Moment Magazine 385

‫״די צהלת פנים מיט וואס דער גאון האט געזאגט דעם שטיקל‬ ‫צו טוישן עפעס וואס ס׳איז נישט אין‬ ‫דחיישינן לחשדא‪ ,‬דתניא מפני מה אמרה‬
‫תורה איז עפעס וואס דער פאפיר איז צו ארעם צו באשרייבן‪,‬‬ ‫דיינע הענט‪ ,‬די איינציגע זאך וואס דו‬ ‫תורה להניח פיאה בסוף שדהו‪ ,‬מפני שלא‬
‫קענסט יא טון‪ ,‬איז זיך אויסהיטן‪ ,‬זיך‬ ‫יאמרו‪ ,‬זיי וועלן זאגן‪ ,‬ראו פלוני שקצץ את‬
‫עפעס וואס איך האב נאך אין מיין לעבן נישט געזען אדער‬ ‫צו פארזיכערן און נישט געבן קיין פלאץ‬ ‫השדה ולא הניח פאה (אויפ'ן דין אז אויב‬
‫געהערט אז עס זאל פאסירן ביי רבי חיים״‬ ‫פאר'ן חשד אריינצודרינגען‪ .‬צינד מנורה‬ ‫א מענטש האט צוויי טירן צו זיין הויז‪ ,‬איז‬
‫ליכט ביי ביידע טירן‪ ,‬לאז פאה ביים עק‬ ‫די הלכה אז מען דארף צינדן חנוכה ליכט‬
‫"הייסט אז מ'קען שרייבן אינעם ספר‬ ‫פון פעלד‪ ,‬געב נישט פאר'ן אדם החושד א‬ ‫ביי ביידע טירן‪ ,‬כדי מענטשן זאלן נישט‬
‫אז דער רב האלט אז אויך היינטיגע‬ ‫מקום דיך צו מאכן פאר א נחשד‪( .‬ידידי‬ ‫חושד זיין אז ער צינדט נישט‪ ,‬פרעגט‬
‫צייטן איז דא חשד?" האב איך געוואלט‬ ‫הרב יואל אשר לאבין שליט״א האט מיר‬ ‫די גמרא פון וואו ווייסן מיר אז מען איז‬
‫צוגעצייכנט א שטיקל חזון איש אין ספר‬ ‫בכלל חושש אויף דעם אז מענטשן וועלן‬
‫קלארשטעלן‪ ,‬אויף וואס ער האט‬ ‫אמונה ובטחון וואו דער חזו״א זאגט זייער‬ ‫חושד זיין‪ .‬זאגט די גמרא‪ ,‬ווייל מיר האבן‬
‫געענטפערט‪ ,‬״ס׳קען זיין״‬ ‫ענליך צו דעם געדאנק‪ .‬זעט מער באריכות‬ ‫געלערנט אז פארוואס דארף מען לאזן‬
‫פאה דווקא ביים סוף פונעם פעלד‪ ,‬ווייל‬
‫מרא דכולא תלמודא‬ ‫אין זיין ארטיקל אין מ ָאמענט ‪.)381#‬‬ ‫אויב נישט ווען מענטשן וועלן אריבערגיין‬
‫די צהלת פנים מיט וואס דער גאון‬ ‫דעם פעלד וועלן זיי זאגן‪ ,‬קוקט ווי‬
‫האט געזאגט דעם שטיקל תורה איז‬ ‫יענער האט געשניטן זיין פעלד און נישט‬
‫עפעס וואס דער פאפיר איז צו ארעם צו‬ ‫איבערגעלאזט קיין פאה)‪ .‬די גמרא דארף‬
‫באשרייבן‪ ,‬עפעס וואס איך האב נאך אין‬ ‫ראיות אז מען איז חושד; אלע גזירות‬
‫מיין לעבן נישט געזען אדער געהערט אז‬
‫עס זאל פאסירן ביי רבי חיים‪ .‬זיין פנים‬ ‫דרבנן איז דאך וועגן חשד?‬
‫האט געלויכטן‪ ,‬ער האט געשמייכלט און‬ ‫"נאר דער פשט איז אזוי‪ .‬די גמרא זאגט‬
‫גערעדט מיט א חיות‪ ,‬געקוועטשט אויף‬ ‫אז מען וועט אים חושד זיין אז כי היכי‬
‫דעם ״לחובה״‪ ,‬זיך געפרייט מיט דעם‬ ‫דבהאי [פיתחא] לא אדליק בהך נמי לא‬
‫אויספיר‪ .‬איך האב געקלערט אז דאס איז‬ ‫אדליק‪ .‬וואס עפעס זאל מען חושד זיין‪,‬‬
‫בלויז א דמיון אין מיין קאפ‪ .‬איך האב‬ ‫זאל מען זאגן אז ער האט דארטן געצונדן‬
‫זיך געוואונדערט וואו עס קומט צו מיר‬ ‫[ביים אנדערן טיר]? דער תירוץ איז אז‬
‫צו האבן די זכיה מיטצולעבן אזא אהבה‬ ‫מענטשן טראכטן אלעמאל לחובה! און‬
‫ושמחת התורה פונעם שר התורה שבימינו‪.‬‬ ‫דאס איז די ראיה פון פאה‪ .‬פאה העט‬
‫איך האב געגעבן מיין קוויטל מיט די‬ ‫מען זאגן ראו פלוני שקצר את השדה‬
‫נעמען פון מיין משפחה‪ ,‬ר' חיים האט זיך‬ ‫ולא הניח פאה‪ .‬ער מעג דאך לאזן בראש‬
‫איינגעקוקט‪ .‬גיט א פרעג‪ ,‬״חולים?״ איך‬ ‫שדהו? וואס עפעס דארף ער לאזן [דווקא‬
‫זאג ניין‪ ,‬מיר האפן אויף א שמחה‪ .‬״זאל‬ ‫ביים סוף פונעם פעלד]? נאר מענטשן זאגן‬
‫זיין בהצלחה״‪ ,‬רופט ער אויס אזוי שנעל‬
‫אלעמאל לרעה‪ ,‬לחובה‪ ,‬ניט לזכות…״‬
‫און פייערדיג‪.‬‬ ‫וואס הגר"ח ברענגט דא ארויס איז‬
‫דערנאך האט זיך מיין קוזין רבי יחזקאל‬ ‫א טיפער געדאנק איבער וויאזוי חז״ל‬
‫האבן אנאליזירט דעם געדאנקענגאנג פון‬
‫מזכיר געווען‪ ,‬און מיר זענען ארויס‪.‬‬ ‫א מענטש‪ ,‬דהיינו‪ ,‬אז דער באגריף פון‬
‫אויפ'ן וועג ארויס האב איך אזוי‬ ‫חושש זיין לחשדא‪ ,‬חושש זיין אז דער‬
‫פארהאנדלט מיט רבי שייקע אז איך זאל‬ ‫מענטש איז א שווארץ‪-‬קוקער און וועט‬
‫באקומען א קאפיע פון דעם פנקס‪ ,‬לפחות‬ ‫באשולדיגן און דן זיין א צווייטן לכף‬
‫פון די בלעטער וואס רבי חיים האט מיר‬ ‫חובה‪ ,‬איז נישט סתם עפעס א גזירה‬
‫געוויזן‪ .‬רבי שייקע האט מיר הארצן גערן‬ ‫וואס די חכמים האבן געמאכט‪ ,‬נאר‬
‫געוואלט דאס שיקן‪ ,‬ער האט מיר געגעבן‬ ‫ענדערש איז עס א טרויעריגער אבער‬
‫זיין נומער‪ ,‬אבער בשעתי האב איך לדאבון‬ ‫רעאליסטישער מציאות וואס חכמינו‬
‫ליבי נישט גענוג געטון אין דעם און כ'האב‬ ‫ז״ל האבן פארשטאנען אז דאס איז דער‬
‫עס נישט באקומען‪( .‬אויב עס ווייסט‬ ‫געדאנקענגאנג פון מענטשן‪ ,‬צו האבן‬
‫איינער וואו איך קען לייגן א האנט אויפ'ן‬ ‫אזא ״לחובה׳דיגן" בליק אויף אנדערע‪,‬‬
‫אז אפילו ס׳איז פארהאן צען פאזיטיווע‬
‫פנקס‪ ,‬למצוה גדולה יחשב‪).‬‬ ‫פארטייטשונגען וויאזוי מען זאל קענען‬
‫ווען איך בין ארויס פון שטוב‪ ,‬האב‬ ‫פארטייטשן די ערשיינונגען וואס מען זעט‬
‫איך נישט געוואוסט אויב דאס האט‬ ‫ביי א צווייטן‪ ,‬וועט נאך אלץ די נייגונג‬
‫פאסירט אין דער ווירקליכקייט‪ ,‬אדער‬ ‫זיין עס צו פארטייטשן לרעה‪ ,‬לחובה‪,‬‬
‫מיט א נעגאטיוון בליק‪ ,‬און חכמינו ז״ל‬
‫לערנען אויס דעם מענטש‪ ,‬פרוביר נישט‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב ‪51‬‬

‫עס איז דא אפאר נקודות וואס עס איז‬ ‫איך האב דאס אלעס אין א חלום זיך‬ ‫״דער איז פון די בריוו‪ ,‬נחום האלפערט״‬
‫וויכטיג צו באטאנען‪.‬‬ ‫אויסגעטראכט‪ ,‬אדער אפשר גאר איז דאס‬
‫מיין חלק אין גן עדן – און אויב יא‪ ,‬בין‬ ‫איך בין געווען מלא קבלות‪ ,‬אז איך גיי‬
‫קודם כל‪ ,‬וואס איז פשט פון דאס זיך‬ ‫יעדן טאג פליען קיין בני ברק שרייבן‬
‫פארען מיט עפעס א שנוק פון אמעריקע?!‬ ‫איך גרייט דא צו פארבלייבן‪.‬‬
‫געלט האב איך קיין פיאסטער נישט‬ ‫איך בין אריין אין א שול'כל‪ ,‬טאנצענדיג‪,‬‬ ‫גאנצעטע בענדער צו רבי חיים‪ ,‬איך‬
‫געגעבן פאר קיינעם‪ ,‬און דער שר התורה‬ ‫פרייליך‪ ,‬אויפגעהייטערט‪ ,‬נישט וויסנדיג‬ ‫וועל קניען און קושן זיינע לאנגע ציצית‬
‫פארעט זיך און ערגערט זיך וועגן עפעס‬ ‫וואס צו טון מיט זיך אליינס‪ .‬עפעס א‬ ‫בענדלעך‪ ,‬איך וועל זיך מקשר זיין מיט‬
‫א שאלה׳לע פון עפעס א יונגערמאנטשיק‬ ‫סאטמארער יונגערמאן וואס האט נאך‬
‫געהאלטן פאר מנחה שוין כמעט נאכ'ן‬ ‫אים עד כמה שאפשר‪ .‬איך בין געווען‬
‫און לאזט אים גאר רופן‪.‬‬ ‫רבינו תם׳ס‪ ,‬פרעגט מיר אזוי ציניש‪" ,‬וואס‬ ‫זיכער אז דאס גייט זיין א ווענדפונקט‬
‫די מסקנא איז בהכרח‪ ,‬אז יש בתורה‬ ‫איז שוין ווידער געשען בבית רבי חיים?!"‬ ‫אין מיין לעבן‪ .‬אבער איר ווייסט דאך‪,‬‬
‫עפעס וואס מיר פשוט'ע אידן זענען נישט‬ ‫איך קוק אים אזוי אן‪ .‬דו זעסט נישט ווי‬ ‫צוריק אינעם גלות ירושלים דאמעריקע‬
‫משיג‪ ,‬עס איז דא עפעס א העכערן דראנג‪,‬‬ ‫איך שפאציר אינעם געטליכן גן עדן‪ .‬איך‬ ‫איז שווער זיך צו דערהאלטן צו דער‬
‫עפעס א ״היינו משתגעים אחריה׳דיגער‬ ‫האב געשפירט ווי דער גליקליכסטער‬
‫מושג״ וואס איז באהאלטן אין די אותיות‬ ‫יעניגער תורה׳דיגער עקסטאזע‬
‫און אין די מושגי התורה‪ ,‬וואס נאר‬ ‫מענטש אויף דער וועלט‪.‬‬
‫אזא איינער וואס איז נתעצם בעצם גוף‬ ‫איך האב נאך אזא אהבה פון א‬ ‫מרן החזון איש זי״ע ביי דער חתונה פון הגר״ח זצ״ל‬
‫קדושת התורה פארשטייט דאס‪ ,‬און ער‬ ‫תורה׳דיגער פערזענליכקייט אין מיין לעבן‬
‫ווערט דאמינירט און געפירט ביי דעם‪,‬‬ ‫נישט געשפירט‪ .‬די איבערגעגעבנקייט‪ ,‬די‬
‫און נאר ביי דעם‪ .‬זיין עצם‪ ,‬זיין אנוכי‪,‬‬ ‫ווארעמקייט‪ ,‬וויאזוי ער האט מיר אלעס‬
‫איז בטל ומבוטל און ווי אומעקזיסטירנד‬ ‫צוגעוויזן‪ ,‬געענטפערט‪ ,‬מיט געדולד‪.‬‬
‫ווען עס קומט לדבר מן הדברים מן דברי‬ ‫צו דעם אלעם מיר געהייסן זיך זעצן‬
‫התורה‪ ,‬נישט קיין חילוק אויב ס׳איז‬ ‫כאילו איך בין עפעס ווייס איך ווער‪,‬‬
‫עפעס א בני ברק׳ער ראש ישיבה אדער אן‬ ‫מיר פארגעלערנט פונעם פנקס ווי איך‬
‫בין זיינס א באקאנטער‪ .‬ער האט מיר‬
‫אמעריקאנער חצי חסיד חצי למדן‪.‬‬ ‫באגאסן מיט א ליבשאפט אויף וואס‬
‫מיין חבר הרב משה אליעזר ליבערמאן‬ ‫עס דארשט יעדער לומד תורה‪ ,‬פון אזא‬
‫שליט״א‪ ,‬א גרויסער חובב פון תורת חזון‬ ‫קאמפליצירטער ישיבישער וועלט‪ ,‬פול‬
‫איש‪ ,‬האט מיר באטאנט‪ ,‬אז די געשיכטע‬ ‫מיט תורות און פשעטלאך‪ ,‬אזא פשטותא‬
‫הייבט ארויס ווי די אלע סתם פראגעלעך‬
‫און בו״ה׳ס האט דער גאון נישט געטראפן‬ ‫דרבי חיים‪.‬‬
‫אלס אינטערעסאנט און האט עס געמאכט‬ ‫איך בין געווען מלא קבלות‪ ,‬אז איך‬
‫דאס קורצסטע וואס שייך‪ ,‬ווידער ווען‬ ‫גיי יעדן טאג פליען קיין בני ברק שרייבן‬
‫עס איז אונטערגעקומען א קשיא פון א‬ ‫גאנצעטע בענדער צו רבי חיים‪ ,‬איך‬
‫סתירה אין א חזון איש וכדומה‪ ,‬איז עס‬ ‫וועל קניען און קושן זיינע לאנגע ציצית‬
‫ביי אים געווען צום הארצן‪ ,‬וואס ווי‬ ‫בענדלעך‪ ,‬איך וועל זיך מקשר זיין מיט‬
‫באקאנט איז טאקע רבי חיים געווען איין‬ ‫אים עד כמה שאפשר‪ .‬איך בין געווען‬
‫זיכער אז דאס גייט זיין א ווענדפונקט‬
‫שטיק חזון איש‪.‬‬ ‫אין מיין לעבן‪ .‬אבער איר ווייסט דאך‪,‬‬
‫אויפ'ן וועג ארויס פון דארט איז מיר‬ ‫צוריק אינעם גלות ירושלים דאמעריקע‬
‫געקומען אין געדאנק די ווערטער פונעם‬ ‫איז שווער זיך צו דערהאלטן צו דער‬
‫חזון איש‪ ,‬״ואמנם האיש הזוכה לידיעת‬ ‫יעניגער תורה׳דיגער עקסטאזע‪ .‬איך ווייס‬
‫התורה הוא הולך בין אנשים ונדמה לאדם‬ ‫אז אין בריסק לאזט מען נישט זאגן ״גלות‬
‫הרואה לעיניים כבן אדם‪ ,‬אבל באמת‬ ‫אמריקע״ אבער דא רעדט מען דאך פון די‬
‫הוא מלאך הגר עם בני תמותה וחי חיי‬ ‫חזון איש׳ניקעס… ובנוסף‪ ,‬מען דארף די‬
‫אצילות ומרומם על כל ברכה ותהילה״‪.‬‬ ‫בריסקער לאזן צו וויסן טאן אז זיי זאלן‬
‫דאס קאפסולירט דאס גאנצע לעבן פון‬ ‫נאר קומען אויף אמעריקע און זיי וועלן‬
‫רבי חיים‪ ,‬התנהגות פון א מלאך‪ ,‬און‬ ‫נאך זאגן מיט עקסטאז אז רבי חיים זאגט‬
‫ווער ס׳איז נאר געקומען אין בארירונג‬ ‫אזוי אדער אזוי‪ ,‬און זיך אנשטויסן מיט די‬
‫מיט רבי חיים האט דאס געקענט טאפן‬ ‫סארקאסטישע רעאקציעס‪ ,‬וועלן זיי שוין‬
‫מיט די הענט‪ .‬פארט‪ ,‬איז עס געווען‬ ‫איינמאל פארשטיין וואס עס באדייט א‬
‫אין דער בחינה וואס דער קאצקער רבי‬
‫האט געזאגט "ימי השמים על הארץ"‬ ‫גלות ירושלים דאמעריקע‪.‬‬
‫– הימלדיגע טעג אויף דער ערד‪" .‬אנשי‬ ‫צוריקקוקנדיג דערויף מיט א ניכטערן‬
‫קודש תהיון לי" – מענטשליך הייליג זאלט‬ ‫קוק‪ ,‬בין איך פארכאפט אין וואונדער‬
‫איבער די גאנצע השתלשלות הדברים‪ ,‬און‬
‫איר זיין‪.‬‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪52‬‬

‫‪GOODBYE,‬‬ ‫דער אמת‬ ‫עס גייט נאך נעמען א לאנגע צייט‬ ‫דאס איז די אויסטערלישע גדלות וואס‬
‫!‪FOREVER‬‬ ‫איז‪ ,‬אויב‬ ‫צו ריכטיג פארשטיין און משיג זיין די‬ ‫עס האט זיך דא ארויסגעוויזן‪ .‬זיין מידת‬
‫איך וואלט‬ ‫גרויסקייט פון דער אבידה‪ ,‬און ווי גרויס‬ ‫ההשתוות‪ ,‬זיין מידת האמת‪ ,‬זיין מידת‬
‫‪TREHATEMATENT‬‬ ‫די זכיה‬ ‫און אומערפילבאר דער חלל וואס איז‬ ‫הענווה‪ ,‬וואס דאס איז א מדריגה וואס‬
‫געהאט צו‬ ‫געשאפן געווארן‪ .‬גרעסער ווי די גזירה‬ ‫איז געווען דער גרעסטער חידוש בימינו‬
‫‪ETFRHOAMERDSEBITUCEHADPTOEBIRDOUINOGR‬‬ ‫האבן דעם‬ ‫שישתכח המת מן הלב‪ ,‬איז די גזירה‬ ‫אלה‪ .‬דאס זיך פארענטפערן פאר מיר‪,‬‬
‫ריכטיגן‬ ‫פון ריכטיג אנערקענען אונזערע אוצרות‬ ‫כאילו ער איז מיר עפעס שולדיג‪ ,‬דאס זיך‬
‫‪BED BUG‬‬ ‫‪K9 INSPECTIONS‬‬ ‫ישוב הדעת‪,‬‬ ‫ערשט דערנאך וואס מען פארמאגט זיי‬ ‫פארענטפערן אז ער האט שוין פארגעסן‪,‬‬
‫‪TREATMENT‬‬ ‫‪MOSQUITO & TICK‬‬ ‫דעם ריכטיגן‬ ‫נישט מער‪ ,‬נאכדעם וואס זיי זענען שוין‬ ‫אז ער קען זיך נישט דערמאנען‪ ,‬און זיין‬
‫‪MOUSE PROOFING‬‬ ‫‪MANAGEMENT‬‬ ‫צוגאנג‪,‬‬ ‫אויפריכטיגקייט אז ער קען נישט זאגן נאר‬
‫‪EXPERTS‬‬ ‫וואלט איך‬ ‫פארלוירן‪ ,‬עפעס אינעם עבר‪.‬‬ ‫וואס ער ווייסט – וואס אט דאס ווייזט‬
‫געזאלט‬ ‫גדולים צדיקים במיתתן יותר מבחייהם‪,‬‬ ‫דאך זיין גדלות נאך מער פון אלעם‪ .‬די‬
‫ווייל בחייהם האט מען נישט די יכולת‬ ‫ערנסטקייט מיט וואס ער איז צוגעגאנגען‬
‫נעמען‬ ‫איינצוזען די געוואלדיגע אוצרות וואס‬ ‫צו דער שאלה‪ ,‬עס האט זיך געקענט‬
‫אט דעם‬ ‫מען פארמאגט‪ ,‬אבער ווען מען ווייזט‬ ‫דאכטן אז מ'רעדט עפעס פון א שווערע‬
‫עקספיריענס‬ ‫אינעם פענסטער אז מען דארף רייסן‬ ‫עגונה שאלה‪ .‬ער האט געשפירט אזוי‬
‫אז עס זאל‬ ‫קריעה‪ ,‬רייסט אויפ'ן הארץ‪ ,‬געוואלד‪ ,‬וואו‬ ‫שלעכט אז ער האט מיר נישט געקענט‬
‫באלייכטן‬ ‫בין איך געווען‪ ,‬איך וואלט דאך אזויפיל‬ ‫ענטפערן אויף מיין ערשטע חלק שאלה‪,‬‬
‫מיין וועג‪ ,‬אז‬ ‫און ווען ער האט געזען ווי שטארק איך‬
‫עס זאל מיר‬ ‫געקענט אריינכאפן‪.‬‬ ‫האב הנאה געהאט פון זיין חשדא אנאליז‪,‬‬
‫ווייניגער‬ ‫אבער כאטש האב איך אריינגעכאפט‬ ‫האט ער מיר נאכ'ן 'ברכה והצלחה' זיך‬
‫גלוסטן פון‬ ‫יענע עלף מינוט‪ .‬אין די נעכט וואס איך‬ ‫גענומען רעדן ווייטער און נאכאמאל‬
‫וועלט און‬ ‫קוק ארויס צו דער ברייטער פארלוירענער‬ ‫אויספירן דעם שיינעם הסבר‪ ,‬ער האט‬
‫מער גלוסטן‬ ‫וועלט‪ ,‬מיט אנגסט אין הארץ און פול מיט‬ ‫דאס געזאגט מיט אן עקסטערן דגש‪ ,‬מיט‬
‫חזון איש‪.‬‬ ‫הרהורי וידוי‪ ,‬האב איך כאטש די נחמה‪,‬‬ ‫א ספעציעלן עקסטאז אלץ נאר כדי צו‬
‫אבער אז‬ ‫אז דער גדול בישראל האט מיר געגעבן‬ ‫געבן דאס געפיל פון חשיבות אז ער לאזט‬
‫מ'קוקט‬ ‫אנערקענונג פאר קיין שום סיבה נאר‬
‫טיפער‪ ,‬איז‬ ‫וועגן עפעס א שטיקל חזון איש‪ .‬ווען‬ ‫מיך נישט אוועק מיט גארנישט‪.‬‬
‫ווען נישט‬ ‫עס ווילדעוועט זיך אין מיר גלוסטענישן‬ ‫טראכטנדיג אויף צוריק זע איך אז‬
‫דעם באזוך‬ ‫גיט דאס מיר די אחיזה‪ ,‬אז עטוואס אן‬ ‫כ׳וואלט געדארפט מער הערן און ווייניגער‬
‫עדות האב איך אז איך געהער צו דעם‬ ‫רעדן‪ .‬ווען רבי חיים זאגט עפעס דארף‬
‫וואלט‬ ‫עדת התורה‪ ,‬אז אין מיר דא עפעס א‬ ‫מען פארשטיין וואס רבי חיים רעדט‪ ,‬וואס‬
‫איך אט‬ ‫שייכות צו דער תורה‪ .‬אפילו אויב ס׳נישט‬ ‫ער מיינט צו זאגן‪ .‬זיינע ווערטער זענען‬
‫די הרהורי‬ ‫אלעמאל באשיינפערליך אבער ערגעץ‬ ‫קורצע אבער פול מיט תוכן‪ .‬אלעס איז‬
‫ווידוי אויך‬ ‫וואו באהאלטן‪ ,‬טליעט נאך א פייערל פאר‬ ‫געווארן געזאגט מיט אן אצילות׳דיגן ישוב‬
‫תורה‪ .‬און ווען איך דערוועק זיך אמאל‬ ‫הדעת‪ .‬ועוד‪ ,‬אלעס איז געווארן געטון‬
‫נישט‬ ‫פון שלאף‪ ,‬און עס ווירבלט זיך אין מיר א‬ ‫מיט א רואיגקייט‪ ,‬ער האט נאך געקענט‬
‫געהאט‪.‬‬ ‫תוספות‪ ,‬א פארהויכטער לומדות‪ ,‬אדער א‬ ‫זיין פארזינקען אין א שאלה אפילו ווען‬
‫דאס איז‬ ‫שטיקל חזון איש‪ ,‬דערמאנט זיך מיר אין‬ ‫פאר די ארומיגע האט אויסגעקוקט אז‬
‫אויך עפעס‪,‬‬ ‫מען איז שוין פערטיג מיט דער שאלה‪ ,‬און‬
‫ס'איז נישט‬ ‫דעם באזוך‪.‬‬ ‫אז מען האקט אים איבער‪ ,‬גייט ער זיך‬
‫גארנישט‪...‬‬ ‫דער אמת איז‪ ,‬אויב איך וואלט די‬ ‫נישט איינרייסן און גייט ענטפערן אויף‬
‫זכיה געהאט צו האבן דעם ריכטיגן ישוב‬ ‫וואס עס ווערט געפרעגט פון אים יעצט‪.‬‬
‫הדעת‪ ,‬דעם ריכטיגן צוגאנג‪ ,‬וואלט איך‬ ‫כ'האב דאס אפאר מאל באמערקט במשך‬
‫געזאלט נעמען אט דעם עקספיריענס‬
‫אז עס זאל באלייכטן מיין וועג‪ ,‬אז עס‬ ‫אונזער שמועס‪ .‬התנהגות פון גדלות‪.‬‬
‫זאל מיר ווייניגער גלוסטן פון וועלט און‬ ‫ס'איז קיין וואונדער אז דאס‬
‫מער גלוסטן חזון איש‪ .‬אבער אז מ'קוקט‬ ‫יתמות האט מיך איבערגענומען ווען‬
‫טיפער‪ ,‬איז ווען נישט דעם באזוך וואלט‬ ‫איך האב געהערט די בשורה און אין‬
‫איך אט די הרהורי ווידוי אויך נישט‬ ‫איינגעהאלטנקייט‪ ,‬פארלאזט א טרערל‬
‫געהאט‪ .‬דאס איז אויך עפעס‪ ,‬ס'איז נישט‬
‫צוויי‪.‬‬
‫גארנישט…‬
‫עס איז מיין תפילה אז די‬
‫איבערלעבעניש זאל באלייכטן מיינע וועגן‬
‫און די וועגן פון מיינע קינדער לדורות‬
‫הבאים אחרי עד עולם ‪ .‬‬

