ลำปางวิถีแห่งอัตลักษณ์และความหลากหลายทางภูมิปัญญา

เสวนาพััฒนาเมืืองครั้�ง้ ที่่� 8

ลำ�ำ ปาง วิถิ ีแี ห่่งอััตลัักษณ์์
และความหลากหลายทางภูมู ิิปััญญา

1. แผนการพััฒนาจังั หวััดลำ�ำ ปางในภาพรวม
หน้้าที่�่ 1

2. ภาพรวมของการพััฒนาเมืืองลำำ�ปาง
หน้า้ ที่�่ 4

3. การดำำ�เนิินการวิจิ ััยภายใต้แ้ นวความคิดิ การพััฒนาเมือื ง
ลำ�ำ ปางไปสู่�่ความเป็น็ เมืืองเอกลักั ษณ์์และความหลากหลาย
ทางภููมิิปัญั ญา
หน้้าที่่� 6

4. นวััตกรรมจากงานวิจิ ััยซึ่�ง่ จะช่ว่ ยในการพััฒนาเมืือง
ลำำ�ปางไปสู่�่เมือื งแห่่งความเรีียนรู้้�
หน้้าที่�่ 10

5. ที่�่มาของงานกองคราฟและการพััฒนาให้้เป็น็ พื้้�นที่ข�่ อง
การเรีียนรู้้�และสร้้างสรรค์์ของเมือื งลำำ�ปาง
หน้า้ ที่�่ 13

5. การจััดการความรู้้�และสร้้างเครืือข่่ายการท่่องเที่�ย่ วเพื่่�อ
การเรีียนรู้้�ท่อ่ งเที่�ย่ วโดยชุุมชน 13 อำ�ำ เภอ
หน้้าที่�่ 15

5. ท่า่ มะโอ Creative Hub Space กับั การประชาสััมพัันธ์์
เรื่่อ� งลำำ�ปาง Learning Cit
หน้า้ ที่่� 17

เสวนาพััฒนาเมือื งครั้ง�้ ที่�่ 8

ลำ�ำ ปาง วิิถีแี ห่่งอัตั ลัักษณ์แ์ ละความหลากหลายทางภูมู ิปิ ัญั ญา

แผนการพััฒนาจัังหวััด
ลำำ�ปางในภาพรวม

โดย คุณุ จำำ�ลักั ษณ์์ กัันเพ็็ชร์์

รองผู้้�ว่่าราชการจังั หวััดลำ�ำ ปาง

แผนการพััฒนาจังั หวัดั ลำ�ำ ปางในภาพรวม ประเด็็นต่่าง ๆ ได้้ผ่่านการทำำ�ประชามติิ
เรีียบร้้อยแล้้ว โดยในเร็็ว ๆ นี้้�ก็็ได้้มีีการเริ่่�มการ
แผนในการพััฒนาจัังหวััดลำ�ำ ปางในภาพ ติดิ ตั้้�งระบบไฟฟ้า้ แบบ High mast 68 ต้น้ จาก
รวมในปััจจุุบัันนั้้�นพยายามดำ�ำ เนิินการให้้ครบทุุก งบบููรณาการของจังั หวัดั ในวันั นี้้ก� ารพััฒนาเมือื ง
มิิติิโดยมุ่่�งเน้้นไปในเรื่่�องการตอบสนองปััญหา จะเน้้นไปตามความต้้องการของประชาชนจากที่�่
ของพี่่�น้้องประชาชนในจัังหวััดเป็็นหลััก การจััด นัักท่่องเที่�่ยวเมื่่�อเดิินทางเข้้ามาในจัังหวััดลำ�ำ ปาง
ทำำ�แผนต่า่ ง ๆ นั้้น� ก็ต็ ้อ้ งผ่า่ นในส่่วนของประชาคม จะเห็็นว่่าระบบขนส่่งนั้้�นยัังไม่่ดีีทางจัังหวััดก็็ได้้
เพื่่� อสนองความต้้องการของพี่่� น้้องทั้้�งในหน่่วย ร่่วมกัับหอการค้้าแล้้วของบประมาณบ้้านดำ�ำ เนิิน
หมู่�่ บ้้านตำำ�บลรวมถึึงอำ�ำ เภอและต่่างจัังหวััดท้้าย การเพื่่� อพัั ฒนาเมืืองเช่่นการเจาะอุุโมงค์์ขึ้้�นถ้ำ�ำ�
สุุดจัังหวััดใกล้้จะรวบรวมข้้อมููลขึ้้�นมาบููรณาการ ขุุนตาลการท่่องเที่่�ยวก็็จะเป็็นการท่่องเที่่�ยวซึ่�่ง
เป็็นแผนพััฒนาจัังหวััดประเด็็นในการจััดทำำ�แผน ใช้้ธรรมชาติิเป็็นตััวตั้้�งแล้้วเสริิมด้้วยการพััฒนา
ณวันั นี้้ซ� ึ่ง�่ ได้ร้ วมปัญั หาต่า่ ง ๆ มามากมายมุ่่�งเน้น้ เ ส้้ น ท า ง เ ช่่ น ก า ร ติิ ด ตั้้� ง ก ร ะ เ ช้้ า ไ ฟ ฟ้้า ห รืื อ ก า ร
ไปที่่�การพัั ฒนาลำำ�ปางเป็็นเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้� พััฒนาการเดิินทางในป่่า ในส่่วนของการค้้าขาย
เชื่่�อมโยงสร้้างสรรค์์น่่าอยู่�่อย่่างยั่่�งยืืน มีีการมุ่่�ง จังั หวัดั ลำำ�ปางเองไม่ม่ ีีเส้้นทางติดิ ต่อ่ กับั ทะเล ก็จ็ ะ
เน้น้ ประเด็น็ หลัักอยู่่� 5 ประเด็น็ คืือ เน้น้ ไปพััฒนาด้า้ นอื่่น� บ้า้ นกับั พััฒนาเขื่่อ� นขันั ธ์แ์ ละ
พื้้�นที่่�เก็็บน้ำ��ำ ทายจัังหวััดก็็มีีการดำ�ำ เนิินการอย่่าง
1. เรื่่อ� งการท่อ่ งเที่่ย� วสัังสรรค์์ ต่อ่ เนื่่อ� งโดย 1 เขื่่�อนหรือื 1 อ่า่ งเก็็บน้ำ��ำ ใช้เ้ วลาใน
2. หััตถอุุตสาหกรรมผลิิตภััณฑ์์จากเซรามิิค การเดิินการประมาณ 26 ปีีสาเหตุุที่�่ต้้องใช้้เวลา
ผลิติ ภัณั ฑ์จ์ ากไม้้ ได้้ขนาดนั้้�นเพราะต้้องมีีการยื่่�นถวายฎีีกาเพราะ
3. เกษตรนวััตกรรมพี่่�เน้้นไปเรื่่�องของเกษตร ถ้้าการยื่่�นเสนอโครงการในแบบปกติินั้้�นจะยากที่่�
อินิ ทรีีย์ส์ ร้า้ งสรรค์แ์ ละปลอดภัยั จะเกิิดขึ้้�นได้้ การสร้้างสรรค์์ผลิิตภััณฑ์์ขอเมืือง
4. เน้น้ การพััฒนาคุณุ ภาพชีีวิติ ให้ม้ ีีการเรีียนรู้แ้� ละ ก็็ต้้องมีีการเพิ่่�มความคิิดสร้้างสรรค์์เข้้าไปเพื่่�อให้้
มีีความคิิดริิเริ่่�มสร้้างสรรค์์ สามารถสู้้�กัับตลาดได้้ ด้้านการเกษตรมีีการเพิ่่�ม
5. ความมั่่น� คงงานทรัพั ยากรและสิ่่�งแวดล้้อม การพััฒนาเกษตรอินิ ทรีีย์ด์ ้ว้ ยกลุ่่�ม Young Smart
Farmer จากเดิมิ ข้้าวที่่ผ� ลิิตจากขายได้้กิโิ ลกรััม

1

เสวนาพััฒนาเมืืองครั้ง�้ ที่�่ 8

ลำ�ำ ปาง วิิถีแี ห่่งอัตั ลักั ษณ์แ์ ละความหลากหลายทางภูมู ิปิ ัญั ญา

ละ 3-4 ร้อ้ ยบาทเพราะมีีการพััฒนาและใส่่ความสร้า้ งสรรค์์เข้า้ ไปในผลิติ ภัณั ฑ์ใ์ นเรื่่�องต่่าง ๆ เหล่า่ นี้้ก� ็็
เป็น็ แผนพััฒนาจังั หวัดั ในภาพรวมโดยพี่�่น้อ้ งประชาชนก็ไ็ ด้ม้ ีีส่่วนร่ว่ มในขณะนี้้ท� างจังั หวัดั ได้ถ้ ููกผลักั ดันั
ให้ส้ นับั สนุุนการเกษตรแบบ BCG มีีการส่่งเสริมิ ในเรื่่อ� งของข้้าวเหนีียว ไผ่่ ครั่่ง� จามจุุรีี และไม้้ฉำ�ำ ฉา
ด้า้ นผลิติ ภัณั ฑ์เ์ ซรามิกิ ซึ่ง�่ ติดิ อันั ดับั อยู่แ�่ ล้ว้ ก็ม็ ีีการพััฒนาเพิ่่�มขึ้้น� มีีแนวความคิดิ ที่จ่� ะเป็น็ เมือื งรองให้ม้ า
เป็น็ เมือื งนำ�ำ ซึ่ง�่ อยู่ใ่� นแผนพััฒนาด้ว้ ยเหมือื นกััน
นโยบายในการสนับั สนุุนการพััฒนาเมืืองแห่ง่ การเรีียนรู้้ข� องจัังหวัดั ลำ�ำ ปาง

