การควบคุมการจัดเก็บรายได้ และระบบควบคุมพัสดุ

องค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ

เร่ือง
การควบคุมการจดั เก็บรายได้ และระบบควบคมุ พสั ดุ

แลกเปลย่ี นเรยี นรู้
โดย

สำนกั ตรวจสอบ

เปน็ สว่ นหนึ่งของการจัดทำ
Corporate Social Responsibility : CSR

คำนำ

การกำหนดวัตถุประสงค์ของการดำเนินงานขึ้นมานั้น ผู้บริหารจะต้องกำหนดวิธีการทำงาน
ใหไ้ ปสู่วัตถปุ ระสงค์น้ัน และในขณะเดยี วกันก็ต้องมีการควบคุมการปฏิบตั ิงานต่าง ๆ ในองคก์ รให้ดำเนินไปอย่าง
มีประสิทธิภาพและประสิทธิผลด้วย การควบคุมต่าง ๆ เหล่านี้ เป็นการควบคุมกระบวนการปฏิบัติงานภายใน
องคก์ ร หรอื เรยี กสน้ั ๆ ว่า การควบคมุ ภายในนั่นเอง

สำนักตรวจสอบเป็นหน่วยงานขึ้นตรงผู้อำนวยการองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ และ
มีสายการบังคับบัญชาตรงต่อคณะกรรมการตรวจสอบในรัฐวิสาหกิจ การตรวจสอบภายในจึงเป็นเครื่องมือ
ที่สำคัญของผู้บริหาร เพื่อกำกับดูแลกิจการที่ดี อีกทั้งยังมีหน้าที่บริการให้ความเชื่อมั่น (Assurance Service)
และบริการให้คำปรึกษา (Consulting Service) อย่างเที่ยงธรรมและเป็นอิสระ โดยนำวิธีการที่เป็นระบบ
มาประเมิน เพือ่ ให้มน่ั ใจไดว้ ่าระบบการควบคุมภายใน ระบบบรหิ ารความเสย่ี ง และการกำกบั ดูแลกิจการได้ถูกจัด
ใหม้ ีข้ึนเปน็ อย่างดี มีประสทิ ธภิ าพและประสิทธผิ ล ทจ่ี ะช่วยใหอ้ งคก์ รสามารถดำเนนิ กิจการใหบ้ รรลวุ ัตถปุ ระสงค์
และเป็นไปตามเป้าหมายท่ีวางไว้ไดอ้ ย่างยง่ั ยนื และมจี รยิ ธรรม

เพื่อให้สอดคล้องกับหน้าที่ความรับผิดชอบของสำนักตรวจสอบ จึงได้จัดทำคู่มือแลกเปลี่ยน
เรียนรู้ เรื่องระบบการควบคุมที่ควรรู้ในการปฏิบัติงาน ซึ่งเป็นส่วนหน่ึงในการดำเนินงานด้าน Corporate Social
Responsibility : CSR เพื่อกระตุ้นการรับรู้ให้ผู้บริหาร พนักงาน และผู้ปฏิบัติงานตระหนักถึงหน้าที่ความ
รบั ผิดชอบ ในการปฏิบัตหิ น้าท่ีตามระบบการควบคุมภายในที่องค์การไดว้ างไว้ สำนักตรวจสอบจงึ นำเสนอประเด็น
ตรวจพบที่ผ่านมา เพื่อให้ผู้เกี่ยวข้องพิจารณาใช้เป็นแนวทางในการปฏิบัติงาน และปรับปรุงการทำงาน
ของหน่วยรบั ตรวจตอ่ ไป

สำนักตรวจสอบ จัดทำ
เมษายน 2565

สารบัญ

หนา้

ระบบการควบคุมเงินสด 1

➢ ประเด็นทตี่ รวจพบ
➢ หลักเกณฑ์ ระเบียบ และหนังสือท่เี กย่ี วข้อง

ระบบควบคุมพสั ดุตั๋ว 2

➢ ประเดน็ ท่ีตรวจพบ
➢ หลกั เกณฑ์ ระเบยี บ และหนังสอื ท่เี กี่ยวข้อง

ระบบควบคุมพสั ดุน้ำมนั 3

➢ ข้นั ตอนการปฏบิ ัติงาน
➢ หลักเกณฑ์ ระเบยี บ และหนงั สือท่เี กยี่ วข้อง

ภาคผนวก ก

หลกั เกณฑ์ ระเบียบ และหนังสอื ท่เี กยี่ วข้องกับระบบการควบคุมเงนิ สด

• คำสั่งองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ ที่ 359/2548 ลงวันที่ 26 กรกฎาคม 2548 เรื่องวิธีปฏิบัติ
เกีย่ วกบั เงนิ เหรียญ