‫‪718-QUALITY‬‬

‫‪718.782.5489 · 718QUALITY.COM‬‬

‫ויאמינו‬ ‫הרה"ח ר' נפתלי הערש צאהלער הי"ו‬
‫בה'‬ ‫טיילט מיט געדאנקען‪ ,‬סיפורים‪ ,‬פערזענליכע‬
‫איבערלעבענישן איבער דעם גרויסן צדיק‬
‫ובמשה‬ ‫הרה"ק רבי ישעי' ב"ר משה מ'קערעסטיר זי"ע‬
‫עבדו‬

‫כלל ישראל גרייט זיך ווידעראמאל מיט גרויס התרגשות צו די היללוא קדישא פון דער גרויסער צדיק וקדוש דער‬
‫פועל ישועת בקרב הארץ הרה"ק רבי ישעי' בן רבי משה מ'קערעסטיר זי"ע‪.‬‬

‫טויזענטער אידן פון איבער די וועלט מאכן אין די יעצטיגע טעג זייער וועג צום ציון הקדוש אין קערעסטיר‪ ,‬און אנדערע‬
‫גרייטן זיך צו מצרף זיין מיט די תפילות פון איבער די גארער וועלט מיט די האפענונג זיך צו אויסבעטן אלעס גוטס בזכותו‬

‫של אותו צדיק‪.‬‬
‫פאר די חשוב׳ע ליינער דארפן מיר נישט פארשטעלן דער בארימטער איש החסד הרה"ח ר' נפתלי הערש צאהלער הי"ו‬
‫וועלכע לעבט ‪ 24‬שעה א טאג‪ 365 ,‬טעג א יאר‪ ,‬מיט אותו צדיק וקדוש דער הייליגער רבי ישעי'לע מקערעסטיר זי"ע‪ ,‬און‬
‫ער איז עוסק אין די לעצטערע יארן צו העלפן זיינע אייניקלעך‪ .‬שוין א שיינע פאר מאל האבן מיר דא אפגעהאלטן שמועסן‬

‫און געברענגט מאמרים פון ר' נפתלי הערש‪ ,‬און יעדע מאל באזינדער איז דער אפרוף ב"ה געווען געוואלדיג‪.‬‬
‫שטייענדיג בעפאר דער יארצייט פון רבי ישעי'לע האבן מיר זיך ווידער פארבינדן מיט ר' נפתלי הערש צו הערן ענינים‬

‫און מעשיות איבער די גרויסע זכי' פון העלפן די אייניקלעך פון רבי ישעי'לע מקערעסטיר זי"ע‪.‬‬

‫פון רבי ישעי'לע‪ ,‬אבער ווען דער עפיזאד וואס‬ ‫ג' אייר און זיך מזכיר געווען לדבר ישועה אויף‬ ‫ר' נפתלי הערש הייבט אן מיט א ווארט וואס‬
‫מיר גייען יעצט ברענגען האט פאסירט איז שוין‬ ‫א געוויסע ישועה וואס ער האט געדארפט‪ ,‬האט‬ ‫ער האט געזען ברענגען פון הגה"צ מנאנש זצ"ל‬
‫אים דער רבי געזאגט "עס איז דאך היינט די‬ ‫וועלכע האט געהערט פון הרה"ק מסאטמאר‬
‫רבי ישעי'לע געווען אויפן עולם האמת‪.‬‬ ‫יומא דהיללוא פון רבי ישעי'לע קערעסטירער‪,‬‬ ‫זי"ע אז פארוואס הייבט מען אן די הגדה מיט‬
‫אין איינע פון די טעג איז דער הרב ראטה‬ ‫זאל דיר דער אויבערשטער העלפן אין זיין זכות"‪.‬‬ ‫די מעשה ברבי אליעזר ורבי יהושע ורבי טרפון‬
‫נישט געזונט געווארן‪ ,‬ער האט באקומען א‬ ‫שהיו מסובין בבני ברק ווייל אויב מען דערציילט‬
‫לינגען אנטצינדונג‪ ,‬און ער איז געווען אין א‬ ‫פאר און העלף מיין‬ ‫מעשיות פון צדיקים קען מען אלעס פועל'ן‪ .‬און‬
‫שווערע צושטאנד און עס האט אויסגעקוקט ווי‬ ‫אייניקל וועסטו‬ ‫מען וויל דאך פועל'ן ישועת פסח ביינאכט צוליב‬
‫זעהן א ישועה‪...‬‬ ‫דעם הייבט מען אן מיט די מעשה פון די צדיקים‬
‫זיין מצב איז זייער שווער‪.‬‬
‫איין פרייטאג צו נאכטס איז דער טאטע פון‬ ‫בעפאר דער קריג איז געווען א איד וואס‬ ‫שהיו מסובין בבני ברק‪.‬‬
‫דעם חולה – ער האט געהייסן ר' אברהם ראטה‬ ‫האט געהייסן הרב ראטה‪ ,‬וואס זיין פאמיליע‬ ‫רעדענדיג פון הרה"ק מסאטמאר זי"ע‬
‫ע"ה – געזיצן נעבן דער בעט פון זיין זון‪ ,‬און‬ ‫פלעגט אפט פארן קיין קערעסטיר בחיים חיתו‬ ‫דערציילט אונז ר' נפתלי הערש א מעשה וואס‬
‫מתפלל געווען אז זיין זון זאל האבן א רפואה‬ ‫ווערט געברענגט אין מושיען של ישראל אז א‬
‫שלימה פון דער שווערער צושטאנד אין וואס ער‬ ‫איד איז אריין אל הקודש פנימה צום רבי'ן אין‬

‫האט זיך געפינען‪.‬‬

‫דער בעל אכסניא פון רבי'ן איז א גאר‬ ‫פאר אים וואס איך קען‪ ,‬און זעהן צו שאפן פאר‬ ‫אינמיטן די נאכט האט זיך דער חולה‬
‫חשובער איד‪ ,‬און וויסענדיג אז ער האט א‬ ‫אים אפאר דאלער‪.‬‬ ‫גע'חלומ'ט ווי אזוי ער זעהט דער הייליגער‬
‫טאכטער אין די יארן האב איך אים געזאגט אז‬ ‫רבי ישעי'לע‪ ,‬ער האט זיך אנגעכאפט אין זיין‬
‫אויב ער וועט מיר געבן א שיינע פדיון פאר די‬ ‫שפעטער יענעם טאג קאלט מיר אן א איד‬ ‫בעקיטשע‪ ,‬און ער זאגט אים "הייליגע רבי‪ ,‬איך‬
‫אייניקלעך פון רבי ישעי'לע וועט אים דער רבי‬ ‫און ער זאגט מיר עטליכע נעמען פון אידן וואס‬ ‫דארף א ישועה"‪ ,‬דער רבי ישעי'לע האט אים‬
‫צוזאגן אז זיין טאכטער וועט בע"ה ווערן א כלה‬ ‫דארפן ישועת‪ ,‬אז איך זאל זיי אינזינען האבן‪.‬‬ ‫גענטפערט "איך בין שוין נישט אויף די וועלט‪,‬‬
‫האב איך אים גענטפערט אז פון נעמען וואס‬ ‫איך בין נישט רבי יעצט‪ ,‬אבער ענק האבןיעצט‬
‫נאך בעפאר פסח‪.‬‬ ‫דארפן ישועת האב איך נישט גארנישט‪ ,‬אבער‬ ‫געמאכט א שמחה אין ענקער משפחה‪ ,‬און האבן‬
‫ער האט מיר געגעבן גאר א שיינע נדבה‪ ,‬און‬ ‫איך ווייס פון א אייניקל פון רבי ישעי'לע וועלכע‬ ‫נישט מהנה געווען מיין אייניקל ר' מאיר יוסף‪,‬‬
‫נאכן רעדן מיטן רבי'ן איז דער רבי איינגעגאנגען‬ ‫האט נישט קיין געלט צו אריינברענגן דעם פסח‪,‬‬ ‫וועלכע איז יעצט רבי אין קערעסטיר‪ .‬פאר אהין‬
‫צו אנווינטשן אז ער זאל בע"ה א שידוך אין זכות‬ ‫און אז מען קען אים העלפן וועט רבי ישעי'לע‬ ‫און געב ‪ 59‬פענגאו פאר מלו"מ און וועסט האבן‬
‫פון העלפן די אייניקלעך פון רבי ישעי'לע נאך‬
‫זיכער משפיע זיין א ישועה‪.‬‬ ‫א ישועה"‪.‬‬
‫בעפאר פסח‪.‬‬ ‫עטליכע שעה שפעטער איז דער איד‬ ‫דער זון האט דערציילט דער חלום פאר זיין‬
‫איבריג צו אויספירן די מעשה‪ ,‬אבער איך‬ ‫אריבערגעקומען צו מיר אינדערהיים‪ ,‬און ער‬ ‫טאטע‪ ,‬און גלייך ווען עס איז געווארן דער זמן‬
‫וועל דאך אויספירן‪ .‬ערב פסח תשפ"ב האט דער‬ ‫האט מיר געברענגט א שיינע סכום געלט‪ ,‬איך‬ ‫מוצש"ק האט ער זיך שוין ארויסגעלאזט אויפן‬
‫האב אים גלייך געזאגט קוק אהער דער אייניקל‬ ‫וועג צום באן סטאנציע אין זיין שטאט כדאי ער‬
‫איד א שידוך געטון!‬ ‫וואס האט מיר גערופן בעטן געלט איז יענער און‬ ‫זאל קענען כאפן דער ערשטע באן מוצש"ק כדאי‬
‫יענער – איינער וועמען מיר ביידע האבן געקענט‬ ‫צו קענען אנקומען קיין קערעסטיר צום מלוה‬
‫געטראפן דעם‬
‫טלית‬ ‫– און לאמיר אים צוזאמען טראגן די געלט‪.‬‬ ‫מלכה‪.‬‬
‫איך בין אריין אין קאר צוזאמען מיט דער‬ ‫ווען ער איז אנגעקומען קיין קערעסטיר‬
‫אין די לעצטע טעג בין איך אריין אין‬ ‫איד און מיר האבן אנגערופן דער אייניקל און‬ ‫האט ער געגעבן דארט וויין מיט מזונות צום‬
‫גרינפעלד'ס ספרים געשעפט‪ ,‬און בשעת‬ ‫אים דערציילט דברים כהוויתן‪ ,‬און אז איך זיץ‬ ‫מלוה מלכה‪ ,‬און זיין זון האט ביז געציילטע טעג‬
‫איך האב באצאלט זאגט מיר דער וואס איז‬ ‫מיט דעם איד אין די קאר און מיר האבן אים‬ ‫געהאט א ישועה‪ .‬אויף די דירעקטע באפעל פון‬
‫געשטאנען ביים רעדזשיסטער אז מען זוכט דא‬ ‫הייליגן רבי ישעי'לע אז מען זאל העלפן זיין‬
‫א טלית פון א קאסטומער שוין די לעצטע וואך‬ ‫געלט‪.‬‬
‫דער אייניקל איז געווארן זייער איבערגענומען‬ ‫אייניקל‪.‬‬
‫צייט‪ ,‬און מען טרעפט עס נישט‪.‬‬ ‫פון דער געשיכטע און ער דערציילט אונז אז‬
‫האב איך אים געזאגט אז אפשר קען ער‬ ‫היינט אינדערפרי האט ער זיך דערזעהן אן קיין‬ ‫ווען רבי ישעי'לע‬
‫צוזאגן א געוויסע סכום פאר די אייניקלעך פון‬ ‫געלט‪ ,‬און דא שטייט מען געציילטע טעג צו‬ ‫וויל א נדבה פון‬
‫רבי ישעי'לע און אין דעם זכות וועט ער עס‬ ‫פסח‪ ...‬האט ער געטראכט צו אנרופן דעם איד‬ ‫איינעם פאר זיינע‬
‫מיט וועמען איך בין יעצט געזיצן אין די קאר‪ ,‬און‬
‫טרעפן‪.‬‬ ‫אים בעטן‪ ,‬למעשה האט ער זיך אבער געשעמט‬ ‫אייניקלעך‬
‫ער האט טאקע צוגעזאגט און זיך‬ ‫יענעם צו בעטן ווייל ער בעט אים שוין גענוג‬
‫אינטערגענומען א שיינע סכום‪ .‬און הערט‬ ‫אסאך געלט‪ ,‬און ער האט ליבערשט מיר גערופן‪.‬‬ ‫ווי יאר יערליך בעפאר פסח פירן מיר דאך‬
‫ווייטער‪ ...‬בלויז ‪ 10‬מינוט דערויף קאלט ער מיר‬ ‫אבער דער הייליגער באשעפער האט‬ ‫א גרויסע חלוקה פאר די אייניקלעך פון רבי‬
‫אן מיט די נייעס אז ב"ה מען האט געטראפן‬ ‫וואונדערליך מאנאווירט אז דער אייניקל פון רבי‬ ‫ישעי'לע‪ ,‬און ב"ה היי‪-‬יאר האבן מיר אויך‬
‫ישעי'לע זאל באקומען זיין געלט טאקע פון אט‬ ‫דורכגעפירט א גרעסערע חלוקה‪ ,‬און מיר האבן‬
‫דעם טלית אין א מיסט קאסטן‪.‬‬ ‫געהאט די זכי' צו משמח זיין פילע אייניקלעך‬
‫דעם איד‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫פון דעם הייליגן צדיק וקדוש‪.‬‬
‫א שידוך נאך פאר‬ ‫די מעשה וואס איך וועל יעצט מיטטיילן‬
‫עס שטייט פון הייליגן אבני נזר אז אויב מען‬ ‫פסח!‬ ‫האט פאסירט עטליכע יאר צוריק ביי אונזער‬
‫גייט צו די קבר פון א צדיק‪ ,‬און מען העלפט‬ ‫חלוקה בעפאר פסח‪ .‬עס איז געווען אין די טעג‬
‫אויך די אייניקלעך פון יענעם צדיק וועט זיך‬ ‫מיט א חודש צוריק איז דא געווען אין ניו‬ ‫נאנט צו פסח ווען איך האב באקומען א קאל‬
‫דער צדיק אסאך מער אנשטרענגען צו העלפן‬ ‫יארק כ"ק אדמו"ר מוויזניץ‪-‬מאנטריאל שליט"א‬ ‫פון א אייניקל פון רבי ישעי'לע וועלכע האט‬
‫צו די יארצייט פון אביו הרה"ק מוויזניץ זי"ע‪.‬‬ ‫באקומען אפאר דאלער פון אונזער חלוקה‪ ,‬און‬
‫דעם איד‪.‬‬ ‫אזוי ווי דער רבי איז א איייקל פון רבי ישעי'לע‬ ‫ער זאגט מיר אז ער דארף האבן נאך אפאר‬
‫איך האב ‪ 7‬חתונות פון אייניקלעך פון רבי‬ ‫האלט איך מיר זייער נאנט מיטן רבי'ן‪ ,‬און יעדע‬
‫ישעי'לע אין די קומעדיגע תקופה‪ .‬איר קענט‬ ‫מאל וואס דער רבי איז דא אין ניו יארק גיי איך‬ ‫דאלער צו קענען צוגיין צום פסח‪.‬‬
‫האבן א חלק אין די פעולת‪ ,‬און מיט דעם געבן‬ ‫אריין מיט א קוויטל און א פדיון‪ .‬און אזוי איז‬ ‫איך האב אים געענטפערט אז איך האב נישט‬
‫יעצט גארנישט‪ ,‬אבער איך וועל פראבירן צו טון‬
‫דעם שענסטן פדיון פארן צדיק‪.‬‬ ‫אויך געווען דאס מאל‪.‬‬

‫מען קען מיר דירעקט אנרופן אויף‪:‬‬
‫‪347-542-6358‬‬

‫צו מנדב זיין געלט פאר די פעולת פון הרה"ח ר' נפתלי הערש הי"ו קען מען רופן אויף‪347-542-6358 :‬‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪56‬‬

‫וואס האט זיך געטוישט זינט די אנעקסירונג אויף קרים אז אוקראינע‬
‫איז אזויפיל מאכטפולער ווי דאן? פארוואס שרייט פוטין אז ער‬
‫באהאגלט נאציס? ווער איז נתן חזין און איגאר קאלאמאווסקי‬
‫וואס האבן געשטיצט און שטיצן אזעלכע וואס האבן גע'רצח'עט‬
‫זייער אייגן פאלק? | ליינט איבער דעם אזאוו באטאליאן‪ ,‬און זיין‬
‫ענדע וואס האלט זיך נאך אינמיטן אויסשפילן צווישן די טיפע‬

‫טונעלן פונעם אזאווסטאל מעטאל קאמפלעקס‬

‫מיכאל הענדלער‬

‫אזאוו‬

‫ּבאעטנאדליאען‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב ‪57‬‬

‫לעבן וואס האט געטוישט אוקראינע און‬ ‫לעצטע שעות זייענדיג ארומגענומען מיט‬ ‫רוסישער אויסערן מיניסטער‬
‫אויפגעוועקט וולאדימיר פוטין פון זיין‬ ‫רוסישע סאלדאטן וואס זוכן זייער ענדע‪.‬‬ ‫סערגעי לעווראוו האט געזאגט אזוי'‪,‬‬
‫'באריכטן געבן אן אז רוסלאנד האלט‬
‫בערן שלאף‪.‬‬ ‫במשייילטטעוזיטתינסעקי‬ ‫שוין ביי … טויטע'‪' ,‬דער ווארטזאגער‬
‫פאר'ן פענטאגאן שרייט אהין' און‬
‫דפיוןגראיזנאדווונג‬ ‫בילעטסקי איז זיין פאמיליע נאמען‪,‬‬
‫אויפ'ן ערשטן נאמען רופט ער זיך אנדרעי‬ ‫'דער ענגלישער פרעמיער באטראכט׳‬
‫עס איז געווען אין סוף פון יארע ‪2013‬‬ ‫— א טיפישער נאמען פאר א קינד אין א‬
‫אנהייב ‪ 2014‬ווען אין אוקראינע איז דער‬ ‫רוסישער פאמיליע‪ .‬אנדרעי בילעטסקי איז‬ ‫עס גאר אנדערש'‪' ,‬פרעזידענט ביידען‬
‫מצב געווען עטוואס פארנעפלט‪ .‬אין די‬ ‫א באקאנטער נאמען אין אוקראינע מיט‬ ‫פארטיילט נגידיש געבארגטע געלטער'‬
‫יעניגע חדשים זענען פארגעקומען בירגער‬ ‫א שטארקער השפעה אין די אלגעמיינע‬ ‫און 'די אליאירטע מערב וועלט ליידיגט‬
‫שלאכטן צווישן רוסישע סעפאראטיסטן‬ ‫אוקראינע גאסן‪ .‬אונטער זיין לעבן האט‬ ‫אויס אירע ארטילערי רעזערוון' בשעת‬
‫און די אוקראינער קרעפטן‪ .‬טעגליך האט‬ ‫ער שוין אויפגעשטעלט מערערע שארף‬ ‫וואס 'רוסלאנד שפילט א סצענע פון א‬
‫מען געקענט הערן איבער רעגירונג'ס‬ ‫רעכטע פאליטישע פארטייען בלאזנדיג‬
‫געביידעס וואס טוישן זייערע בעלי בתים‬ ‫רעכטע פלעמעלעך צווישן די אוקראינישע‬ ‫נוקלעארע אויפברויז'‪.‬‬
‫און אזוי הערט מען שוין טעג‪ ,‬וואכן‬
‫יעדע פאר שעה‪.‬‬ ‫בארטנס‪.‬‬ ‫און מאנאטן די זעלביגע באריכטן ווען‬
‫בכלל איז אוקראינע דאן אריבער א‬ ‫פון זיין יוגנט ווען די רוסישע‬ ‫די מערב וועלט טרייבט שפאס פון דער‬
‫גרויסער טויש ווען דער ביז דעמאלטיגער‬ ‫מוטערלאנד האט נאך געוועלטיגט איבער‬ ‫רוסישער וועלטמאכט וואס קען זיך נישט‬
‫פרעמיער יאנוקאוויטש איז אראפ פון‬ ‫אוקראינע איז ער אלעמאל געווען א‬ ‫ספראווען אויפ'ן פראנט‪ ,‬ווען רוסלאנד‬
‫בענקל און א דעמאקראטישער וואל‪-‬‬ ‫ווידערשפעניגער קעגן דעם סאוויעטישן‬ ‫האט נישט גענוג צייט רונדע דעם זייגער‬
‫סיסטעם איז איינגעפירט געווארן אין‬ ‫פארבאנד‪ .‬אלס קינד אין שולע האט ער‬ ‫אפצולייקענען אלע באריכטן‪ ,‬אזוי אז דער‬
‫שוין אויסגעשפרייט א גרויסע אוקראינער‬ ‫פשוט'ער מענטש פארמאגט נישט דעם‬
‫לאנד‪.‬‬ ‫זייערל וואס זאל אים באשטעטיגן וועלכע‬
‫און דא איז בילעטסקי אריינגעקומען‬ ‫פאן איבער די ווענט פון דער שולע‪.‬‬ ‫באריכטן זענען פרעכע ליגנטס און וועלכע‬
‫מיט א גרופע פון שארף רעכטע פערזאנען‬ ‫אונטער זיין קישן איז אלעמאל געליגן‬
‫אלע איינשטימיג מיט נאציאנאלע פענער‬ ‫ביכער פון אזעלכע וואס שטאלצירן און‬ ‫זענען קראנט‪.‬‬
‫אין די הענט גרייט מיט מסירות נפש פאר‬ ‫באשרייבן די היסטאריע פון אוקראינע‬ ‫דער אמת איז אבער אז בשעת ווען א‬
‫אוקראינע‪' .‬מעיק אוקראינע גרעיט עגען!'‬ ‫וואס האט באנומען זיינע קינדערישע‬ ‫מלחמה בוזשעוועט פרובירן פאליטיקאנטן‬
‫האבן זיי געשריגן אין לאזונגען פונעם‬ ‫געפילן און אים באשטימט אלס א‬ ‫און ווארטזאגער צו נוצן דעם קהל'ס‬
‫פולקאמער אוקראינער נאציאנאליסט‬ ‫פלאטפארמע אלס א צווייטער וואפן‬
‫אוקראינישן לעקסיקאן‪.‬‬ ‫וואס זוכט זעלבשטענדיגקייט פאר‬ ‫אדער גאר אלס אן ערשטע‪ ,‬און מען גיסט‬
‫די כאפטע חברה האבן זיך אלע געקענט‬ ‫פאלשע און אויפגעבלאזענע באריכטן‬
‫דורך א גרויסע ספארטס‪-‬שפיל גרופע‬ ‫אוקראינע‪.‬‬ ‫מימין ומשמאל אז מ'קען אמת'דיג קיינעם‬
‫וואס האט געשפילט אין כארקאוו און‬ ‫ווען בילעטסקי איז אונטערגעוואקסן‬ ‫נישט גלייבן ווי לאנג מען הערט נישט צי‬
‫אלע אירע מיטגלידער זענען געווען שארף‬ ‫און האט זיך געיערט צום צוואנציגסטן‬ ‫מען זעט נישט קיין גרויסע פארשריט פון‬
‫רעכט געשטימט און איצטער האבן זיי זיך‬ ‫מאל האט ער אנגעהויבן אויסצודריקן‬
‫אינאיינעם אנגעטראגן אלס וואלונטירן‬ ‫זיינע שיטות דורכ'ן זיך אנשליסן אין‬ ‫סיי וועלכן צד אין דער מלחמה‪.‬‬
‫וואס וועלן זיך שלאגן פאר'ן וואוילזיין פון‬ ‫פארשידענע רעכטע סעפאראטיסטישע‬ ‫דאס זעט מען אבער קלאר זינט‬
‫אוקראינע און באוואכן אירע רעגירונג'ס‬ ‫גרופעס און טיילמאל אפילו אזעלכע וואס‬ ‫דעם ערשטן טאג פון דער מלחמה אז‬
‫געביידעס אין שפיץ פון זייער העראאישן‬ ‫זענען פארבינדן מיט גרופעס פון נעא‪-‬‬ ‫דער עיקר ציל פון רוסלאנד איז קיעוו‪,‬‬
‫כארקאוו און מאריופאל‪ .‬קיעוו איז נישט‬
‫פירער אנדרעי בילעטסקי‪.‬‬ ‫נאציס‪.‬‬ ‫קיין סוד פארוואס זי איז באקאנט און‬
‫די 'ויקרא שמו באוקראינע' פון דעם‬ ‫זיינע טאלאנטן האבן אים שנעל‬ ‫ווי פארשטענדליך איז זי געווען דער‬
‫ספעשל טעסק פארס האט יעדער אנדערש‬ ‫ארויפגעשטופט אין ראנג און מיט דער‬ ‫מיטלסטער פינטל אין פוטינ'ס צילברעט‪.‬‬
‫באשטימט‪ .‬בשעת ווען זיי אליין האבן‬ ‫צייט איז ער אליינס געקרוינט געווארן‬ ‫אבער וואס איז מיט כארקאוו און‬
‫זיך דערקלערט אלס אן אייגענע פאליציי‬ ‫אלס א פירער פון דער גרופע אין כארקאוו‪.‬‬ ‫מאריופאל‪ ,‬פארוואס קומען פאר אזעלכע‬
‫דעפארטמענט‪ ,‬האט די אוקראינער מידיע‬ ‫אבער ער איז נישט געבליבן דארט נאר‬ ‫שלאכטן דארט און פארוואס האט‬
‫זיך געשטאלצט מיט זייער 'שווארצע‬ ‫איז געטאנצן פון פארטיי צו פארטיי איינס‬ ‫רוסלאנד אנגעשטעלט אירע שוימיגע‬
‫בריגאדע' צוליב די שווארצע בגדים מיט‬ ‫מיסילס דארט אנדייטנדיג דערביי אז‬
‫רעכטער פונעם צווייטן‪.‬‬ ‫זיין שריפת חמץ אין די צוויי שטעט‬
‫וואס זיי זענען געגאנגען אנגעטון‪.‬‬ ‫צווישן זיינע פילע אקטיוויטעטן‬ ‫מוז דורכגעפירט ווערן אויף א גרינטליכן‬
‫אזוי איז עס אנגעגאנגען אויף א‬ ‫איז ער אומסוקסעספול געלאפן פאר‬
‫וואלונטערישן פארנעם ווען גרויסע‬ ‫א פאליטישער ראנג‪ ,‬אויך האט ער‬ ‫פארנעם‪.‬‬
‫אליגארכן — צווישן זיי אידן‪ ,‬ווי שפעטער‬ ‫פארברענגט אין טורמע און אין שפיטאל‪,‬‬ ‫טא קומט מיט מיר אויף א קורצן‬
‫דערמאנט — האבן זיי געדעקט די קאסטן‬ ‫אבער דאס אלעס קומט נישט צו צו דעם‬ ‫באזוך צווישן די אוקראינע (רוסישע!)‬
‫און זיי האבן אריינגעברענגט א פרישן‬ ‫גרעסטן אקט וואס ער האט געטון אין זיין‬ ‫גאסן אין מאריופאל וואו עס געפינען זיך‬
‫די פארבליבענע קעמפער פונעם אזאוו‬
‫מושג פון זיין א שטאלצער אוקראינער‪.‬‬ ‫באטאליאן וואס שמאכטן יעצט‪ ,‬שרייבנדיג‬
‫די שורות‪ ,‬אינעם אזאווסטאל מעטאל‬
‫פאבריק און האלטן אצינד ביי זייערע‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪58‬‬

