The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by Moment Magazine, 2018-03-25 03:59:33

Yudati #1 (RAW DRAFT)

Yudati #1 (RAW DRAFT)

‫בארעכטיגט‪ ,‬אויב זיי וואלטן געהערט געווארן‬
‫פון אנדערע מענטשן‪.‬‬

‫אזא קליינע צאל חטאים‪ ,‬אזוי איידל און‬
‫נארמאל אין זייער סיטואציע‪ ,‬און אין דאס‬
‫שוועריגקייט און נישט נארמאלע טבעיות'דיגע‬
‫סביבה אין וואס זיי האבן זיך געפונען‪,‬‬
‫וואלטן געווען פאררעכנט פאר יעדן אנדערן‬
‫דור אלץ סימן אז מיר רעדן דא פון דאס‬
‫אויסדערוועלטסטע פון אלע פעלקער‪ .‬שוין‬
‫אפגערעדט פון דעם‪ ,‬אז דורכאויס פערציג יאר‪,‬‬
‫צווישן מיליאנען מענטשן‪ ,‬האבן נאר פאסירט‬
‫געציילטע חטאים און טאקע פון דעם סארט ווי‬

‫מיר האבן אראפגעברענגט‪.‬‬
‫עס בלייבט נאר איבער צו ערקלערן דעם‬

‫לעצטן עבירה‪ :‬י) דער חטא העגל‪.‬‬

‫וואס איז דאס דער‬ ‫זאלן זיי באשולדיגן ביים מעשה פון די מרגלים‪,‬‬ ‫פונקט אום שבת‪ .‬די דאזיגע חשבונות ‪ -‬אין‬
‫"חטא העגל"?‬ ‫ווען עס איז געפאלן אויף זיי א פחד איבער‬ ‫אן אנדערן דור ‪ -‬וואלטן געווען פאררעכנט‬
‫דאס אייננעמען ארץ כנען צוליב דעם באריכט‬ ‫אלס זאכן וואס זענען ווערט אויסגעלויבט צו‬
‫משה‪ :‬דער דאזיגער עבירה איז שוין גענוג‪.‬‬ ‫פון די מרגלים‪ .‬סוף כל סוף האבן די מרגלים‬ ‫ווערן‪ .‬אזוי צו אזוי‪ ,‬האבן רוב מענטשן נישט‬
‫עבודה זרה איז דאך דאס ערגסטע פון אלע‬ ‫ריכטיג אפגעמאלן דאס בילד פון די איינוואוינער‬
‫פונעם לאנד‪ ,‬און פון אירע פארמויערטע שטעט‪.‬‬ ‫אנטיילגענומען אין די דאזיגע טהאטן‪.‬‬
‫עבירות!‬ ‫נאכמער‪ ,‬וויבאלד דער אייבערשטער האט‬ ‫ז) און ח) זיי האבן זיך צוויי מאל‬
‫אביגדור‪ :‬עס הערשט א גענצליכער‬ ‫געגעבן זיין הסכמה אז די מרגלים זאלן מעגן גיין‬ ‫אפגערעדט אז עס פעלט זיי פלייש‪ .‬די מן האט‬
‫אומקלארקייט איבער די מעשה פונעם עגל‬ ‫אויסשפיאנירן דאס לאנד‪ ,‬האבן די מרגלים זיך‬ ‫נישט פארמאגט קיין קאליר אדער טעם‪ ,‬אבער‬
‫הזהב‪ .‬טראכט אריין א רגע אינעם פאקט‪ ,‬אז‬ ‫טועה געווען צו מיינען אז דאס אייננעמען ארץ‬ ‫די מאמינים האבן געשפירט אין אים דער טעם‬
‫אהרן הכהן ווערט באשולדיגט אינעם חטא‬ ‫כנען וועט צוגיין בדרך הטבע‪ ,‬און דערפאר האבן‬ ‫וואס זיי האבן געוואלט‪ .‬אלע מענטשן האבן‬
‫העגל (עי' שמות לב‪ ,‬כה)‪ ,‬אבער ער איז נישט‬ ‫זיי געווארנט דאס פאלק איבער די סכנה וואס‬ ‫געגלייבט און הנאה געהאט דערפון‪ ,‬אבער נאך‬
‫באשטראפט געווארן‪ .‬צי מיינסטו דען אז ער‬ ‫א שטיק צייט זענען טייל מענטשן אפגעשוואכט‬
‫האט באשאפן א געטשקע? און אויב וואלט ער‬ ‫ווארט זיי אפ‪.‬‬ ‫געווארן פונעם גייסטישן אנשטרענגונג און פון‬
‫דאס געטון‪ ,‬צי וואלט אים דען דער באשעפער‬ ‫משה‪ :‬דאס מיינט אז זיי זענען אייגנטליך‬ ‫דאס גלויבן וואס האט זיך אויסגעפעלט כדי‬
‫מוחל געווען‪ ,‬און אים געלאזט בלייבן לעבן?!‬ ‫הנאה צו האבן פונעם טעם פון די מן‪ ,‬און זיי‬
‫געדענק אויך‪ ,‬אז פון צווישן דאס גאנצע פאלק‬ ‫יא געווען דערהויבענע לייט?‬ ‫האבן זיך דערנידערט צו א רוחניות'דיגע שוואכע‬
‫פון מיליאנען מענטשן זענען קנאפע דריי טויזנט‬ ‫אביגדור‪ :‬אוודאי געוויס‪ .‬עס דארף‬ ‫דרגה וואס דאן האט זיך די מן געשפירט ווי‬
‫מענטשן געשטראפט געווארן מיט טויט צוליב‬ ‫קלאר ארויסגעברענגט ווערן‪ ,‬אז ווען נישט דאס‬ ‫אן אומבא'טעמ'טער שפייז‪ .‬אין אמת'ן אריין‪,‬‬
‫דעם חטא‪ ,‬און אפילו זיי זענען אממערסטנס‬ ‫וואס די תורה שרייבט טענות אויף זיי‪ ,‬וואלטן‬ ‫וואלט דאס ווען געווען א ווייטע מעגליכקייט‬
‫באשטאנען פון די עובדי עבודה זרה וואס האבן‬ ‫מיר קיינמאל נישט געקענט באשולדיגן קיין‬ ‫אז ס'זאל פאררעכנט ווערן ווי א חטא‪ ,‬און נישט‬
‫זיך מגייר געווען און זענען ארויסגעגאנגען מיטן‬ ‫מענטש צוליב קיין איינע פון די אויבנדערמאנטע‬ ‫ווי מיר זענען צוגעוואוינט דאס אנצוקוקן און‬
‫פאסירונגען‪ .‬אבער דער באשעפער האט‬ ‫פאראורטיילן‪ .‬און אזוי אויך דא‪ ,‬איז עס נאר‬
‫אידישן פאלק פון מצרים‪.‬‬ ‫זיי אפגעשאצט לויט דעם מדריגה און מידה‬ ‫געווען ביי א קליינעם מיעוט פון כלל ישראל‪,‬‬
‫לאמיתו של דבר רעדן מיר דא פון דאס‬ ‫וואס איז העכער פון אונזער מעגליכקייט צו‬ ‫אבער דאס שולד איז געפאלן אויפן גאנצן פאלק‪.‬‬
‫נידעריגסטע גרופע פון אונזער פאלק‪ ,‬וואס‬ ‫פארשטיין‪ .‬זייערע אפרעדענישן און זייערע‬ ‫ט) דאס זעלביגע איז גאר שווער אז מיר‬
‫האבן געזען אז משה האט זיך נישט אומגעקערט‬ ‫השגות וואלטן געווען פאררעכנט אלץ גענצליך‬
‫נאכן זיין אפוועזנד פאר פערציג טעג‪ ,‬וואס‬
‫דורכאויס די גאנצע צייט איז ער געווען אליינס‬

‫חג הּפסח תשע״ח ‪51‬‬

‫אויפן זעלבן וועג ווי זיי זענען געווען געוואוינט‬ ‫פון מאכן א גאנצע געשטאלט‪ ,‬אבער כדי צו‬ ‫אויפן בארג אן קיין עסן און טרינקען‪ .‬צוליב‬
‫ביז יעצט‪ ,‬נעמליך‪ ,‬צו דינען דעם געשטאלט‬ ‫בארואיגן די נייע גרים און עטליכע שוואכע‬ ‫זייער פחד אז זיי האבן פארלוירן דעם שליח‬
‫זעלבסט ווי אן אלוהות‪ .‬דאס איז געווען‬ ‫בעלי אמונה‪ ,‬פארן פארלוסט פון זייער מנהיג און‬ ‫ה' וואס האט זיי געפירט פון אנפאנג‪ ,‬זענען זיי‬
‫טראצדעם וואס אהרן האט קלארגעשטעלט אז‬ ‫גייסטישער פירער וואס נאר אויף אים האבן זיי‬ ‫דערציטערט געווארן אז עס איז מעגליך אז דער‬
‫די גאנצע ציל פון מאכן דעם עגל איז נאר כדי‬ ‫זיך אנגעהאנגען‪ ,‬האט מען געקלערט אז ס'וועט‬ ‫גאנצער תכלית און תפקיד פון כלל ישראל צו זיין‬
‫צו דינען דעם באשעפער און נישט דעם קאלב‪.‬‬ ‫זיין א פאסיגע זאך צו מאכן א גאלדענעם קאלב‪,‬‬
‫אויפצומארגנס‪ ,‬האבן דריי טויזנט מענטש‬ ‫פונקט ווי מ'האט טאקע שפעטער געמאכט די‬ ‫דער "עם הנבחר" וועט צוגרונד גיין‪.‬‬
‫זיך געפעדערט ‪ -‬פונעם גאנצן המון עם וואס‬ ‫דערפאר‪ ,‬כדי צו טרעפן א שטעל‪-‬‬
‫האט זיך דארט געפונען ‪ -‬און זענען געגאנגען‬ ‫גאלדענע כרובים‪.‬‬ ‫פארטרעטער אנשטאט משה וואס איז געווען‬
‫פייערן דעם נייעם ע"ז וואס האט זיך אנגעהויבן‬ ‫עס איז נישט געווען אפילו קיין ברעקעלע‬ ‫דער צינור וואס האט מקשר געווען צווישן די‬
‫מיט אזא ריינע כוונה‪ .‬אט די דריי טויזנט מענטש‬ ‫כוונה צו "דינען" צום דאזיגן געשטאלט‪ ,‬פונקט‬ ‫מענטשן מיטן באשעפער‪ ,‬האבן די מנהיגים‬
‫זענען גע'הרג'עט געווארן דורך די לויים אויפן‬ ‫ווי מיר "דינען" נישט היינט צוטאגס דעם בנין‬ ‫געזוכט עפעס א סימבאל פון שכינת ה'‪ ,‬וואס‬
‫פון א שול און מיר דינען נישט דעם ארון הקודש‪,‬‬ ‫מענטשן זאל קענען זען און טאפן‪ ,‬וואס זאל‬
‫באפעל פון משה‪ ,‬נאך אינעם זעלבן טאג‪.‬‬ ‫בארואיגן די דאזיגע שוואכע עלעמענטן‪ .‬אבער‬
‫די תורה מאלט טאקע אפ דאס פאסירונג‬ ‫נאר דער באשעפער וואס רוהט דארט‪.‬‬ ‫עס איז דאן נאכנישט געווען קיין משכן און קיין‬
‫פון מאכן דעם עגל מיט גאר שארפע ווערטער‪,‬‬ ‫משה‪ :‬אבער די תורה דערציילט דאך אז‬ ‫ארון ה' אויפן וועלט‪ ,‬און עס זענען נאכנישט‬
‫אבער ווען מיר קלערן אריין אין די אומשטענדן‪,‬‬ ‫געווען קיין כרובים וואס פון צווישן זיי זאל מען‬
‫וואלט דאס בעצם געדארפט פאררעכנט צו ווערן‬ ‫מ'האט יא געדינט דעם עגל הזהב?‬
‫ווי א קלייניגקייט‪ ,‬ווען נישט די גרויסע מדריגה‬ ‫אביגדור‪ :‬דאס האט ליידער פאסירט‬ ‫ארויסהערן דעם געטליכן שטימע‪.‬‬
‫אין שלימות צו וואס די אידן האבן דערגרייכט‪,‬‬ ‫"נאכן" מאכן דעם עגל הזהב‪ ,‬אבער דאס איז‬ ‫משה‪ :‬אבער וואס האט דאס איינגעלייגט‬
‫וואס אין אזא סיטואציע ווערן אפילו די קליינע‬ ‫געוויס נישט געווען דער חשבון ביים עס מאכן‪.‬‬ ‫מיטן גאלדענעם קאלב? וואס האט דאס מיט די‬
‫טעותים פאררעכנט ווי ריזיגע פעלערן‪ .‬זיי זענען‬ ‫נאר א טייל פון די נייע מצרי'שע גרים וואס זענען‬
‫נישט געשטראפט געווארן צו וואנדערן אינעם‬ ‫פריער געווען עובדי עבודה זרה‪ ,‬האבן זיך צוריק‬ ‫שכינה?‬
‫מדבר צוליב דעם דאזיגן פאסירונג‪ ,‬אזויווי עס‬ ‫דערקייקלט צו זייער פריערדיגער וועג פון זיך‬ ‫אביגדור‪ :‬ווען די אידן זענען אריבער‬
‫האט פאסירט צוליב די חטא המרגלים; און‬ ‫אויסדרוקן און האבן זיך באצויגן צום געשטאלט‬ ‫דעם ים סוף‪ ,‬האבן זיי זוכה געווען צו א הימלישע‬
‫עס זענען נישט געשטארבן אזויפיל מענטשן‬ ‫געטליכע נבואה‪ ,‬וואס חז"ל זאגן דערויף אז‬
‫דורך א מגיפה אזויווי עס האט פאסירט נאך די‬ ‫זיי האבן דאן געזען מער פון דאס וואס דער‬
‫מעשה מיט קרח‪ ,‬וואס האט דאן אפגעקאסט‬ ‫גרויסער נביא יחזקאל האט געזען‪ ,‬וואס יחזקאל‬
‫‪ 14,700‬קרבנות (במדבר יז‪ ,‬יד)‪ ,‬אדער אזויווי די‬ ‫איז דאך דער וואס דערציילט איבער די מעשי‬
‫מגיפה וואס איז געקומען נאך די מעשה מיט די‬ ‫מרכבה אין הימל‪ .‬יחזקאל הנביא מאלט אראפ‬
‫"בנות מואב"‪ ,‬וואס דאן זענען גאר אומגעקומען‬ ‫אז ער האט געזען פיר געשטאלטן ביי די פיר‬
‫זייטן פונעם כסא הכבוד (יחזקאל א‪ ,‬י)‪ּ" :‬ו ְדמּות‬
‫‪ 24,000‬מענטשן (שם כה‪ ,‬ט)‪.‬‬ ‫ְּפֵני ֶהם‪ְּ :‬פֵני ָא ָדם‪ּ ,‬ו ְפֵני ַא ְרֵיה‪ּ ...‬ו ְפֵני ׁשֹור‪ּ ...‬ו ְפֵני‬
‫ֶנ ֶׁשר‪ ,"...‬און דערפאר האבן זיי אויסדערוועלט‬
‫"עד מתי מאנתם"‬ ‫איינע פון די פיר געשטאלטן‪ ,‬וואס די אידן האבן‬
‫– טאקע יעדער‬ ‫געהאט געוואוסט פון זייער נבואה ביים מעמד‬
‫איינער?‬ ‫קריעת ים סוף אז זיי סימבאליזירן דעם געטליכן‬

‫משה‪ :‬ס'שטימט טאקע פיין‪ ,‬אבער וויאזוי‬ ‫כסא הכבוד‪ ,‬דער "שור"‪.‬‬
‫קענען מיר דאס ערקלערן אין די פסוקי התורה‪,‬‬ ‫דער אמט וואס עס האט געדארפט ערפולן‪,‬‬
‫וואו עס שטייט אז דאס פאלק האט געזינדיגט‪,‬‬ ‫איז פונקט ווי דאס וואס מיר געפונען שפעטער‬
‫און מ'זעט פון דעם אז די כוונה איז אויף רוב‬ ‫אויף די גאלדענע "כרובים"‪ ,‬וואס איז געווען‬
‫דער באזיס פאר השראת השכינה‪ ,‬ווי דער פסוק‬
‫פונעם פאלק?!‬ ‫איז מעיד (שמות כה‪ ,‬כב)‪ְ" :‬ונֹו ַע ְד ִּתי ְלָך ָׁשם‪,‬‬
‫אביגדור‪ :‬דאס באשולדיגונג פאלט אויפן‬ ‫ְו ִד ַּב ְר ִּתי ִא ְּתָך ֵמ ַעל ַה ַּכ ּפֶֹרת‪ִ ,‬מ ֵּבין ְׁשֵני ַה ְּכֻר ִבים"‪.‬‬
‫אזוי אויך דא האבן זיי געזוכט עפעס א הייליגע‬
‫מציאות אין ארט פון משה רבינו‪ ,‬וואס זאל זיין‬
‫דער באזיץ פאר מציאות השכינה‪ .‬אין געהעריגע‬
‫אומשטענדן וואלטן זיי זיך אפגעהאלטן אפילו‬

‫חג הּפסח תשע״ח‬ ‫‪52‬‬

‫שפחה על הים מה שלא ראה יחזקאל במעשה‬ ‫צוגעברענגט אז זיי זאלן באזיגט ווערן‪ ,‬האט דער‬ ‫גאנצן כלל צוליב דעם מיעוט‪ ,‬און אלע ווערן‬
‫מרכבה"‪ ,‬און ביים מעמד הר סיני זענען זיי‬ ‫אייבערשטער געזאגט גאר שארפע רייד‪ ,‬און‬ ‫באשולדיגט אפילו צוליב די עבירה פון א יחיד‬
‫אלע געשאנקען געווארן מיט נבואה‪ ,‬זעענדיג‬ ‫ווידער אויפן גאנצן פאלק (שם‪ ,‬יא‪-‬יב)‪ָ " :‬ח ָטא‬
‫און הערנדיג דעם דבר ה'‪ .‬אזוי אויך‪ ,‬זוכה צו‬ ‫ִי ְשָׂר ֵאל‪ְ ,‬וַגם ָע ְברּו ֶאת ְּב ִרי ִתי ֲא ֶׁשר ִצִּוי ִתי אֹו ָתם‪,‬‬ ‫ממש‪.‬‬
‫זיין צו אזא וועגווייזער ווי משה רבינו איז א זאך‬ ‫ְוַגם ָל ְקחּו ִמן ַה ֵח ֶרם‪ְ ,‬וַגם ָּג ְנבּו‪ְ ,‬וַגם ִּכ ֲחׁשּו‪ְ ,‬וַגם‬ ‫משה‪ :‬פארוואס זאגט איר אזוי?‬
‫וואס האט זיך נישט ווידערהאלט אין קיין שום‬ ‫ָשׂמּו ִב ְכ ֵלי ֶהם‪ְ :‬וֹלא יֻ ְכלּו ְּבֵני ִי ְשָׂר ֵאל ָלקּום ִל ְפֵני‬ ‫אביגדור‪ :‬עס שטייט אין פסוק (שמות‬
‫טז‪ ,‬כז‪-‬כח)‪ַ" :‬וְי ִהי ַּבּיֹום ַה ְּׁש ִבי ִעי‪ָ ,‬י ְצאּו ִמן ָה ָעם‬
‫אנדערן דור‪.‬‬ ‫אְֹי ֵבי ֶהם‪ ,‬עֶֹרף ִי ְפנּו ִל ְפֵני אְֹי ֵבי ֶהם‪"...‬‬ ‫ִל ְלקֹט‪ְ ,‬וֹלא ָמ ָצאּו‪ַ :‬וּיֹא ֶמר ה' ֶאל מֹ ֶׁשה‪ַ :‬עד ָאָנה‬
‫אדאנק די דאזיגע פילע מעגליכקייטן האבן‬ ‫משה‪ :‬טאקע אינטערעסאנט‪ .‬עס קומט‬ ‫ֵמַא ְנ ֶּתם ִל ְׁשמֹר ִמ ְצו‍ֹ ַתי ְותֹורֹ ָתי"‪ ,‬נאר א טייל‬
‫זיי זוכה געווען זיך צו דערהייבן אין רוחניות‪,‬‬ ‫אויס אז דאס זעלביגע האט פאסירט ביים דור‬ ‫פונעם פאלק זענען ארויס אום שבת צו זוכן‬
‫אבער צוליב די פילע מעגליכקייטן האט מען‬ ‫המדבר‪ ,‬אז דאס גאנצע פאלק איז באשולדיגט‬ ‫מן‪ ,‬און פארט איז די באשולדיגונג געפאלן אויף‬
‫אויך געפאדערט פון זיי פיל מער‪ .‬אין זייער‬ ‫און געשטראפט געווארן צוליב די עבירות פון‬ ‫אלעמען‪ .‬נאכמער‪ ,‬אפילו דער "טייל פונעם‬
‫מצב‪ ,‬זענען זיי געווען די מערסט גליקליכע און‬ ‫פאלק" איז באשטאנען נאר פון געציילטע‬
‫מוצלח'דיגע דור דורכאויס די גאנצע היסטאריע‪,‬‬ ‫איינעם אדער געציילטע מענטשן‪.‬‬ ‫יחידים‪ ,‬און אפילו זיי האבן נאר געזינדיגט‬
‫אביגדור‪ :‬יא‪ ,‬און כ'וועל דיר ברענגען נאך‬ ‫בכוונה און נישט במעשה‪ .‬נאכמער פון דעם‪:‬‬
‫פון יציאת מצרים ביזן היינטיגן טאג‪.‬‬ ‫איין אפענעם ביישפיל‪ :‬ווען שאול המלך האט‬ ‫מ'האט זיי קיינמאל נישט פארבאטן ארויסצוגיין‬
‫משה‪ :‬וואס נאך איז געווען די‬ ‫איינגעשפאנט דאס גאנצע פאלק אין א קריג‬ ‫אום שבת‪ ,‬ווייל משה רבינו האט נאר געזאגט‬
‫קעגן די פלשתים‪ ,‬האט ער זיי באשוואוירן אז‬ ‫(פסוק כ"ה)‪ַׁ " :‬ש ָּבת ַהּיֹום ַלה'‪ַ ,‬הּיֹום ֹלא ִת ְמ ָצ ֻאהּו‬
‫ספעציעלקייט פונעם דור המדבר?‬ ‫קיין איינער זאל נישט עסן קיין זאך ביז ביינאכט‬ ‫ַּב ָּשֶׂדה"‪ ,‬אז מ'וועט נישט טרעפן קיין מן‪ ,‬אבער‬
‫אביגדור‪ :‬טראכט אריין א מינוט אינעם‬ ‫(שמואל‪-‬א' יד‪ ,‬כד)‪ .‬יונתן‪ ,‬דער זון פון שאול‪,‬‬
‫פאלגענדן סיטואציע‪ :‬א גאנצע פאלק ווערט‬ ‫איז נישט אנוועזנד געווען ביים באשווערן כלל‬ ‫נישט אז מ'טאר נישט ארויסגיין‪.‬‬
‫פארוואנדלט אין א ריזן "ישיבה"‪ .‬גאנצע פערציג‬ ‫ישראל און ער האט טאקע נישט געוואוסט‬ ‫מיר זעען פון דא‪ ,‬אז צוליב א חטא וואס‪:‬‬
‫יאר זיצט א פאלק‪ ,‬פריי פון א פרנסה יאך‪ ,‬און‬ ‫דערפון‪ ,‬און ער האט געגעסן אביסל האניג‬ ‫א' – מ'האט זיי נישט פארבאטן צו טון‪ ,‬ב' – און‬
‫זיי זיצן און לערנען א גאנצן טאג תורה‪ .‬און‬ ‫וואס ער האט געטראפן (פסוק כ"ז)‪ .‬ווען שאול‬ ‫וואס איז קיינמאל נישט אויסגעפירט געווארן‬
‫ווער זענען די רבי'ס? משה‪ ,‬אהרן און זיינע‬ ‫האט אנגעפרעגט ביים אייבערשטן אויב די אידן‬ ‫בפועל נאר במחשבה‪ ,‬ג' – און וואס איז נאר‬
‫קינדער‪ ,‬און די זקנים; און אונטער זיי – א‬ ‫זאלן ארויסגיין ביינאכט מיט אן אנגריף אויף די‬ ‫אדורכגעפירט געווארן דורך געציילטע יחידים‪,‬‬
‫שטאב פון די שרי האלפים‪ ,‬המאות‪ ,‬החמישים‬ ‫פלשתים‪ ,‬איז ער נישט געענטפערט געווארן‬ ‫אט אויף אזא עבירה איז משה רבינו מיט די‬
‫והעשרות‪ .‬עס איז קיינמאל נישט געווען אזא‬ ‫פון הימל (פסוק ל"ז)‪ .‬זעסטו פון דאנעט‪ ,‬אז‬ ‫גאנצע פאלק באשולדיגט געווארן מיט אזעלכע‬
‫זאך אין די היסטאריע‪ ,‬אז א גאנצע פאלק זיך‬ ‫צוליב א זינד פון א יחיד‪ ,‬וואס טוט עס גאר‬ ‫שארפע רייד‪ ,‬אז "מאנתם לשמור מצוותי‬
‫זיך פארשפארן און לערנען‪ ,‬אזוי פאר צענדליגע‬ ‫אומבאוואוסטזיניג‪ ,‬ווערט דאס גאנצע פאלק‬
‫יארן נאכאנאנד! דאס איז געווען דער גרעסטער‬ ‫באשולדיגט‪ ,‬און דער אייבערשטער קען זיך‬ ‫ותורותי"‪.‬‬
‫און וויכטיגסטער דערגרייכונג וואס א פאלק‬ ‫אפהאלטן פון זיי ארויסהעלפן אין אזא סיטואציע‬ ‫דאס איז א ראי' צום געדאנק‪ ,‬אז אפילו‬
‫אדער אפילו א קהילה זאל צוקומען דערצו‪ ,‬און‬ ‫ווען נאר איינער פונעם פאלק האט געזינדיגט‪,‬‬
‫דאס איז געבליבן איינגעקריצט אין אונזערע‬ ‫וואס איז אזוי וויכטיג נוגע פארן גאנצן פאלק‪.‬‬ ‫זענען זיי אלע באשולדיגט געווארן און אפילו‬
‫דערפאר‪ ,‬ווען מיר זעען אין די תורה איבער‬
‫הערצער אויף שטענדיג‪.‬‬ ‫די דור המדבר‪ ,‬אז זיי זענען געווען מחוסרי‬ ‫געשטראפט געווארן דערויף‪.‬‬
‫פון דאן און ווייטער‪ ,‬איז לימוד התורה‬ ‫אמונה‪ ,‬אז זיי האבן נישט געפאלגט‪ ,‬זיי האבן‬ ‫משה‪ :‬וואו געפונען מיר טאקע אזא סארט‬
‫אלץ פארבליבן אונזער הויפט ציל און אונזער‬ ‫געזינדיגט אדער ווידערגעשפעניגט‪ ,‬איז די‬
‫צענטראלע באשעפטיגונג‪ .‬אין די צייטן וואס די‬ ‫אמת'ע כוונה דערינטער אז‪ :‬א) א יחיד אדער‬ ‫פאסירונג?‬
‫גריכן און די רוימער האבן געבויט טעאטערס‬ ‫געציילטע מענטשן האבן אדורכגעפירט ב) א‬ ‫אביגדור‪ :‬אין ספר יהושע שטייט (ז‪ ,‬א)‪:‬‬
‫ספארטס שפילערייען‪ ,‬האבן מיר אויפגעשטעלט‬ ‫קליינעם זינד‪ ,‬ג) מער בכוונה ווי במעשה‪ ,‬ד)‬ ‫"ַוִּי ְמ ֲעלּו ְבֵני ִי ְשָׂר ֵאל ַמ ַעל ַּב ֵח ֶרם‪ַ ,‬וִּי ַּקח ָע ָכן‪...‬‬
‫ישיבות און גדולי ישראל‪ .‬דאס איז אייגנטליך א‬ ‫ִמן ַה ֵח ֶרם‪ַ ,‬וִּי ַחר ַאף ה' ִּב ְבֵני ִי ְשָׂר ֵאל"‪ .‬צוליב‬
‫לענגערע שמועס פאר זיך‪ ,‬אבער דאס אלץ איז‬ ‫אדער גענצליך שלא בכוונה‪.‬‬ ‫אט די חטא פון איין מענטש‪ ,‬וואס ער האט‬
‫א דירעקטע תוצאה פון אונזער התמדה וואס‬ ‫פארט אבער זענען די באשולדיגונגען‬ ‫אדורכגעפירט אן די מינדסטע וויסנשאפט‬
‫האט זיך געצויגן פאר פערציג יאר נאכאנאנד‪,‬‬ ‫שטענדיג מיט רעכט‪ ,‬טאקע אדאנק די פילע‬ ‫פונעם פאלק‪ ,‬זענען זיי באזיגט געווארן ביים‬
‫מעגליכקייטן וואס עס זענען זיי געגעבן געווארן‬ ‫דעמאלטדיגן שלאכט און אפאר מענטשן זענען‬
‫דורכן דור דעה – דער "דור המדבר"‪.‬‬ ‫צו דערגרייכן שלימות‪ ,‬וואס איז נישט געגעבן‬ ‫גע'הרג'עט געווארן אויפן פראנט (זע דארט‬
‫„„(באארבעט לויט די שו"ת‪ ,‬נומערן‪230- :‬‬ ‫געווארן צו קיין שום אנדערן דור‪ ,‬ווייל "ראתה‬ ‫פסוקים ד‪-‬ה)‪ .‬ווען זיי האבן אויסגעפארשט‬
‫וואס איז געווען דער אורזאך וואס האט‬
‫‪)333-341 ,231‬‬