• บันทึกข้อความ ที่ ช.ผอก.(ฝบร.) 20/2550 ลงวันที่ 9 กรกฎาคม 2550 เรื่องการนำเงินเหรียญ
เข้าแลกทก่ี รมธนารกั ษ์ และการเกบ็ รกั ษาเงินเหรียญ

• ระเบียบองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ ว่าด้วยการรับ-จ่าย และรักษาเงิน พ.ศ.2553 สั่ง ณ วันที่ 7
เมษายน 2553

• คำสั่งองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ ที่ 194/2553 ลงวันที่ 7 เมษายน 2553 เรื่องการปฏิบัติเกี่ยวกับ
เงินสดย่อย

ภาคผนวก ข

หลกั เกณฑ์ ระเบียบ และหนังสอื ทีเ่ กี่ยวขอ้ งกบั ระบบควบคมุ พสั ดุต๋ัว

• คำสั่งองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ ที่ 687/2560 เรื่อง กำหนดคู่มือการปฏิบัติงานเกี่ยวกับต๋ัว
เดอื นสิงหาคม 2560

• บันทึกคณะกรรมการตามคำสั่งองค์การที่ 207/2560 ลงวันที่ 2 มีนาคม 2560 ที่ พิเศษ/2563
ลงวันที่ 10 พฤศจกิ ายน 2563 เรอ่ื งแกไ้ ขคมู่ ือปฏบิ ตั งิ านเกย่ี วกับตั๋ว สิงหาคม 2560

• ระเบียบปฏิบัติเรื่อง การบริหารพัสดุ รหัสเอกสาร DP- ขสมก.-002 วันที่มีผลบังคับใช้ 12 มิถุนายน
2563 และ 30 พฤศจิกายน 2564

• คำสั่งองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ ท่ี 137/2563 ลงวันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2563 เรื่องยกเลิกคำส่ัง
องค์การที่ 684/2562 ลงวันที่ 30 กันยายน 2562 คำส่ังองค์การท่ี 721/2562 ลงวนั ท่ี 16 ตลุ าคม
2562 และคำสัง่ องคก์ ารท่ี 789/2562 ลงวนั ที่ 14 พฤศจกิ ายน 2562

ภาคผนวก ค

หลกั เกณฑ์ ระเบียบ และหนังสือที่เกยี่ วขอ้ งกับระบบควบคมุ พสั ดุน้ำมัน
• คำสั่งองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพที่ 507/2537 ลงวันที่ 29 สิงหาคม 2537 เรื่องกำหนดระเบยี บ
ปฏบิ ตั ิประจำระบบควบคมุ พสั ดุ (นำ้ มนั ) ดว้ ยคอมพิวเตอร์
• คำสั่งองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพที่ 561/2539 ลงวันที่ 15 พฤศจิกายน 2539 เรื่องแก้ไขคู่มือ
ปฏิบัติงานระบบควบคมุ พสั ดุ (น้ำมนั ) ณ สงิ หาคม 2537 (แกไ้ ขเพมิ่ เตมิ ครง้ั ที่ 1) พ.ศ.2539
• คำสั่งองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพที่ 638/2539 ลงวันที่ 15 พฤศจิกายน 2539 เรื่องแก้ไขคู่มือ
ปฏิบัตงิ านระบบควบคมุ พัสดุ (น้ำมนั ) ณ สงิ หาคม 2537 (แกไ้ ขเพม่ิ เตมิ ครั้งท่ี 2) พ.ศ.2539
• บันทึกข้อความที่ สตส.275/2544 ลงวันที่ 12 พฤศจิกายน 2544 เรื่องการบันทึกน้ำมันขาดเกิน
บัญชมี ากกว่า 500 ลิตรขึน้ ไป เขา้ บัญชรี อการสอบสวน
• ระเบยี บปฏิบตั เิ ร่ือง การบรหิ ารพัสดุ รหัสเอกสาร DP- ขสมก.-002 วนั ทม่ี ีผลบงั คับใช้ 12 มิถุนายน 2563

1

ระบบการควบคุมเงินสด

ประเด็นท่ีตรวจพบ
1. เขตการเดินรถแต่งตั้งคณะกรรมการเก็บรักษากุญแจและเลขรหัสตู้นิรภัย (ชุดที่ 2)

ไม่สอดคล้องตามระเบียบองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ ว่าด้วยการรับ-จ่าย และรักษาเงิน พ.ศ. 2553
โดยคณะกรรมการทรี่ ับมอบใหเ้ ปน็ คณะกรรมการไม่ได้เป็นกรรมการเกบ็ รกั ษาเงนิ

หลักเกณฑ์ ระเบียบ และหนงั สอื ทเ่ี กยี่ วขอ้ ง
1. คำสั่งองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ ที่ 359/2548 ลงวันที่ 26 กรกฎาคม 2548

