กฏหมายและมาตรฐานความปลอดภัยในการทำงานในห้องปฏิบัติการและโรงประลอง ตามรูปแบบnew normal

Safety Week 2020

สปั ดาหค์ วามปลอดภยั ในการทางาน มจธ.ครั้งท่ี18

หลักสตู รฝึกอบรมความปลอดภัยในการทางานสาหรับนกั ศึกษาปริญญาตรี มจธ.
กฎหมายและมาตรฐานความปลอดภัยในการทางานห้องปฎบิ ัติการและโรงประลองตามรปู แบบ

New Normal

ผศ.สุชาดา ไชยสวสั ดิ์
ศนู ยก์ ารจัดการด้านพลงั งานสงิ่ แวดล้อมความปลอดภยั อาชีวอนามยั มจธ

นโยบายในการพฒั นามหาวทิ ยาลยั สเี ขียวอย่างยัง่ ยืนที่สอดคลอ้ งกบั SDG 2030ท่เี นน้ การบรหิ ารจัด

การพลงั งานสงิ่ แวดลอ้ ม ความปลอดภัยและพัฒนานักศกึ ษาใหเ้ ปน็ ผู้นาแหง่ การเปลี่ยนแปลง

มจธ.ม่งุ ม่ันในการเป็นผนู้ าด้านความยง่ั ยืนในทกุ กจิ กรรมทดี่ าเนนิ การเรมิ่ จากการทางาน การเรียนการสอนและ
การวิจัย โดยดาเนนิ การดงั น้ี
o พฒั นามหาวิทยาลัยใหเ้ ป็นมหาวิทยาลัยสีเขียวที่ย่งั ยืนทเ่ี ป็นตน้ แบบด้านระบบการจัดการพลงั งาน สง่ิ แวดลอ้ ม

ความปลอดภัย และพัฒนาแพลตฟอรม์ การพัฒนาความยง่ั ยืนเพอื่ ส่งเสริมการเป็นผ้นู าด้านความยั่งยืนของ
นักศึกษาและบคุ ลากร

o สนบั สนนุ นกั ศกึ ษาและบุคลากรใหเ้ ป็นผ้นู าแห่งการเปล่ียนแปลงSocial change agentsเพื่อชว่ ยเหลือ

ชมุ ชนและสังคมให้มีคุณภาพชีวติ ทด่ี ีและยง่ั ยนื โดยใชย้ ึดหลกั การพัฒนาความยง่ั ยืนตามปรชั ญาเศรษฐกิจ
พอเพยี ง
o สืบสานให้เกิดการพัฒนาอยา่ งต่อเนอื่ งด้านระบบการจัดการพลังงาน สิ่งแวดลอ้ ม ความปลอดภยั เพือ่ ชว่ ยให้
บรรลุเปา้ หมายความยงั่ ยนื สาหรบั ทกุ คน

รองศาสตราจารย์ ดร.สวุ ทิ ย์ แซ่เตีย
อธกิ ารบดี

KMUTT Sustainable University for SDG 2030

จากนโยบายทีม่ ุง่ สกู่ ารเปน็ มหาวทิ ยาลยั สีเขยี วทย่ี งั่ ยืนทบี่ รรลเุ ปา้ หมายตามSDG2030นาไปสกู่ ารปฎิบัติ -สร้างการรับรู้

เข้าใจให้กับนักศึกษาเพื่อนาไปสู่การปฎิบัติภายในมหาวิทยาลัยให้เกิดความยั่งยืน ก่อนขยายผลไปสู่ชุมชนรอบข้าง โดย
เน้นการพฒั นานักศึกษาใหเ้ กง่ และดี

1/18/2021

ความปลอดภยั กบั เป้าหมายตามSDG2030

SDG เป้าหมายที่ 3 Good Health and Well being มีสขุ ภาพและความเปน็ อยูท่ ี่ดี เปา้ หมายนี้เนน้ ความปลอดภัยและสขุ ภาพ

3.5 ลดเครอ่ื งด่ืมเสพตดิ และแอลกอฮอล
3.6ลดการบาดเจ็บและการตายจากอุบัตเิ หตุบนทอ้ งถนน
3.9ลดความเจบ็ ป่วยและการตายจากสารอันตรายและมลพษิ
3.A ควบคุมการสูบบหุ รี่

SDG เป้าหมายท่ี11 Sustainable Cities and Communities เมืองและถิ่นฐานมนุษยย์ งั่ ยนื

เปา้ หมายน้เี นน้ การทาใหเ้ มืองและชมุ ชนมคี วามปลอดภัยทัว่ ถงึ จงึ มุ่งในการจดั การส่งิ แวดล้อมขยะและมลพษิ รวมถึงสรา้ งความปลอดภัยในพ้นื ท่ีเมอื งและ
ชุมชนรวมถงึ สนบั สนนุ การเดนิ ทางปลอดภยั
11.2 จดั ระบบการเดินทางทีป่ ลอดภัยอยา่ งย่งั ยนื และเหมาะสม
11.6 ลดผลกระทบตอ่ สง่ิ แวดลอ้ มในเมืองและชุมชน
11.7จัดให้มกี ารเข้าถึงพื้นท่สี เี ขยี วท่ปี ลอดภัยและจดั พืน้ ที่สาธารณะ

SDGเป้าหมายท1่ี 2 Sustainable Consumption and Production การบรโิ ภคและการผลติ ท่ีย่ังยนื

เปา้ หมายนเ้ี น้นเร่ืองการผลติ ทีย่ ่งั ยืนและปลอดภยั รวมถึงการบรโิ ภคทพี่ อดเี พือ่ ใหเ้ กิดความยงั่ ยนื และสมดลุ โดยการเปล่ียนแปลงการผลิตและการบรโิ ภค
สนิ ค้าและทรพั ยากรเพอื่ ให้เกดิ การจัดการการใช้ทรัพยากรธรรมชาติร่วมกนั อยา่ งมปี ระสิทธิภาพ ส่งเสริมให้มีการรไี ซเคิลและลดขยะมูลฝอยในชุมชนและ
อุตสาหกรรมรวมถงึ การกาจดั ขยะพิษและลดมลพิษเพ่ือความย่ังยนื
 12.3 ลดการเกิดขยะเศษอาหารลง50%
 12.4 จดั การสารเคมแี ละของเสียอันตรายใหเ้ ปน็ ระบบ
 12.5 ลดการเกดิ ขยะจากแหลง่ กาเนดิ อย่างต่อเนอื่ ง
 12.8 ส่งเสรมิ การสร้างความเขา้ ใจในการใชช้ วี ติ อย่างยงั่ ยนื ให้ทว่ั ถึง

1/18/2021

กฎหมายและมาตรฐานความปลอดภัยในการทางานห้องปฎิบัตกิ ารและโรง

ประลองตามรูปแบบNew Normal

วตั ถปุ ระสงค์เพือ่ ให้เกิดความรู้และความเขา้ ใจใน
o กฎหมายและมาตรฐานความปลอดภัยในการทางานห้องปฎบิ ตั กิ ารและโรงประลอง
o นโยบายและกฎระเบียบด้านความปลอดภยั ในการทางานหอ้ งปฎิบัตกิ ารและโรงประลองของมจธ
o ระบบการจัดการทเ่ี กีย่ วข้องกับความปลอดภัยของ มจธ
o มาตรฐานห้องปฎิบัติการปลอดภยั (ESPReLและ มอก.2677-2558)
o ESPReL องคป์ ระกอบท่ี1-การบรหิ ารระบบการจัดการความปลอดภัย

ความปลอดภัย:กฎหมาย มาตรฐานและขอ้ กาหนด

1. พระราชบญั ญตั วิ ัตถุอันตราย พ.ศ. 2535 มงุ่ เน้นการควบคมุ การผลติ นาเขา้ สง่ ออก และการมไี วใ้ นครอบครองสารเคมตี ามบญั ชีในประกาศอุตสาหกรรม
เรื่อง บญั ชรี ายช่ือวัตถอุ ันตราย

2. พระราชบัญญตั โิ รงงาน พ.ศ. 2535 มุ่งใช้ควบคุมโรงงานในการดาเนนิ การอย่างปลอดภยั การกาจดั ของเสีย และการทาใหเ้ กดิ การปนเปอื้ นในสง่ิ แวดล้อม
3. พระราชบญั ญตั ิคมุ้ ครองแรงงานเนน้ ทก่ี ารปอ้ งกันอนั ตรายผู้ใชแ้ รงงานในสถานประกอบการซง่ึ ไดแ้ ก่พิษภยั ของสารเคมีทใี่ ชใ้ นกระบวนการผลิต โดย

กาหนดค่ามาตรฐานของการสัมผัสสารเคมใี นช่วงเวลาทางานปกตภิ ายใน 1 วนั ไม่เกิน 8 ชว่ั โมง หรอื 48 ชั่วโมงต่อสัปดาห์
4. ประกาศของกระทรวงมหาดไทย เรอ่ื งความปลอดภยั ในการทางานเก่ยี วกับภาวะแวดลอ้ ม (สารเคมี) พ.ศ. 2520 กาหนดปรมิ าณความเขม้ ขน้ ของสารเคมีทมี่ ี

ไดใ้ นบรรยากาศของการทางาน
5. พระราชบญั ญตั ิควบคมุ อาคาร พ.ศ. 2522 ได้แก่ กฎกระทรวงฉบบั ท่ี 33 (พ.ศ. 2535) ฉบบั ที่ 39 (พ.ศ. 2537) ฉบับที่ 48 (พ.ศ. 2540) ฉบับท่ี 50 (พ.ศ.