‫חג הּפסח תשע״ח ‪53‬‬

‫ולקחתי אתכם לי לעם‬

‫א פרט אינעם גרויסן בוים וואס רופט זיך "כלל‬ ‫פיוןחיאדיגורםוויעאסרדזעעערנרגעןארומטפייירע?ל?‬
‫ישראל"‪.‬‬
‫מיט דער גרויסער וועלט ארום‪ .‬דערנאך לאמיר‬ ‫איר האט אמאל געטראכט פון דער פראגע?‬
‫ווען א מענטש ווייסט אז ער איז א קליין‬ ‫האבן א שמועס צו זען וויאזוי די תורה קוקט‬ ‫ווען איר קוקט אויף זיך אליין‪ ,‬וואס זעט איר‬
‫צווייגל פון א גרויסן בוים קען עס האבן צוויי‬ ‫דארט? איז עס א קליינער מענטש אליין וואס‬
‫פארקערטע אפעקטן‪ .‬פון איין זייט קען עס‬ ‫אויף דער פראגע‪.‬‬ ‫קען גארנישט טון אן דעם הילף פון אנדערע‪,‬‬
‫אים געבן כח אויפצוטון גרויסע זאכן אין לעבן‪,‬‬ ‫מיר ווייסן אז א כלל איז א זאך וואס איז‬ ‫אדער איז עס א פולקאמער אינדיווידועלער‬
‫וויסנדיג אז ער איז נישט אליין‪ ,‬נאר ער איז‬ ‫צוזאמגעשטעלט פון מערערע פרטים‪ .‬א כלל‬ ‫"איך" וואס קען אייננעמען די גאנצע וועלט‬
‫א טייל פון א גרויסער משפחה וואס אירע‬ ‫מיט א פרט זענען נישט צוויי באזונדערע זאכן‪,‬‬ ‫מיט די אייגענע כוחות? זענען מיר עפעס ווערד‬
‫ווארצלען זענען טיף איינגעגראבן אין דער‬ ‫נאר דער פרט איז א טייל פונעם כלל‪ .‬ובכן‪,‬‬ ‫ווען מיר באטראכטן זיך אליין‪ ,‬נישט אינעם‬
‫ערד‪ ,‬און קיין שום ווינט וועט עס נישט קענען‬ ‫ביים נוצן דאס ווארט "כלל ישראל" פון וועלכן‬ ‫קאנטעקסט פון אונזער גרופע‪ ,‬אדער זענען מיר‬
‫אוועקרייסן‪ .‬פון דער אנדערער זייט אבער קען‬ ‫מיר זענען אלע א טייל‪ ,‬באציען מיר זיך דערביי‬ ‫גארנישט ווערד אליין? נעמט אייך אראפ א פאר‬
‫עס אפשוואכן דעם מענטש‪ ,‬ווען ער פילט אז‬ ‫אויך צו די מיליאנען "פרטים"‪ ,‬דאס מיינט די‬ ‫מינוט און טראכט קודם וויאזוי איר אליין זעט‬
‫קעגן דעם גרויסן בוים מיט אירע מיליאנען‬ ‫מיליאנען מיטגלידער וועלכע זענען א טייל‬ ‫זיך אין שייכות מיט אייער סביבה ארום‪ ,‬אדער‬
‫צווייגן און בלעטער איז ער נישט מער ווי א‬ ‫פונעם אידישן פאלק‪ .‬יעדער אידישער יחיד איז‬

‫זייפנבלאז‪ ,‬אן קיין פערזענליכן כח‪.‬‬
‫וואס איז טאקע דער ריכטיגער וועג?‬
‫זאל דער מענטש פרובירן צו איגנארירן דעם‬
‫פאקט אז ער איז א טייל פון א בוים‪ ,‬אדער‬
‫זאל ער דוקא יא טראכטן וועגן דעם? זאל ער‬
‫זיך קאנצענטרירן אויף דעם וואס ער איז א‬
‫מענטש פאר זיך און ער קען מאכן זיינע אייגענע‬
‫החלטות‪ ,‬אדער זאל ער זיך ענדערש מבטל זיין‬
‫פאר'ן כלל און פארבלייבן אן אומזעבארער פרט‬

‫חג הּפסח תשע״ח‬ ‫‪54‬‬

‫ופצוווןאזיסאיןמפיאיאנטליטיקד?לאס‬

‫צוויי באגריפן אנגערופן מיט די ווערטער‬ ‫פרטים‪ ,‬וואס שאפן אינאיינעם דעם גרויסן כלל‪.‬‬ ‫צווישן נאך מיליאנען פרטים? דער ענטפער צו‬
‫"קאלעקטיוו" און "אינדיווידועל" ("קאלעקטיוו"‬ ‫איינע פון די גרעסטע פראבלעמען וואס פלאגט‬ ‫דעם טרעפן מיר אין דער תורה אליין‪ ,‬ווי מיר‬
‫הייסט דער גאנצער כלל‪ ,‬און "אינדיווידועל"‬ ‫אונזער דור איז דאס וואס מ'האט פארגעסן דעם‬ ‫וועלן זען ווייטער‪ ,‬און די תשובה אין קורצן איז‬
‫הייסט דער יחיד)‪ .‬די ליבעראלע וועלט האט‬ ‫באגריף פון "מסירות נפש"‪ ,‬וואס דאס מיינט‬ ‫אז מ'דארף לעבן מיט ביידע חלקים‪ .‬לאמיר עס‬
‫פארהייליגט דעם ערך פונעם "אינדיווידועל"‪,‬‬ ‫אויפצוגעבן די פערזענליכע תענוגים צוליב א‬
‫און דערקלערט אז די פערזענליכע תאוות און‬ ‫העכערן ציל וואס איז גרעסער פון אונז‪ .‬פונקט‬ ‫צעלייגן אויף טעלערלעך‪.‬‬
‫יצרים פונעם יחיד זענען וויכטיגער פון אלעמען‪.‬‬ ‫ווי דער כלל‪-‬ישראל קען נישט האבן קיין קיום אן‬ ‫פון איין זייט דארף מען וויסן אז יעדער יחיד‬
‫דער געדאנק אז מיר זענען אלע פארפליכטעט‬ ‫דעם וואס די יחידים זאלן טרעפן זייער וועג צום‬ ‫איז אן עולם מלא‪ .‬דאס הייסט אז כאטש מיר‬
‫אויסצופאלגן געזעצן וואס די תורה האט אונז‬ ‫באשעפער‪ ,‬פונקט אזוי קען דער אידישער יחיד‬ ‫לעבן אין א וועלט פון ביליאנען באשעפענישן‪,‬‬
‫באפוילן‪ ,‬אפילו ווען ס'געפעלט אונז נישט‪ ,‬איז א‬ ‫נישט האבן קיין קיום אן דעם וואס ער זאל זיך‬ ‫כאטש יעדער איד איז נאר איינער צווישן‬
‫געדאנק וואס שטימט נישט מיט די ליבעראלע‬ ‫מיליאנען‪ ,‬איז אבער יעדער יחיד א וועלט פאר‬
‫ווערטן‪ ,‬וויבאלד דער איין און איינציגער ערך‬ ‫אנהענגען אינעם כלל‪-‬ישראל‪.‬‬ ‫זיך וואס קען זאגן מיט א זיכערקייט "בשבילי‬
‫נברא העולם"‪ .‬דאס איז דער לימוד וואס חז"ל‬
‫איז נאר דער אינדיווידועל‪.‬‬ ‫דפעוארורי"וככולטאילס"ג?אאיזזוי‬ ‫האבן אונז געלערנט וועגן דעם ערך פון יעדער‬
‫דער אמת איז אבער אז דאס חשיבות פונעם‬ ‫איינציגער נשמה‪ ,‬דער אומזעבארער פרט וואס‬
‫יחיד איז דורך דער תורה פארשטאנען געווארן‬ ‫אין דער אלגעמיינער וועלט ווערן די‬ ‫געפינט זיך צווישן מיליאנען פרטים וואס שאפן‬
‫בעסער ווי אין דער היינטיגער ליבעראלער‬ ‫אינאיינעם איין גרויסן כלל‪ .‬דער גאנצער כלל‬
‫וועלט‪ .‬אין דער צייט וואס די ליבעראלע‬ ‫שעפט נאר זיין כח פון דעם וואס דער יחיד איז‬
‫סביבה פרעדיגט אזוי הייליג די ווערד פונעם‬ ‫שטארק‪ ,‬פון דעם וואס זיין רוחניות'דיגער יסוד‬
‫אינדיווידועל‪ ,‬האט זי אוועקגענומען פונעם‬ ‫איז פעסט און סטאביל‪ ,‬ווייל אן קיין פרטים איז‬
‫יחיד דעם טייערסטן פארמעגן – זיין שייכות‬
‫מיטן באשעפער‪ ,‬מיט זיין קהילה און מיט זיין‬ ‫קיין כלל אויך נישטא‪.‬‬
‫אמונה‪ .‬אפילו דער קשר פון טאטע צו קינד‬ ‫פון דער אנדערער זייט טאר מען אבער‬
‫ווערט שטארק אפגעשוואכט אין דער פרייער‬ ‫נישט פארגעסן אז דער יחיד איז נאך אלעמען‬
‫נאר א קליין צווייגל‪ ,‬א פרט צווישן מיליאנען‬

‫חג הּפסח תשע״ח ‪55‬‬

‫דא אן "איך"? אפשר וואלט ריכטיגער געווען זיך‬ ‫דעמאלט גייט ער אויף א וועג וואס פירט צו‬ ‫וועלט א דאנק דעם איבערטריבענעם דגש‬
‫אינגאנצן מבטל צו זיין צום כלל‪ ,‬ביז מ'זאל מער‬ ‫חורבן און תוהו ובוהו‪ .‬ס'איז נישט בלויז וואס‬ ‫אויף אינדיווידואליזם (אויב ס'געפעלט עפעס‬
‫נישט האבן קיין אייגענעם מציאות? אפשר דארף‬ ‫ער מאכט חרוב פאר זיינע ארומיגע‪ ,‬נאר זיין‬ ‫פאר'ן קינד‪ ,‬ווער איז דער טאטע אריינצוזאגן‬
‫דער מענטש נישט מער ווי גיין אין שפאן מיט‬ ‫אייגן לעבן ווערט אפגעריסן פונעם שורש‪ ,‬און‬ ‫אנדערש?)‪ ,‬אבער איז דען מעגליך אז אזעלכע‬
‫דעם וואס די סביבה טוט‪ ,‬צו יוצא זיין פאר'ן‬ ‫אנשטאט צופרידנהייט באקומט ער נאר דאס‬
‫באשעפער בלויז דורכ'ן געהערן צו א געוויסער‬ ‫פארקערטע‪ .‬א מענטש וואס טראכט נאר פון‬ ‫מענטשן זאלן זיין צופרידן אין לעבן?‬
‫חסידישער קהילה‪ ,‬טון דאס זעלבע ווי אלע‪ ,‬און‬ ‫וויפיל שטיבער זענען שוין צעבראכן‬
‫זיין "איך"‪ ,‬אן טראכטן וועגן די דורות וואס‬
‫גארנישט מער?‬ ‫זענען געווען פאר אים און די וואס וועלן קומען‬ ‫געווארן אויפ'ן מזבח פון אינדיווידואליזם?‬
‫דא לאמיר געבן א טראכט‪ ,‬וואס איז דען‬ ‫נאך אים‪ ,‬לייגט זיך אריין אינאיינעם מיט זיינע‬ ‫וויפיל לעבנס זענען חרוב געגאנגען צוליב דעם‬
‫דער תכלית פון דער תורה אויב נישט אז דער‬ ‫קינדער אין א וועג וואס האט נישט קיין שום‬ ‫אינדווידואליזם? קינדער פארקלאפן די טיר אויף‬
‫יחיד זאל דערגרייכן זיין ציל אין לעבן? ווען די‬ ‫אנווייזונגען‪ ,‬און די טראגעדיע דערפון פאר'ן‬ ‫זייערע עלטערן‪ ,‬און עלטערן פארקלאפן די טיר‬
‫תורה האט געגעבן פאר'ן מענטש די בחירה זיך‬ ‫יחיד גופא איז גארנישט אפצושאצן‪ .‬ס'איז א‬ ‫אויף די קינדער‪ .‬טאטע‪-‬מאמע פילן נישט אז זיי‬
‫אויסצוקלויבן א וועג צווישן גוטס און שלעכטס‪,‬‬ ‫גזירה פון כרת וואס ער האט אליין אויסגעקליבן‬ ‫דארפן זיך רעכענען מיט די קינדער איידער זיי‬
‫האט די תורה גערעדט מיט א לשון יחיד זאגנדיג‬ ‫באשליסן זיך צו גט'ן‪ ,‬און די קינדער וועלכע ווערן‬
‫"ובחרת בחיים"‪ .‬אן א שיעור פסוקים אין ספר‬ ‫פאר זיך‪.‬‬ ‫געבוירן אין צעבראכענע שטיבער פילן שוין די‬
‫דברים זענען געשריבן געווארן מיט א לשון‬ ‫שוועריגקייטן אין לעבן פון די גאנץ ערשטע יארן‬
‫יחיד‪ ,‬ווערנדיג געזאגט דורך משה רבנו אין די‬ ‫דפעוארו"ריוכפורטאיטסג"?אאיזזוי‬ ‫(ס'האלט שוין היינט ביי ארום פופציג פראצענט‬
‫לעצטע שעה'ן פון לעבן‪ ,‬ווי א געטרייער טאטע‬ ‫פון קינדער אין אמעריקע‪ ,‬וועלכע ווערן געבוירן‬
‫וואס מוסר'ט זיינע קינדער‪ .‬אפילו דארט וואו די‬ ‫יעצט ווען מיר האבן ערקלערט פארוואס‬ ‫אין שטיבער וואו ס'פעלט א טאטע אדער א‬
‫ווערטער זענען יא א לשון רבים איז אפט מאל‬ ‫דער קאלעקטיוו איז אזוי וויכטיג‪ ,‬לאמיר‬ ‫מאמע)‪ .‬האט דער ליבעראליזם טאקע באפרייט‬
‫נישט מעגליך צו פארשטיין דעם פסוק אויב‬ ‫ערקלערן פארוואס דער יחיד איז וויכטיג‪.‬‬
‫פארוואס דארף מען בכלל געדענקען אז ס'איז‬ ‫דעם מענטש‪ ,‬אדער גאר פארשקלאפט?‬
‫מ'זאל איגנארירן דעם יחיד‪.‬‬ ‫די תורה שעצט זייער דעם יחיד‪ ,‬און‬
‫וואס הייסט דאס "ומלתם את ערלת לבבכם"‬ ‫דערפאר האבן אונז חז"ל אויסגעלערנט צו‬
‫(= "איר זאלט פארשניידן אייערע פארשטאפטע‬ ‫טראכטן "בשבילי נברא העולם"‪ ,‬אבער אין דער‬
‫הערצער")? איז עס מעגליך צו פארלאנגען פון א‬ ‫זעלבער צייט באטראכט די תורה דעם געדאנק‬
‫מיליאן‪-‬קעפיגן עולם אוועקצושניידן די מחיצות‬ ‫פון "בשרירות לבי אלך" (אין אידיש‪" :‬איך וועל‬
‫פונעם הארץ כדי צו ווערן נאנט מיטן באשעפער?‬ ‫גיין וואו מיין הארץ גלוסט") ווי די מיאוס'טע‬
‫דאס איז אן ארבעט וואס יעדער יחיד דארף‬ ‫זייט פונעם מענטשליכן פרצוף‪ .‬א מענטש דארף‬
‫אליין טון פאר זיך‪ .‬אין דער פרשה פון קריאת‪-‬‬ ‫טאקע טון פאר זיך אליין‪ ,‬אבער אויב זיין לעבן‬
‫שמע וואס מ'ליינט דריי מאל יעדן טאג זאגן מיר‬ ‫ווערט נישט דיקטירט בשעת מעשה פון עפעס‬
‫דעם פסוק פון "ואהבת את ה' אלקיך" וואס‬ ‫העכערס – נאר פונעם אייגענעם "איך" –‬
‫איז א באפעל צו יעדן יחיד‪ ,‬ליב צו האבן דעם‬
‫אויבערשטן לויט זיינע בעסטע מעגליכקייטן‪.‬‬
‫אויב זאל די געזעלשאפט באשטימען פאר‬
‫יעדן פונקטליך וואו און וויאזוי ס'זאל צוגיין די‬
‫באציאונג פונעם מענטש צום באשעפער‪ ,‬וועט‬
‫עס פארזיכערן אז די ווערטער פון "ואהבת את‬
‫ה'" זאלן זיך קיינמאל נישט קענען זעצן מיט אן‬

‫אמת אין אונזערע הערצער‪.‬‬
‫אן קיין געטרייע יחידים איז נישטא קיין‬
‫גוטער כלל‪ .‬ווען מ'איגנארירט די וויכטיגקייט‬
‫פונעם יחיד קלאפט עס אויס צום ערשטן‬
‫אינעם תחום פון רוחניות (נישט אין גשמיות‪ ,‬ווי‬
‫מענטשן מיינען)‪ ,‬וויבאלד ס'איז נישט מעגליך צו‬
‫ווערן נאנט צום באשעפער אן דעם וואס מ'זאל‬
‫פארמאגן כאטש עפעס אן אינערליכע חוצפה‪,‬‬
‫א גרייטקייט צו גיין קעגן שטראם‪ ,‬און זיך‬
‫איבערגעבן פאר דעם אינערליכן פייער פון דער‬
‫נשמה‪ .‬א מענטש קען נישט אנקומען צו ווייט‬
‫בלויז דורכ'ן זיין א טייל פון א געזעלשאפט‪ ,‬ווייל‬
‫אויף דעם האט דאך הלל הזקן געזאגט "אם אין‬
‫אני לי מי לי"‪ .‬אויב וועט מען נישט טון פאר זיך‬

