Nafshi Journal | Issue #37

‫ּפעקטיוון‬
‫משה סופר‬

‫די טערא ּפיסט פּערספּעקטיוו‬

‫ר׳ מאטי סאלאמאן • ‪LMHC‬‬

‫מיינונגען וואס קענען מעגליך צעשטערן זייערע פלענער אדער חלומות‬ ‫איר האט געפרעגט צוויי פראגעס וואס ביי אונזער ציבור ווערט געפרעגט‬
‫פאר'ן לעבן‪ .‬אזעלכע מערידזשעס מוטשען זיך צום סוף מיט נאכאנאנדע‬ ‫פון א רב און נישט פון א מענטל העלט פראפעסיאנאל‪ .‬פונדעסטוועגן וועל‬
‫טענה'רייען‪ ,‬אמפערנישן און שרייערייען אדער ווערט איין צד אונטערטעניג‬ ‫איך נעמען די געלעגנהייט צו פרובירן אריינקוקן פון א פסיכאלאגישן בליק‬
‫אויף די הינטערליגנדע אישוס וואס קענען טיילמאל זיין דער גורם צו אייער‬
‫און אונטערגעווארפן צום אנדערן‪.‬‬
‫איך גיי נישט קענען ענטפערן אויב איר דארפט זיך צוהערן צו אייער‬ ‫דילעמע‪.‬‬
‫מאנ'ס פארלאנג צו מופן אדער די אנדערע פארלאנגען‪ ,‬אבער איך קען אזויפיל‬ ‫ווען א פסיכאלאגיש געזונטער און פארזיכערטער מענטש האט חתונה‬
‫זאגן‪ ,‬אז בכדי אייער מאן זאל קענען באקומען די זאכן ער וויל פון אייך וועט‬ ‫נעמען זיי אין אכט אז זייער לעבנס‪-‬שותף האט געברויכן און אז זיי האבן‬
‫ער מוזן אויסהערן אלע אייערע זארגן בנוגע די פארלאנגען און פארהאנדלען‬ ‫זייער אייגענע געברויכן‪ .‬זיי קאמוניקירן זייערע געברויכן און הערן זייער‬
‫און קומען צו א פשרה לגבי אן ענדגילטיגע החלטה וואס וועט ארבעטן פאר‬ ‫שותפ'ס געברויכן און צוזאמען קומט מען צו א מסקנא וואס ארבעט פאר‬
‫ביידן‪ .‬אויב זאל דאס נישט געטון ווערן‪ ,‬וועט איר העכסט ווארשיינליך צום‬ ‫ביידן‪ .‬אויב דאס וואלט געווען דאס מציאות אין אייער פאל לאזט זיך‬
‫סוף האבן פאראיבל אויף די אלע זאכן וואס איר האט געדארפט טון צוליב‬ ‫גלייבן אז איר וואלט ווארשיינליך נישט געפרעגט די פראגע דא אויף דער‬
‫אים און דאס וועט זיך נישט ענדיגן גוט‪ .‬נישט פאר אייך‪ ,‬און נישט פאר אים‪.‬‬ ‫פלאטפארמע‪ .‬איר וואלט ענדערש זיך געוואנדן צו א רב‪ ,‬מנהיג אדער משפיע‬
‫אויב איר פילט אז איר קענט נישט געהעריג לאזן הערן אייער שטעלונג‬
‫פאר אייער מאן‪ ,‬זעט צו ארייננעמען עמיצן וואס קען אייך צוהעלפן אין‬ ‫אין אייער לעבן און צוזאמען געקומען צו א לייזונג‪.‬‬
‫דעם פראצעדור‪ .‬טרעפט עמיצן וואס וועט זיך אננעמען פאר אייך און אייער‬ ‫ווידעראום‪ ,‬מענטשן וואס האבן בעבר געהאט ערפארונג מיט אומגעזונטע‬
‫פאזיציע‪ .‬דער ענדגילטיגער באשלוס וועט מוזן זיין אייערס און אייער מאנ'ס‬ ‫ערוואקסענע אין זייער לעבן‪ ,‬אנטוויקלען אן אינערליכע אומזיכערקייט‬
‫("אינסעקיוריטי") לגבי זייערע געברויכן און די מענטשן ארום זיי‪ .‬אזעלכע‬
‫צוזאמען‪ .‬עס קוקט אבער אויס אז דערווייל איז עס בלויז זיינס ‪.‬‬ ‫מענטשן דארפן קעמפן פאר זייער פאזיציע און ערלויבן נישט קיין אנדערע‬