ทางจัังหวััดก็็ได้้มีีการตั้้�งงบประมาณเพื่่� อสนุุกเสนอความต้้องการของพี่�่ น้้องประชาชนจาก
เสีียงที่ส�่ ่่งออกมาจากประชาชนส่่วนใหญ่ก่ ็ย็ ังั ต้อ้ งการในเรื่่อ� งของโครงสร้า้ งพื้้�นฐานแต่ใ่ นส่่วนของการ
พััฒนาในเรื่่อ� งของอาชีีพก็ต็ ้อ้ งให้ค้ วามสำำ�คัญั เพิ่่�มมากขึ้้น� การกระตุ้้�นเศรษฐกิจิ ต่า่ ง ๆ ก็ต็ ้อ้ งมีีการวาง
มาตรการปัญั หาส่่วนหนึ่ง�่ ของระบบราชการก็ค็ ือื การวางแผนที่ใ�่ ช้น้ ี้้เ� วลาที่ค�่ ่อ่ นข้า้ งนานกว่า่ จะเห็น็ ผล ทั้้ง�
ในเรื่่อ� งของการของบประมาณและการดำ�ำ เนินิ การดังั นั้้น� ช่า่ งฝ้า้ เอกชนจะต้อ้ งมีีส่่วนร่ว่ มในเรื่่อ� งของการ
ผลักั ดัันให้เ้ กิดิ กิจิ กรรมต่่าง ๆ ในส่่วนการลงทุนุ ของจัังหวััดลำำ�ปางในวัันนี้้�ก็็ต้้องพยายามแสวงหาไม่่มีี
นัักลงทุุนเข้้ามาลงทุุนในจัังหวััดลํําปางเพิ่่�มขึ้้�นในส่่วนของการท่่องเที่่�ยวก็็พยายามดึึงดููดนัักท่่องเที่่�ยว
จากเมืืองข้้างเคีียงเช่่นเชีียงใหม่่ให้้เข้้ามาเที่่�ยวลำำ�ปางด้้วย มีีการเน้้นกระตุ้้�นให้้เกิิดกิิจกรรมภายใน
จัังหวััดเพื่่�อช่่วยในเรื่่�องของเศรษฐกิิจให้้ขัับเคลื่่�อนต่่อไปได้้ ต่่างจัังหวััดเองก็็ได้้ขอความรู้้�เรื่่�องมืือไป
ทางหอการค้า้ ประธานสภาอุตุ สาหกรรมกลุ่่�มหรือื ชมรมต่า่ ง ๆ รวมถึงึ องค์ก์ รปกครองส่่วนท้อ้ งถิ่่น� เพื่่�อ
ให้ช้ ่ว่ ยผลัักดัันได้้วันั นี้้�จากสถานการณ์์ COVID ลำำ�ปางเองก็ไ็ ม่ม่ ีีความหนัักใจเพราะการดำำ�เนิินงานต่า่ ง
ๆ เองก็ไ็ ด้ท้ ำำ�ไปตามแผนที่ว�่ างไว้ถ้ ึงึ แม้จ้ ะมีีการเปลี่ย�่ นตัวั ผู้้�นำ�ำ หรือื ผู้้�บริหิ ารยุทุ ธศาสตร์ก์ ็จ็ ะยังั คงอยู่�่ ซึ่ง�่
เกิิดจากการร่่วมมือื ของทุกุ ภาคส่่วน

2

เสวนาพััฒนาเมือื งครั้�ง้ ที่�่ 8

ลำ�ำ ปาง วิิถีแี ห่ง่ อัตั ลักั ษณ์แ์ ละความหลากหลายทางภูมู ิิปัญั ญา

ก า ร ป รัั บ ตัั ว ข อ ง ก า ร บ ริิ ห า ร ร า ช ก า ร กัั บ ก า ร
พััฒนาเมือื ง

ปััจจุุบัันนี้้�หน่่วยราชการมีีการปรัับปรุุง
เปลี่่�ยนแปลงไปเยอะไม่่มีีแนวความคิิดแบบเจ้้า
ขุุนมููลนายแต่่กลัับมาเป็็นผู้้�รัับใช้้ประชาชน แต่่ก็็
ปฏิเิ สธไม่ไ่ ด้ว้ ่า่ ยังั มีีบางส่่วนแต่อ่ ีีกไม่น่ านก็จ็ ะมีีการ
ผลััดเปลี่�่ยนบุุคคลแบบนี้้�เอาไปหมด ในส่่วนของ
ระบบราชการงั้้น� ก็ม็ ีีคนใหม่ม่ าคนเก่า่ ออกไปในส่่วน
นี้้ก� ็จ็ ะได้น้ ักั วิจิ ัยั เข้า้ มาช่ว่ ยในการพััฒนาเมือื งแล้ว้
เอาองค์ค์ วามรู้้�ที่ศ่� ึึกษามาต่อ่ ยอดให้ส้ ่่วนราชการที่่�
เกี่�่ยวข้้องรัับผิิดชอบเอาไปดำำ�เนิินการจััดทำ�ำ แผน
หรืือจะทำำ�โครงการให้้เกิิดผลอย่่างต่่อเนื่่�องกว้้าง
ขวางขึ้้น� ซึ่ง�่ ส่่วนนี้้ต� ้อ้ งขอความกรุณุ าจากนักั วิจิ ัยั
นำำ�ผลงานเข้้ามาสู่�่ กรอ. หรืือนำำ�มาพููดคุุยกัับผู้้�ว่่า
ราชการจัังหวััดเพื่่�อจะได้้ให้้ส่่วนที่่�เกี่่�ยวข้้องเอาไป
ดำำ�เนินิ การต่อ่ ไป อย่า่ งเช่น่ ในเรื่่อ� งของงานผ้า้ ครั่่ง�
ก็็มีีประโยชน์์มาก ก็็สามารถเอาไปต่่อยอดและทำำ�
เป็็นธุุรกิิจ ในส่่วนของการท่่องเที่�่ยวงานวิิจััยจะ
ทำำ�ให้้เกิิดจุุดท่่องเที่่�ยวต่่าง ๆ เพิ่่�มขึ้้�นมากมายก็็
มีีการสั่่�งให้้หน่่วยงานท่่องเที่�่ยวและกีีฬาจัังหวััด
เข้้าไปศึึกษาดููแล้ว้ ทำำ�ให้้เป็น็ ระบบ

3

เสวนาพััฒนาเมืืองครั้�ง้ ที่�่ 8

ลำำ�ปาง วิิถีแี ห่่งอััตลักั ษณ์์และความหลากหลายทางภูมู ิิปัญั ญา

ภาพรวมของการ
พััฒนาเมืืองลำ�ำ ปาง

โดย ผศ.ดร.ผดุงุ พรมมููล

ที่�ป่ รึึกษาอธิกิ ารบดีีมหาวิิทยาลัยั สวนดุสุ ิิต

ภาพรวมของการพััฒนาเมือื งลำำ�ปาง เป็น็ ต้น้ ทุนุ สำำ�คัญั ของลำำ�ปางคือื ประวัตั ิศิ าสตร์แ์ ละ
ความยั่่�งยืืนจากประวััติิของเมืืองลำำ�ปาง 1,300
ก า ร พัั ฒ น า ข อ ง เ มืื อ ง ลำำ� ป า ง ใ น ส่่ ว น ที่่� มีี ปีีโดยประมาณลำำ�ปางได้้ผ่่านร้้อนผ่่านหนาวผ่่าน
การเฝ้้าดููอยู่่�และได้้มีีส่่วนร่่วมนั้้�นก็็เห็็นได้้ว่่าการ การขััดเกลาวิิถีีชีีวิิตจนกระทั่่�งเรีียกว่่าเสถีียรอยู่่�
พััฒนาเมืืองลำ�ำ ปางต้้องใช้้ชุุมชนเป็็นพื้้�นฐานใน ในจุุดยืืนของตนเองได้้คนและชุุมชนของลำ�ำ ปาง
การพััฒนาเพราะเมืืองลำ�ำ ปางเองไม่่ใช่่เมืืองที่�่ นั้้�นมีีความมั่่�นใจในตััวเองว่่าพาตััวเองไปรอดได้้ไม่่
หวานหรืือมีีความเจริิญทางด้้านวััตถุุสููงไม่่ได้้วิ่่�ง ว่่าจะเป็็นสถานการณ์์โควิิชหรืือสถานการณ์์อะไร
ตามกระแสเป็็นเมืืองสีีเขีียวที่�่มีีต้้นไม้้เยอะเป็็น ต่า่ ง ๆ จะเกิดิ ขึ้้�นมาลำำ�ปางก็็จะมีีวิิธีีการรัับมือื แต่่
เมืืองแห่่งโอกาสและมีีทรััพยากรต่่าง ๆ ในพื้้�นที่่� ทั้้�งหลายทั้้�งปวงที่�่กล่่าวมานั้้�นก็็ต้้องมีีระบบการ
เยอะมากทรััพยากรที่�่สำำ�คััญนอกจากธรรมชาติิ จััดการในส่่วนของจัังหวััดก็็จะมีีการจััดการเชิิง
แล้้วไม่่ว่่าจะเป็็นดิินขาวลิิกไนต์์ไม้้หรืือต้้นน้ำำ�� แล้้ว ระบบในส่่วนท้อ้ งถิ่่น� ก็จ็ ะมีี อบจ. อบต. และหมู่่�บ้า้ น
ยัังมีีทรััพยากรมนุุษย์์คนลำำ�ปางเป็็นคนที่่�มีีไอเดีีย เป็็นสายใยเครืือข่่ายในการพััฒนาที่่�จะร่่วมมืือกััน
และต้้นทุุนชีีวิิตที่�่น่่าสนใจอย่่างเช่่นต้้นทุุนทาง ที่�่เป็น็ จุดุ แข็ง็ มาก ๆ ของไทยจัังหวััดในส่่วนของ
ด้้านการเกษตรการทอผ้้าการผลิิตอาหารพื้้� น องค์ก์ ารบริหิ ารส่่วนจังั หวัดั ก็ไ็ ด้ม้ ีีการคลี่�่ ทั้้ง� ส่่วน
ถิ่่�นรวมทั้้�งการผลิิตและอุุตสาหกรรมลำำ�ปางก็็ ของพื้้�นที่�่งานและการพััฒนาออกมาละเอีียดจาก
มีีคนเก่่งหลาย ๆ ส่่วนเพีียงแต่่ที่�่ผ่่านมาการ นโยบายของจังั หวัดั มาเป็น็ แผนของ อบจ. เองลง
ประชาสััมพัันธ์น์ ั้้น� ยังั อาจจะน้อ้ ยแต่ว่ ันั นี้้ค� นลำำ�ปาง ไปสู่�่ในสวนปฏิบิ ัตั ิกิ ารในแต่ล่ ะกิจิ กรรมหรือื ในแต่ล่ ะ
ได้ล้ ุกุ ขึ้้น� มาพููดแล้ว้ ว่า่ ตัวั เองมีีดีีอะไรทรัพั ยากรอีีก โครงการก็เ็ น้น้ การมีีส่่วนร่ว่ มไม่ไ่ ด้ม้ ีีแค่เ่ พีียงนายก
ส่่วนหนึ่่�งคืือทรััพยากรด้้านวััฒนธรรมซึ่�่งเป็็นต้้น หรืือทีีมงานเท่่านั้้�นที่�่คิิดแผนขึ้้�นมาเป็็นเรื่่�องที่�่น่่า
ทุุนใหญ่่ของทางลำำ�ปางทั้้�ง 13 อำำ�เภอนั้้�นจะมีี ยิินดีีที่่�ว่่าในส่่วนบริิหารส่่วนจัังหวััดลำ�ำ ปางดำำ�เนิิน
ทางเอกลัักษณ์์และอััตลัักษณ์์ของตนเองแต่่ละ การโดยการลงเข้้ามาคลุุกกัับพื้้� นที่่�ซึ่่�งเป็็นสิ่่�ง
อำำ�เภอมีีวััฒนธรรมและวิิถีีชีีวิิตเฉพาะบางเรื่่�อง สำำ�คััญ ซึ่�่งการลงมาในพื้้�นที่่�จริิงจะทำ�ำ ให้้เห็็นสาร
เกี่ย�่ วกับั การเกษตรบางเรื่่อ� งเกี่ย�่ วกับั งานประดิษิ ฐ์์ ทุุกข์์สุุขดิิบเห็็นวิิถีีชีีวิิตอาชีีพความเป็็นอยู่่�ในการ
หััตถกรรมบางเรื่่�องเกี่่�ยวกัับงานฝีีมืือการทอผ้้า พััฒนาสิ่่�งใดนั้้�นก็็ใช้้ข้้อมููลใช้้การรัับฟังั และสถาน
บางเรื่่�องก็็เกี่่�ยวกัับภููมิิปััญญาของคนอีีกส่่วนที่�่ ที่่�จากงานวิิจััยในเมืืองลำ�ำ ปางเองก็็มีีสถานศึึกษา