‫חג הּפסח תשע״ח‬ ‫‪56‬‬

‫קהילה זאל קענען אנזאמלען א פאס בראנפן און‬ ‫דער וועלט‪ .‬דער ציל פונעם קאלעקטיוו איז צו‬ ‫אליין‪ ,‬וועט קיינער נישט טון פאר אונז!‬
‫דערנאך פראווען א גרויסן לחיים איין מאל א‬ ‫העלפן דעם יחיד געפינען זיין נשמה און נישט‬ ‫הלל הזקן באפעלט יעדן יחיד זיך‬
‫חודש‪ ,‬האט יעדער געברענגט וואסער מיינענדיג‬ ‫חלילה עס צו אונטערדרוקן‪ .‬כלל ישראל ווערט‬ ‫אפצושאקלען פונעם שטויב וואס האט זיך‬
‫אז ער וועט זיין דער איינציגער וואס טוט אזוי‬ ‫געשטארקט פון געזונטע יחידים‪ ,‬און די יחידים‬ ‫אנגעזאמאלט פונעם זיצן אזוי לאנג אויף איין‬
‫און ס'וועט זיך נישט דערקענען אינעם טרינקען‪.‬‬ ‫שעפן דאס חיות פון א געזונטן כלל ישראל‪ .‬אין‬ ‫פלאץ‪ ,‬האפנדיג אז זאכן וועלן געשען פון זיך‪,‬‬
‫ווען א מענטש איז בכח צו טון סיי וועלכע‬ ‫דער צייט וואס מיר שטיצן די יחידים צו טרעפן‬ ‫און ער זאל אליין ארויסווייזן גבורת הנפש‪ .‬די‬
‫למעשה'דיגן טריט צו פארבעסערן זיין לעבן‪,‬‬ ‫דעם וועג צום אויבערשטן‪ ,‬דארף דער אידישער‬ ‫רוחניות'דיגע טורעמס אין יעדן דור זענען געווען‬
‫איז עס א טובה נישט בלויז פאר אים נאר אויך‬ ‫יחיד צעגיסן זיין רוחניות'דיגן באגאזש מיטן‬ ‫אזעלכע מענטשן וואס האבן שווער געליטן פון‬
‫פאר דער געזעלשאפט ארום (מיטן תנאי אז‬ ‫אידישן פאלק‪ .‬יעדער גרויסער מנהיג וואס איז‬ ‫זייער סביבה‪ ,‬וויבאלד דארט וואו ס'איז דא‬
‫ער פארגעסט נישט פון אנדערע בשעת ער איז‬ ‫געווען ביי אידן האט געמוזט האבן ביידע חלקים‬ ‫אמת'ע רוחניות איז נישטא קיין פשרות פאר‬
‫מצליח)‪ .‬אבער ווען א מענטש הייבט שנעל אויף‬ ‫שקר‪ .‬די יסורים פון די נביאים‪ ,‬פונקט ווי די‬
‫הענט‪ ,‬גלייבנדיג אז אויף עפעס אן אופן וועט‬ ‫זייער שטארק‪.‬‬ ‫יסורים פונעם אידישן פאלק‪ ,‬זענען שטענדיג‬
‫זיך פירן מיט אים וואס ס'פירט זיך מיט יעדן‪,‬‬ ‫מיר האבן אבער געזאגט אז ס'איז אויך נוגע‬ ‫געווען צוליב דעם וואס מ'איז נישט געגאנגען אין‬
‫איז ער אליין דער גורם אז די געזעלשאפט זאל‬ ‫בגשמיות‪ .‬איר וואונדערט זיך אפשר וואו ס'איז‬ ‫שטראם מיט דער אלגעמיינער סביבה פון דער‬
‫האבן פראבלעמען‪ .‬אלס יחידים קענען מיר זיך‬ ‫נוגע בגשמיות‪ .‬אלזא לאזט מיך דערמאנען אן‬ ‫וועלט‪ .‬חז"ל זאגן אז "ישראל עזין שבאומות"‬
‫נישט באפרייען פונעם אחריות און זאגן‪" ,‬אזוי‬ ‫אלט אידיש שפריכווארט וועלכע זאגט זיך אזוי‪:‬‬ ‫און מיר דארפן געדענקען אז חז"ל האבן אויך‬
‫טוט יעדער‪ ,‬און אזוי וועט שוין מוזן זיין ביי אונז‬ ‫"וואס ס'וועט זיין מיט כל ישראל וועט זיין מיט‬
‫אויך‪ ",‬וויבאלד א שינוי לטובה הייבט זיך אן ביי‬ ‫ר' ישראל"‪ .‬אידן האבן נאטירליך גענוצט דעם‬ ‫געהייסן יעדן יחיד צו זיין "עז כנמר"‪.‬‬
‫שפריכווארט ווען עמיצער האט אויסגעמאלן‬ ‫צי מיינט דאס אז דער יחיד דארף זיך‬
‫א שטארקן יחיד‪.‬‬ ‫שווארצע נבואות איבער עפעס א צרה וואס‬ ‫אפזאגן פונעם כלל? חס ושלום‪ .‬דאס וואלט‬
‫ובכן‪ ,‬די אונטערשטע שורה איז אזוי‪ .‬לאמיר‬ ‫ס'קומט‪ ,‬אדער ווען עמיצער האט געדרייט מיטן‬ ‫נאר אפגעשוואכט די כוחות פונעם יחיד‪,‬‬
‫געדענקען אז מיר זענען שטארקע מענטשן‪.‬‬ ‫פינגער און ערקלערט וואס מ'דארף אלץ טון זיך‬ ‫וויבאלד אן דער שטיצע פונעם כלל איז מען‬
‫אונזער שטארקייט קומט פון דעם וואס מיר האבן‬ ‫צו העלפן‪ .‬דא האט דער איד זיך געגעבן א בייג‬ ‫צו קליין און נישטיג צו קענען עפעס אויפטון‪.‬‬
‫זוכה געווען צו געהערן צו דעם אויסדערוועלטן‬ ‫און מיט א ביטול פון דער האנט געזאגט‪" :‬נישט‬ ‫גלייך נאכדעם וואס הלל לערנט אונז אויס צו‬
‫פאלק וואס שטאמט פון די אבות הקדושים‪,‬‬ ‫גע'דאגה'ט‪ ,‬וואס ס'וועט זיין מיט כל ישראל‬ ‫שטארקן די פערזענליכע כוחות פונעם יחיד‪,‬‬
‫דער אויבערשטער האט נאר מיט אונז געשלאסן‬ ‫זאגט ער אונז תיכף "וכשאני לעצמי מה אני"‬
‫א בונד ביים בארג סיני‪ ,‬און דער רוחניות'דיגער‬ ‫וועט זיין מיט ר' ישראל‪".‬‬ ‫(וואס בין איך ווערד ווען איך טו נאר פאר מיר‬
‫כח וואס מיר פארמאגן איז נישטא צו געפינען‬ ‫אין די ווערטער האט דער איד געפונען זיין‬ ‫אליין?)‪ .‬דער יחיד אליין איז זייער וויכטיג‪ ,‬אבער‬
‫ביי קיין שום פאלק אין דער וועלט‪ .‬אין דער‬ ‫טרייסט‪ ,‬וויסנדיג אז ער איז אנגעבונדן אין א‬ ‫זיין גאנצע שטארקייט שטאמט נאר פון דעם‬
‫זעלבער צייט דארפן מיר געדענקען צו נעמען‬ ‫גרויסן בוים‪ ,‬און דער וואס וועט אפהיטן דעם‬ ‫וואס ער שעפט זיין השראה פונעם כלל‪ .‬ס'איז‬
‫אחריות אויף אונזערע מעשים‪ ,‬ווי אויך אויף‬ ‫בוים וואס רופט זיך כלל ישראל וועט אים‬ ‫א קעגנזייגטיגע באציאונג וואס דער "יחיד"‬
‫אונזערע פארנאכלעסיגקייטן‪ ,‬זיך צוזאמקלויבן‬ ‫שוין אויך אינזין האבן‪ .‬דאס איז א וויכטיגער‬ ‫האט מיטן "כלל"‪ ,‬און די גרעסטע ברכה קען‬
‫דארט וואו מיר זעען אז עפעס קלאפט נישט‬ ‫דערהער צו געדענקען אין שווערע צייטן‪ ,‬אבער‬ ‫ארויסקומען נאר דעמאלט ווען דער יחיד איז‬
‫אין סיי וועלכן הינזיכט‪ ,‬און זיין א ליכט‪-‬טורעם‬ ‫ס'איז לייכט זיך פארצושטעלן אז יעדער פוילער‬ ‫גענוג שטארק צו ארבעטן אויף דער אייגענער‬
‫מענטש קען ניצן דעם סלאגאן אפילו דעמאלט‬ ‫האנט‪ ,‬אבער האלטנדיג פאר זיינע אויגן דעם‬
‫פאר אנדערע‪.‬‬ ‫ווען ס'איז שייך עפעס צו טון צו פארבעסערן‬ ‫הייליגן קאלעקטיוו וואס רופט זיך "כלל ישראל"‪.‬‬
‫וויבאלד ווי געזאגט‪ ,‬ווערט דער כלל‬ ‫דעם מצב‪ .‬אנשטאט צו נעמען אחריות אויפ'ן‬
‫געשטארק דורך געזונטע יחידים‪ ,‬און די יחידים‬ ‫לעבן און אויסרופן אין די ווערטער פון הלל הזקן‬ ‫וושלאמוומעאעיסזשנדהו?געער‬
‫באקומען דאס חיות פון א געזונטן כלל‪ .‬דער‬ ‫"אם אין אני לי מי לי"‪ ,‬קען זיך א פוילער מענטש‬
‫מענטש וואס פארשטייט דאס נישט איז ווי א‬ ‫טרעפן א גרינגען וועג ארויס דורכ'ן זיך פארגלייזן‬ ‫דער שמועס איז נוגע די יסודות פון אונזער‬
‫קנעכט צום רוטין און ער איז נישט בכח צו גיין‬ ‫די אויגן און ארויסזאגן א זיסן שפריכווערטל‪...‬‬ ‫לעבן סיי בגשמיות און סיי ברוחניות‪ .‬ס'איז‬
‫קעגן שטראם‪ .‬אבער ווען מיר וועלן געדענקען‬ ‫מיר ווייסן אז די תורה איז אוועקגעשטעלט‬ ‫א ווייטאג אז מענטשן חוזק'ן אפ פון יחידים‬
‫דעם דערמאנטן פרינציפ‪ ,‬וועלן מיר מיטאמאל‬ ‫אויפ'ן יסוד פון ערבות‪ ,‬גאנץ כלל ישראל איז‬ ‫וועלכע זוכן צו טרעפן א פערזענליכע שפראך‬
‫ווערן באפרייט מעבדות לחרות און קענען‬ ‫צוזאמגעשטעלט פון איין שטיק און מיר זענען‬ ‫צו השי״ת‪ ,‬אינעם ראם פון דער תורה‪ ,‬ווייל‬
‫דערנאך ווייטער מארשירן צום בארג סיני מיט‬ ‫אלע מחוייב זיך אינזין צו האבן איינער דעם‬ ‫דאס איז באמת דער ציל פונעם מענטש אויף‬
‫אנדערן‪ ,‬סיי ברוחניות און סיי בגשמיות‪ ,‬אבער‬
‫פאראייניגטע הערצער‪ ,‬כאיש אחד בלב אחד‪.‬‬ ‫דער פוילער מענטש וואס לייגט זיך אן אויפ'ן‬
‫כלל‪ ,‬ווי גלייך ער איז מיט דעם געטריי פאר זיין‬
‫פאלק‪ ,‬איז אין אמת'ן פונקט דאס פארקערטע‪,‬‬
‫וויבאלד ווען יעדער איינער טראכט אזוי ברענגט‬
‫עס אז יעדער זאל זיצן מיט פארלייגטע הענט‪.‬‬
‫איר קענט די מעשה מיט די כעלעמער אידן? ווען‬
‫מ'האט געבעטן ביי זיי אז יעדער זאל ברענגען א‬
‫גלעזל בראנפן במשך א שטיק צייט‪ ,‬כדי אז די‬

‫חג הּפסח תשע״ח ‪57‬‬

‫ן‬ ‫ער ביאור פו‬‫ד‬

‫נתש"חילמהאהכ"?ל‬

‫יקותיאל רוטשטיין‬

‫חג הּפסח תשע״ח‬ ‫‪58‬‬

‫שייכות צום באשעפער איז געווען א נאטורליכע‬ ‫פון פלאץ‪ ,‬וואס הייסט? מ'גייט אויסהרגנ'ן א‬ ‫דאעשראגוליההאט‬
‫חלק פון לעבען‪.‬‬ ‫גאנצע פאלק‪ ,‬פאר'ן בלויזען חטא פון שטייען‬
‫אונז אין וועג ביים אייננעמען א לאנד וואס מיר‬ ‫א פאר יאר נאכ'ן חתונה בין איך געגאנגען‬
‫דאס איז נישט ווי היינטיגע רעליגיעס וואס‬ ‫ארבעטען אין א געוויסע ביזנעס‪ ,‬און פון דארט‬
‫זענען לעבענסשטייגערס געגרינדעט צו העלפן‬ ‫ווילען?‬ ‫בין איך ארויס צו עפענען אן אייגענעם ביזנעס‬
‫א מענטש אפלעבען א לעבען‪ ,‬די אידען האבען‬ ‫עס האט דערמאנט פון א היינטיגע גרופע‬ ‫אין יענעם געביט‪ .‬דורכאויס מיין ארבעט‪ ,‬מוז‬
‫נישט געהאט א באוועגונג מיט אן אטאריטעט‪,‬‬ ‫מוסולמענער עקסטרעמיסטן וואס טוהן פונקט‬ ‫איך זיך אנטרעפען מיט א מערהייט פון מענטשען‬
‫אונטער וועלכע זיי האבען באשטימט‬ ‫אזוי‪ ,‬זיי זוכען איינצונעמען לענדער און זיי האבען‬ ‫פון פארשידענע לענדער‪ ,‬אפשטאמונגען און‬
‫זיך אונטערצוגעבען‪ ,‬וואס מיינט אז אלע‬ ‫נישט קיין פראבלעם אויסהרגנן מענטשען‪.‬‬ ‫טראכטסגאנגען‪ .‬עס איז מיר נישט לייכט געווען‬
‫אקטיוויטעטען זענען בעצם נאר אן אויסדרוק‬ ‫יעדער וואס זעט צו ליינט פון זייער הנהגה‬ ‫זיך אויסצולערנען וויאזוי צו רעדען מיט זיי‪,‬‬
‫פון א מענטשליכע נויג‪ ,‬א תאווה ווי אלע‬ ‫ווערט אויפגעשוידערט און יעדער פארשטייט‬ ‫האנדלען מיט זיי און בלייבען שטארק מיט די‬
‫תאוות‪ ,‬אויב אביסל העכער‪ .‬זיי האבען געהאט‬ ‫אז די חברה זענען א סכנה פאר די וועלט‪ .‬אבער‬ ‫אייגענע מיינונג‪ .‬עס איז א זאך צו וואס מ'דארף‬
‫א באשעפער וואס גיבט זיי אלסדינג‪ ,‬לחמי מימי‬ ‫דאס איז קלאר איז מיר אידן קענען נישט האבן‬
‫צמרי ופשתי‪ .‬ווען ער הייסט עפעס טוהן‪ ,‬האבען‬ ‫זיך צוגעוואוינען‪.‬‬
‫אפילו קיין ענליכע הנהגה צו זיי‪.‬‬ ‫לעצטענס האב איך זיך אנגעטראפען‬
‫מיר נישט וואס צו זוכען אין אונזער געפילען‪.‬‬ ‫דער גוי האט נישט געקענט דערהייבען‬ ‫מיט א גוי וואס קומט מיר פארקויפען געצייג‬
‫ווידער דער היינטיגער גוי וואס טוט אזעלכע‬ ‫דער מצוה‪ .‬יא‪ ,‬ער זעט אז אידען זענען פיינע‬ ‫פאר מיין ביזנעס‪ .‬ער קומט אריין פון צייט צו‬
‫זאכן אין נאמען פון זיין רעליגיע‪ ,‬טוט דאס נאר‬ ‫וואילע מענטשען‪ ,‬וואס הרגנ'ען נישט פאר‬ ‫צייט און שמועסט מיט מיר בעפאר‪ ,‬נאכדעם‪,‬‬
‫כדי אנצופילען זיין אייגענע בלוט דארשט‪.‬‬ ‫זייער גלויבונג‪ ,‬אבער פארט שטייט אזא זאך‬ ‫און אין מיטען מאכען ביזנעס‪ .‬ער איז גאר אן‬
‫ער איז פארצופאל געבוירען געווארען אין די‬ ‫אין די תורה‪ ,‬און דאס שטימט נישט מיט די‬ ‫אנשטעטיגע גוי‪ ,‬וואס לעבט אן אויפריכטיגע‬
‫אומשטענדען וואס האבען איהם געשיקט צו‬ ‫דערבארעמדיגען הקב’’ה אויף וואס ער האט‬ ‫אויסגעהאלטענע לעבען‪ ,‬און ער האט זיך‬
‫דעם ספעציפישער גרופע עקסטרעמיסטן‪ ,‬אדער‬ ‫גענומען לעצטענס ליינען די תורה אויף ענגליש‪.‬‬
‫ווייל ער איז געבוירען געווארען א מוזלעמענער‬ ‫געהערט‪.‬‬ ‫ער האט געוואלט פארשטייען זיין אייגענע‬
‫אדער ווייל זיין לעבען האט איהם געשטופט צו‬ ‫דער אמת איז‪ ,‬אז אזעלכע סארט שאלות‬ ‫גלויבונג‪ ,‬אבער אנגעהויבען האט ער מיט די‬
‫ווערען א מוזלעמענער‪ ,‬און וויבאלד ער וויל אזוי‬ ‫האבען מיר קיינמאל נישט געשטערט‪ ,‬איך‬ ‫חמשה חומשי תורה אונזערע‪ .‬ער פלעגט מיר‬
‫לעבען האט ער זיך אונטערגענומען די ווירדען‬ ‫ווייס נאר נישט פארוואס‪ .‬איין זאך האב איך יא‬ ‫קומען אנפרעגען די שאלות וואס האבען זיך‬
‫פון פייניגן אנדערע אין נאמען פון זיין רעליגיע‪.‬‬ ‫געוואוסט; נישט דער גוי דארף מען צופרידען‬ ‫ערוועקט ביי איהם ביים ליינען און ער האט‬
‫דער איד האט נישט אזא לעבען‪ .‬ער האט‬ ‫שטעלען‪ ,‬נאר זיך אליינס‪ .‬איך בין דער וואס‬ ‫פון מיר געבעטען איך זאל איהם געבען צו‬
‫נישט אויסגעוועלט די בעסטע וועג פאר זיין‬ ‫דארף אמת'דיגע'הייט די תשובה‪ .‬ווען איך וועל‬ ‫פארשטייען וויאזוי דער זאך האט אויסגעקוקט‪.‬‬
‫לעבען און דערנאך אויסגעפיהרט איהר געזעצען‪,‬‬ ‫עס אליינס פארשטייען‪ ,‬וועל איך זיך לייכט אן‬ ‫מיט לייכטער שאלות האב איך נישט‬
‫קולטור און לעבענסשטייגער‪ .‬ניטאמאל ווייל ער‬ ‫געהאט קיין פראבלעם‪ ,‬און איך האב איהם‬
‫איז געבוירען געווארען א איד‪ .‬נאר ווייל ער איז‬ ‫עצה געבען מיט דער גוי‪.‬‬ ‫געזאגט דער מינימום וואס האט אויסגעפעלט‬
‫געזעסען מיט זיין באשעפער אינאיינעם‪ ,‬ער האט‬ ‫אבער פארט וואס טוט זיך דא? וויאזוי‬ ‫צו האלטען דער שלום‪ ,‬נאר ביי איין פסוק אין‬
‫געפילט אויף זיין אייגענעם הויט נסים ונפלאות‪,‬‬ ‫פאדערט די תורה אזא זאך וויאריינקומען אין א‬ ‫פרשת שופטים האב איך נישט געטראפען קין‬
‫פון יציאת מצרים מיט קריעת י"ס‪ ,‬מן מיט באר‬ ‫לאנד און אויס'הרג'ענען אלע אירע איינוואוינער?‬
‫און אלע מלחמות וואס אנדערע האבען געמאכט‬ ‫וועג ארויס‪.‬‬
‫מיט זיי‪ .‬און דאס מאכט אז זייער גאנצע לעבען‬ ‫א איד'ס בליק‪ :‬פאלגן א באשעפער וואס‬ ‫די פסוק זאגט אונז "לא תחיה כל נשמה"‪,‬‬
‫איז א לעבען פון א קנעכט פון גאט‪ ,‬און ווען דער‬ ‫מיר לעבן מיט זיינע ניסים און אפענע הנהגה‬ ‫ווען אידען גייען מלחמה האלטען איינצונעמען‬
‫ארץ ישראל‪ ,‬זאלען זיי נישט לאזען לעבעדיג‬
‫גאט הייסט עפעס‪ ,‬אזוי מוז זיין‪.‬‬ ‫מ'דארף וויסען פאראויס אז א גוי האט‬ ‫בלייבען קיין שום זעלע פון אלע זיבען‬
‫אברהם אבינו איז געווען דער עמוד החסד‪,‬‬ ‫נישט די כלים צו פארשטייען וואס א איד איד‬ ‫פעלקער וואס וואוינען דארט‪ ,‬מ'דארף זיי אלע‬
‫ער האט באגענאדיגט יעדעם און געטיילט עסען‬ ‫פארטיליגען‪ .‬אזא פסוק מאכט יעדעם שפרינגען‬
‫פאר אלעמען‪ .‬ווען אבער דער גאט מיט וועמען‬ ‫און וויאזוי א איד לעבט‪.‬‬
‫ער האט געלעבט האט געהייסען ברענגען זיין‬ ‫די אידען האבען דעמאלס געהאט ביי זיך‬
‫אייגענעם אויסגעבעטענם זוהן אלס א קרבן‪,‬‬ ‫אין טייסטער פערציג יאר פון אפענע השגחה‬
‫האט גארנישט איהם צוריק געהאלטען‪ .‬ווי זאגט‬ ‫און רחמי שמים‪ ,‬טעגליכע מן און באר‪ ,‬השראת‬
‫השכינה אין די משכן‪ ,‬כהנים און נביאים וואס‬
‫לעבען א גאנצע טאג נאר צו דינען הקב’’ה‪,‬‬
‫האבען זיך געוואלגערט צווישען זיי‪ ,‬און די‬

‫חג הּפסח תשע״ח ‪59‬‬

‫מלחמת מצוה‪ ,‬שנאמר כי תקרב אל עיר להלחם‬ ‫אז מ'זאל הארכען זיין באפויל אויפ'ן האר‪.‬‬ ‫ער אפ א בפירוש'ע באפויל פון דער וואס זיין‬
‫עליה וקראת אליה לשלום‪ ,‬אם השלימו וקבלו‬ ‫דאס איז די ערשטע בליק וואס פאלט איין‬ ‫גאנצע לעבען באלאנגט צו איהם? דאס איז‬
‫שבע מצות שנצטוו בני נח עליהן אין הורגין מהן‬ ‫אין קאפ ביי אזא שאלה‪ .‬אזוי ווי אלע מצוות‪,‬‬ ‫געקומען נאר צוליב א הכנעה צום פיהרער פון‬
‫דינען מיר נישט זיך אליינס און מיר זוכען נישט‬ ‫אלס‪ ,‬טראץ אברהם'ס איינגעבאקענע מידה פון‬
‫נשמה‪........‬‬ ‫אויפצוטוהן ביי זיך‪ .‬מיר זיינען קנעכט‪ ,‬און אפילו‬
‫ואסור לשקר בבריתם ולכזב להם אחר‬ ‫אן פארשטאנד‪ ,‬איז דער מצוה נישט עפעס‬ ‫רחמנות‪.‬‬
‫שהשלימו וקבלו שבע מצות‪ :‬ואם לא השלימו‬ ‫איך האב פונקט געהערט א הערה דער‬
‫או שהשלימו ולא קבלו שבע מצות עושין עמהם‬ ‫אחוץ א מצוה פון איין און איינציגסטע גאט‪.‬‬ ‫שבת זכור פון א איד א ת"ח אין בארא פארק‬
‫אויף דער ענין‪ .‬ביים מעשה פון אגג און שאול‬
‫מלחמה ‪........‬‬ ‫דתיחיההלככולתנפושןמלהא‬
‫במה דברים אמורים במלחמת הרשות שהוא‬ ‫המלך מיט שמואל הנביא‪ ,‬זעט מען אגב אורחא‬
‫עם שאר האומות אבל שבעה עממין ועמלק שלא‬ ‫פארט אבער איז געשמאקער אויב מיר‬ ‫די דעמאלסדיגע נאטור פון די אידען‪ .‬איין מאל‬
‫השלימו אין מניחין מהם נשמה‪ ,‬שנאמר כן תעשה‬ ‫קענען ערקלערן‪ ,‬ווי אזוי א דערבארעמדיגע‬ ‫אין היסטאריא איז געקומען א באפויל גענצליך‬
‫לכל וגו' רק מערי העמים לא תחיה כל נשמה‪ ,‬וכן‬ ‫באשעפער פאדערט אזא זאך‪ .‬ווי אויך איז דער‬ ‫אויסצוראטען עמלק פון דער וועלט‪ .‬שמואל‬
‫הוא אומר בעמלק תמחה את זכר עמלק‪ ,‬ומנין‬ ‫גוי נאך געבליבען הענגען‪ ,‬ביי איהם העלפט‬ ‫הנביא האט געזאגט קלארעהייט פאר שאול המלך‬
‫שאינו מדבר אלא באלו שלא השלימו שנאמר‬ ‫אז מ'דארף זיי גענצליך פארטיליגען פאר זייער‬
‫לא היתה עיר אשר השלימה אל בני ישראל בלתי‬ ‫נישט די סארט תשובות‪.‬‬ ‫מיאוס'ער מעשה'ס‪ .‬שאול איז אהין געגאנגען‬
‫החוי יושבי גבעון את הכל לקחו במלחמה כי‬ ‫ווען מ'נעמט איין טריט אינדערויסען פון‬ ‫און ער האט עס געטוהן‪ ,‬מער ווייניגער‪ .‬אבער‬
‫מאת ה' היתה לחזק את לבם לקראת המלחמה‬ ‫ביהמ"ד און אוועק פון די טראכטסגאנג פון‬ ‫דער נאטורליכע רחמים האט איבערגעוואויגען‬
‫את ישראל למען החרימם מכלל ששלחו להם‬ ‫די תורה‪ ,‬קען מען ווערען איבערגענומען פון‬ ‫און ער האט אויסגעלאזט אגג'ן מיט די שעף‪.‬‬
‫די סארט קשיא'ס‪ ,‬מ'מיינט אז יש דברים בגיו‬ ‫מ'זעט ווי ווייט אזא מדה איז פון דער איד‪ .‬יא‪,‬‬
‫לשלום ולא קבלו"‪.‬‬ ‫און מ'זוכט דאס צו פארענטפערען‪ ..‬א קורצע‬ ‫ער האט געזינדיגט מיט'ן נישט הרגנ'ן אגג‪ ,‬אבער‬
‫אין פרייער איבערזעצונג‪ :‬מ'הייבט נישט‬ ‫בליק אין אונזער תורה ווייזט אונז גאר עפעס‬ ‫פון זיין זינד דער איינגעבאקענער אידישער‬
‫אן קיין שום געפעך מיט איינער אין דער‬ ‫אנדערש‪ ,‬אז מ'טוט א קוק אין די הלכות פון‬
‫וועלט‪ ,‬נאר אז מ'רופט פאראויס צו זיי פאר‬ ‫מלחמת ז' עממין‪ ,‬זעט מען גאר אן אנדערען‬ ‫נאטורליכער מידה פון רחמנות‪.‬‬
‫שלום‪ ,‬סיי א מלחמת הרשות וואס מ'איז נישט‬ ‫ווען מיר האבען געהערט א הימעלישע‬
‫באפוילען דערין און אפילו א מלחמה וואס‬ ‫בילד‪ ,‬מ'דארף נאר בלייבען אין ביהמ"ד‪.‬‬ ‫באפויל‪' ,‬גייט'ס נעמט'ס איין א"י דיין לאנד‪,‬‬
‫דער אויבישטער האט אונז באפוילען דערין‪.‬‬ ‫זאגט אונז דער רמב"ם (הלכות מלכים פ"ו)‪:‬‬ ‫דארט גייסטו מיר דינען‪ .‬און טרייב אוועק‬
‫טאמער זיי האבען זיך אונטערגעגעבען און זיך‬ ‫"אין עושין מלחמה עם אדם בעולם עד‬ ‫פון דארט אלס וואס קען שטייען אין וועג פון‬
‫אויפגענומען די זיבען מצוות פון אלע פעלקער‪,‬‬ ‫שקוראין לו שלום‪ ,‬אחד מלחמת הרשות ואחד‬ ‫דער אייננעמען און דינען'‪ ,‬האט מען געהערט‬
‫הרג'ט מען זיי נישט‪ .....‬און מ'טאר נישט זאגען‬ ‫א באפויל פון די גאנצע בריאה‪ ,‬אלס וואס‬
‫קיין ליגענט צו זיי און זיי אפנער'ן מיט די בונד‬ ‫איז באשאפען געווארען איז אונטערטעניקט‬
‫וואס מ'האט געמאכט‪ .‬טאמער זיי האבען נישט‬ ‫אונטער דער גאט און אלס איז משועבד צו דעם‬
‫שלום געמאכט צו נישט זיך אנגענומען די זיבען‬
‫מצוות‪ ,‬פיהרט מען מיט זיי א מלחמה‪ ,‬ווען‬
‫איז דאס געזאגט געווארען‪ ,‬ביי מלחמות מיט‬
‫אנדערע פעלקער‪ ,‬אבער ביי די זיבען פעלקער‬
‫פון ארץ ישראל און עמלק וואס האבען זיך נישט‬
‫אונטער געגעבען‪ ,‬לאזט מען זיי נישט לעבען‪,‬‬
‫ווי עס שטייט אין פסוק וכו'‪ ,‬און פון וואנעט‬
‫ווייס איך אז דאס איז נאר ביי די פעלקער וואס‬
‫האבען זיך נישט אונטערגעגעבען‪ ,‬ווי עס שטייט‬