‫כסלו תשפ״א ‪51‬‬

‫די טערא ּפיסט פּערספּעקטיוו‬

‫הרב שלמה בינעטה • ‪PhD‬‬

‫אונזער פארל פאר די פראבלעמען אין אונזער שלום בית‪ ,‬ווי איידער זיך אפן‬ ‫פאר אלעמען דארף איך זאגן זייער קלאר אז אייערע ביידע פראגעס זענען‬
‫אויסדריקן וויאזוי מיר פילן‪.‬‬ ‫שאלות וואס דארפן געפרעגט ווערן פון דעת תורה‪ .‬איך בין נישט ראוי זיי צו‬
‫ענטפערן פון א דעת תורה פערפסעקטיוו‪ .‬און איר דארפט דאס נעמען אין‬
‫צום ביישפיל‪ ,‬לאמיר זאגן אייער מאן גייט ארויס פון צימער ווען עס‬ ‫באטראכט ווען איר ליינט מיין ענטפער‪ .‬פונדעסטוועגן קען איך אייך געבן אן‬
‫האט זיך אנגעהויבן א טענה'ריי‪ .‬אייער אינסטינקטיווע רעאקציע קען זיין‬ ‫אלגעמיינע פערספעקטיוו פון א דעת הדיוט און געוויסע געדאנקען וויאזוי‬
‫צו באשולדיגן און שרייען‪ .‬אבער אויב איר נעמט די מער פראקטישע צוגאנג‬
‫און זענט גרייט צו זיין וואולנעראבל‪ ,‬קענט איר אנשטאט זאגן‪" ,‬איך פיל‬ ‫צו אנקומען גרינגער צו א החלטה‪.‬‬
‫דערשראקן‪ ,‬באליידיגט און אנטוישט ווען דו גייסט אוועק אינמיטן אונזער‬
‫ארגומענט‪ .‬איך האב מורא אז כ'בין נישט גענוג גוט פאר דיר‪ .‬איז דא עפעס‬ ‫שלום בית קאנפליקטן‬
‫א וועג וויאזוי איך קען אויפברענגען מיינע געפילן אזוי אז מיר זאלן קענען‬
‫איך מיין מיר קענען אלע זיין איינשטימיג אז עס טוט וויי ווען א צווייטער‬
‫ארבעטן דערויף צוזאמען?"‬ ‫פארשטייט אונז נישט‪ .‬עס קען אונז אפילו מאכן שפירן אנטוישט און‬
‫ווען איר רעדט אויף א ווייכן‪ ,‬אפענעם אופן וואס ערלויבט אייער שותף‬ ‫הילפלאז‪ .‬ס'קען פילן נאך ערגער אין צייטן פון קאנפליקט‪ .‬איבערהויפט אין‬
‫צו זען און פילן וואס איר פילט‪ ,‬העלפט איר זיי פארשטיין פארוואס איר‬ ‫אייער פאל‪ ,‬ווי אייער מאן וויל מאכן א גרויסן באשלוס אין לעבן‪ ,‬ווילט איר‬
‫פילט דאס וואס איר פילט‪ .‬אלס א רעזולטאט‪ ,‬שפירט איר א נענטערע‬
‫עמאציאנעלע קשר‪ ,‬און אלס א רעזולטאט ווערט פארשטערקערט די צוטרוי‪.‬‬ ‫פילן ווי מען פארשטייט אייך‪.‬‬
‫שוין אפגערעדט אז ווען אייער פארל פארשטייט אייער פערספעקטיוו‪ ,‬זענען‬ ‫רייבערייען איז נישט קיין גרינגע זאך און יעדע מערידזש וועט טיילמאל‬
‫האבן געוויסע קאנפליקטן‪ .‬יעדע רייבעריי קען ברענגען ווייטאג‪ ,‬אדער‬
‫זיי מער וויליג צו נאכקומען אייערע געברויכן ווי אויך זייערע אייגענע‪.‬‬ ‫אומפארשטענדעניש‪ .‬און אין דער זעלבער צייט‪ ,‬האבן מיר אינערליך‬
‫א געוויסע געפיל וואס שרייט און וויל אז מען זאל אונז אנערקענען און‬
‫וויאזוי צו לייזן א קאנפליקט?‬ ‫פארשטיין‪ .‬די פראבלעם פאר אסאך פון אונז איז אז מיר האבן זיך צוגעוואוינט‬
‫צו קאמוניקירן אויף אן אופן וואס טוט אייגנטליך אוועקשטופן אונזער שותף‬
‫פרוביר עס צו לייזן שנעל ‪ --‬מענטשן טראכטן אז אויב זיי הייבן אן‬ ‫פון אונז פולקאם פארשטיין אדער קעגנקומען אונזערע געברויכן‪ .‬ס'איז אן‬
‫אן ארגומענט אדער עפעס וואס זיי ווילן אויף א 'שטארקן' אופן‪ ,‬וועלן זיי‬ ‫אפטע זאך צו זען קריטיק אדער ביטול אין א מערידזש וואו מאן און ווייב‬
‫באווייזן צו איבערצייגן דעם אנדערן מענטש‪ .‬שטודיעס ווייזן אז די שמועסן‬
‫ענדיגן זיך געווענליך אויפ'ן זעלבן אופן ווי זיי האבן זיך אנגעהויבן‪ .‬אויב‬ ‫שפירן אפגעהאקט און פארשטייען זיך נישט‪.‬‬
‫איינער הייבט אן אן ארגענומענט צו שטייף דורכ'ן אטאקירן דעם אנדערן‬ ‫א קאנפליקט‪ ,‬נאך אלעמען‪ ,‬ווערט געשאפן ווען מען פארשטייט זיך נישט‬
‫מיט'ן מויל‪ ,‬וועט ער ענדיגן מיט ווייניגסטנס אזויפיל אנגעצויגנקייט ווי ער‬ ‫און מען קימערט זיך נישט איינער פאר'ן אנדערן‪ .‬ווייל איינע פון אונזערע‬
‫האט אנגעהויבן‪ .‬ס'איז וויכטיג צו געדענקען אז דער אופן וויאזוי אייער שותף‬ ‫טיפסטע געברויכן איז אז אנדערע מענטשן זאלן אונז פארשטיין‪ ,‬זאלן זיך‬
‫ברענגט אויף אן אישו‪ ,‬יענע עטליכע מינוט פונעם שמועס איז קריטיש צו‬ ‫קימערן איבער אונז‪ .‬דאס הייבט זיך שוין אן ווען מיר זענען יונג‪ .‬צום ביישפיל‪,‬‬
‫לייזן שלום בית קאנפליקטן‪ .‬אויב רוב פון די ארגומענטן הייבן זיך אן רואיג‬
‫און לייכט‪ ,‬זענען דא פיל מער אויסזיכטן אז די שלום בית וועט זיין סטאביל‬ ‫ווען קינדער שפילן באהאלטן‪ ,‬האבן זיי זייער ליב ווען מען טרעפט זיי‪.‬‬
‫אלס ערוואקסענע‪ ,‬לעכצן מיר אז מען זאל זען אונזערע געפילן‪ .‬מיר ווילן‬
‫און צופרידן‪.‬‬ ‫אנדערע זאלן פארשטיין אונזער אינערליכע עמאציאנעלע וועלט‪ .‬וואס מיר‬
‫געדענקט אז איר ווילט נישט די קאנפליקט אדער אומגעלייזטע אישוס‬ ‫ווילן באמת איז צו זיין וואולנעראבל‪ ,‬שפירעוודיג און אפנהארציג‪ .‬צו זיין‬
‫זאלן סתם בלייבן זיצן‪ ,‬און האפן אז אויף עפעס אן אופן וועט עס געלייזט‬ ‫וואולנעראבל אין א רילעשאנשיפ באדייט אז מען לאזט דעם שותף דיך קענען‬
‫ווערן‪ .‬עס גייט נישט פאסירן‪ .‬ס'איז זייער וויכטיג צו טרעפן א וועג עס צו‬ ‫ביז'ן סוף‪ :‬דיינע מחשבות‪ ,‬געפילן‪ ,‬טשאלענדזשעס‪ ,‬שוואכקייטן‪ .‬פאקטיש‬
‫איז וואולנעראביליטעט אפט די קלעב וואס האלט צוזאמען רילעשאנשיפס‪.‬‬
‫לייזן אויף א ציווילן און אפעקטיוון אופן‪.‬‬ ‫אבער צו זיין וואולנעראבל און גענצליך אפן איבער אלע אינערליכע געפילן‪,‬‬
‫באשולדיג נישט ‪ --‬באשולדיג נישט יענעם נאר ברענג ארויס וויאזוי‬ ‫איז בכלל נישט גרינג‪ .‬ס'איז פיל גרינגער צו באשולדיגן אדער אטאקירן‬
‫דו שפירסט‪ .‬צום ביישפיל‪ ,‬אנשטאט באשולדיגן אייער מאן אז "דו האסט‬