4

เสวนาพััฒนาเมือื งครั้�ง้ ที่�่ 8

ลำ�ำ ปาง วิิถีแี ห่่งอััตลัักษณ์แ์ ละความหลากหลายทางภูมู ิิปัญั ญา

นโยบายที่�่จะช่่วยสนัับสนุนุ ในการพััฒนาเมืือง
ในส่่วนของการพััฒนาเมือื ง พาอาศััยแต่เ่ พีียงส่่วนราชการอาจจะดำ�ำ เนินิ การได้ช้ ้า้ แต่จ่ ะต้อ้ งดึึง

ทุุกภาคส่่วนเข้้ามาร่่วมกัันซึ่�่งเป็็นยุุทธศาสตร์์ที่่�สำำ�คััญ แต่่การที่่�จะให้้เกิิดการร่่วมมืือนั้้�นจะต้้องมีีแผนที่�่
ชััดเจนมองเห็็นโอกาสที่่�ชััดเจนในการที่่�จะเข้้ามาร่่วมมืือทางราชการเองก็็ต้้องปรัับกระบวนการบริิหาร
การจัดั การให้ม้ ีีความคล่อ่ งตัวั และรวดเร็ว็ และต้อ้ งลดบทบาทในการเป็น็ เจ้า้ คนนายคนกลับั มาเป็น็ เพื่่�อน
ในการร่่วมกัันพััฒนา ส่่วนสำำ�คััญในส่่วนของยุุทธศาสตร์์คืือต้้องให้้ความสำำ�คััญในการพััฒนาคนโดย
สนัับสนุุนให้้เขาเปลี่�่ยนวิิธีีคิิดหรืือมีีมุุมมองใหม่่ ๆ บาปยัังปล่่อยให้้คนยัังอยู่่�กัับความเคยชิินแบบเดิิม
ๆ ก็็จะเห็็นแต่ป่ ัญั หาและไม่ไ่ ด้ใ้ ช้้ศัักยภาพของตนเองให้้เต็ม็ ที่่�แล้้วทำำ�เพีียงเฝ้า้ รอที่�่จะมีีใครเอาอะไรมาให้้
เท่า่ นั้้น� ต้อ้ งมีีการศึึกษาและมองถึงึ ต้น้ ทุนุ ของสัังคมและต้น้ ทุนุ ของคนลำ�ำ ปางต้อ้ งสู้้�ชีีวิติ มองเห็น็ โอกาส
และในส่่วนของพื้้�นที่่ม� ันั ก็ม็ ีีสถาบัันอุดุ มศึึกษามหาวิิทยาลััยมีีแหล่ง่ เรีียนรู้้�ที่ด�่ ีีอยู่่�แล้ว้ หลาย ๆ ส่่วนซึ่ง�่ จะ
ต้้องดึึงเข้้ามาเป็็นภาคีีในการร่่วมพััฒนาไม่่ใช่่เอาไว้้แค่่เรีียนหนัังสืือเป็็นอย่่างเดีียวต้้องมีีการปรัับการ
เรีียนรู้้�ไปสู่�่การปฏิิบััติคิ วบคู่�่ กันั มหาวิิทยาลััยก็็ต้้องเน้้นการวิิจัยั ที่�เ่ อาไปใช้้ได้จ้ ริงิ

5

เสวนาพััฒนาเมือื งครั้�ง้ ที่�่ 8

ลำ�ำ ปาง วิิถีแี ห่่งอััตลัักษณ์์และความหลากหลายทางภูมู ิิปัญั ญา

การดำำ�เนินิ การวิจิ ัยั ภายใต้้
แนวความคิดิ การพััฒนา
เมือื งลำำ�ปางไปสู่�่ความเป็น็
เมือื งเอกลักั ษณ์แ์ ละความ
หลากหลายทางภููมิิปัญั ญา

โดย ดร.ขวััญนภา สุุขคร

ผู้้�อานวยการศููนย์ก์ ารศึึกษา ลาปาง มหาวิิทยาลััยสวนดุุสิิต

ก า ร ดำำ� เ นิิ น ก า ร วิิ จัั ย ภ า ย ใ ต้้ แ น ว ค ว า ม คิิ ด ต่่าง ๆ มากมายแต่่ยัังไม่่ได้้มีีการจััดเก็็บให้้เป็็น
การพัั ฒนาเมืืองลำำ�ปางไปสู่่�ความเป็็นเมืือง ระบบซึ่�่งจะทำ�ำ ให้้ไม่่สามารถเห็็นศัักยภาพที่่�แท้้จริิง
เอกลัักษณ์แ์ ละความหลากหลายทางภููมิิปััญญา พี่�่จะสามารถดึึงมาใช้เ้ พื่่�อพััฒนาเมือื งและตรงตาม
ศัักยภาพของเมืืองได้้อย่่างไร และข้้อมููลที่่�มีีอยู่่�ก็็
การดำำ�เนิินการได้้ดำ�ำ เนิินมาแล้้วประมาณ กระจายไม่่เชื่่�อมต่่อกัันเป็็นเช่่นเดีียวกััน และนำำ�ไป
1 ปีีจุุดเริ่่�มต้้นของการนี้้�เกิิดจาก 20 ปีีที่่�ผ่่านมา สู่�่การมองว่่าจะวิิจััยในส่่วนของข้้อมููลที่่�ได้้อย่่างไร
นี้้�โดนลำ�ำ ปางเองก็็ได้้มีีการพััฒนามาอย่่างต่่อ และมีีการมองไปถึึงปััจจััยที่�่ส่่งผลในส่่วนของการ
เนื่่�องและบริิบทการพััฒนาที่่�ผ่่านมาซึ่่�งเป็็นเพลง พััฒนาเมืืองให้้ประสบความสำำ�เร็็จมากที่�่สุุดก็็คืือ
ของทางโลกไม่่ ใช่่ เพีี ยงแค่่ บ้้ านเราเพีี ยงอย่่ าง ในส่่วนของการเรีียนรู้้� และเมื่่อ� มองไปถึงึ เมือื งแห่ง่
เดีี ยวก็็ จะพบปััญหาว่่ าเมื่่� อมีี การพัั ฒนาแล้้ วจะ การเรีียนรู้้�ในกรอบของยููเนสโกที่่�มองการเรีียนรู้้�
มีีผลกระทบที่่�เป็็นทั้้�งประโยชน์์แล้้วปััญหาที่�่ตาม ว่า่ ต้อ้ งครอบคลุมุ ทุกุ ช่ว่ งอายุชุ ่ว่ งวัยั ครอบคลุมุ ไป
มาในหลากหลายมิิติิซึ่�่งก็็นัับไปสู่�่กระบวนการที่่�จะ ถึงึ ชุมุ ชนครอบครัวั ที่ท่� ำำ�งานและมีีการใช้เ้ ทคโนโลยีี
ต้้องหาวิิธีีพััฒนาเมืืองที่่�จะทำ�ำ ให้้เกิิดความยั่่�งยืืน มาเสริิมและทำ�ำ ให้้เกิิดวััฒนธรรมการเรีียนรู้้�ซึ่่�งจะ
เมืืองลำ�ำ ปางเองก็็ได้้มีีการเฝ้้ามองอยู่�่ จาก 20 ปีี นำำ�ไปสู่�่การพััฒนาที่่�ยั่่�งยืืนในขณะเดีียวกัันกรอบ
ที่่�ผ่่านมา จึึงมีีการมาพูู ดคุุยแบบจริิงจัังในหลาย การวิิจััยเองก็็มองว่่ากััดการพัั ฒนามืือที่่�ใช้้ฐาน
ภาคส่่วนไม่่ว่่าจะเป็็นรััฐเอกชนประชาสัังคมหรืือ ความรู้้�และมีีความสำำ�คัญั โดยใช้ก้ รอบจากยููเนสโก
สถาบัันการศึึกษาว่่าจริิง ๆ แล้้วลำ�ำ ปางนั้้�นยััง ในส่่วน 6 เสาหลััก โดยจะดึึงใช้เ้ พีียงแค่บ่ างส่่วน
ขาดอะไรจากนั้้�น บพท. เอง ก็็เข้้ามาสนับั สนุนุ ใน ที่�่เหมาะสมกัับการพััฒนาของประเทศไทยกรอบ
เรื่่อ� งของการทำำ� forum เพื่่�อพููดคุุยกััน 3 ครั้้ง� ของ บพท. เอง ก็็มีีกรอบการเรีียนรู้้�ของท้้องถิ่่�น
เพื่่�อหาว่่าในการพััฒนาเมืืองอะไรคืือสิ่่�งที่่�จะต้้อง ซึ่�่งก็็ตรงกัับจุุดประสงค์์ของโครงการพอดีีและใน
ทำำ�หลัังจากการพูู ดคุุยทั้้�งนั้้�นที่่�ได้้มีีการพูู ดคุุยกััน ส่่วนของกลไกความร่่วมมืือระดัับเมืืองจะต้้องมีี
ทั้้ง� 80 เครือื ข่่ายในลำำ�ปาง สิ่่�งที่�พ่ บมีี 2 สิ่่�งคืือ ความร่่วมมืือในทุุกภาคส่่วนแล้้วเปิดิ ไปที่่�การเรีียน
รู้้�มีีกลไกในการร่่วมมืือกัันและต้้องมีีพื้้� นที่่�หน่่วย
1 จากประวััติิศาสตร์์ของตััวลำ�ำ ปางเอง การเรีียนรู้้�ที่่�หลากหลายให้้ผู้้�คนสามารถพัั ฒนา
ซึ่่�งมีีมายาวนานถึึง 1,300 ปีีซึ่�่งก็็มีีภููมิิปััญญา ศัักยภาพไปด้ว้ ยกััน