‫אין פסוק וכו'‪.‬‬
‫דער רמב"ם לאזט אונז וויסען אז די ז' עממין‬
‫האבען געהאט א ברירה‪ ,‬מיר האבען קיינמאל‬
‫נישט געזוכט זיי צו פארטיליגען‪ ,‬זיי זענען נישט‬
‫אדורך וואס די שבטים אין די מדינות ווי אייסיס‬
‫האבען איבערגענומען זענען אריבער‪ .‬ווען זיי‬
‫ווילען שלום מאכען האבען זיי געקענט‪ ,‬און אזוי‬

‫בלייבען לעבען‪.‬‬
‫נאך מער זאגט אונז דער רמב"ם ווייטער‪:‬‬
‫"שלשה כתבים שלח יהושע עד שלא נכנס‬
‫לארץ הראשון שלח להם מי שרוצה לברוח יברח‬
‫וחזר ושלח מי שרוצה להשלים ישלים וחזר‬

‫ושלח מי שרוצה לעשות מלחמה יעשה"‬

‫חג הּפסח תשע״ח‬ ‫‪60‬‬

‫כנענים זענען געווען א סארט שלעכטס וואס‬ ‫א שטראף‪ .‬אבער וואס וויל מען פון דער גוי‬ ‫אין פרייע איבערזעצונג‪ :‬דריי בריווען האט‬
‫מיר האבען אין אונזער לעבען נישט באגעגענט‪.‬‬ ‫פון כנען? וועמען האט ער וויי געטוהן? ער האט‬ ‫יהושע געשיקט איידער ער איז אנגעקומען אין‬
‫ניטאמאל ממציא געווען דערמיט צו שרעקען‬ ‫איינער געהרג'ט צוליעב זיין נערישע גלויבונג אין‬ ‫א"י‪ ,‬די ערשטע האט ער געשיקט אז דער וואס‬
‫וויל אנטלויפען‪ ,‬קען אנטלויפען און מ'וועט זיי‬
‫קינדער‪.‬‬ ‫עץ ואבן?‬ ‫גארנישט טוהן‪ .‬דערנאך האט ער געשיקט א‬
‫די תורה זאגט אונז (ויקרא יח‪ ,‬ג) כמעשה‬ ‫און אונטער דעם איז געבליבען די שאלה‪,‬‬ ‫ברירה צו זיי שלום צו מאכען‪ ,‬און די דריטער‬
‫ארץ מצרים אשר ישבתם בה לא תעשו וכמעשה‬ ‫זוכען דען די אידען דאס צו טוהן נאכאמאל?‬ ‫בריוו איז געווען אז די וואס ווילען מלחמה‬
‫ארץ כנען אשר אני מביא אתכם שמה לא תעשו‬ ‫ווילען זיי איבער נעמען די וועלט און מאכען‬
‫משפטים מיט יעדער וואס גלויבט נישט אין‬ ‫האלטען‪ ,‬מעגען אויך‪.‬‬
‫ובחקתיהם לא תלכו‪ .‬ווי די מעשים‬ ‫תורה? איז דאס א תכלית אין אונזער דת? איז א‬ ‫די זיבען פעלקער האבען געהאט א ברירה‪,‬‬
‫פון די לאנד מצרים ווי איהר‬ ‫חלק פון אונזער האפענונג פאר א גאולה שלימה‬ ‫זיי האבען אויך געקענט אנטלויפען‪ .‬הרגנ'ן‬
‫האבען געוואוינט זאלט‬ ‫איז נישט געווען די תכלית‪ ,‬נאר אז זיי זאלען‬
‫איהר נישט טוהן און ווי די‬ ‫א האפענונג צוריק צו גייען צו יענער יארען?‬ ‫נישט בלייבען אין א"י אונז צו באזינדיגען‪ .‬דאס‬
‫טעטען פון די לאנד כנען‬ ‫איינער וואס בלייבט אין ביהמ"ד‪ ,‬זעט‬ ‫איז שוין נישט די בילד פון בלוט דארשטיגע‬
‫ווי איך ברענג ענק אהין‪,‬‬ ‫יעדער מושג פון א לומדישע הלכה'דיגע‬ ‫מענטשען וואס זוכען א היתר אויסצופיהרען‬
‫זאלט איהר נישט‬ ‫שטאנדפונקט‪ .‬עס שטייט נישט פאר איהם א‬ ‫זייער דארשט‪ ,‬ווי הרגנ'ן איז דער לכתחלה פון‬
‫טוהן און אין זייער‬ ‫מענטש מיט געפיהלען און ווילונגען בשעת ער‬
‫געזעצען זאלט‬ ‫טראכט צו א געוויסע זאך איז אסור און חייב‬ ‫זייער אויפפיהראכץ מיט אנדערע‪.‬‬
‫איהר נישט‬ ‫סקילה אום שבת צו נישט‪ .‬די נושאים זענען ריין‬
‫גייען‪ .‬זאגט‬ ‫בדקאיובאכמהענטראענזניפידךאםלורפנואוגאז?אראס‬
‫אונז רש"י אין‬ ‫הלכה'דיג און טעכניש‪.‬‬
‫די נאמען פון‬ ‫ווען איינער נעמט אט די תורה און גייט‬ ‫דער נעקסטע מאל וואס דער גויישע רעפ‪.‬‬
‫חז"ל אין תורת‬ ‫דערמיט ארויס אין דער וועלט‪ ,‬האט עס שוין‬ ‫איז געקומען ביי מיר אין אפיס‪ ,‬האב איך איהם‬
‫כהנים "מגיד‬ ‫אן אנדערע באדייט און מ'דארף זיך ספראווען‬ ‫געוויזען די הלכות אויף ענגליש‪ ,‬און איהם‬
‫שמעשיהם‬ ‫מיט די פראקטישע חלק פון די נושא‪ .‬דאס טוט‬ ‫מסביר געווען וויאזוי דאס האט אויסגעקוקט‪.‬‬
‫של‬ ‫פארברייטערען די תורה און צולייגען א טיפערע‬ ‫אין אנהייב האט ער געזאגט אז דאס איז איהם‬
‫מצריים‬ ‫נישט גענוג‪ ,‬אבער ער האט נישט געהאט‬
‫ושל‬ ‫פארשטאנד צו וואס מיר לערנען אין ביהמ"ד‪.‬‬ ‫קיין צייט אריין צו גייען אין דער ענין‪ .‬א וואך‬
‫כנעניים‬ ‫שפעטער האט ער געמאכט א ספעציעלען‬
‫וגכבפונעאאאועורמסניעפתשןםואיזנרעעאנןעדןי‬ ‫אפשטעל ביי מיר אין אפיס אויפ'ן וועג צו א‬

‫מיט די ווערטער‪,‬‬ ‫צווייטען אויסצורעדען זיין פראבלעם‪.‬‬
‫זעט מען אז דער גוי‬ ‫"יא‪ ,‬גערעכט‪ ,‬קיין פשוט'ע רוצחים זענט‬
‫האט טאקע נישט‬ ‫עט'ס נישט‪ .‬אבער פון דארט ביז נארמאלער‬
‫אנגעהויבען צו וויסען‬ ‫באזעסענער אויפריכטיגער מענטש שטייט נאך‬
‫די מציאות וואס איז‬ ‫א היבשע וועג‪ .‬וואס פארא מעשה איז דאס‬
‫פארגעגאנגען מיט‬ ‫אז מ'סטראשעט מענטשען מיט זייער לעבען‬
‫די כנענים און זייער‬ ‫צוליעב זייער גלויבונגען? ט'זענען זיי נישט קיין‬
‫גלויבונגען‪ .‬ער האט זיך‬ ‫מענטשען ווי אונז אלע? מיט וואס האבען זיי‬
‫געזינדיגט קעגען די מענטשהייט אזש עס קומט‬
‫געדמיונ'ט אז מ'רעדט פון‬
‫עפעס ווי די יאזדיס‪ ,‬מענטשען וואס‬ ‫זיך זיי נישט דער לעבען?"‬
‫איידער מ'האט זיי אויסגעשחט'ן האט מען‬ ‫דער גוי האט עס נישט געקענט דערהייבען‪:‬‬
‫קיין פיפס נישט געהערט פון זיי‪ ,‬א שטילע‬ ‫מיר אידען מוזען טאקע דינען דער באשעפער‪,‬‬
‫ווייל מיר האבען דאך געזען די אפענע נסים‬
‫פאלק פון גארנישט מיט נישט‪.‬‬ ‫פון קריעת ים סוף‪ ,‬מיר האבען געלערנט ביים‬
‫די תורה זאגט אונז אנדערע זאכען אויף‬ ‫טאטענ'ס שויס די אלע טובות וואס דער‬
‫אויבישטער האט אונז נאכאנאנד געטוהן‪ .‬ווען א‬
‫די כנענים‪ ,‬זיי זענען נישט געווען עפעס‬ ‫איד גייט דינען עבודה זרה‪ ,‬איז עס א פארברעך‪,‬‬
‫א שבט וואס האט געלעבט שטיל און‬ ‫אן אוממאראלישע שריט און עס קומט זיך איהם‬
‫געלאסען‪ ,‬זיך אנגעפיהרט מיט זייער מנהג‬
‫אבותיהם בידיהם פון זייער געטשקע‪ .‬די‬

‫חג הּפסח תשע״ח ‪61‬‬

‫ווען די פראפאגאנדיסטען אין סאוטה‬ ‫קיין מנהג פון א שבט וואס איז אנדערש פון‬ ‫מקולקלים מכל האומות ואותו מקום שישבו‬
‫קארעא ווילען אונז זאגען ליגענט אויף די‬ ‫אונז‪ ,‬דאס איז א שלעכטס און א נידריגקייט‪,‬‬ ‫בו ישראל מקולקל מן הכל"‪ ,‬מיר לערנען פון‬
‫שלעכטס פון די פיהרער פון נארטה קארעא‪,‬‬ ‫עפעס וואס דער וועלט קען נישט און זאל נישט‬ ‫דאנעט אז די אקטיוויטעטען פון די מצרים און‬
‫האבען זיי ממציא געווען א מעשה‪ ,‬וואס האט‬ ‫דערליידען‪ .‬טאמער היינטיגע ווירדען זענע‬ ‫די כנענים זענען די ערגסטע פון אלע פעלקער‪.‬‬
‫זיך אויסגעלאזט אלס שקר‪ ,‬אז קים דזשאנג און‬ ‫טאקע אזוי ריכטיג‪ ,‬זענען זיי די ערגסטע וואס‬ ‫די כנענים זענען נישט געווען קיין פיינע‬
‫האט געבינדען איינער פון זיין קעגענער פאר א‬ ‫שבט וואס האבען געטוהן זייערס‪ ,‬זיי זענען‬
‫הונט אז ער זאל אויפגעגעסען ווערען‪ .‬און דאס‬ ‫איז נאר מעגליך‪.‬‬ ‫געווען פאסקודנע געמיינע מענטשען וואס‬
‫איז בלויז א שקר אויפצושרעקען די מענטשהייט‪.‬‬ ‫נאך מער‪ ,‬די תורה זאגט אונז אין אן‬ ‫האבען געטוהן א שלל עוולות און שלעכטס אין‬
‫און דא האט מען עס געטוהן צו די אייגענע‬
‫עלטערען! אין אונזער וויסטער חלום קענען מיר‬ ‫אנדערען ארט (דברים יב‪ ,‬כט – לא)‪:‬‬ ‫זייער רעליגיע‪.‬‬
‫נישט פארשטעלען אזא מאס שלעכטס! מיר‬ ‫"כי יכרית ה' א‪-‬להיך את הגוים אשר אתה‬ ‫וועסטו פרעגען וואס האבען זיי שוין‬
‫האבען געמיינט אז די היינטיגע סארט רוצחים‬ ‫בא שמה לרשת אותם מפניך וירשת אתם וישבת‬ ‫געטוהן? זייער פאסקודנע מעשים סיי בין‬
‫זענען די עק פון מעגליכע שלעכטס‪ ,‬יעצט זע'ען‬ ‫בארצם‪ :‬השמר לך פן תנקש אחריהם אחרי‬ ‫אדם לחבירו און סיי בין אדם למקום‬
‫השמדם מפניך ופן תדרש לאלהיהם לאמר איכה‬ ‫זענען דאך אויסגערעכענט אין‬
‫מיר אז עס רעדט זיך פון פיהל ערגער‪.‬‬ ‫יעבדו הגוים האלה את אלהיהם ואעשה כן גם‬ ‫די המשך פון יענער פרשה‪,‬‬
‫אדאנק די שאלה פון דער גוי האט זיך‬ ‫אני‪ :‬לא תעשה כן לה' א‪-‬להיך כי כל תועבת ה'‬ ‫וואס זאגט אונז א חלק פון‬
‫ארויס געשיינט די נייע נקודות אין די מצוה‬ ‫אשר שנא עשו לאלהיהם כי גם את בניהם ואת‬
‫און מ'זעט טאקע א נייעם באדייט און כוונה‬ ‫זייער עוולות‪.‬‬
‫אין די מצוה ווען מ'גייט עס אויספיהרען‪ .‬מיר‬ ‫בנתיהם ישרפו באש לאלהיהם"‪.‬‬ ‫די אלע איסורי עריות‬
‫קומען נישט מיט א צארען און א רעגעניש‪ ,‬א‬ ‫אין פרייער איבערזעצונג‪ :‬ווען דער‬ ‫אויף אידען זענען‬
‫רייץ אויסצורייסען און פארלענדען עפעס‪ ,‬נאר‬ ‫אויבישטער דיין גאט ווען אפשניידען די‬ ‫א חלק פון זייער‬
‫פארקערט; דער איידעלע איד‪ ,‬מיט זיין ווייכע‬ ‫פעלקער ווי דו גייסט אהין זיי איינצונעמען‬ ‫מעשים‪ .‬זאכען‬
‫הארץ‪ ,‬קען נישט צוקוקען ווי אזעלכע געמיינע‬ ‫פון פאר דיר‪ ,‬זאלסטו זיי אייננעמען און זיך‬ ‫וואס זענען פשוט‬
‫מעשה'ס טוהן זיך אפ‪ ,‬און אלס א תוצאה פון‬ ‫באוואוינען אין זייער לאנד‪ .‬היט זיך טאמער דו‬ ‫פאר יעדער בן‬
‫אט די איידעלקייט נעמט ער זיך צו די מצוה‬ ‫זאלסט ווערען נאכגעשלעפט נאך דעם וואס‬ ‫דעת ודת אז‬
‫פון 'לא תחיה כל נשמה' פון אזעלכע פאסקודנע‬ ‫זיי זענען פארטיליגט געווארען פון פאר דיר‪,‬‬ ‫מ'טוט נישט‬
‫און טאמער דו וועסט נאכפארשען אויף זייער‬ ‫אזוי‪ .‬די אלע‬
‫באשעפענישען‪.‬‬ ‫אפגעטער זאגענדיג "וויאזוי האבען די פעלקער‬ ‫איסורים אין‬
‫דער גוי‪ ,‬וואס ער האט נישט געוואוסט‬ ‫געדינט זייער אפגעטער‪ ,‬און איך וועל אויך אזוי‬ ‫די רשימה איז‬
‫בחייכון וביומיכון פון די היסטאריא‪ ,‬ער האט‬ ‫טוהן"‪ .‬טוה נישט אזוי צו דער אויבישטער דיין‬ ‫פון די זאכען‬
‫נישט געוואוסט פון וועלכע פעלקער מיר רעדען‬ ‫גאט‪ ,‬ווייל יעדער זאך וואס דער אויבישטער‬ ‫וואס די‬
‫בכלל‪ ,‬האט זיכער זיך נישט געקענט קעגען‬ ‫האלט פאר עקעלהאפטיג‪ ,‬וואס ער האט פיינט‪,‬‬ ‫כנענים זענען‬
‫שטעלען אזעלכע רייד‪ .‬איין זאך האט ער (און‬ ‫האבען זיי געטוהן צו זייער אפגעטער‪ ,‬זאגאר‬ ‫אנגעשלאגען‬
‫אונז) זיך אויסגעלערנט‪ .‬די תורה איז נישט קיין‬ ‫זייער זיהן און טעכטער האבען זיי פארברענט‬ ‫דערמיט‪ .‬דאס‬
‫פארטיגע ספר וואס מ'קען ליינען אויף ענגלישע‬ ‫איז נישט‬
‫איבערזעצונג‪ ,‬עס איז לכתחילה געשריבען‬ ‫אין פייער צו זייער אפגעטער‪.‬‬
‫געווארען אויף אן אופן אז מ'דארף ברייטער‬ ‫די כנענים האבען געטוהן מעשים אשר‬
‫ידיעות‪ ,‬און תושבע"פ‪ ,‬דאס צו פארשטייען‪.‬‬ ‫לא יעשו‪ ,‬טעטען וואס מיר קענען נישט‬
‫ווען מ'נעמט אריין די גאנצע ארום און ארום‪,‬‬ ‫פארשטעלען אין אונזער לעבען‪ .‬דא‬
‫אנטוויקעלט זיך גאר א נייעם בילד אין די מצוות‬ ‫רעדט זיך נישט פון בלויז גנבנ'ן צו‬
‫הרגנ'ן פאר געלט‪ .‬זייער רעליגיע‬
‫און געשיכטעס פון די תורה‪.‬‬ ‫און לעבענסשטייגער האט‬
‫פארקערפערט אן עבודה פון‬
‫ונהתשאלממולםראיעוהוןסאתם‬ ‫פארברענען די אייגענע קינדער!‬
‫און רש"י אויפ'ן ארט זאגט‬
‫הגם אז פאר דער גוי איז דאס גענוג געווען‪,‬‬ ‫אונז בשם חז"ל נאך מער‬
‫נאכאלס האב איך געוואלט זיך אריינטוהן טיפער‬ ‫"כי גם את בניהם‪ .‬גם לרבות‬
‫אין דער ענין און זיך איבערצייגען די גאנצע‬ ‫את אבותיהם ואמותיהם א"ר‬
‫כוונה פון די מצוה‪ .‬ווען מ'גייט צו צו חומש רש"י‬ ‫עקיבא אני ראיתי עובד כוכבים‬
‫כפשוטו‪ ,‬קומט ארויס נאך וויכטיגער נקודות‬ ‫שכפתו לאביו לפני כלבו ואכלו"‪ ,‬נישט נאר‬
‫זייער קינדער האבען זיי געהרג'ט‪ ,‬נאר זייער‬
‫וואס מיר קענען דערהערען אין די מצוה‪.‬‬ ‫עלטערען אויך! ר' עקיבא האט געזאגט עדות אז‬
‫ער האט געזען איינער וואס דינט די אפגעטער‬
‫ווי ער האט גענומען דער אייגענעם טאטען און‬
‫איהם איינגעבינדען און געלייגט פאר זיין הונט‬

‫אויפגעגעסען צו ווערען!‬

‫חג הּפסח תשע״ח‬ ‫‪62‬‬

‫האבען געדארפט פארטריבען ווערען עקסטער‬ ‫ראשונה שנצטוו בה ישראל ומה טעם פתח‬ ‫די ערשטע רש"י אין תורה‪ ,‬דער באקאנטע‬
‫פאר זייערע מעשים‪.‬‬ ‫בבראשית משום (תהלים קי"א) כח מעשיו הגיד‬ ‫רש"י‪ ,‬זאגט אונז א שטיקל עמקות אין דער גאנצע‬
‫לעמו לתת להם נחלת גוים שאם יאמרו אומות‬ ‫מלחמת ז' עממין‪ .‬דער גוי איז צוגעקומען צום‬
‫אצינד לאמיר צאמנעמען אלע פרטיות'דיגע‬ ‫העולם לישראל ליסטים אתם שכבשתם ארצות‬ ‫פרשה מיט א פארשטאנד אז די כנענים האבען‬
‫נקודות‪:‬‬ ‫שבעה גוים הם אומרים להם כל הארץ של‬ ‫געוואוינט שטילעהייט אין זייער לאנד‪ ,‬און‬
‫הקב"ה היא הוא בראה ונתנה לאשר ישר בעיניו‬ ‫פלוצלונג פון ערגעץ האט זיך אויסגעשפראצט א‬
‫‪ .1‬ווען מיר זעען א הימעלישע הנהגה‬ ‫ברצונו נתנה להם וברצונו נטלה מהם ונתנה לנו"‬ ‫פאלק פון מצרים‪ ,‬מבית הסורים יצא למלוך‪ ,‬און‬
‫פערציג יאר נאכאנאנד‪ ,‬פאלגן מיר אלעס וואס‬ ‫אין פרייער איבערזעצונג‪ :‬די גאנצע‬ ‫מ'האט זיי באגעוואלדיגט מיט ריזיגע כוחות און‬
‫דער באשעפער וועט הייסן‪ ,‬אפילו אויב מיר‬ ‫דערציילעניש פון די בריאת העולם און די אבות‬ ‫הימעלישע קונצען‪ ,‬און אזוי ארום פארטיליגט‬
‫פארשטייען דאס נישט‪ .‬ווידער דער היינטיגער‬ ‫איז אלס ארויס צו ברענגען די נקודה‪ ,‬אז די‬ ‫א גאנצע ווערטשאפט וואס האט געלעבט‬
‫גוי'אישער רוצח אין נאמען פון זיין רעליגיע‪,‬‬ ‫וועלט באלאנגט צו איין גאט און די רעכטען‬
‫האט נישט געהערט קיין ציווי פון גאט‪ ,‬נאר ער‬ ‫פון די אמורי צו די לאנד איז גארנישט געווען‬ ‫בתמימות‪ .‬ניין! נישט דאס איז געשען דארט!‬
‫פאלגט זיין פרעדיגער‪ ,‬וואס וואלט פונקט אזוי‬ ‫באשטעטיגט‪ .‬די אידען זענען נישט קיין לסטים‬ ‫נאכ'ן אריין קוקען טיפער אין דער סוגיא‪,‬‬
‫אים געקענט הייסן צו הרג'ענען זיין אייגענעם‬ ‫וואס הרגנ'ן פעלקער פאר זייער בענעפיט‪ ,‬נאר‬ ‫האט זיך ארויס געשיינט אז קושיא מעיקרא‬
‫פראקציע פון זיין אייגענעם רעליגיע‪ ,‬אויב‬ ‫אזוי האט דער אויבישטער מחליט געווען און זיי‬ ‫ליתא‪ ,‬מיר האבען פארזעען די גאנצע ענין‪ .‬די‬
‫וואלט ער געבוירן געווארן ביים פארקערטן‬ ‫פיהרען נאר אויס די גזירה פון דער פון אויבען‪.‬‬ ‫פסוק זאגט אונז (בראשית טו‪ ,‬טז) ודור רביעי‬
‫מיר ווייסן אז לערנען חומש רש''י שטייט‬ ‫ישובו הנה כי לא שלם עון האמרי עד הנה‪ ,‬דער‬
‫פראקציע‪...‬‬ ‫אין שולחן ערוך וירא שמים יוצא ידי שניהם‪,‬‬ ‫פערטע דור וועט צוריק גייען צו ארץ ישראל‪,‬‬
‫‪ .2‬מיר זענען א פאלק פון רחמנים‪ ,‬און עס‬ ‫רש''י מיט תרגום‪ ,‬און צדיקים האבן געזאגט אז‬ ‫ווייל גלייך קען מען נישט גייען‪ .‬פארוואס? ווייל‬
‫קומט נישט פון קיין מידת אכזריות‪ .‬והא ראי'‪,‬‬ ‫עס איז א סגולה פאר יראת שמים‪ ,‬יעצט זעט‬ ‫די זינד פון די אמורי וועט נישט זיין פערטיג ביז‬
‫דער ערגסטער פאלק – עמלק‪ ,‬וואס די תורה‬ ‫מען אביסל פארוואס‪ .‬ווען מ'לערנט טאקע אפ‬
‫שרייבט אזוי שארף קעגן זיי און דער נביא האט‬ ‫חומש רש"י ווי עס דארף צו זיין‪ ,‬קומט ארויס‬ ‫דעמאלס‪.‬‬
‫ספעציעל אנגעווארנט שאול דערויף‪ ,‬האט ער‬ ‫יסודות אין די גאנצע לעבען און אידישע השקפה‬ ‫דער אויבן אויף קוקט אויס אז ווייל יודן‬
‫פארט נישט געפאלגט דעם דבר ה' צוליב דער‬ ‫האבן זיך געדארפט באזעצען אין ארץ ישראל‬
‫די שאלות פארשוואונדען זיך פון זיך אליינס‪.‬‬ ‫האט מען געמוזט אויספירן דעם "לא תחיה כל‬
‫אידישער איינגעגעסענער מידה פון רחמנות‪.‬‬ ‫נשמה"‪ ,‬און מיר זוכען אלס א פשט דערפאר‪.‬‬
‫‪ .3‬אפילו אזוי‪ ,‬זענען מיר למעשה נישט‬ ‫אויספיהר‬ ‫דערווייל איז עס ממש פארקערט‪ .‬מיר האבען‬
‫געגאנגען הרג'ענען אן קיין אנדערע אויסוואלן‪.‬‬ ‫נישט געהאט קיין שום רעכט צו די לאנד ווילאנג‬
‫מיר האבן יעדן געגעבן עטליכע שאנסן זיך צו‬ ‫בקיצור‪ ,‬עס איז דא צוויי יסודות'דיגע‬ ‫די אמוריים האבען זיך נישט אויפגעפיהרט גענוג‬
‫מהלכים צו די פראבלעם‪ .‬קודם‪ ,‬מיר זיינען‬
‫ראטעווען פון טויט‪.‬‬ ‫קנעכט פון א באשעפער פון אלס וואס פיהרט‬ ‫שלעכט‪.‬‬
‫‪ .4‬און נישט אז ס'איז זיך נישט געקומען‬ ‫אלס‪ .‬יעדער ריר אין דער וועלט באלאנגט צו‬ ‫שלעכט זענען זיי געווען‪ ,‬אבער מאריך אפיה‬
‫פאר זיי סיי וואס‪ .‬זיי זענען נישט געווען סתם‬ ‫איהם‪ ,‬און אזוי טוט מען מצוות‪ .‬לא תחיה כל‬ ‫וגבי דיליה‪ ,‬דער בורא עולם ווארט און ווארט‪,‬‬
‫עובדי ע"ז וואס האבן געהאלטן "אנדערש פון‬ ‫נשמה איז נישט קיין אויסדרוק פון אן אינערליכע‬ ‫ער האט זיי געלאזט לעבען מרוב רחמיו וחסדיו‪,‬‬
‫אונז"‪ ,‬נאר די נידעריגסטע שייך‪ ,‬רוצחים שפלים‬ ‫רציחה רייץ‪ ,‬נאר אן אויסדרוק פון הכנעה צום‬ ‫ביז עס האט זיך שוין נישט געקענט האלטען און‬
‫ונבזים וואס האבן מקריב געווען זייער פלייש און‬ ‫באשעפער וואס פיהרט אלס אן מיט אונז‪ ,‬און‬
‫בלוט אויפן פייער‪ ,‬און געלעגן אין די ערגסטע‬ ‫עס קומט טאקע נאר פון אזא מצב פון עסן מן‬ ‫זייער שטראף האט געמוזט קומען‪.‬‬
‫פאר פערציג יאר נאכאנאנד‪ ,‬ארומגערינגעלט‬ ‫נאכמער‪ ,‬מיר זענען אלע געבליבן‬
‫שמוץ שייך‪.‬‬ ‫מיט ענני הכבוד‪ ,‬מיט ניסי ניסים אויף א‬ ‫פארשטעקט אין מצרים מיט עבודת פרך און‬
‫‪ .5‬ביי אנדערע פעלקער‪ ,‬עובדי ע"ז‪ ,‬האבן‬ ‫רשעות אן קיין מאס‪ ,‬און פארוואס? ווייל מיר‬
‫מיר טאקע נישט געהאט אזא חיוב פון לא תחיה‬ ‫טעגליכען פארנעם‪.‬‬ ‫קענען נאכנישט ארויפגיין קיין ארץ כנען‪ ,‬נאר‬
‫כל נשמה‪ ,‬און אין פאקט זוכן מיר נישט מגייר‬ ‫די צווייטע מהלך איז ווי מ'פארשטייט‬ ‫הערשט "ודור רביעי ישובו הנה"‪ ,‬און פארוואס‬
‫צו זיין מענטשן צום אידישן דת אזויווי אנדערע‬ ‫די גערעכטיגקייט פון די מצוה לויט אונזער‬ ‫טאקע? ווייל ס'איז דא א פונקטליכע חשבון‬
‫רעליגיעס פרובירן צו טון‪ ,‬וואס דאן אויב עס‬ ‫פארשטאנד‪ .‬די אמוריים האבען זיך אויסגעוויילט‬ ‫וויפיל עבירות יענער וועט נאך דארפן מאכן‬
‫גייט נישט מיט גוטן גייט עס מיט מעשי רציחה‪.‬‬ ‫די שטראף פון ווערען געהרג'ט מיט דעם וואס‬ ‫ביז זיי וועלן שוין נישט זיין בארעכטיגט פארן‬
‫ווידער די תורה באפעלט נישט ארויפצוצווינגען‬ ‫זיי האבען נישט געהארכט די ווארענונג פון‬ ‫לאנד‪ .‬אוודאי האט דאס דער באשעפער‬
‫אונזער דת אדער אפילו צוצורעדן מענטשן זיך‬ ‫יהושע אז ער קומט זיי איבערנעמען‪ .‬און דא‬ ‫געוואוסט בידיעתו אז נאך די פאר דורות וועלן‬
‫רעדט זיך נישט פון אן איידעלע פאלק וואס‬ ‫זיי שוין האבן איבערגעפולט זייער מעסטל‬
‫אנצושליסן אין כלל ישראל‪.‬‬ ‫איז געווען אין די אומריכטיגע פלאץ אין די‬ ‫עוונות‪ ,‬אבער מיר נעמען ארויס פון דעם אז‬
‫‪ .6‬עס איז נישט פשט אז ווייל מיר האבן‬ ‫אומריכטיגע צייט‪ ,‬נאר פון א פאלק פון שלעכטע‬ ‫נישט אונזער "אנקומען" קיין ארץ ישראל‬
‫געדארפט אנקומען קיין ארץ ישראל‪ ,‬דערפאר‬ ‫מערדערישע נידריגער חיות פון וואלד‪ .‬און נאך‬ ‫האט ארויסגעשטופט די כנעניים‪ ,‬נאר פונקט‬
‫האט מען זיי געדארפט הרג'ענען‪ ,‬נאר פונקט‬ ‫מער‪ ,‬מיר זענען נישט געגאנגען זוכען א לאנד‬
‫פארקערט‪ ,‬ווילאנג זייער מעסטל פון זינד איז‬ ‫און דערפאר האט מען זיי פארטריבען‪ ,‬נאר זיי‬ ‫פארקערט!‬
‫נאכנישט פול געווארן האבן מיר נישט געקענט‬ ‫די אלע רייד איז באמת דער טייטש פון די‬
‫אנקומען קיין ארץ ישראל‪ ,‬און דערפאר איז‬
‫נאר "ודור רביעי ישובו הנה‪ ,‬כי לא שלם עון‬ ‫ערשטע רש"י אין דער תורה‪:‬‬
‫האמורי"‪ ,‬און אויפדערווייל האבן מיר געמוזט‬ ‫"אמר רבי יצחק לא היה צריך להתחיל את‬
‫התורה אלא מהחודש הזה לכם שהיא מצוה‬
‫ליידן אין מצרים‪.‬‬