2540) ฉบับท่ี 55 (พ.ศ. 2543) และฉบบั ที่ 60 (พ.ศ. 2549) และข้อบญั ญัตกิ รงุ เทพมหานครเรื่องควบคุมอาคาร พ.ศ. 2544 กาหนดใหต้ ้องมีลกั ษณะถูกต้อง
และผา่ นเกณฑข์ ้อกฎหมายเพ่อื ความปลอดภยั ของผู้ใช้อาคาร โดยต้องยืน่ แบบใหพ้ จิ ารณาเพื่อขออนญุ าตก่อสร้าง
6.พระราชบญั ญัติความปลอดภัย อาชีวอนามยั และสภาพแวดล้อมในการทางาน พ.ศ. 2554 ห้องปฏบิ ัติการถกู ควบคมุ โดยพระราชบัญญตั คิ วามปลอดภัย อาชี
วอนามัยและสภาพแวดลอ้ มในการทางาน เน้นด้านความปลอดภัยเก่ียวกับผูป้ ฏิบัติงานและใหค้ วามสาคญั ในการทางานในหอ้ งปฎบิ ตั ิการ สารเคมสี าร
อนั ตรายรวมถงึ ไฟฟ้า เครอ่ื งจักรกล
7.พระราชบญั ญัติเชื้อโรคและพษิ จากสัตว์ พ.ศ.2558 เนน้ การทางานกับเช้อื กอ่ โรคที่เปน็ ไปตามมาตรฐานความปลอดภยั ทางชวี ภาพโดยใหค้ วามสาคัญกับชนิด
และความรา้ ยแรงของเชอื้ โรค กับสถานทปี่ ฎิบัติและผปู้ ฎบิ ัตงิ านท่ตี อ้ งเปน็ ไปตามมาตรฐาน และต้องมีการประเมินความเสย่ี ง
8.มาตรฐานความปลอดภยั ทางชีวภาพ
9.มาตรฐานความปลอดภยั หอ้ งปฎบิ ตั ิการ
10.มาตรฐานความปลอดภัยสารรังสี และสารอันตรายอ่นื ๆ

1/18/2021

มาตรฐานความปลอดภัยหอ้ งปฏบิ ัตกิ าร มาตรฐานความปลอดภยั หอ้ งปฏิบตั ิการ
ตามขอ้ กาหนดของ วช. ตามข้อกาหนดของ วช.

ระบบบรหิ ารจดั การความปลอดภัย เป็นเครอ่ื งมือในการบรู ณาการการดาเนนิ งานดา้ นตา่ งๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั ความปลอดภยั ของ 8
หอ้ งปฏิบัตกิ าร ใหเ้ กอื้ กลู และสนับสนุนการทางานกนั และกนั เน่ืองจากเนือ้ งานท่ีตอ้ งดาเนนิ การมีหลายลักษณะ และต้องใชค้ วามรู้
ความชานาญเฉพาะดา้ น เช่น ความรูเ้ ก่ยี วกับสารเคมี โครงสรา้ งทางสถาปัตยกรรมและวิศวกรรม ทาใหต้ อ้ งแบง่ กลมุ่ บริหารจัดการ
ความปลอดภัย เพือ่ ให้การดาเนินงานแต่ละดา้ นมีประสิทธภิ าพและความคล่องตวั สามารถปรบั ใหส้ อดคล้องกบั ความเปลี่ยนแปลงของ
ความเส่ียงที่เกดิ ขนึ้ เสมอได้อยา่ งทันกาล และใชก้ ารบรหิ ารจดั การระบบเช่อื มโยงการบริหารจดั การของกลุม่ ตา่ งๆ เข้าด้วยกัน
ยทุ ธศาสตร์การบรหิ ารจัดการเพื่อความปลอดภัยของหอ้ งปฏบิ ัติการ แบง่ เป็น 7 ดา้ น คือ

ยทุ ธศาสตรก์ ารบริหารจดั การเพอ่ื ความปลอดภยั ของ
ห้องปฏิบตั ิการ

การบรหิ ารระบบการจัดการความ 2 ระบบการจัดการสารเคมี

ปลอดภยั 1 ลกั ษณะทางกายภาพของหอ้ งปฏิบตั กิ าร อุปกรณ์

ระบบการจดั การของเสีย 3 4 และเครือ่ งมือ

ระบบการป้องกนั และแกไ้ ขภยั 5 6 การใหค้ วามร้พู ้นื ฐานเกีย่ วกบั ความปลอดภยั ใน
หอ้ งปฏิบตั ิการ และการสรา้ งจติ สานกึ
อันตราย

การจัดการข้อมูลและเอกสาร 7

New Normal in Lab วถิ ชี ีวิตใหม่ในหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร

การแตง่ กายในการเขา้ ทางานห้องปฏบิ ัตกิ าร แบบ
New Normal

ระเบียบปฏิบตั ิในการเข้าทางาน
ในห้องปฏิบตั ิการแบบ New Normal

1 2 3 4 สวมอุปกรณ์ความ
ขออนุมตั กิ าร ปลอดภยั
เขา้ ทางาน บันทึกเข้าทางาน ล้างมอื กอ่ นเข้า
ปฏิบตั ิงาน เข้ามาในหอ้ งปฏิบตั ิการ ในพนื ท่ีจัดเตรียม
ในห้องปฏิบัติการตามระบบการ บนั ทึกการเข้าทางาน /ผา่ นระบบ เปน็ Change room/Change Corner
จากดั คนเข้าทางาน และเข้า คัดกรอง โดยวดั อุณหภมู ริ ่างกาย ลา้ งมือดว้ ยนาและสบู่ หรือ 75% เพือ่ สวมอปุ กรณเ์ พ่ือความปลอดภัยเฉพาะ
ทางานตามช่วงเวลาท่ีไดร้ ับ ตอ้ งไมเ่ กิน 37.5 องศา แอลกอฮอล บุคคลสวมเสอื กาวน์แขนยาว ทีค่ รอบตา
อนุมัติ หน้ากาก Face shield รองเทา้ และถงุ
สวมเส้อื กาวน์แขน สวมทีค่ รอบตา มือทเี่ หมาะสม
ยาว Goggle 5 ปฏิบัติงานในพื้นที่
ทกี่ าหนด 6 เกบ็ วสั ดุอุปกรณ์และ 7 ทาความสะอาด 8 ล้างมอื ก่อนออก
สวม Face Shield สวมหนา้ กาก บนั ทีกการใชส้ ารเคมี
Mask โดยดาเนนิ การทาความสะอาด และฆ่าเชื้อ จากหอ้ งปฏบิ ตั ิการ
สวมถุงมือท่ี พืน/โต๊ะ/วัสดุอปุ กรณ์/ เมอ่ื ปฏิบัตงิ านเสร็จให้จัดเกบ็
เหมาะสม สวมรองเทา้ หมุ้ ส่งิ แวดลอ้ มทใี่ ชใ้ นการปฏบิ ัตงิ าน วสั ดุอปุ กรณ์ทาความสะอาด ถอดเสือกาวน์ /ทคี่ รอบตา/ ล้างมือด้วยนาและสบู่ หรือ
ส้น ก่อนและหลังการปฏิบตั ิงานทกุ อปุ กรณแ์ ละพนื ท่ี และบันทกึ Face shield ไวใ้ นสถานทที่ ี่ 75% แอลกอฮอล กอ่ นออก
ครังโดยใช้ 75%แอลกอฮอล การใชส้ ารเคมี และบันทึก จดั ไวใ้ ห้ ในหอ้ งปฎบิ ตั ิเพ่ือทา จากหอ้ งปฏิบัติการ
ปรมิ าณของเสยี ท่ีผลิตขึนให้ ความสะอาดและฆ่าเชอื โรค
เรยี บร้อย และถอดถงุ มือและหน้ากาก
ทิงในถังขยะติดเชือเพ่อื นาไป
จัดการอย่างถูกต้องและ
เหมาะสม