‫אזאוו זעלנער מיט זייערע נאצישע מארשן און סימבאלן‬

‫די ראנג פונעם אזאוו באטאליאן און‬ ‫דבעארט 'אאלזיאאון'ו‬ ‫די אוקראינע מידיא שטאלצירט מיט די שווארצע‬
‫איר יעצט באשטימט אלס א רעגימענט‪.‬‬ ‫פארמאסקירטע בריגאדע‬
‫דער טויש האט געשאנקען פאר אזאוו‬ ‫אפריל ‪ 2014‬איז א צעקלאפטע‬
‫מער פאנדן און פון דאן אן האבן די‬ ‫אוקראינע געשטאנען אנע טראפעלע‬
‫אזאוו קעמפער באקומען א געהעריגע‬ ‫מאראל‪ .‬קוים א חודש איז אריבער פון ווען‬
‫מיליטערישע געהאלט (אין יענע געגנטער‬ ‫קרים איז נאך געווען איר טעריטאריע‪ ,‬און‬
‫איז דאס ארום ‪ 400‬אמעריקאנער דאלארן‬ ‫דא איז שוין רוסלאנד פולקאם באלעבאס‬
‫פער חודש)‪ .‬אזוי אויך האט עס ערלויבט‬
‫פאר די אזאוו סאלדאטן צו באקומען‬ ‫דערויף‪.‬‬
‫טרענירונגען פון פארשידענע לענדער‬ ‫דא האט די פארטיידיגונג מיניסטעריום‬
‫אריינגערעכנט אמעריקע וואס איז געווען‬ ‫באשלאסן אריינצונעמען די שווארצע‬
‫א געוואלדיגער אופטו פאר'ן מאראל פון‬ ‫בריגאדע אין די אוקראינע מיליטער‪ .‬זיי‬
‫האבן געוואוסט אז אויב וועט מען קוקן‬
‫די קעמפער‪.‬‬ ‫אויף דער אידעאלאגיע און זיך רעכענען‬
‫מיט זייטיגע חשבונות וועט מען אין‬
‫אאוזקאורואיבוניעט‬ ‫ערגעץ נישט אנקומען‪ ,‬און ביי א מלחמה‬
‫איז א פאטריאטישער סאלדאט די‬
‫נאר ארויסצוברענגען אויפ'ן שפיץ גאפל‬ ‫וויכטיגסטע זאך פאר א מיליטער‪ ,‬און אזוי‬
‫וואס די אזאוו גרופע האט אלץ אנגעדרייט‬ ‫האט מען געקרוינט די 'אזאוו באטאליאן'‬
‫צווישן די אוקראינע גבולות‪ ,‬דארף‬ ‫וואס האבן זיך באזעצט אין כארקאוו און‬
‫באטאנט ווערן אז סיידן די מיליטערישע‬ ‫מאריופאל ווען אנדרעי בילעטסקי ווערט‬
‫פעולות פון דער אזאוו בריגאדע איז אויך‬
‫פארהאן א גרויסע אזאוו באוועגונג וואס‬ ‫געקרוינט אלס זייער קאלאנעל‪.‬‬
‫לויט געוויסע ארבעט זי האנט ביי האנט‬ ‫די דערגרייכונגען וואס דער אזאוו‬
‫מיט דער מיליטערישער אפטיילונג אין די‬ ‫באטאליאן האט באוויזן איז געווען אן‬
‫אבנארמאלער פארדינסט פאר אוקראינע‬
‫אוקראינע נעשאנאל גארדס‪.‬‬ ‫און אין א וועג האבן זיי דאן געראטעוועט‬
‫טראצדעם וואס די רעגירונג האט עס‬ ‫דעם גאנצן דאנבאס ראיאן פון די רוסישע‬
‫שוין צען מאל פרובירט לייקענען‪ ,‬און‬ ‫סעפאראטיסטישע הענט דורך פארשידענע‬
‫לויט זיי איז דער אזאוו באטאליאן גענצליך‬ ‫אבלאוועס און בליץ אטאקעס וואס זיי‬
‫אויסגעליידיגט און אויסגערייניגט פון‬
‫נעא נאציס און ווייסע סופרעמאטיסטן‪,‬‬ ‫האבן דורכגעפירט‪.‬‬
‫מיט דעם אלעם איז נישט קיין סוד אז‬ ‫ביי דעם פונקט האט דער אזאוו‬
‫די באריכטן זענען ווייט פון אמת און די‬ ‫באטאליאן זיך געציילט ביי א צאל‬
‫גאנצע רעגימענטאלע ארמיי איז געבויט‬ ‫פון ‪ 500‬פערזאנען‪ ,‬אבער טראץ זייער‬
‫אויף עקסטרעמיזם וואס אויב וויל מען‬ ‫באגרעניצטער צאל האבן זיי פאקטיש‬
‫דאס רייניגן וועט מען דארפן ארויסשניידן‬
‫דערפון די בעסטע חלקים וואס מ'האט‬ ‫אויפגעטון גדולות ונצורות‪.‬‬
‫אין סעפטעמבער ‪ 2014‬נאך אן‬
‫דאס מערסטע נוצן פון זיי‪.‬‬ ‫אויפשטאנד פון סעפאראטיסטן אין‬
‫מאריופאל האט דאס מיליטער געהויבן‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב ‪59‬‬

‫אזאוו טאנקען מארשירן אין די גאסן פון מאריופאל‪ ,‬מערקט די שטיצער אין דער זייט‬

‫אזאוו מיטגלידער ביים מארשירן‬ ‫אנגענומען און דערביי איבערגעגעבן‬ ‫דאס מיינט נישט אז מ'האט גארנישט‬
‫די פירערשאפט פאר א צווייטן‪ .‬היינט‬ ‫ארויסגעשניטן אבער עס איז קליפ און‬
‫צוטאגס ווערט אזאוו געפירט דורך דעניס‬ ‫קלאר אז א גרויס טייל איז פארבליבן ווי‬

‫פראקאפענקא‪.‬‬ ‫אזוי עס איז געווען‪.‬‬
‫און אזוי האבן זיי די לעצטע ניין‬ ‫די מאכערס פון אזאוו האבן‬
‫יאר געשאקלט וועלטן אין אוקראינע'ס‬ ‫אויפגעשטעלט גאנצע טרענירונג צענטערן‬
‫מיליטער און אויסגעארבעט די שוואכע‬ ‫וואו מען לערנט סאלדאטן זייער מלאכה‪,‬‬
‫צווישן אנדערע האבן זיי ארגאניזירט‬
‫אוקראינע מיליטער מיט פילע פונקטן‪.‬‬ ‫זומער קעמפס וואו מען האט לערנט די‬
‫און ביי דער זייט שטייט זיך דער‬ ‫קינדער אזאווישע אידעאלאגיע און ווי‬
‫גרויסער שכן 'פוטינטשקעלע' (בלשון‬ ‫אזוי צו זיין א טרייער אוקראינער וואס‬
‫לאכער) און קרומט מיט דער נאז פון‬
‫גרויס אויפברויז‪ .‬אויב האט ער געמיינט‬ ‫דינט זיין לאנד מיט שטאלץ‪.‬‬
‫אז נאטא וויל אריינקומען קיין אוקראינע‬ ‫זייער אויסגעארבעטע נעטווארק‬
‫זעט ער ווי אוקראינע זעלבסט בויט זיך א‬ ‫און פערפעקטע פראפאגאנדע אויפ'ן‬
‫מיליטער וואס ווערט שטערקער פון טאג‬ ‫אינטערנעט האט אויך אויפגעטון דאס‬
‫צו טאג און מאכן צונישט זיינע אלטע‬ ‫זייניגע און די רעכטע השפעה האט‬
‫געצויגן צענדליגער געוועזענע קעמפער‬
‫פלענער‪.‬‬ ‫פון אנדערע לענדער וואס זענען זיך‬
‫געקומען אנשליסן אריינגערעכנט‬
‫אאיזדאועו'אסלאגיע‬ ‫נאציאנאליסטן פון בראזיל‪ ,‬איטאליע‪,‬‬
‫ענגלאנד‪ ,‬פראנקרייך‪ ,‬אמעריקע‪,‬‬
‫אלע האבן מיטגעהאלטן ווי פוטין‬ ‫גריכנלאנד‪ ,‬שוועדן‪ ,‬שפאניע‪ ,‬סלאוואקיע‪,‬‬
‫האט זיך גענומען באשולדיגן אוקראינע‬ ‫טשעכיע און אפילו רוסלאנד (איבער ‪50‬‬
‫מיט'ן האבן א נאצישן מיליטער און אז‬ ‫רוסישע בירגער האבן זיך אנגעשלאסן צום‬
‫ער האט באשטעטיגט אז א מיליטערישע‬ ‫אזאוו באטאליאן זייענדיג סימפאטיש צו‬
‫אפעראציע (עטוואס לאנגע שווערע‬
‫אפעראציע) מוז זאפארט דורכגעפירט‬ ‫אוקראינע)‪.‬‬
‫ווערן אויף אוקראינע און בעיקר אויפ'ן‬ ‫אויב וועט מען קוקן אויף איינצלנע‬
‫וועט מען אויך קענען טרעפן אידן פון‬
‫דאנבאס ראיאן‪.‬‬ ‫ארץ ישראל וואס דינען אין אן ארמיי‬
‫על פי רוב האבן זיינע ווערטער א‬ ‫וואס איז אנגעבליך פארבינדן מיט נעא‪-‬‬
‫חזקה פון שקר‪ ,‬אבער דאסמאל שיינט אז‬
‫נאצישע גרופעס‪.‬‬
‫עפעס אמת איז געליגן אין זיינע רייד‪.‬‬ ‫ביי א געוויסער פונקט אין ‪2016‬‬
‫שוין אין יאר ‪ 2014‬זענען אפירגעקומען‬ ‫האט בילעטסקי דער פירער פון דער‬
‫פילע וואס האבן באשולדיגט אז די אזאוו‬ ‫גרופע באקומען א פארשלאג אריינצוגיין‬
‫אין פאליטיק‪ ,‬וואס ער האט למעשה‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪60‬‬

‫רוב פארשונגען צו אז די אזאווס זענען יא‬ ‫טרענירט זייערע זעלנער און פארשפרייט‬ ‫באוועגונג איז איין שטיק ראסיזם‪,‬‬
‫א ראסיסטישע גרופע און ווייניגסטנס א‬ ‫זייער מאטעריאל איבער אוקראינע‪.‬‬ ‫אנטיסעמיטיזם‪ ,‬און נעא‪-‬נאציזם‪ .‬כהיום‬
‫היפשער טייל פון אירע זעלנער זענען נעא‬ ‫יום קען כמעט יעדער חוץ פון חם‬
‫פון דער אנדערער זייט האבן זיי זיך‬ ‫באשולדיגט ווערן אלס ראסיסט‪ ,‬אבער‬
‫נאציס און ווייסע סופרעמאטיסטן‪.‬‬ ‫גענומען פירן א מערכה קעגן די שמועות‬ ‫אין יענע צייטן האט נאך דאס ווארט‬
‫אז זיי האבן עפעס א שייכות מיט די‬ ‫ראסיזם געטראגן מיט זיך ערנסטקייט און‬
‫דאאיייןינלדרעייצכאטטזועאנוגוטסעגטאל‬ ‫אלע ראסיסטישע געדאנקען‪ .‬דער פירער‬ ‫זיכער ווען ערנסטע מענטשן האבן דאס‬
‫בילעטסקי האט אפטמאל געזאגט אז‬
‫איבער די חדשות פון די לעצטע וואכן‬ ‫מדינת ישראל איז א מוסטער פון וואס‬ ‫באשולדיגט‪.‬‬
‫דארף מען קיינעם נישט צופיל דערציילן‪.‬‬ ‫דאס איז חוץ המעשה וואס באריכטן‬
‫אלע האלטן מיט ווי רוסלאנד האט‬ ‫אוקראינע דארף זיין‪.‬‬ ‫האבן געלויטעט אז די גרופע פירט דורך‬
‫געטוישט סטראטעגיע און פון חלומות צו‬ ‫אין אינטערוויוען וואס זיי האבן‬ ‫שוידערליכע קריגס‪-‬פארברעכנס אויף‬
‫געוועלטיגן אויף קיעוו איז געבליבן בלויז‬ ‫געגעבן פאר דער אלגעמיינער פרעסע‬ ‫אומשולדיגע און נישט געזונטע מענטשן‪.‬‬
‫האבן זיי מסביר געווען אז זיי פארמאגן‬ ‫די אלע באריכטן האבן אנגעהויבן‬
‫דער דאנבאס ראיאן‪.‬‬ ‫מוסולמענער און אידן אין זייער בריגאדע‪,‬‬ ‫ווירקן אין ‪ 2015‬ווען דאס אמעריקאנער‬
‫אבער צוויי שטעט פון איבער גאנץ‬ ‫און נאכדערצו איז זייער גרעסטער‬ ‫מיליטער האט ביסלעכווייז אנגעהויבן‬
‫אוקראינע איז יעדן טאג אין די נייעס ווען‬ ‫שטיצער פאר'ן אריינגיין אין מיליטער‬ ‫נאכצולאזן פון די טרענירונגען און וואפן‬
‫רוסלאנד קניידלט אהין יעדן טאג פון אלעם‬ ‫ליפערונגען נאך וואס קאנאדע האט דאס‬
‫גוטן איבער די קעפ פון אונזערע אזאווס‪,‬‬ ‫אויך געווען א איד‪.‬‬
‫די שטעט זענען מאריופאל און כארקאוו‪.‬‬ ‫אויך אפגעשטעלט‪.‬‬
‫דארט אין די ערטער איז דער גאנצער כח‬ ‫אידן אין אזאוו?‬ ‫שפעטער אין יאר איז געווארן א‬
‫פון דעם אזאוו באטאליאן און מ'קען זיי‬ ‫שטורעם ווען מען האט אויפגעכאפט‬
‫רואיג קרוינען אלס דער רוקנביין פון גאנץ‬ ‫מיר האבן זיך אויך געוואונדערט אויף‬ ‫איזראעלישע וואפנס ביי די אזאווס און די‬
‫אוקראינע‪ .‬זעט נאר ווי זיי זענען שוין‬ ‫די דאזיגע באריכטן‪ .‬הלמאי‪ ,‬וואס זוכן‬ ‫וועלט האט געהאט גרויסע טענות היתכן‬
‫ארומגערינגלט אנע סופלייען פאר איבער‬ ‫אידן אין א נעא‪-‬נאצישער פארטיי? אט‬ ‫יעדער האלט זיך אפ צוליב אנטיסעמיטיזם‬
‫צוויי חדשים און זיי געבן נישט אויף‪ .‬דאס‬ ‫הערט‪ .‬דער גרויסער שטיצער פון וועם זיי‬
‫איז נאר די נאציאנאליסטן וואס גייען אין‬ ‫רעדן איז איגאר קאלאמאווסקי‪ ,‬א גרויסער‬ ‫און די ציונים זעלבסט נישט‪.‬‬
‫אוקראינער מאפיאנער און ביליאנער פון‬ ‫די גרעסטע באווייזן אויף די אזאוו‬
‫פייער פאר זייער היימלאנד‪.‬‬ ‫די אוקראינער אליגארכן וואס געוועלטיגן‬ ‫מיטגלידער איז געווען זייערע סימבאלן‬
‫חוץ המעשה וואס פוטין האט באפוילן‬ ‫אויף דער ארטיגער עקאנאמיע (א שמועס‬ ‫און מארשן וואס ענדלען שטארק אויף‬
‫אלס א הויפט ציל אויסצורוימען אלע פון‬ ‫פאר זיך) און גראדע אויך א איד‪ ,‬נישט‬ ‫די פון די נאציס ימ"ש‪ ,‬ווען טיילמאל‬
‫זיי‪ ,‬און זיי ווייסן אז קיין וועג ארויס האבן‬ ‫פון אונזעריגע אבער זיינע עלטערן זענען‬ ‫זענען אפילו פארשפרייט געווארן‬
‫בילדער ווי זיי שטייען אונטער רויטע‬
‫זיי נישט און זיי קעמפן פאר'ן לעבן‪.‬‬ ‫געווען אידן‪.‬‬ ‫פענער מיט האקנקרייץ סימבאלן דערויף‪,‬‬
‫אין די לעצטע פאר טעג האט רוסלאנד‬ ‫דער איגאר האט זיי געשטיצט צוליב‬ ‫און דערצו האבן די מערב אגענטורן‬
‫באוויזן צו געווינען אן אויבערהאנט אין‬ ‫פריוואטע אינטערעסן‪ ,‬עפעס האט ער‬ ‫אויפגעכאפט די געוואלדיגע צוציאונגס‪-‬‬
‫מאריופאל און די לעצט פארבליבענע‬ ‫געהאט מיט דער ספארטליכער גרופע‬ ‫קראפט פון רעכטע נאציאנאליסטן און‬
‫אזאווס וואס קעמפן מיט זייער לעצטע‬ ‫ווי זיי זענען געווען און נאך פארשידענע‬ ‫סופרעמאטיסטן צו אט דער אזאוו גרופע‪.‬‬
‫טראפן בלוט באהאלטן זיך אויס אין דער‬ ‫פאליטישע חשבונות צו דער זייט‪ ,‬אבער‬ ‫אין ‪ 2020‬האט אוקראינע‬
‫אזאווסטאל פלענט וואו מען פאבריצירט‬ ‫די אזאווס האבן אים גענוצט אלס די‬ ‫ארויסגעליפערט קיין אמעריקע‬
‫מעטאל‪ ,‬וואו עס זענען פארהאן טיפע‬ ‫ערשטע באווייז אז אנטיסעמיטיזם ביי זיי‬ ‫צוויי חברה פון די 'אטאם וואפן‬
‫טונעלן‪ ,‬און די אזאווער קעמפער האלטן‬ ‫דיוויזיע' (א שרעק‪-‬ווארפנדע רעכטע‬
‫זיך אויף מיט דאס לעצטע ביסל עסן וואס‬ ‫איז נישטא‪.‬‬ ‫סעפאראטיסטישע גרופע) וואס האבן‬
‫דערנאך האבן זיי א קעמפער מיט'ן‬ ‫זיך פרובירט אנצושליסן אין דער אזאוו‬
‫איז זיי פארבליבן‪.‬‬ ‫נאמען נתן חזין‪ .‬נתן האט געדינט אין דער‬
‫רעקארדירונגען וואס קומען ארויס‬ ‫איזראעלישער ארמיי און איז נאכדעם‬ ‫בריגאדע‪.‬‬
‫פון דארט ווייזן אויף דעם שרעקליכן‬ ‫אריבער קיין אוקראינע‪ .‬נתן טראגט‬ ‫אין ‪ 2019‬האט די דעמאקראטישע‬
‫צושטאנד אין וואס זיי געפינען זיך‪ ,‬און‬ ‫אויף זיינע מונדירן א פאן פון א שארף‬ ‫פארטיי אומסוקסעספול פרובירט‬
‫וואס די אזאווישע פאמיליעס גייען אלץ‬ ‫רעכטער פארטיי מיט א אידישן סימן‬ ‫אריבערצופירן א ביל וואס זאל‬
‫אדורך‪ ,‬און דערצו באהאגלט רוסלאנד‬ ‫אינדערמיט‪ ,‬און עטליכע יאר צוריק האט‬ ‫אריינשטעלן די אזאוו באטאליאן אין דער‬
‫דער אוקראינישער דעפענס מיניסטער‬ ‫טעראר ליסטע וואס קען נישט באקומען‬
‫דעם גאנצן פלאץ מיט מאסיווע וואפנס‪.‬‬ ‫ארויסגעשטעלט א בילד ווי מען זעט דעם‬ ‫קיין פאנדינג‪ ,‬וואס האט זיך למעשה נישט‬
‫דאס אלעס קומט נישט צו צו די ליידן‬ ‫אידישן אפיציר וואס טראגט א קאפל‬
‫וואס זייערע פירער און העלדן האבן‬ ‫אויסגעארבעט‪.‬‬
‫אפגעטון אויף אונזערע זיידעס הי"ד‪ .‬דער‬ ‫אויפ'ן קאפ‪.‬‬ ‫און אזוי ארום האבן זיי פארלוירן זייער‬
‫רבוש"ע בלייבט נישט שולדיג פאר די‬ ‫נתן אליין לייקנט אויך די באריכטן אז‬ ‫שטיצע פון אויסלאנד וואס האט זיכער‬
‫וואס רודפ'ן דאס אידישע פאלק‪ .‬‬ ‫די אזאווס האבן עפעס מיט נעא נאציס‬ ‫אויסגעמאכט אויף זייער פינאנציעלע‬
‫און ער שרייט אז ער שפירט נישט קיין‬ ‫צושטאנד אבער נישט אויף זייער מאראל‪.‬‬
‫אנטיסעמיטיזם ווי גרויס די שמיטה איז‪.‬‬ ‫די חברה זענען ווייטער געבליבן הייסע‬
‫אבער ווי אזוי עס זאל נאר זיין שטימען‬ ‫שטיצער פון זייער היימלאנד און ווייטער‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב ‪61‬‬

‫סודות פון‬

‫רבי טובי׳ מאיר‬

‫ווער האט די קלענסטע חלוקה?‬
‫ער גרויסער גאון וצדיק און זקן ויושב בישיבה‪ ,‬הרב קאפלמאןד‬
‫די גאנצע ישיבה‪ .‬אויך זאגט מען אז ער איז שפעטער געווארן א גרויסער‬
‫קנאי‪ .‬אולי איז דאס אלעס געווען אין רעזולטאט פון רבינ'ס השפעה במשך‬ ‫זצ"ל‪ ,‬האט דאך געהאט די ישיבה אין לוצערן‪ .‬דערציילט מען‬
‫אז אין איינע פון די פריערדיגע יארן‪ ,‬ווען דער סאטמארער‬
‫יענעם שבת‪.‬‬ ‫רבי זי"ע איז געפארן קיין ארץ ישראל פאר א באזוך — פרעגט‬
‫מיך נישט וועלכן יאר‪ ,‬ווייל איך געדענק נישט‪ ,‬אזוי אויך כאפט‬
‫דער עונש פון א מתנגד‬ ‫מיר נישט אויף די קליינליכע פרטים ווייל כ'בין נישט קיין היסטאריקער‪,‬‬
‫און דער עיקר איז דער לימוד ומוסר השכל — און דער רבי איז דורכגעפארן‬
‫רבי חיים פארנעמט א גרויסן ארט אין דער ליטווישער וועלט‪ .‬כ'זאג‬ ‫דארט אין אומגעגנט‪ ,‬האבן סאטמארער חסידים אנגעגרייט א קבלת פנים‬
‫נישט‪ ,‬אלע דרכי הלימוד זענען הייליג‪ ,‬אבער ביי אונז האט מען מער‬
‫געוואוסט פון א רבי ר' אלימלך און א רבי ר' זושא זי״ע‪ .‬כ'געדענק‪ ,‬אמאל‬ ‫פארן רבי'ן‪.‬‬
‫איז געקומען די ישיבה גדולה דמאנטרעאל באזוכן טאהש‪ .‬די ישיבה איז מער‬ ‫דעמאלט איז נאך געווען א קליינער עולם‪ ,‬האט מען געלאדנט אלע‬
‫ליטוויש געשטימט‪ ,‬אפטאון מאנטרעאל‪ ,‬הגם אלע דארט זענען אונגארישע‬ ‫ערליכע רבנים אז זיי זאלן אנטיילנעמען אלס כבוד פאר'ן רבי'ן‪ .‬אויך האט‬
‫מען געוואלט ס'זאל זיין א חיזוק פאר'ן רבי'ן אין דער הייליגער מערכת קודש‬
‫אפשטאמיגע‪ ,‬אבער א קשיא אויף א מעשה‪.‬‬
‫זע איך אפאר בחורים ביים ספרים שאנק ווי זיי זוכן א ספר‪ .‬וואס זוכט‬ ‫קעגן ציונות ואביזרייהו‪.‬‬
‫איר? געב איך זיי א פרעג‪ ,‬א קדושת לוי‪ ,‬אן עבודת עבודה? ניין‪ ,‬זיי זוכן א‬ ‫הכלל‪ ,‬האט מען אויך געלאדנט הרב קאפלמאן צום קבלת פנים‪ ,‬און‬
‫רבי חיים‪ .‬יא‪ ,‬מ'קען טרעפן אין ספרים שאפע אין טאהש א רבי חיים‪ ,‬אבער‬ ‫געבעטן אז ער זאל מיטברענגען זיין ישיבה מיט די תלמידים‪ .‬הרב קאפלמאן‬
‫אנדערע ספרים זענען מער גאנגבאר‪ ,‬א דברי יואל‪ ,‬א מאור ושמש‪ ,‬דאס זענען‬ ‫האט דערויף געענטפערט אז ער איז גרייט צו גיין‪ ,‬אבער זיינע תלמידים האט‬
‫די אויסגענוצטע ספרים‪ .‬די בחורים האבן נישט געוואוסט וואס איך וויל פון‬ ‫ער נישט קיין חשק צו שיקן‪ .‬צופיל איבער'ן רבי'ן האט ער נישט געוואוסט צו‬

‫זייער נשמה האבן‪ ,‬האב איך זיי צוגעוויזן וואו מ'קען טרעפן א רבי חיים‪.‬‬ ‫זאגן‪ ,‬ממילא האט ער גע'טענה'ט אז ס'איז ביטול תורה‪.‬‬
‫כ'בין אמאל געווען אין גאלדערס גרין האב איך געטראפן אן אלטער איד‬ ‫פארציילט מען‪ ,‬אז אויפן וועג אהיים פון דער קבלת פנים האט זיך פונקט‬
‫וואס האט ממש נישט געוואוסט פון א רבי אלימלך צו זאגן‪ .‬כ'האב אין מיין‬ ‫געמאכט אז דער רבי איז געפארן אינאיינעם מיט הרב קאפלמאן‪ .‬אויפן‬
‫לעבן נישט געזען אזאנס‪ .‬ווייסט איר וואס ס'איז געשען‪ ,‬זיינע אייניקלעך‬ ‫וועג האט הרב קאפלמאן געגעבן א פרעג דעם רבי'ן צי ער קען אנפרעגן א‬
‫וואוינען דא אין טאהש און זיי זענען פארברענטע חסיד'ישע יונגעלייט‪ .‬די‬ ‫שאלה אין קדשים‪ .‬יא‪ ,‬פארוואס נישט‪ ,‬האט דער רבי געענטפערט‪ .‬האט הרב‬
‫וועלט זאגט דאך‪ ,‬דער עונש פאר אן ערליכן מתנגד איז‪ ,‬אז זיינע אייניקלעך‬ ‫קאפלמאן געפרעגט א שאלה אין א קאמפליצירטע קדשים סוגיא‪ ,‬און דער‬
‫רבי האט אויפן פלאץ געענטפערט‪" :‬נו‪ ,‬אז מ'לערנט עס מיטן רבי חיים איז‬
‫ווערן חסידים…‬ ‫דאך אלעס קלאר…" און דער רבי האט נאכגעזאגט דעם גאנצן שטיקל רבי‬

‫לערנען הלכה וואס איז נוגע‬ ‫חיים בריסקער דארט אויפן פלאץ‪.‬‬
‫הרב קאפלמאן איז געווארן אויסער זיך פון התפעלות‪ ,‬דא האט ער א‬
‫כידוע איז געווען א חילוקי דיעות צווישן גרויסע גדולי ישראל צי מ'זאל‬ ‫חסיד'ישע רבי וואס געדענקט יעדן פארשטופטן שטיקל רבי חיים אין קדשים‪.‬‬
‫בעפארצוגן די קדשים מסכתות פאר אנדערע מסכתות‪.‬‬
‫"וואו קומט צום רבי'ן א רבי חיים?" האט ער זיך אפן געוואונדערט‪.‬‬
‫אין דער ליטווישער וועלט איז דא א קבלה פונעם הייליגן חפץ חיים זי"ע‬ ‫ווי ס'האט זיך ארויסגעשטעלט‪ ,‬האט דער רבי געהאט א ידידות'שאפט מיט‬
‫אז מ'זאל לערנען די קדשים מסכתות‪ ,‬ווייל משיח קומט דאך שוין און מ'וועט‬ ‫הגאון רבי אברהם קאלמאנאוויטש זצ"ל‪ ,‬און מ'פלעגט שמועסן אין לערנען‬
‫דארפן וויסן די הלכות וויאזוי צו טון די עבודה‪ ,‬און דער חפץ חיים אליין‬ ‫יעדן שבת צופרי‪ .‬רבי אברהם האט מפעם לפעם נאכגעזאגט רבי חיימ'ס פאר'ן‬
‫האט געשריבן די בארימטע ספרים ליקוטי הלכות‪ ,‬וואס איז ווי א רי"ף אויף‬ ‫רבי'ן‪ ,‬אז איינמאל האט דער רבי גענומען דעם ספר און דורכגעלערנט דעם‬
‫גאנצן רבי חיים‪ ,‬אז דער דרך הלימוד איז אים אויך געליגן אין קעשענע כמאן‬
‫די קדשים מסכתות‪ ,‬אז מ'זאל וויסן וואס צו טון הלכה למעשה‪.‬‬
‫דער רבי זי״ע האט אבער געהאלטן אז קודם דארף מען לערנען הלכות‬ ‫דמונח בקופסא‪.‬‬
‫וואס זענען נוגע יום יום‪ ,‬אז א איד זאל וויסן את המעשה אשר יעשון וויאזוי‬ ‫דערציילט מען אז אויף יענעם שבת האט שוין הרב קאפלמאן אריינגעשיקט‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪62‬‬

! ‫ד עגרע השהו יימיבאן !קﬦ !י ג‬ ‫בעז“ה‬

929.900.1714 ‫האטליין‬ 1 WEEK
929.900.1714 ‫אפיס‬ LEFT!