6

เสวนาพััฒนาเมือื งครั้�ง้ ที่�่ 8

ลำำ�ปาง วิิถีแี ห่่งอััตลักั ษณ์์และความหลากหลายทางภูมู ิปิ ัญั ญา

จากข้อมูลดังกล่าวจึงน�ำไปสู่การพัฒนา 2 การขัับเคลื่่�อนเมืืองลำ�ำ ปางสู่�่เมืืองแห่่ง
โจทยว์ ิจยั เรอ่ื งล�ำปาง Learning Cityโดยมหี วั ข้ การเรีียนรู้้�ในปีีที่่�ผ่่านมามีีการสร้้างกลไกและ
อที่ด�ำเนนิ การอยู่ประมาณ 4 เรื่องคือ กระบวนการในการเรีียนรู้้�ไอ้ค้ นที่เ�่ ข้า้ มามีีการสร้า้ ง
เครืือข่่ายการเรีียนรู้้�ร่่วมกัันที่่�สำำ�คััญที่่�สุุดคืือมีี
1. ลำำ�ปางศึึกษาซึ่่ง� เป็น็ Local Study การใช้้วิิธีีการ Showcase ซึ่�่งก็็คืือใช้้การโชว์์ว่่า
2. การพััฒนากลไกในการขับั เคลื่่อ� น มีีใครทำ�ำ อะไรที่�่ไหนอยู่�่ในเมืืองบ้้างและมีีการเข้้ามา
3. การเปิดิ พื้้�นที่่ก� ารเรีียนรู้�ข้ องเมืือง พูู ดคุุยร่่วมกัันในส่่วนของเครืือข่่ายทางหอการค้้า
4. การสร้า้ งแบรนด์อ์ ััตลักั ษณ์ข์ องเมืือง สภาอุตุ สาหกรรมการท่อ่ งเที่ย�่ วและหน่ว่ ยงานต่า่ ง
ๆ ที่�่ทำ�ำ งานอยู่่�เมื่่�อได้้เข้้ามาพูู ดคุุยกัันก็็เห็็นและมีี
โดยหััวข้้อนี้้�ก็็จะเริ่่�มจากการวิิจััยและนำ�ำ การเดิินไปด้้วยกัันแล้้วทำ�ำ งานไปด้้วยกัันจากการ
ไปปฏิิบััติิให้้เป็็นรููปประธรรมจากจุุดนี้้�ก็็จะแบ่่ง ดำ�ำ เนิินการนี้้�ทำำ�ให้้เกิิดผลกระทบที่่�ก่่อนข้้างสููงมีี
การศึึกษาออกเป็น็ 2 ชุดุ คือื 1 เรื่่�องของลำ�ำ ปาง การจััดทำำ�แผนแม่่บทมีีการเรีียนรู้้�อััตลัักษณ์์ไม่่รู้้�
ศึึกษาที่�่เป็็นการศึึกษาเมืืองลำำ�ปางในด้้านต้้นทุุน เรื่่�องเลยในเฟซมีีการถอดบทเรีียนกลไกในการ
ทางสัังคมวััฒนธรรมออกเป็็น 5 ภููมิิคืือภููมิิหลััง ดำำ�เนิินการ จากนั้้�นก็็ไม่่มีีการดำำ�เนิินการสร้้าง
ภููมิิเมืืองภููมิิวงภููมิิธรรมและภููมิิปััญญา แล้้วไม่่ พื้้�นที่�่ต้้นแบบเพื่่�อเอาสิ่่�งที่่�เรีียนรู้้�เหล่่านี้้�เอามาใช้้
ได้้องค์์ความรู้้�ทั้้�งหมดนี้้�แล้้วก็็จะจััดเก็็บเป็็นคลััง ตามแนวคิดิ ของการเรีียนรู้้�โดยมีีการดำ�ำ เนินิ การใน
ข้อ้ มููลมีีทั้้ง� การเก็บ็ ข้อ้ มููลผู้้�คนเครือื ข่า่ ยเพิ่่�มในส่่วน พื้้�นที่่�คืือการพััฒนาพื้้�นที่่�ในการเรีียนรู้้�พิิพิิธภััณฑ์์
ของบรรณานุุกรมที่่�เป็็นเอกสารและงานวิิจััยต่่าง มีีชีีวิิตย่่านสบตุ๋๋ย� และการพััฒนาพื้้�นที่ก�่ ารเรีียนรู้้�
ๆ ไม่่มีีการศึึกษามาและจากการศึึกษาจนเข้้าใจ และสร้า้ งสรรค์ใ์ นการท่อ่ งเที่ย่� วด้า้ นวิถิ ีีชีีวิติ ย่า่ นท่า่
ตััวตนของเมืืองลำำ�ปางแล้้วก็็จะมีีการพััฒนาจาก มะโอ ทั้้ง� 2 พื้้�นที่เ่� ป็น็ พื้้�นที่ต�่ ้น้ แบบโดยเราคิดิ ว่า่ ถ้า้
กลุ่่�มหลัังสู่�่อนาคตจะมีีการนำ�ำ ข้้อมููลมาวิิเคราะห์์ เอาคนไกลการเรีียนรู้้�เข้า้ ไปใช้แ้ ละทำ�ำ ตามระบบแล้ว้
ทั้้�งเชิิงคุุณภาพและมููลค่่ามองทางในสวนสัังคม จะเกิิดผลอย่่างไร ในส่่วนของสบตุ๋๋�ยมีีการศึึกษา
เศรษฐกิจิ และทรัพั ยากรธรรมชาติสิ ิ่่�งแวดล้อ้ มและ 5 ภููมิิวััฒนธรรมและเมื่่�อเข้้าไปศึึกษาก็็ได้้เห็็นว่่า
จะมีีการนำำ�มาเสนอเป็็นชุุดภาพอนาคตของเมืือง พื้้�นที่�่นี้้�มีีความรู้้�มากไปจึึงมีีการทำ�ำ แผนที่�่การเรีียน
เป็็นวิิสััยทััศน์์และข้้อเสนอเชิิงนโยบายและออกมา รู้้�ซึ่่ง� เรีียกว่า่ Knowledge map และมีีการทำ�ำ เป็น็
เป็็นแผนที่�่จะมีีการทำำ�งานบููรณาการร่่วมกัันจาก พิิพิิธภััณฑ์์มีีชีีวิิต 3 เส้้นทางใหญ่่คืือพิิพิิธภััณฑ์์
ทุุกภาคส่่วนและทุุกระดับั กิินได้้อาหารในตำ�ำ นานพิิพิิธภััณฑ์์เปิิดบ้้านเก่่าเล่่า

7

เสวนาพััฒนาเมืืองครั้ง�้ ที่�่ 8

ลำ�ำ ปาง วิิถีแี ห่ง่ อััตลักั ษณ์์และความหลากหลายทางภูมู ิิปัญั ญา

พิิพิิธภัณั ฑ์ถ์ นนความรู้้�วิถิ ีีผู้้�คนและแหล่ง่ เรีียนรู้้� มีีการทำ�ำ เป็น็ AR Living Museum ขณะเดีียวกันั
ในพื้้�นที่ข�่ องท่า่ มะโอเป็น็ พื้้�นที่เ่� มือื งที่ม�่ ีีความเก่า่ แก่ม่ ีีฐานทุนุ ทางสัังคมวัฒั นธรรมมากก็ม็ ีีการทำำ�ฐานความ
รู้้�ถ้้าภููมิิวัฒั นธรรม มีีการทำ�ำ แผนที่่�วัฒั นธรรมและทำำ�เส้้นทางการท่่องเที่่�ยว AR Guide book และได้้
มีีการดำำ�เนิินการอย่่างต่่อเนื่่�องจากจุุดนี้้�เชื่่�อว่่าจะเป็็นการสร้้างอััตลัักษณ์์ของเมืืองพี่�่จะเป็็นที่�่รู้้�จัักและ
ปรับั โฉมเมือื งให้เ้ ป็น็ หน่ว่ ยการเรีียนรู้้�และน่า่ อยู่แ�่ ละนำำ�ไปสู่�่การยกระดับั เศรษฐกิจิ และวิถิ ีีชีีวิติ สิ่่�งนี้้ค� ือื สิ่่�งที่่�
กรอบการวิจิ ัยั ได้ว้ างแผนไว้้ ผลจากการศึึกษาก็ไ็ ด้จ้ ัดั ทำ�ำ ออกมาเป็น็ e-book และเก็บ็ ลงในฐานข้อ้ มููลที่�่
เป็น็ เว็บ็ ไซต์์และ Open Data และในส่่วนนอกของเมืืองก็ม็ ีีการพััฒนาเมืืองแห่่งการเรีียนรู้้� ในส่่วนของ
ทั้้ง� 13 อำ�ำ เภอทางมหาวิทิ ยาลัยั กับั สมาคมท่อ่ งเที่ย่� วในชุมุ ชนได้จ้ ัดั ทำ�ำ เครือื ข่า่ ยการท่อ่ งเที่ย่� วในชุมุ ชนทั้้ง�
13 อำำ�เภอ แล้ว้ ยังั มีีการมองหาว่า่ ในชุมุ ชนยังั มีีอะไรอีีกที่เ่� ป็น็ ของดีีและเรื่่อ� งราวและภููมิวิ ัฒั นธรรมเพื่่�อนำำ�
มาสร้้างเครืือข่่าย ให้้เกิิดการเรีียนรู้้�ร่่วมกัันและได้้มีีการทำ�ำ โครงการร่่วมกัับการท่่องเที่่�ยวและกีีฬาของ
จังั หวัดั เป็น็ การบููรณาการ