‫כסלו תשפ״א‬ ‫‪52‬‬

‫ּפערסּפעקטיוון‬

‫קענט שפירן ווי איר גייט פלאצן‪ ,‬האלט זיך אזוי ביז'ן סוף פונעם שמועס‪.‬‬ ‫געזאגט אז דו וועסט נעמען אין באטראכט מיין מיינונג אבער דו טוסט‬
‫אנשטאט אטאקירן און ווארפן באשולדיגונגען‪ ,‬ווי "דו הערסט קיינמאל נישט‬ ‫עס נישט"‪ ,‬פרוביר צו אויסדריקן די פערספעקטיוו וואס דו שפירסט‪" :‬איך‬
‫אויס‪ ,‬דו איגנארירסט מיך‪ ,‬דו קעירסט נישט פאר מיר"‪ ,‬פרוביר זאגן "איך פיל‬ ‫בין אנטוישט ווייל איך פיל ווי מ'רעכנט זיך נישט מיין מיינונג"‪ .‬אויף אזא‬
‫ווי מען פארשטייט מיך נישט‪ .‬איך האב געזאגט אז איך וויל נישט מופן און‬ ‫אופן האט מען נישט געטיילט מיט'ן פינגער אויף יענעם‪ .‬מען האט נאר‬
‫ס'קוקט מיר אויס ווי האסט מיך נישט אויסגעהערט‪ .‬איך פיל איגנארירט און‬
‫אויסגעדריקט די אייגענע געפילן און פערספעקטיוו‪.‬‬
‫ס'האט מיר אויסגעקוקט ווי דו קעירסט נישט‪".‬‬ ‫נוץ דאס ווארט "איך" אנשטאט "דו" ‪ -‬ווען איר ווילט עפעס זאגן הייבט‬
‫לאז נישט זאכן זיך אנזאמלען ‪ --‬מיר אלע האבן שוין אמאל געשפירט‬ ‫אן דעם זאץ מיט "איך" ווי איידער "דו"‪ .‬ווען איר הייבט אן א סטעיטמענט‬
‫ווי מיר זענען אויסגעמאטערט און ערשעפט ביז איבער'ן קאפ‪ ,‬שפירנדיג ווי‬ ‫מיט דאס ווארט "איך" וועט זיך עס ווייניגער הערן ווי קריטיק‪ ,‬וואס וואלט‬
‫מיר דערטרענקען זיך אין א בארג פון פראבלעמען… אין אזא מצב ברענגט‬ ‫אויטאמאטיש געברענגט דעם מאן צו באלד אריינגיין אין דער גוסטע פון זיך‬
‫איין פראבלעם צו א צווייטע‪ ,‬און מיטאמאל טרעפן מיר זיך אויפברענגען א‬ ‫פארטיידיגן‪ .‬אנשטאט זאגן "דו הערסט מיך נישט אויס"‪ ,‬קען מען זאגן "איך‬
‫גאנצע ליסטע פון אישוס (וואס עס פילט זיך כאילו אלע זענען פארבינדן)‪ .‬די‬ ‫פיל נישט ווי דו הערסט מיך אויס יעצט"‪ .‬אנשטאט "דו קעירסט נישט פאר‬
‫אישוס וואס מיר ברענגען ארויף אין אזעלכע שמועסן פילן נישט אפטמאל ווי‬ ‫מיינע געברויכן"‪ ,‬זאג "איך וואלט געוואלט דו זאלסט מער קעירן פאר מיינע‬
‫זיי האבן צופיל א שייכות מיט אונזער פארל‪ .‬ווען מיר זענען פארפלייצט פון‬ ‫געפילן"‪ .‬די פאקוס זאל זיין איבער וואס איר פילט‪ ,‬נישט אויף באשולדיגן‬
‫געפילן‪ ,‬זענען מאן און ווייב אינגאנצן נישט ביכולת צו קומען צו א לייזונג‪.‬‬ ‫דעם מאן‪ .‬ביידע פון אייך וועלן פארדינען עפעס פונעם שמועס‪ .‬ביידע פון‬
‫אויב מען טוט נישט רעגלמעסיג צאמלייגן די וועש‪ ,‬ווייסן מיר אלע‪ ,‬ווערט‬ ‫אייך וועלן ענדערש פילן אז מען הערט זיך בעסער אויס און מען פארשטייט‬
‫א באלאגאן אין שטוב‪ .‬אויב איר וועט נישט ווארטן א יאר מיט א מיטוואך‬
‫צו אויפברענגען אן אישו מיט אייער מאן‪ ,‬וועלן אייערע שמועסן איבער'ן‬ ‫זיך בעסער איינער דעם אנדערן‪.‬‬
‫קאנפליקט זיין פיל מער פראדוקטיוו‪ .‬לאזט נישט די סיטואציע זאל אנקומען‬ ‫שילדערט דעם מצב ‪ --‬ווען עס מאכט זיך א קאנפליקט‪ ,‬זאלט איר‬
‫שילדערן וואס איר זעט אז עס קומט דא פאר‪ ,‬אבער געט נישט קיין‬
‫צו א מצב ווען עס איז שוין שווערער זיך צו ספראווען דערמיט‪.‬‬ ‫אפשאצונג און זייט נישט דן יענעם‪ .‬ווי איידער באשולדיגן אייער מאן‪ ,‬לייגט‬
‫מיט אסאך הצלחה! ‬ ‫פשוט אראפ וואס איר זעט און שפירט אין דער סיטואציע‪ .‬אפילו אויב איר‬

‫נ ַפְׁשִי ּבׁ ִשְאֵלָת ִי‬ ‫‪MENTAL HEALTH JOURNAL‬‬

‫‪#7‬‬

‫— ‪7th Edition‬‬

‫!‪DON’T MISS YOUR CHANCE‬‬

‫שיקט אייערע‬ ‫שיקט אריין אייערע מענטל‪-‬העלט שאלות‬ ‫‪Advertising Deadline:‬‬
‫שאלות צו "נפשי"‬ ‫און דריי פראפעסיאנאלן וועלן זיי אדרעסירן‬
‫און הערט די מיינונג‬ ‫‪Sunday,March 18th‬נפשי‬
‫פון פראפעסיאנאלן‬ ‫אין אונזער "פערספעקטיוון" רובריק‬ ‫‪TheONLYYiddish,‬אלערטס‬
‫פרעגט שאלות אין חינוך אדער שלום‪-‬בית‬
‫אין דעם פעלד!‬ ‫פונעם וועלט‪-‬בארימטן מחנך הגאון רבי דוד‬ ‫‪professional Mental‬‬
‫‪Health journal‬‬
‫פאר שאלות און בריוון‬ ‫לעווי שליט"א‬
‫ביטע שיקט אן אימעיל צו‬ ‫סיי וועלכע ראיה (‪ )vision‬שאלות ווערן‬ ‫‪Professionals listed‬‬
‫געענטפערט דורך דר‪ .‬יואל ווארשאווסקי‬ ‫‪receive remarkable‬‬
‫‪[email protected]‬‬ ‫פרעגט די טראומא עקספערט מרת‬ ‫"נפשי" — די מענ‪s‬ט‪ll‬ל‪ca‬ה‪h‬ע‪c‬ל‪a‬ט‪re‬ד‪t‬ז‪u‬ש‪o‬ו‪n‬ר‪i‬נ‪e‬א‪s‬ל‪ea‬פ‪r‬ון‪i"nc‬מ ָאמענט" —‬
‫ג‪ .‬אסובסקי סיי וואס אנטבאלאנגט טראומא‬ ‫ערשיינט בעז״ה יעדן חו ‪l‬ד‪a‬ש‪vit‬או‪g‬ן‪in‬אי‪r‬ז‪ve‬ב‪o‬יי‪C‬געלייגט‬
‫אדער רופט ‪718-928-3347‬‬ ‫האט איר מיטגעמאכט א פערזענליכע‬ ‫אינעם וועכנטליכן‪s‬״‪e‬מ‪sָ u‬א‪is‬מ‪y‬ע‪t‬נ‪i‬ט‪n‬״‪ u‬פ‪m‬ע‪m‬ק‪o‬ע‪c‬דזש‪.‬‬
‫עקסטענשאָן ‪ 109‬און לאזט א‬ ‫פראבלעם? טיילט מיט אייער ערפארונג און‬
‫מעסעדזש מיט די תוכן פון אייער‬ ‫נווומילערט‪ity:‬פ‪n‬או‪u‬ין‪m‬ר‪h"me‬ו‪ot‬נו‪Cg‬י‪gin‬פ‪int‬ס‪ka‬ן‪c‬ש‪ua‬י‪e‬ו‪pd‬״ו‪is-sE‬ע‪ih‬ע‪s‬ן‪fdsih‬ר‪iad‬א‪NY‬שינייינעט?‬
‫שאלה‪/‬בריוו‪ .‬מיר נעמען אן בריוו‬ ‫זייט מחזק אנדערע‬
‫שילדערט אייערע אבזערוואציעס‪ ,‬עצות‪,‬‬ ‫סיינט זיך אויף צו באקומען אן ״אלערט״‪INCREASING,‬‬
‫און שאלות אנאנים‪.‬‬ ‫אינפארמאציע‪ ,‬הילף און טיפס און מיר וועלן‬ ‫לויט אייער באקוועמליכקייט‪AWARENESS.‬‬
‫‪Providing Resources‬‬
‫עס דרוקן אי"ה‬
‫‪and Support‬‬