20 3 Day Weekend
Of Inspiration
World Presenters For Couples
& Professionals
������ �“��
from around the globe ‫ז‘ אייר תשפ“ב‬-‘‫ה‬
OVER MAY 6-8 2022
QA STAMFORD, CT
adup media | 845.774.2387
Panels ‘‫רב‘ינעאלטי‬ Standards

To answer ‫באגלייט מיט א‬
all your
questions! -‫נריהאשער‬‫פכמיאא‬

Speak
with
the
Professionals

Speakers will be available
for private discussions

SPECIAL

Women's
Program

featuring inspiration
and comedy by
world renowned
presenters

ROOMS ARE GOING FAST!

RESERVE YOUR SPOT NOW

W W W. K E I R AV T U N I .C O M

347.460.9288

‫האטליין ‪929.900.1714‬‬
‫אפיס ‪929.900.1714‬‬

‫מיט אלע כוונות אזויווי עס ברויך צו זיין‪ ,‬אז ער קען שוין זינגען כן נזכה‬ ‫זיך צו פירן‪ .‬כידוע האט דער רבי מתחילה נישט געוואלט עפענען קיין כולל‪.‬‬
‫לעשותו?‬ ‫איינער פון די פינף ערשטע כולל יונגעלייט איז געווען דער בעסערמינער רב‬
‫זצ"ל‪ ,‬האט ער דערציילט די השתלשלות הדברים‪ ,‬אז די גאנצע סיבה פארוואס‬
‫אבער אז מ'קוקט גוט אריין אינעם נוסח הפיוט זעט מען ווי דער פייטן‬ ‫דער רבי האט געעפנט דעם כולל איז געווען נאך וואס היימישע יונגעלייט‬
‫האט זיך באווארנט דערוועגן‪ ,‬און דער נוסח איז בסך הכל 'כאשר זכינו לסדר'‪,‬‬ ‫זענען געגאנגען לערנען אין כולל פון הגאון רבי מענדל זאקס זצ"ל‪ ,‬אן איידעם‬
‫אזוי‪ ,‬אז א מענטש האט געהאט די זכיה צו מסדר זיין א סדר‪ ,‬יא‪ ,‬דער‬ ‫פונעם חפץ חיים זצ"ל‪ ,‬וואו מ'האט געלערנט קדשים‪ ,‬און ס'האט פארן רבי'ן‬
‫מענטש האט געטון אלעס וואס איז בידו‪ ,‬ער האט עס מסדר געווען‪ ,‬ער‬ ‫באנג געטון‪ .‬דער רבי שרייבט טאקע אין ויואל משה אין מאמר לשון קודש‬
‫האט אנגעגרייט ד' כוסות און זיי געטרינקען‪ ,‬ער האט געגעסן די כזיתים און‬ ‫איבער דעם געוואלדיגן חיוב פון לערנען שלחן ערוך הלכה למעשה בעיון רב‪,‬‬
‫געזאגט די הגדה‪ ,‬מסדר זיין די חיצונות'דיגע פעולות דאס קען יעדער‪ ,‬דערנאך‬
‫בעט מען‪ ,‬כן נזכה לעשותו‪ ,‬אז איבער'ס יאר זאל מען זוכה טאקע ריכטיג צו‬ ‫אז א איד זאל וויסן וויאזוי זיך צו פירן‪.‬‬
‫טון א סדר‪ ,‬אז ס'זאל פועל זיין מיט אלע ריכטיגע כוונות‪ ,‬און אויפטון אלעס‬ ‫דער בעסערמינער רב האט דערציילט‪ ,‬אז ווען ער האט איבערגעזאגט‬
‫פארן רבי'ן דעם ווארט פונעם חפץ חיים אז מ'דארף לערנען די קדשים‬
‫וואס עס דארף אויפטון‪.‬‬ ‫מסכתות צו וויסן וואס צו טון הילכתא למשיחא‪ ,‬האט דער רבי דערויף מגיב‬
‫טיפער פון דעם איז דאך 'העיקר חסר מן הסדר'‪ ,‬ווייל מיר האבן ליידער‬ ‫געווען אז ער איז מאמין באמונה שלימה אז אהרן הכהן וועט אויפשטיין‬
‫נישט קיין קרבן פסח‪ ,‬מיר קענען נישט מקיים זיין דער על מצות ומרורים‬ ‫תחיית המתים‪ ,‬ממילא וועט שוין זיין ווער ס'זאל טון די עבודה און ווער‬
‫יאכלוהו‪ ,‬דערוועגן קען מען מקיים זיין דער סדר נאר לויט וויפיל ס'איז בידינו‬ ‫ס'זאל פסק'ענען אלע שאלות‪ .‬ווען מ'האט דאס צוריקגעזאגט פאר הגאון רבי‬
‫צו מסדר זיין‪ ,‬ככל משפטו וחוקתו‪ ,‬וויפיל מ'קען מקיים זיין אין גלות‪ ,‬אויף‬ ‫מענדל האט ער מגיב געווען דערויף‪ ,‬אז טאקע ער נישט‪ ,‬אבער ער גלייבט‬
‫דעם איז מען מתפלל כן נזכה לעשותו‪ ,‬אז צום יאר זאלן מיר זוכה זיין צו‬ ‫אז זיין גרויסער שווער‪ ,‬דער הייליגער חפץ חיים‪ ,‬וועלכער איז געווען א כהן‪,‬‬
‫וועט אויך האבן די זכיה צו טון די עבודה‪ ,‬אויף וואס דער רבי האט מגיב‬
‫מקריב זיין דעם קרבן פסח‪.‬‬ ‫געווען אז רבי מענדל איז שוין א מודה במקצת… און דעמאלט האט דער רבי‬
‫געעפנט דעם כולל אין שטוב פון רבי ישראל זופניק‪ ,‬וואס גייט אן עד היום…‬
‫איך בין זעירא דמן חבריא‬ ‫הכלל‪ ,‬וואס כ'האב אבער געטראכט צו מיר‪ ,‬אז איין קרבן איז דא וואס‬
‫יעדער איד דארף לערנען די הלכות‪ ,‬דאס איז קרבן פסח‪ ,‬ווייל דאס איז דאך‬
‫והנוגע לעניננו‪ ,‬מ'עפנט אויף די צייטונגען און מיין הארץ ווערט‬ ‫יעדער איד מקריב אליין‪ ,‬והפסח אינו נאכל אלא למנויו‪ ,‬יעדער איד דארף‬
‫איינגעשרימפן פאר קנאת סופרים‪ .‬אלע צדקה ארגאניזאציעס פראקלאמירן‬ ‫אליין עסן דעם קרבן פסח און וויסן די הלכות‪ ,‬אפילו א סאטמארער איד וועט‬
‫אז זיי האבן די בעסטע און גרעסטע חלוקה‪ ,‬כ'האלט באמת אז יעדע חלוקה‬ ‫דארפן קענען אלע הלכות פון קרבן פסח‪ ,‬אפשר וועגן דעם זאגט מען דא א‬
‫איז די בעסטע און טיילט די מערסטע‪ ,‬אבער איך טראכט צו מיר אנא אני‬ ‫באזונדערער בקשה‪' ,‬ככל משפטו וחוקתו‪ ,‬כן נזכה לעשותו'‪ ,‬אז א איד זאל‬
‫בא‪ ,‬וואו שטיי איך אויף דער וועלט‪ ,‬מיט וואס זאל איך מיך גרויסן? וואס‬ ‫האבן די זכיה צו קענען די הלכות פון קרבן פסח און אליין מקרב זיין דעם‬
‫זאל איך שרייבן אין די צייטונגען? ס'קאסט מיר טאקע נאר אפאר מיליאן‬
‫דאלאר א יאר‪ ,‬טאהש אליין קאסט מיך ‪ 400‬טויזנט דאלאר א יאר‪ ,‬כ'האב‬ ‫קרבן לשנה הבאה בירושלים‪.‬‬
‫טאקע ארויסגעהאלפן אייניגע גרויסע חלוקות פון אונטערן טיש אז זיי זאלן‬
‫נישט אונטערברעכן‪ ,‬אבער ווי קען איך מיך פארמעסטן מיט די גרויסע לייבן‪.‬‬ ‫דערווייל איז מען זיך מסדר‬
‫ביז דער אויבערשטער האט מיך צוגעשיקט א מורא'דיגע געדאנק פון‬
‫חיזוק‪ ,‬אלע צדיקים וואס איך האב געקענט האבן זיך אונטערגעשריבן 'זעירא‬ ‫כ'האב פונקט געטראכט‪ ,‬פסח נאכן סדר האבן מיר אלע געזאגט חסל‬
‫דמן חבריא'‪ ,‬זיי זענען דער קלענסטער מיטגליד פון דער חבריא קדישא‪,‬‬ ‫סידור פסח‪ ,‬כאשר זכינו לסדר אותו כן נזכה לעשותו‪ ,‬א איד כביכול קלאפט‬
‫איז אין זייערע דרכים וועל איך גיין‪ ,‬און איך וועל פראקלאמירן קבל עם‬ ‫זיך אין רוקן אז ער האט אלעס געטון וויאזוי ס'דארף זיין‪ ,‬און ער בעט אז ער‬
‫ומלואה‪ ,‬איך בין דער קלענסטער חלוקה‪ ,‬עטס אלע גבאי צדקה‪ ,‬עטס זענטס‬ ‫זאל קענען נאכאמאל אפרעכטן א סדר‪ ,‬שטעלט זיך א שאלה מי יאמר זכיתי‬
‫אסאך בעסער פון מיר‪ ,‬אסאך גרעסער פון מיר‪ ,‬און איך בין נאר זעירא דמן‬ ‫לבי‪ ,‬ווער קען דען זאגן מיט א גאנץ מויל אז ער האט אפגעראכטן דעם סדר‬
‫חבריא‪ .‬‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪64‬‬

European Quality
Mayonnaise

NEW

Free of Sugar, High in Taste. First time in USA
Now Available on The Koshor Market

Distribute by Yes Distributor 718-781-0194

‫צעןברעקלעך ּפינחס גלויבער‬

‫אין ש ּפיגל פון איבל‬

‫ווען יענעמ'ס תכונות ברענגען א ברוגז אויף א ידיעה וועגן זיך‬
‫יר האבן חסרונות‪ .‬יעדער פון אונז ווערט געבוירן מיטוואס כ'ווימל פאר יעדן ּפרייז נישט וויסן‬
‫גענוי ווי א קאמּפיוטער‪ ,‬איז דער מח נישט מער ווי א גולם — א קלוגער‪,‬‬
‫פעאיגער גולם‪ ,‬אבער גולם בלייבט ער פארט‪ ,‬נישט ווייניגער ווי דער‬ ‫שוואכקייטן‪ .‬יעדער — איך‪ ,‬דו‪ ,‬יענער און דער אנדערער‬
‫קונסטליכער קאמּפיוטער‪-‬גולם פון ּפראג‪ .‬יענער יאסעלע האט באוויזן‬ ‫— האט געוויסע תכונות און מידות‪ ,‬וואס ער האט נישט‬
‫וואונדער מיט די שונאי ישראל און זייערע בלוט‪-‬בלבול אינטריגעס‪ ,‬אבער‬
‫ווען ס'איז געקומען דורכצופירן אזא פשוט'ע אויפגאבע ווי שעּפן וואסער‪,‬‬ ‫ליב און מיט וועלכע ער וואלט זיך גערן געשיידט‪.‬‬
‫מיר זענען נישט באקוועם מיט אונזערע חסרונות‪.‬‬
‫אלס באווייז דערצו קענען מיר נוצן די רעאקציע וואס מיר האבן ביים איז ער געווען מער לא יוצלח ווי דעם אונטער‪-‬שמש פון כעלעם‪.‬‬
‫דער מח איז זייער טאלאנטירט און זיין יכולת גייט אזוי ווייט ווי‬ ‫דערקענען אונזערע שוואכקייטן אין א צווייטן מענטש‪.‬‬
‫ווען מיר זענען עגאאיסטיש‪ ,‬צום ביישּפיל‪ ,‬און מיר באגעגענען זיך מיט אהערשטעלן א קאמּפיוטער וואס איז קליגער ווי זיך אליין‪ .‬ער איז קלוג‬
‫עגאאיזם ביי אן אנדערן מענטש‪ ,‬שּפירן מיר ווידערווילן‪ .‬מיר פילן אזא און פארגעשריטן‪ ,‬אבער פארט ווי א קינד וואס ווייסט נישט קיין חילוק‬
‫צווישן אמת און פאלש‪ ,‬גוט און שלעכט‪ ,‬ריכטיג און קרום‪.‬‬ ‫סארט אומבאקוועמליכקייט און אמאל אפילו רוגזה‪.‬‬
‫ווען דער מח זעצט זיך ביים רעדל און באקומט דעם כח מחליט צו‬ ‫צומאל קען די רעאקציע צו א חסרון אין יענעם וואס מיר פארמאגן‬
‫אליין זיין היּפש שארף‪ .‬דאס געפיל וואס דאס ברענגט אין אונז ארויף קען זיין‪ ,‬טוט ער וואס דער אינסטינקט טרייבט אים און וואס דער אינסטינקט‬
‫הייסט איז נישט אייביג וואס ס'איז גוט פאר'ן מענטש‪.‬‬ ‫גיין אזוי ווייט ווי עקל‪.‬‬
‫פארוואס זענען מיר אזוי 'ברוגז' אויף אונזערע חסרונות וואס וואוינען ‪‬‬
‫אין אנדערע מענטשן?‬
‫‪‬‬
‫דער מח צייכנט זיך אויס אין דער שּפיל פון 'באהאלטן'‪ .‬ער באהאלט‬
‫עס קען זיך הערן אומ'שכל'דיג‪ ,‬אבער די נשמה פון דעם אויפברויז זיך פון אנדערע און אויך פון זיך אליין‪ .‬דער מח איז א בריאה און א בריאה‬
‫וואס מיר פילן כלפי יענעם איז אייגנטליך נישט אזוי ווייט וועגן דעם עצם קומט מיט חסרון‪ .‬ער ווייסט גאר גוט אז ער ליידט פון שוואכקייטן‪.‬‬
‫ער ווייסט עס‪ ,‬אבער האט גרויס חשק צו פארלייקענען זיינע חסרונות‪.‬‬ ‫חסרון‪ ,‬נאר עּפעס גאר אנדערש וואס איז דערמיט פארבינדן‪.‬‬
‫דער מח קען דעם פאך פון לייקענען אויסגעצייכנט גוט‪ .‬ער טוט אן‬ ‫דאס אומבאקוועמע געפיל וואס יענעמ'ס שוואכקייטן ברענגט ביי אונז‬
‫ארויף‪ ,‬איז א קרוב מיט'ן כעס וואס מיר שּפירן ווען עמיצער מוסר'ט אונז ערשטקלאסיגע ארבעט מיט'ן פארלייקענען לעכער און פארענטפערן‬
‫חסרונות‪ .‬א וועלט מיט תירוצים און צעשטרייאונגען — 'דיסטרעקשאנס'‬ ‫אויס אויף אן עוולה‪.‬‬
‫דאס הייסט אזוי‪ .‬ווען מיר דערקענען אונזער חסרון אין יענעם‪ ,‬בלע"ז — האט ער גרייט פאר דעם צוועק‪.‬‬
‫די באהאלטן‪-‬שּפיל איז איינע פון די אייגנשאפטן וואס דער מח נוצט‬ ‫דערמאנען מיר זיך אז מיר זענען געשלאגן מיט דער זעלבער שוואכקייט‪.‬‬
‫יענעמ'ס עגאאיסטישע התנהגות איז א הויכהילכער‪ ,‬וואס שרייט אונז פאר זיינע אייגענע אינטערעסן אויפ'ן חשבון פון אונזער וואוילזיין‪ .‬פאר'ן‬
‫תכלית פון אונזער אנטוויקלונג איז אוודאי בעסער ווען מיר קוקן יא דאס‬ ‫אריין אין אויער וועגן אונזער אייגענעם עגאאיזם‪.‬‬
‫און קיינער האט נישט ליב ווען מען זאגט אים זיינעם א חסרון אין מציאות אין פנים‪ ,‬און זענען מקבל די קרומקייטן אין אונזערע התנהגות‬
‫און רויע שטריכן פון אונזערע מידות‪ .‬נאר אזוי‪ ,‬דורכ'ן מכיר זיין‪ ,‬איז שייך‬ ‫פנים אריין‪.‬‬
‫מיט זיך אליין געבן מיר זיך אן עצה‪ ,‬און אזוי לאנג ווי דער עגאאיזם זיך צו נעמען צו דער עבודה פון תיקון און ִשיפור‪.‬‬
‫ס'איז אבער פאר יענעם דריי‪-‬פונטיגן גאון וואס וואוינט אין אונזער‬ ‫געפינט זיך אין מיר פילן מיר גוט‪.‬‬
‫קאּפ געשמאקער צו ּפאטשקען מיט'ן מציאות און לייקענען וואס ער האט‬ ‫אבער פארוואס?‬
‫האב איך אויף דעם געהערט א הסבר פונעם מומחה אין תורת ההרגשים‪ ,‬נישט ליב‪ ,‬ווי איידער אראּפשלינגען די מאטערניש פון אנערקענען אז כ'בין‬
‫פעלערהאפטיג‪.‬‬ ‫ר' משה דוד קליין‪ ,‬פון מאנסי‪.‬‬

‫‪‬‬

‫די דאזיגע שטיק ארבעט אבער נאר אזוי לאנג ווי מ'רעדט פון זיך אליין‪.‬‬ ‫דער מין מענטש איז דורך דער השגחה עליונה באשאנקען געווארן מיט‬
‫ָא ָדם ָקרֹוב ֵא ֶצל ַע ְצמֹו‪ ,‬און די נאנטשאפט שטערט אויפצוכאּפן וואס עס‬ ‫אויסטערלישע כוחות‪ .‬אונזער מח איז א מאכטפולער קאמּפיוטער‪ ,‬וואס‬
‫ליגט אונז ממש פאר די אויגן‪ .‬שטעל זיך א נאז‪-‬מרחק אוועק פון שּפיגל‬
‫האט קרעפטן מער ווי דער קעניג פון קאמּפיוטערס קען זיך ווינטשן‪.‬‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪66‬‬

‫‪[email protected]‬‬

‫טרעף זיך קוקן אויף מיינע חסרונות אן קיין פילטער‪.‬‬ ‫און ּפרוביר זיך קוקן אין פנים אריין‪ .‬מ'זעט גארנישט מער ווי — גארנישט‪.‬‬
‫דאס דענערווירט אביסל‪...‬‬ ‫אנדערש איז עס אבער ווען עס קומט צו יענעם‪ .‬ביי א צווייטן פאלט‬
‫דאס נגיעות אוועק און דער מח האט נישט קיין אינטערעס צו פארדרייען‬
‫ברוגז בין איך‪ ,‬אבער פארוואס זיך בייזערן אויף זיך אליין‪ ,‬ווען כ'האב‬
‫גרייט צו דער האנט א צווייטן אויף וועמען מיין אומבאקוועמליכקייט זאל‬ ‫דעם אמת מיט פאבריצירטע פאקטן‪.‬‬
‫פארקערט‪ ,‬ווען יענער איז געשלאגן מיט א פעלערהאפטיגער‬
‫חל זיין? ‪‬‬ ‫ּפערזענליכקייט (און ווער איז דען פריי פון פעלערס?)‪ ,‬מאכט עס מיך פילן‬
‫בעסער‪ .‬אויב יענער איז נישט גוט‪ ,‬איז דאך די דיפערענץ פון אים ביז מיר‬
‫זיך אויסלערנען משלים זיין מיט די אייגענע חסרונות איז דערפאר א‬ ‫גרעסער‪ .‬איך האב אזוי ארום די געלעגנהייט צו פילן בעסער מיט זיך אליין‬
‫וויכטיגער חלק אינעם שלום בית מיט זיך אליין‪ .‬ווען איך בין גרייט צו‬
‫אנערקענען אז אויך איך‪ּ ,‬פונקט ווי די אנדערע אכט‪-‬ביליאן מיינס‪-‬גלייכן‪,‬‬ ‫ָאן דארפן אריינלייגן א פינגער אין קאלט וואסער!‬
‫בין נישט מושלם און אויך איך האב שוועריגקייטן און רויע תכונות וואס‬ ‫וואס קען זיין געשמאקער?‬
‫ווארטן אויסגעשלייפט צו ווערן‪ ,‬דעמאלט איז א באגעגעניש מיט מיינע‬
‫‪‬‬
‫שוואכקייטן ווייניגער אּפקומעניש‪.‬‬
‫ווען איך ווער באקוועם מיט מיינעם א חסרון‪ ,‬ווער איך נישט אזוי‬ ‫מיט יענעמ'ס חסרונות איז אונזער געוויסן מסכים‪ ,‬און דער מח לאזט‬
‫פארלוירן ווען געשטעלט קעגן דעם שּפיגל‪ .‬ס'איז אפשר נישט אזוי‬ ‫אראּפ די וו ַאך און ערלויבט אונז צו זען דעם נאקעטן אמת‪.‬‬
‫געשמאק ווען א חסרון שּפרינגט אין פנים‪ ,‬אבער בכל זאת ווארפט עס מיר‬
‫דער ּפראבלעם איז נאר‪ ,‬אז ס'קומט מיט א ּפרייז‪ .‬דעם ּפרייז וואס מיר‬
‫נישט אריין אין אזא פארלעגנהייט‪.‬‬ ‫צאלן פאר דער ּפריווילעגיע צאלט דאס געוויסן‪ ,‬וואס דערמאנט זיך אז אין‬
‫ווען איך באגעגן זיך מיט אן עגאאיסטישער אויפפירונג‪ ,‬ווער איך‬
‫נישט געכאּפט אין איבערראשונג‪ .‬יענעמ'ס אקט איז נישט קיין על‪-‬כרחך‬ ‫מיר אליין וואוינט דער זעלבער חסרון‪.‬‬
‫כל זמן מיין שייכות מיט יענער שוואכקייט איז געווען צווישן מיר און‬
‫דערמאנונג וועגן עּפעס וואס איך וויל נישט געדענקען‪.‬‬ ‫זיך אליין‪ִ ,‬ניחא‪ .‬דער מח קען די קונץ פון זיך באהאלטן‪ .‬ער איז א קינד‬
‫איך ווייס‪ .‬כ'ווייס אז אויך איך קען אמאל זיך אזוי אויפפירן‪ .‬כ'ווייס אז‬ ‫וואס פארדעקט זיך די אויגן און קומט צו דער מסקנא אז קיינער זעט‬
‫כ'וואלט זיך געוואלט זען אלס עמיצער וואס איז באפרייט פון דער תכונה‪,‬‬
‫אים נישט‪.‬‬
‫אבער כ'גיי לכבוד דעם נישט פארלייקענען דעם חלק פון מיין מציאות‪.‬‬ ‫ווען איך זע אבער עגאאיזם און אומפארגינערשאפט אין יענעם‪,‬‬
‫איך ארבעט אויף זיך‪ .‬איך ּפרוביר זיך נאך מער צו פארבעסערן‪ ,‬אבער‬ ‫פארשמירט מיין מח נישט דאס מציאות מיט העלע‪ ,‬פריינטליכע פארבן און‬
‫אינדערצווישן גיי איך נישט ערלויבן מיין מח מיך צו פארדרייען דעם קאּפ‪.‬‬ ‫לאזט די אייגנשאפט דורכקומען כמות שהיא‪ .‬און ווען איך כאּפ זיך אז יענע‬
‫ער קען ממשיך זיין מיט זיין באהאלטן‪-‬שּפיל‪ ,‬אבער איך וועל זיך יא מקבל‬ ‫תכונה איז מיר אייגנטליך גאנץ קענטליך‪ ,‬ווערט מיר אביסל אומבאקוועם‬

‫זיין ווי איך בין — אפילו איך וויל און וועל מארגן זיין בעסער ווי היינט‪.‬‬ ‫אויפ'ן הארץ‪.‬‬
‫מיר איז דער הסבר און אויספיר געפאלן‪ .‬עס לייגט זיך אויפ'ן שכל און‬ ‫ווי יענעם איד וואס האט אינמיטן 'על חטא' זיך דערמאנט וואו ער‬
‫דאס הארץ איז מסכים אז דאסמאל איז דער מח אויפריכטיג‪ .‬‬ ‫האט איבערגעלאזט דעם שירעם‪ ,‬קומען מיינע שוואכקייטן ארויף און איך‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב ‪67‬‬

