หน ่ วยการเร ี ยนร ้ ู ท ี ่ ๓ ดนตรีกับสังคมไทย
๑. อธิบายบทบาทความสัมพันธ์และอิทธิพลของดนตรีที่มีต่อสังคมไทย (ศ ๒.๒ ม.๑/๑) ตัวชี้วัด ๒. ระบ ุ ความหลากหลายขององค ์ประกอบดนตร ีในวฒ ั นธรรมต ่ างกน ั (ศ ๒.๒ ม.๑/๒)
ดนตรีกับ สังคมไทย องค์ประกอบของดนตรี ในแต่ละวัฒนธรรม บทบาทและอิทธิพล ของดนตรีในสังคม เครื่องดนตรีไทย วงดนตรีไทย เพลงไทย องค์ประกอบ ของดนตรีไทย เพลงสากล วงดนตรีสากล เครื่องดนตรีสากล องค์ประกอบ ของดนตรีสากล ผง ั สาระการเร ี ยนร ้ ู
ดนตร ี ม ี บทบาทและอ ิ ทธ ิ พลต ่ อสง ั คมและช ี ว ิ ตประจา วน เพราะ ั ดนตร ี เป็ นส ื่อในการถ ่ ายทอดอารมณ ์ ความร ู ้ส ึ กความค ิ ด จ ิ นตนาการต ่ อ ผช ู ้ มและผฟ ู ้ ั ง ใหเ ้ ก ิ ดความสน ุ กสนาน ซาบซ ้ึ ง ต ื่นเตน ้ ค ึ กคก ั และนา ส ิ่งท ี่ ได้รับจากบทเพลงมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจ าวันได้ บทบาทและอิทธิพลของดนตรีในสังคม
บทบาทและอิทธิพลของดนตรีในสังคม มีดังนี้ ๑. ดนตร ี ช ่ วยกล ่ อมเกลาคนในสง ั คมใหต ้ ระหนก ั ถ ึ งค ุ ณค ่ าทางดนตร ีท าให้ เก ิ ดความส ุ ข สน ุ กสนาน ผอ ่ นคลายความเคร ี ยด ม ี อารมณ ์ ท ี่ด ี ๒. ดนตร ี ช ่ วยเสร ิ มสร ้ างความสามค ั ค ี ของคนในสง ั คมใหม ้ี ความร ักชาติ ม ี ความสามค ั ค ี กน ั เพ ื่อใหช ้ าต ิ และสง ั คมสงบส ุ ขเช ่ น เพลงปล ุ กใจ ๓. ดนตร ี เป็ นส ิ่งท ี่สะทอ ้ นใหเ ้ ห ็ นถ ึ งว ิ ถ ี ช ี ว ิ ต สภาพของคนในสังคมและ การดา เน ิ นช ี ว ิ ตในแต ่ ละสมย ัไดเ ้ป็ นอยา ่ งด ี เช ่ น เพลงในน ้ า ม ีปลา ในนามีข้าว แสดงให้เห็นถึงสังคมที่มีความสงบสุข มีความอุดมสมบูรณ์
๔. ดนตร ี เป็ นส ิ่งท ี่ใชใ้ นพ ิ ธ ี กรรมต ่ าง ๆ ในสง ั คม ทา ใหพ ้ ิ ธ ีกรรมมีความ ศก ั ด ์ ิ ส ิ ทธ ์ ิ และน ่ าเล ื่อมใส เช ่ น การบรรเลงดนตร ีในวน ั พ ื ชมงคล ท าให้พิธี น ้ น ั ม ี ความศก ั ด ์ ิ ส ิ ทธ ์ ิ น ่ าเช ื่อถ ื อ ๕. ดนตรีเป็ นเอกลักษณ์ วัฒนธรรมของชาติและสังคม แสดงให้เห็นถึง ความเจร ิ ญร ุ ่ งเร ื องของคนในสง ั คมและชาต ิ น ้ น ั ๖. ดนตร ี เป็ นศ ิ ลปะท ี่ทรงค ุ ณค ่ าต ่ อสง ั คม เป็ น มรดกท ี่ควรอน ุ ร ั กษไ์ วส้ื บต ่ อไปยง ั เยาวชนร ุ ่ นหลง ั เพราะเป็ นศิลปะและเอกลักษณ์ประจ าชาติ งานบวชเป็ นพิธีกรรมทางศาสนาที่มีการน าดนตรีเข้ามาบรรเลงประกอบพิธี