‫!ט‪f‬שאי‪e‬עקל‪o‬ט‪g‬קעא‪t‬רס‪n‬״‪r‬טטט‪a‬ע‪a‬קס‪h‬ט‪P‬״‪C‬צו‪Btheea‬אאישלימקעטעריאןלטאימעיל צו‬ ‫טעל‪.‬‬
‫אלערט‬
‫‪[email protected] 347-450-7040‬‬
‫לאזט א מעסעדזש‪:‬‬

‫‪347-450-7040‬‬

‫מיט א סאבדזשעקט‪Alert :‬‬ ‫מיט דאס ווארט‪Alert :‬‬

‫די טערא ּפיסט פּערספּעקטיוו‬

‫הרב מרדכי וויינבערגער • ‪LCSW‬‬

‫אפוינטמענטס‪ .‬און אז צו פירן א היימישע שטוב דארף מען היינט מער הילף‬ ‫א שטארקע שאלה‪ .‬קודם דארף מען קלארשטעלן אז ווען איר פרעגט‬
‫איז פארשטענדליך אז מען וויל ענדערש זיין נעבן דער אייגענער משפחה‪,‬‬ ‫וויפיל איר זענט "מחויב" קען אויסקוקן ווי איר פרעגט א אידישקייט שאלה‪,‬‬
‫ווייל ס'איז גרינגער צו בעטן הילף פון א שוועסטער ווי א שוועגערין‪ .‬אויך‬ ‫און דאס באלאנגט אוודאי צו פרעגן א רב‪ .‬איך גיי דא רעדן בלויז פון א‬
‫שבת נאכמיטאג ווען דער מאן וויל שלאפן און די פרוי בלייבט אויף מיט א‬
‫גאנצן געזינדל איז גרינגער צו גיין צו די מאמע און זיך דארט טרעפן מיט די‬ ‫טעראפיסט פערספעקטיוו‪.‬‬
‫אייער שאלה איז די נארמאלסטע אין דער וועלט‪ ,‬און זינט אדם און חוה‬
‫געשוויסטער‪.‬‬ ‫האט יעדער די שאלה‪ .‬ווען פאלגט מען דעם מאן און ווען פאלגט מען די‬
‫יעצט‪ ,‬מיר האבן גערעדט בכלליות אז מען פלעגט גיין וואוינען אין שטאט‬
‫פונעם מאן ווידער היינט גייט מען וואוינען אין שטאט פון דער כלה‪ ,‬אבער‬ ‫ווייב?‬
‫יעדער כלל האט א יוצא מן הכלל‪ .‬אויב זיין משפחה געט דאס געלט‪ ,‬למשל‪,‬‬ ‫דער באשעפער האט געזאגט פאר אדם הראשון ער זאל נישט עסן‬
‫אדער אויב זי איז גרייט צו גיין און איז באקוועם מיט זיין משפחה‪ ,‬דעמאלט‬ ‫פונעם עץ הדעת און אדם האט נישט געוואלט עסן‪ .‬דער שלאנג האט אבער‬
‫איז יא נארמאל צו גיין צו דער מאנ'ס משפחה‪ .‬אפילו ווען ס'איז דא כללים‬ ‫צוגערעדט חוה יא צו עסן‪ ,‬און זי האט געזאגט פאר איר מאן יא צו עסן‪ ,‬און‬
‫ער האט געפאלגט‪ .‬עס איז אבער נישט געווען די ריכטיגע זאך און ער האט‬
‫זענען דא אסאך אויסנאמען‪.‬‬ ‫באקומען דערפאר א קללה‪ .‬שרה האט געזאגט פאר אברהם שיק אוועק הגר‬
‫אין א מערידזש האט דער אויבערשטער דוקא געמאכט צוויי באזונדערע‬ ‫מיט ישמעאל און ער האט נישט געוואלט‪ ,‬אבער דער אויבערשטער האט‬
‫מענטשן מיט צוויי אנדערע בליקן אויפ'ן לעבן‪ ,‬פיזיש אנדערש‪ ,‬עמאציאנעל‬ ‫געזאגט 'פאלג איר'‪" ,‬כל אשר תאמר אליך שרה‪ ,‬שמע בקולה"‪ .‬יצחק וויל‬
‫אנדערש‪ ,‬כעמיקאליש אנדערש‪ ,‬און יעדער האט דער חלק וואס פעלט פון‬ ‫בענטשן עשיו‪ ,‬ווידער רבקה וויל די ברכות פאר יעקב‪ .‬רחל וויל גנב'ענען דעם‬
‫צווייטן און איז משלים דעם צווייטן‪ .‬דאס איז דער ציל‪ .‬בדרך כלל איז א מאן‬ ‫טאטנ'ס ע"ז אבער ווייסט אז איר מאן וועט נישט וועלן האט זי עס געטון‬
‫מער סאליד און "גראונדעד" און א פרוי איז מער עמאציאנעל‪ ,‬ווייל ער דארף‬ ‫שטילערהייט‪ .‬זעט איר שוין‪ ,‬אייער שאלה איז נישט קיין נייע פראבלעם‪,‬‬
‫זיך לערנען צו האבן אביסל מער עמאציעס‪ ,‬און זי וואס איז מער געפיליש‬ ‫עס איז שוין גילטיג זינט דעם ערשטן פארפאלק וואס האט עקזיסטירט עד‬
‫היום הזה‪ .‬מעשה אבות סימן לבנים‪ ,‬מען דארף זיך לערנען פון די אבות פאר‬
‫דארף זיך לערנען אביסל צו זיין שטערקער און מער באלאנסירט‪.‬‬
‫וואס איך הער אין אייער שאלה איז צוויי פראגעס מיט איין יסוד‪ .‬עס‬ ‫יעדן דור‪.‬‬
‫קוקט אויס ווי א פארפאלק האט חתונה געהאט אבער דער מאן האט זיך‬ ‫אין אנדערע פעלער געפינט מען ווי מ'דארף אייגנטליך טון א זאך וואס איז‬
‫קיינמאל נישט מקשר געווען און זיך געלערנט צו טראכטן ווי איין מענטש‪.‬‬ ‫געווענליך אסור בלויז פאר שלום בית‪ ,‬למשל ביי א סוטה מעג מען אויסמעקן‬
‫ער טראכט וועגן זיין רבי אבער טראכט נישט וועגן אירע געפילן און וויאזוי‬ ‫דעם אויבערשטנ'ס נאמען למען השלום‪ .‬אהרן הכהן האט געטוישט מענטשנ'ס‬
‫זי גייט זיך אן עצה געבן; וואו וועט זי זיין שבת נאכמיטאג‪ ,‬וואס וועט מען‬
‫טון ווען מען דארף גיין צו א דאקטאר‪ .‬איז ער גרייט צו מאכן אמאל נאכטמאל‬ ‫ווערטער און פארדרייט דעם אמת כדי צו ברענגען שלום בין איש לאשתו‪.‬‬
‫אין די צייטן פון גמרא איז געווען פשוט אז ווען מען האט חתונה טוט‬
‫ווען עס איז שווער?‬ ‫דעם בחור'ס טאטע בויען דאס הויז און די כלה מופט אוועק פון איר שטאט‬
‫די זעלבע נקודה איז גילטיג אין דער צווייטער שאלה‪ .‬ער פארלאנגט זאכן‬ ‫און גייט צו דער שטאט פון איר מאן‪ ,‬ווייל צו האבן פרנסה פלעגט דער‬
‫אבער נעמט נישט אין באטראכט אז ער האט אן אייניגן שותף אין לעבן‪.‬‬ ‫טאטע מסדר זיין אן ארבעט און ס'איז געווען נארמאל צו גיין צום מאן‪.‬‬
‫לאמיר זאגן אז ער קען גיין מאקסימום איין שעה און ער גייט א שעה צו א‬ ‫זינט דעמאלט האבן זיך אסאך זאכן געטוישט‪ .‬היינטיגע צייטן אין חסידישע‬
‫קידוש שבת און האט שוין ווייטאגן אויף די פיס און קען נישט צוריקגיין און‬ ‫קהילות איז די נארמע פארקערט‪ ,‬דער חתן גייט וואוינען צו דער כלה'ס‬
‫די משפחה ווארט אויף אים‪ ,‬דאס הייסט ער האט נישט גענומען זיין ווייב אין‬
‫חשבון‪ .‬ער האט זיך ארויסגעלאזט אן קיין חשבון אז ער גייט נישט קענען‬ ‫שטאט‪ ,‬און עס זענען פארהאן עטליכע סיבות דערצו‪.‬‬
‫צוריקקומען‪ .‬עס איז ווי איינער וואס האט נאר גאזאלין צו פארן איין שעה‬ ‫איינס‪ ,‬ווייל די כלה'ס עלטערן זענען אפט די וואס באצאלן די בילס און‬
‫דער וואס האט די מאה האט די דעה‪ .‬די גרעסערע סיבה איז ווייל ב"ה מען‬
‫און ער פארט א שעה אוועק‪.‬‬ ‫האט גרויסע קינדער‪-‬געבענטשטע משפחות און עס קען גוט צונוצקומען‬
‫ווען א מאן פארלאנגט עפעס פון זיין ווייב און נעמט איר נישט אריין אין‬ ‫הילף ווען עס קומט צו קימפעטארין‪ ,‬בעיביסיטן‪ ,‬קאכן און באקן‪ ,‬דאקטאר‬