9

นโยบายและกฎระเบียบด้านความปลอดภัยในการทางานห้องปฎิบัติการและโรง
ประลองของมจธ

นโยบายและWebsiteด้านความ
ปลอดภยั มจธ.

www.eesh.kmutt.ac.thหน้า |

กฏระเบียบและข้อบงั คบั ด้านความปลอดภยั
ในการทางานห้องปฏิบตั กิ ารและโรงประลอง มจธ.(2563)

1. นกั ศึกษาและบคุ ลากรท่ีเข้าปฏบิ ตั ิการหรอื ปฏิบตั งิ านในห้องปฏบิ ัตกิ ารและโรงประลองอยา่ งตอ่ เนอ่ื งไม่น้อยกวา่ 2เดือนต้องเข้ารับการฝึกอบรมในหลักสูตร “ความปลอดภัยในการทางานห้องปฏิบัติการ
และโรงประลอง”และทาการทดสอบเพื่อใหไ้ ด้ “SAFETY CARD” เพือ่ ใช้ขออนุญาตเขา้ ปฏบิ ตั งิ านในหอ้ งปฏบิ ัติการกับภาควิชา สายวิชา คณะหรือสานักอ่ืนใดที่สังกัดในมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอม
เกล้าธนบุรี โดยภาควิชา สายวิชา คณะหรอื สานกั นนั ๆ สงวนสิทธใ์ิ นการที่จะไม่อนญุ าตให้เขา้ ปฏบิ ัติงานหากไม่มี SAFETY CARD

2. หวั หน้าห้องปฏบิ ัติการ หรอื ผทู้ ไ่ี ดร้ ับมอบหมาย ต้องทาการลงทะเบยี นเข้าระบบ และทาการประเมินตนเองตามมาตรฐาน ESPReL Checklist ของสานักงานวิจัยแห่งชาติ เพ่ือเป็นฐานข้อมูลการ
ดาเนนิ การดา้ นตา่ งๆทเ่ี กี่ยวข้องกับการพัฒนาและยกระดับห้องปฏิบัตกิ ารปลอดภัยของมหาวทิ ยาลยั

3. หวั หนา้ หอ้ งปฏบิ ัตกิ าร หรือผทู้ ี่ไดร้ บั มอบหมายจดั ทาระบบการเขา้ มาทางานของนกั ศกึ ษา บุคลากร ตามระเบยี บและประกาศของมหาวิทยาลัยอยา่ งเครง่ ครดั
4. นักศึกษาและบุคลากรทุกคนต้องปฏิบัติตามระเบียบปฏิบัติ หรือข้อปฏิบัติด้านการใช้ห้องปฏิบัติการและโรงประลองของหน่วยงานนันอย่างเคร่ งครัด และห้ามอย่างเด็ดขาดในการสูบบุหร่ี ดื่มนาหรือ

เครือ่ งดม่ื รับประทานอาหารหรอื ขนมของวา่ งและนาสัตวเ์ ลียงเข้ามาในหอ้ งปฏิบตั ิการ
5. นกั ศึกษาและบคุ ลากรทกุ คนต้องปฏิบัติตามคู่มือความปลอดภัย หรือระบบการปฏิบัติที่ดีในห้องปฏิบัติการ หรือ Good Laboratory Practice (GLP) ประจาห้องปฏิบัติการและโรงประลอง คู่มือการ

จดั การอุบตั ิเหตแุ ละการระงบั เหตุฉกุ เฉนิ ประจาหอ้ งปฏิบัตกิ ารและโรงประลองอย่างเครง่ ครัด
6. นักศึกษาและบุคลากรทุกคนต้องปฏิบัติตามคู่มือการทางานอย่างปลอดภัยกับสารเคมีและสารจุลชีพ คู่มือการบริหารจัดการสารเคมีโดยใช้ฐาน ข้อมูล คู่มือการจัดแยกและจัดเก็บของเสียภายใน

หอ้ งปฏบิ ัติการ และค่มู ือการบริหารจัดการขยะและของเสยี ชนิดของแขง็ และปฏบิ ตั ิตามอย่างเคร่งครัด
7. นักศึกษาและบุคลากรทกุ คนทตี่ อ้ งปฏบิ ัติงานนอกเวลาราชการโดยไมม่ ผี ู้ควบคมุ รับผิดชอบดูแลหรอื ดูแลนอ้ ยกว่า 50% ตอ้ งทาใบขออนญุ าตใชห้ อ้ งปฏิบัติการ โดยการเข้าปฏิบัติงานนอกเวลาราชการนัน

ตอ้ งใช้หลัก Buddy System คอื ต้องมเี พื่อนอยทู่ างานด้วยในการปฏิบตั งิ าน 2หรอื 4คน เปน็ อย่างนอ้ ยตามแตส่ ภาพงาน และเพ่อื นที่ทางานอยู่ดว้ ยนนั ต้องเป็นนักศึกษาหรือบุคลากรท่ีได้รับอนุญาตให้
ปฏบิ ตั ิงานในหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร/โรงประลองหรือหน่วยงานนนั เทา่ นัน ไม่อนญุ าตให้นาบุคคลภายนอกหรือนกั ศกึ ษาและบคุ ลากรของ มจธ .ทไี่ มไ่ ดร้ ับอนุญาตให้ปฏบิ ัตงิ านเข้ามาทางานนอกเวลาทาการ

8. นกั ศกึ ษาและบคุ ลากรทุกคนต้องทาใบขออนญุ าตและต้องไดร้ บั การอนญุ าตแล้วเท่านันก่อนนาสารเคมีและสารจุลชีพ หรือวัสดุ อุปกรณ์ไฟฟ้า อุปกรณ์ประกอบของเครื่องมือจากหน่วยงานภายนอกหรือ
แหล่งอน่ื ภายในมหาวทิ ยาลัยเขา้ ไปใชใ้ นหอ้ งปฏบิ ัติการและไม่อนุญาตให้นาวสั ดุ อปุ กรณ์ เครอื่ งมอื ออกไปใชน้ อกหอ้ งปฏบิ ัติการโดยเดด็ ขาด เว้นแต่กรณีของการปฏิบัติงานนอกสถานที่ ซึ่งต้องทาเรื่องขอ
อนุญาตอย่างเปน็ ลายลกั ษณอ์ ักษรและได้รบั การอนุมัติให้นาออกไปใช้นอกห้องปฏบิ ัติการเทา่ นนั

1
1

หนา้ |

นโยบายและกฎระเบยี บดา้ นความปลอดภัยในการทางานหอ้ งปฎบิ ตั กิ ารและ
โรงประลองของมจธ

นโยบายและWebsiteด้านความ
ปลอดภยั มจธ.

www.eesh.kmutt.aหcน.า้ th|

ข้อควรปฏิบตั ิในการทางานอย่างปลอดภยั ในห้องปฏิบตั ิการ
และโรงประลองของ มจธ.(2563)

หนา้ |

www.eesh.kmutt.ac.th13

หนา้ |

SAFETY CARD

SAFETY TEST

นักศึกษาและบคุ ลากรทเี่ ขา้ ห้องปฏิบัติการและโรงประลอง อย่างต่อเน่ืองไม่น้อยกว่า 2 เดือนต้องเข้ารับการฝึกอบรมในหลักสูตร “ความ
ปลอดภัยในการทางานห้องปฎิบัติการและโรงประลอง” และทาการทดสอบเพ่ือให้ได้ “SAFETY CARD” เพื่อใช้ขออนุญาตเข้า
ปฏิบตั ิงานในห้องปฏบิ ตั ิการกับภาควชิ า สายวชิ า คณะหรอื สานกั อ่นื ใดทีส่ งั กดั ในมหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยพี ระจอมเกล้าธนบุรี โดยภาควิชา
สายวชิ า คณะหรอื สานกั นนั ๆ ทรงสิทธิ์ในการทีจ่ ะไมอ่ นญุ าตใหเ้ ข้าปฏบิ ัตงิ านหากไม่มี SAFETY CARD

หน้า |

ระบบการจัดการความปลอดภยั ของ
หอ้ งปฎบิ ัตกิ าร มจธ

ระบบการจดั การความปลอดภยั ของห้องปฎิบัตกิ าร มจธ.