‫חג הּפסח תשע״ח ‪63‬‬

‫| עם הספר |‬

‫למען תדע‬

‫אינהאלטסרייכער תורה'דיגער שמועס מיט הרה"ג רבי‬
‫שלמה פערל שליט"א‪ ,‬ר"מ בישיבת "ברכת משה"‪,‬‬
‫מחבר פונעם ניי‪-‬ערשינענעם ספר "למען תדע" על חג הפסח‬

‫חמץ‪ ,‬און נאך פארשידענע בירורי הלכה וואס איז נוגע פאר׳ן יום‬ ‫עטליכע וואכן בעפאר יום טוב‪ ,‬איז אונז דערגאנגען א שמועה‬
‫טוב‪.‬‬ ‫טובה איבערן ערשיינונג פון א פרישן ספר מבית גנזיו פון הרה"ג‬
‫רבי שלמה פערל שליט"א‪ ,‬וואס וועט דאסמאל רעדן איבער‬
‫אבער וואס האט אונז ספעציעל געכאפט דעם אויג‪ ,‬איז‬ ‫"חג הפסח"‪ .‬רבי שלמה איז אונז גוט באקאנט‪ ,‬סיי מיט זיינע‬
‫געווען א באזונדערע קאפיטל וואס טראגט דעם נאמען "מאמר‬ ‫טייערע חיבורים וואס האבן שוין קונה געווען א מקום כבוד ביי‬
‫האמונה"‪ .‬דארט טוט דער מחבר הספר אדורך די יסודות און מהות‬ ‫לומדי תורה‪ ,‬און אזוי אויך זייענדיג א בארימטער ת"ח און מרביץ‬
‫פון אמונה‪ ,‬וויאזוי מיר דארפן לעבן דערמיט און קאכן אין דעם‪.‬‬ ‫תורה לתלמידים‪ ,‬דינענדיג אלס ר"מ אינעם חשוב'ן ישיבה "ברכת‬
‫דאס איז אונז געווען א שטיקל חידוש‪ ,‬מיר אלע ווייסן טאקע‬ ‫משה" וואס שטייט אונטער די נשיאות פון הגאון רבי בן ציון‬
‫אז פסח איז דער "חג האמונה"‪ ,‬אבער א ספר וואס איז נישט‬
‫קיין "השקפה ספר" נאר דייקא מלא וגדוש מיט הלכה ענינים‪,‬‬ ‫שטראססער שליט"א דומ"ץ נייטרא בארא‪-‬פארק‪.‬‬
‫ארויסגעגעבן דורך א ת"ח מופלג‪ ,‬איז נישט קיין געווענליכער‬ ‫מיט אינטערעסע האבן מיר זיך שנעל געוואנדן צום לאקאלן‬
‫ערשיינונג אז עס זאל ענהאלטן א לענגערן קאפיטל איבער אמונה‬ ‫ספרים געשעפט און איינגעקויפט דעם נייעם ספר‪ ,‬וואס האט‬
‫אונז טאקע נישט אנטוישט‪ .‬עס איז מלא וגדוש מיט תורה און‬
‫ענינים‪.‬‬ ‫מחשבה‪ ,‬אנטהאלטנדיג נישט ווייניגער ווי זיבן אנדערע לענגערע‬
‫קענענדיג דעם חשוב'ן מחבר האבן מיר זיך פארבינדן מיט אים‪,‬‬ ‫אפהאנדלונגען איבער׳ן יום טוב פסח‪ ,‬וואס לאזט אונז איבער‬
‫שפירנדיג אז מיר וועלן געוויס קענען נאשן אסאך אינפארמאציע‬ ‫מיט א היקף'דיגע ידיעה איבער אלעס וואס אנבאלאנגט דעם‬
‫מאוצרו הטוב‪ ,‬וואס וועט זיין גאר פאסיג פאר "ידעתי" וואס‬
‫רעדט איבער א לעבן פון אמונה און א קאך אין אידישקייט‪ .‬רבי‬ ‫יום טוב‪.‬‬
‫שלמה האט אונז גערן מיטגעטיילט זיינע ענטפערס‪ ,‬אבער וואס‬ ‫איין קאפיטל איז געווידמעט אויף דאס ערציילונג פון גלות‬
‫האט אונז איבערראשט איז געווען די פילע אנדערע ידיעות וואס‬ ‫וגאולת מצרים‪ ,‬באגלייט מיט מקורות ממדרשים ודברי חז"ל‪,‬‬
‫מיר זענען געוואויר געווארן‪ ,‬אדאנק דעם וואס ער דינט אויך אלץ‬ ‫ראשונים וספרי היסוד; נאך א קאפיטל דינט אלס הכנה לחג‬
‫הפסח‪ ,‬באשטייענדיג פון א הערליכער ליקוט מספרי מחשבה‬
‫מרביץ תורה פאר דעם קומענדיגן דור‪.‬‬ ‫וחסידות‪ ,‬זיך צו קענען ריכטיג צוגרייטן צום יום טוב; דערנאך‬
‫מיר זענען זיכער אז די ליינער וועלן טרעפן גרויס אינטערעסע‬ ‫זענען דא פארשידענע קאפיטלעך וואס טוען אדורך די הלכות‬
‫אין דעם פילפארביגן אינטערוויו‪ ,‬און וועלן שלינגען מיט דארשט‬ ‫החג‪ ,‬ווי די דיני הסדר‪ ,‬מכירת חמץ‪ ,‬דער דין פון אלערליי סארטן‬

‫די פער"ל‪-‬רייד און דברי חכמה אשר לשלמ"ה‪.‬‬

‫חג הּפסח תשע״ח‬ ‫‪64‬‬

‫הרב לייבוש ראזען‬
‫הרב משה שלאמאוויטש‬

‫וואס דאס מיינט און וואס דאס איז מחייב‪.‬‬ ‫איז דער פאקט אז היינט צוטאגס הונגערט‬ ‫„„מיר זעען אז דער ספר באשטייט בעיקר פון‬
‫כדי צו גלייבן אז דער באשעפער פירט די זאך‬ ‫דער עולם פאר דעם‪" ,‬לא רעב ללחם ולא צמא‬ ‫בירורי דינים און וויכטיגע הלכות וואס זענען‬
‫ווייטער‪ ,‬דארפן מיר קודם קלאר ווערן אינעם‬ ‫למים"‪ ,‬מ'וויל הערן און זיך שטארקן אין אמונה‬ ‫נוגע פאר פסח‪ ,‬וואס האט אייך באוואויגן‬
‫עצם מציאות אז דער באשעפער האט באשאפן‬ ‫בה'‪ .‬איך זע עס אויך ביי די בחורים‪ ,‬מ'דארשט‬ ‫צוצולייגן א לענגערן קאפיטל וואס זאל רעדן‬
‫קלאר צו ווערן אין אמונה‪ ,‬און דערפאר האב‬
‫די וועלט‪.‬‬ ‫איך געווידמעט א קאפיטל פונעם ספר נאר פאר‬ ‫פון מחשבת ישראל איבער "אמונה"?‬
‫אין אמת'ן אריין שרייבט דאס שוין דער‬ ‫חג הפסח ווערט דאך אנגערופן דער "חג‬
‫הייליגער רמב"ן‪ ,‬אז די גאנצע מעשה פון יציאת‬ ‫דעם‪.‬‬ ‫האמונה"‪ ,‬און דער בני יששכר שרייבט אין זיין‬
‫מצרים איז "זכר למעשה בראשית"‪ .‬דאס‬ ‫„„עס איז אבער אינטערעסאנט אז דער‬ ‫ספר "דרך פיקודיך"‪ ,‬אז וויבאלד דער פסוק‬
‫מיינט אז די מעשה בראשית רעדט איבער די‬ ‫קאפיטל אנהאלט צוויי אנדערע נקודות‪ .‬איר‬ ‫זאגט אין פרשת בא (שמות י‪ ,‬ב)‪ּ" :‬ו ְל ַמ ַען‬
‫יסודות פון אמונה גופא‪ ,‬אז ס'איז דא א בורא‬ ‫רעדט טאקע איבער די נושא פון לעבן מיט‬ ‫ְּת ַס ֵּפר ְּבָא ְזֵני ִבְנָך ּו ֶבן ִּבְנָך ֵאת ֲא ֶׁשר ִה ְת ַעַּל ְל ִּתי‬
‫וואס האט אלץ באשאפן און אין וועמען מיר‬ ‫אמונה‪ ,‬און וויסן אז אלעס איז בהשגחה‬ ‫ְּב ִמ ְצ ַרִים‪ִ ...‬וי ַד ְע ֶּתם ִּכי ֲאִני ה'"‪ ,‬קומט אויס‬
‫דארפן גלייבן‪ ,‬און דערנאך קומט דער מושג פון‬ ‫פרטית פון הימל‪ ,‬און אז מיר זאלן רעדן פון‬ ‫אז אויב א מענטש דערציילט די גאנצע מעשה‬
‫א משגיח אויף ווייטער אויך‪ ,‬וואס דאס האט‬ ‫דעם‪ ,‬אבער איר האט א באזונדערע טייל‬ ‫פון סיפור יציאת מצרים‪ ,‬אבער ער פארפעלט‬
‫זיך ספעציעל ארויסגעוויזן ביי יציאת מצרים‪,‬‬ ‫נאר מברר צו זיין וואס דאס איז אמונה בה'‪,‬‬ ‫ארויסצוברענגען דעם "וידעתם כי אני ה'"‪ ,‬האט‬
‫אז דער באשעפער האלט א פינקטליכע חשבון‬ ‫וואס זענען די יסודות'דיגע רעיונות דערפון‪.‬‬ ‫ער נישט יוצא געווען די מצוה פון סיפור יציאת‬
‫און השגחה אויף אלעס וואס פאסירט‪ .‬אבער‬ ‫מצרים‪ .‬דערפאר איז נישט מער ווי פאסיג צו‬
‫די צווייטע האלב איז בעיקר נאר א ראי' צום‬ ‫פארוואס האט איר דאס אויך געשריבן?‬
‫ערשטן האלב‪ ,‬און מיר דארפן זיין קלאר אין די‬ ‫עס איז נישט מעגליך צו הייסן צו לעבן‬ ‫רעדן פון אמונה לכבוד חג הפסח‪.‬‬
‫מציאות פון א באשעפער וואס האט באשאפן‬ ‫מיט אמונה‪ ,‬אויב מ'האט נישט די ריכטיגע‬ ‫אבער דער אמת איז‪ ,‬אז די זאך וואס האט‬
‫פארשטאנד אינעם מציאות פון אמונה זעלבסט‪,‬‬ ‫מיר פערזענליך באוואויגן צו שרייבן דערוועגן‬

‫חג הּפסח תשע״ח ‪65‬‬

‫| עם הספר |‬

‫נישט פרעגן" און "מ'טאר נישט טראכטן‬ ‫ליב געהאט קאלטע ביר‪ ,‬אדער אז דער צאנזער‬ ‫די וועלט‪.‬‬
‫דערוועגן"‪ .‬ווען מ'ענטפערט אזוי‪ ,‬הייבט דער‬ ‫רב האט ליב געהאט טשאקאלאד‪ ,‬וואלטן מיר‬ ‫כ'וועל דיר זאגן נאך מער‪ .‬מענטשן מאכן‬
‫בחור'ל אן צו טראכטן אז ער האט דא א גוטע‬ ‫דאס נישט געגלייבט‪ .‬פארוואס נישט? מיר‬ ‫א טעות‪ ,‬און פארטייטשן דאס ווארט "השגחה‬
‫פראגע וואס האט נישט קיין תירוץ איר צו‬ ‫האבן דען געהערט קלארע עדות אז נישט? מיר‬ ‫פרטית" אז ס'מיינט אז מ'האט געזען אן אפענע‬
‫פארענטפערן‪ .‬מיר מוזן זיי ענטפערן און געבן‬ ‫האבן דען מקבל געווען פון טאטן צום קינד אז‬ ‫מעשה ווי דער אויבערשטער האט געהאט‬
‫ער האט דווקא נישט ליב געהאט דעם מאכל?‬ ‫א ספעציעלע חשבון פארוואס דאס און דאס‬
‫הסברים‪.‬‬ ‫פארט אבער "ווייסן" מיר דאס קלאר מיט‬ ‫האט פאסירט‪ .‬אבער די מענטשן באמערקן‬
‫„„וואס ענטפערט איר ווען מ'קומט אייך‬ ‫אן אומבויגזאמקייט‪ .‬פארוואס טאקע? ווייל‬ ‫דאס נאר ווען עפעס א גוטע זאך האט פאסירט‬
‫מיר ווייסן אלעס אנדערש איבער דעם גרויסן‬ ‫אויף אן אומאויסגערעכנטן וועג‪ .‬דאס איז אבער‬
‫פרעגן שאלות אין אמונה?‬ ‫צדיק‪ ,‬און מיר פארשטייען אז עס איז פשוט‬ ‫אומריכטיג‪ ,‬השגחה פרטית איז א מציאות וואס‬
‫איך זאג אלץ פאר בחורים צוויי וויכטיגע‬ ‫אוממעגליך אז דער איד וואס האט געשפירט‬ ‫מיר דארפן גלייבן‪ ,‬אז דער באשעפער האלט‬
‫יסודות‪ ,‬וואס זענען נוגע בכלליות פאר יעדע‬ ‫אזא גרויסע טעם אין עבודת ה' זאל שפירן אזא‬ ‫א פונקטליכע חשבון אויף יעדן פרט‪ ,‬צי מיר‬
‫סארט פראגע וואס עגבערט זיי אין מח‪ :‬קודם‬ ‫באמערקן דאס יא צי מיר באמערקן דאס נישט‪.‬‬
‫כל‪ ,‬נעם א קינד פון איין יאר אלט און פרוביר‬ ‫גרויסע טעם אין א פלאש ביר‪...‬‬ ‫די דאזיגע וועג וויאזוי מענטשן קוקן אן די‬
‫אים אויסצולערנען טיפע מאטעמאטישע‬ ‫דאס זעלביגע דארף זיין מיט אמונה בה'‪.‬‬ ‫מושג פון "השגחה פרטית"‪ ,‬וועט שנעל צופאלן‬
‫חשבונות‪ .‬וועט ער זיך עפעס אויסלערנען?‬ ‫מיר דארפן גלייבן אז דער באשעפער האט‬ ‫אין געוויסע פעלער‪ ,‬צום ביישפיל ביים ביטערן‬
‫נעם צוזאם אפאר פראפעסארן וואס זאלן אים‬ ‫אלצדינג באשאפן‪ ,‬און מיר דארפן קאכן דערין‬ ‫חורבן וואס האט פאסירט ביים צווייטן וועלט‬
‫געבן די קלוגסטע און בעסטע הסברים איבער‬ ‫אזוי שטארק ביז עס זאל שוין ווערן ווי א טייל‬ ‫מלחמה‪ .‬ווען עס איז דא א הסתרת פנים‪ ,‬וועלן‬
‫די נושא פון "דעצימבלס"‪ ,‬וועט ער פארשטיין‬ ‫פון אונזער ידיעה‪ ,‬צו "וויסן" און לעבן מיט א‬ ‫די סארט מענטשן בלייבן שטום 'וואו איז די‬
‫א כי‪-‬הוא‪-‬זה? אוודאי נישט‪ .‬פארוואס? ווייל‬ ‫קלארקייט אז דער באשעפער איז דער היה הווה‬ ‫השגחה פרטית?'‪ ,‬און דער פראבלעם איז אז זיי‬
‫ער איז נאך צו יונג צו פארשטיין‪ ,‬זיין מח איז‬ ‫האבן זיך קיינמאל נישט אריינגעטון אין דער‬
‫פשוט נאכנישט גענוג אנטוויקלט צו פארשטיין‬ ‫ויהיה‪.‬‬ ‫נושא פון אמונה‪ ,‬וואס דאס מיינט אמת'דיג צו‬
‫אזעלכע זאכן‪ .‬אזוי זענען דא פארשידענע זאכן‬ ‫„„איר זענט דאך א מגיד שיעור פאר בחורים‬ ‫גלייבן‪ ,‬וואס איז דאס אונז מחייב‪ ,‬און וואס‬
‫וואס זענען געאייגנט נאר פאר א געוויסע‬ ‫אין ישיבה‪ .‬צי זעט מען ביי היינטיגע בחורים‬ ‫דאס מיינט אין טאג טעגליכן לעבן אפילו ווען‬
‫עלטער‪ ,‬און א פינף יעריג קינד פארשטייט נישט‬ ‫אז זיי פרעגן מער איבער אמונה אדער איבער‬
‫וואס א צען יעריג קינד פארשטייט‪ ,‬און א דרייצן‬ ‫מיר זעען נישט קיין אפענע יד ה'‪.‬‬
‫יעריג קינד פארשטייט נישט וואס אן אכצן יעריג‬ ‫אידישקייט בכלל?‬ ‫„„ווען איר רעדט איבער דעם חיוב צו גלייבן‬
‫קינד פארשטייט‪ .‬נו ווער זאגט דיך אז דו ביסט‬ ‫ס'איז דא א קליינע פראצענט וואס‬ ‫אז דער באשעפער האט באשאפן די וועלט‪,‬‬
‫שוין אזוי ערוואקסן אז דו קענסט פארשטיין די‬ ‫פרעגט‪ ,‬אבער רוב בחורים האבן א נאטירליכע‬ ‫וואס מיינט איר דערמיט? וויאזוי דארף‬
‫טיפע מושגים פון א בריאה און איר באשאפער?‬ ‫צוריקגעצויגנקייט צו קומען פרעגן שאלות‪ .‬מצד‬
‫נישט אז דיין שאלה איז נישט צום זאך‪ ,‬עס איז‬ ‫שני‪ ,‬איז היינט דא א בארג פון אינפארמאציע‬ ‫אויסזען אונזער גלויבן דערין?‬
‫דווקא יא לעגיטים‪ ,‬אבער דו ביסט מעגליך צו‬ ‫צו וויסן אויף יעדן נושא‪ ,‬פון אסטראנאמיע ביז‬ ‫דער יסוד איז אויסגעארבעט לויט די‬
‫סייענס‪ ,‬און בחורים ווייסן דאס אלץ ווייל זיי‬ ‫ווערטער פון די ראשונים‪ ,‬אז מיר דארפן גלייבן‬
‫יונג אריינצונעמען די מושגים אין קאפ‪.‬‬ ‫האבן פיל מערערע מעגליכקייטן געוואויר צו‬ ‫אז דער באשעפער איז דער ברא‪ ,‬בורא ומנהיג‬
‫צווייטענס‪ ,‬אפילו אויב דו ביסט שוין‬ ‫ווערן סיי וואספארא אינפארמאציע זיי ווילן‬ ‫את כל הברואים‪ ,‬און פונקט ווי ווען איינער‬
‫יא גענוג רייף פאר די אינפארמאציע‪ ,‬זייט‬ ‫מאכט א גאנצע געביידע מיט מעל‪ ,‬קען מען‬
‫וויסן אז נישט אלץ קענסטו פארשטיין אפילו‬ ‫וויסן‪.‬‬ ‫מיט איין קליינע וויש מאכן אז אלצדינג זאל‬
‫אויב דו ביסט דער קלוגסטער מענטש אין די‬ ‫ווען מיר זענען געווען בחורימ'לעך און‬ ‫צאמפאלן‪ ,‬אזוי אויך דער אייבערשטער איז‬
‫וועלט‪ .‬צום ביישפיל‪ ,‬לאמיר יעצט קלערן אויב‬ ‫מיר האבן געהאט א קשיא‪ ,‬האט מען דאס‬ ‫מהווה און מחיה די וועלט יעדע רגע‪ ,‬און אויב‬
‫מ'וועט צאמנעמען אלע גאז קוועלער אין די‬ ‫שנעל אוועקגעשטופט און פארשטאנען אז‬ ‫האלט ער עס נישט צוזאם יעדע רגע ממש וועט‬
‫וועלט‪ ,‬און מ'וועט באשאפן א ראקעט וואס‬ ‫מיר זענען נאך יונג און מיר ווייסן נישט אלץ‪,‬‬ ‫אלעס צאמפאלן‪ .‬און אט דאס דארפן מיר נישט‬
‫קען פליען גאר שנעל אין די ספערן עד אין‬ ‫אבער היינטיגע בחורים וואס ווייסן יא אזויפיל‬
‫סוף‪ ,‬ווי לאנג וועט דויערן אז דער ראקעט זאל‬ ‫וועלטליכע זאכן און זיי קענען יא געוואויר ווערן‬ ‫נאר "וויסן" נאר אויך "לעבן דערמיט"‪.‬‬
‫קענען צוריקפליען ביזן אנהייב פון דער גאנצער‬ ‫אזויפיל אינפארמאציע איבער סיי וואס‪ ,‬איז‬ ‫עס איז באקאנט די פראגע‪ ,‬פארוואס דער‬
‫יקום (אוניווערס=‪ ?)Universe‬ווער ווייסט?‬ ‫נישטא ביי זיי דער מושג פון "איך ווייס נישט‬ ‫רמב"ם שרייבט אין איין ארט אז מיר דארפן‬
‫מן הסתם ווייסן דאס נישט אפילו די גרעסטע‬ ‫אלעס"‪ ,‬און זיי וועלן שנעלער צוקומען צו א‬ ‫"גלייבן" אז דער באשעפער האט באשאפן די‬
‫אסטראנאמער און סייענטיסטן‪ .‬עס זענען‬ ‫מסקנא אז אויב ס'שטימט נישט מיט זייער‬ ‫וועלט‪ ,‬און אין א צווייטן ארט שרייבט ער אז‬
‫פשוט דא זאכן וואס זענען פיל העכער אונזער‬ ‫מיר דארפן דאס "וויסן"‪ .‬דער ענטפער איז‪,‬‬
‫באגרעניצטער פארשטאנד‪ ,‬און אוודאי געוויס‬ ‫פארשטאנד דאן איז עס פראבלעמאטיש‪.‬‬ ‫אז ווען איינער וואלט צוגעקומען צו דיר און‬
‫ווען מיר רעדן פונעם באשעפער זעלבסט זענען‬ ‫דערפאר איז היינט אוממעגליך צו לאזן די‬ ‫געזאגט אז דער חפץ חיים האט זייער שטארק‬
‫יונגווארג זיך אליינס ספראווען דערמיט‪ ,‬און‬
‫אוודאי טאר מען זיי נישט ענטפערן אז "מ'טאר‬