‫כסלו תשפ״א‬ ‫‪54‬‬

‫ּפערסּפעקטיוון‬

‫גייט איינער פארלירן‪ ,‬אבער אויב איך וויל רעכטס און דו לינקס און איך זאג‬ ‫חשבון‪ ,‬כאפט ער נישט אז זי איז אנדערש ווי אים‪ ,‬ער כאפט נישט אז ער‬
‫'אקעי‪ ,‬היינט גייט מען רעכטס און מארגן לינקס'‪ ,‬דעמאלט שפירן ביידע ווי‬ ‫דארף זיך אויסלערנען די צרכים פון זיין ווייב‪ ,‬אבער וועגן דעם האט מען‬
‫מען רעכנט זיך מיט זיי‪ .‬דו פארשטייסט מיין זייט אויך‪ .‬קומט אויס ביידע‬ ‫חתונה צו א פרוי‪ ,‬מען וואקסט דורך באקומען די מעלות וואס די פרוי האט‪ .‬זי‬
‫געווינען סיי וואס מען טוט‪ .‬אפט קען מען זאגן איך בין גרייט אפילו גראד‬ ‫איז מער געפיליש‪ ,‬זי פארשטייט מער צו מענטשן‪ .‬קוק ווי ‪16-‬יעריגע בחורים‬
‫און צוריק‪ ,‬אבי נישט לינקס‪ ,‬זעט די אנדערע זייט אז איך וויל נישט דוקא‬ ‫שפילן‪ ,‬מען האקט זיך איינער דעם צווייטן‪ ,‬משא"כ ‪16-‬יעריגע מיידלעך‪ .‬דער‬
‫עס זאל גיין נאר מיין וועג‪ ,‬איז אויך גוט‪ .‬די אנדערע זייט דארף זען אז מען‬ ‫מאן דארף דאס לערנען פון איר‪ ,‬ער דארף באקומען די פערספעקטיוו פון א‬