o เน้นการดาเนินการท่ีสอดคล้องกับมาตรฐานห้องปฎิบัติการปลอดภัย ของวช.ที่ใช้ESPReL Checklist เป็นเครื่องมือ และ
ดาเนนิ การขึน้ ทะเบียนห้องปฎบิ ตั กิ ารปลอดภยั ภายใต้การตรวจประเมนิ ในระบบการยอมรับร่วมหรอื Peer Evaluation

o ระบบการบรหิ ารจัดการสารเคมี มจธ-คู่มือการบรกิ ารจัดการสารเคมี มจธ.
o ระบบการจดั การของเสยี อันตราย มจธ-คู่มอี การจัดการของเสียอันตราย มจธ.
o การจัดการความปลอดภัยโดยการประเมินความเสี่ยงภัยในการทางาน และปิดGapความเสี่ยงด้วยการขจัดอันตราย ควบคุม

และป้องกันอนั ตรายโดยใช้อปุ กรณป์ ้องกัน ป้ายเตอื นอันตรายและใช้วิธีฝกึ อบรม และการเตรยี มการระบบระงบั เหตฉุ กุ เฉนิ
o ดาเนินการตามข้อกาหนด ของมาตรฐานห้องปฎิบัติการปลอดภัยของวช.ท่ีใช้ESPReL Checklist เป็นเคร่ืองมือ เพื่อเตรียม

ความพรอ้ มในการเขา้ รับการตรวจประเมนิ ในระบบPeer Evaluation

การบรหิ ารจดั การสารเคมี ของ มจธ.

 แยกตามสมบัติของสารเคมี
 ตดิ ฉลากโดยใช้ CODE สี
 ใชฐ้ านขอ้ มลู เขา้ ช่วยในการบริหารจดั การ

สญั ญลักษณ์อนั ตรายของสารเคมี

1/18/2021

แยกตามสมบัติของสารเคมโี ดยใช้ระบบรหสั สี

สารเคมไี วไฟ สารเคมีไวไฟพเิ ศษ
สารเคมีทาปฏกิ ริ ิยา
สแี ดง สแี ดงคาดขาว
สเี หลือง สารเคมกี ดั กร่อน
สขี าว สารเคมอี นั ตราย ต่อสุขภาพ สารเคมีทาปฏิกิริยาพเิ ศษ

สเี หลอื งคาดขาว

สีขาวคาดดา สารเคมีกดั กรอ่ นพเิ ศษ
สารเคมปี กติ

สีเขียว

1/18/2021 สีน้าเงิน

การจดั เกบ็ สารเคมีโดยใช้ระบบรหสั สี

1/18/2021

ระดับอนั ตรายในความปลอดภยั ทาง
ชีวภาพ

Biosafety Level 1 (BSL-1) ระดบั อนั ตรายของจลุ ินทรยี ์
เป็น ห้องปฏิบัติการ มาตรฐ าน ซ่ึงมีอุปกรณ์เคร่ืองมือเคร่ืองใช้ ช นิดทั่ว ไป ที่ CLASS 1 จุลินทรียส์ ว่ นใหญ่เปน็ พวกไมก่ ่อโรค คนสขุ ภาพแข็งแรงมกั ไม่ไดร้ ับ

จาเป็นผใู้ ช้งานพงึ ปฏิบัติตวั ตามกฎระเบียบของการทางานกบั จลุ ชพี ท่ัวไป อนั ตรายเช่น Bacillus megaterium, Lactococcus, Saccharomyces
Biosafety Level 2 (BSL-2)
มาตรฐานการใช้หอ้ งเหมอื นระดบั 1และเพ่ิมเตมิ วา่ ผ้ปู ฎบิ ัตงิ านต้องสวมเสือ CLASS 2 เปน็ จุลินทรยี ์ก่อโรค ระดบั ความรนุ แรงปานกลาง สามารถติดต่อไดแ้ ม้
ในคนสขุ ภาพดี Staphylococcus aureus, Salmonella spp, Blastomyces,
ปฏิบตั กิ าร ถงุ มือ และควรทางานในตู้ปลอดเชือ มเี คร่อื งหมาย Biohazard Cryptococcus
ตดิ ในหอ้ งปฏบิ ัตกิ าร จากดั การเข้าห้องเฉพาะผทู้ างานเท่านัน
Biosafety Level 3(BSL-3) CLASS 3 เป็นจุลนิ ทรีย์ก่อโรคระดับอนั ตรายสูง เสียชวี ติ ไดถ้ ้าสดู ดม หรือเขา้ สู่
มาตรฐานการใชห้ อ้ งเหมอื นระดบั 2 เพ่มิ เตมิ ดว้ ยการบงั คบั ใหท้ างานในตู้ปลอด ร่างกาย เช่น Mycobacterium tuberculosis, Francisella tularensis, Yersinia
เชือ และตอ้ งเก็บกาจดั วสั ดอุ ุปกรณ์ หรอื ฆา่ เชอื ทุกอยา่ งกอ่ นนาออกจากห้อง ใส่ pestis,Brucella spp, Coccidioides immitis, AIDS virus

เสือปฏิบตั ิการพิเศษมกี ารตดิ ตามหรือเฝ้าระวังผู้ปฏิบัติงานกลมุ่ นีเชน่ ฉีดวัคซนี CLASS 4 เป็นจุลินทรยี ์ก่อโรค
Biosafety Level 4 (BSL-4) ระดับอันตรายสงู สดุ เช่น Lassa fever virus,
มาตรฐานการใช้ห้องเหมือนระดับ 3 และเพ่ิมเตมิ วา่ ไมใ่ ช้อุปกรณ์ร่วมกัน ฆ่าเชือ Ebola หรอื Marburg Virus

อปุ กรณว์ ัสดุ ก่อนและหลงั ปฏบิ ัติงาน ผู้ปฏิบตั ิงานต้องอาบนาเปล่ยี นเสือผ้าทัง
ก่อนและหลงั ปฏบิ ัติงานทกุ ครงั

1/18/2021

การจัดการของเสียอันตราย

 หลักการจัดแยกประเภทของเสียอันตราย มจธ. แยกของเสียออกเป็นประเภทตามวิธีบาบัด/กาจัดเพื่อประโยชน์ในการบาบัดของเสียแต่ละ
ประเภทซึง่ แตกต่างกนั ไป

 จัดแยกของเสยี ภายในหอ้ งปฏิบตั ิการออกเป็น 3 กล่มุ คือ ของเสียอนั ตรายชนิดของเหลว ของเสยี อนั ตรายพิเศษ และของเสียอันตรายชนิด
ของแข็ง

 ของเสยี บางประเภทผู้ปฏบิ ตั กิ ารสามารถทจี่ ะทาการบาบัดไดด้ ว้ ยตนเอง
 มคี ู่มอื การจดั แยกจดั เกบ็ ของเสียอนั ตรายภายใน มจธ.
และค่มู อื บาบดั ของเสยี ภายในห้องปฎิบัตกิ าร

ของเสยี อนั ตรายชนิดของเหลว 18 ประเภท
 ของเสียอันตรายชนิดของเหลวแยกเปน็ 18 ประเภทโดยจัดแยกตาม Flow Chart

ซ่งึ เรียงตามลาดับขนั้ ของอันตราย
 การจดั แยกของเสียชนิดของเหลวต้องยึดหลักตาม Flow Chart อย่างเคร่งคของเสีย

อันตรายพิเศษ 4 ประเภท
 ของเสียอันตรายชนดิ ของแข็ง 5 ประเภท

1/18/2021

ระบบการจดั การของเสยี อันตราย มจธ.

หลกั การจดั แยกประเภทของเสยี อันตราย มจธ. แยกของเสีย
ออกเป็นประเภทตามวิธีบาบัด/กาจัดเพ่ือประโยชน์ในการ
บาบัดของเสยี แต่ละประเภทซง่ึ แตกตา่ งกนั ไป
จัดแยกของเสียภายในห้องปฏิบัติการออกเป็น 3 กลุ่ม คือ
ของเสยี อันตรายชนิดของเหลว ของเสียอันตรายพิเศษ และ
ของเสยี อนั ตรายชนดิ ของแข็ง
ของเสียบางประเภทผู้ปฏิบัติการสามารถท่ีจะทาการบาบัด
ไดด้ ว้ ยตนเอง

ของเสียอันตรายชนดิ ของเหลว 18 ประเภท
 ของเสียอันตรายชนิดของเหลวแยกเป็น 18 ประเภทโดย

จดั แยกตาม Flow Chart ซ่งึ เรียงตามลาดบั ขน้ั ของอันตราย
 การจัดแยกของเสียชนิดของเหลวต้องยึดหลักตาม Flow

Chart อยา่ งเครง่ ครัด
ของเสียอนั ตรายพิเศษ 4 ประเภท
 ของเสยี อันตรายพิเศษอยู่ใน Flow Chart การจัดแยกของเสีย

ชนิดของเหลวแต่จัดให้เป็นชนิดพิเศษเนื่องจากต้องมีการ
จัดการ/จัดแยก/จัดเก็บ/กาจัดและบาบัดของเสียเหล่าน้ีแยก
จากของเสยี ชนดิ อ่นื ๆ
ของเสียอันตรายชนดิ ของแขง็ 5 ประเภท
 ของเสยี อนั ตรายชนดิ ของแขง็ จดั แยกเป็น 5 ประเภท

การจดั การของเสยี อันตรายมจธ.