องค์ประกอบของดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม ๑. องค์ประกอบของดนตรีไทย ดนตร ี เป็ นมรดกล ้ า ค ่ าของท ุ กชนชาต ิ ท ี่สะทอ ้ นความเป็ นเอกลกษณ์ ั และวฒ ั นธรรมของชาต ิ น ้ น ั ๆ ดง ั น ้ น ั องคป์ ระกอบของดนตร ีในแต ่ ละวฒนธรรม ั จ ึ งม ี ความแตกต ่ างกน ั ดง ั น ้ ี เคร ื่องดนตร ีไทยแบ ่ งออกเป็ น ๔ ประเภท ไดแ ้ ก ่ เครื่องดีด เครื่องสี เครื่องตีและเครื่องเป่ า ๑.๑ เครื่องดนตรีไทย
กล ่ ุ มน า เป็ นเคร ื่องดนตร ี ท ี่ม ี เส ี ยงส ู ง ใชบ ้ รรเลงนา ทา นอง เช ่ น ระนาดเอก ฆ้องวงเล็ก ซอด้วง กล ่ ุ มตาม เป็ นเครื่องดนตรีที่มีเสียงทุ้ม ท าหน้าที่บรรเลงตามทา นอง เช ่ น ระนาดท ุ ม ้ ฆอ ้ งวงใหญ ่ ซออ ู ้ เคร ื ่ องดนตร ีไทยแบ ่ งเป็ นกล ่ ม ุ น าและกล ่ ม ุ ตาม
วงดนตรีไทยมีการประสมวงหลายรูปแบบ โดยการน าเครื่องดนตรีไทย มาจด ั หมวดหม ู ่ แยกหมวดหม ู ่ หร ื อนา มารวมกน ั เป็ นร ู ปแบบต ่ าง ๆ เช ่ น เป็ นวงดนตร ี ท ี่ประกอบดว ้ ยเคร ื่องต ี เก ื อบท ้ ง ั วง ทา ใหม ้ีเสียงดัง วงปี่ พาทย์มี ๓ ขนาด ไดแ ้ ก ่ ๑.๒ วงดนตรีไทย วงปี่ พาทย์ วงปี่ พาทย์เครื่องห้า มีขนาดเล็ก ใช้บรรเลงในงานพิธี
วงปี่พาทย ์ เคร ื่องค ่ ู มีเครื่องท า ทา นองเป็ นค ู ่ เช ่ น ระนาดเอกค ู ่ กบ ั ระนาดทุ้ม ฆอ ้ งวงใหญ ่ ค ู ่ กบ ั ฆอ ้ งวงเลก ็ วงปี่ พาทย์เครื่องใหญ่คือ วงปี่พาทยเ ์ คร ื่องค ู ่ แต ่ เพ ิ่มระนาดเอกเหลก ็ กบ ั ระนาดท ุ ม ้ เหลก ็ ใชบ ้ รรเลงในงานพ ิ ธ ีใหญ ่ ๆ บรรเลงกลางแจ้ง
ใช้เครื่องดนตรีที่มีสายเป็ น เครื่องดนตรีหลัก โดยเฉพาะซอ ท าให้ วงเคร ื่องสายม ี เส ี ยงท ี่โดดเด ่ น วงเคร ื่องสาย น ิ ยมแสดงในงานท ี่ไม ่ ตอ ้ งการเส ี ยงดง ั เช ่ น งานมงคลสมรส งานทา บ ุญเล ้ ี ยงพระ วงมโหรีมีเครื่องดนตรีทุกประเภท รวมกน ั วงมโหรีมีหลายขนาด ท ้ ง ั วงมโหร ี วงเล็กวงมโหร ี เคร ื่องค ู ่และวงมโหรีเครื่องใหญ ่ วงเครื่องสาย วงมโหรี
เพลงไทยจะม ี เน ้ ื อร ้ องท ี่ม ี คา ร ้ อยกรองท ี่ไพเราะเน ้ ื อหาของเพลงมี การกล ่ าวถ ึ งเร ื่องราวต ่ าง ๆ การขบ ั ร ้ องเพลงไทยจะม ี การใชเ ้ส ี ยงท ี่หลากหลาย เช ่ น เส ี ยงเอยเออเอ ๋ ยฮ ื อเอ ิ งเงอรวมท ้ ง ั ม ี การร ้ องเอ ้ ื อนเส ี ยงซ่ึ งเป็นเอกลักษณ์ ของเพลงไทย ๑.๓ เพลงไทย การบรรเลงดนตร ีไทยท ี่มอ ี งค ์ประกอบของดนตร ี สมบ ู รณ ์ จะท าให ้ เก ิ ดความไพเราะ