‫פרובירט און מאכט עס ארבעטן פאר ביידע‪.‬‬ ‫פרוי און זיך עס דערלערנען‪.‬‬
‫איך האב אמאל געהאט א פארפאלק וואס ער האט ליב געהאט גיין אין‬ ‫יעצט אז מיר האבן מסביר געווען די שוועריגקייט פונעם מאן לאמיר רעדן‬
‫קאנטרי און זי נישט‪ ,‬און שטענדיג האט מען זיך געאמפערט דערויף‪ .‬איין זומער‬ ‫צו דער פרוי‪ .‬אויב האט איר חתונה געהאט מיט א שטארקן מאן‪ ,‬פרובירט זען‬
‫זענען זיי געגאנגען און ס'איז געווען א חורבן‪ .‬אויב גייט מען איז זי אנטוישט‬ ‫זיין זייט‪ .‬אויב ער דארף א רבי‪ ,‬דארף מען זיין אן עזר כנגדו און זיין שטארק‪.‬‬
‫און פארקלעמט און אויב נישט איז ער אנטוישט און פארקלעמט‪ .‬איינמאל‬ ‫עס קען זיין אז איר האט זיך נאך אפשר נישט דערלערנט די מענערישע‬
‫זיי זענען געקומען צו דער פארשטאנד אז דער יסוד פון איר ווידערשטאנד‬ ‫אפענע שפראך‪ .‬ווען דער מאן זאגט ער וויל גיין ערגעץ און זי פרעגט "יא?‬
‫איז אז זי קען נישט דערהייבן די קליינע פאר'חורבה'טע באנגעלאוס האבן זיי‬ ‫באמת? ווילסט גיין?" און ער זאגט יא! האלט ער אז עס איז געבליבן ביי‬
‫אפגעמאכט צו נעמען א טייערערע באנגעלאו און נאכדעם האבן ביידע הנאה‬ ‫יא‪ ,‬ווייל זי האט געפרעגט צו ער וויל און ער האט געזאגט יא‪ ,‬אבער פון די‬
‫געהאט‪ .‬זי האט געהאט א שיינע הויז‪ ,‬ער האט געהאט זיינע חברים‪ ,‬שבתים‬ ‫אנדערע זייט‪ ,‬זי מיינט זי האט געזאגט ניין‪ ,‬ווייל צווישן פרויען הייסט פרעגן‬
‫און וואקאציע‪ .‬דאס הייסט אז דער ענטפער איז נישט יא אדער נישט קאנטרי‬ ‫"באמת? ווילסט טאקע?" דאס וואס ביי מענער רופט זיך "ניין"… דארף מען‬
‫נאר מען דארף זיך פארשטיין וואס זענען דיינע צרכים און וואס זענען מיינע‪,‬‬ ‫זיך לערנען דעם מאנ'ס וועג פון רעדן‪" .‬איך וויל נישט מופן צו א נייע שטאט"‪,‬‬
‫"איך דארף הילף מיט די קינדער"‪" ,‬איין קינד האט א שוועריגקייט און וועגן‬
‫און וויאזוי ארבעט מען עס אויס צוזאמען אויפ'ן בעסטן אופן‪.‬‬
‫אלזא‪ ,‬כדי רוב מענער זאלן קענען אנקומען צו א גוטע מדריגה דארפן‬ ‫דעם דארף מען בלייבן דא"‪ .‬רעד קלאר ווי א מאן פארשטייט‪.‬‬
‫זיי לערנען די ווייבערישע שפראך‪ .‬אויב זאגט זי נישט א קלארע יא מיינט‬ ‫אפט האב איך געארבעט אויף פארפעלקער וואו דער מאן האט געפרעגט‬
‫עס אדער ניין אדער באדערט עפעס‪ .‬ווען זי בלייבט שטיל נאך מען פרעגט‬ ‫א שאלה פון זיין רב צי ער זאל מופן און דער רב געזאגט יא‪ .‬זי האט געשפירט‬
‫א שאלה איז פשט אז עפעס באדערט‪ .‬ווען זי פרעגט וואס האלטסטו‪ ,‬פרעג‬ ‫ווי אין א פאסטקע‪ ,‬האט מען איר געהייסן אליין פרעגן די שאלה אבער‬
‫וואס האלט זי‪ .‬ווען זי זאגט איך בין אביסל טרויעריג איז עס עכט זייער‬ ‫צולייגן אירע חסרונות פון דעם נייעם פלאץ און די מעלות פון יעצט‪ .‬רוב‬
‫טרויעריג‪ ,‬נאר זי שיקט די ערשטע רמזים‪ .‬ווען זי פרעגט וויאזוי דיין טאג‬ ‫מאל האט דער רב געזאגט אז מ'דארף הערן מער נקודות‪ .‬די נקודה איז אז א‬
‫איז געווען וויל זי סיי הערן איבער יעדע שעה אין דיין טאג און סיי אז‬ ‫פרוי דארף אריינקוקן אין זיך און אליין פרובירן זיך צו פרעגן פארוואס וויל‬
‫זאלסט איר צוריקפרעגן וויאזוי איר טאג איז געווען‪ ,‬און זי גייט דערציילן‬ ‫איך נישט וואס ער וויל? זי דארף קענען פארלייגן די סיבות‪ ,‬נישט סתם "איך‬
‫אלע שמועסן מיט אירע חבר'טעס וואס זיי האבן געזאגט און וואס זי מיינט‬ ‫וויל נישט"‪ ,‬איינמאל זי האט די סיבות קלאר קען מען עס באטראכטן‪ ,‬איר‬
‫גערעכט געבן‪ ,‬אדער אויסארבעטן א צד השוה‪ .‬אבער ווילאנג עס גייט מיט‬
‫זיי האבן געזאגט‪.‬‬ ‫א שפראך פון "באמת?"‪" ,‬פארוואס?"‪" ,‬האלטסט טאקע מ'דארף?"‪" ,‬ס'ציעט‬
‫א פרוי‪ ,‬ווידעראום‪ ,‬דארף זיך לערנען אז ווען איר מאן פרעגט א שאלה‬ ‫מיך נישט"‪" ,‬איך ווייס נישט"‪ ,‬און אזעלכע פראזן וואס זאגן גארנישט שטייט‬
‫קען דער ענטפער זיין א יא‪ ,‬א ניין‪ ,‬אדער נישט מער ווי דריי זאצן‪ .‬און ווען‬ ‫מען ביי אלף און דער מאן ווייסט באמת נישט וואס איר זייט איז און ווערט‬
‫א מאן זאגט יא מיינט עס יא און ניין מיינט ניין‪ .‬ער זאגט נישט יא און מיינט‬ ‫שאקירט ווען ביים צענטן מאל אויפברענגען די נושא ווערט זי היסטעריש אז‬