ในส่่วนพื้้�นที่ก�่ ารเรีียนรู้้�ที่ไ�่ ด้ม้ ีีการลงไปดำ�ำ เนินิ การและจัดั ทำำ�แผนที่ว่� ัฒั นธรรมและทำำ�เป็น็ พิิพิิธภัณั ฑ์์
มีีชีีวิติ โดยออกแบบจากภููมิวิ ัฒั นธรรมที่พ�่ ื้้�นที่ส�่ บตุ๋๋ย� มีีอยู่�่ สิ่่�งที่ไ่� ด้อ้ อกมาคือื เป็น็ ebook ของแต่ล่ ะพื้้�นที่�่
และยังั มีีการทำำ� AR Living Museum ที่่เ� ป็น็ แบบจำำ�ลองแบบ 360 องศาพี่่�จะบอกสถานที่ท่� ่อ่ งเที่ย่� วและ
เห็น็ แหล่ง่ เรีียนรู้้�แผนที่ท�่ ี่พ�่ ัักได้้ ในส่่วนของท่า่ มะโอได้จ้ ัดั ทำ�ำ แผนที่ก�่ ารท่อ่ งเที่ย�่ วภููมิวิ ัฒั นธรรมท่า่ มะโอจะ
ทำำ�ไป 4 เส้้นทาง จััดทำำ� AR tourism guide book

จากการดำ�ำ เนินิ งานที่่�ผ่่านมาก็็ทำ�ำ ให้เ้ กิิดแนวคิดิ ว่า่ เมือื งต้้องมีีอัตั ลักั ษณ์์ และจะต้้องมีีการสร้้าง
แบรนด์์อะไรขึ้้�นมาหรืือแบรนด์์เดิิมที่่�มีีอยู่�่ จะต้้องทำำ�อย่่างไร เช่่นในช่่วงโควิิดรถม้้าลำำ�ปางได้้รัับผลกระ
ทบอย่า่ งรุนุ แรง โดยต้้องหยุุดให้ก้ ารบริิการทั้้ง� หมดจึึงมีีแนวความคิดิ ในการสร้า้ งแบรนด์์อััตลัักษณ์ใ์ น
การสร้า้ งความเข้ม้ แข็ง็ ของแบรนด์โ์ ดยการทำำ�จิบิ ชานั่่ง� รถม้า้ ชมเมือื งซึ่ง�่ นำ�ำ เอาจุดุ เด่น่ ทั้้ง� เรื่่อ� งรถม้า้ กับั
ชาของลำำ�ปางมารวมกัันหรืือการปรัับเปลี่�่ยนแบรนด์์ให้้มีีความน่่าสนใจเพิ่่�มมากขึ้้�นเช่่นการทำ�ำ กองครา
ฟกองต้า้ หรือื การสร้้างสรรค์แ์ บรนด์์ใหม่่เช่น่ การนำ�ำ ครั่่�งย้้อมสีีมาทำำ�เป็น็ ครั่่�งรัักษ์์ลำำ�ปางเป็น็ การสร้้าง
แบรนด์์วัฒั นธรรมผ่า่ นผ้้าย้อ้ ม

8

เสวนาพััฒนาเมือื งครั้�ง้ ที่�่ 8

ลำำ�ปาง วิิถีแี ห่่งอัตั ลัักษณ์์และความหลากหลายทางภูมู ิิปัญั ญา

สิ่่�งที่อ�่ ยากให้้มีกี ารดำ�ำ เนิินการสานต่อ่ หลังั จากการศึึกษางานวิิจัยั
หลัังจากการดำำ�เนิินการตามโจทย์์วิิจััยแล้้วรายละเอีียดส่่วนหนึ่�่งขณะเดีียวกัันไม่่ดำ�ำ เนิินการก็็ไม่่

ได้้คิิดเพีียงว่่าโจทก์์วิิจััยนั้้�นว่่าอย่่างไรแต่่คิิดว่่าอะไรเป็็นสิ่่�งที่่�ช่่วยพััฒนาเมืืองสิ่่�งนี้้�คืือวิิธีีคิิดของทีีมวิิจััย
ในการทำำ�ครั้้ง� นี้้ส� ิ่่�งที่เ่� ด่น่ ชัดั มากที่ส�่ ุุดคือื กระบวนการทางเครือื ข่า่ ยการเรีียนรู้้�ที่เ่� กิดิ การขยายแล้ว้ เกิดิ ผล
เป็น็ รููปประธรรมจะเห็น็ ได้ว้ ่า่ ไม่เ่ ฉพาะแค่ล่ ำำ�ปางที่เ�่ ดีียวแต่ท่ ุกุ พื้้�นที่จ่� ะเกิดิ เครือื ข่า่ ยจะมีีองค์ก์ รสมาคมสมา
พัันธ์์ทุุกหน่่วยงานแต่่ละคนก็็จะทำำ�หน้้าที่่�ในส่่วนของตนเองเช่่นเมื่่�อพูู ดถึึงเรื่่�องท่่องเที่่�ยวก็็จะมีีสมาคม
ท่่องเที่�่ยวสมาพัันธ์์อุุตสาหกรรมท่่องเที่�่ยวท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน ปััญหาหนึ่�่งคืือถ้้าหากต้้องการพััฒนา
เมือื งจริงิ จะทำำ�อย่า่ งไรให้ก้ ลุ่่�มหลังั นี้้เ� ข้า้ มารวมกลุ่่�มทำำ�งานด้ว้ ยกันั ได้พ้ อมีีการใช้ต้ ัวั งานวิจิ ัยั เป็น็ ตัวั เชื่่อ� ม
ระหว่า่ งหน่ว่ ยงานมันั จึึงเกิดิ แนวความคิดิ ที่เ่� อาเป้า้ หมายไปที่่ต� ั้้ง� หลังั 1 ปีที ี่ผ่� ่า่ นมาก็ท็ ำำ�ให้เ้ ห็น็ ว่า่ งานที่่ท� ีีม
วิิจััยได้้ทำำ�อยู่�่ นั้้น� ก็็มีีหน่่วยงานอื่่�นทำำ�อยู่่�ด้ว้ ยเหมืือนกัันซึ่ง่� สามารถเอามาช่่วยเสริิมกัันได้้

และอีีกสิ่่�งหนึ่่�งที่่�เกิิดขึ้้�นอย่่างชััดเจนก็็คืือการสร้้างอััตลัักษณ์์ของแบรนด์์ให้้เข้้มแข็็งขึ้้�นอย่่าง
เช่่นกิิจกรรมนั่่�งรถไม้้ติิดชาร์์ตลำ�ำ ปางเมื่่�อเริ่่�มกิิจการและทุุกคนตระหนัักถึึงความสำำ�คััญในจุุดนี้้�ก็็เกิิด
การต่อ่ ยอดทั้้ง� นี้้ใ� นส่่วนงานวิจิ ัยั เองข้า้ งมหาลัยั เชีียงใหม่แ่ ละหลาย ๆ หน่ว่ ยงานก็เ็ ริ่่ม� เข้า้ มาช่่วยในส่่วน
เอกชนเองก็็เข้้ามาช่่วยมีีการสร้้างหนัังสั้้�นเรื่่�องรถม้้าลำำ�ปาง และอาจจะมีีการต่่อยอดทำ�ำ เป็็นหลัักสููตร
ม้้าลำ�ำ ปางก็็จะเป็็นอีีกกระบวนการที่่�ส่่งเสริิมกัันหรืืออาจจะเอาไปจััดทำ�ำ เป็็นวิิชาเลืือกเสรีีของเด็็กมััธยม
และในส่่วนของลำำ�ปางศึึกษาก็จ็ ะต่อ่ ยอดไปเป็น็ หลักั สููตรท้อ้ งถิ่่น� ในส่่วนกองคราฟ ก็จ็ ะมีีการยกระดับั ผู้้�
ประกอบการผู้้�ประกอบการ ส่่วนครั่่�งเองก็จ็ ะมีีการต่่อยอดการสร้า้ งแบรนด์์อััตลัักษณ์์ผ้้าครั่่�งแม้ต้ อนนี้้�
จะไม่ม่ ีีงบประมาณในการดำ�ำ เนินิ การแต่ก่ ็ใ็ ช้ว้ ิธิ ีีการสร้า้ งเครือื ข่า่ ยในพื้้�นที่�่ 13 อำ�ำ เภอไปพููดคุยุ กับั ชาวบ้า้ น
ที่เ�่ ขาทอผ้้าด้ว้ ยสีีธรรมชาติิ ไทยมีีการสร้้างผลิิตภัณั ฑ์์ทอผ้า้ ด้้วยสีีครั่่�ง ออกมา และนำำ�ไปสู่�่การพััฒนา
ลำ�ำ ปางเป็น็ เมืืองผ้้าครั่่ง�

9

เสวนาพััฒนาเมืืองครั้�ง้ ที่�่ 8

ลำ�ำ ปาง วิิถีแี ห่ง่ อัตั ลัักษณ์์และความหลากหลายทางภูมู ิิปัญั ญา

นวัตั กรรมจากงานวิิจััยซึ่่ง�
จะช่ว่ ยในการพััฒนาเมือื ง
ลำำ�ปางไปสู่�่เมือื งแห่่งความ
เรีียนรู้้�

โดย อ.เสาวธาร สมานิติ ย์์

อาจารย์ป์ ระจาสาขาวิชิ าธุรุ กิจิ การบินิ ศููนย์ก์ ารศึึกษาลาปาง
มหาวิิทยาลัยั สวนดุุสิิต