‫יואל גליק‬

‫נשמהפארב‬

‫‪[email protected]‬‬

‫דער גאנצער נשמה‪.‬‬ ‫הויט אונזערן‪ ,‬א שמוציגע טעפעלע איז‬ ‫ארפאקט די טעפ‪,‬ספירפה טעג‬
‫דאך קיין כלי נישט פאר גאט ברוך הוא'ס‬ ‫אוועקגעלייגט די‬
‫‪‬‬ ‫עסצייג‪ ,‬די מצה‬
‫ליכטיגקייט‪.‬‬ ‫טאשן פארשטעקט‬
‫דער מענטש איז דאך געבוירן בצלם‬ ‫אמאל קען מען ארבעטן שעות אויף‬ ‫אין א גוט פלאץ‪,‬‬
‫אלקים‪ .‬חסד זיין רעכטע האנט‪ ,‬גבורה זיין‬ ‫אביסל נאנטקייט צום אויבערשטן און מיט‬ ‫די הגדות פאר‬
‫אביסל שלעכטקייט‪ ,‬אביסל גערעגטקייט‬ ‫קומענדיגן יאר שוין‬
‫לינקע‪ ,‬תפארת זיין גוף‪ ,‬נצח און הוד די‬ ‫גרייט‪.‬‬
‫פיס‪ ,‬און אזוי ווייטער‪.‬‬ ‫אלעס אנווערן‪.‬‬ ‫דער חמץ שמעקט שוין פון אלע‬
‫ווינקלען‪ .‬צוריק צו די וואכן טעג‪ ,‬נאך אכט‬
‫צו האבן דעם אמת'ן צלם אלקים דארף‬ ‫‪‬‬ ‫טעג ארויס פון דער וואכעדיגקייט‪ .‬נישט‬
‫מען די מידות נאר פאר גאט ברוך הוא נוצן‬ ‫געארבעט‪ ,‬געגעסן אנדערע סארט מאכלים‪,‬‬
‫עס לוינט אויף די מידות שווער‬ ‫געדאוונט מיט אן אנדערן ניגון‪ .‬אפשר גאר‬
‫עס‪ .‬חלילה נישט פאר עפעס אנדערש‪.‬‬ ‫ארבעטן‪ .‬עס איז דאך גארנישט קיין‬ ‫געהאט אביסל צייט צו טראכטן – אדער‬
‫נישט אויף וויי טון א צווייטן‪ ,‬נישט פאר‬ ‫פארגלייך‪ .‬אביסל איידלקייט אביסל‬ ‫אפילו צופיל צייט‪ ,‬ווער ווייסט‪.‬‬
‫ריינקייט‪ ,‬אויסדינען אביסל דעם גראבן‬ ‫‪‬‬
‫זיך גרויסהאלטן אדער צערייסן זיך‪.‬‬ ‫גוף‪ .‬א מענטש ווערט דאך א ווילד אייזל‬ ‫פסח וואקסט יעדער איד‪ .‬מען באקומט‬
‫געבוירן‪ .‬די גשמיות פארדעקט די אויגן‪,‬‬ ‫נייע מוחין‪ ,‬א פרישן שכל‪ ,‬אפשר גאר אמאל‬
‫‪‬‬ ‫מען זעט נאר זיך אליין‪ .‬אלץ מוז גיין זיין‬
‫וועג‪ .‬מען פארגעסט פונעם בורא עולם‪,‬‬ ‫דערהערט מען אביסל העכערס‪ ,‬אביסל‬
‫עקסטער איז די ספירה טעג א צייט צו‬ ‫טיפערס‪ .‬אפשר ביי די כזיתים‪ ,‬אפשר‬
‫פארמערן מיט אהבת חברים‪ ,‬געבן כבוד א‬ ‫מען פארלירט זיך אביסל‪.‬‬
‫איד‪ ,‬מ'קען א צווייטן נישט ליבן אז מ'קען‬ ‫ביים שיר השירים‪ ,‬אדער סתם אזוי אין א‬
‫‪‬‬ ‫שטילער מינוט‪.‬‬
‫פונעם מאיאנעז פלעשל דעם קאפ נישט‬
‫ארויסטאן‪ .‬איך און זיך און מערער נישט‪.‬‬ ‫אבער מיט אביסל זיך רייניגן עפנט זיך‬ ‫‪‬‬
‫דער מוח‪ ,‬עס מאכט זיך אויף דאס הארץ‪,‬‬
‫ביי צדיקים שיינט דאס די מערסטע‬ ‫מ'קען זען באמת ווער מיר זענען‪ .‬אונזער‬ ‫יעצט מען גייט אריין אין די מער‬
‫ארויס זייערע מידות טובות‪ .‬א ליכטיגקייט‬ ‫אמת'ע חשיבות‪ .‬די מידות ווארפן דמיונות‬ ‫פשוט'ע טעג דארף מען פון פריש אנהייבן‪,‬‬
‫דעם מענטש אין פנים‪ ,‬עס דאכט זיך אים‬
‫כולו אומר כבוד‪ .‬וויאזוי זיי האבן צו א‬ ‫געוואלדיגע הויכע גרויסע מדריגות‪ ,‬אבער‬ ‫זיך אויסאיידלען די מידות‪ ,‬די אלע זאכן‬
‫איד גערעדט‪ ,‬ווי זיי זענען פון זייער וועג‬ ‫צו א צווייטן האט ער קיין הארץ חלילה‪.‬‬ ‫וואס מען האט דערהערט פסח איז דאך‬
‫נאר מתנות וואס קומט זיך אונז אפילו‬
‫אינגאנצן ארויס צו העלפן א אידל‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫נישט‪ ,‬דארף מען אין די ספירה טעג דאס‬
‫אן הארת פנים‪ ,‬א גוט ווארט‪ ,‬א טובה‪,‬‬
‫מען גרייט זיך ספירה צו קבלת התורה‪,‬‬ ‫פארדינען‪.‬‬
‫מיט אזא קדושה‪ ,‬מיט אזא ביטול‪.‬‬ ‫מיט אויסגעאיידלטע ריינע מידות‪ ,‬א‬ ‫אבער אנע מידות טובות קען דאך‬
‫געטליכקייט נישט דורכשיינען דעם דיקן‬
‫‪‬‬ ‫זיסקייט‪ ,‬א געשמאק‪ ,‬אביסעלע דעם זיך‬
‫אוועקלייגן‪ ,‬ליב האבן א צווייטן איד מיט‬
‫קבלת התורה איז אט אט‪ .‬זיבן מאל‬
‫זיבן‪ .‬מ'קען זיין דאן אין א גאר אנדערער‬

‫מצב‪ ,‬מקבל זיין די תורה הקדושה מיט‬
‫אנאנדערער דערהער ‪ .‬‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪68‬‬

‫‪ ‬ברידערליכע ליבשאפט‬

‫טאשקעלע‬

‫‪ ‬דאס בילד האב איך געמאלעוועט‬
‫אסאך יאר צוריק פון מיינע צוויי ליכטיגע‬

‫קינדערלעך שפאצירן אינאיינעם‪.‬‬
‫‪ ‬איך האב דאס געמאלעוועט מיט יעדן‬
‫דעטאל‪ ,‬אינגאנצן אנדערש ווי איך מאלעווע‬
‫היינט‪ .‬פאר מיר איז דאס אביסל צו ענליך‬
‫צו א פאטא‪-‬בילד‪ .‬ביי מיר איז ַארט אביסל‬

‫מער פון סתם אזוי נאכמאלעווען‪.‬‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב ‪69‬‬

‫מנחם גאלד‬

‫אפענעשמועסן‬

‫ר' מ‪ .‬ג‪ ,57 ,.‬קיעוו‪ ,‬אוקראינע‬

‫און די גאנצע געגנט וואו איך וואוין איז דערווייל‬ ‫ס איז געווען אין די פארנומענע ערב פסח טעג ווען מיר האבן זיךע‬
‫נישט געשעדיגט געווארן‪.‬‬
‫געטראפן אין דער שטאט מאנסי צוליב א ביזנעס זיצונג‪ .‬דערנאך זענען‬
‫פארשטייט זיך אז פאר דער קריג ענדיגט זיך‬ ‫מיר פארבליבן שמועסן מיט עטליכע קאלעגעס פארנט פון דעם לאקאל‬
‫וועל איך זיך נישט צוריקקערן‪ ,‬אבער איך האף‬ ‫וואו די זיצונג איז פארגעקומען‪ ,‬דער וועטער האט מיטגעשפילט‪ ,‬עס‬
‫אז עס וועט זיך שנעל ענדיגן‪ ,‬אז רואיגקייט‬
‫וועט צוריקקומען אין לאנד‪ ,‬און איך וועל קענען‬ ‫איז געווען א מחיה‪.‬‬
‫אזוי רעדנדיג איז דארט אנגעקומען א קאר מיט עטליכע אידן‪ ,‬וואס טייל‬
‫אהיימגיין‪.‬‬ ‫פון זיי זענען מיר באקאנט‪ ,‬און נאכ'ן רעדן מיט זיי עטליכע מינוט האבן זיי מיר‬
‫ „אז איר האט משפחה אין ארץ ישראל‪,‬‬
‫פארגעשטעלט א גאסט אין זייער קאר‪ :‬א איד פון אוקראינע‪.‬‬
‫פארוואס זוכט איר צוריקצוגיין קיין אוקראינע?‬ ‫"נו‪ ,‬מאך אן אפענע שמועסן"‪ ,‬האבן אלע מיינע קאלעגעס ווי איינער‬
‫ווייל איך האב זייער ליב געהאט מיין קהילה‬ ‫אויסגעשריגן‪ .‬יעדער קען מיר דאך אלס דער "אפענע שמועסן מענטש"‪ ,‬און אז מען‬
‫און מיין ארבעט אין קיעוו‪ .‬עס איז זייער גוט‬
‫געווען‪ ,‬און אויב זאכן וועלן אמאל צוריקקומען‬ ‫האט א קאנדידאט‪ ,‬נא‪ ,‬געגאנגען‪ ,‬א שמועס‪...‬‬
‫זיין אידיש איז לאו דוקא די בעסטע‪ ,‬אבער איינער פון זיינע באגלייטער איז‬
‫אפילו נאנט צו נארמאל וועל איך צוריקגיין‪.‬‬ ‫געווען וויליג צו ארויסהעלפן און איבערטייטשן די ווערטער וואס מיר האבן נישט‬
‫אבער פון דער אנדערער זייט דארף איך‬
‫נעמען אין באטראכט אז עס קען זיין אז זאכן‬ ‫פינקטליך פארשטאנען‪ ,‬און דער שמועס איז מער ווייניגער געפארן געשמירט‪.‬‬
‫וועלן קיינמאל נישט צוריקגיין ווי פריער‪ .‬אסאך‬ ‫אויפ'ן פארלאנג פון זיינע באגלייטער זענען מיר נישט אריין צו רעדן איבער די‬
‫פון דער קהילה טראכטן מער קיינמאל נישט צו‬
‫צוריקקומען‪ ,‬און אן קיין געהעריגע קהילה וועל‬ ‫פעולת הצלה און ווי אזוי ער מיט זיין פאמיליע האבן זיך ארויסגעזען פון לאנד‪.‬‬

‫איך אוודאי נישט צוריקגיין‪.‬‬ ‫האף צו קענען טרעפן אין ארץ ישראל א גוטע‬ ‫ „שלום עליכם‪ ,‬וואס טוט איר יעצט אין ניו‬
‫איך קען באמת יעצט נישט וויסן ווי אזוי זאכן‬ ‫ארבעט‪ ,‬און צו קענען צאלן אליין די רענט פאר‬ ‫יארק?‬
‫וועלן זיך מסדר זיין‪ .‬מען דארף מיט רואיגקייט‬ ‫די דירה‪ .‬אין קיעוו האב איך געהאט א געהעריגע‬
‫אויסווארטן ווי לאנג זאכן וועלן זיין פארביי‪ ,‬און‬ ‫איך בין דאהי פאר א וואך‪ .‬דערנאך וועל איך‬
‫ארבעט‪.‬‬ ‫בע"ה אפפליען קיין ארץ ישראל וואו איך האב‬
‫לאזן דעם באשעפער פירן‪.‬‬ ‫ „וואס איז געווען אייער פרנסה אין קיעוו?‬
‫ „זענען נאך דא אידן אין קיעוו?‬ ‫איך פלעג טון קאר סערוויס‪ ,‬און אויך‬ ‫משפחה און איך וועל דארט וויילן אויף פסח‪.‬‬
‫יא‪ ,‬אבער נישט צופיל‪ .‬פון די גוים זענען‬ ‫דעליווערן זאכן פאר מענטשן‪ .‬אין קיעוו איז עס‬ ‫מיין ווייב און קינדער זענען שוין אין ארץ‬
‫געבליבן גאר אסאך‪ ,‬אסאך פון מיינע שכינים האבן‬ ‫ישראל‪ ,‬זיי זענען געפלויגן פון פוילן גלייך קיין‬
‫אוועקגעשיקט זייערע ווייבער און קינדער‪ ,‬אבער‬ ‫געווען א שיינע פרנסה‪.‬‬ ‫ארץ ישראל‪ ,‬איך האב אבער נאך געהאט זאכן‬
‫זיי זענען געבליבן אין קיעוו‪ ,‬זיי האבן געוואלט‬ ‫איך פלעג אויך אפט ארבעטן פאר נסיעות ווען‬ ‫צו ערלעדיגן דא אין ניו יארק בין איך קודם‬
‫קעמפן פאר אוקראינע‪ ,‬זיי האבן געהאפט אז‬ ‫מען האט געדארפט ברענגען אדער טראגן זאכן‬
‫די רוסן וועלן אריינקומען קיין קיעוו און זיי‬ ‫איבער אוקראינישע שטעט‪ ,‬מען פלעגט זיך אסאך‬ ‫אהערגעקומען‪.‬‬
‫וועלן קענען אריינגעבן אביסל פאר זייער שונא‪.‬‬ ‫ „וואו האלטן זיך אויף די ווייב און קינדער?‬
‫דערווייל קוקט נישט אויס אז די רוסן וועלן‬ ‫באנוצן מיט מיר‪.‬‬ ‫מיינע קרובים האבן אונז פארשאפט א דירה‪.‬‬
‫ „קלערט איר זיך צוריקצוקערן קיין קיעוו?‬ ‫עס איז א שיינע צוגעשטעלטע דירה‪ .‬מיר האבן‬
‫אריינקומען קיין קיעוו‪.‬‬ ‫איך האב אזא מחשבה‪ .‬איך האף אזוי‪ .‬דערווייל‬ ‫דארט זייער נאנטע קרובים‪ ,‬מיין ווייב'ס אלע‬
‫ „אלס אן אוקראינישער בירגער‪ ,‬ווי אזוי פילט‬ ‫הער איך פון שכינים אין קיעוו אז דער מצב האט‬
‫איר זעענדיג די ברוטאלע רציחות פון די רוסישע‬ ‫זיך בארואיגט אין קיעוו זעלבסט‪ ,‬און אז מיין הויז‬ ‫ברידער וואוינען אין ארץ ישראל‪.‬‬
‫טרופן אויף ציווילע בירגער אין שטעט ווי בוטשע?‬ ‫איך האב געזאגט פאר מיינע שוואגערס אז איך‬
‫ווער זאגט דיר אז די רציחות האבן די רוסישע‬

‫טרופן דורכגעפירט? האסט געזען?‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪70‬‬

‫א איד פון קיעוו צוגאסט‬ ‫עפנאדריגדטעזריךקורויעגל‬
‫אין ניו יארק‬ ‫ווצהאאויבעארךיעטףזירקזיאךקאזךנייעךערששןנס‪,‬טעל‬

‫נאך גאנץ נארמאל‪ ,‬אבער נישט אזוי גלאנציג ווי‬ ‫ווען איך האלט אז ער אליין ווייסט דעם אמת אז‬ ‫ענדיגן‪ ,‬אז‬
‫ענק דא מיינען‪ .‬ווען די מלחמה וועט אריבערגיין‬ ‫עס איז לכאורה זיינע פירות נאך וואס ער האט‬ ‫רצאאאווייןהרךאייייולגוקמאקעגנקייולידי‪,‬ןמטקואעעווןנןעעטן‬
‫וועט ארויסקומען אסאך זאכן וואס ער האט‬
‫באוואפנט די מאפיא‪.‬‬ ‫אנהייב פון דער מלחמה האט פרעזידענט‬
‫שלעכט געהאנדלט‪.‬‬ ‫ „הייסט די באמבעס אויף ציווילע צילן איבער‬ ‫זעלענסקי געעפנט די וואפן קאמערן און געטיילט‬
‫ „אייער מיינונג אויף פוטין?‬ ‫די לענג און ברייט פון אוקראינע זענען אויך די‬ ‫ביקסן פאר די ציווילע מאסן רעכטס און לינקס‪,‬‬
‫סתם א שלעכטער מענטש‪ .‬גענומען די לעבנס‬ ‫און בעיקר האט ער שטארק באוואפנט די‬
‫פון מיליאנען מענטשן און עס חרוב געמאכט‪ ,‬אין‬ ‫ארבעט פון די מאפיא?‬ ‫אוקראינע מאפיא‪ .‬איך האב דאן געזאגט פאר מיין‬
‫גרויס טייל אויף אייביג‪ ,‬פאר גארנישט און פאר‬ ‫ניין‪ ,‬עס קען זיין אז רוסלאנד זאל צילן ציווילע‬ ‫ווייב אז דאס באזארגט מיך מער ווי די גאנצע‬
‫נישט‪ .‬זיי האבן אים גארנישט שלעכט געטון‪ ,‬סתם‬ ‫צילן פאר סיי וועלכער סיבה‪ ,‬אדער ווייל זיי ווייסן‬
‫אז עס איז דא דארט וואפן‪ ,‬אדער ווייל מען‬ ‫אינוואזיע‪.‬‬
‫פאר רשעות‪.‬‬ ‫טרענירט דארט סאלדאטן‪ ,‬אבער ביז'ן גיין שיסן‬ ‫איך האב איר געזאגט אז רוסישע זעלנער גייען‬
‫די וועלט וואלט אים געדארפט באהאנדלען‬ ‫ציווילע אין די גאסן‪ ,‬א מיליטער טוט דאס נישט‪.‬‬ ‫נישט הרג'ענען ציווילע אוקראינער‪ ,‬זיי זענען א‬
‫נארמאלע מיליטער‪ ,‬אבער די אוקראינישע מאפיא‬
‫שטרענגער‪.‬‬ ‫דאס טוט מאפיא‪.‬‬ ‫קען איך זייער גוט‪ ,‬און פון זיי איז דא וואס צו‬
‫ „וואס קלערט איר‪ ,‬ווען גייט מען זיך‬ ‫איך בין אויך בכלל נישט זיכער אז דאס שיסן‬
‫קענען צוריקקערן צו די מקומות הקדושים אין‬ ‫ציווילע צילן איז פון רוסלאנד‪ ,‬עס קען זיין אז‬ ‫מורא האבן‪.‬‬
‫אוקראינע טוט דאס כדי צו קענען באקומען די‬ ‫די בילדער ארויס פון די אלע שטעט האבן‬
‫אוקראינע?‬ ‫אויף זיך קלארע שטריכן פון די אוקראינע מאפיא‪,‬‬
‫דאס איז נישט קיין זאך וואס סיי ווער‬ ‫וועלטס אויפמערקזאמקייט‪.‬‬ ‫זיי זענען ברוטאלע רוצחים וועלכע מארדעווען‬
‫קען פאראויסזאגן‪ .‬ווען די מלחמה וועט זיין‬ ‫ „אזוי צו האסן דאס אייגענע לאנד‪...‬‬ ‫רעכטס און לינקס ווער עס שטייט זיי אין וועג‪,‬‬
‫פארטיג און מען וועט זען אז עס איז זיכער זיך‬ ‫עס איז נישט קיין האס‪ .‬איך גלייב אז ווען‬ ‫און איך גלייב אז זיי שטייען אונטער די מארדן‬
‫די מלחמה וועט פארבייגיין און מענטשן וועלן‬
‫צוריקצוקערן‪ ,‬וועט מען קענען פארן‪.‬‬ ‫קענען דערציילן וואס זיי האבן אליין געזען‪ ,‬וועט‬ ‫וואס מען זעט אין די אלע שטעט‪.‬‬
‫ „האט איר מיטגעהאלטן די טראגעדיע ווען‬ ‫ „איר גלייבט באמת אין וואס איר זאגט דא?‬
‫דריי בחורים זענען ל"ע אומגעקומען פאראיאר‬ ‫ארויסקומען דער אמת‪.‬‬ ‫יא‪ .‬איך ווייס אז אונזער פרעזידענט איז א‬
‫איך פארשטיי אז ענק אין אמעריקע‪ ,‬וואס‬ ‫גוטער אקטיאר‪ ,‬ער ווייסט גוט ווען צו וויינען‬
‫אין אוקראינע?‬ ‫ענק מיינען אז אוקראינע איז א נארמאלע לאנד‬ ‫און ווען צו ברעטשען‪ ,‬און ער שטעלט אהער‬
‫כ'האב געהערט דערוועגן‪ .‬עס איז געווען‬ ‫מיט נארמאלע פירער‪ ,‬און ענק כאפן ניטאמאל‬ ‫פאר דער וועלט כאילו עס איז רוסישע רציחות‪.‬‬
‫א שטארקער ווייטאג פאר די אידן אין קיעוו‬ ‫ווי קארופטירט די פירערשאפט דא איז‪ ,‬קענען‬
‫אינאיינעם מיט אידן אין דער גאנצער וועלט‪,‬‬ ‫עס נישט גלייבן‪ .‬אבער אסאך אוקראינער בירגער‬
‫אבער מען האט מיר נישט געבעטן קיין הילף‪ ,‬און‬ ‫זענען בכלל נישט אזוי פארגלייבט אין דעם‬

‫עס איז אויך זייער ווייט פון מיר‪.‬‬ ‫זעלענסקי ווי עס קוקט אויס פון אינדרויסן‪.‬‬
‫ „עפעס וואס איר ווילט זאגן פאר כלל ישראל‬ ‫ „דאס הערט זיך גאר מאדנע‪ ,‬ווי א‬

‫וועגן יהדות אוקראינע?‬ ‫קאנספיראציע‪ .‬איר האט פיינט זעלענסקי?‬
‫יעדער איד וואס העלפט די אידן אין אוקראינע‬ ‫ניין‪ .‬ער איז דער בעסטער פירער פאר‬
‫האט א חלק אין הצלת נפשות ממש‪ .‬די אלע‬ ‫אוקראינע אין לאנגע יארן‪ .‬און איך מיין אז ער‬
‫ארגאניזאציעס העלפן אידן‪ ,‬איינער אויף איין‬ ‫מיינט באמת די טובה פון דעם פאלק‪ .‬אבער אין א‬
‫וועג‪ ,‬א צווייטער אויף א צווייטן וועג‪ ,‬אבער אלע‬ ‫לאנד מיט אזויפיל קארופציע איז זיין אויפפירונג‬
‫טוען הצלת נפשות‪ .‬‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב ‪71‬‬

‫שמעון יואל קליין‬

‫שבתטיש‬

‫הייזקע‪ ,‬אין דער צייט וואס ר' מנחם מענדל האט‬ ‫מיט א מאן א תלמיד חכם?א״פרישע עולם הבא‬
‫רואיג געקענט לערנען און דינען דעם באשעפער‬
‫ווי ער וואלט אפגעליינט אירע מחשבות‪ ,‬האט‬
‫א גאנצן טאג‪ ,‬אן קיין איבעריגע דאגות‪.‬‬ ‫זיך איר טאטע אנגערופן‪" :‬שרה מיינע‪ ,‬דו קענסט‬
‫נאך צוריקציען‪ .‬פארלאנג א גט‪ ,‬און דו וועסט‬
‫‪‬‬ ‫לעבן גליקליכער‪ ,‬גלייב מיר"‪ .‬מיט אויגן פול מיט‬
‫דאס איז עס‪ ,‬שרה טייערע"‪ ,‬זענען‬
‫געווען איז דאס אין א ספעציעל פראסטיגן‬ ‫ראובנ'ס אויגן געווען הארט און‬
‫טאג‪ .‬א שווערער שניי האט זיך אראפגעלאזט אויף‬ ‫זיין גאנצע געזיכט באדעקט מיט‬
‫פריסטיק‪ ,‬און שרה האט געזען אז זי פארמאגט‬ ‫א בלעכענער מאסקע‪" .‬שרה מיין‬
‫נישט קיין ארבעט‪ .‬די לעצטע פרוטות וואס זי האט‬ ‫טאכטער‪ ,‬גענוג איז גענוג‪ .‬איך פארלאנג‬
‫אוועקגעלייגט איז געגאנגען צו קויפן א מאנטל‪,‬‬ ‫אז דו זאלסט די רגע בעטן פון דיין מאן א גט!" טרערן האט זי געשאקלט מיט'ן קאפ אויף ניין‪ .‬זי‬
‫און יעדער איז געווען אצינד איינגעשפארט אין די‬ ‫שרה איז געווארן אויפגעשוידערט‪ .‬וואס? האט וועט אזא זאך נישט טון‪ ,‬אפגעזען וואס עס גייט‬
‫ווארעמע הייזער‪ .‬עס זעט נישט אויס ווי עס וועלן‬ ‫זי ריכטיג געהערט?! אבער איר טאטע‪ ,‬ראובן דער איר אפקאסטן‪ .‬‬
‫זיין עפעס קליענטן היינט‪ .‬אין אנדערע ווערטער‪,‬‬ ‫חשוב'ער גביר פון פריסטיק‪ ,‬האט איבערגעזאגט‬
‫עס וועט ווארשיינליך נישט זיין וואס צו עסן‬ ‫זיינע רייד מיט א שטייפקייט‪" :‬פון צופרי ביז‬
‫ביינאכט זיץ איך און ווארט ווען דיין פוילער מאן גאר שווערע טעג זענען אריבער אויף דעם‬
‫היינט פאר נאכטמאל‪.‬‬ ‫זאל שוין אנהייבן צו טון עפעס געשעפטן‪ ...‬וואס פארפאלק‪ .‬זיי האבן זיך געשלעפט פון איין‬
‫רבי מנחם מענדל האט זיך איינגעוויקלט אין‬ ‫קלערט ער? אז ווייל איך פארמאג געלט אין מיין פלאץ צום אנדערן‪ ,‬ביז עס איז זיי געלונגען זיך‬
‫זיין דינעם מאנטל און איז געגאנגען אין בית‬ ‫בערזל‪ ,‬קען ער פארברענגען זיין צייט און זיצן א צו קווארטירן אין עפעס אן אלטן פארשעמטן‬
‫המדרש אריין לערנען — דארט איז כאטש געווען‬ ‫גאנץ לעבן באקוועם אויף מיין קאנטע? איך בין כאטקע‪ ,‬מיט אויפגעהאקטע שויבן און שיילנדע‬
‫א געהייצטע אויוון‪ .‬שרה איז פארבליבן אין דעם‬ ‫ווענט‪ ,‬די קאלטע ווינטן האבן אריינגעדרינגען‬ ‫נישט גרייט דערפאר!"‬
‫פראסטיגן הויז און געווארט אז איינער זאל קומען‬ ‫"אבער טאטי"‪ ,‬האט שרה רעאגירט מיט א בארבאריש אין איר‪ ,‬און שרה האט זיך געדארפט‬
‫ברענגען עפעס ארבעט‪ .‬אזוי האט זי געווארט ביז‬ ‫צעבראכענער שטימע‪" .‬מיין טייערער מאן ר' איינהאלטן נישט אויסצושיסן אין א ביטער‬
‫ביינאכט‪ ,‬און אויך דעם קומענדיגן טאג‪ .‬קיינער‬ ‫מנחם מענדל איז א הייליגער איד‪ ,‬א קדיש‪ ,‬א געוויין‪ ,‬נאכ'ן אריבערגיין אזא דראסטישן טויש‪,‬‬
‫פון א ברייטער ווילא מיט אלע צוגעהערן צו א‬ ‫צדיק‪ .‬איך"‪...‬‬
‫באווייזט זיך נישט‪.‬‬ ‫"קיין ווארט מער!" האט ער איר איבערגעהאקט לעבן מיט אזויפיל דחקות‪.‬‬
‫דאס פארפאלק האט געהונגערט‪ .‬אויך‬ ‫א בייזער‪" .‬אויב ביסטו נישט גרייט דערפאר‪ ,‬אבער איר מאן ר' מנחם מענדל איז פשוט‬
‫צומארגנס האבן זיי פארגעזעצט צו פאסן‪ .‬שרה‬ ‫וועלן ענק מער נישט קענען וואוינען ביי מיר אויף געזעסן אין א זייט און געלערנט מיט א רואיגקייט‪,‬‬
‫האט זיך ארומגעדרייט צעטומלט‪ ,‬און געזען מיט‬ ‫קעסט‪ .‬נאך היינט נאכט פאקט אייך די געפעק און ווען זיין געזיכט שטראלט און אן אינערליכע‬
‫אירע אומקלארע אויגן וויאזוי איר מאן פארלאזט‬ ‫זוכט אייך א צווייטן אויף וועמען זיך צו שפייזן! שמחה דערקענט זיך אויף אים‪ .‬דאס האט‬
‫נאכאמאל דאס הויז צו גיין אין שול‪ .‬איר קאפ‬ ‫דערווארעמט שרה‪ ,‬זי האט זיך צוזאמגעקליבן די‬ ‫פארשטאנען?!"‬
‫וועגט ווי עס וואלט געווען בליי‪ ,‬ווער ווייסט צי‬ ‫ווען די נאכט איז צוגעפאלן און דער איידעלער‪ ,‬כוחות און זיך ארויסגעלאזט אויף דער גאס צו זען‬
‫זי וועט נישט היינט אויסגיין פון הונגער? און איר‬ ‫ערליכער ר' מנחם מענדל האט זיך באוויזן מיט וואו מען קען שאפן עפעס צו עסן‪.‬‬
‫מאן‪ ,‬ער וועט עס יא איבערלעבן? אדער חלילה‪...‬‬ ‫זיין דיקן גמרא אונטער'ן ארעם‪ ,‬האט אים זיין דאן איז איר בייגעפאלן א גוטער געדאנק‪ :‬זי‬
‫דאן האט זי באשלאסן אז אויב וועט זי נישט‬ ‫שווער שוין אפגעווארט מיט א שטרענגן געזיכט‪ .‬האט דאך צוויי גאלדענע הענט און זי קען גוט‬
‫"מענדעלע זיסער‪ ,‬טראג אפ פון דא‪ ,‬איך וויל דיך נייען‪ .‬אלזא‪ ,‬זי וועט לאזן וויסן פאר'ן ציבור אז‬
‫טון עפעס‪ ,‬וועלן זיי טאקע אויסגיין‪.‬‬ ‫מער נישט קענען! קיין פרוטה וועסטו מער נישט זי איז געווארן א שניידערין‪ ,‬האפנטליך וועט איר‬
‫דער באשעפער צושיקן צופרידענע קליענטן‪ ,‬און‬ ‫זען פון מיר! גענוג איז גענוג!"‬
‫‪‬‬ ‫אן קיין איבעריג ווארט האט ר' מנחם מענדל אזוי וועט מען האבן פון וואס זיך צו שפייזן‪.‬‬
‫א רואיגער איינגעפאקט זיינע צענדליגער ספרים אזוי האט זיך אנגעהויבן א פרישע עפאכע‬
‫מיט אירע לעצטע כוחות האט זי זיך‬ ‫און זיך געגרייט צו פארלאזן דאס הויז‪ ,‬אין דער אין זייער לעבן‪ .‬מען האט געלעבט טאקע זייער‬
‫אויפגעהויבן און געגאנגען צום שטאטישן‬ ‫צייט וואס זיין אשת חיל שרה האט געקוקט מיט בצמצום‪ ,‬אבער עס איז כאטש געווען אביסל מיט‬
‫בעקעריי‪ ,‬וואו דער ברייט‪-‬ביינערדיגער בעקער‬ ‫שאק און שוידער‪ .‬חלומ'ט זי נישט? א טאטע וואס צו שטילן דעם הונגער און עטוואס באדעקן‬
‫האט פארקויפט זיינע גרויסע ברויטן און געבעקסן‪.‬‬ ‫פארטרייבט איר טאכטער‪ ,‬ווייל זי וויל וואוינען די גרויסע שפאלטנס אין זייער אזויגערופענער‬
‫זי האט קוים געקענט שטיין אויף אירע פיס‪ ,‬מיט‬
‫אירע לעצטע כוחות האט זי זיך צוגעשלעפט צו‬