1/18/2021

Lab Coats PERSONAL PROTECTIVE EQUIPMENT [PPE]
Gloves อปุ กรณป์ ้องกันเฉพาะบคุ คลท่ีสาคัญในการปฏิบัตงิ าน

แวน่ ตาและ ที่ครอบตา ห้องปฏิบัตกิ าร
Mask
FaceShield เสื้อกาวน์แขนยาวควรสวมตลอดเวลาที่ทางานในหอ้ งปฏิบัติการและถอดออกก่อนออกจากหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารหรอื เขา้ ไปใน
สานักงาน/หอ้ งพัก/พน้ื ทส่ี ะอาด
- ใชถ้ ุงมือในชนดิ และรปู แบบทถ่ี กู ตอ้ งเหมาะสมกบั ชนิดของงานทที่ า
- Neoprene : Chemical Resistance Glove
- Nitrile : Chemical Resistance Glove
- ปอ้ งกนั ความปลอดภยั ให้กบั ผ้ปู ฏบิ ตั งิ าน
-เมอื่ ใช้แล้วก่อนออกจากหอ้ งปฎิบตั ิการตอ้ งท้งิ ในถังขยะตดิ เชือ้
ใชใ้ นการปอ้ งกันใบหน้าและดวงตาจากสารเคมี/ไฟฟา้

ปอ้ งกันอนั ตรายจากสารเคมแี ละสารชวี ภาพ/เชอ้ื จุลชีพเม่ือใชแ้ ล้วก่อนออกจากห้องปฎิบตั ิการต้องท้งิ ในถังขยะติดเช้ือ

ท่คี รอบหนา้ ควรสวมตลอดเวลาในการปฎบิ ัติการทีเ่ สยี่ งต่อการมีสารกระเด็นเข้าบริเวณใบหนา้ และใช้สวมทบั เม่ือสวมแวน่ ตา
และMask แลว้ เพ่ือป้องกนั การฟุ้งกระจายของละอองฝอยของเช้ือโรคในหอ้ งปฏิบตั กิ ารและถอดออก พรอ้ มทาความสะอาด
กอ่ นออกจากห้องปฏิบตั ิการ

1/18/2021

การจดั การความปลอดภัยใน
ห้องปฏิบัตกิ าร

การจัดการความปลอดภยั ในห้องปฏิบตั ิการ

การประเมนิ ความเสี่ยงภัย/ตรวจสอบความปลอดภัย/ฝกึ อบรมบุคลากรทุกระดับ

 จัดฝึกอบรมการประเมินความเสี่ยงภัยและตรวจสอบความปลอดภัยให้กับผู้ควบคุมดูแล
หอ้ งปฏบิ ัตกิ าร

 จัดประเมินความเสีย่ งภัยในการทางานท้ังในสว่ นของสถานท่ีทางานและผ้ปู ฎบิ ตั ิงาน
 ตรวจสอบความปลอดภัยในสถานที่ทางานพร้อมจัดทาแผนงานเพ่ือควบคุมอันตรายและความ

เสยี่ งภัยให้อยใู่ นระดับมาตรฐาน
 จดั ให้มกี ารประเมนิ ความเสยี่ งภัยและตรวจสอบความปลอดภัยอย่างน้อยปลี ะหนึ่งครง้ั
 จดั ฝึกอบรมความปลอดภยั ในห้องปฎิบัติการและให้ความรู้เร่ืองกฎระเบียบ รวมถึงอันตรายและวิธี

ปอ้ งกันแกไ้ ข ระงับเหตุฉุกเฉินให้กบั บคุ ลากรทุกระดับรวมถึงแมบ่ ้าน รปภ.

1/18/2021

ฝกึ อบรมดบั เพลิงเบ้ืองตน้ /จัดซ้อมอพยพหนี
ภยั

ฝกึ ซอ้ มการจดั การอบุ ัติภัยจากสารเคมี/สารอันตราย (เรม่ิ ป2ี 564)

1/18/2021

มาตรฐานหอ้ งปฎบิ ัตกิ ารปลอดภัย โดยใช้ESPReL
Checklistและ มอก.2677-2558)

หน้า |

มาตรฐานห้องปฎิบัติการปลอดภยั โดยใช้ESPReL
Checklistและ มอก.2677-2558)

กรอบการบรหิ ารจัดการความปลอดภยั ภายใต้ ESPReL 7 องค์ประกอบ -เพอ่ื พฒั นาหอ้ งปฏิบัตกิ ารทกุ ระดบั ให้

ระบบบรหิ ารจดั การความปลอดภยั เปน็ เครอ่ื งมอื ในการบรู ณาการการดาเนนิ งานดา้ นตา่ งๆ ทเี่ กี่ยวขอ้ งกับความปลอดภัย เปน็ ไปตามมาตรฐานความปลอดภัย
ของห้องปฏบิ ัตกิ าร ใหเ้ กือ้ กูลและสนับสนนุ การทางานกันและกนั เนือ่ งจากเนอ้ื งานทต่ี อ้ งดาเนนิ การมหี ลายลกั ษณะ และ ระดบั ชาติ ใหส้ ามารถรองรับมาตรฐาน
ต้องใช้ความรคู้ วามชานาญเฉพาะดา้ น เช่น ความรเู้ ก่ยี วกับสารเคมี โครงสรา้ งทางสถาปตั ยกรรมและวศิ วกรรม ทาใหต้ อ้ ง ห้องปฎิบตั ิการปลอดภัย ตาม
แบ่งกลุม่ บรหิ ารจดั การความปลอดภยั เพ่อื ใหก้ ารดาเนนิ งานแตล่ ะดา้ นมปี ระสทิ ธภิ าพและความคลอ่ งตวั สามารถปรบั ให้ ขอ้ กาหนดของ วช.
สอดคลอ้ งกบั ความเปลย่ี นแปลงของความเสย่ี งทเ่ี กดิ ขนึ้ เสมอไดอ้ ยา่ งทนั กาล และใช้การบรหิ ารจดั การระบบเชอ่ื มโยงการ -เพอ่ิ รองรับการเข้าตรวจประเมนิ ความ
บริหารจดั การของกลมุ่ ตา่ งๆ เขา้ ด้วยกัน ยุทธศาสตร์การบรหิ ารจดั การเพอื่ ความปลอดภยั ของห้องปฏบิ ตั กิ าร แบ่งเปน็ 7
ดา้ น คอื .- ปลอดภัยตามระบบ Peer
• การบรหิ ารระบบการจดั การความปลอดภยั Evaluationทจี่ ะเรมิ่ ดาเนินการใน
• ระบบการจดั การสารเคมี ปงี บประมาณ 2563
• ระบบการจดั การของเสยี
• ลกั ษณะทางกายภาพของหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร อปุ กรณแ์ ละเครอื่ งมอื
• ระบบการปอ้ งกันและแก้ไขภยั อนั ตราย
• การใหค้ วามรพู้ ้นื ฐานเกี่ยวกับความปลอดภยั ในห้องปฏบิ ตั กิ าร และการสรา้ งจติ สานกึ
• การจดั การขอ้ มลู และเอกสาร

หนา้ |

มอก. 2677-2558

ระบบการจดั การด้านความปลอดภัยของหอ้ งปฏบิ ัตกิ าร
ที่เก่ียวกับสารเคมี

3.1 นโยบายความปลอดภยั ชองห้องปฏบิ ตั ิการ 3. ข้อกาหนดระบบการ 3.3 การนาไปใช้และการปฏบิ ัติ
3.1.1 หลกั การทั่วไป จดั การดา้ นความปลอดภยั 3.3.1 โครงสรา้ ง หนา้ ทแี่ ละความรับผิดชอบ
3.1.2 กระบวนการบริหารด้านความปลอดภยั 3.3.2 การจดั การสารเคมี
ของห้องปฏบิ ตั ิการ 3.3.3 การจดั การของเสยี
3.2 การวางแผน 3.3.4 ลักษณะกายภาพของห้องปฏบิ ตั ิการ
3.2.1 การบริหารความเส่ียง 3.3.5 การเตรยี มความพร้อมและตอบโตภ้ าวะฉกุ เฉิน
3.2.2 กฎหมายและขอ้ กาหนดอื่น ๆ 3.3.6 การให้ความรู้ และการสร้างจิตสานกึ
3.3.7 การจดั การเอกสาร

