มัลติมิเตอร์แบบเข็ม ลักษณะของมัลติมิเตอร์แบบเข็ม โครงสร้างของมัลติมิเตอร์แบบเข็ม สเกลหน้าปัดมัลติมิเตอร์แบบเข็ม หลักการทำ งานของมัลติมิเตอร์แบบเข็ม ครูพัชรินทร์ วิลัยโรจน์
ลักษณะของมัลติมิเตอร์แบบเข็ม มัลติมิเตอร์ (MULTIMETER) หรือ มัลติเทสเตอร์ (MULTITESTER) หรือ VOM (VOLT-OHM-MILLIAMP METER) คือ เครื่องมือวัดทางไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ที่ จำ เป็นสำ หรับงานช่างที่ปฏิบัติงานทางด้านไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ ที่สามารถวัดค่า ปริมาณทางไฟฟ้าได้หลายชนิดภายในเครื่องมือวัดเครื่องเดียว สามารถวัดค่าปริมาณ ทางไฟฟ้าพื้นฐานที่มัลติมิเตอร์วัดได้ คือ ค่าแรงดันไฟฟ้ากระแสตรง ค่ากระแส ไฟฟ้ากระแสตรง ค่าแรงดันไฟฟ้ากระแสสลับ ค่าความต้านทาน และนอกจากนี้ยัง สามารถวัดค่าปริมาณไฟฟ้าพิเศษเพิ่มอีก ขึ้นอยู่กับยี่ห้อ รุ่น ราคา ของของมัลติมิเตอร์ เช่น อัตราขยายของทรานซิสเตอร์ (HFE) กระแสไฟฟ้ารั่วไหลของทรานซิสเตอร์ (ICEO) ความดังของเสียง สภาพของแบตเตอรี่ (1.5 V และ 9 V) มีความสะดวกในการใช้งาน ลักษณะรูปร่างของมัลติมิเตอร์ แต่ะล่ะยี่ห้อและรุ่นจะมีตำ แหน่งต่าง ๆ และส่วน ประกอบจะถูกวางในตำ แหน่งที่แตกต่างกัน แสดงดังภาพที่ 1 ภาพที่ 1 มัลติมิเตอร์แบบเข็ม
โครงสร้างของมัลติมิเตอร์แบบเข็ม มัลติมิเตอร์แบบเข็มแต่ละรุ่นจะมีโครงสร้าง ส่วนประกอบ การวางตำ แหน่งปุ่มปรับ ขั้วต่อ หน้าปัดและสเกล ที่แตกต่างกันบ้าง แต่มัลติมิเตอร์ทุกเครื่องมีหลักการใช้งาน การวัดค่าปริมาณไฟฟ้า การอ่านค่าสเกล ไม่แตกต่างกัน ดังนั้นการทำ ความเข้าใจ ในการใช้งานมัลติมิเตอร์เพียงรุ่นใดรุ่นหนึ่งแล้ว ก็จะสามารถนำ หลักการใช้งานไปใช้กับ มัลติมิเตอร์ได้ทุกรุ่น ในหน่วยนี้จะนำ มัลติมิเตอร์ ยี่ห้อ DEREE รุ่น DE-361 TR แสดงดัง ภาพที่ 2
โครงสร้างของมัลติมิเตอร์แบบเข็ม หมายเลข 1 คือเข็มมิเตอร์ หมายเลข 2 คือหน้าปัด แสดงสเกลต่าง ๆ ของปริมาณไฟฟ้า หมายเลข 3 คือสกรูปรับแต่งเข็มชี้ของมิเตอร์ ให้ชี้ตำ แหน่ง 0 หรือ ¥ หมายเลข 4 คือปุ่มปรับ 0Ω ADJ ปุ่มนี้ใช้งาน เมื่อเลือกย่านวัดไปที่ย่านวัดความ ต้านทาน (Ω) ในขณะที่นำ สายวัดมิเตอร์ที่ต่อจากขั้วบวกและขั้วลบแตะกัน และปรับปุ่มเพื่อให้เข็มมิเตอร์ชี้ที่ตำ แหน่ง 0Ω หมายเลข 5 คือสวิตช์เลือกย่านวัด สามารถหมุนได้รอบตัว ใช้สำ หรับเลือกชนิดการวัด ปริมาณไฟฟ้าและเลือกปริมาณไฟฟ้าที่จะวัดในย่านวัดที่เหมาะสม หมายเลข 6 คือขั้วต่ออุปกรณ์ทรานซิสเตอร์ และ LED หมายเลข 7 คือขั้วต่อสายวัดมิเตอร์ขั้วลบ ( - ) หรือขั้ว N ใช้สำ หรับต่อสายวัดสีดำ หมายเลข 8 คือขั้วต่อสายวัดมิเตอร์ขั้วบวก ( + ) หรือขั้ว P ใช้สำ หรับต่อสายวัดสีแดง ภาพที่ 2 ส่วนประกอบมัลติมิเตอร์แบบเข็ม
โครงสร้างของมัลติมิเตอร์แบบเข็ม ส่วนประกอบภายในของมัลติมิเตอร์แบบเข็ม แสดงดังภาพที่ 3 ภาพที่ 3 ส่วนประกอบภายในมัลติมิเตอร์แบบเข็ม หมายเลข 1 คือแบตเตอรี่ขนาด 9 V หมายเลข 2 คือแบตเตอรี่ขนาด 1.5 V หมายเลข 3 คือฟิวส์ หมายเลข 4 คือแผงวงจร จากส่วนประกอบภายในของมัลติมิเตอร์ อุปกรณ์ที่ถูกเปลี่ยนบ่อย คือ ฟิวส์ขาด สาเหตุมาจากผู้ใช้งานไม่ชำ นาญหรือขาดความรอบคอบการใช้งาน ในการเลือกย่านไม่ตรง ค่าที่ปริมาณไฟฟ้าที่กำ ลังวัด ในส่วนแบตเตอรี่จะใช้งานได้นาน ไม่ต้องเปลี่ยนบ่อย ๆ
สเกลหน้าปัดมัลติมิเตอร์แบบเข็ม สเกลหน้าปัดของมัลติมิเตอร์แบบเข็ม มีสเกลแสดงค่าปริมาณทางไฟฟ้าหลายชนิด และค่าที่อ่านที่ได้แตกต่างกันขึ้นอยู่กับการเลือกสวิตช์ย่านวัด ทำ ให้สเกลมีหลายแถว แต่ละแถวจะอ่านค่าปริมาณไฟฟ้าที่ต่างกัน มีช่องสเกลหลายช่อง ตัวเลขที่แสดงแต่ละ สเกลก็แตกต่างกันค่าที่อ่านได้แต่ล่ะช่องแต่ละแถวก็แตกต่างกัน และสเกลมีแบบเป็นเชิง เส้น และไม่เป็นเชิงเส้น แสดงค่าที่วัดเป็นพื้นที่สีแดง/สีเขียว ลักษณะของสเกลหน้าปัด มัลติมิเตอร์แบบเข็ม แสดงดังภาพที่ 4 ภาพที่ 4 สเกลหน้าปัดมัลติมิเตอร์แบบเข็ม
สเกลหน้าปัดมัลติมิเตอร์แบบเข็ม หมายเลข 1 คือสเกลโอห์ม ( Ω ) สำ หรับอ่านค่าความต้านทาน เมื่อตั้งย่านวัด Ω โดยเริ่มอ่านค่า 0Ω ทางด้านขวามือของสเกล หมายเลข 2 คือสเกลแรงดันไฟฟ้ากระแสตรง กระแสไฟฟ้ากระแสตรง และแรงดันไฟฟ้า กระแสสลับ (DCV, A , ACV) ใช้สำ หรับอ่านค่าแรงดันไฟฟ้ากระแสตรง เมื่อ ตั้งย่านวัด DCV ใช้สำ หรับอ่านค่ากระแสไฟฟ้ากระแสตรง เมื่อตั้งย่านวัด DCMA