‫ניין אדער פארקערט‪.‬‬ ‫זי האט שוין צוואנציג מאל געזאגט ניין‪...‬‬
‫נאך א יסוד‪ ,‬מענער קענען נאר איבערדערציילן איין מאל‪ .‬אויב ער האט‬ ‫די נקודה איז אז ווען עס פעלט זיך אויס דארף א פרוי קענען רעדן‬
‫עס דערציילט פאר א חבר קען ער עס נישט נאכאמאל זאגן פאר זיין ווייב‬ ‫די מענערישע שפראך‪ ,‬זאגן קלאר פארוואס זי וויל יא אדער נישט עפעס‪,‬‬
‫און נאך פינף מענטשן‪ .‬זי קען עס יא איבערזאגן פאר ‪ 15‬מענטשן מיט די‬ ‫דעמאלט וועט ער פארשטיין וואס זי וויל‪ ,‬און יעצט קען מען עס אנהייבן‬
‫זעלבע געפילן כאילו ס'יעצט געשען‪ .‬און א מאן דארף וויסן זיך צו האלטן‬ ‫אויסארבעטן ווי א פארפאלק‪ .‬אבער אויב זאגט זי נישט קלאר וואס זי וויל‬
‫רואיג אז אפילו ער האט עס שוין געהערט גייט ער עס נאכאמאל הערן מיט‬
‫ווייסט מען אפילו נישט אז ס'איז דא א פראבלעם‪.‬‬
‫אלע פיטשיווקעס…‬ ‫דאס זעלבע איז מיט דער צווייטער שאלה אין אייער בריוו‪ ,‬אז ער וויל‬
‫מנהגים וואס קומען פון דיין עלטערנ'ס הויז און ביי זיי איז עס מעגליך‬ ‫אסאך זאכן פון אייך‪ .‬האט איר געזאגט קלאר 'דאס האב איך נישט ליב'‪' ,‬דאס‬
‫אן עיקר אין אידישקייט קען זיין אז דיין שותף האט אנדערע עיקרים אין‬ ‫וויל איך נישט'? פארוואס שרייבט איר אז איר פילט שולדיג ווען איר טוט‬
‫אידישקייט‪ .‬און א חלק פון מערידזש איז אויסצוארבעטן און פארשטיין אז‬ ‫נישט זיין באגער אויב זענט איר נישט קלאר מסביר די סיבה פארוואס עס‬
‫איז אייך שווער צו טון וואס ער וויל? וויאזוי זאל ער פארשטיין אייער צד‬
‫ביידע זענען גערעכט‪.‬‬
‫עס קוקט אויס ווי איר זענט ב"ה א נארמאלע פארפאלק ווי פון ששת ימי‬ ‫אויב איר געט עס אים נישט?‬
‫בראשית און יעצט דארף מען זיך לערנען דעם שותפ'ס שפראך כדי ביידע‬ ‫א טריט ווייטער‪ .‬ביי יעדע פארפאלק וויל איינער דאס און איינער וויל‬
‫זאלן זיין צופרידן און מצליח זיין‪ .‬איך בעט אייך נאר‪ ,‬פרובירט נישט יעצט‬ ‫דאס‪ ,‬וויאזוי איז מעגליך צו זיין צופרידן ווען מ'געט זיך נאך? אויב איינער וויל‬
‫אויסלערנען דעם מאן אייער שפראך‪ ,‬דאס וועט ער טון ווען ער ליינט עס‪.‬‬ ‫איין זאך און דער צווייטער א צווייטע‪ ,‬קומט אויס אז וואס אימער מען טוט‬
‫יעצט לערנט איר זיין שפראך… זאגט אים קלאר אלע סיבות פארוואס איר‬ ‫וועט איינער געווינען און איינער פארלירן? דער ענטפער איז אז די שאלה איז‬
‫ווילט נישט טון דאס וואס ער האט געבעטן און ארבעט אויס צוזאמען וויאזוי‬ ‫טריפה‪ ,‬ווייל אויב גייט עס אז איך וויל רעכטס און דו לינקס אויטאמאטיש‬

‫מ'קען אנפילן אלע לעכער ‪.‬‬

‫כסלו תשפ״א ‪55‬‬