นวััตกรรมจากงานวิิจััยซึ่�่งจะช่่วยในการพัั ฒนา ได้้ออกแบบกิิจกรรมต่่าง ๆ ที่�่จะสร้้างคุุณค่่าใน
เมือื งลำำ�ปางไปสู่่�เมืืองแห่ง่ ความเรีียนรู้�้ ระหว่่างการดำ�ำ เนิินการควบคู่่�กัันไปท้้ายที่่�สุุดก็็ได้้
นำ�ำ ฐานความรู้้�นั้้�นมาพััฒนาเป็็น AR Tourism
ใ น ส่่ ว น ก า ร ทำำ�วิิ จัั ย ไ ด้้ มีี ก า ร ล ง ไ ป สู่่� ถึึ ง Guidebook การจัดั ทำำ� e-book ตััวนี้้�ก็็ได้้นำำ�สื่่�อ
สองย่่านเมืืองด้้วยกััน ทั้้�ง 2 อย่่างก็็เป็็นญาติิที่่� เทคโนโลยีีมาพััฒนาร่่วมด้้วย และมีีการนำ�ำ เสนอ
เกี่่�ยวข้้องเชื่่�อมโยงกัับประวััติิศาสตร์์ของเมืือง ข้้อมููลอยู่�่ 2 ส่่วนด้้วยกััน ส่่วนแรกคืือแผนที่�่ 5
ลำ�ำ ปางโดยทั้้�งสองย่่านเมืือง ได้้แสดงถึึงความ พุุ งวััฒนธรรมรวมถึึงข้้อมููลภาพภููมิิวััฒนธรรม
เปลี่่�ยนแปลงของเมืืองลำ�ำ ปางใน 2 ยุคุ อย่า่ งเช่่น ย่่านท่่ามะโออีีกส่่วนหนึ่่�งก็็เป็็นแผนที่�่เส้้นทางท่่อง
ส่่วนท่า่ มะโอก็จ็ ะแสดงถึงึ ประวัตั ิศิ าสตร์ข์ องเมือื ง เที่ย่� วย่า่ นท่า่ มะโอซึ่ง�่ ได้ม้ ีีการออกแบบเส้้นทางการ
ในส่่วนของเรื่่อ� งการค้า้ ไม้ใ้ นอดีีตส่่วนสบตุ๋๋ย� ก็เ็ ป็น็ ท่่องเที่่�ยวไว้้ 4 เส้้นทางด้้วยกันั ในอีีบุ๊๊ค� ยังั มีีคลิปิ
ย่่านเศรษฐกิิจของเมืืองลำำ�ปางในอดีีตฉัันเกิิดมา วีีดีีโอเรื่่อ� งราว 5 ภููมิวิ ัฒั นธรรม ซึ่ง่� ประกอบไปด้ว้ ย
พร้้อมกัับรถไฟ การขัับเคลื่่�อน 2 ย่่านมืือนี้้�ก็็ตั้้�ง ภููมิิหลัังของย่่านเมืืองท่่ามะโอ ภููมิิเมืือง ภููมิิวงษ์์
ต้้นด้้วยกระบวนการ การจััดการฐานองค์์ความ ภููมิธิ รรมและภููมิิปัญั ญา ข้อ้ มููลเหล่่านี้้�ก็ไ็ ด้ม้ าจาก
รู้้�ทางสัังคมวััฒนธรรมทั้้�ง 5 ภููมิิเพิ่่�งทำ�ำ ไปพร้้อม การศึึกษาและนำ�ำ มาเสนอเป็็นข้้อมููลให้้ทุุกคนเห็็น
ๆ กัันออกแบบกิิจกรรมการขัับเคลื่่�อนสองย่่าน ภาพว่า่ ถ้้ามามีีที่�ม่ าที่่�ไปอย่่างไร
เมืืองนี้้� ในส่่วนของถ้้ามาโอก็็ได้้ออกมาเป็็น AR
Tourism Guidebook ของสบตุ๋๋ย� ก็ไ็ ด้อ้ อกมาเป็น็ อีี ก ส่่ ว น คืื อ แ ผ น ที่�่ เ ส้้ น ท า ง ท่่ อ ง เ ที่�่ ย วท่่ า
AR Living Museum Book มะโอซึ่่�งสกััดจากข้้อมููลสิ่่�งที่�่น่่าสนใจจาก 5 ภููมิิ
วััฒนธรรมออกมาและนำ�ำ เสนอออกเป็็น 4 เส้้น
ในส่่วนของท่่ามะโอก็็ได้้มีีการดำำ�เนิินการ ทางด้้วยกัันเช่่นเส้้นทางสายมูู ที่�่นำำ�เสนอวััดใน
จัดั ทำ�ำ เวทีีเสวนาหลายครั้้ง� เช่น่ การทำำ�เวทีีท่่ามะโอ พื้้�นที่�่เมืืองท่่ามะโอที่่�มีีทั้้�งวััดไทยวััดพม่่าวััดลานนา
เมืืองเก่่าที่ส�่ ะท้อ้ นเมืืองลำ�ำ ปาง การจัดั การความรู้้� มากมายรวมถึึงกลุ่่�มคนที่�่นัับถืือผีี ซึ่่�งตรงนี้้�ก็็ได้้
นัักเล่่าเรื่่�องชุุมชน มีีการจััดทำ�ำ ความรู้้�และแผนที่�่ นำำ�เสนอในมุมุ ของความเชื่่�อ ในแต่ล่ ะเส้้นทางก็็จะ
culture knowledge ที่เ�่ ป็น็ บ้้านเก่า่ แก่่ในย่า่ นท่่า แนะนำำ�จุุดท่่องเที่่�ยวสำำ�คััญต่่าง ๆ แต่่ละจุุดท่่อง
มะโอซึ่่�งเกี่�่ยวข้้องกัับประวััติิศาสตร์์การค้้าไม้้จึึง เที่่�ยวก็็จะมีีการนำำ�เสนอในรููปแบบของ AR เป็็น

10

เสวนาพััฒนาเมืืองครั้�ง้ ที่�่ 8

ลำำ�ปาง วิิถีแี ห่ง่ อััตลักั ษณ์แ์ ละความหลากหลายทางภูมู ิปิ ัญั ญา

รููปภาพแบบ 360 องศาของสถานที่�ท่ ่่องเที่�่ยวอย่า่ งเช่น่ ของบ้้านหลุุยส์์ ที่่�เป็น็ บ้า้ นเก่า่ แก่่ย่่านท่่ามะโอที่�่
เกี่ย�่ วข้อ้ งกับั การค้า้ ไม้้ โดยการนำ�ำ เสนอแบบ 360 องศาก็จ็ ะทำ�ำ ให้ผ้ ู้้�ชมได้เ้ ห็น็ บรรยากาศจริงิ ๆ ออกทั้้ง�
ภายในและภายนอกบ้า้ นหลุยุ ส์์ในทุกุ ๆ มุมุ โดยนอกเหนือื จากข้อ้ มููลที่เ่� ป็น็ ตัวั หนังั สืือแล้ว้ ยังั มีีคลิปิ วีีดีีโอ
พาเที่ย�่ วแล้ว้ บอกเล่า่ เรื่่อ� งราวต่า่ ง ๆ ของสถานที่�่ ในส่่วนของข้อ้ มููลที่เ�่ กี่ย�่ วข้อ้ งกับั 5 ภููมิวิ ัฒั นธรรมส่่วน
นี้้ก� ็จ็ ะมีีการนำ�ำ เสนอที่ม่� าที่ไ่� ปประวัตั ิศิ าสตร์ค์ วามเป็น็ มาของย่า่ นมีีการก่อ่ ตั้้ง� ชุมุ ชนตั้้ง� แต่เ่ มื่่อ� ไหร่ม่ ีีจุดุ น่า่
สนใจอะไรบ้า้ งพื้้�นที่่ข� องท่า่ มะโอนั้้�นเป็น็ พื้้�นที่�ท่ ี่�่มีีบ้า้ นไม้้เก่า่ ๆ มากมายก็็จะมีีการนำำ�เสนอประวััติทิ ี่ม�่ าที่�ไ่ ป
ของบ้้านไม้้เก่า่ เหล่า่ นี้้อ� ยู่ใ่� น Guidebook ด้้วย ที่�ม่ าที่่�ไปของข้้อมููลเหล่่านี้้เ� ริ่่�มต้้นมาจากการตั้้ง� ต้น้ งาน
วิิจััยได้้เริ่่�มเมื่่�อเกิิดเหตุุการณ์์ covid ขึ้้�นมาพอดีีจึึงมีีแนวความคิิดที่่�ว่่าถ้้าจะทำ�ำ ให้้คนรู้้�จัักเมืืองลำ�ำ ปาง
แต่่คนยัังไม่่สามารถเดิินทางมาท่่องเที่�่ยวได้้จึึงจะทำ�ำ อย่่างไรให้้คนทั่่�วไปเข้้าถึึงย่่านเมืืองจึึงนำำ�เสนอออก
มาเป็น็ ภาพ 360 องศา

ส่่วนของย่า่ นสบตุ๋๋ย� เป็น็ ย่า่ นเศรษฐกิจิ สำำ�คัญั ของเมือื งลำำ�ปางที่เ่� ติบิ โตมาพร้อ้ มกับั รถไฟในย่า่ น
นี้้�ก็็ได้้มีีการเข้้าไปทำำ�กิิจกรรมต่่าง ๆ และได้ผ้ ลลัพั ธ์อ์ อกมาเป็น็ AR Living Museum Book มีีเนื้้�อหา
อยู่�่ 3 เรื่่อ� งด้้วยกัันคืือ

1 พิิพิิธภัณั ฑ์เ์ ปิดิ บ้า้ นเก่า่ เล่า่ ความหลังั เป็น็ ข้อ้ มููลจากการลงพื้้�นที่ไ่� ปหาข้อ้ มููลของบ้า้ นเก่า่ ที่ท�่ รง
คุุณค่่าทางด้้านสถาปััตยกรรมและมีีประวััติิศาสตร์์ที่�่เชื่่�อมโยงกัับชุุมชนอย่่าสบตุ๋๋�ยและตััวเจ้้าของบ้้าน
เองมีีความพร้้อมที่่�จะส่่งผ่่านเรื่่�องราวที่�่มีีคุุณค่่าให้้แก่่ผู้้�ที่่�สนใจอาทิิเช่่น บ้้านกิิจเสรีี ในอนาคตก็็จะเปิิด
ตััวเป็น็ ศููนย์ก์ ารเรีียนรู้้�ร้้านน้ำำ�� ชาและที่�พ่ ััก ใน AR Living Museum Book ก็จ็ ะมีีภาพ 360 องศารวม
ถึงึ คลิปิ ในการแนะนำำ�บ้้านกิิจเสรีีด้้วย