‫חג הּפסח תשע״ח‬ ‫‪66‬‬

‫באדערט אים געוויסע פראגעס טראצדעם וואס‬ ‫מיט וואס מיר אידן זענען אנדערש פון אנדערע‬ ‫דא געוויסע זאכן וואס זענען פשוט אוממעגליך‬
‫אויסערליך זעט ער אויס צופרידן‪.‬‬ ‫פעלקער און רעליגיעס פון די וועלט‪ ,‬און עס איז‬ ‫צו פארשטיין און משיג זיין‪.‬‬
‫געווען קענטליך ווי וויכטיג עס איז אז בחורים‬
‫כללו של דבר‪ ,‬דאס איז א זאך וואס איז‬ ‫זאלן האבן א געהעריגע וועג פון קריגן ענטפערס‬ ‫דאס איז פשוט גוט פאר א כלליות'דיגע‬
‫וויכטיג פאר יעדן סארט בחור ממש‪.‬‬ ‫ידיעה ווען עס קומט צו שאלות איבער דאס‬
‫איבער די וויכטיגע ענינים‪.‬‬ ‫וועלט באשאף און דאס גלייכן‪ ,‬אבער אוודאי‬
‫„„וואס זאגט דערויף דער נשיא הישיבה‬ ‫„„זייענדיג א מרביץ תורה פאר בחורים‪,‬‬ ‫דארפן מיר פרובירן צו פארענטפערן וואס עס‬
‫הגאון רבי בן ציון שטראסער שליט"א‪ ,‬דער‬ ‫וואלטן מיר געוואלט הערן אייער מיינונג‪ ,‬פאר‬ ‫דרוקט זיי‪ ,‬און אוודאי נישט אוועקמאכן אדער‬
‫וועלכע עלטער פון בחורימ'לעך איז פאסיג אז‬ ‫גאר זאגן אז מ'טאר נישט טראכטן אדער פרעגן‪.‬‬
‫נייטרער רב?‬ ‫מ'זאל פארלערנען שיעורים אין אידישקייט‬ ‫„„צי האלט איר אז מ'דארף פארלערנען אין‬
‫דער רב (—הגאון רבי בן ציון שטראסער‬ ‫ישיבה איבער עניני אמונה? עס זענען דאך דא‬
‫שליט"א‪ .‬מ״ש) איז שטארק מחזק די זאך‪ ,‬און‬ ‫ענינים?‬ ‫א געוואלד מיט וויכטיגע יסודות און נושאים‬
‫איינמאל א יאר קומט גאר דער רב אין ישיבה‪,‬‬ ‫באופן כללי איז עס פאסיג פאר בחורים פון‬ ‫וואס א יעדע בחור'ל דארף וויסן‪ ,‬ווי די יסודות‬
‫און ער לערנט פאר די "אני מאמין'ס" מיט א‬ ‫ארום זעכצן יאר אלט און עלטער‪ .‬דאס איז דער‬ ‫פון אמונה און בטחון‪ ,‬צדיק ורע לו‪ ,‬מעמד מתן‬
‫געווענליכער גיל פון א בחור וואס איז גענוג רייף‬
‫ברייטקייט‪ ,‬פאר אנדערטהאלבן שעה‪.‬‬ ‫דערפאר‪ ,‬און עס פעלט זיך אפילו אויס פאר אים‬ ‫תורה‪ ,‬שכר ועונש‪ ,‬א‪.‬א‪.‬וו‪?.‬‬
‫דער רב שליט"א האט מיר זעלבסט אמאל‬ ‫צו קריגן הסברים און ענטפערס אין די סארט‬ ‫עס איז גאר וויכטיג אז בחורים זאלן דאס‬
‫געזאגט‪ ,‬אז ווען ער האט אנגעהויבן דערמיט‬ ‫הערן און וויסן‪ ,‬אבער נאר ווילאנג ס'איז נישט‬
‫האט ער געהאט א שטיקל קלער צי מ'דארף‬ ‫ענינים‪.‬‬ ‫קיין טייל פון די אפיציעלע לימודים אין ישיבה‪.‬‬
‫נישט מורא האבן אז דורכ׳ן רעדן איבער אמונה‬ ‫עס איז אויך וויכטיג ארויסצוברענגען‪ ,‬אז‬ ‫אויב דאס ווערט אן אינטערגראלער חלק פון‬
‫וועט מען ווערן צו שטארק "אויפגעקלערט" און‬ ‫דאס האט נישט קיין פארבינדונג מיטן "סארט"‬ ‫די לימודי הישיבה‪ ,‬וועלן געוויסע בחורים נישט‬
‫זיי זאלן גאר קריגן ספיקות און ענליכס‪ ,‬אבער‬ ‫בחור‪ .‬עס איז נישט קיין חילוק צווישן דער‬ ‫וועלן הערן דערוועגן‪ .‬אבער פאר ספעציעלע‬
‫למעשה האט ער געזען אז אדרבה‪ ,‬וויפיל מער‬ ‫בעסטער בחור און דער שוואכסטער בחור‪,‬‬ ‫מאמענטן‪ ,‬נישט אין די שעות פון אפיציעלע‬
‫עס האט נישט קיין שייכות אויב ער האט‬ ‫לימודים‪ ,‬אפשר אום "ליל שישי" וכדו׳ דאן איז‬
‫מ'רעדט דערפון אלץ מער טוט מען אויף!‬ ‫גאר א גוטע קאפ אדער פארקערט‪ ,‬און עס‬ ‫דאס גאר פאסיג‪ ,‬און עס איז אפילו ווערד צו‬
‫„„א גרויסן דאנק פארן אוועקגעבן פון אייער‬ ‫ווענדט זיך נישט צי ער האלט מיט די שיעורים‬ ‫מאכן א סעריע פון שיעורים איבער די נושאים‪.‬‬
‫טייערע צייט פאר דעם חשוב'ן צוועק‪ .‬זאל‬ ‫אין ישיבה אדער נישט‪ .‬עס האט אפילו נישט‬ ‫כ'וויל דיר זאגן אן אינטערעסאנטער זאך‪:‬‬
‫דער אויבירשטער טאקע העלפן‪ ,‬אז מענטשן‬ ‫צוטון אויב מ'האנדלט דא מיט א פרומער בחור‬ ‫אין אונזער ישיבה‪ ,‬האט מען פאריגע זומער‬
‫זאל זיך קענען מחזק זיין אין די יסודות‬ ‫וואס קאכט אין א חסידיש ספר‪ ,‬צי נישט‪ .‬די‬ ‫געמאכט א שטיקל "שאלות און תשובות"‬
‫פון אמונה א דאנק אייער נייעם ספר "למען‬ ‫סארט פראגעס‪ ,‬און ממילא אויך ענטפערס‪,‬‬ ‫פאנעל איבער אידישקייט‪ ,‬ווען די טייערע‬
‫תדע" אויף חג הפסח‪ ,‬און איר זאלט ווייטער‬ ‫פאראינטערעסירן יעדעס סארט בחור‪ ,‬און‬ ‫בחורים האבן געקענט פרעגן סיי וואס איבער‬
‫קענען מרביץ תורה זיין פאר אייערע חשוב'ע‬ ‫אפילו א פרומער בחור'ל וואס שעפט חיות‬ ‫עניני הדת און מיר האבן געגעבן ענטפערס‪ .‬מיר‬
‫תלמידי הישיבה‪ ,‬און קענען אריינגעבן אין זיי‬ ‫פון חסידישע ספרים ווארט אויך צו הערן‬ ‫האבן דארט ערקלערט די יסוד פון מתן תורה און‬
‫ווארימקייט צו עבודת ה' און א קלארקייט צו‬ ‫איבער די יסודות פון אידישקייט‪ ,‬און אפטמאל‬
‫"לעבן מיטן באשעפער" אינעם טאג‪-‬טעגליכן‬

‫לעבן‪ .‬‬

‫חג הּפסח תשע״ח ‪67‬‬

‫זכר צדיק לברכה‬

‫"רשוומחתקשהו'רן‪.‬לא‪.‬פ‪.‬אועתתמוחש"למו‬

‫דאס שטורמישע לעבן און וועזן פון הגאון הצדיק רבי‬
‫שמשון דוד פינקוס זצוק"ל‬

‫רב פון שטאט "אופקים"‪ ,‬בעל "תפארת שמשון"‪" ,‬נפש שמשון" ועוד‪ ,‬און‬
‫אלטוועלטליכער משפיע ודרשן מפורסם‪ ,‬וואס האט געטראגן דעם פאקל פון‬
‫אמונה און דביקות בה'‪ ,‬מיט א שמחה של מצוה און א פרישקייט אין עבודת ה'‬

‫הרב שלמה מישקאווסקי‬

‫אויפגעצויגן געווארן אין אמעריקע‪ ,‬אבער אלעס וואס דער‬ ‫אריינפיר‬
‫מענטש האט געטון און אלעס וויאזוי ער האט זיך געפירט איז‬ ‫ווען מיר קומען דערציילן די קורות החיים פון הגה"צ רבי‬
‫שמשון פינקוס זצ"ל דארפן מיר זיך אפשטעלן א מינוט‪ ,‬און‬
‫געווען דער היפוך הגמור פונעם אמעריקאנער קאלטקייט‪.‬‬ ‫אריינטראכטן איבער דאס גדלות האדם ווי א מענטש קען‬
‫ער איז געווען א ליטווישער בן תורה‪ ,‬אדורכגייענדיג דעם‬ ‫באשטיין פון אזויפיל קעגנזייטיגע שטריכן‪ ,‬וואס אלעס צוזאמען‬
‫טראדיציאנאלן ליטווישן סיסטעם‪ ,‬אבער ער האט פארמאגט א‬ ‫זאלן גאר פארוואנדלן דעם מענטש אין דעם פילפארביגן‬
‫קאכעדיגע "חסידישע נשמה"‪ ,‬גייענדיג מיט זיין עבודת התפילה‬ ‫פערזענליכקייט וואס האט געצויגן אזויפיל הערצה איבער דער‬
‫אין די פיסטריט פון זיין טאטע'ס שווער – אן אדורכגעווייקטער‬
‫סלאנימער חסיד‪ ,‬וואס איז געווען א בן אחר בן פונעם הייליגן‬ ‫גארער וועלט‪.‬‬
‫מיר רעדן דא פון אן "אמעריקאנער איד"‪ ,‬וואס ער זעלבסט‬
‫בעל "יסוד העבודה" זי"ע פון סלאנים‪.‬‬ ‫איז געבוירן געווארן אין אמעריקע צו א טאטע וואס איז אויך‬

‫חג הּפסח תשע״ח‬ ‫‪68‬‬

‫יום הפטירה י"ב בניסן‬

‫נושאים‪ ,‬דינענדיג פארשידענע ערליי אמטן‪ ,‬טראצדעם וואס ער‬ ‫ער האט גערעדט א פליסיגער ענגליש זייענדיג אן‬
‫איז אוועקגעריסן געווארן פונעם דור אינעם בליענדן עלטער פון‬ ‫אמעריקאנער געבוירענער‪ ,‬אבער געוואוינט און געלעבט האט‬
‫ער אין א שטעטל "אופקים" אין ארץ ישראל‪ ,‬וואו ער האט‬
‫זעקס און פופציג יאר‪ ,‬אין א טראגישער עקסידענט ה"י‪.‬‬
‫ער האט געדינט אלץ מגיד שיעור‪ ,‬משגיח בישיבה‪ ,‬ראש‬ ‫חתונה געהאט און געבליבן פאר דאס רעשט פון זיין לעבן‪.‬‬
‫ישיבה‪ ,‬רב העיר‪ ,‬משפיע מפורסם‪ ,‬דרשן ונואם בחסד עליון‪ ,‬בעל‬ ‫ער איז געווען א למדן מופלג פונעם בריסקער חדר‪ ,‬אבער‬
‫מחבר ספרים‪ ,‬מחזיר בתשובה‪ ,‬און אפילו אלס עסקן צו העלפן‬ ‫אן ענוותן ושפל ברך וואס האט זיך נישט מחשיב געווען פאר‬
‫אידן אין זייער נויט‪ .‬עס איז פשוט אומגלויבליך וואס ער האט‬ ‫עפעס א "יש"‪ .‬ער איז געווען א פייערדיגער עובד ה' מיט תפילות‬
‫אלס אספיעט אין זיין קורצן לעבן‪ ,‬טוענדיג יעדן סארט תפקיד‬ ‫וואס זענען געקומען באגלייט מיט טרערן פון ערגה וכיסופים‬
‫צום טאטן אין הימל‪ ,‬אבער גלייכצייטיג איז ער געווען אן עמוד‬
‫מיט אן אויסערגעווענליכן שלימות‪.‬‬ ‫החסד וואס האט זיך מקריב געווען צו העלפן א צווייטן מיט סיי‬
‫זיין תולדות החיים און שטורמישע לעבנסביאגראפיע זענען‬
‫ווערד לענגערע אפהאנדלונגען‪ ,‬און זענען טאקע פאראייביגט‬ ‫וואס אימער‪.‬‬
‫געווארן אין עטליכע ביכער‪ ,‬אבער מיר וועלן זיך אפשטעלן אביסל‬ ‫ער איז געווען א מקובל וואס האט געדאוונט מיט די כוונות‬
‫באטראכטן זיין לעבן וואס איז געווען איין קייט פון תורה‪ ,‬אמונה‬ ‫סידור הרש"ש‪ ,‬און איז געווען א תלמיד פון הגאוה"צ המקובלים‬
‫ועבודת ה'‪ ,‬וואס זיין לעבן איז אונז אלעמען מחייב און ווייזט‬ ‫רבי ישראל אליהו וויינטרויב זצ"ל ולהבחל"ח רבי יעקב משה הלל‬
‫אן אז אפילו ביים געבוירן ווערן אויפן דעמאלטדיגן טריפה'נעם‬ ‫שליט"א‪ ,‬אבער זיינע דרשות זענען געווען אדורכגעווייקט מיט‬
‫אמעריקאנער באדן קען מען פארט אויסשטייגן א גדול מושלם‬ ‫פשוט'ע און קלארע אנווייזונגען איבער תיקון המידות‪ ,‬אמונה‬
‫בכל המכמנים‪ ,‬וואס קען גאר איבערלאזן אן אומגעהויערן השפעה‬
‫בה'‪ ,‬דביקות בתורה‪ ,‬ועבדות השי"ת‪.‬‬
‫אויף די ווייטערדיגע דורות לעולמי עד‪.‬‬ ‫ער האט פארמאגט געוואלדיגע כוחות הנפש‪ ,‬און האט‬
‫תפילה 'לדוד' ‪ -‬ברכי נפשי את ה' הללוי‪-‬ה!‬ ‫באוויזן אפצולאזן זיין שטעמפל אויפן דור אין אסאך אנדערע‬

‫ער געהאט די והותר‪ ,‬אבער זיי זענען געווען‬ ‫געטוישט צו אן אומגלויבליכער מינע וואס האט‬ ‫פרק א'‪:‬‬
‫טרויעריגע‪ .‬זיינע ליידיגע פיר ווענט האבן‬ ‫זיך פארשפרייט אויף זיין געזיכט‪ ,‬הערנדיג וואס‬
‫איבערגעלאזט אן אומעטיגן געמיט‪ ,‬און ער האט‬ ‫דער מיטרייזנדער זאגט אים‪" :‬שטייג דא אויס‪,‬‬ ‫"הענתטניפה‪.‬י‪.‬לה‪'.‬ה" 'אזלנדךו‪,‬ד'‪,‬‬
‫געווארט בכליון עינים פאר א ישועה‪ .‬ער און‬ ‫גיי אריין אין וואלד און זיי מתפלל אויף קינדער‪.‬‬
‫זיין ווייב זענען געלאפן צו דאקטוירים‪ ,‬אבער‬ ‫ווען דו וועסט ענדיגן דאווענען זאלסטו מיר‬ ‫שווייגנדיג זענען זיי געפארן צוזאמען‬
‫דערווייל האבן זיי נישט געהאט קיין ערפאלג‪,‬‬ ‫אינעם קאר‪ .‬ר' יאנקל האט נישט געוואוסט‬
‫און די ישועה האט זיך נאכנישט באוויזן אויפן‬ ‫אנרופן‪ ,‬און כ'וועל דיר קומען אפנעמען"‪.‬‬ ‫וואו ער גייט‪ ,‬אבער ער האט זיך פארלאזט‬
‫און דער מיטרייזנדער האט פארלאזט דאס‬ ‫אויף זיין מיטרייזנדער אז ער ווייסט וואס ער‬
‫האריזאנט‪.‬‬ ‫טוט‪ .‬זיי זענען ארויסגעפארן פון שטאט און‬
‫ר' יאנקל איז אריבער זיך אויסרעדן זיין‬ ‫ארט ‪- - -‬‬ ‫אדורכגעפארן א געדעכטע וואלד‪ ,‬און דער‬
‫פארביטערט הארץ ביים באקאנטן פייערדיגער‬ ‫מיטרייזנדער האט געזאגט אז מ'שטעלט זיך דא‬
‫עובד ה' און משפיע מפורסם‪ ,‬הגה"צ רבי שמשון‬ ‫ר' יאנקל איז געווען אן ערליכער יונגערמאן‬ ‫אפ‪ .‬ר' יעקב איז געווען פארוואונדערט‪ ,‬אבער‬
‫פינקוס זצ"ל‪ ,‬וואס איז געווען באקאנט מיט זיינע‬ ‫וואס האט שוין געהאלטן אסאך יארן נאך זיין‬
‫תפילות מיט א דביקות און אפט מיט טרערן‪.‬‬ ‫חתונה‪ ,‬אבער ער האט ליידער נאכנישט זוכה‬ ‫נאר פאר א קורצע וויילע‪.‬‬
‫ווען ר' יאנקל האט דערציילט פאר רבי שמשון‬ ‫געווען צו זיין אויף אינמיטן די נאכט כדי צו‬ ‫זיין פארוואונדערונג האט זיך שנעל‬
‫איבער זיין טרויעריגער מצב‪ ,‬האט רבי שמשון‬ ‫וויגן דאס קליין קינד‪ .‬שלאפלאזע נעכט האט‬
‫אים געפרעגט אויב ער איז יעצט פארנומען‪ ,‬און‬
‫ווען ר' יאנקל האט געענטפערט אז ניין האט אים‬

‫חג הּפסח תשע״ח ‪69‬‬

‫זכר צדיק לברכה‬

‫געוואלדיגע "קירבת אלקים" ביים דאווענען‪,‬‬ ‫אויסגעפלאצט אין א הילכיג געוויין‪ ,‬און אלע‬ ‫רבי שמשון אנגעבאטן מיטצוקומען מיט אים אין‬
‫וועט ער זיך נישט דארפן שעמען פונעם גאנצן‬ ‫פיינפולע זכרונות האבן זיך אים אויפגעשפילט‬ ‫קאר אויף א רייזע‪.‬‬
‫ציבור‪ ,‬נאר ער וועט קענען אראפרוקן דעם‬ ‫אין זכרון‪ ,‬און ווען הייסע טרערן קייקלען זיך‬
‫טלית אויפן געזיכט און פארלאזן אפאר הייסע‬ ‫אראפ זיינע באקן האט ער געדאווענט און‬ ‫אצינד איז ר' יאנקל געשטאנען פארנט פון‬
‫זיך אויסגעבעטן ביים בורא כל עולמים פאר‬ ‫די ערשטע ביימער אין וואלד‪ ,‬עטוואס צומישט‪.‬‬
‫טרערן‪.‬‬ ‫א ישועה‪ .‬אין זיין לעבן האט ער נאכנישט‬ ‫נישט ער און נישט רבי שמשון זענען געווען‬
‫אום שבת דאווענט מען נישט קיין‬ ‫געדאווענט מיט אזא צובראכנקייט און דביקות‪.‬‬ ‫ברסלב'ע חסידים וואס פראווען התבודדות‬
‫פערזענליכע בקשות‪ ,‬ווי פרנסה‪ ,‬געזונט‪ ,‬א‪.‬א‪.‬וו‪.‬‬ ‫נאך אנדערטהאלבן שעה‪ ,‬האט ער געשפירט א‬ ‫צווישן די ביימער אין נאטור‪ ,‬און ער האט ממש‬
‫אבער רבי שמשון פלעגט פארגיסן טרערן פון‬ ‫פארלייכטערונג אין זיין געמיט‪ ,‬און ער האט זיך‬ ‫נישט פארשטאנען פארוואס רבי שמשון בעט‬
‫התרגשות ודביקות בה'‪ ,‬און אזעלכע טרערן‬ ‫פארבינדן מיט רבי שמשון צו זאגן אז ער האט‬ ‫אים צו דאווענען פונקט אין וואלד פאר קינדער‪.‬‬
‫ער האט געקלערט אז מן הסתם האט רבי‬
‫זענען גאר מער מצוי אום שבת קודש ‪- - -‬‬ ‫שוין געענדיגט דאווענען‪.‬‬ ‫שמשון נישט געוואלט אז ער זאל זיך שעמען‬
‫ודו"ד מפזז ומכרכר לפני ה'‪.‬‬ ‫רבי שמשון איז צוריקגעקומען און אים‬ ‫מתפלל צו זיין אין שול‪ ,‬און דערפאר האט ער‬
‫הארציג אנגעוואונטשן‪ ,‬זאגנדיג אז נאך אזא‬
‫נישט אומזיסט האט רבי שמשון ‪ -‬אין זיין‬ ‫תפילה וועט דער באשעפער אים זיכער שענקן‬ ‫אים צוגע'שדכ'נט צום וואלד‪...‬‬
‫קורצן לעבן ‪ -‬פארפאסט צוויי ספרים אויף‬ ‫ר' יאנקל האט ארויסגענומען א תהלימ'ל‪,‬‬
‫עבודת ה'‪ .‬דאס ערשטע איז "שערים בתפילה"‪,‬‬ ‫א קינד‪.‬‬ ‫און זיך גענומען מתפלל זיין פון טיפן הארץ אז‬
‫וואו דער עובד ה' האט ארויסגעברענגט אויף א‬ ‫נאך יענעם יאר האט ר' יאנקל זוכה געווען‬ ‫דער באשעפער זאל אים שוין שענקן א קינד‪,‬‬
‫וואונדערבארער אופן וויאזוי מ'דארף דאווענען‪,‬‬ ‫צו האלטן זיין אייגן לעכטיג קינד אויף זיין שויס‬ ‫נאך אזויפיל פיינפולע יארן פון ווארטן‪ .‬ער האט‬
‫און ער ערקלערט דארט אלע סארט מהלכים‬ ‫געזאגט תהלים פאר א האלבע שעה מיט גרויס‬
‫אין עבודת התפילה‪ ,‬ווי "תחינה"‪" ,‬בקשה"‪,‬‬ ‫‪---‬‬ ‫כוונה‪ ,‬און דאן האט ער אנגערופן רבי שמשון און‬
‫"פילול"‪" ,‬פגיעה"‪ ,‬א‪.‬א‪.‬וו‪ .‬און דער צווייטער‬ ‫אים מודיע געווען אז ער קען אים שוין קומען‬
‫ספר איז "שבת מלכתא"‪ ,‬וואו רבי שמשון האט‬ ‫רבי שמשון פינקוס איז געווען א חסידישע‬ ‫אפנעמען‪" :‬איך האב שוין געענדיגט מתפלל צו‬
‫זיך אפגעגעבן מיטן ערקלערן בטוב טעם ודעת‬ ‫נשמה אין א ליטווישע גוף‪...‬‬
‫וואס דאס איז שבת‪ ,‬וואס איר ספעציעלקייט‬ ‫זיין"‪.‬‬
‫איז‪ ,‬וואס אונזער שייכות דערמיט איז‪ ,‬און ווער‬ ‫ער איז אויפגעוואקסן אין א ליטווישע‬ ‫רבי שמשון איז אנגעקומען אין געציילטע‬
‫עס קוקט אריין דערין באקומט גענצליך אן‬ ‫שטוב‪ ,‬געלערנט אין ליטווישע ישיבות‪ ,‬און‬ ‫מינוטן‪ ,‬און זיך געוואנדן צו אים מיט א‬
‫געקאכט אין די ליטווישע דרך הלימוד און אין‬ ‫פארוואונדערטער געזיכט‪" :‬אזוי שנעל האסטו‬
‫אנדערן בליק אויף שבת‪.‬‬ ‫די בריסקע "רייד"‪ .‬אבער זיין נשמה איז געווען‬ ‫געענדיגט צו דאווענען?"‪ ,‬און אזוי רעדנדיג‬
‫זיין ספר "שערים בתפילה"‪ ,‬איז אייגנטליך‬ ‫מלא השתוקקות וכיסופין צום באשעפער‪ .‬ער‬ ‫געבט ער א טאפ אן ר' יאנקל'ס העמד‪ .‬ר' יאנקל‬
‫אויך א שטיקל פירוש אויף "מסכת רבי שמשון‬ ‫איז געווען א שטיק פייער‪ ,‬אן אש מתלהב‪ ,‬פארן‬ ‫האט נישט פארשטאנען וואס רבי שמשון וויל‪,‬‬
‫פינקוס"‪ .‬עס ערקלערט וויאזוי ער זעלבסט‬ ‫אייבערשטן‪ .‬זיין לאנגע דאווענען פלעגט זיין‬ ‫אבער רבי שמשון האט אים נישט געגעבן צייט‬
‫פלעגט דאווענען‪ ,‬וואס ער פלעגט שפירן‪ ,‬און‬ ‫מיט גרויס בענקעניש און אפטמאל באגלייט‬ ‫צו טראכטן‪" .‬דיין העמד איז ניטאמאל נאס‪ ,‬אזוי‬
‫פון וואנעט עס האבן זיך גענומען זיין הייסע‬ ‫ווילסטו פועל'ן א ישועה?!" – האט רבי שמשון‬
‫הרגשים פארן באשעפער‪ .‬דער שרייבער פון די‬ ‫מיט הייסע טרערן‪.‬‬ ‫אים געפרעגט‪" ,‬גיי צוריק אין וואלד און פארגיס‬
‫שורות האט געלערנט דעם ספר נאך אלס יונגע‬ ‫א שטיק צייט האט ער געהאט א מנהג‪ ,‬צו‬ ‫הייסע טרערן‪ ,‬דערמאן דיך פון אלע פיינפולע‬
‫בחור'ל‪ ,‬און דער ספר האט איבערגעלאזט דעם‬ ‫דאווענען פרייטאג‪-‬צו‪-‬נאכטס אין די גרויסע‬ ‫מאמענטן וואס דו ביסט אדורכגעגאנגען ביז‬
‫סאמע גרעסטן איינדרוק אויף זיין נשמה‪ ,‬מער‬ ‫קארלינע שול‪ ,‬הגם ער האט נישט געהאט דאס‬ ‫יעצט‪ ,‬און הייב אן צו וויינען בדמעות שליש אז‬
‫מינדסטע שייכות צום קארלינער הויף‪ .‬דער‬ ‫דער באשעפער זאל שוין רחמנות האבן און דיר‬
‫פון אלע אנדערע ספרי העבודה‪.‬‬ ‫אורזאך איז געווען טיפיש פאר רבי שמשון‪:‬‬ ‫שענקן א קינד! איך גיי יעצט צוריק אהיים‪ ,‬און‬
‫טראץ זיין אינערליכע קאך וואס האט כסדר‬ ‫אין קארלין דאווענט דער גאנצער ציבור אום‬ ‫ווען דו וועסט שפירן אז דו האסט שוין אמת'דיג‬
‫געברענט אין אים‪ ,‬האט מען אבער געזען אז ער‬ ‫פרייטאג‪-‬צו‪-‬נאכטס‪ ,‬מעוטף בטליתות‪ .‬רבי‬
‫האלט אויך קאפ אויף זיין התלהבות‪ .‬ביי שמונה‬ ‫שמשון וואס איז געווען א שטיק קאך און פייער‬ ‫מתפלל געווען זאלסטו מיר געבן א רוף"‪.‬‬
‫עשרה פלעגט ער נישט רירן קיין אבר‪ ,‬און ער‬ ‫ביים דאווענען‪ ,‬האט געוואוסט אז דארט וועט‬ ‫די ווערטער פון רבי שמשון האבן אים‬
‫פלעגט שטיין מיט אן אימה ופחד און דאווענען‬ ‫ער קענען אנטון זיין טלית און דאווענען מיטן‬ ‫אריינגעשניטן אין הארץ‪ .‬ווער נאך ווי ער‬
‫גאנצן התלהבות‪ ,‬און ווען ער וועט שפירן א‬ ‫האט געוואוסט וואספארא פיין מ'גייט אדורך‬
‫ווארטנדיג אויף א קינד‪ .‬ר' יאנקל האט‬