เร่ืองวิธปี ฏิบัตเิ กย่ี วกบั เงินเหรยี ญ
2. บันทึกข้อความที่ ช.ผอก.(ฝบร.) 20/2550 ลงวันที่ 9 กรกฎาคม 2550 เรื่อง การนำ

เงนิ เหรยี ญเข้าแลกทกี่ รมธนารักษ์ และการเกบ็ รักษาเงินเหรียญ
3. ระเบียบองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ ว่าด้วยการรับ-จ่าย และรักษาเงิน พ.ศ.2553

สงั่ ณ วนั ท่ี 7 เมษายน 2553
4. คำสงั่ องค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ ที่ 194/2553 ลงวนั ท่ี 7 เมษายน 2553 เรื่อง การปฏิบัติ

เกยี่ วกบั เงินสดย่อย

2

ระบบควบคุมพัสดุตั๋ว
ประเด็นท่ีตรวจพบ

1. การบันทึกการรับ-จ่ายตั๋วในทะเบียนคุมตั๋ว (บช.ข.17) ไม่เป็นปัจจุบัน และไม่เป็นไปตาม
แบบฟอร์ม

2. การบนั ทึกรบั ตั๋วไม่ตรงกับวนั ทตี่ ามใบเบิกจ่ายตวั๋ (บช.ข.14)
3. ตรวจนับเครื่องรับชำระค่าโดยสารด้วยบัตรอิเล็กทรอนิกส์ Electronic Data Capture : EDC
โดยตรวจนบั 100% พบวา่

3.1 การบันทึกทะเบียนคุมเครื่องรับชำระค่าโดยสารด้วยบัตรอิเล็กทรอนิกส์ Electronic
Data Capture: EDC ไม่เป็นไปตามแบบฟอร์มที่กำหนดในภาคผนวกของคำสั่งองค์การที่ 137/2563 ลงวันท่ี
25 กุมภาพันธ์ 2563

3.2 ทะเบียนคุมการเบิก-จ่ายเครื่องรับชำระค่าโดยสารด้วยบัตรอิเล็กทรอนิกส์ Electronic
Data Capture: EDC ไม่เป็นไปตามแบบฟอร์มที่กำหนดในภาคผนวกของคำสั่งองค์การที่ 137/2563 ลงวันที่
25 กมุ ภาพนั ธ์ 2563

3.3 การแจ้งซ่อมเครื่องรับชำระค่าโดยสารด้วยบัตรอิเล็กทรอนิกส์ Electronic Data
Capture: EDC ไม่เป็นไปตามแบบฟอร์มที่กำหนดในภาคผนวกของคำสั่งองค์การที่ 137/2563 ลงวันที่ 25
กมุ ภาพันธ์ 2563

3.4 การโอนย้ายเครื่องรับชำระค่าโดยสารด้วยบัตรอิเล็กทรอนิกส์ Electronic Data
Capture: EDC ไม่เป็นไปตามแบบฟอร์มที่กำหนดในภาคผนวกของคำสั่งองค์การที่ 137/2563 ลงวันที่ 25
กมุ ภาพันธ์ 2563

3.5 ไม่มีระบบการควบคุมที่ดีในการการจัดเก็บเอกสาร เกี่ยวกับเครื่องรับชำระค่าโดยสาร
ดว้ ยบตั รอิเลก็ ทรอนกิ ส์ Electronic Data Capture: EDC ทแี่ จ้งเคร่อื งชำรดุ รอซ่อม และส่งซอ่ ม

3.6 มีการแจ้งเครื่องชำรุด 14 เครื่อง แต่ไม่สามารถหาเอกสารแจ้งชำรุดให้เจ้าหน้าที่
ตรวจสอบภายในได้

หลกั เกณฑ์ ระเบยี บ และหนังสือท่เี กี่ยวขอ้ ง
1. คำสง่ั องค์การขนสง่ มวลชนกรงุ เทพ ท่ี 687/2560 เรื่อง กำหนดคู่มือการปฏบิ ัติงานเก่ียวกับ

ตว๋ั เดอื นสงิ หาคม 2560
2. บันทึกคณะกรรมการตามคำสั่งองค์การที่ 207/2560 ลงวันที่ 2 มีนาคม 2560ที่ พิเศษ/

2563 ลงวันที่ 10 พฤศจิกายน 2563 เรอ่ื งแกไ้ ขค่มู อื ปฏบิ ัตงิ านเก่ียวกบั ตั๋ว สิงหาคม 2560
3. ระเบียบปฏิบัติเรื่อง การบริหารพัสดุ รหัสเอกสาร DP- ขสมก.-002 วันที่มีผลบังคับใช้ 12

มถิ นุ ายน 2563 และ 30 พฤศจิกายน 2564
4. คำสั่งองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ ที่ 137/2563 ลงวันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2563