11

เสวนาพััฒนาเมือื งครั้�ง้ ที่�่ 8

ลำำ�ปาง วิิถีแี ห่่งอัตั ลัักษณ์์และความหลากหลายทางภูมู ิปิ ัญั ญา

2 เป็น็ พิิพิิธภัณั ฑ์์ถนนความรู้้�เป็น็ การรวบรวมสถานที่่ท� ี่่�สะท้้อนเรื่่อ� งราวชีีวิิตในเมือื งสบตุ๋๋�ย เช่น่
มููลนิธิ ิลิ ำ�ำ ปางสงเคราะห์เ์ ต็ก็ ก่า่ ศาลเจ้า้ พ่่อปููนนเฒ่า่ กง รวมถึงึ สถานีีรถไฟนครลำำ�ปางและบ้า้ นพัักรถไฟ
ที่ม�่ ีีอาคารที่ส�่ วยงาม มีีวัดั ต่า่ ง ๆ ที่ส�่ ำำ�คัญั เช่น่ วัดั พม่า่ ชื่่อ� ว่า่ วัดั ศรีีรองเมือื งที่ใ�่ ช้ใ้ นการถ่า่ ยทำำ�ละครหลาย
ๆ เรื่่�องมาแล้ว้

3 พิิพิิธภััณฑ์์กิินได้้อาหารในตำ�ำ นานย่่านสบตุ๋๋�ย การที่�่ยานสบตุ๋๋�ยเป็็นญาติิที่่�มีีร้้านอาหารที่�่มีีชื่่�อ
เสีียงมากมายจึึงมีีการจัดั ทำำ�แผนที่�ร่ ้า้ นอาหารต่่าง ๆ เพื่่�อให้ผ้ ู้้�ที่�่สนใจอยากเข้า้ มาชิิมสามารถเข้า้ มาหา
ข้อ้ มููลได้้ เช่น่ ร้า้ นขนมกุยุ ช่า่ ยเฮียี เริญิ ร้า้ นธงเฮงกี่ท�่ ี่ข�่ ายหมููยอกุนุ เชีียงหมููหยองหมููแผ่น่ ร้า้ นบะหมี่ห่� ้อ้ ง
ยาว โดยร้า้ นอาหารในสบตุ๋๋�ยที่ถ่� ููกคััดเลือื กมาก็็เป็น็ ร้้านที่่ม� ีีเอกลักั ษณ์แ์ ละอัตั ลักั ษณ์์เกาะจัังหวัดั ลำำ�ปาง

ทั้้�งหมดนี้้ก� ็เ็ ป็น็ สื่่�อต่่าง ๆ ที่ไ่� ด้้มีีการพััฒนาขึ้้น� มาภายใต้้งานวิจิ ััยที่่�ได้ล้ งไปในพื้้�นที่�่ต้้นแบบของ
ท่่ามะโอและย่่านสบตุ๋๋ย�

12

เสวนาพััฒนาเมืืองครั้�ง้ ที่�่ 8

ลำ�ำ ปาง วิิถีแี ห่ง่ อััตลักั ษณ์แ์ ละความหลากหลายทางภูมู ิปิ ัญั ญา

ที่ม่� าของงานกองคราฟและ
การพััฒนาให้เ้ ป็น็ พื้้�นที่�่ของ
การเรีียนรู้้�และสร้า้ งสรรค์์
ของเมืืองลำำ�ปาง

โดย นายประสิิทธิิ ตั้้�งมหาสถิิตกุุล

เจ้า้ ของร้้าน PAPA CRAFT

ที่่�มาของงานกองคราฟและการพัั ฒนาให้้เป็็น พอโควิิดกลัับมาอยู่�่ บ้้านมาทำ�ำ คาเฟ่่ร้้าน
พื้้� นที่่�ของการเรีียนรู้้�และสร้้างสรรค์์ของเมืือง ก็็สามารถอยู่�่รอดด้้วยตััวเองได้้ มีีคนมาเรื่่�อย ๆ
ลำำ�ปาง จากสถานการณ์โ์ ควิิดร้้านอาหารก็เ็ งีียบ ถนนทั้้ง�
สายเหมือื นเมือื งร้า้ ง แต่ก่ ลับั กันั นักั ท่อ่ งเที่ย�่ วขับั
papacraft เริ่่�มต้้นก่่อน เริ่่�มมาตั้้�งแต่่ปีี รถเพื่่�อมาที่่น� ี่่เ� ลย ก็ไ็ ด้้ขายกาแฟประคองไป ทำ�ำ ไป
2018 กองคราฟต์์ ก็็เริ่่�มต้้นโดย papacraft อีีกทีี ด้้วยกัันกัับงานคราฟต์์ขายหน้้าบ้้านไม่่ขายที่�่ไหน
กองคราฟต์์ คืือ การรวมพลเหมืือนรวมหลาย ๆ แต่่ในวิิกฤตก็็เป็็นช่่วงโอกาสดีี ที่่�จะได้้ทำำ�ความ
ส่่วนเข้า้ ด้ว้ ยกันั มาสร้า้ งใหม่ก่ ันั เดิมิ ทีี papacraft รู้้�จักั กับั คนในชุุมชน นักั วิิชาการ ศิิลปินิ ดีีไซน์์เนอ
ก็เ็ ป็น็ Craft Store อยู่�แ่ ล้้ว เมื่่�อก่่อนขายแค่่งานที่่� ร์์กลุ่่�มต่า่ ง ๆ จนเกิดิ เป็น็ แนวคิิดกองคราฟต์ข์ ึ้้�น
เราดีีไซน์แ์ ละทำำ�เองของเรา คือื เครื่่อ� งหนังั เครื่่อ� ง คิดิ ว่า่ น่่าจะเป็น็ สีีสัันให้้กับั ชุุมชนได้้ มีีคนสนับั สนุุน
ประดัับอย่่างเดีียวเลย ส่่วนกองคราฟต์์ นี่�่เพิ่่�งมา เพราะคุุณช้้างคิิดว่่าลำ�ำ ปางก็็มีีต้้นทุุนไม่่ต่่างจาก
ทีีหลััง เริ่่�มประมาณเดืือนตุลุ าปีี 2021 ก่่อนจะมีีโค เชีียงใหม่่ ตั้้ง� แต่ธ่ รรมชาติิ ศิิลปะ วัฒั นธรรม เมือื ง
วิิด มีีการทำ�ำ เครื่่�องหนัังเครื่่�องประดัับที่่�ออกแบบ และผู้้�คน เมื่่�อนำำ�มาต่อ่ เป็น็ จิ๊๊�กซอว์์ เกิดิ เป็น็ Soft
และทำำ�ด้ว้ ยฝีมี ือื ตัวั เอง ไปขายที่ก่� าดจริงิ ใจจังั หวัดั Power สามารถสร้้างงาน สร้า้ งอนาคตส่่งต่่อให้้
เชีียงใหม่ท่ ุกุ สััปดาห์์ ยอดขายดีีมากเริ่่ม� เป็น็ ที่ร่�ู้้�จักั กับั คนรุ่่�นใหม่่
แต่่พอโควิดิ มาทุุกอย่่างพัังพิินาศ จึึงต้อ้ งกลัับมา
คิิกในมุุมใหม่่อย่่างจริิงจััง เริ่่�มจากปรัับปรุุงส่่วน จากเดิมิ ในลำำ�ปางมีีกาดกองต้า้ อยู่แ่� ล้ว้ แต่่
ของคาเฟ่่ และจััดแกลเลอรีีให้้เป็็นพื้้�นที่�่สำำ�หรัับ ไม่ม่ ีีโซนที่่�เป็น็ แบบรวมกลุ่่�มของคราฟต์์จริิง ๆ มีี
งานทำ�ำ มืืออื่่�น ๆ เริ่่�มจากของงานปั้�้นของเพื่่�อน แต่่กระจััดกระจายไปทั่่�วก็็มีีความอยากจััดโซนคร
ๆ และต่่อมาก็็ออกไปหามองหางานเซรามิิกที่่� าฟต์์ของตััวเองและเป็น็ กลุ่่�มที่�น่ ้อ้ งหลาย ๆ คน
น่่าสนใจ จนถึึงตอนนี้้�กลายเป็็นคราฟต์์สโตร์์ที่�่มีี ที่�่มาฝากของขายที่�่สโตร์์ด้้วย มีีตั้้�งแต่่ มััดย้้อม
ผลิิตภััณฑ์์หลากหลาย นอกจากงานหนัังที่่�ถนััด เซรามิกิ เทีียนหอม ส่่วนงานหนัังก็ต็ ้อ้ งเป็น็ หลักั
แล้้ว งานแปล งานเขีียน ก็็เป็็นงานที่่�ถนััดด้้วย เพราะทำำ�ที่่�นี่�่ พอเดืือนตุุลาคมโควิิดเริ่่�มซาก็็เลย
เช่น่ กััน เปิดิ พื้้�นที่่เ� พิ่่�มในกาดกองต้้า

13

เสวนาพััฒนาเมืืองครั้�ง้ ที่�่ 8

ลำำ�ปาง วิิถีแี ห่ง่ อัตั ลัักษณ์์และความหลากหลายทางภูมู ิิปัญั ญา

เมื่่�อเริ่่�มเข้้าที่่�มีีคนเห็็นสิ่่�งที่่�กองคราฟต์์ กำำ�ลัังก่่อร่่างสร้้างกองกำ�ำ ลััง ความเป็น็ รููปเป็็นร่่างเริ่่�ม
ปรากฏ ทำ�ำ ให้้คนในพื้้�นที่่�ตื่่�นตัวั ต่อ่ มีีความต้อ้ งการในการที่่จ� ะพััฒนาพื้้�นที่่�เป็น็ พื้้�นที่่�ของการเรีียนรู้้�ของ
เมืืองลำ�ำ ปางโดยใช้้งานคราฟทฺ์�์เป็็นสื่่�อ มีีการรวมตััวต้้องหาพาร์์ทเนอร์์มาช่่วยส่่วนคนที่�่ทำ�ำ งานคราฟต์์
ในลำ�ำ ปางเอง จริงิ ๆ ก็ย็ ัังไม่่มีีพื้้�นที่ส่� ำำ�หรับั เขา มัันเลยเป็น็ จุดุ เริ่่ม� ต้น้ ให้้เขาได้้ ตรงนี้้�ก็น็ ่า่ จะเป็น็ เรื่่อ� งที่่�
ดีีสำำ�หรับั ทุุกคน