‫חג הּפסח תשע״ח‬ ‫‪70‬‬

‫דעת" פון ליסא‪ ,‬איז זי זעלבסט געווען א גרויסע‬ ‫הגה"צ רבי שמשון דוד פינקוס זצוק"ל איז‬ ‫מילה במילה‪ .‬מ'האט באשיינפערליך געזען אז‬
‫עסקנית לשם שמים‪ ,‬און זי האט אויפגעשטעלט‬ ‫געבוירן געווארן אין אמעריקע‪ ,‬צו זיין טאטן‬ ‫ער שטייט פארן מלך מלכי המלכים און בעט זיך‬
‫דעם ערשטן "בית יעקב" אין אמעריקע‪ ,‬וואס‬ ‫הרה"ג ר' אברהם חיים פינקוס זצ"ל‪ .‬ר' אברהם‬ ‫אויס‪ ,‬און פארנט פון א קעניג שטייט מען מיט א‬
‫אין יענע יארן האט עס באדייטעט ראטעווען‬ ‫חיים איז געווען א זיבן יעריג קינד‪ ,‬ווען ער איז‬ ‫פארכט מיט א יראה עילאה‪ .‬דערפאר האט רבי‬
‫צוקונפטיגע אידישע דורות פון אונטערגאנג‪ .‬רבי‬ ‫אנגעקומען קיין אמעריקע ארום הונדערט יאר‬ ‫שמשון זיך נישט גערירט פון ארט ביי שמו"ע‬
‫מתית האט טאקע זוכה געווען צו גאר חשוב'ע‬ ‫צוריק‪ ,‬וויבאלד זיין טאטע ר' אליהו האט געזוכט‬
‫קינדער‪ ,‬רבנים ומרביצי תורה‪ ,‬וואס דער‬ ‫פרנסה אין די אמעריקאנע "גאלדענע מדינה"‪.‬‬ ‫‪---‬‬
‫בארימסטער פון זיי איז געווען דער בארימטער‬ ‫טראצדעם וואס ר' אברהם חיים איז שוין‬
‫עילוי און מחזיר בתשובה הגאון רבי נח וויינבערג‬ ‫אויפגעצויגן געווארן אויפן – דאן טריפה'נעם –‬ ‫איינמאל האט זיין טאכטער געדאוונט‬
‫זצ"ל דער גרינדער און ראש ישיבה פון "אש‬ ‫אמעריקאנער באדן‪ ,‬איז די שטוב דאך פארבליבן‬ ‫שחרית אינדערהיים‪ ,‬און ווען זי האט‬
‫אויסגעטרעטן שמונה עשרה‪ ,‬האט זיך רבי‬
‫התורה"‪.‬‬ ‫א שטוב פון מסירות נפש פאר אידישקייט‪.‬‬ ‫שמשון געוואנדן צו איר פרעגנדיג‪" :‬זאג נאר‪,‬‬
‫אין אט דעם שטוב איז ר' אברהם חיים‬ ‫דער יונגער אברהם חיים האט געלערנט אין‬
‫פינקוס געווארן אן איידעם‪ ,‬און אין אזא‬ ‫די בארימטע "ישיבת תורה ודעת"‪ ,‬און ער איז‬ ‫מיט וועמען האסטו גערעדט?"‪.‬‬
‫תורה'דיגע אטמאספערע איז געבוירן געווארן‬ ‫אויפגעוואקסן אן ערנסטער בן תורה וואס איז‬ ‫‪" -‬כ'האב נישט גערעדט מיט קיינעם‪ .‬כ'האב‬
‫דער יונגער "שימשי" פינקוס טיף אינמיטן די‬ ‫אפילו צוריקגעפארן קיין אייראפע צו לערנען‬ ‫געדאוונט שמונה עשרה"‪ ,‬האט זי געענטפערט‪,‬‬
‫צווייטע וועלטס קריג‪ ,‬אום כ"ז באב תש"ד‪.‬‬ ‫אין די ארטיגע בארימטע ליטווישע ישיבות‪ .‬ער‬ ‫זיך וואונדערנדיג אויב זי האט ח"ו פארגעסן און‬
‫ווען שמשון דוד איז געווארן א בר‪-‬מצוה בחור‪,‬‬ ‫האט זיך געוואנדן צום בארימטער ישיבה אין‬
‫האט אים זיין טאטע געשיקט לערנען אינעם‬ ‫מיר‪ ,‬וואו ער איז געווען א תלמיד מובהק פונעם‬ ‫אויסגערעדט בטעות אינמיטן שמו"ע‪.‬‬
‫בארימטער ישיבת "בית התלמוד" – וואס איז‬ ‫גרויסן בעל מוסר הגה"ק רבי ירוחם ליוואוויץ‬ ‫‪" -‬אבער מיט וועמען האסטו גערעדט?"‪,‬‬
‫דאן געווען פאררעכנט פאר א מקום פון אריות‬ ‫זצוק"ל – דער "משגיח" אין מיר‪ .‬עטליכע יאר‬ ‫האט רבי שמשון נישט נאכגעלאזט און ווידער‬
‫בעולם התורה‪ ,‬וואו עילויים און מתמידים האבן‬ ‫שפעטער האט ער ווידער גולה געווען למקום‬
‫געהארעוועט מיט א משונה'דיגע יגיעה אויף יעדן‬ ‫תורה‪ ,‬פארנדיג קיין קאמעניץ צו לערנען ביים‬ ‫געפרעגט‪.‬‬
‫ווארט אין גמרא‪ ,‬אונטערן ראש ישיבה הגאון‬ ‫בארימטער תלמיד פון רבי חיים בריסקער‪,‬‬ ‫‪" -‬כ'האב נישט גערעדט מיט קיינעם‪,‬‬
‫האדיר רבי לייב מאלין זצוק"ל‪ ,‬און גלייכצייטיג‬ ‫הגה"ק רבי ברוך בער לייבאוויטץ זצוק"ל בעל‬ ‫טאטי‪ .‬איך האב געדאוונט שמו"ע!"‪ ,‬האט זי‬
‫איז עס געווען באקאנט אלס אן ארט פון תורת‬ ‫"ברכת שמואל"‪ ,‬מיט וועמען ער האט זוכה‬
‫ווידערהאלט איר ענטפער‪.‬‬
‫המוסר ויראה טהורה‪.‬‬ ‫געווען אנצוקניפן א באזונדער‪-‬נאנטע קשר‪.‬‬ ‫‪" -‬אבער מיט וועמען האסטו גערעדט?‪"...‬‬
‫דארט האט דער יונגער שמשון צוגעזען‬ ‫ווי פארשטענדליך‪ ,‬איז אזא בחור אין‬ ‫און פלוצים האט זיך געכאפט וואס רבי‬
‫וואס מיינט א ריכטיגע הגדרה פון "ממית עצמו‬ ‫אמעריקע געווען גאר א טייער ארטיקל‪ ,‬און‬ ‫שמשון זאגט איר דא בלשון שאלה‪ .‬ער האט‬
‫באהלה של תורה"‪ ,‬און דארט האט ער קונה‬ ‫ער איז טאקע אויסגעקליבן געווארן צו זיין‬ ‫פשוט געוואלט איינקריצן די יסוד אז עס איז‬
‫געווען זיין בליק אויף תורה ויר"ש‪ .‬פון דאן און‬ ‫אן איידעם ביים גאון וחסיד מופלג‪ ,‬רבי יצחק‬ ‫נישט ווי מיר רעדן צו עפעס אן אומבאקאנטער‬
‫ווייטער‪ ,‬וועט דער אמעריקאנער‪-‬געבוירענער‬ ‫מתתיהו וויינבערג זצ"ל‪ ,‬וואס האט געמוזט‬ ‫פערזענליכקייט ערגעץ אין די ספערן‪ ,‬נאר מיר‬
‫רבי שמשון זיך שטענדיג ארומדרייען זאגנדיג‪:‬‬ ‫אנטלויפן פון ארץ ישראל – וואו ער איז געבוירן‬ ‫דארפן שפירן אז מיר כאפן דא א פערזענליכע‬
‫געווארן ביי הגה"צ רבי נח וויינבערג זצוק"ל‪,‬‬ ‫שמועס מיטן בורא כל עולמים‪ ,‬און נישט נאר‬
‫"איך בין נישט קיין אמעריקאנער‪"...‬‬ ‫א רעכטער אייניקל פונעם "יסוד העבודה" פון‬
‫סלאנים‪ ,‬וואס האט אהינגעשיקט זיין אייניקל‬ ‫מיר "דאווענען"‪...‬‬
‫ווען רבי שמשון איז שוין געווען אביסל‬ ‫צוזאמען מיט נאך א גרופע דערהויבענע חסידים‬ ‫אט אזוי האט רבי שמשון איינגעקריצט‬
‫עלטער‪ ,‬מלא וגדוש בתורה‪ ,‬איז ער ארויף‬ ‫אויפצושטעלן דעם בארימטן "סלאנימער ישוב"‬ ‫זיין מהלך אין עבודת התפילה אין מענטשנס‬
‫קיין ארץ ישראל צו לערנען אין די בארימטע‬
‫בריסקע ישיבה תחת הנהגת הגאון רבי יאשע‬ ‫אין שטאט טבריה‪.‬‬ ‫הערצער‪.‬‬
‫בער סאלאווייטשיק זצ"ל‪ ,‬דער עלטסטער‬ ‫רבי "מתית" וויינבערג ‪ -‬ווי מ'האט אים‬
‫זון פונעם הייליגן בריסקער רב זצוק"ל‪ .‬דארט‬ ‫גערופן ‪ -‬איז געווען א דערהויבענע איד‪ ,‬און‬ ‫פרק ב'‪:‬‬
‫האט ער הערשט אנגעהויבן צו שיינען‪ ,‬און דאס‬ ‫זיין ווייב הרבנית הינדא איז געווען א בארימטע‬
‫פערזענליכקייט פאר זיך‪ .‬אויסער איר יחוס‪,‬‬ ‫ִַ"הַ ׁשַו ּנ ְִ ַמתּע ְׁקרשַָֹורו ְןי ַָאובִ ְיּ ְֶראג ֵַכ ּדתהּל ְו ׁשהמ'ֹו"‬
‫זייענדיג א רעכטע אייניקל פונעם הייליגן "חוות‬

‫חג הּפסח תשע״ח ‪71‬‬

‫זכר צדיק לברכה‬

‫מיט די תורה‪ .‬ער האט געקענט מאכן דאס‬ ‫דעם פייער פאר עבודת ה' ביי אלע וואס האבן‬ ‫בריסקע דרך הלימוד איז געווארן סינאנים מיט‬
‫גאנצע ביהמ"ד זיך שאקלען מיט א קול תורה‪,‬‬ ‫זיך צוגעהערט צו זיינע דרשות‪ .‬צוביסלעך איז‬ ‫רבי שמשון – וואס האט אספיעט אפצושרייבן‬
‫זיך טענה'נדיג אין לערנען און אויפברענגנדיג‬ ‫ער פארבעטן געווארן צו קומען געבן דרשות‬ ‫חידושים על הש"ס און אפילו על התורה אויפן‬
‫חקירות אין די סוגיא פאר די בחורים‪ .‬א "קשיא"‬ ‫איבעראל‪ ,‬מחזק צו זיין אידן צו עבודת ה'‪ ,‬תיקון‬
‫אין די סוגיא איז געווען זיין עולם הבא‪ ,‬ווייל‬ ‫בריסקער שטייגער‪.‬‬
‫דאס איז געווען אן אריינפיר צו א קאכעניש‬ ‫המידות‪ ,‬און התמדה ודביקות בתורה‪.‬‬ ‫זיין נאמען האט זיך פארשפרייט דורכאויס‬
‫און אש התורה וואס האט אפגעהיכלט אינעם‬ ‫גאנץ ארץ ישראל‪ ,‬און טראצדעם וואס ער איז‬
‫גאנצן היכל הביהמ"ד‪ .‬איינמאל איז רבי שמשון‬ ‫פרק ג'‪:‬‬ ‫געווען אן "אמעריקאנער געבוירענער" איז ער‬
‫צוריקגעקומען פון א שווערע אויסמאטערנדע‬ ‫געווארן אן איידעם ביי הגאון רבי מרדכי מן‬
‫רייזע פון טשילע‪ ,‬און נאך א באלד צוואנציג‬ ‫‪"-‬אמהחז'סמררוו‪.‬ר‪.‬ע'י‪".‬ללדאוד'‬ ‫זצ"ל‪ ,‬ראש ישיבת בית הלל אין בני ברק‪ ,‬וואס‬
‫שעה'איגע רייזע האט רבי שמשון זיך גלייך‬ ‫האט זיך נאך געקענט מיט רבי שמשונ'ס פאטער‬
‫געוואנדן צום "כולל קדשים" אין שטאט‬ ‫רבי שמשון איז געווען א זעלטענע‬ ‫– רבי אברהם חיים – וויבאלד זיי ביידע זענען‬
‫אופקים‪ ,‬וואו ער האט אריינגעשטורעמט‬ ‫צוזאמענשטעל פון באזונדערע יסודות אין‬ ‫געווען תלמידים אין ישיבת מיר איידער די קריג‪,‬‬
‫אינגאנצן צוקאכט‪ ,‬זיך בעטנדיג ביי די ארטיגע‬ ‫דרכי העבודה‪ .‬געווענליכע משפיעים זענען‬
‫כולל יונגעלייט‪" :‬ביטע! געבטס מיר עפעס א‬ ‫ארויסגערופן מיט ספעציפישע יסודות און‬ ‫אין די זעלבע תקופה‪.‬‬
‫נקודות‪ ,‬איינער רעדט פון אמונה און איינער‬ ‫נאכן חתונה האט רבי שמשון טאקע‬
‫קשיא‪ .‬איך דארף יעצט א גוטע קשיא"‪...‬‬ ‫רעדט פון שמחה‪ ,‬איינער רעדט פון תפילה און‬ ‫געוואוינט אין בני ברק‪ ,‬און ער האט אפילו‬
‫איינער רעדט פון עבודת המידות‪ ,‬איינער לייגט‬ ‫געדינט א שטיק צייט אלס מגי"ש אין ישיבת‬
‫ווידער זיין עבודת התפילה איז געווען בפחד‬ ‫מער א דגוש אויף עבודת השם און א צווייטער‬ ‫סאטמאר אין בני ברק‪ .‬עס ווערט טאקע‬
‫ויראה ורתת וזיע‪ ,‬ווען שווייס מיט טרערן האבן‬ ‫ליגט גאר בעולמה של תורה בלבד‪ ,‬און אין די‬ ‫דערציילט דערוועגן‪ ,‬אז טראצדעם וואס ער‬
‫זיך צונויפגעמישט אין זיין פלאם פייערדיגע‬ ‫צייט וואס א בעל מוסר וועט רעדן פון תיקון‬ ‫האט אויסערליך אויסגעזען ווי א געהעריגע‬
‫דאווענען‪ ,‬וואס איז געווען כבן המתחטא אצל‬ ‫המידות וועט א בקי בתורת הח"ן ערקלערן‬ ‫ליטווישע איד‪ ,‬האבן אבער די בחורים געזען אז‬
‫אביו‪ .‬אין איינע פון זיינע דרשות איבער תפילה‪,‬‬ ‫דאס וויכטיגקייט פון תורת הקבלה‪ .‬רבי שמשון‬ ‫ער איז א שטיק פייער‪ .‬דאס האט זיך טאקע‬
‫האט ער אביסל ארויסגעברענגט רגשי לבבו‬ ‫איז אבער געווען א כרכא דכולא ביה‪ ,‬אין זיין‬ ‫אויך אנגעזען ביים לערנען זעלבסט‪ ,‬וואס ווי די‬
‫זאגנדיג‪" :‬מענטשן ווערן אמאל צופלאמט ביים‬ ‫פערזענליכן לעבן אזויווי ביי זיינע בארימטע‬ ‫בחורים זענען מעיד פלעגט זיין א געווענליכער‬
‫דאווענען ביים זאגן די ווערטער 'וכולם מקבלים‬ ‫ערשיינונג צו זען אז נאכדעם וואס רבי שמשון‬
‫עליהם עול מלכות שמים זה מזה‪ ,'...‬צי ביים זאגן‬ ‫פייערדיגע דרשות‪.‬‬ ‫האט זיך געמוטשעט צו פארשטיין א שטיקל‬
‫'והאופנים וחיות הקודש ברעש גדול‪ ....‬משבחים‬ ‫אלע זיינע יארן איז ער געווען אן אפיציעלער‬ ‫"לומדות"‪ ,‬און ער האט געכאפט א תוספת הבנה‬
‫ואומרים‪ ,'...‬און ענליכעס‪ .‬אבער ווען איך זאג די‬ ‫מרביץ תורה‪ ,‬דינענדיג אלץ מגיד שיעור‪ ,‬ראש‬ ‫אין אן ענין‪ ,‬האט ער זיך פשוט ארויסגעלאזט‬
‫ווערטער גיי איך אביסל שנעלער‪ .‬איך בין נישט‬ ‫ישיבה‪ ,‬אדער רב הקהילה‪ ,‬שרייבנדיג חידושים‬
‫קיין מלאך און איך האב נישט קיין השגה אין די‬ ‫און ספרים אויף מסכתות הש"ס – פון וואס‬ ‫אין א טענצל פון גרויס שמחה‪!...‬‬
‫עס איז פארבליבן די ספרי "תפארת תורה"‬ ‫פארט אבער האט זיין נשמה נישט געקענט‬
‫שירת המלאכים"‬ ‫אויף מסכת גיטין און נאך חידושים וביאורים‪,‬‬ ‫פארנעמען די רוישיגע גאס‪ ,‬און ער האט זיך‬
‫"ווען איך זאג אינדערפרי די 'ברכות השחר'‪,‬‬ ‫און זייענדיג זעלבסט א ביישפיל פון א שטיק‬ ‫אריבערגעצויגן צום שטעטל תפרח‪ ,‬וואו מ'האט‬
‫דארטן ווער איך צוקאכט‪ .‬איך טראכט אריין אין‬ ‫קאכעניש אין די תורה הקדושה‪ .‬ער איז געווען‬ ‫געזען זיינע גלענצנדע כשרונות און קאכעדיגע‬
‫די נוסח הברכה‪' :‬פוקח עיוורים'‪ ,‬און איך קלער‬ ‫א שטארקער אנהענגער אין די מהלך פון הגה"ק‬ ‫נשמה‪ ,‬און ער איז אויפגענומען געווארן צו זיין‬
‫אריין וואס דאס מיינט צו זיין בלינד ל"ע‪ .‬א‬ ‫רבי חיים וואלאזשינער זצוק"ל אין זיין ספר‬ ‫דער משגיח אין ישיבת "אופקים"‪ .‬פון דארט‬
‫מענטש וועקט זיך אויף איין שיינעם טאג און‬ ‫"נפש החיים"‪ ,‬וואס רעדט איבער די חשיבות‬ ‫האט מען אים גערופן צו ווערן א ראש ישיבת‬
‫ער קען גארנישט זען! וואספארא פחד וועט‬ ‫פון לימוד התורה און וויאזוי מ'קען זוכה זיין צו‬ ‫אין ישיבת ירוחם‪ ,‬און צולעצט האט מען אים‬
‫פאלן אויף אים! וויפיל דארפן מיר דאנקן דעם‬ ‫דביקות בה' און א שלימות דורכן זיך מדבק זיין‬ ‫פארבעטן צו ווערן דער רב פונעם שטאט‬
‫באשעפער‪ :‬ברוך אתה ה'‪ ...‬פוקח עיורים! און‬ ‫אופקים‪ ,‬וואס ער האט אנגענומען אויפן באפעל‬
‫אזוי אויך ביי אלע אנדערע ברכות השחר‪ .‬מ'קען‬ ‫אין תורה‪.‬‬
‫דאך שפירן אזא קירבת אלוקים‪ ,‬אזא דאנק פארן‬ ‫ווען רבי שמשון פלעגט רעדן אין לערנען‪,‬‬ ‫פונעם הייליגן סטייפלער גאון זצוק"ל‪.‬‬
‫פלעגט ער ממש ווערן צוקאכט און פאראייניגט‬ ‫רבי שמשונ'ס נאמען איז ארויס אויך אין‬
‫די ברייטע גאס‪ ,‬וואס האט געזען אין אים א‬
‫דמות פון אן איש צדיק‪ ,‬א שלהבת אש‪ ,‬וואס זיין‬
‫כח הדיבור האט געהאט די השפעה אנצוצינדן‬

‫חג הּפסח תשע״ח‬ ‫‪72‬‬

‫וואסטוטמעןאויבמ'שפירטנישט‬
‫קייןהתעלותבייםסדרנאכט?‬

‫אויסצוג פונעם לעצטן דרשה פון הגה"צ רבי שמשון פינקוס זצ"ל‪,‬‬
‫עטליכע שעה בעפאר זיין טראגישע פטירה‪:‬‬