เรื่องยกเลิกคำสั่งองค์การที่ 684/2562 ลงวันที่ 30 กันยายน 2562 คำส่ังองค์การที่ 721/2562 ลงวันท่ี
16 ตุลาคม 2562 และคำสั่งองค์การท่ี 789/2562 ลงวนั ที่ 14 พฤศจกิ ายน 2562

3

ระบบควบคุมพัสดุนำ้ มัน

ขน้ั ตอนการปฏิบัตงิ าน

เริ่มตั้งแต่การกำหนดปริมาณความต้องการ การสั่งซื้อ การรับ-จ่าย การเก็บรักษา และการ
สำรองคลัง โดยการ

1. ประมาณการใช้ในแตล่ ะเดือน
2. การสั่งซ้ือน้ำมันเป็นไปตามปรมิ าณความต้องการใชน้ ้ำมัน
3. การรับนำ้ มนั เปน็ ไปตามปริมาณนำ้ มันใบสง่ ของ (INVOICE) ตรงตามใบสั่งซื้อน้ำมันเชื้อเพลิง
(บช.ข.36/ก) ใบรับพัสดนุ ้ำมนั (บช.ข.39) และรายงานการตรวจรบั ของคณะกรรมการท่ีหนว่ ยงานไดแ้ ต่งต้ัง
4. การจา่ ยพสั ดนุ ำ้ มัน

4.1 มีการบันทึกจำนวนน้ำมันที่เติมในใบเบิกจ่ายน้ำมัน (บช.ข. 37) ตรงตามยอดจ่ายใน
บันทกึ คมุ นำ้ มนั เชือ้ เพลงิ และนำ้ มันหล่อลืน่ ในคลัง (บช.ข.38)

4.2 การจา่ ยนำ้ มันให้รถยนตโ์ ดยสาร
- พนักงานขับรถลงจากรถพร้อมใบทำงาน พขร. (ขสมก.1-02) ตรวจปริมาณน้ำมัน

ที่เติมจากมิเตอร์เปรียบเทียบกับใบเบิกจ่ายน้ำมัน (บช.ข. 37) ลงลายมือชื่อรับรองความถูกต้อง และพนักงาน
จา่ ยน้ำมันลงนามรบั รองการจา่ ยนำ้ มนั

- ใบทำงาน พขร. (ขสมก.1-02) พนักงานจ่ายน้ำมันบันทึกจำนวนที่จ่ายให้ตรงกับ
ใบเบกิ จา่ ยน้ำมัน (บช.ข. 37) และลงลายมอื ชอื่ รบั รองความถกู ตอ้ ง

5. มาตรการรักษาความปลอดภัยบริเวณปั๊มน้ำมันเป็นไปตามระเบียบปฏิบัติ เรื่องการควบคุม
พัสดุ (DP-ขสมก.-002) โดยมีการจัดทำป้ายเตือนวัตถุไวไฟไว้ที่ถังน้ำมัน มีป้ายห้ามสูบบุหรี่ มีอุปกรณ์สำหรับ
ดบั เพลิง และจดั ให้มียามรักษาการณด์ แู ลรกั ษาความปลอดภยั

หลกั เกณฑ์ ระเบยี บ และหนังสือท่เี กย่ี วขอ้ ง
1. คำสั่งองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพที่ 503/2537 ลงวันที่ 29 สิงหาคม 2537 เรื่อง

กำหนดระเบยี บปฏบิ ตั ิประจำระบบควบคุมพัสดุ (นำ้ มัน) ดว้ ยคอมพวิ เตอร์
2. คำสั่งองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพที่ 561/2539 ลงวันที่ 15 พฤศจิกายน 2539 เรื่อง

แกไ้ ขค่มู ือปฏิบตั ิงานระบบควบคมุ พัสดุ (นำ้ มนั ) ณ สงิ หาคม 2537 (แกไ้ ขเพิ่มเติมครงั้ ที่ 1) พ.ศ.2539
3. คำสั่งองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพที่ 638/2539 ลงวันที่ 15 พฤศจิกายน 2539 เรื่อง

แก้ไขคู่มือปฏบิ ตั ิงานระบบควบคมุ พสั ดุ (น้ำมัน) ณ สงิ หาคม 2537 (แก้ไขเพ่มิ เตมิ ครัง้ ท่ี 2) พ.ศ.2539
4. บันทึกข้อความที่ สตส.275/2544 ลงวันที่ 12 พฤศจิกายน 2544 เรื่อง การบันทึก

น้ำมนั ขาดเกนิ บญั ชีมากกว่า 500 ลิตรข้นึ ไป เข้าบัญชรี อการสอบสวน
5. ระเบียบปฏิบัติเรื่อง การบริหารพัสดุ รหัสเอกสาร DP- ขสมก.-002 วันที่มีผลบังคับใช้

12 มถิ ุนายน 2563

ภาคผนวก ก



























ภาคผนวก ข