‫זיין טישל‪.‬‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪72‬‬

‫‪[email protected]‬‬

‫ְו ִׁשַּלח ֶאת ַהָּׂש ִעיר ַּב ִּמ ְד ָּבר‪ :‬דער‬ ‫עונג שבת‬ ‫צולאזן איר הייליגער מאן זאל אויסגיין פון‬ ‫"אנטשולדיגט‪ ,‬איר וואלט מיר אפשר‬
‫הייליגער אבן עזרא שרייבט (ויקרא‬ ‫גרויס הונגער‪.‬‬ ‫געקענט געבן איין ברויטל אויף ב ָארג?"‬
‫טז‪ ,‬ח) אז דער וואס פארשטייט‬ ‫טועמי׳‬
‫דעם טיפן סוד פונעם ווארט 'עזאזל'‬ ‫"איך בין מסכים"‪ ,‬האט זי ענדליך‬ ‫דער בעקער האט איר אנגעקוקט מיט‬
‫— דער ווייסט דעם סוד פונעם שטן‬ ‫ענטפער‬ ‫געשעפשעט‪ ,‬מיט א קוים הערבארער שטימע‪.‬‬ ‫א דענערווירנדן בליק‪" .‬אויף בארג? די אלע‬
‫און דער סוד פון זיין נאמען‪ ,‬און עס‬ ‫דער בעקער האט איר מיט א שמייכל‬ ‫דלפונים וועלכע נעמען און שרייבן אויף‪,‬‬
‫זענען דא נאך ערטער אין די תורה‬ ‫איינגעפאקט א גרויסע פרישע ברויט‪ ,‬און‬ ‫באצאלן קיינמאל נישט! איך קען שוין די‬
‫וואו מ'קען דאס טרעפן‪ .‬לייגט ער‬ ‫אפילו א שטיק געשמאקע קעז‪ ,‬און צוגעלייגט‬ ‫מעשיות! מען נעמט נאך אביסל און נאך‬
‫צו‪ ,‬אז ער וועט ארויסגעבן אביסל‬ ‫נאך א רייע מיט רייצנדע געבעקסן‪ ,‬בשעת‬ ‫אביסל‪ ,‬דער חוב ווערט גרעסער‪ ,‬און ווען‬
‫פונעם סוד‪" :‬בהיותך בן שלושים‬ ‫וואס די פרוי האט אונטערגעשריבן מיט די‬ ‫מ'האט נישט צו באצאלן ווערט מען נעלם‪,‬‬
‫ושלוש תדעהו"‪ .‬אין אידיש‪ :‬ווען‬ ‫לעצטע כוחות א צעטל אז זי גיט אים אוועק‬ ‫ווארשיינליך הייבט מען אן אנצוזעצן א‬
‫דו וועסט זיין דריי און דרייסיג יאר‬ ‫צווייטן אומגליקליכן בעקער‪ ,‬הא? דאס איז‬
‫וועסטו עס וויסן‪ .‬דאס איז א רמז‬ ‫איר עולם הבא‪.‬‬ ‫מיין פרנסה‪ ,‬איך פארקויף ברויט‪ .‬איך בארג‬

‫צום סוד פון עזאזל‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫נישט!"‬
‫דער רמב"ן שרייבט אז ער איז‬ ‫זי האט געוואלט שרייען אז עס איז פיקוח‬
‫א רכיל ומגלה סוד‪ ,‬און ער וועט‬ ‫נאכ'ן עסן א שטיקל געבעקסל און זאגן‬ ‫נפש‪ ,‬שוין דריי טעג וואס זי האט נישט‬
‫זאגן די כוונה פון "רבי אברהם נאמן‬ ‫על המחיה‪ ,‬האט זיך שרה ארויסגעלאזט מיט‬ ‫געגעסן‪ ,‬אבער זי האט זיך איינגעהאלטן‪ .‬דער‬
‫מכסה רוח דבר"‪ ,‬אז ווי באקאנט איז‬ ‫שנעלע טריט אין ריכטונג פון בית המדרש‪,‬‬ ‫גערוך פון די פרישע ברויטן זענען אריין אין די‬
‫דער שעיר לעזאזל א שטיקל שוחד‬ ‫וואו זי האט דערלאנגט פאר איר שוואכן מאן‬ ‫נאז לעכער און איר געמאכט כמעט אויסגיין‪.‬‬
‫פאר'ן שטן אז ער זאל פארמאכן‬ ‫דעם הייסן ברויט און קעז‪ .‬רבי מנחם מענדל‬ ‫אבער מיט די לעצטע כוחות האט זיך שרה‬
‫דאס מויל און נישט מקטרג זיין אויף‬ ‫האט זיך געוואשן און טועם געווען‪ ,‬ענדליך‬ ‫אויסגעדרייט ָאן רעדן א ווארט און זיך‬
‫אידן‪ ,‬אבער וויבאלד מ'זאל נישט‬ ‫דערווייטערט מיט הייסע טרערן וואס פילן אן‬
‫מיינען ווי ס'איז חלילה כאילו מ'איז‬ ‫איז זיין קאליר צוריקגעקומען צום געזיכט‪.‬‬ ‫אירע אויגן‪ .‬טרערן פון אנטוישונג‪ ,‬פון הונגער‪.‬‬
‫מקריב א קרבן פאר אים‪ ,‬שיקט מען‬ ‫ערשט דאן האט ער באמערקט אז זי‬ ‫"בלייבט שטיין!" האט זי פלוצים געהערט‬
‫דעם שעיר ווייט אוועק צו אן ארט‬ ‫וויינט‪" .‬פארוואס וויינסטו?" זי האט אים‬ ‫הינטער זיך דעם בעקער הייבן זיין שטימע‪.‬‬
‫וואו מ'קען עס נישט זען‪ .‬און דער‬ ‫פארציילט וואספארא שריט זי איז באגאנגען‬ ‫"קומט אהער‪ ,‬איך וועל אייך געבן א ברויטל‬
‫סוד פון דריי און דרייסיג איז‪ ,‬אז‬ ‫פאר א שטיקל ברויט‪ ,‬צוליב די געפערליכע‬
‫דער דריי און דרייסיגסטער פסוק‬ ‫נויט אין וואס זיי געפינען זיך‪" .‬יעצט האב‬ ‫— מיט איין תנאי!"‬
‫פון דעם ווארט עזאזל‪ ,‬איז דער‬ ‫איך פארלוירן אויך יענע וועלט"‪ ,‬האט זי‬ ‫מיט דאס לעצטע ברעקעלע כח זיך‬
‫פסוק "ולא יזבחו עוד את זבחיהם‬ ‫אויסצודרייען איז זי צוריק צום טישל‪ .‬זי האט‬
‫ביטערליך געכליפעט‪.‬‬ ‫געוואוסט אז זי איז גרייט אויף סיי וועלכער‬
‫לשעירים"‪.‬‬ ‫דער צדיק האט געהערט אירע רייד‪ ,‬און‬ ‫באדינונג עס וועט זיך אויספעלן צו קענען‬
‫א גרויסע שמייכל האט זיך באוויזן אויף זיין‬
‫וויפיל מצות איז געווען ביים‬ ‫געזיכט‪" .‬דו האסט זיך נישט וואס צו זארגן‪.‬‬ ‫באקומען א שטיקעלע ברויט‪.‬‬
‫מאכן דעם גורל אויף די צוויי‬ ‫ממש איידער דו ביסט אנגעקומען אהער האט‬ ‫אבער צו אזא תנאי וואס דער בעקער‬
‫מיר אנגעכאפט א געפערליכע שוואכקייט‪,‬‬ ‫האט פארגעלייגט‪ ,‬האט זי זיך אינגאנצן נישט‬
‫שעירים?‬ ‫און ווען נישט דו קומסט אן מיט די ברויט‬ ‫געראכטן‪ .‬זי האט זיך צוגעהערט צו זיינע‬
‫מקורות‪ :‬מאירי בפרשתן‬ ‫און קעז וואלט איך שוין מן הסתם נישט‬ ‫ווערטער אין גענצליכן שאק‪" .‬אז איר וועט‬
‫געלעבט‪ ...‬אויב אזוי‪ ,‬קומט אויס אז דו האסט‬ ‫מיר געבן אייער טייל אין עולם הבא‪ ,‬וועל איך‬
‫דער מאירי שרייבט אז עס זענען‬ ‫מיט דעם ברויטל זיך געקויפט עולם הזה —‬
‫געווען צוויי באזונדערע מצוות‬ ‫אייך דערלאנגען א ברויט"‪.‬‬
‫און אויך עולם הבא!"‬ ‫פאר לאנגע סעקונדעס איז זי געשטאנען‬
‫דערביי‪ ,‬די ערשטע מצוה איז געווען‬ ‫עולם הזה האט זי פארשטאנען‪ ,‬זי איז‬ ‫פארטראכט און אומבאשלאסן‪ .‬איר עולם‬
‫אז מ'זאל מאכן דעם גורל אז איינס‬ ‫הבא‪ ...‬איר גאנצער טייל פון די ביטערע‬
‫נישט געבליבן אן אלמנה‪ .‬אבער עולם הבא?‬ ‫הארעוואניע און מסירות נפש‪ ...‬אוי‬
‫זאל זיין אין דער רעכטער האנט‬ ‫"יא יא‪ ,‬כל המקיים נפש אחת מישראל‬ ‫באשעפער‪ ,‬איך האב אלעס אוועקגעגעבן אז‬
‫און איינס אין דער לינקער האנט;‬ ‫כאילו קיים עולם מלא! דו האסט געראטעוועט‬ ‫מיין טייערער מאן זאל דיך דינען‪ ,‬פון א רייכן‬
‫א נייע עולם הבא‪ ,‬וואס באלאנגט נאר פאר‬ ‫לעבנסשטייגער האב איך מיר געטראפן ממש‬
‫די צווייטע מצוה איז געווען צו‬ ‫אויסגעהונגערט פאר א טרוקן רעפטל ברויט‪.‬‬
‫ארויפלייגן די גורלות אויף די שעירים‪.‬‬ ‫דיר!"‬
‫פרשת אחרי תשפ״ב ‪73‬‬ ‫מיט די יארן איז דער צדיק געווארן‬ ‫זאל איך אויף דעם אויך מוותר זיין?!‬
‫באקאנט אלס דער גרויסער רבי דער הייליגער‬ ‫דאן איז איר ארויפגעקומען דאס‬
‫רבי מנחם מענדל פון רימנוב‪ ,‬וואס האט‬ ‫געשטאלט פון איר אויסגעהונגערטן מאן‪,‬‬
‫גע'פועל'ט ישועות און רפואות פאר כלל‬ ‫וויאזוי ער שלעפט זיך ארויס צום בית המדרש‬
‫ישראל און אויפגעפלאמט נשמות פון פילע‬ ‫מיט שוואכע טריט‪ .‬איר באשלוס איז געמאכט‬
‫אידישע קינדער‪ .‬אבער ער האט אייביג געזאגט‬ ‫געווארן‪ .‬זאל זיין וואס זאל זיין‪ ,‬זי וועט נישט‬
‫אז אלעס איז דער זכות פון זיין רביצין‪ .‬‬

‫שלמה אויטץ‬ ‫אפרים גרינפעלד‬

‫נאייזשטמיגיןענדוגא גלראיןר?‬ ‫אחיייךם‪,‬ביןאינךי בשיןט ראבפירים‬

‫פאר'ן אריינגיין אין ביהמ“ד האב איך געגעבן א‬ ‫זינט מיר האבן פארלוירן דעם גאון ישראל‪ ,‬דער שטילער‬
‫בליק אריין אין מיין בערזל‪ ,‬דארט אינעם זייטיגן‬ ‫איד וועלכער האט אין זיין גמרא געטראפן זיין לעבן און מער‬
‫האט ער נישט געדארפט‪ ,‬הערט מען פון אזויפיל אידן איבער‬
‫האלטער ווי ס'ליגט די מעשר געלט‪ ,‬זע איך אז ס'איז‬ ‫דעם חוב און התעוררות נאכצוגיין אין די וועגן פון רבי חיים‬
‫דא איבער דריי הונדערט דאלאר‪ .‬בלייבט צו האפן אז‬ ‫מיט מוסיף זיין בלימוד התורה און מאכן רבי חיימ'ס לעבן א‬
‫ס'זאל זיין היינט עטליכע קאמפיינען‪ ,‬איך זאל קענען‬
‫אביסל לויזער מאכן יענער אפטיילונג אין מיין בערזל‪.‬‬ ‫קרן קיימת‪.‬‬
‫איך געדענק ווי נאך דער ווייטאגליכער פטירה פון הרב‬
‫אין שול זע איך טאקע פון אלע זייטן זענען דא‬ ‫שרגא געשטעטנער ע"ה ביי דער טראגעדיע פון ל"ג בעומר‬
‫צעטלעך‪ .‬איינער גייט פאר קופת חתנים‪ ,‬העלפן‬ ‫תשפ"א‪ ,‬האב איך גערעדט טעלעפאניש מיט זיין חברותא‬

‫אויסצאלן חתנים די שטאפיר‪ ,‬א צווייטער גייט פאר‬ ‫(אלס חלק פון א מ ָאמענט פראיעקט) און ער האט מיר‬
‫גראבן קברים‪ ,‬א דריטער פאר מוסדות על טהרת‬ ‫געבעטן צו שרייבן קלאר און אפן אז ר' שרגא האט נישט‬
‫הקודש‪ ,‬א פערטער פאר יתומים אין תפיסות‪ ,‬א‬ ‫אנגעהויבן טעגליך מיט עטליכע שעה לימוד התורה‪ ,‬נאר‬
‫ער האט אנגעהויבן מיט בלויז צען מינוט א טאג‪ ,‬און נאך‬
‫פיפטער פאר אן אלמנה מיט קינדער אין מיליטער‪.‬‬
‫ס'זעט אויס ווי איך גיי האבן וואו צו פטור ווערן פון‬ ‫עטליכע חדשים ווען ער האט געפילט אז ער קען שוין‬
‫לערנען מער פון דעם האט ער זיך אונטערגענומען א‬
‫מיין מעשר געלט‪.‬‬
‫זייענדיג א שעמעדיגער בטבע‪ ,‬גיי איך נישט אליין‬ ‫האלבע שעה‪ ,‬און אזוי ווייטער‪ .‬ערשט נאך צוויי יאר איז ער‬
‫אנגעקומען צו עטליכע שעה א טאג לערנען‪ ,‬פון וואס דער‬
‫צו די צדקה גייערס‪ ,‬איך ווארט ווען זיי גייען ארום‬
‫ביי די מנינים‪ ,‬און ווער ס'בעט מיר באקומט א שיינע‬ ‫עולם האט געוואוסט צו דערציילן‪.‬‬
‫די נקודה וואס ער האט געוואלט ארויסברענגען איז‪ ,‬אז‬
‫נתינה‪.‬‬
‫איך דריי די טוטפות‪ ,‬און די חברה הייבן אן‬ ‫טראצדעם וואס אזויפיל אידן האבן געהאט א התעוררות‬
‫ארומגיין זאמלען געלט‪ ,‬אבער ווי גלייך זיי וואלטן זיך‬ ‫צו לימוד התורה בזכותו‪ ,‬זענען אבער פארהאן פי כמה אידן‬
‫אפגעשמועסט‪ ,‬לאזן זיי מיך אויס‪ .‬קיינער בעט נישט‬ ‫וואס די התעוררות האט בכלל נישט גערעדט צו זיי‪ ,‬ווייל‬
‫קיין געלט פון מיר‪ .‬פארוואס טראכטן זיי אז די וואס‬
‫האבן נישט קיין טלית‪ ,‬האבן נישט קיין געלט צו געבן?‬ ‫לערנען 'עטליכע שעה א טאג' האט מיט זיי קיין שייכות‪.‬‬
‫ניטאמאל א קוואדערל? שוין‪ ,‬זעט אויס כ'וועל ווייטער‬ ‫הוא הדבר הנוגע כאן‪ .‬מיר שטייען נאך דער פטירה פונעם‬
‫דארפן אריינווארפן מיין מעשר אין די וואנט פושקעס‬ ‫שר התורה און מען רעדט אזויפיל פון זיין גדלות בתורה און‬
‫צו זיין א הולך בדרכיו דורך לערנען און לערנען וויפיל מ'קען‬
‫אדער ביי טשערידי קאמפיינס‪.‬‬ ‫נאר‪ .‬דארף מען אבער געדענקען אז נישט פאר יעדן איז 'רבי‬
‫אבער א מינוט‪ ,‬די אלע צדקה גייערס קלאפן ביים‬ ‫חיים' א מעגליכע זאך ע"פ דרך הטבע און דערפאר רעדט עס‬
‫חתן דארט מיט'ן שטריימל וואס האט נאכנישט קיין‬
‫חתימת זקן‪ .‬די לעדערנע בערזל האט טאקע זיין נאמען‬ ‫נישט צו זייער נפש בכלל‪.‬‬
‫אויסגעקריצט דערויף‪ ,‬אבער ווארשיינליך אנטהאלט‬ ‫רבי חיים האט פרובירט צו זיין וואס ע ר קען‪ ,‬וואס ע‬

‫עס נישט עפעס מער ווי א געביגלטן איינסער‪.‬‬ ‫ר איז‪ ,‬וואס ז י ין תכונת הנפש איז געווען‪ .‬לאמיר אלע‬
‫האב איך צוויי פראגעס צו די צדקה גייערס‪:‬‬ ‫גיין אין זיינע וועגן דורך פרובירן צו זיין די מערסטע וואס‬
‫פארוואס טראכט איר אז דער אכצן‪-‬יעריגער חתן זאל‬
‫האבן עפעס געלט דיר צו געבן? און פארוואס טראכט‬ ‫מ י ר קענען‪ .‬יעדער אליין מיט זיין תכונת הנפש‪ .‬אויב‬
‫איר אז דער ‪26-‬יעריגער בחור‪ ,‬וואס טוט שוין ארבעט‬ ‫ווייסטו אז דו קענסט לערנען איין פולע שעה יעדע נאכט‬
‫עטליכע יאר‪ ,‬זאל נישט האבן קיין געלט צו געבן?‬ ‫נאך א שווערן טאג ארבעט‪ ,‬אבער דערווייל טוסטו עס נישט‪,‬‬
‫מילא בין הזמנים‪ ,‬ווען זיי לאזן אויס א גאנצע‬ ‫דאן איז דאס דיין התהלך בדרכיו‪ .‬מיט'ן לערנען לויט דיינע‬
‫רייע בחורים‪ ,‬יונגערע און עלטערע‪ ,‬קען מען נאך‬ ‫מעגליכקייטן ווערסטו ווי רבי חיים אבער אין דיין פארמאט‪.‬‬
‫פארשטיין‪ ,‬הגם אסאך יונגע בחורים האבן אויך מעשר‬ ‫מען וועט נישט מאנען נאך די מאה ועשרים פאר'ן נישט‬
‫געלט אדער א קוואדערל צו געבן‪ .‬אבער זיך גיין‬ ‫זיין ווי יענעם גדול הדור און ווי יענעם צדיק‪ ,‬נאר אויף דעם‬
‫דורכשטופן די גאנצע רייע ביז'ן כולל יונגערמאן וואס‬ ‫וואס מען איז נישט געווען זיך אליין‪ .‬פארוואס האסטו נישט‬
‫האט נישט קיין רויטן גרייצער‪ ,‬אבער דער בחור‪ ,‬א‬ ‫אויסגענוצט ד י י נ ע כוחות‪ ,‬איש איש כמתנת ידו כברכת‬
‫פאטענציעלער נותן‪ ,‬איז ווי כאילו ער עקזיסטירט‬
‫ה' אשר נתן לך‪.‬‬
‫נישט?‬ ‫אז מיר גייען אין דעם וועג טוען מיר ווי דער גאון אליין‬
‫א חידוש אין "עומד כעני בפתח" אז מען ווארט גאר‬ ‫האט געטון‪ ,‬אויסצונוצן די אייגענע כוחות‪ .‬און דער ציל איז‬
‫צו וועלן געבן אבער קיינער קומט נישט בעטן‪ . ..‬‬
‫נישט צו זיין ווי רבי חיים‪ ,‬נאר צו זיין זיך אליין‪.‬‬
‫ווייל איך בין נישט רבי חיים זצ"ל‪ ,‬איך בין אפרים‪ .‬‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪74‬‬

‫ווילט איר מיטטיילן א מאָ מענטעלע? שיקט צו‪:‬‬ ‫הרב אליעזר ראזען‬
‫‪[email protected]‬‬
‫דער לאנגער ש"ך‬

‫עס איז לעבעדיג אין זאל און די מוזיק באכעט אויף די‬
‫העכסטע אקטאוועס‪ .‬ביים אויבן‪-‬אן שטייט א געניטער‬
‫ארקעסטער‪ ,‬איטליכער מוזיקאנט מיט א שטענדערל‬

‫אויפגעשריבן די זלמן שניצלער באנד — ווייזט אויס א נייער‬
‫שטערן אין עולם המוזיק‪ .‬די בחורים פארמירן גרויסע און‬

‫קליינע רינגען און הייבן זיך טפחיים העכער דער ערד‪ .‬שיינע‬
‫אידן קומען און גייען און דא און דארט ווערט די מוזיק‬

‫איבערגעהאקט מאכנדיג פלאץ פאר דעם זעקסטן הקפה ניגון‬
‫וואס ווערט שוין געזונגען ווער ווייסט צום וויפילטן מאל‪.‬‬
‫די זיידעס און מחותנים זענען פארנומען אפנעמען מזל טוב‬
‫און באגריסן די שפעט‪-‬קומענדע געסט‪.‬‬
‫דארט אויפ'ן האלב לערן אויבן‪-‬אן זיצט ער פארטיפט‬
‫אין א בארג צעטלעך‪ .‬ער איז דא מיט א שטריימל און‬
‫מסתמא איז ער א נאנטער קרוב‪ .‬דער טאג איז אים נישט‬

‫גענוג לאנג אז קומענדיג צו א חתונה האט ער מיטגעברענגט‬
‫קאפירטע בלעטער פון זיינע באליבטע ספרים‪ .‬זיין שטערן‬
‫איז פארקנייטשט בשעת וואס ער וויגט זיך לייכט הין‬
‫און צוריק פארבויגן איבער די באליבטע בלעטער‪ .‬זיינע‬
‫פינגער טייטלען אין א שנעלן ריטם ווי ער זאל ווען זיין‬
‫אין א גאלאפ אריינצוכאפן נאך א ווארט און נאך א שורה‪,‬‬

‫איגנארירנדיג דעם גאנצן ארומיגן הו‪-‬הא ווי ער וואלט נישט‬
‫געווען דאהי‪.‬‬

‫וואס לערנט ער דארט‪ ,‬ברענט אין מיר דער נייגער‪.‬‬
‫חזר'ט ער איבער קיצורים און פסקי הלכות? קוקט ער זיך‬
‫פאר די שלש‪-‬סעודות תורה פאר קומענדיגן שבת אין א לייכטן‬
‫דרוש ספר? איך נעם מיר די העזה זיך צו שטעלן אונטער'ן בענקל אריינצובליקן אין די געהיימע צעטלעך‪.‬‬
‫כ'זע‪ ,‬נישט מער און נישט ווייניגער‪ ,‬א קאפיע פון א שולחן ערוך אן אלטן דרוק‪ .‬דאס בלעטל איז אויפגעמישט‬
‫צו יורה דעה הלכות חלה סימן קכ"ט‪ .‬כ'זע פאר מיינע אויגן א לאנגן ש"ך וואס פילט אן דעם גאנצן עמוד‪ .‬נישט קיין‬
‫קיצורים‪ ,‬נישט קיין תורה'לעך‪ ,‬אט דעם לאנגן טיפזיניגן ש"ך לערנט יעצט דער גאון שליט"א וועמענ'ס טאג איז נישט‬