‫נאכנישט 'געהאלטן' דארט‪ ,‬נאר עס איז געקומען בחפזון און‬ ‫"עס גייט אריבער אויף דיר ערב פסח פול מיט טירדות און אן‬
‫מיטן איבערשפרינגען די געווענליכע סדר‪.‬‬ ‫קיין מעגליכקייט זיך אויסצורוען און אנגארטלען פרישע כוחות‪.‬‬
‫דו קומסט אן צו 'קדש' פארנט פון א הערליכע אנגעגרייטע טיש‪,‬‬
‫"מען האט אונז געגעבן פון הימל צו שפירן 'גדלות'‪ ,‬ווען מיר‬ ‫די קערה מיט אלע סימנים‪ ,‬די גאנצע משפחה זיצט ארום און‬
‫האבן נאך בעצם נישט געהאט קיין השגה אפילו אין 'קטנות'‪ .‬מיר‬ ‫ארום אינגאנצן מרוגש‪ ,‬אבער דו שפירט אז דו האלסט נישט‬
‫זענען פארוואנדלט געווארן אין א פאלק וואס איז צוגעבינדן און‬ ‫דארטן‪ .‬דו ביסט גענצליך צושאקלט און דו ווייסט שוין נישט‬
‫איז דבוק אינעם באשעפער‪ ,‬וואס מ'לערנט זיי אויס ‪ -‬ווי פאר‬ ‫וואס דו וועסט בכלל קענען משיג זיין פון די השפעות פונעם‬

‫קליינע קינדער ‪ -‬אלע יסודות פון אמונה‪.‬‬ ‫נאכט‪.‬‬
‫"נאר איין זאך פעלט זיך יא אויס פון אונזער זייט‪ ,‬און דאס‬ ‫"אט דאס איז דער סוד הענין פונעם ליל הסדר!" ‪ -‬הילכט‬
‫איז דער רצון צו וועלן משיג זיין די השפעות היום‪ .‬דאס האט‬ ‫אפ דער קול פון רבי שמשון‪" .‬מיר זענען אלע ווי א קינד וואס‬
‫זיך אויסגעפעלט ווען די אידן זענען ארויס פון מצרים‪ ,‬און דאס‬ ‫איז געבוירן אין דעם דאזיגן נאכט‪ ,‬אזויווי אונזערע עלטערן‬
‫פאדערט זיך אויך פון אונז‪ .‬מיר זאלן כאטש וועלן מקבל זיין די‬ ‫וואס זענען אפגעריסן געווארן אין דעם נאכט פון אלע כוחות‬
‫השפעות‪ ,‬און דאס איבעריגע קומט פון הימל‪ ,‬אפילו מער פון‬ ‫הטבע אויף איינמאל‪ ,‬און דער עיקר הנס איז געווען אז מיר האבן‬
‫באקומען הויכע מושגים אין אמונה‪ ,‬טראצדעם וואס מיר האבן‬
‫וויפיל מיר זענען גרייט דערצו‬

‫גערעדט פשוט און קלאר‪ ,‬דברי חיזוק און דברי‬ ‫האט זיך איינגע'עקשנ'ט אז דער רב איז אזא‬ ‫אייבערשטן וואס האט מיר צוגעשטעלט אזא‬
‫אמונה‪ ,‬באגלייט מיט זיין פייער און צעקת הלב‪,‬‬ ‫פארנומענע מענטש און ס'פאסט נישט‪ ,‬האט‬ ‫געשמאקע לעבן!"‬
‫זיך אראפלאזנדיג צום דרגה פון זיינע צוהערער‪.‬‬ ‫רבי שמשון אים איינפאך ערקלערט‪" :‬פארנומען‬
‫מיט וואס? דו קענסט עפעס זאגן מיט וואס‬ ‫ווי וואונדערליך איז אויך זיין גאלדענע הארץ‬
‫וירד משה מן ההר אל העם‪.‬‬ ‫איך בין 'פארנומען' דורכן טאג? איך האב פשוט‬ ‫און הקרבה פאר אנדערע‪ ,‬צוגעגאנגען מיטן‬
‫א וואונדערליכע הגדרה האב איך געהערט‬ ‫אפאר גוטע פריינט‪ ,‬און איך בין דא נאר כדי זיי‬ ‫זעלבן "התלהבות" און ברען‪ ...‬ווען ער פלעגט‬
‫פון א חשוב'ע איד וואס איז געווען א תלמיד‬ ‫טון א טובה פאר א צווייטן‪ ,‬האט ער ממש‬
‫פאר צענדליגע יארן פון הגה"צ רבי אביגדור‬ ‫צו קענען טון טובות"!‬ ‫געקאכט און איז ארויס פון זיין גדר צו העלפן‬
‫מיללער זצוק"ל‪ ,‬און האט מקבל געווען זיין‬ ‫אזוי זענען געווען מעשיות בכל יום‪ ,‬און פאר‬ ‫וואס מער און בעסער‪ .‬ווען איינער אין בני ברק‬
‫מהלך אין עבודת ה'‪ ,‬אז ער האט געהערט די‬ ‫רבי שמשון איז ניטאמאל איינגעפאלן אז אלץ רב‬ ‫האט אמאל געדארפט עפעס א צעטל פון אים‪,‬‬
‫שמועסן און געזען די ספרים פון רבי שמשון‬ ‫און דרשן מפורסם‪ ,‬וואס האט אויפגענומען זיין‬ ‫האט ער אים געזאגט אז ער וועט פארן קיין בני‬
‫פינקוס‪ ,‬און טראץ די אויסערליכע עקסטרעם‪-‬‬ ‫טאג‪ ,‬זאל ער אביסל נאכלאזן פון די מאס טובות‬ ‫ברק – פון זיין שטעטל אופקים – אפצוגעבן‬
‫פארקערטע פערזענליכקייטן צווישן די צוויי‬
‫משפיעים‪ ,‬ווען רבי אביגדור איז געווען בארימט‬ ‫און עסקנות פאר אנדערע אידנס וועגן‪.‬‬ ‫פאר יענעם דעם צעטל‪.‬‬
‫מיט זיין אייז קאלטן צוגאנג און רואיגן קול‪ ,‬ביי‬ ‫ווען יענער האט אים געזאגט אז דער רב איז‬
‫זיינע שמועסן‪ ,‬און רבי שמשון פלעגט קאכן און‬ ‫א באזונדערע קאפיטל האט פארנומען זיין‬ ‫דאך אזוי פארנומען דורכן טאג‪ ,‬און ער קען עס‬
‫שרייען מיט עקסטאז און התלהבות‪ ,‬דאך זעט‬ ‫בקיאות בתורת הח"ן‪ ,‬וואס מ'זעט עטוואס אין‬ ‫אים שיקן דורך פאקס‪ ,‬האט אים רבי שמשון‬
‫זיך אן פון די "תוכן" הדברים אז די שני נביאים‬ ‫זיין ספר "שבת מלכתא"‪ ,‬אבער ווי דערמאנט‬ ‫געענטפערט ווערטלדיג‪" :‬דאס איז דען אזא‬
‫נתנבאו בסגנון אחד‪ ,‬האבנדיג דעם זעלבן מהלך‬ ‫אויבן האט דאס נישט געטוישט זיין שפראך‬ ‫גרויסע טירחה? נו‪ ,‬אמת'דיג‪ ,"...‬און ווען יענער‬
‫און אויפפירונג צו און צווישן מענטשן‪ .‬ער האט‬
‫און וויזיע אין עבודת ה'‪.‬‬

‫חג הּפסח תשע״ח ‪73‬‬

‫זכר צדיק לברכה‬

‫לעבן‪ ,‬ער איז ממשיך נאך אביסל אבער שטעלט‬ ‫די שיעור הכנה פאר פסח‪ .‬צוערשט פארט מען‬ ‫פרק ד'‪:‬‬
‫זיך אפ און זאגט‪" :‬איך מוז מפסיק זיין‪ ...‬איך‬ ‫קיין בני ברק‪ ,‬וואו זיי ביידע זעצן פאר מיט זייער‬
‫האב געוואלט רעדן אביסל וועגן חמץ‪ ,‬אבער‬ ‫טיפישע התנהגות‪ :‬טון טובות פאר מענטשן‪ .‬און‬ ‫"בגהבשורמ"תוש"‬
‫דערנאך פארט מען צום ביהמ"ד חניכי ישיבת‬
‫ס'וועט מוזן זיין א צווייטן מאל" –‬ ‫"בית שמעיה" אין אשדוד‪ ,‬צו געבן די שיעור‬ ‫עס איז י"א ניסן תשס"א‪ .‬דער ראש ישיבה‬
‫די דרשה ענדיגט זיך און די מענטשן שטעלן‬ ‫פון ישיבת אופקים‪ ,‬הגאון רבי חיים קמיל זצ"ל‪,‬‬
‫זיך אויף פון זייערע פלעצער און שמועסן צווישן‬ ‫הכנה ליום טוב‪.‬‬ ‫בעט פון די קהילה לייט אז זיי זאלן פארמערן‬
‫זיך‪ .‬אנדערע קומען צו צו רבי שמשון בעטן‬ ‫אנדערש ווי זיין געוואוינהייט‪ ,‬זאגט אצינד‬ ‫נאך שעות פון לימוד התורה‪ ,‬זאגנדיג אז ער‬
‫א ברכה אדער אדורכצוטון א נקודה פונעם‬ ‫רבי שמשון קלאר‪ ,‬אז זיין שיעור איז געבויט אויף‬ ‫שפירט אז עפעס שרעקליך וועט פאסירן אין‬
‫שמועס‪ .‬און פלוצים קערט זיך רבי שמשוןן אום‬ ‫תורת הקבלה טראצדעם וואס ער ערקלערט עס‬
‫צו זיין ארט‪ ,‬און בעט צוצולייגן אפאר ווערטער‪:‬‬ ‫קלאר און פשוט ווי אייביג‪ .‬רבי שמשון געבט א‬ ‫אופקים ‪- - -‬‬
‫"איך וויל ענק עפעס זאגן‪ .‬א רגע פון לעבן!‬ ‫וואונדערליכער שיעור‪ ,‬וואס הייבט זיך טאקע‬ ‫יענעם טאג‪ ,‬איז נאך א געווענליכע טאג‬
‫עטס ווייסטס נישט וואס דאס מיינט‪ ,‬אז דער‬ ‫אן מיט עבודת הלילה אום פסח ביים סדר‪,‬‬ ‫אינעם דרך החיים פונעם שטאטס רב‪ ,‬הגה"צ‬
‫אבער פארט שנעל אריין אינעם ריכטונג פון‬ ‫רבי שמשון פינקוס‪ .‬עס איז דאך עטליכע טעג‬
‫באשעפער געבט אונז א יעדע 'רגע של חיים'!‬ ‫לעבן מיטן באשעפער‪ .‬ער זאגט מיט התרגשות‪:‬‬ ‫בעפאר פסח‪ ,‬און מ'רופט אים קיין אשדוד צו‬
‫און מיט דעם איז רבי שמשון ארויס צו זיין‬ ‫"וואס איז דאס א רגע פון לעבן‪ ...‬וואס קען‬ ‫געבן א דרשת הכנה פאר יונגעלייט‪ ,‬און אויף‬
‫דיר ברענגען א רגע פון לעבן‪ .‬וואס איז דאס‬ ‫אן אומגעווענליכן אופן בעט אים זיין רעביצין‪,‬‬
‫וועג‪ ,‬זיין לעצטן וועג‪.‬‬ ‫א רגע פון לעבן!"‪ .‬רבי שמשון איז צוקאכט‪ ,‬און‬ ‫הרבנית הצדקנית חיה מינדל‪ ,‬מיטצוקומען הערן‬
‫אינמיטן וועג האט דאס שוידערליכע‬ ‫פרובירט איבערצוגעבן אביסל פון זיינע הייסע‬
‫פאסירט‪ .‬די קאר איז ארויס פון קאנטראל און‬ ‫רגשות הלב‪ ,‬איבער דאס חשיבות פון א רגע פון‬
‫אין א שרעקליכן עקסידענט זענען אומגעקומען‬
‫דער זעקס און פופציג יעריגער גאון וצדיק נשגב‬

‫וויאזויהאטזיךאנגעהויבןדי"התעלות"‬
‫פוןהגה"צרבישמשוןפינקוסזצ"ל?‬

‫דער וואונדערליכער ערציילונג וואס רבי שמשון זעלבסט האט‬
‫דערציילט איבער זיך‪ ,‬וויאזוי זיין התעלות איז‬
‫צושטאנד געקומען "לכבוד פסח"‬

‫מיר וועלן דא ציטירן די ווערטער פון רבי שמשון זעלבסט‪,‬‬ ‫עס איז אמאל געווען א ספעציעלן עת רצון‪ ,‬ווען רבי‬
‫איבער זיין אייגענע עליה‪:‬‬ ‫שמשון הארט דערציילט די פאלגענדע הפלא'דיגע מעשה‪ ,‬וואס‬
‫האט געגעבן צו ערקלערן וויאזוי עס האט זיך אנגעהויבן די‬
‫"איך בין געווען א בחור אין די בריסקע ישיבה אין ירושלים‪,‬‬ ‫וואונדערליכע התעלות פון רבי שמשון פינקוס אין עבודת ה'‪,‬‬
‫און איך האב געוואוינט אין א בשותפות'דיגע דירה מיט נאך‬
‫בחורים פון ישיבה‪ ,‬וואס איז געווען איין דירה אין א גרויסע‬ ‫זייענדיג א בחור אין ישיבת בריסק‪.‬‬

‫חג הּפסח תשע״ח‬ ‫‪74‬‬

‫רבי שמשון האט פארענדיגט זיין לעצטע דרשה‬ ‫ניסן תשס"א‪.‬‬ ‫רבי שמשון‪ ,‬מיט זיין רעביצין‪ ,‬און זייער ניין‬
‫עלי אדמות‪ ,‬וואס איז געווען געבויט אויף תורת‬ ‫נא"ה וקדוש‪ ,‬פאר מקדושים‪.‬‬ ‫יעריגער טאכטער מרים וואס האט אקארשט‬
‫הנסתר‪ ,‬מיט די ווארט "חיים"‪ ,‬וואס אין זוה"ק‬ ‫דער מקובל הגאון רבי יעקב הלל ר"י אהבת‬ ‫געזאגט תהלים‪ ,‬און דער חוט המשולש לא‬
‫שטייט אז רשב"י האט גע'דרש'נט בעפאר זיין‬ ‫שלום האט געזאגט‪ ,‬אז עס איז וואונדערליך ווי‬ ‫ננתק‪ .‬בחייהם ובמותם לא נפרדו‪ ,‬ביום המר י"ב‬

‫ובסדקין'‪ ...‬פארט אבער האט די בוידעם לכאורה געהאט א דין‬ ‫געביידע וואס האט אנטהאלטן פילע שכנים‪ .‬ביים נאכט פון‬
‫פון א 'מקום שמכניסים בו חמץ' וואס דארף א בדיקה‪.‬‬ ‫בדיקת חמץ בין איך געבליבן אליינס אינעם דירה‪ ,‬און איך האב‬
‫טאקע אליינס בודק חמץ געווען די גאנצע דירה‪ .‬וויבאלד עס‬
‫"איך בין געשטאנען ביים טיר פונעם בוידעם‪ ,‬און א מידעקייט‬ ‫איז געווען געהעריג חמצ'דיג ביז דאן‪ ,‬איז עס יעצט געווען א‬
‫האט זיך צושפרייט איבער מיינע גלידער‪ .‬איך האב שוין כמעט‬ ‫ביטער שווערע ארבעט פון עטליכע שעה‪ ,‬צו גיין פסח'דיג מאכן‬
‫נישט געהאט קיין מעגליכקייט מכריע צו זיין אויב כ'האב טאקע‬
‫א חיוב בודק חמץ צו זיין‪ .‬אבער דאן האב איך באשלאסן מיט‬ ‫א גענצליך חמצ'דיגע דירה‪...‬‬
‫א פעסטקייט‪' :‬איך גיי מקיים זיין די חיוב מיטן גאנצן הארץ און‬ ‫"עס איז אדורך איין שעה‪ ,‬און נאך א שעה‪ ,‬און אזוי א גוטע‬
‫פאר שעה‪ .‬איך בין געווארן שטארק אפגעמוטשעט און מיד‪,‬‬
‫מיט אלע מיינע כוחות‪ ,‬אפגעזען די שוועריגקייטן!'‬ ‫און ביים ענדע בדיקת חמץ האב איך מיך אראפגעזעצט אויף א‬
‫"איך האב מיך אנגעגארטעלט מיט שטארקייט‪ ,‬כ'בין צוריק‬ ‫בענקל זיך שפירנדיג צופרידן אז כ'האב זוכה געווען מקיים צו זיין‬
‫אראפ צום דירה און גענומען אן עמער וואסער מיט די גאנצע‬
‫קלאפערגעצייג‪ ,‬און זיך גענומען וואשן די ערד פון די דאך מיט‬ ‫די מצוה פון בדיקת חמץ ווי עס ברויך צו זיין‪.‬‬
‫א פעסטקייט‪ ...‬עס איז געווען כמעט חצות הלילה ביים אנהייבן‬ ‫"פלוצים האב איך מיך געכאפט‪" .‬אוי‪ ,‬די בוידעם!" – האב‬
‫די ארבעט‪ ,‬און ס'איז געווען אן אומגעהויערע שווערע ארבעט‬ ‫איך געגעבן א שפרינג אויף‪" .‬עס איז נישטא ווער ס'זאל בודק‬
‫וואס האט מיך אויסגעמוטשעט גענוג שטארק אז נישט איינמאל‬ ‫חמץ זיין די בוידעם‪ .‬אפילו די שכנים וואס וואוינען אין דעם‬
‫האב איך איבערגעקלערט‪' :‬איז עס טאקע זיכער אז איך בין דא‬ ‫געביידע האבן דארט נישט בודק חמץ געווען‪ ,‬און עס איז אן‬
‫מקיים א מצוה?'‪ ,‬אבער ווען איך האב איינגעזען אז יא ‪ -‬בין איך‬ ‫אפענע הלכה אין שולחן ערוך אז מ'דארף בודק חמץ זיין אויך‬
‫ווייטער אנגעגאנגען מיטן קראצן און רייבן‪ ,‬ביזן עלות השחר‪.‬‬
‫דאן האב איך ווידער בודק חמץ געווען דאס גאנצע בוידעם כדת‬ ‫די בוידעם!"‪.‬‬
‫וכדין‪ ,‬ווען מיינע אויגן קלעבן זיך שוין צו און מיינע הענט ציטערן‬ ‫"ווי פארשטענדליך האט זיך אנגעהויבן אן אינערליכער‬
‫מלחמה ביי מיר‪' :‬ווער זאגט אז איך דארף דאס טון? עס באלאנגט‬
‫שוין שוין פון גרויס מידעקייט‪.‬‬ ‫דאך צו אלע איינוואוינער פונעם געביידע צוזאמען‪ ,‬פארוואס זאל‬
‫"פון דארט בין איך געלאפן דאווענען שחרית‪ ,‬און שלאפן‬ ‫פונקט איך דארפן נעמען די ארבעט אויף מיר?'‪ .‬וואס דער עיקר‬
‫האב איך שוין נישט געקענט צוליב די טירדות פון ערב יום טוב‪,‬‬ ‫אורזאך צו אלע טענות איז געווען ‪ -‬מיין שטארקע מידעקייט און‬
‫שריפת חמץ א‪.‬א‪.‬וו‪ .‬און איך האב געטראכט צו מיר‪' :‬ווער ווייסט‬ ‫אויסגעמוטשעטקייט‪ .‬אבער צום סוף האב איך מיך געשטארקט‬
‫וואספארא סדר נאכט איך וועל היינט האבן ווען דאס מידעקייט‬ ‫און מחליט געווען‪ ,‬אז איך וועל מקיים זיין די מצוה פון בדיקת‬

‫וועט מיר איבערוועגן‪'...‬‬ ‫חמץ כדין‪ ,‬און איך וועל דארטן אויך בודק חמץ זיין‪.‬‬
‫"עס איז געקומען דער 'ליל הסדר'‪ ,‬און אין דעם שעה האב‬ ‫"איך בין ארויף צום בוידעם‪ ,‬געעפנט די טיר‪ ,‬אנגעצינדן די‬
‫איך אנגעהויבן צו שפירן א נייעם זיסן טעם‪ .‬עפעס א גרויסע אור‬ ‫לעקטער‪ ,‬און עס איז מיר געווארן שווארץ פאר די אויגן‪ .‬עס האט‬
‫פון הימל‪ .‬איך האב אנגעהויבן צו זאגן די הגדה‪ ,‬און איך האב נאך‬ ‫זיך קלאר אנגעזען אז שוין יארן לאנג וואס די שכנים האבן נישט‬
‫קיינמאל בעפאר נישט געשפירט אזא טעם אין יעדע ווארט פון‬ ‫אויפגעקערט דעם בוידעם‪ ,‬וואס איז געווען פול מיט שטויב און‬
‫די הגדה‪ .‬ווען איך האב געגעסן די מצה האב איך געשפירט אז‬ ‫שמוץ‪ ...‬עס איז ניטאמאל געווען קיין פראגע פון בדיקת חמץ‪,‬‬
‫איך בין גרייט זיך מוסר נפש צו זיין פאר די מצוה פון אכילת מצה‪,‬‬ ‫ווייל מ'וואלט קודם געדארפט אויפקערן די אומגלויבליכע מאס‬
‫שמוץ בעפארן קלערן פון זוכן חמץ‪ ,‬און ווער רעדט נאך 'בחורין‬

‫חג הּפסח תשע״ח ‪75‬‬

‫זכר צדיק לברכה‬

‫תורה‪ ,‬אמונה‪ ,‬תפילה‪ ,‬תהלים‪ ,‬שב"ק‪ ,‬און אגרות‬ ‫התעלות האט זיך אנגעהויבן אלץ בחור אום ליל‬ ‫פטירה אינעם פסוק "כי שם צוה ה' את הברכה‬
‫ומאמרים‪ ,‬און אין די סעריע ספרי "תפארת‬ ‫בדיקת חמץ (זע באזונדערע קעסטל דערוועגן)‪.‬‬ ‫חיים עד העולם"‪ ,‬און ער האט נישט באוויזן‬
‫שמשון" אויף חמשה חומשי תורה און הגש"פ‪,‬‬ ‫טאקע אינעם זעלבן נאכט ווען עס האט זיך‬ ‫צו פארענדיגן די ווערטער "עד העולם" ויצאה‬
‫און אין די סעריע ספרי "שיחות רבי שמשון‬ ‫אנגעהויבן די וואונדערליכע עליה פון רבי שמשון‬
‫דוד" אויף אלע ימים טובים‪ ,‬און נאך אסאך‬ ‫אין עבודת ה'‪ ,‬האט ער אויך אומגעקערט זיין‬ ‫נשמתו ב'חיים'‪.‬‬
‫הייליגע נשמה ליוצרה‪ ,‬נאכן משפיע זיין די‬
‫ספרים אויף אלערליי מקצועות‪.‬‬ ‫א שווארצע מאסע פון טויזנטער מענטשן‪,‬‬
‫דאס איז אויסער די ספרים וואס ער האט‬ ‫התעלות אויך פאר אנדערע‪.‬‬ ‫אין שפיץ פון רבנים וראשי ישיבות‪ ,‬האבן‬
‫זעלבסט געשריבן‪" :‬תפארת תורה" על התורה‪,‬‬ ‫והקב"ה ממלא שנותיהם של צדיקים‪.‬‬ ‫באגלייט דעם ריז אין תורה ומוסר צום לעצטן‬
‫על מסכת גיטין‪ ,‬וחידושים וביאורים שונים‪,‬‬ ‫רוה‪ ,‬און זיין שוואגער הגאון רבי דוד מן זצ"ל‬
‫"ברכות בחשבון" איבער די מהות פון ברכות‪,‬‬ ‫רבי שמשון האט אויפגעשטעלט א שטוב‬ ‫ראש ישיבת כפר חסידים האט געזאגט‪ ,‬אז‬
‫"שערים בתפילה" איבער די עבודת התפילה‪,‬‬ ‫פון צוועלף קינדער וואס גייען אין זיינע הייליגע‬ ‫אזא ביטערע טראגעדיע וואלט נאר רבי שמשון‬
‫און "שבת מלכתא" איבער מעלת וגדולת שבת‬ ‫וועגן‪ ,‬און זענען אויך מרביצי התורה און רבנים‬ ‫זעלבסט באוויזן ארומצונעמען און פארשטיין‪,‬‬
‫בישראל‪ .‬אין צוגאב האט ער איבערגעלאזט‬ ‫אבער איך קען נאר וויינען און נישט מספיד‬
‫קודש‪.‬‬ ‫א רוחניות'דיגע ירושה פאר כלל ישראל‪ ,‬און‬
‫איבער אלעס‪ ,‬בלייבט זיין לעבן זעלבסט‬ ‫פארעם פון זיינע בארימטע פייערדיגע דרשות‬ ‫זיין‪...‬‬
‫א דוגמא חיה וויאזוי אן "אמעריקאנער" איד‬ ‫וואס דערווארימען סיי ווער ס'הערט נאר דעם‬ ‫דער לוויה איז אפגעהאלטן געווארן אום ליל‬
‫קען זיך דערהייבן‪ ,‬צוביסלעך‪ ,‬מער און מער‪,‬‬ ‫בדיקת חמץ‪ ,‬וויבאלד יענע יאר איז אויסגעפאלן‬
‫ביזן ווערן א שטיק פייער ועמוד התורה‪ ,‬עבודה‬ ‫אש יקוד וואס פלאמט פארן אייבערשטן‪.‬‬ ‫ערב פסח אום שבת‪ .‬דאס האט דערמאנט די‬
‫זיינע שמועסן זענען אויך אראפגעשריבן‬ ‫וואונדערליכע מעשה וואס רבי שמשון זעלבסט‬
‫וגמילות חסדים‪.‬‬ ‫געווארן אין די סעריע ספרי "נפש שמשון"‪ ,‬אויף‬ ‫האט אמאל דערציילט איבער זיך‪ ,‬אז זיין‬
‫זכותו יגן עלינו‪.‬‬

‫חג הּפסח תשע״ח‬ ‫‪76‬‬


Click to View FlipBook Version