ
3. กล้ามเนื้อหัวใจ

ลิขสทิ ธข์ิ องบรษิ ัท สำนกั พิมพเอมพันธ จำกัด วิชา สขุ ศกึ ษา 4 (หลกั สูตรแกนกลาง 2551) หน่วยที่ 1 แผน ท่ี 14 14

ความสำคัญของระบบกล้ามเนื้อ

ชว่ ยใหร้ า่ งกายสามารถเคลือ่ นไหวไดจ้ ากการทำงาน
ช่วยให้อวัยวะภายในต่างๆ เช่น หัวใจ ปอด กระเพาะ
อาหาร ลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ หลอดเลือด ทำงานได้ตามปกติ
และมีประสิทธิภาพ
ผลิตความร้อนให้ความอบอุ่นแก่ร่างกาย
ช่วยป้องกันอวัยวะภายในไม่ให้ได้รับความกระทบ
กระเทือน
เป็นที่เกิดพลังงานของร่างกาย

ลขิ สทิ ธิข์ องบริษัท สำนกั พิมพเ อมพันธ จำกัด วิชา สขุ ศึกษา 4 (หลักสูตรแกนกลาง 2551) หน่วยที่ 1 แผนที่ 15 15

การสร้างเสริมและดำรงประสิทธิภาพ
การทำงานของระบบกล้ามเนื้อ

รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่
ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
ทำจิตใจให้ร่าเริงแจ่มใส
ควรมีเวลาพักผ่อนที่เพียงพอ
เมื่อเกิดความผิดปกติเกี่ยวกับระบบกล้ามเนื้อ
ควรรีบไปปรึกษาแพทย์

ลขิ สทิ ธขิ์ องบริษัท สำนกั พมิ พเอมพนั ธ จำกดั วิชา สุขศกึ ษา 4 (หลกั สตู รแกนกลาง 2551) หน่วยที่ 1 แผน ท่ี 16 16