การบัญชีเดี่ยวฯ-01

หน่วยท่ี 1
ความรเู้ ก่ยี วกบั ระบบบญั ชีเด่ยี ว

สาระการเรียนรู้

1. ความหมายของระบบบญั ชีเด่ียว
2. สมดุ ท่ีใชใ้ นการบนั ทึกบญั ชีตามระบบบญั ชีเดี่ยว
3. การคานวณกาไรขาดทนุ ตามระบบบญั ชีเดี่ยว
4. ขอ้ บกพรอ่ งของระบบบญั ชีเด่ียว
5. การเปลี่ยนวิธีการบญั ชีจากระบบบญั ชีเดี่ยวเป็ นระบบ

บญั ชีค่ ู

ความหมายของระบบบญั ชีเดี่ยว

ระบบบญั ชีเดี่ยว (Single Entry System) หมายถึง

ระบบบัญชีของกิจการท่ีบันทึกบัญชีไม่สมบรณู ์แบบตามหลักการ
บญั ชคี ู่ ซ่ึงบางรายการก็บันทึกดา้ นเดบิตดา้ นเดียวหรือดา้ นเครดิต
ดา้ นเดียว หรือบางรายการก็บันทึกทั้งดา้ นเดบิตและดา้ นเครดิต
เหมือนระบบบัญชีคู่ บางรายการก็ใช้วิธีบันทึกความทรงจา
(Memorandum) ทาใหไ้ ม่สามารถจัดทางบทดลองเพื่อพิสจู น์ความ
ถกู ตอ้ งของการบนั ทึกบญั ชตี ามระบบบญั ชคี แู่ ละจดั ทางบการเงนิ ได้

สมดุ ท่ีใชใ้ นการบนั ทึกบญั ชีตามระบบบญั ชีเด่ียว

กิจการท่ีใช้ระบบบัญชีเด่ียวส่วนมากเป็ นกิจการเจ้าของคนเดียวซ่ึงควบคุมและ บริหารงาน
โดยเจา้ ของกิจการเองและมีรายการคา้ ไม่มาก จึงบันทึกเฉพาะรายการที่ตอ้ งทราบหรือจาเป็ นโดยไม่ได้
บนั ทกึ บญั ชใี หส้ มบรู ณแ์ บบตามระบบบญั ชีคู่ สมดุ บญั ชที ี่ใชไ้ ดแ้ ก่

1. สมดุ เงนิ สด ใชบ้ ันทึกรายการรับ–จา่ ยเงนิ ซ่ึงจะชว่ ยใหเ้ จา้ ของกิจการทราบว่ามีรายรบั รายจา่ ย
อะไรบา้ ง เป็ นจานวนเงนิ เทา่ ใด และมยี อดเงนิ สดคงเหลอื เทา่ ใด

2. สมดบุ ญั ชแี ยกประเภท จะมบี ญั ชไี มค่ รบทกุ ประเภทบญั ชี ไมม่ แี ยกประเภทรายไดแ้ ละคา่ ใชจ้ ่าย จะมี
เฉพาะบญั ชแี ยกประเภทย่อย คือ

2.1 บัญชีแยกประเภทลกู หน้ีการคา้ จะแสดงลกู หน้ีการคา้ รายตัว ซ่ึงเมื่อขายสินคา้ เชื่อก็จะ
บนั ทึกลกู หนกี้ ารคา้ ไว้ เมอื่ ไดร้ บั ชาระหนกี้ ็จะบนั ทกึ ในสมดุ เงนิ สดดา้ นเดบิต และบนั ทึกบญั ชลี กู หนก้ี ารคา้
ดา้ นเครดติ ทาใหส้ ามารถทราบยอดลกู หนกี้ ารคา้ คงเหลือได้

2.2 บญั ชแี ยกประเภทเจา้ หนก้ี ารคา้ จะแสดงเจา้ หนี้การคา้ รายตัว ซึ่งเมื่อซ้ือสินคา้ เชื่อก็จะ
บนั ทกึ เจา้ หนกี้ ารคา้ ไว้ เมอ่ื ไดช้ าระหนกี้ ็จะบนั ทึกในสมดุ เงนิ สดดา้ นเครดติ และบนั ทึกบญั ชเี จา้ หนกี้ ารคา้
ดา้ นเดบิต ทาใหส้ ามารถทราบยอดเจา้ หนกี้ ารคา้ คงเหลอื ได้

สมดุ ท่ีใชใ้ นการบนั ทึกบญั ชีตามระบบบญั ชีเด่ียว

3. สมดรุ ายวนั ทวั่ ไป ใชบ้ นั ทกึ รายการทไี่ มใ่ ชเ่ งนิ สด เชน่ ขายสนิ คา้ เป็ นเงนิ เชอ่ื ซื้อ
สินคา้ เป็ นเงนิ เชอื่ ภาษเี งนิ ไดห้ ัก ณ ท่ีจา่ ย โดยอาจจะบนั ทกึ แบบความทรงจา (Memorandum)
หรือบนั ทกึ ทง้ั เดบิตและเครดติ