‫גענוג לאנג פאר זיין גרויסער אהבת התורה‪.‬‬
‫דורכ'ן טאג איז דער גאון פארנומען‪ .‬ער טוט די ארבעט פון דוד המלך‪ ,‬ווי די גמרא דערציילט אין מסכת ברכות‪ .‬ער‬
‫גיט זיך אוועק פאר אידישע שטיבער פסק'ענדיג די שווערסטע שאלות‪ .‬דעריבער זענען אים די נאכט שעות אזוי טייער‪.‬‬

‫דעמאלט פארענדיגט מען דורכאקערן די לאנגע ש"כ'ן און טורי זהב'ס אין די שווערסטע מקצועות התורה‪ .‬נישט קיין‬
‫וואונדער אז ס'איז כל בית ישראל נשען עליו און פון נאנט און ווייט נייגט מען אן אויער צום חוות דעת טהור פון האי‬

‫גאון וגדול וצדיק תמים כקש"ת רבי צבי אויש שליט"א‪ ,‬דער וואלקאנער רב‪.‬‬
‫אשרינו אז מיר קענען דינען ווי לעבעדיגע עדות אויף דעם מים רבים לא יכלו לכבות את אהבת התורה ‪ .‬‬

‫מחשבה׳לעך‪ ,‬ידיעה׳לעך און כל׳ערליי שורה׳לעך‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב ‪75‬‬

‫פנחס האפפמאן‬

‫מאנומענטאלעמאמענטן‬

‫דקרעירזיטסי [ט‪2‬א]ן מיסיל‬

‫אין קורצן פון פריער‪ :‬א קריזיס‬ ‫ווען א מאכטפולער‬
‫נוקלעארער מיסיל‬
‫שפילט זיך אפ ביי דער נוקלעארער מיסיל‬
‫איינריכטונג אין שטעטל דאמאסקוס‪,‬‬ ‫האט געדראעט‬
‫ארקענסא‪ .‬נאך וואס א מעכאניקער וואס האט‬ ‫אויפצורייסן אין‬
‫געארבעט צו פאררעכטן פעלערהאפטיגע‬
‫חלקים פון דעם מיסיל האט בטעות‬ ‫אמעריקע‬
‫ארויסגעלאזט זיין צוואנג פון דער האנט‪ ,‬און‬
‫עס איז אריינגעפאלן אין די הויכע "סילא"‬
‫לאך אין וועלכן דער מיסיל שטייט אונטער‬
‫דער ערד‪ .‬דאס שווער‪-‬וואגיגע געצייג האט‬
‫געלעכערט דעם אונטערשטן טאנק פונעם‬
‫מיסיל — דארט וואו עס ליגט די גאר‬
‫שעדליכע 'אקסידייזער' גאז — וועלכע האט‬
‫זיך יעצט אנגעהויבן פארשפרייטן דורכאויס‬
‫דעם בונקער אין פארעם פון א גרויער פארע‪.‬‬
‫די אומסטאבילע גאז האט געדראעט‬
‫אויפצורייסן יעדע ליאדע מינוט‪ ,‬און‬
‫מיליטערישע עקספערטן זענען אריינגערופן‬
‫געווארן פון איבער'ן לאנד צו העלפן זיך‬
‫ספראווען מיט דעם גאר ערנסטן געפאר פון‬
‫א מיסיל באוואפנט מיט א ניין מעגא‪-‬טאן‬
‫נוקלעארע שפיץ וואס קען אויפרייסן אינמיטן‬
‫דער שטאט ארקענסא מיט אומבאשרייבליכע‬

‫נאכפאלגן‪ .‬יעצט לייענט ווייטער‪:‬‬
‫י ברענעדיגע פראגע וואס‬
‫איזגעהאנגען אין דער לופט‬
‫איז געווען אויב מען זאל‬
‫עוואקואירן דעם בונקער אדער‬

‫נישט‪ .‬פון איין זייט זענען דיד‬

‫לעבנס פון די מעכאניקער און מיליטערישע‬
‫פערסאנאל אינעם בונקער געהאנגען אינעם‬
‫באלאנס‪ ,‬אבער פון דער אנדערער זייט‪ ,‬אויב‬

‫‪ ‬א בליק אריין אין די מיסיל סיילא נאכ׳ן אויפרייס‬ ‫‪76‬‬
‫פרשת אחרי תשפ״ב‬

‫‪[email protected]‬‬

‫אויסצולופטערן די שעדליכע גאז‬ ‫האט אזוי געדארפט ארויפקריכן דעם‬ ‫זאל מען עוואקואירן דעם בונקער‬
‫וועלכע האט זיך אנגעזאמלט אינעם‬ ‫לייטער אין שטאק פינסטערניש‪,‬‬ ‫דאן פארלירט מען צוטריט צו די אלע‬
‫מיסיל סילא‪ .‬עפענען די אויבערשטע‬ ‫נישט קענענדיג זען א פוס פאראויס‪,‬‬ ‫קאנטראלס וועלכע האבן זיך געפונען‬
‫טיר איז נישט געווען קיין אפציע ווייל‬ ‫אין צוגאב צו די גייסטישע דרוק וואס‬ ‫אין נערוו‪-‬צענטער פונעם מיסיל‬
‫אויב פאסירט אן אויפרייס וואלט דער‬ ‫זיי זענען אויסגעשטאנען פונעם עצם‬ ‫איינריכטונג‪ ,‬און דאס שטעלט איין‬
‫גאנצער מיסיל געקענט ארויספליען‬ ‫די לעבנס פון די צענדליגער טויזנטער‬
‫אומקאנטראלירט‪ .‬דער איינציגער‬ ‫געפאר‪.‬‬
‫אנדערער מהלך איז געווען אנצוצינדן‬ ‫איינוואוינער אינעם גאנצן ראיאן‪.‬‬
‫עטליכע "עקזאסט פענס" וועלכע‬ ‫‪0‬באו‪0‬ג‪:‬נ‪9‬עקנבעטייןרנאאיכנט‪:‬עם‬ ‫דער שווערער באשלוס איז‬
‫האבן זיך געפונען אינעם בונקער‪,‬‬ ‫עווענטועל געמאכט געווארן אז‬
‫אבער דאס צו קענען דורכפירן האט‬ ‫אצינד אז די געווענליכע שטאב‬ ‫דער געפאר פון די שעדליכע פארע‬
‫זיך פארלאנגט אז די פי‪-‬טי‪-‬סי זאלן‬ ‫איז געווען אינדרויסן האט מען‬ ‫דארט אינעם בונקער איז צו גרויס‪,‬‬
‫צוריק אראפגיין צו קענען פיזיש‬ ‫געקענט טראכטן אביסל רואיגער‬ ‫און א באפעל איז ארויס אז יעדער‬
‫איבער וועלכע שריט מ'קען נעמען‬ ‫זאל זאפארט פארלאזן דעם בונקער‪.‬‬
‫אקטיוויזירן די פענס‪.‬‬ ‫צו אדרעסירן דעם שרעקליכן‬ ‫די בונקער שטאב האט געעפנט די‬
‫די פי‪-‬טי‪-‬סי אגענטן האבן‬ ‫געפאר וואס הויערט אויפ'ן ארט‪ .‬ווי‬ ‫גרויסע באמבע‪-‬באשיצטע טירן‬
‫אנגעטון זייערע ספעציעלע שוץ‬ ‫דערמאנט האט דאס מיליטער געהאט‬ ‫וועלכע האט אפגעטיילט דעם נערוו‬
‫קליידונג וועלכע זאל זיי באשיצן‬ ‫א ספעציעלע שטאב פון מעכאניקער‬ ‫צענטער פון א קורצן קארידאר‬
‫פון די שעדליכע גאז‪ ,‬און אנגעהויבן‬ ‫גערופן די 'פראפעלאנט טראנספער‬ ‫וועלכע האט געפירט צו די שטיגן‬
‫אראפגיין דעם עמערדזשענסי לייטער‬ ‫סיסטעם יוניט' ('פי‪-‬טי‪-‬סי')‪ ,‬וואס‬ ‫ארויס פונעם בונקער‪ ,‬אבער ווי נאר‬
‫אראפ צום בונקער‪ .‬דער פראבלעם‬ ‫זיי האבן זיך ספעציאליזירט אין אלעס‬ ‫זיי האבן געעפנט די טיר זענען זיי‬
‫איז געווען אז היות די געווענליכע‬ ‫אנבאלאנגט די הייקעלע און שעדליכע‬ ‫אנטפאנגען געווארן דורך א וואלקן פון‬
‫בונקער שטאב האט שוין פארלאזט‬ ‫שעדליכער פארע וועלכע איז שוין צו‬
‫דעם בונקער מיט עטליכע שעה‬ ‫ברענשטאף פון נוקלעארע מיסילס‪.‬‬ ‫דער צייט געווען פארשפרייט אינעם‬
‫פריער‪ ,‬איז נישט געווען קיינער‬ ‫אויב איינער וואלט געקענט‬
‫אינעם נערוו‪-‬צענטער וואס זאל‬ ‫אדרעסירן די גאז ארויסרינונג פונעם‬ ‫גאנצן אונטערערדישן קארידאר‪.‬‬
‫קענען עפענען די ריזיגע טירן וועלכע‬ ‫מיסיל‪ ,‬וואלט עס געווען אט די גרופע‪,‬‬ ‫נאכ'ן איינזען אז דער הויפט וועג‬
‫האבן פארשטעלט דעם וועג אריין‪ .‬די‬ ‫דעריבער זענען זיי גערופן געווארן‬ ‫ארויס איז פארשטעלט‪ ,‬האבן זיי‬
‫טירן זענען געבויט געווארן צו קענען‬ ‫אין איילעניש‪ .‬קיינער האט זיך נישט‬ ‫פארקלאפט די גרויסע טיר אין א‬
‫עפענען פון אינעווייניג און נישט עכט‬ ‫געפאפט איבער דער ערנסטקייט‬ ‫פאניק‪ ,‬און עס איז באשלאסן געווארן‬
‫פון דרויסן‪ ,‬דעריבער האבן די אגענטן‬ ‫פונעם קריזיס‪ ,‬ניטאמאל די מיליטער‬ ‫אז מ'וועט פרובירן עוואקואירן‬
‫מיטגענומען שווערע געצייג און זעגן‪,‬‬ ‫זעלבסט‪ .‬ווען דער באפעל איז ארויס‬ ‫דורך דעם עמערדזשענסי ארויסגאנג‬
‫מיט וועלכע אויפצוברעכן די טירן‬ ‫צו די פי‪-‬טי‪-‬סי אז זיי זאלן קומען‬ ‫וועלכע האט זיך געפונען אויף‬
‫און זיי עפענען מיט געוואלד‪ ,‬און‬ ‫צום שטח‪ ,‬זענען זיי אויך געווארן‬ ‫דער צווייטער זייט פונעם נערוו‪-‬‬
‫זיך אזוי אריינבאקומען אינעם נערוו‬ ‫איינגעמאלדן אז די מיסיע איז א‬ ‫צענטער‪ .‬יענער ארויסגאנג האט‬
‫צענטער און פון דארט צום לאנגן‬ ‫וואלונטערישע‪ ,‬און אויב עמיצער‬ ‫נישט פארמאגט קיין שטיגן‪ ,‬נאר איז‬
‫אונטערערדישן קארידאר צו גרייכן די‬ ‫וויל זיך אפזאגן פון אנטיילנעמען דאן‬ ‫באשטאנען פון א לייטער וואס האט‬
‫וועט ער נישט ווערן פארגעהאלטן‪.‬‬ ‫זיך געצויגן גלייך אויף ארויף‪ ,‬אין גאר‬
‫מיסיל סילא אנצוצינדן די פענס‪.‬‬ ‫די פי‪-‬טי‪-‬סי זענען געווען באקאנט‬ ‫א שמאלן גרוב פון פערציג פיס ביז'ן‬
‫די טעסט מאשינקעס וואס‬ ‫צו זיין גאר בראווע און הארטנעקיגע‬
‫זיי האבן פארמאגט מיט זיך האבן‬ ‫חברה און קיינער פון זיי האט זיך‬ ‫אויבערפלאך‪.‬‬
‫געוויזן אז די לופט וועלכע קומט‬ ‫דער ארויסגאנג האט געהאט א‬
‫ארויס פונעם בונקער איז אזוי‬ ‫נישט אנטזאגט‪.‬‬ ‫לעקטער ביים שפיץ וועלכע האט‬
‫פארפעסטעט מיט די שעדליכע גאז‪,‬‬ ‫די מיינונג פון די הויפט מיסיל‬ ‫זיך געזאלט אנצינדן אין אזעלכע‬
‫אז עס האט באדראעט צו צעלאזן די‬ ‫עקספערטן איז געווען אז ס'איז‬ ‫סיטואציעס און באלייכטן דעם‬
‫ספעציעלע שוץ קליידער וועלכע זיי‬ ‫פארהאן בלויז איין אפציע צו‬ ‫עמערדזשענסי ארויסגאנג‪ .‬דער‬
‫האבן געטראגן‪ ,‬און יעדע מינדעסטע‬ ‫פארמיידן אן אויפרייס‪ ,‬און דאס איז‬ ‫ארויסגאנג איז אבער קיינמאל נישט‬
‫פונק וואלט געווען אומשטאנד‬ ‫אויב מ'קען טרעפן א וועג וויאזוי‬ ‫עכט אויספרובירט געווארן‪ ,‬און‬
‫ווען ס'איז געקומען למעשה האט‬
‫אונטערצוצינדן דעם גאנצן ארום‪.‬‬ ‫זיך ארויסגעשטעלט אז די לעקטער‬
‫דער באשלוס איז געמאכט געווארן‬ ‫האט נישט געארבעט‪ .‬די מאנשאפט‬
‫פרשת אחרי תשפ״ב ‪77‬‬

‫דער טיטאן מיסיל קריזיס | צווייטער טייל‬

‫מאנומענטאלעמאמענטן‬

‫כאאס איז נישט גענוג א ווארט‬ ‫פארנט פון אזא געדעכטן וואלקן פון‬ ‫אז די מיסיע זאל דאך פאראויסגיין‬
‫צו באצייכענען דאס וואס האט‬ ‫גאז אז זיי האבן נישט געקענט זען א‬ ‫און די ערשטע צוויי אגענטן זענען‬
‫ארומגענומען דאס ארט‪ .‬אלע הילף‬ ‫פוס פאראויס‪ .‬בלית ברירה האבן זיי‬ ‫אריינגעקראכן און אנגעהויבן מיט‬
‫אגענטן‪ ,‬פי‪-‬טי‪-‬סי אגענטן‪ ,‬די‬ ‫באשלאסן צוריק ארויפצוקריכן דעם‬ ‫דער ארבעט פון אויפברעכן די טיר‪.‬‬
‫מיסיל שטאב און סיי ווער וואס‬ ‫לייטער און ארויסגיין פונעם בונקער‪.‬‬ ‫די אגענטן האבן פארמאגט אקסיגען‬
‫האט זיך געפונען אינעם אומגעגנט‬ ‫די צוויי אגענטן האבן אנגעהויבן‬ ‫טאנקען אריינגעבויט אין זייער‬
‫האט אנגעהויבן לויפן פאר זיין לעבן‪.‬‬ ‫מאכן זייער וועג ארויס‪ ,‬ווען דער‬ ‫קליידונג‪ ,‬אבער די טאנקען האבן‬
‫ריזיגע שטיקער בעטאן אזוי גרויס ווי‬ ‫באפעל איז אריינגעקומען דורך‬ ‫נאר פארמאגט גענוג אקסיגען צו‬
‫אויטאבוסן זענען געפאלן פון הימל‬ ‫זייער ראדיא אז איידער זיי גייען‬ ‫קלעקן פאר א האלבע שעה‪ .‬נאך‬
‫און דער פייער האט געשריגן מיט‬ ‫ארויס זאלן זיי כאטש אנצינדן די‬ ‫וואס די האלבע שעה איז אריבער‬
‫א שוידערליכן ברום‪" .‬עוואקואירט!‬ ‫"עקזאסט פען" וואס דער בונקער‬ ‫און זיי האבן נאכאלץ נישט באוויזן‬
‫עוואקואירט!" האבן זיך געהערט די‬ ‫האט פארמאגט נישט ווייט פונעם‬ ‫זיך אריינצובאקומען אינעם קארידאר‪,‬‬
‫ווילדע געשרייען פון די אפעראציע‬ ‫ארויסגאנג‪ ,‬אזוי אז די גאז זאל זיך‬ ‫זענען די ערשטע צוויי אגענטן‬
‫אויפזעער אויפ'ן ארט‪ ,‬און יעדער איז‬ ‫צוריק ארויפגעקומען‪ ,‬און אנדערע‬
‫צוביסלעך אויסלופטערן‪.‬‬ ‫צוויי אנדערע אגענטן זענען אראפ‬
‫געלאפן מיט זייערע לעצטע כוחות‪.‬‬ ‫ליווינגסטאן האט געגעבן א קלאפ‬
‫א בליק צוריק צום מיסיל סילא‬ ‫אויף זיין ברוסטקאסטן ווי צו צייגן‬ ‫איבערצונעמען די ארבעט‪.‬‬
‫זעלבסט‪ ,‬האט נישט איבערגעלאזט‬ ‫פאר קענעדי אז ער וועט גיין אויספירן‬
‫קיין ספק ביי קיינעם‪ ,‬אז די צוויי‬ ‫דעם באפעל און אנצינדן די פענס‪ ,‬און‬ ‫‪0‬צו‪3:0‬ט —אגפון נאכט‬
‫אגענטן וועלכע האבן זיך דארט‬ ‫ער איז צוריק אראפ די שטיגן אריין‬
‫געפונען אינעם בונקער בשעת דעם‬ ‫די צווייטע גרופע איז באשטאנען‬
‫אויפרייס‪ ,‬זענען שוין נישט צווישן‬ ‫אינעם בונקער‪.‬‬ ‫פון דזשעף קענעדי‪ ,‬וואס איז געווען‬
‫די לעבעדיגע‪ .‬ס'איז פשוט נישט‬ ‫עטליכע סעקונדן שפעטער‪,‬‬ ‫א פי‪-‬טי‪-‬סי שעף‪ ,‬אינאיינעם מיט א‬
‫געווען מעגליך זיך פארצושטעלן אז‬ ‫אומגעפער ‪ 3:00‬אינמיטן נאכט‪ ,‬האט‬ ‫צווייטן פי‪-‬טי‪-‬סי מיטגליד דעיוויד‬
‫איינער זאל האבן געקענט איבערלעבן‬ ‫די ערד געטרייסלט און דער הימל איז‬ ‫ליווינגסטאן‪ .‬די צוויי האבן באוויזן‬
‫אזא אויפרייס‪ .‬קענעדי איז אבער‬ ‫באלויכטן געווארן ווי אינמיטן טאג‬ ‫צו עפענען די באמבע‪-‬באשיצטע‬
‫געווען אויפ'ן וועג ארויס בשעת'ן‬ ‫פון די פייער צינגען וואס האבן זיך‬ ‫טירן‪ ,‬אבער ווי נאר זיי האבן געעפנט‬
‫אינצידענט‪ ,‬און די מאכט פונעם‬ ‫געהויבן ביז צוויי טויזנט פיס ארויף‬ ‫די טיר האבן זיי זיך געפונען שטיין‬
‫אויפרייס האט אים ארויסגעווארפן‬ ‫אין דער הייך‪ ,‬ווען דער בונקער האט‬
‫פונעם בונקער און געפירט אין דער‬ ‫אויפגעריסן מיט אן אימפעט וואס‬
‫לופט פאר א שטרעקע‪ .‬ווען ער האט‬ ‫האט זיך געשפירט פאר ווייטע מיילן‪.‬‬
‫זיך דערמונטערט האט ער זיך געפונען‬
‫ליגן ביים צוים פונעם קאמפלעקס‬

‫וואס איז געווען גענצליך וויסט‪.‬‬
‫"איך האב מיך פרובירט‬
‫אויפשטעלן"‪ ,‬האט ער שפעטער‬
‫פארציילט‪" ,‬אבער מיינע פיס זענען‬
‫געווען צעבראכן און איך בין גלייך‬
‫צוריק אראפגעפאלן"‪ .‬ווי קענעדי זאגט‬
‫האט ליווינגסטאן אויך איבערגעלעבט‬
‫דעם אויפרייס זעלבסט און געשריגן‬
‫פאר הילף אבער היות קענעדי האט‬
‫געהאט צעבראכענע פיס איז נישט‬
‫געווען קיין סאך וואס ער האט אים‬
‫געקענט העלפן‪ ,‬ווער רעדט נאך פון‬
‫ארויסשלעפן פונעם בונקער‪ .‬קענעדי‬
‫האט דעריבער באשלאסן זיך צו‬
‫שלעפן צו איינע פון די טרעקלעך‬
‫וואס זענען געשטאנען פארלאזט‬

‫‪ ‬די איינריכטונג אויסשטעל אונטער דער ערד‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪78‬‬

‫שטארק באאומרואיגט די לאקאלע‬ ‫נוקלעארער שפיץ האט ווירקליך‬ ‫ארום דעם קאמפלעקס‪ ,‬מיט'ן ציל פון‬
‫באפעלקערונג וועלכע האט זיך‬ ‫אויפגעריסן און זייער לעבן קומט אט‬ ‫נוצן די ראדיא צו רופן פאר הילף‪ .‬נאכ'ן‬
‫אנגעהויבן פארכטן אז הגם עס האט‬ ‫צו אן ענדע‪ .‬ווען דאס וואלט ווירקליך‬ ‫גרייכן דעם טראק האט ער אנגעצונדן‬
‫נישט אויפגעריסן‪ ,‬איז מעגליך אז‬ ‫פאסירט וואלט עס פלאך געמאכט א‬ ‫די ראדיא אבער נאך עטליכע סעקונדן‬
‫דער שפיץ האט זיך צעבראכן און‬ ‫שטח פון צענדליגער מיילן ארום און‬ ‫האט זיך די טראק אויסגעלאשן און‬
‫די שעדליכע אוראניום אינהאלט‬ ‫ארום‪ ,‬מיט א טויט צאל וואס איז‬
‫האט פארפעסטיגט די לופט מיט‬ ‫אויסגעשאלטערט די ראדיא‪.‬‬
‫נישט מעגליך זיך פארצושטעלן‪.‬‬ ‫קענעדי האט נישט געוואוסט אויב‬
‫ראדיאציע‪.‬‬ ‫צום מזל האט דער שפיץ נישט‬ ‫זיין געשריי פאר הילף איז דערהערט‬
‫די מיסטעריע האט אנגעהאלטן‬ ‫אנגעהויבן איר נוקלעארע קייט‪-‬‬ ‫געווארן‪ ,‬אבער אביסל ארויפצו אויף‬
‫ביז דעם קומענדיגן אינדערפרי‪ ,‬ווען‬ ‫רעאקציע א דאנק א צאל שוץ‪-‬‬ ‫דער גאס איז דזשעימס סאנדאקער‪,‬‬
‫עטליכע איינוואוינער האבן באוויזן‬ ‫מיטלען וועלכע זענען געווארן‬ ‫א צווייטער פי‪-‬טי‪-‬סי‪ ,‬געזעצן אין‬
‫צו טרעפן די ראדיא פריקווענסי‬ ‫אריינגעשטעלט צו פארמיידן אט‬ ‫זיין קאר א צעשוידערטער ווען‬
‫וואס די עיר פארס האט גענוצט‪,‬‬ ‫אזעלכע סיטואציעס‪ .‬ביז אהער‬ ‫ער האט געהערט דעם הילפס רוף‬
‫און זיי האבן געקענט מיטהאלטן ווי‬ ‫האט אבער קיינער נישט געקענט‬ ‫אריבערקומען זיין ראדיא געצייג‪ .‬דער‬
‫די עיר פארס רעדט פון א ברייטער‬ ‫איינשטעלן אז די יעניגע מיטלען‬ ‫אגענט האט ספאנטאן אויסגעדרייט‬
‫זוך אקציע וואס ווערט דורכגעפירט‬ ‫ארבעטן ווי געפלאנט צו פארמיידן‬ ‫זיין קאר און אראפגעדריקט דעם‬
‫אויפ'ן ארט‪ .‬די עיר פארס האט‬ ‫אזא טראגעדיע‪ ,‬אבער ווען עס האט‬ ‫גאז פעדאל ביז אונטן אין א געיעג צו‬
‫געוואוסט אז זייערע ראדיאס ווערן‬ ‫זיך ארויסגעשטעלט אז יא‪ ,‬האט מען‬ ‫גרייכן דעם קאמפלעקס און ראטעווען‬
‫מעגליך אונטערגעהערט‪ ,‬דעריבער‬ ‫געקענט אפאטעמען מיט עטוואס‬ ‫זיין קאלעגע‪ .‬אונטערוועגנס‪ ,‬האבן‬
‫האבן זיי פרובירט צו רעדן מיט רמזים‬ ‫צוויי פאליציי אפצירן אים פרובירט‬
‫און קאוד‪-‬ווערטער‪ ,‬אבער מ'האט‬ ‫פארלייכטערונג‪.‬‬ ‫פארשטעלן דעם וועג‪ ,‬זאגנדיג אז‬
‫געקענט פארשטיין אז זיי נישטערן‬ ‫א מיסטעריע איז אבער פארבליבן‬ ‫דער געפאר איז צו גרויס‪ ,‬אבער‬
‫אין דער אומגעגנט אין זוכעניש נאך‬ ‫איבער וואו דער נוקלעארער שפיץ‬ ‫ער האט פארגעזעצט אין וועג א‬
‫דעם פארלוירענעם נוקלעארן שפיץ‪.‬‬ ‫געפינט זיך‪ .‬די עיר פארס האט‬
‫אביסל שפעטער אין טאג‪ ,‬איז‬ ‫געהאלטן זייערע ליפן פארמאכט‬ ‫פאר'עקש'נטער‪.‬‬
‫דער שפיץ אפגעפונען געווארן ליגן‬ ‫און נישט ארויסגעגעבן קיין שום‬ ‫גרייכנדיג דעם קאמפלעקס האט‬
‫אין א גרוב האלב באגראבן א מרחק‬ ‫אינפארמאציע‪ .‬זיי האבן ניטאמאל‬ ‫ער געטראפן קענעדי אין א שווערן‬
‫פונעם בונקער‪ .‬נוקלעארע עקספערטן‬ ‫אנערקענט אז דער מיסיל האט‬ ‫צושטאנד‪" .‬גיי זוך ליווינגסטאן!"‬
‫זענען שנעל אראפגערופן געווארן‬ ‫געהאט א נוקלעארן שפיץ און‬ ‫זענען געווען זיינע ערשטע ווערטער‪,‬‬
‫די שלייער פון געהיימניס האט‬ ‫און קענעדי האט זיך אליינס‬
‫געשלעפט אינאיינעם מיט סאנדאקער‬
‫ביז צום גרוב וואס דער אויפרייס‬
‫האט געשאפן‪ .‬אינדערצווישן זענען‬
‫אנדערע אגענטן אויך אנגעקומען צום‬
‫ארט און געפונען ליווינגסטאן‪ ,‬אבער‬
‫זיינע וואונדן זענען געווען פאטאל‬
‫און ער איז אומגעקומען א קורצע‬
‫צייט שפעטער אין שפיטאל‪ .‬קענעדי‬
‫האט זיך אבער יא ערהוילט פון זיינע‬
‫וואונדן און די זעלבע מיט די אנדערע‬
‫צוואנציג וועלכע זענען פארוואונדעט‬