3.4 การติดตามตรวจสอบและการ 3.5 การทบทวนการจดั การ
ประเมนิ ผลการปฏบิ ตั ิ 3.5.1 ประสิทธิภาพและประสิทธิผล

ของระบบฯ
3.5.2 นโยบายดา้ นความปลอดภัยชอง

หอ้ งปฏิบตั ิการ

หน้า | 29

การประเมนิ ในระบบการสารวจสภาพความปลอดภยั หอ้ งปฎบิ ตั กิ าร
(ESPReL Checklist) 162 ขอ้

หน้า | 30

องคป์ ระกอบที่ 1
การบริหารระบบการจัดการดา้ นความปลอดภยั

การบรหิ ารเพื่อใหเ้ กิดความสอดคลอ้ งกนั ขององคป์ ระกอบความปลอดภยั ทง้ั 6 ดา้ น ประกอบดว้ ย 4
ประเดน็ หลกั

1. นโยบายดา้ นความปลอดภยั

2. แผนงานดา้ นความปลอดภยั

3. โครงสรา้ งการบรหิ ารจดั การดา้ นความปลอดภยั

4. ผูร้ บั ผดิ ชอบดแู ลดา้ นความปลอดภยั

องคก์ รจะขบั เคลอ่ื นระบบบรหิ ารจดั การความปลอดภยั ได้ ตอ้ งมี
1) นโยบายความปลอดภยั ของหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร องคก์ รตอ้ งกาหนดนโยบายความปลอดภยั ของหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารใหเ้ ปน็

สว่ นหนง่ึ ขององคก์ ร ซ่งึ กลา่ วถงึ วตั ถปุ ระสงค์ แผนงานหรอื ยทุ ธศาสตรท์ ตี่ รงเปา้ และชัดเจน ดาเนนิ การไดจ้ ริง และมกี าร
กากบั ดแู ลความปลอดภยั ในทกุ ระดบั เชน่ มหาวทิ ยาลยั คณะ ภาควชิ า ห้องปฏบิ ตั กิ าร ใหเ้ ปน็ ไปในทศิ ทางเดยี วกนั จน
บรรลุเปา้ หมายได้ ทั้งนี้ตอ้ งเปดิ โอกาสใหผ้ ปู้ ฏบิ ตั ิงานมสี ว่ นรว่ มในการกาหนดนโยบาย

2) หนว่ ยงานและผ้รู บั ผดิ ชอบ ดาเนนิ การเพอ่ื ความปลอดภยั ของหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารโดยเฉพาะ แบง่ ไดเ้ ปน็ 3 ระดับ มี
ขอบเขตหนา้ ทล่ี ดหลน่ั แตส่ อดคลอ้ งเปน็ เนอื้ เดยี วกนั คือระดบั อานวยการ ระดับบรหิ ารจดั การ และระดบั ปฏบิ ตั ิการ
สาหรบั องคก์ รขนาดเลก็ สามารถปรบั ลด โดยรวมภาระหนา้ ทขี่ องระดบั อานวยการเขา้ กบั ระดบั บรหิ ารจดั การได้

3) ผเู้ กย่ี วขอ้ งกบั ความปลอดภยั ของหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร มีหนา้ ทรี่ บั ผดิ ชอบรว่ มกนั ในอนั ทจ่ี ะทาใหเ้ กดิ ความปลอดภยั
อยา่ งยง่ั ยนื ในหอ้ งปฏบิ ตั ิการทกุ หอ้ งขององคก์ ร

4) แผนงานทต่ี ้ังเปา้ หมายสู่ การบรหิ ารจดั การความเสยี่ งใหเ้ ปน็ ไปตามกฎหมายและขอ้ กาหนดอน่ื ๆ ทีเ่ กย่ี วขอ้ ง
โดยแผนการบรหิ ารความเสย่ี งตอ้ งระบถุ งึ กิจกรรม/วธิ กี าร วตั ถปุ ระสงค์ องคป์ ระกอบในการบรหิ าร ทรพั ยากร และชว่ ง
ระยะเวลาดาเนนิ กจิ กรรม

องคป์ ระกอบที่ 2
ระบบการจัดการสารเคมี

สารเคมีเป็นปัจจัยเสี่ยงท่ีสาคัญท่ีสุดของห้องปฏิบัติการ เพราะห้องปฏิบัติการมีสารเคมีเป็น การจัดการสารเคมีต้องมีระบบการจัดการอย่างครบวงจรโดยมีการจัดการ
จานวนมาก และความเส่ียงท่ีจะเกิดภัยอันตรายนั้น มาจากความเป็นอันตรายและพิษ ตาม ด้านตา่ งๆ ดงั น้ี
สมบัติและปริมาณของสารที่ ได้รับ การจัดการสารเคมีที่ดีคือ ต้องมีการควบคุมดูแลให้มี 1. การจัดการข้อมูลสารเคมี และเช่ือมโยงกับเอกสารข้อมูลความปลอดภัย
สารเคมเี ทา่ ทจ่ี าเป็น จัดเกบ็ อยา่ งเหมาะสม เคล่ือนย้ายอย่างปลอดภัย และใช้อย่างระมัดระวัง (Safety Data Sheet, SDS)
ซ่ึงจะจัดการท้ังระบบได้ต้องทราบว่า ห้องปฏิบัติการมี สารเคมีอะไรบ้างและมีความเป็น
อันตรายอย่างไร เพราะสารเคมีที่มีอยู่ท้ังหมด อาจเป็นสารท่ีห้ามเก็บไว้ ด้วยกัน 2. การจัดเก็บสารเคมี
(incompatibility) บางอย่างอาจต้องมีภาชนะรองรับหรือเก็บในตู้พิเศษ บัญชีข้อมูล 3. การสารวจและคัดออกสารเคมีในห้องปฏิบัติการท่ีหมดอายุและเลิกใช้
สารเคมีของหอ้ ง ปฏบิ ตั กิ ารจึงเป็นหัวใจของการจัดการสารเคมีทั้งระบบ ตั้งแต่การจัดหามาใช้ แลว้
เตรียมพื้นที่ จัดเก็บ และติดตาม ตรวจสอบการเบิกจ่าย ซึ่งอานวยประโยชน์แก่การควบคุม 4. การเคลอื่ นย้ายสารเคมี
กากับดูแลสารเคมเี พ่อื ความปลอดภยั ของ หอ้ งปฏิบตั กิ ารเป็นอย่างยิ่ง 5. การจัดการของเสยี (ดรู ายละเอยี ดตามระบบการจดั การของเสยี )
6. การตรวจตดิ ตามประเมนิ และรายงานผลการดาเนินการ

ม จ ธ . มีร ะ บ บ ก า ร จัด ก า ร
สารเคมี และระบบการจัดการ
ของเสยี อนั ตราย และได้พฒั นา
ระบบฐานข้อมูลการจัดการ
สารเคมีและระบบฐานข้อมูล
การจดั การของเสยี อันตรายขน้ึ
ภาย ใน มจธ .โดยเข้า ไป ท่ี
www.eesh.kmutt.ac.th
คลิ๊กที่ Database และ

Environment
ดังภาพ

องคป์ ระกอบที่ 3
ระบบการจดั การของเสยี

เป็นการประเมินสถานภาพการจัดการของเสยี ภายในห้องปฏบิ ัติการ ท้ังระบบข้อมลู การจาแนกและการเก็บ เพือ่ รอการ กาจัด/บาบดั ซ่ึงสามารถติดตามความเคลือ่ นไหว
ของของเสีย ข้อมลู นีจ้ ะเปน็ ประโยชน์ตอ่ การบรหิ ารจัดการ การประเมนิ ความ เสย่ี งจากอันตรายของของเสยี ตลอดจนการจัดเตรียมงบประมาณในการกาจดั
3.1.การจดั การขอ้ มลู ของเสยี
3.1.1 ระบบบันทกึ ขอ้ มลู
3.1.2 การรายงานข้อมูล
3.1.3 การใช้ประโยชน์จากขอ้ มลู เพอ่ื การบริหารจดั การ
3.2การเก็บของเสยี -เนน้ เรอื่ งระบบการจดั แยกจัดเกบ็ ภาชนะจดั เกบ็ ทเ่ี หมาะสมและการกาหนดเวลาในการจดั เกบ็
3.3การลดการเกดิ ของเสยี -เนน้ การใช4้ R Reduce/Reuse/Recycle/Replace
3.4 การบาบัดและกาจดั ของเสยี -เนน้ การจดั การตามมาตรฐาน

ท่านทราบหรอื ไม่
o ของเสยี จากห้องปฏบิ ตั กิ าร แยกเป็นกี่ประเภท อะไรบา้ ง
o แหลง่ ผลติ ของเสยี มาจากใคร เปน็ ของเสยี ประเภทใด
o ภาพรวมของชนดิ ของเสยี และปรมิ าณเทา่ ไหร่
o งบประมาณทใ่ี ชใ้ นการกาจดั แตล่ ะปี
• การสง่ กาจดั ไปทไ่ี หน
• ความถี่ของการกาจดั
• ใครเปน็ ผรู้ บั ผดิ ชอบ

ระบบจัดการสารเคมี และระบบการจัดการของเสยี อันตราย มจธ.