และใช้สำ หรับอ่านค่าแรงดันไฟฟ้ากระแสสลับ เมื่อตั้งย่านวัด ACV หมายเลข 3 คือสเกลแรงดันไฟฟ้ากระแสสลับ 10 โวลต์ (AC 10 V) ใช้สำ หรับอ่าน ค่าแรงดันไฟฟ้ากระแสสลับ เมื่อตั้งย่านวัดที่ AV 10 V เท่านั้น หมายเลข 4 คือสเกลค่าอัตราขยายกระแสไฟฟ้า HFE ใช้สำ หรับอ่านค่าอัตราขยาย กระแสไฟฟ้ากระแสตรงของตัวทรานซิสเตอร์ เมื่อตั้งย่านวัด Ω ที่ตำ แหน่ง X10 (HFE) หมายเลข 5 คือกระจกเงา ใช้สะท้อนเข็มชี้ ช่วยให้อ่านค่าปริมาณไฟฟ้าเที่ยงตรง โดยขณะอ่านต้องให้ตำ แหน่งเข็มชี้จริงและเข็มชี้ในเงาเข็มชี้ในกระจกซ้อน ทับกันพอดี
สเกลหน้าปัดมัลติมิเตอร์แบบเข็ม หมายเลข 6 คือสเกลค่ากระแสไฟฟ้ารั่วไหล ของตัวทรานซิสเตอร์ (ICEO) ใช้สำ หรับอ่าน ค่ากระแสไฟฟ้ารั่วไหลของตัวทรานซิสเตอร์ที่ขาคอลเลกเตอร์ (C) และขาอิมิตเตอร์ (E) เมื่อขาเบส (B) เปิดลอย ขณะตั้งย่านวัดโอห์ม (Ω) ที่ X1 (150 MA), X10 (15 MA), X100 (1.5 MA) และ X1K (150 MA) นอกจากนั้นยังใช้แสดงค่ากระแสไฟฟ้าภาระในการวัดไดโอด (LI) ใช้สำ หรับ อ่านค่ากระแสไฟฟ้าภาระที่ไหลผ่านตัวไดโอด เมื่อวัดด้วยย่านวัดโอห์ม (Ω) หมายเลข 7 คือสเกลค่าแรงดันไฟฟ้าภาระ (LOAD VOLTAGE) ในการวัดตัวไดโอด (LV) ใช้สำ หรับ อ่านแรงดันไฟฟ้าไฟฟ้าภาระที่ตกคร่อมตัวไดโอด เมื่อ วัดด้วยย่านวัดโอห์ม (Ω) เป็นการวัดค่าในเวลาเดียวกับการวัด LI หมายเลข 8 คือสเกลค่าความดังของสัญญาณเสียง บอกค่าการวัดออกมาเป็น เดซิเบล (DB) ใช้สำ หรับอ่านค่าความดังของสัญญาณเสียง เมื่อตั้งย่านวัด ที่แรงดันไฟฟ้ากระแสสลับ (ACV) หมายเลข 9 คือสเกลแสดงสภาพของแบตเตอรี่ 1.5 V และ 9 V
หลักการทำงานของมัลติมิเตอร์แบบเข็ม มัลติมิเตอร์ เป็นการรวมวงจรวัดหลายวงจรรวมกัน คือ แอมมิเตอร์ โวลต์มิเตอร์ โอห์มมิเตอร์ โดยใช้มิเตอร์ขดลวดเคลื่อนที่ต่อรวมกัน เป็นตัวแสดงผลให้ทราบค่าปริมาณ ไฟฟ้าชนิดต่าง ๆ โดยการบ่ายเบนของเข็มชี้บนสเกลหน้าปัด การทำ งานของมัลติมิเตอร์ ก็ขึ้นอยู่กับการใช้สวิตช์เลือกย่านวัด เช่น เลือกย่านวัดแรงดันไฟฟ้ากระแสตรง วงจรของ มัลติมิเตอร์ ในขณะนั้น ก็จะเป็นวงจรโวลต์มิเตอร์ คือมีตัวต้านทานต่ออนุกรมกับ มิเตอร์ขดลวดเคลื่อนที่ในการขยายย่านวัด เป็นต้น