๒. องค์ประกอบของดนตรีสากล เคร ื่องดนตร ี สากลแบ ่ งออกเป็ น ๕ ประเภท ไดแ ้ ก ่ เคร ื่องสาย เครื่องเป่ าลมไม้ เครื่องเป่ าลมทองเหลือง เครื่องตี และเครื่องดนตรี ประเภทล ิ่มน ิ ้ ว(คีย์บอร์ด) ๑.๑ เครื่องดนตรีสากล เครื่องดนตรีสากลเป็ นเครื่องดนตรีที่แสดงเอกลักษณ์ของ ชาวตะวันตก เร ิ่มตน ้ ประด ิ ษฐข ์้ึ นเพ ื่อใชป้ ระกอบพ ิ ธ ี กรรมทางศาสนา
วงดนตรีสากลมีการประสมวงโดยใช้เครื่องดนตรีที่หลากหลาย วงดนตรีสากลที่ส าคัญ ม ี ดง ั น ้ ี ๑.๒ วงดนตรีสากล เป็ นวงดนตร ี ขนาดใหญ ่ ม ี เคร ื่องดนตร ี ท ้ ง ั ๕ ประเภท ยกเว้นเครื่องดนตรีประเภท ล ิ่มน ิ ้ ว(คีย์บอร์ด) วงออร์เคสตราจะมี ผู้อ านวยเพลงท าหน้าที่ควบคุมเพลง วงออร์เคสตรา
เป็ นวงดนตรีขนาดเล็กมีผู้บรรเลง ๒-๙ คน เครื่องดนตรีเป็ นการผสมวงของเครื่องดนตรีชนิดใด กไ็ ดจ ้ า นวน ๒ ช ิ ้ นข ้ึ นไป วงแบนด์ ใช้เครื่องเป่ าและเครื่องตีเป็ นหลัก วงแบนด์ที่รู้จัก เช ่ น วงโยธวาท ิ ต วงแจ ๊ ส แตรวงวงคอมโบ วงบ ิ กแบนด ์ ซ่ึ งม ี การนา ไปใชแ ้ ตกต ่ างกน ั เพลงสากลจะใชภ ้ าษาท ี่เป็ นสากลใชโ้ นต ้ สากลไม ่ ม ี เส ี ยงเอ ้ ื อนแบบไทย วงเชมเบอร์มิวสิก ๑.๓ เพลงสากล
ผง ั สร ุ ปสาระส าคญ ั ดนตรีกับสังคมไทย องค์ประกอบของ ดนตรี ในแต่ละ วัฒนธรรม บทบาทและอิทธิพล ของดนตรีในสังคม ดนตรีไทย • เครื่องดนตรีแบ่งเป็ น เครื่องดีด เครื่องสี เครื่องตี และเครื่องเป่ า • วงดนตรีที่ส าคัญมีทั้งวงปี่ พาทย์ วงเครื่องสาย และวงมโหรี • เพลงไทยมีเนื้อร้องที่เป็ นค าร้อยกรอง มีการใช้เสียงเอื้อนในการขับร้อง ดนตรีสากล • เครื่องดนตรีแบ่งเป็ น เครื่องสาย เครื่องเป่ าลมไม้ เครื่องเป่าลม ทองเหลือง เครื่องตี และเครื่องดนตรีประเภทลิ่มนิ้ว (คีย์บอร์ด) • วงดนตรีที่ส าคัญมีทั้งวงออร์เคสตรา วงแบนด์ วงเชมเบอร์มิวสิก • เพลงสากล ใช้ภาษาสากล โน้ตสากล ไม่มีเสียงเอื้อนแบบเพลงไทย ดนตรีช่วยกล่อมเกลาจิตใจคนในสังคม ช่วยสร้าง ความสามัคคีให้คนในชาติ เป็ นสิ่งที่สะท้อนให้เห็น วิถีชีวิต เอกลักษณ์ วัฒนธรรมของชาติ ซึ่งเป็ นสิ่งที่มี ค ุ ณค ่ าต ่ อส ั งคมไทย