นอกจากนอ้ี าจจะมกี ารจดบนั ทกึ บญั ชที นุ หรือถอนใชส้ ว่ นตวั ซ่ึงเจา้ ของกจิ การ
จะตอ้ งทราบขอ้ มลู ส่วนตวั สว่ นการซื้อสนิ ทรพั ยจ์ ะไมบ่ นั ทกึ บญั ชสี นิ ทรพั ยไ์ มห่ มนุ เวียน ถา้
ตอ้ งการทราบก็จะทาทะเบียนสินทรพั ยข์ น้ึ

การคานวณกาไรขาดทนุ ตามระบบบญั ชีเด่ียว

ตามระบบบญั ชเี ดย่ี ว กิจการไมไ่ ดบ้ นั ทึกรายไดแ้ ละคา่ ใชจ้ ่ายตามระบบบญั ชคี ู่ ดงั นนั้ จงึ ไม่

สามารถหาผลกาไรขาดทนุ โดยจดั ทางบกาไรขาดทนุ ได้ แตส่ ามารถคานวณหาผลกาไรขาดทนุ อีก

วิธีหนง่ึ คอื

การเปรียบเทยี บทนุ ตน้ งวดและทนุ ปลายงวด ซ่ึงหากกิจการมผี ลกาไรจะทาใหท้ นุ เพมิ่ ขน้ึ

หากกจิ การมี ผลขาดทนุ จะทาใหท้ นุ ลดลง โดยจะตอ้ งพจิ ารณาในระหว่างงวดดว้ ยว่าทนุ มกี าร

เปลย่ี นแปลงเพิม่ ขน้ึ หรือลดลงเนอื่ งจากอะไรบา้ ง

ทนุ เพิ่มขนึ้ จาก ลงทนุ เพิ่ม กาไรสทุ ธิ

ทนุ ลดลง จาก ถอนทนุ /ถอนใชส้ ว่ นตวั ขาดทนุ สทุ ธิ



ดงั นน้ั การคานวณกาไรขาดทนุ โดยการเปรียบเทียบทนุ ตน้ งวดและทนุ ปลายงวดจะแสดงดงั น้ี







การเปล่ียนวิธีการบญั ชีจากระบบบญั ชีเด่ียว
เป็ นระบบบญั ชีค่ ู

กจิ การที่ตอ้ งการเปล่ียนวิธีการบนั ทึกบญั ชีจากระบบบญั ชีเดี่ยวเป็ นระบบบญั ชีคู่ (Double Entry System)
เพื่อใหว้ ิธีการบญั ชีถกู ตอ้ งสมบรู ณเ์ ป็ นไปตามหลกั การบญั ชีท่ีรบั รองทวั่ ไป มีขน้ั ตอนดงั น้ี

1. กาหนดวนั เรมิ่ ตน้ งวดบญั ชี โดยปกติควรเรมิ่ ตน้ ระบบบญั ชีค่ตู ามงวดบญั ชีใหม่ คือ วนั ที่ 1 มกราคม
2. จดั ทาผงั บญั ชี (Chart of Account) ใหถ้ กู ตอ้ งสมบรู ณส์ อดคลอ้ งกบั ธรุ กิจ
3. บนั ทึกรายการเปิ ดบญั ชีในสมดุ รายวนั ทวั่ ไป (บนั ทึกรายการสินทรพั ย์ หน้ีสินและทนุ )
4. ผา่ นรายการจากสมดุ รายวนั ทวั่ ไป (รายการเปิ ดบญั ชี) ไปบญั ชีแยกประเภททว่ั ไปตามผงั บญั ชี

5. จดั ทาบญั ชตี ามวงจรบญั ชี (Accounting Cycle) โดยมขี น้ั ตอนดงั นี้
5.1 บนั ทึกรายการคา้ ท่ีเกดิ ขน้ึ ในสมดุ บนั ทกึ รายการขนั้ ตน้ ซ่ึงมหี ลายเลม่ กจิ การสามารถเลอื กใช้

ตามความเหมาะสมทง้ั สมดุ รายวนั เฉพาะและสมดุ รายวนั ทวั่ ไป (รวมทง้ั บญั ชแี ยกประเภท ลกู หนก้ี ารคา้
รายตวั /เจา้ หนกี้ ารคา้ รายตวั )

5.2 ผา่ นรายการไปบญั ชแี ยกประเภททวั่ ไป
5.3 จดั ทางบทดลอง
5.4 บนั ทกึ รายการปรบั ปรงุ (ถา้ ม)ี ในสมดุ รายวนั ทวั่ ไปและผา่ นรายการไปบญั ชแี ยกประเภททวั่ ไป
5.5 จดั ทางบทดลองหลงั ปรบั ปรงุ หรือจดั ทากระดาษทาการ
5.6 บนั ทึกรายการปิ ดบญั ชใี นสมดุ รายวนั ทวั่ ไปและผา่ นรายการไปบญั ชแี ยกประเภททวั่ ไป
5.7 จดั ทางบการเงนิ