มจธ.มีระบบการจัดการสารเคมี และระบบการจัดการของเสียอันตราย และได้พัฒนาระบบฐานข้อมูลการจัดการสารเคมีและระบบ
ฐานข้อมูลการจัดการของเสียอันตรายข้ึนภายใน มจธ.โดยเข้าไปที่ www.eesh.kmutt.ac.th คล๊ิกท่ี Database Environment
ดังภาพ

1/18/2021

องค์ประกอบที่ 4
ลักษณะทางกายภาพของหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร อุปกรณ์

และเคร่ืองมือ

ปจั จยั ทางกายภาพ เปน็ โครงสรา้ งพื้นฐานทอี่ านวยความสะดวกในการทางาน และเอ้ือให้
ผู้ปฏบิ ัตงิ านมคี วามปลอดภยั ไดท้ ง้ั ในภาวะปกตแิ ละฉกุ เฉนิ ปจั จัยทางกายภาพนแี้ บง่
ออกเป็น 7ด้าน คือ
1. สถาปัตยกรรม 2. สถาปตั ยกรรมภายใน 3. โครงสรา้ งอาคาร 4. ระบบ
ไฟฟา้ และแสงสวา่ ง 5. ระบบสขุ าภบิ าลและสงิ่ แวดลอ้ ม 6. ระบบปรบั อากาศและ
ระบายอากาศ 7. ระบบฉกุ เฉนิ และระบบพเิ ศษ

การออกแบบและจัดสร้างพ้ืนท่ีและงานระบบ นอกจากจะต้องปฏิบัติตามกฎหมายและ
มาตรฐานบังคับที่เกี่ยวข้องกับความปลอดภัย และส่ิงแวดล้อมแล้ว ยังต้องพิจารณาถึง
ความเสยี่ งด้านตา่ งๆ ของห้องปฏบิ ตั ิการ และการใช้พื้นที่ การตดิ ต้งั อปุ กรณ์เคร่ืองมือทาง
วิทยาศาสตร์ การปรับปรุงแก้ไขเพ่ิมเติมห้องปฏิบัติการ ต้องสอดคล้องกับปัจจัยทาง
กายภาพที่มีอยู่ เช่น การระบายอากาศ แสงสว่าง อุณหภูมิ หากละเลยอาจส่งผลให้เกิด
การบาดเจบ็ หรือเสียชีวิตจากการระเบิด ไฟไหม้ การสูดดมสารเคมีท่ีมีพิษระหว่างการใช้
พน้ื ท่ีหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร นอกจากนี้การบารงุ รกั ษาซอ่ มแซมปัจจยั ทางกายภาพ ให้อยูใ่ นสภาพ
ดีและใชง้ านได้ ก็เป็นเรอื่ งสาคญั ทีต่ ้องดูแลเอาใจใสอ่ ย่เู สมอด้วย

1/18/2021

องคป์ ระกอบที่ 5
ระบบการปอ้ งกนั แกไ้ ขอนั ตรายเตรยี มความ

พรอ้ มและโตต้ อบเหตฉุ กุ เฉนิ

ภัยอนั ตรายในห้องปฏบิ ัติการมีหลายอย่างและเกิดจากปัจจัยหลายอย่างทั้งปัจจัย
เส่ียงในห้องปฏิบัติการและพฤติกรรมเสี่ยงของผู้ปฏิบัติงาน การดาเนินการเพ่ือป้องกันและ
แก้ไขต้องทาอย่างครบวงจร ต้ังแต่การลดต้นเหตุและปัจจัยเส่ียงไปจนถึงการระงับภัยเพ่ือ
บรรเทาความเสยี หาย การป้องกันและแก้ไขจงึ ต้องดาเนนิ การหลายดา้ นและเกีย่ วข้องกับหลาย
ฝ่าย ไดแ้ ก่
• การชีบ้ ่งอนั ตราย วเิ คราะห์ และประเมนิ ปจั จัยเส่ียง
• การสอ่ื สารเรอ่ื งความเส่ยี งของหอ้ งปฏบิ ัตกิ าร
• การกาหนดขอ้ บังคบั และระเบยี บปฏิบัตขิ องหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร
• แผนการเตรียมความพร้อมและตอบโตก้ รณฉี กุ เฉนิ
• อุปกรณป์ ้องกนั และระงับภยั
• การรายงานการเกิดภัยอนั ตรายในห้องปฏิบตั กิ าร
• การประเมนิ ผลการปอ้ งกนั และลดความเสยี่ งในห้องปฏบิ ัตกิ าร

1/18/2021

องค์ประกอบท่ี 6
การใหค้ วามรูพ้ ื้นฐานเกย่ี วกับความปลอดภยั ใน

ห้องปฏบิ ตั กิ าร

การให้ความรู้เกี่ยวกับปัจจัยเส่ียงต่างๆของห้องปฏิบัติการ การบริหารจัดการและการ หวั หน้าห้องปฏบิ ัติการ จึงควรจดั ให้มี
ปฏบิ ตั กิ ารเพอื่ ความปลอดภยั รวมถงึ การฝกึ ซอ้ ม เพ่ือเสรมิ ทกั ษะใหบ้ คุ ลากรสามารถตอบโต้ • การให้ความรู้และแนวปฏบิ ัติเพ่อื ความปลอดภยั ที่มีเน้ือหาหลักสตู รสอดคลอ้ งกับลักษณะงาน แก่
เม่ือเผชิญเหตุฉุกเฉินต่างๆ ได้ เป็น การพัฒนาคน ซึ่งเป็นกลไกหน่ึงของการพัฒนาความ
ปลอดภยั ของห้องปฏบิ ัติการให้มีความยัง่ ยนื เพราะความรู้ความเข้าใจท่ีถูกต้องจะช่วยลด บคุ ลากรทุกคนทกุ ระดบั รวมถึงพนกั งานขนสง่ และพนกั งานทาความสะอาด
• การจัดทาแผนงานการอบรม ทั้งการอบรมเบ้ืองต้นแก่บุคลากรใหม่ และ การอบรมทบทวนเป็น
พฤตกิ รรมเสย่ี ง และการปฏบิ ตั กิ ารทผ่ี ดิ พลาดบกพร่อง ทเ่ี ปน็ สาเหตสุ าคัญของ
ภยั อนั ตรายทเี่ กดิ ขน้ึ ได้ และยงั สรา้ งความพรอ้ มในการรบั มอื กบั ภยั และเหตุรา้ ย ระยะๆ แกบ่ ุคลากรเดมิ โดยกาหนดใหท้ กุ คนศกึ ษาทาความเขา้ ใจสาระของคมู่ อื ความปลอดภัย และ
ซ่ึงจะชว่ ยลดความรนุ แรงและความเสยี หายได้ ขนั้ ตอนการทางานท่เี กี่ยวขอ้ งกอ่ นเริ่มงาน และมีหลกั ฐานยนื ยนั การเขา้ รบั การอบรม
• ระบบการประเมินบคุ ลากรแตล่ ะคนวา่ มีความเขา้ ใจใขอ้ มูลทไี่ ดใ้ ห้ไปหรือไมเ่ พียงใด
• การร่วมกันสารวจและประเมินความปลอดภัยของหอ้ งปฏิบตั ิการด้านตา่ งๆ เช่น การใช้และสัมผัส
สารเคมแี ละเครอื่ งมอื อปุ กรณต์ า่ งๆ ทั้งโดยตรงและโดยออ้ ม จะทาใหผ้ ู้เกยี่ วข้องสานกึ ได้ว่าตนกาลงั
เผชิญอยู่กับความเส่ียงมากมาย เพราะได้เรียนรู้จากการปฏิบัติและเห็นกับตา ทาให้เกิดความ
ตระหนักถึงภัยอันตรายในการทางาน ซ่ึงนาไปสู่การร่วมกันหาแนวทางปฏิบัติเพื่อป้องกันและลด
ความเสยี่ งเหลา่ น้ัน นับเปน็ การเรยี นรู้เพอ่ื การเปลีย่ นแปลง (Transformative learning)