‫געווארן פונעם אויפרייס‪.‬‬

‫וושאפויץא?יז דער‬

‫לויט דער קראפט פונעם אויפרייס‬
‫האבן אסאך געמיינט אז דער‬

‫‪ ‬די אויפרייס האט גענצליך פארניכטעט די ‪ 720‬טאניגע דעקל פונעם בונקער‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב ‪79‬‬

‫דער טיטאן מיסיל קריזיס | צווייטער טייל‬

‫מאנומענטאלעמאמענטן‬

‫די אמעריקאנער נוקלעארע וואפנס‬ ‫דעם גאר שרעקעדיגן אינצידענט‪.‬‬ ‫צום ארט אפצושאצן אויב עס איז‬
‫פראגראם‪.‬‬ ‫אבער‪ ,‬הגם עס גלייבט זיך שווער‬ ‫נאך דא א געפאר אז דער שפיץ זאל‬
‫איז דאס נישט געווען אן איינצלנע‬ ‫אויפרייסן‪ ,‬אבער זיי האבן שנעל‬
‫ווי מען זעט אין די דאקומענטן‬ ‫געשעעניש‪ .‬לויט דאקומענטן וועלכע‬ ‫פעסטגעשטעלט אז היות דער שפיץ‬
‫האט די עיר פארס שטענדיג געלייגט‬ ‫די ענערגיע דעפארטמענט האט‬ ‫איז געליגן באזונדער פאר זיך —‬
‫א שטארקע געוויכט אראפצומאלן‬ ‫ארויסגעגעבן מיט עטליכע יאר צוריק‬ ‫אויסגעשאלטערט פון סיי וועלכע‬
‫די עקסידענטן אלס דער שולד פון‬ ‫שטעלט זיך ארויס אז עס זענען‬ ‫דרויסנדיגע קראפט — איז עס נישט‬
‫א מענטשליכן טעות‪ .‬אויך ביי דעם‬ ‫געווען כאטש טויזנט אינצידענטן און‬
‫טיטאן מיסיל האבן זיי געלייגט דעם‬ ‫עקסידענטן‪ ,‬אין לויף פון די יארן מיט‬ ‫אין קיין שום געפאר אויפצורייסן‪.‬‬
‫שולד אויף דעם מעכאניקער וועלכער‬ ‫וואשינגטאן האט אבער ווייטער‬
‫האט אראפגעלאזט דעם געצייג וואס‬ ‫‪ ‬די סארט געצייג וואס איז אראפגעפאלן און‬ ‫געהאלטן אלע אינפארמאציע‬
‫האט געשאפן די ארויסרינונג אינעם‬ ‫אנגעהויבן דעם גאנצן קריזיס‬ ‫אין העכסטן געהיימניס און‬
‫מיסיל‪ ,‬הגם וואס מ'וואלט זיך נישט‬ ‫זיך קאטעגאריש אנטזאגט‬
‫פארגעשטעלט אז אזא קלייניגקייט‬ ‫פון באשטעטיגן סיי וועלכע‬
‫וואלט געדארפט קענען פאראורזאכן‬ ‫אינפארמאציע‪ .‬עס איז געגאנגען‬
‫אזוי ווייט‪ ,‬אז ווען וויצע פרעזידענט‬
‫אזא קאטאסטראפע‪.‬‬ ‫אונטער פרעזידענט קארטער‪,‬‬
‫יענער מעכאניקער האט ערהאלטן‬ ‫וואלטער מאנדעל‪ ,‬האט אנגערופן די‬
‫אן אפיציעלע 'פארנאכלעסיגונג פון‬ ‫עיר פארס אנצופרעגן אויב עס איז‬
‫פליכט' באשולדיגונג פון די עיר פארס‬ ‫געווען א נוקלעארער שפיץ אויפ'ן‬
‫פאר'ן נוצן דעם פעלערהאפטיגן געצייג‪.‬‬ ‫מיסיל האבו זיי אים געענטפערט אז‬
‫אנדערע העלדן פון דער געשיכטע‬ ‫זיי קענען נישט באשטעטיגן אדער‬
‫אריינגערעכנט דזשעף קענעדי זענען‬ ‫לייקענען קיין שום אינפארמאציע…‬
‫אויך געווארן אויסגע'מוסר'ט דורך‬ ‫מאנדעל האט א כעס'יגער אנגערופן‬
‫די מיליטער פאר'ן נישט אויספאלגן‬ ‫דעם פארטיידיגונג סעקרעטאר צו‬
‫די אפיציעלע פראטאקאלן דורכאויס‬
‫דעם אינצידענט‪ .‬ליווינגסטאן‬ ‫באקומען מער אינפארמאציע‪.‬‬
‫זעלבסט האט אבער יא ערהאלטן‬
‫א צאל ערנפולע אנערקענונגען‪,‬‬ ‫עפילאג‬
‫אריינגערעכנט א העכערונג אין ראנג‬
‫נאך זיין טויט‪ ,‬און די נוקלעארע‬ ‫מיט דער צייט איז מער‬
‫מעינטענענס געביידע אין די עיר‬ ‫אינפארמאציע ארויסגעקומען איבער‬
‫פארס באזע אין ארקענסא האט‬
‫באקומען דעם נאמען 'די ליווינגסטאן‬

‫געביידע'‪.‬‬
‫זיבן יאר נאך דעם דאמאסקוס‬
‫אינצידענט איז די לעצטע‬
‫'טיטאן צוויי' מיסיל איינריכטונג‬

‫ארויסגענומען געווארן אין באנוץ‪.‬‬
‫דאס ארט וואו דער אינצידענט‬
‫איז פארגעקומען איז געווארן‬
‫איבערגעדעקט מיט זאמד און‬
‫צעמענט צו פארזיגלען דעם פלאץ‪.‬‬
‫דער שטח איז היינט אין פריוואטע‬
‫הענט אבער איז אויף דער ליסטע‬
‫פון רעגיסטרירטע לענדמארקס‬
‫צוליב דעם גאר דראמאטישן קאפיטל‬
‫היסטאריע וואס איז איינגעזאפט אין‬
‫דער ארטיגער ערד‪ .‬‬

‫‪ ‬א טיטאן‪ 2-‬מיסיל פליט ארויס דורכאויס א פראבע‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪80‬‬

‫בייגעלייגט‬

‫וועכנטליכע נייעס ביכל‬

‫״מ ָאמענט‪ּ +‬פל ָאס״‬

‫לייבוש לאכער‬

‫הומאר‬

‫פיצא‪ ,‬באנאנע און מאיאנעז‬
‫יך ווייס נישט צי אירא‬
‫קוים וואס ער שטאמלט עפעס‬ ‫טיפע ברענעס אז לייבוש'ל פארלירט‬ ‫ווען חמץ‬
‫ארויס צווישן די בריסקער וואנצעס‪.‬‬ ‫דאס גלייכגעוויכט פון די זכירת יציאת‬ ‫ווייסט אבער אסרו חג‬ ‫און מצה‬
‫"איך האב געטראפן חמץ אין דעם גדר‬ ‫פסח איז מיין יערליכע‬ ‫מישן זיך‬
‫צווישן אונזערע צוויי הויפן‪ .‬גיוואלד‪,‬‬ ‫מצרים‪.‬‬ ‫אושפיזין — אזא האלב‪-‬‬ ‫אין אסרו‬
‫חמץ שעבר עליו הפסח!" הייבט ער אן‬ ‫'דאס גאנצע הויז איז א מיש‬ ‫געבאקענער טאג פונקט‬ ‫חג דארט‬
‫געוואלדעווען בשעת מיט ציטערדיגע‬ ‫מאש'‪ ,‬זינגט ביי אונז אויך אסרו‬ ‫טיף אין‬
‫הענט שלעפט ער ארויס פון א שאכטל‬ ‫חג‪ ,‬די רוימערקע אונזערע האט זיך‬ ‫ווי איך בין א האלב‪-‬געבאקענער‬ ‫מאגן און‬
‫אפגעזאגט‪ ,‬זי וויל מער נישט ארבעטן‬ ‫מענטש‪.‬‬ ‫שטעלן‬
‫א באנאנע אן א פיטום‪.‬‬ ‫ביי משפחת לאכער‪ ,‬זי איז נאך א‬ ‫א יומא‬
‫איך פלאץ אויס אין א געלעכטער‬ ‫מלומדת אויך און זאגט גענוג אז איר‬ ‫מוצאי רייסט מען זילבער פאפיר‪,‬‬ ‫טבא לרבנן‬
‫זענט ארויס פון מצרים‪ ,‬פארוואס‬ ‫מען עסט רויע פיצא און מען לייגט זיך‬ ‫איז עס‬
‫אז דער גלאזערנער מאיאנעז‬ ‫דארף איך ליידן‪ .‬איך קען שוין נישט‬ ‫גארנישט‬
‫טראסקעט מיר ארויס פון האנט‬ ‫רייניגן אייער הויז‪ ,‬עס איז אוממעגליך‬ ‫צו א חמצ'דיגע שלאפן אן א ברעקל‬ ‫קיין וויץ‪.‬‬
‫לאזנדיג נאך זיך א פלאטשקע וואס‬ ‫אראפצונעמען די צעטרויטענע‬ ‫כח‪ ,‬צופרי שטייט מען א חרוב'ער און‬ ‫זייער חול‬
‫גרייכט די בריסקער וואנצעס וואס‬ ‫שאקאלאד מאקארונען פון דער ערד‪,‬‬ ‫המועד‬
‫ווערט אין סעקונדעס פון א שווארצע‬ ‫מען דארף א טראקטאר זאל דאס‬ ‫אן איבערגעיוירענער זיך יאגנדיג צו‬ ‫געפאלט‬
‫צו א מאיאנעז ווייסע‪ .‬וואס אין דעם‬ ‫אראפרייסן; "איך בין א קלינינג לעדי —‬ ‫א מקוה וואו די וואסער איז נאכנישט‬ ‫אום אסרו‬
‫יקום התחתון וויל מיין שכן מיט א‬ ‫נישט א קאנסטראקשן ארבעטער!!!"‬ ‫געטוישט געווארן זייט מען האט דארט‬ ‫חג ווען‬
‫קריך איך אויף דער ערד ווי דער‬ ‫דער מאגן‬
‫פסול'ע באנאנע!‬ ‫יון פונעם מה נשתנה און קיי שטרוי‬ ‫געשפאלטן דעם ים ערב שביעי של‬ ‫דרייט זיך ווי‬
‫ער הייבט אן מסביר זיין בשעת‬ ‫ווי אונזערע זיידעס אין מצרים‪ ,‬די‬ ‫פסח‪.‬‬ ‫א ראלער‬
‫א ציטער שאקלט זיך נאך אין זיינע‬ ‫רשעות'דיגע מאקעראנדל האלט זיך‬ ‫קאסטער‬
‫ווערטער‪" .‬יעדער פלאץ וואס מען האט‬ ‫נישט ביים רירן‪ ,‬איך שלאג אים‪ ,‬האק‬ ‫די בחורים ביים מנין לאכן פון‬
‫נישט בודק חמץ געווען איז בחזקת‬ ‫אים‪ ,‬סטראשע אים מיט בליטש‪,‬‬ ‫מיינע צעקאליעטשטע פיאות‪ .‬אוי‬
‫חמץ"‪ ,‬הייבט ער זיין קול העכער‪.‬‬ ‫ציין‪-‬פאסטע און מאיאנעז‪ ,‬אבער דער‬ ‫זיסער גאט ברוך הוא‪ ,‬ווען קומט שוין‬
‫"בארואיגט אייך שכן"‪ ,‬בין איך אים‬ ‫שווארצער קארטפאל קיכל לאכט פון‬ ‫אן ענדע צו דעם בין הזמנים‪ .‬צייל איך‬
‫מנחם‪" .‬וואס מיינט איר‪ ,‬איך האב‬ ‫מיר ווי א האן אין די איבערגעדרייטע‬ ‫די פארבליבענע טעג פונקט אזוי ערליך‬
‫נישט בודק חמץ געווען די באנאנע‬
‫שאלעכץ‪ .‬פארוואס קלערט איר איז‬ ‫בני מעיים‪.‬‬ ‫ווי איך צייל ספירה‪.‬‬
‫עס געל‪ .‬איך לאז ליכט וואקס טראפן‬ ‫און דאן הער איך א ווילדן קלאפ‬ ‫ווען חמץ און מצה מישן זיך אין‬
‫וואו נאר אימער איך בין בודק‪ ,‬עס‬ ‫אין טיר‪ .‬מיין ליטווישער שכן וויל מיט‬
‫איז בתכלית הכשרות‪ .‬דאס לעצטע‬ ‫מיר רעדן זייער וויכטיג‪ .‬ער איז קענטיג‬ ‫אסרו חג דארט טיף אין מאגן און‬
‫בינטל באנאנעס האב איך געקויפט א‬ ‫פארציטערט און דערשראקן‪ ,‬עס זעט‬ ‫שטעלן א יומא טבא לרבנן איז עס‬
‫גוטע זיבן וואכן צוריק אזוי אז דער‬ ‫אויס ווי עפעס גאר ערנסט איז געשען‪.‬‬ ‫גארנישט קיין וויץ‪ .‬זייער חול המועד‬
‫מיט מאיאנעז אין איין האנט און‬ ‫געפאלט אום אסרו חג ווען דער מאגן‬
‫פראבלעם פון חדש איז ב"ה אויך‬ ‫מיט ציין‪-‬פאסטע אין דער צווייטער‬ ‫דרייט זיך ווי א ראלער קאסטער‪ ,‬מצה‬
‫נישטא‪ .‬יעצט שכן לעבן אלס חשש‬ ‫קום איך צו לויפן מיט אנגסט פרעגן‬ ‫ארויף חמץ אראפ‪ ,‬בשעת די בארשט‬
‫גניבה‪ ,‬ביטע דערלאנגט אהער זעקס‬ ‫רוישט און בוזשעוועט א הארצלאזער‬
‫דאלאר פאר א נייעם מאיאנעז באטל‪,‬‬ ‫וואס איז געשען‪ .‬זעענדיג די ציין‪-‬‬
‫און נאט אייך אביסל טונא צו מיטגיין‬ ‫פאסטע און מאיאנעז ווערט אים נאך‬ ‫ָאן רחמנות‪.‬‬
‫מיט אייער וואנצע מאיאנעז‪ ,‬אויב‬ ‫הארצלאז האב איך געזאגט‪ ,‬איך‬
‫נישט איז עס אן ערנסטע שאלה פון‬ ‫מער שלעכט‪ ,‬ער האט געמיינט איך‬ ‫האב שוין איינמאל א הארץ און ער‬
‫בל תשחית" ‪ .‬‬ ‫וויל אים חלילה אטאקירן‪.‬‬ ‫דערמאנט מיר יעדע סקונדע אז ער איז‬
‫דא דורכ'ן מיר שיקן הארץ ברענעס‬
‫פונעם גיד הנשה ביז טיף אין די מוחין‪.‬‬
‫ער האט א גוטן זכרון מיין הארץ און‬
‫ברענגט נאך א וואך שפעטער ארויף‬
‫די מרור און חרוסת מיט אזוינע הייסע‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪82‬‬

.‫יעדע וואך‬
‫ביי‬

‫אייער‬
.‫טיר‬

NEW! Month-to-month
Subscription Plan
now availbile

Williamsburg ⁄ Boro Park ⁄ Monsey ⁄ Monroe ⁄ New Square ⁄ Lakewood

Subscribe and Save!

www.SubscribeToMoment.com

{call or text} 718.928.3347 ext. 2 {email} [email protected]

‫אברמי גרין‬

‫חסידישעקאך‬

‫‪[email protected]‬‬

‫פלאנקען ט ַאק ָאס‬ ‫אינגרידיענטס‬

‫‪Tacos‬‬ ‫‪2 PIECES BONELESS‬‬
‫‪FLANKEN‬‬
‫ואויושזוגמעבצעעלהארדוןוןהתכעועאאילרמממאסססלריאעמארעצצטטןרדכוןווכאבין‪,‬ןינדרדדנכהספאאעעא‪.‬אעצנעויעערומןםפוטדררף‪,‬יןעטודפריובסיעעעסמא'לרימרגצוקוןישאייארנעיטזיעףטזכפעפנעןהןעגגאאטא‪,‬םרראביאיאיגושנידדבוגספאאשדיעעעזייעעעעסרררלערלנ‪.‬טפטעעווועגןשוורטיפררפעעעואאנןאליריירועקזהאסואנבראאניעמעקיורססאאפוענכיןבטועדדווטאגפסעעאגלמקעורגארטוןעעאעוענאבלועעאעפואמנןיאמטציאלסאיידנלאלכיטךעעלדלכנאיעירםגעא‪.‬סם‪,‬ר‬ ‫‪SALT‬‬
‫‪BLACK PEPPER‬‬
‫בעקעלע‬ ‫‪TACO SHELLS‬‬

‫‪ ‬עס איז אויך גוט ווען עס זיצט א ‪ 20‬מינוט איידער'ן‬ ‫אנווייזונגען‬
‫סערווירן און איז נישט בייסיג הייס‪.‬‬
‫‪ ‬אין א בעקעלע לייג אריין די צוויי‬
‫‪ ‬אסאך מענטשן לייגן צו ביי דער זייט פון טעלער‬ ‫שטיקלעך פלאנקען און גיס אביסל‬
‫האלאפינא (‪ )jalapeno‬דיפ‪ ,‬אדער גיסן עס ארויף אויף די‬
‫זאלץ און שווארצע פעפער אויף דעם‪.‬‬
‫טאקאס‪ .‬בידך לעשותו‪.‬‬ ‫‪ ‬לייג אריין וואסער‪ ,‬עס זאל אנקומען‬

‫ביז האלב די הייך פון די פלאנקען‪.‬‬
‫‪ ‬לייג עס אריין אין אויוון אויף ‪,350‬‬

‫פאר בערך אנדערטהאלבן שעה‪.‬‬
‫‪ ‬נאך אנטדערהאלבן שעה נעם ארויס‬
‫די בעקעלע און קוק מיט א גאפל אויב‬

‫די פלאנקען איז שוין ווייך‪ ,‬אויב יא‬
‫דאן לאז אביסל אפקילן און גיי צו די‬
‫נעקסטע אנווייזונג‪ .‬אויב נישט דאן לייג‬
‫עס אריין פאר נאך א האלבע שעה און‬
‫קוק דעמאלט נאכאמאל אויב ס'איז‬

‫שוין היפש ווייך‪.‬‬
‫‪ ‬מיט צוויי גאפלעך‪ ,‬נאך אינעם‬
‫בעקעלע‪ ,‬צענעם די פלאנקען אויף‬
‫פיצעלע שטיקלעך און לייג עס אריין‬

‫אין די טאקא שעלס‪.‬‬
‫‪ ‬גרייט צו סערווירן‪ ,‬מאך א ברכה!‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב‬ ‫‪84‬‬

‫פרשת אחרי תשפ״ב ‪85‬‬

‫שארף‪ ,‬אומצוויידייטיג‪ ,‬וכו' אויב מיר טראכטן‬ ‫גיי ארום זאגן פאר מענטשן ווי חשוב זייער זון‬ ‫דיינע קינדער פרעגן דיך קשיות‪.‬‬
‫איבער דעם אויסשטעל‪.‬‬ ‫אדער זייער פאטער איז‪.‬‬ ‫זיי מוחל ענטפער זיי א תירוץ‪.‬‬

‫(עס איז אויך א ווארענונג אז מיר ווערן‬ ‫וואספארא הערליכער און הייליגער רושם זיי‬ ‫‪‬‬
‫אפט איבערגענומען פון דעם אויסשטעל ָאן‬ ‫מאכן‪.‬‬
‫ווי שטארק איז א קייט? אזוי שטארק ווי די‬
‫אריינקלערן איבער דעם אינהאלט‪).‬‬ ‫ס'איז אפשר ריינע פראפאגאנדע — אבער עס‬ ‫שוואכסטע רינגעלע אינעם קייט‪.‬‬
‫טראכט אריין אינעם אויסשטעל פונעם‬ ‫ארבעט‪.‬‬
‫מאראל!‬ ‫ווי שטארק איז א מענטש? אזוי שטארק ווי ער‬
‫אינהאלט‪.‬‬ ‫איז אין זיינע שוואכסטע מינוטן‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫יהי מאראל שמים עליכם כמאראל בשר ודם‪.‬‬
‫פסח שפירט מען אין די עסן (אויב איז מען‬ ‫קוים אנגעהויבן ציילן ספירה און קוק ווי מען‬
‫נישט א קאראנע פארליטענער) זייער איידעלע‬ ‫‪‬‬ ‫האלט שוין‪.‬‬

‫טעמים‪ .‬נישטא קיין מאסיווע ליסטעס פון‬ ‫ספירה ציילט ברוך וויינשטאקס‪.‬‬ ‫פארפאלן‪ ,‬א טאג געדויערט קוים א טאג‪.‬‬
‫באשטאנדטיילן‪ .‬מצה איז מעל מיט וואסער‪,‬‬ ‫היינט איז אזא ברוך‪ ,‬מארגן אזא‪.‬‬ ‫ימינו כצייל עובר‪.‬‬
‫פלייש מיט שמאלץ‪ ,‬צוויבל און זאלץ‪ ,‬מיט נאך‬ ‫יעדן טאג איז א נייע — טאג און מענטש‪.‬‬
‫‪‬‬
‫אביסל וואסער‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫דו שפירסט דעם טעם פון דעם מאכל‪ ,‬דו‬ ‫"איבריגע מצוות צום פארקויפן" — ליינט זיך‬
‫שפירסט א חילוק צי די מצה איז געבאקן מיט‬ ‫בעפאר פסח האבן מיר נישט געטארט עסן מצה‪,‬‬ ‫דאס שלאבעריש‪-‬געשריבענע צעטל‪.‬‬
‫ברוקלינער וואסער צי מיט אויבערשטאט‬ ‫די מצה פסח ביינאכט זאל נישט זיין 'אזוי ווי‬
‫יענע'‪.‬‬ ‫עס האט ווארשיינליך פארמישט צווישן ַמצות‬
‫וואסער‪.‬‬ ‫יעצט מעגן מיר יא‪ ,‬עס זאל יא זיין 'אזוי ווי‬ ‫ִמצוה און ִמצוות ַמצה‪.‬‬
‫יעצט קענען מיר אויך פרובירן צו שפירן א‬ ‫יענע'‪.‬‬
‫טעם אין עסן‪ ,‬פשוט'ע עסן‪ ,‬ריינע עסן‪ ,‬נישט‬ ‫אבער איינמאל די צייט פון א מצוה לויפט‬
‫באצוקערט מיט אנטיסמלאפאסקידייסיס סארט‬ ‫אדרבה‪ ,‬זאל דער סדר ארויפשווימען ביי אונז ווי‬ ‫אדורך קען מען נישט פארקויפן די איבריגע‪.‬‬
‫ווערטער אין דער באשטאנדטייל ליסטע‪.‬‬ ‫מער אין זכרון‪.‬‬ ‫עס שטייט נישט אויף דער מציבה וויפיל מצוות‬
‫פאספארישע‪-‬עסיד זאל א צווייטער עסן‪ ,‬איך‬ ‫מען האט איבערגעלאזט פאר אנדערע צום‬
‫ותקבל ברחמים וברצון סדר זכרונותינו‪.‬‬
‫וועל עסן אן אוגערקע‪.‬‬ ‫פארקויפן‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫יעדער געדאנק‪ ,‬באפעל‪ ,‬פראגע‪ ,‬סטראשע‪,‬‬
‫יעדע אדיקציע — די גאר פארקערטע עק פון‬ ‫א‪.‬א‪.‬וו‪ .‬קען מען ארויסברענגען אויף פארשידענע‬ ‫לא נהגו כבוד זה בזה‪.‬‬
‫חירות — איז געווייקט אין אנגסט‪.‬‬ ‫אבער ווארשיינליך נהגו כבוד זה לזה‪.‬‬
‫וועגן און מיט פארשידענע זאצן‪ .‬ענדלאז‪.‬‬ ‫ווען דו האנדלסט מיט יענעם‪ ,‬פיר דיך מיט‬
‫אוי לי מיוצרי שטעכט פון איין זייט‪:‬‬ ‫עס ליגט אין דעם אויסשטעל אפטמאל נאך מער‬ ‫רעספעקט מיט יענעם‪ ,‬נישט נאר צו יענעם‪.‬‬
‫וויי איז צו מיר אז איך פאל דורך און איך קען‬
‫ווי אין דעם תוכן‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫זיך נישט קאנטראלירן און איך פאלג מיינע‬ ‫דער חילוק פון אן איינפלוסרייכן רעדנער און א‬
‫אדיקציעס דעקרעטן‪.‬‬ ‫פון דעם אוקראינע‪-‬רוסלאנד קריג שטארצט‬
‫שבע‪-‬ברכות‪-‬שוואגער‪-‬סטיל רעדנער איז אין‬ ‫מער און מער ארויס ווי קריטיש וויכטיג‬
‫אוי לי מיצרי סטראשעט פון דער אנדערער זייט‪:‬‬ ‫מערסטנטייל נישט אין אינהאלט‪ ,‬עס איז אין‬ ‫פראפאגאנדע איז פאר מלחמה‪.‬‬
‫וויי איז צו מיין לאנגווייליגקייט‪ ,‬צו מיין‬ ‫פארוואס איז עס קריטיש? פאר מאראל!‬
‫אויסשטעל‪.‬‬
‫עקזיסטענציעלע שרעק און טרויער‪ ,‬צו מיינע‬ ‫יעדע זאך וואס מען רעדט ארויס פון מויל‬ ‫נעם אן א פראפאגאנדע ראלע אין דער קדושה‪-‬‬
‫ווילדע געפילן‪ ,‬אויב איך פאלג נישט נאך מיינע‬ ‫טראכטן מיר בעיקר איבער דעם אויסשטעל‪.‬‬ ‫לעומת‪-‬טומאה קריג‪.‬‬
‫מיר קענען מאכן אונזערע ווערטער געשמאק‪,‬‬
‫אדיקציעס‪.‬‬ ‫מאכטפול‪ ,‬אינספירירנד‪ ,‬דערהייבנד‪ ,‬ווארעם‪,‬‬
‫אדיקציע מיינט מען פשוט רייכערן אויך‪.‬‬

‫‪[email protected]‬‬ ‫‪86‬‬

‫ברוךוויינשטאקכוואליעס‬
‫פרשת אחרי תשפ״ב‬



‫שליסט א‬
‫מיטשו‪++‬תרפובי‪+‬ת‬
‫דבקיהודיימלשואלאאישעי'‪+‬לע‬

‫כמנין‬ ‫ספאנסארט א קינד‬ ‫כמנין‬ ‫‪718.682.5056‬‬
‫ישוע״ה‬ ‫בנ"י חי"י ומזונ"י‬ ‫‪RAVLEHOSHIA.ORG‬‬
‫‪$72‬‬
‫‪$391‬‬ ‫‪A Month x12 = $864‬‬ ‫‪$209‬‬

‫באקומט א הערליכן‬ ‫באקומט דעם וואונדערליכן‬ ‫א פדיון פאר‬
‫מייסטערווערק בילד‬ ‫קמיע הישועות מקובל‬ ‫רבי ישעי'לע‬
‫פון ר' ישעי'לע זי"ע‬
‫פון רבי ישעי'לע‬