1/18/2021

องคป์ ระกอบที่ 7
การจดั การขอ้ มลู และเอกสาร

การจัดการข้อมูลและเอกสาร เป็นการรวบรวมและเก็บบันทึกข้อมูลอ้างอิง และผลการ
ดาเนนิ งานด้าน

ต่างๆ ท่ีห้องปฏิบัติการเห็นว่ามีความจาเป็น เพื่อให้การวางแผน การปฏิบัติ และการ
ควบคุมการปฏิบัติงานที่เก่ียวข้องกับความเส่ียงท่ีอาจเกิดข้ึนในห้องปฏิบัติการได้อย่างมี
ประสิทธิผล โดยทาอย่างเป็นระบบ เพื่อให้ข้อมูลเป็นปัจจุบันและเข้าถึงได้สะดวกรวดเร็ว
รวมถึงการจดั ทาเอกสาร เชน่ คู่มือความปลอดภัย คู่มือการปฏิบัติงานต่างๆ เพ่ือให้บุคลากร
ศกึ ษาทาความเขา้ ใจและรบั รเู้ กย่ี วกบั การปฏบิ ตั งิ านอยา่ งปลอดภยั รวมทั้งการทารายงานเป็น
หลักฐานบนั ทึกสง่ ต่องาน เพ่ือใหก้ ารพฒั นาความปลอดภัยยงั สามารถดาเนินงานต่อไปได้ แม้
จะเปลี่ยนผรู้ ับผิดชอบ
ขอ้ มลู และเอกสารเหล่านตี้ อ้ งมีความถกู ต้องครบถ้วนและทันสมัย จึงต้องมีการจัดการข้อมูล
และเอกสารอย่างเป็นระบบ เพ่ือให้ฝ่ายต่างๆ สามารถร่วมกันรวบรวมข้อมูลและเอกสารได้
ครบถว้ นสมบูรณ์ การปรับปรงุ ข้อมูลให้ทันสมัยทาได้ง่าย และช่วยให้ประมวลผล ค้นหาและ
เข้าถึงข้อมูลและเอกสารได้ทันกาล ข้อมูลและเอกสารจึงจะเป็นประโยชน์ต่อการบริหาร
ทบทวนตดั สนิ ใจและพฒั นาการดาเนินการด้านตา่ งๆ ใหเ้ กิดความปลอดภยั ได้อยา่ งแท้จริง
การจัดการข้อมูลและเอกสาร จึงต้องมี โครงสร้างการบริหารจัดการ และแนวปฏิบัติในการ
จัดการเอกสาร เพื่อให้ขอ้ มลู และเอกสารเป็นปจั จุบันและพร้อมใช้งาน

1/18/2021

องคป์ ระกอบที่ 1
การบริหารระบบการจัดการดา้ นความปลอดภยั

การบรหิ ารเพื่อใหเ้ กิดความสอดคลอ้ งกนั ขององคป์ ระกอบความปลอดภยั ทง้ั 6 ดา้ น ประกอบดว้ ย 4
ประเดน็ หลกั

1. นโยบายดา้ นความปลอดภยั

2. แผนงานดา้ นความปลอดภยั

3. โครงสรา้ งการบรหิ ารจดั การดา้ นความปลอดภยั

4. ผูร้ บั ผดิ ชอบดแู ลดา้ นความปลอดภยั

องคก์ รจะขบั เคลอ่ื นระบบบรหิ ารจดั การความปลอดภยั ได้ ตอ้ งมี
1) นโยบายความปลอดภยั ของหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร องคก์ รตอ้ งกาหนดนโยบายความปลอดภยั ของหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารใหเ้ ปน็

สว่ นหนง่ึ ขององคก์ ร ซ่งึ กลา่ วถงึ วตั ถปุ ระสงค์ แผนงานหรอื ยทุ ธศาสตรท์ ตี่ รงเปา้ และชัดเจน ดาเนนิ การไดจ้ ริง และมกี าร
กากบั ดแู ลความปลอดภยั ในทกุ ระดบั เชน่ มหาวทิ ยาลยั คณะ ภาควชิ า ห้องปฏบิ ตั กิ าร ใหเ้ ปน็ ไปในทศิ ทางเดยี วกนั จน
บรรลุเปา้ หมายได้ ทั้งนี้ตอ้ งเปดิ โอกาสใหผ้ ปู้ ฏบิ ตั ิงานมสี ว่ นรว่ มในการกาหนดนโยบาย

2) หนว่ ยงานและผ้รู บั ผดิ ชอบ ดาเนนิ การเพอ่ื ความปลอดภยั ของหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารโดยเฉพาะ แบง่ ไดเ้ ปน็ 3 ระดับ มี
ขอบเขตหนา้ ทล่ี ดหลน่ั แตส่ อดคลอ้ งเปน็ เนอื้ เดยี วกนั คือระดบั อานวยการ ระดับบรหิ ารจดั การ และระดบั ปฏบิ ตั ิการ
สาหรบั องคก์ รขนาดเลก็ สามารถปรบั ลด โดยรวมภาระหนา้ ทขี่ องระดบั อานวยการเขา้ กบั ระดบั บรหิ ารจดั การได้

3) ผเู้ กย่ี วขอ้ งกบั ความปลอดภยั ของหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร มีหนา้ ทรี่ บั ผดิ ชอบรว่ มกนั ในอนั ทจ่ี ะทาใหเ้ กดิ ความปลอดภยั
อยา่ งยง่ั ยนื ในหอ้ งปฏบิ ตั ิการทกุ หอ้ งขององคก์ ร

4) แผนงานทต่ี ้ังเปา้ หมายสู่ การบรหิ ารจดั การความเสยี่ งใหเ้ ปน็ ไปตามกฎหมายและขอ้ กาหนดอน่ื ๆ ทีเ่ กย่ี วขอ้ ง
โดยแผนการบรหิ ารความเสย่ี งตอ้ งระบถุ งึ กิจกรรม/วธิ กี าร วตั ถปุ ระสงค์ องคป์ ระกอบในการบรหิ าร ทรพั ยากร และชว่ ง
ระยะเวลาดาเนนิ กจิ กรรม

1. นโยบายดา้ นความปลอดภยั

• แสดงความมงุ่ มน่ั ในการดแู ล

ความปลอดภยั ของบคุ ลากร

ในองคก์ ร และสงิ่ แวดลอ้ ม
• ตอ้ งใหค้ รอบคลมุ หนว่ ยงาน

ระดบั ตา่ งๆ ในองคก์ ร
• นโยบายความปลอดภยั ทด่ี ี

ควรใหผ้ เู้ กยี่ วขอ้ งมสี ว่ นรว่ ม

แสดงความคดิ เหน็
• มกี ารจดั ทาเปน็ ลายลกั ษณ์

อกั ษรอยา่ งเปน็ ทางการ
• ส่ือสารใหค้ นในองคก์ ร

รับทราบ

2. แผนงานดา้ นความปลอดภยั และ4.ผู้รับผดิ ชอบดแู ลดา้ น
ความปลอดภยั

2. แผนงานดา้ นความปลอดภยั 4.ผู้รบั ผดิ ชอบดแู ลดา้ นความปลอดภยั

• มกี ารจดั ทาแผนตามนโยบาย o มกี ารกาหนดผ้รู บั ผดิ ชอบในองคป์ ระกอบทกุ ดา้ น
• มคี วามสอดคลอ้ งกนั ของแผนงาน o มเี อกสารกามอบหมายความรบั ผดิ ชอบทเี่ ปน็ ลายลกั ษณ์อกั ษร
• มีการกากบั ตดิ ตามและประเมนิ แผนงาน o ผู้รบั ผดิ ชอบมคี วามสามารถในการดแู ลองค์ประกอบทไี่ ดร้ บั มอบหมาย
• แผนงานไดร้ บั ความเหน็ จากผมู้ สี ว่ นรว่ ม
• แผนงานไดร้ บั การอนมุ ตั โิ ดยผบู้ รหิ าร
• มีการสอ่ื สารแผนงานใหผ้ ทู้ เ่ี กย่ี วขอ้ งรบั ทราบ

23/7/2019

Q&A

1/18/2021 42