14

เสวนาพััฒนาเมืืองครั้�ง้ ที่�่ 8

ลำ�ำ ปาง วิิถีแี ห่่งอัตั ลักั ษณ์แ์ ละความหลากหลายทางภูมู ิปิ ัญั ญา

การจััดการความรู้้�และสร้้าง
เครืือข่า่ ยการท่อ่ งเที่�ย่ วเพื่่�อ
การเรีียนรู้้�ท่่องเที่ย�่ วโดย
ชุุมชน 13 อำ�ำ เภอ

โดย ร.ต.ชััย วงศ์์ตระกููล

นายกสมาคมท่่องเที่ย�่ วโดยชุุมชนจัังหวััดลาปาง

การจััดการความรู้�้และสร้้างเครืือข่่ายการท่่อง ส่่งเสริิมการสร้้าง Packaging ของผลิิตภััณฑ์์
เที่่�ยวเพื่่� อการเรีียนรู้�้ท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน 13 ให้้มีีความสวยงามการพัั ฒนากระบวนการผลิิต
อำำ�เภอ ให้้มีีมาตรฐานรวมถึึงการหาวิิธีีที่่�จะจ่่ายยอดองค์์
ความรู้้�ที่�่มีีอยู่่�ให้้ดีีขึ้้�นได้้อย่่างไรตรงนี้้�เป็็นส่่วนที่�่
ใ น ส่่ ว น ข อ ง ชุุ ม ช น สิ่่� ง ที่�่ ยัั ง ข า ด อ ยู่่�ก็็ คืื อ สมาคมการท่่องเที่�่ยวชุุมชนจัังหวััดลำ�ำ ปางกลัับ
ความรู้้�การจััดกระบวนการในงานนี้้�การลงพื้้� นที่่� มหาวิิทยาลััยสวนดุุสิิตมุ่่�งเน้้น ยกตััวอย่่างเช่่น
ร่ว่ มกัับนัักวิจิ ัยั ทั้้�ง 13 อำ�ำ เภอนั้้�นพร้อ้ มกัับทีีมงาน ที่�่อำำ�เภอแม่่เมาะมีีหมู่่�บ้้านที่่�มีีวิิถีีชีีวิิตที่่�ใช้้เกวีียน
ของมหาวิิทยาลััยสวนดุุสิิตจะได้้พบว่่าในแต่่ละ เป็็นพาหนะหลัักมีีเกวีียน 100 กว่่าเล่่มแล้้วยัังมีี
ชุุมชนมีีจุุดแข็็งเป็็นของตนเอง แต่่ก็็ไม่่ได้้มีีการ ควายที่�่จะมาใช้้เทีียมเกวีียนจึึงมีีการศึึกษาว่่าเขา
ยกย่่องเชิิดชููให้้มีีมููลค่่าเพิ่่�มขึ้้�นเพราะชุุมชนนั้้�นอยู่�่ ใช้้เกวีียนและควายนี้้�เลี้้�ยงที่่�เขาได้้อย่่างไรซึ่่�งน่่า
กัับวิิถีีของตััวเองมาตลอดแต่่พอทีีมงานวิิจััยเมื่่�อ จะนำ�ำ มาต่่อ ยอดในมุุมของการท่่องเที่่�ยวได้้หรืือ
ได้้เข้้าไปพบก็็เห็็นว่่าสิ่่�งเหล่่านี้้�มีีประโยชน์์และควร บางหมู่่�บ้้านมีีทรััพยากรธรรมชาติิที่�่เหมาะกัับการ
นำ�ำ มาเผยแพร่่จากข้้อสัังเกตในหลายพื้้�นที่่�ขาด สร้้างกิิจกรรมปีีนหน้้าผาตััวชุุมชนเองก็็อยากจะ
โอกาสจึึงมีีแนวความคิิดนำำ�การท่่องเที่�่ยวเข้้ามาสู่�่ พััฒนาในส่่วนนี้้แ� ต่ย่ ังั ติดิ ในเรื่่อ� งของกฎหมายซึ่่ง�
ชุุมชนและมีีการตั้้�งโจทย์์ว่่าจะให้้การท่่องเที่่�ยวนั้้�น เป็น็ พื้้�นที่ป่� ่า่ สงวนและเป็น็ พื้้�นที่ท่� ับั ซ้อ้ นด้ว้ ยหรือื ใน
นำ�ำ ประโยชน์ท์ ี่แ�่ ท้จ้ ริงิ สู่�่ ชุมุ ชนได้อ้ ย่า่ งไรจากการลง อำ�ำ เภอแม่่ทะพี่�่มีีจุุดเด่่นเรื่่�องงานแกะสลัักตลาด
เข้า้ มาในพื้้�นที่ก�่ ็ย็ ังั พบว่า่ แต่ล่ ะอำำ�เภอแต่ล่ ะหมู่่�บ้า้ น ส่่งออกใหญ่่นั้้�นอยู่�่ที่่�เมืืองเชีียงใหม่่อำำ�เภอหางดง
ยัังไม่่สามารถตอบตััวเองได้้ว่่าการท่่องเที่่�ยวที่่� และในบางหมู่่�บ้้านก็็มีีจุุดเด่่นในเรื่่�องการแกะสลััก
รััฐบาลบอกว่่าเป็็นการนำำ�รายได้้เข้้าสู่�่ประเทศใน ภาพฝาผนัังโดยผลิิตภััณฑ์์ที่่�ทำ�ำ ออกมาก็็ส่่งออก
ลำำ�ดัับต้้นนั้้�นยัังไม่่ได้้มีีประโยชน์์ส่่งถึึงชาวบ้้าน ไปทั่่ว� ประเทศจึึงมีีการมองว่า่ น่า่ จะนำำ�จุดุ แข็ง็ เหล่า่
โดยตรงจึึงมีีการคิิดการไว้จ้ ะต้้องจััดการอย่า่ งไร นี้้�มาทำำ�เป็็นพื้้�นที่�่การท่่องเที่�่ยวให้้กัับนัักท่่องเที่�่ยว
ที่�่ชื่่�นชอบในเรื่่�องของศิิลปะและให้้เกิิดการเรีียนรู้้�
เมื่่�อที่�่วิิจััยเข้้าไปพบจุุดแข็็งของสถานที่�่ เป็น็ การท่่องเที่ย�่ วเชิงิ เรีียนรู้้�
ท่่องเที่่�ยวในแต่่ละพื้้�นที่�่แล้้วก็็พบว่่าจะต้้องพััฒนา
อย่า่ งไรเพื่่�อจะต่อ่ ยอดสิ่่�งที่เ�่ ขามีีอยู่ไ�่ ม่ว่ ่า่ จะเป็น็ การ

15

เสวนาพััฒนาเมือื งครั้�ง้ ที่�่ 8

ลำำ�ปาง วิิถีแี ห่ง่ อััตลัักษณ์์และความหลากหลายทางภูมู ิิปัญั ญา

ทั้้ง� หมดทั้้ง� มวลนี้้ท� างกลุ่่�มการท่อ่ งเที่ย�่ วเพื่่�อการเรีียนรู้้�ก็อ็ ยากจะทำำ�ให้เ้ กิดิ ขึ้้น� แต่ต่ ้อ้ งได้ร้ ับั ความ
ร่ว่ มมือื จากหลาย ๆ หน่ว่ ยงานที่�เ่ กี่่�ยวข้อ้ งเพราะส่่วนหนึ่ง�่ ก็ต็ ้อ้ งไปเกี่�ย่ วข้อ้ งกับั งานประชาสััมพัันธ์์ การ
พััฒนาศัักยภาพของคนในชุมุ ชน การทำ�ำ โฮมสเตย์์ ส่่วนนี้้ก� ็ต็ ้อ้ งได้ร้ ับั ความช่ว่ ยเหลือื จากหน่ว่ ยงานของ
รััฐบางพื้้�นที่่�มีีเอกลัักษณ์์ในการทอผ้้าแต่่ตััวชุุมชนเองยัังไม่่มีีความสามารถในการพััฒนามููลค่่าเพิ่่�มให้้
ผลิติ ภััณฑ์ส์ ่่วนนี้้ก� ็็ต้้องอาศััยความช่่วยเหลืือจากนักั พััฒนาผลิิตภััณฑ์์ จุุดนี้้ก� ็็เป็น็ จุดุ อ่่อน 1 ที่ท�่ างกลุ่่�ม
พยายามประสานงานไปหน่่วยงานที่�่เกี่่�ยวข้้องเข้้าไปช่่วยหนุุนและยัังมีีอีีกหลายเรื่่�องของชุุมชนไม่่ว่่าจะ
เป็็นในเรื่่�องทางประวััติิศาสตร์์ซึ่่�งยัังมีีคนที่่�ตีีดาบอยู่่�ในบางหมู่่�บ้้านรวมถึึงการทำำ�ถัักฝัักดาบซึ่�่งมีีราย
ละเอีียดและฝีมี ือื ที่ด่� ีีมากจึึงมีีแนวความคิดิ ต่อ่ ว่า่ จะทำ�ำ อย่า่ งไรให้น้ ำำ�สิ่่�งเหล่า่ นี้้ม� าเกิดิ ให้เ้ ป็น็ รายได้ก้ ับั ชุมุ ชน
ที่เ่� ป็น็ หนึ่�ง่ ในโจทย์์ใหญ่่ของทางกลุ่่�ม และในส่่วนนี้้ก� ็็ต้้องขอขอบคุุณทางมหาวิิทยาลััยสวนดุุสิิตและการ
ท่่องเที่�่ยวและกีีฬาของจัังหวััดลำำ�ปางพี่�่เข้้ามาช่่วยการค้้นหาสิ่่�งเหล่่านี้้�ที่�่อยู่่�ในจัังหวััดลำำ�ปางการเข้้าไป
ค้้นหาพ่่อครููแม่่ครููและมองไปถึึงการสืืบทอดไทยสู่�่กลุ่่�มคนรุ่่�นต่่อไปได้้อย่่างไรบ้้านชุุมชนก็็มีีการพััฒนา
ในเรื่่�องของการจััดสวัสั ดิิการชุุมชนแผนที่�อ่ ำำ�เภอเมืืองปานซึ่�ง่ เป็็นพื้้�นที่่�ที่�่มีีต้้นสัักเยอะมากและใหญ่่มาก
เส้้นผ่่าศููนย์์กลางประมาณ 1 เมตรซึ่่�งทางกลุ่่�มเห็็นว่่าพื้้�นที่�่อย่่างนี้้�ควรจะจััดการเป็็นสถานที่่�ท่่องเที่่�ยว
ซึ่่�งมีีประวััติิศาสตร์์ในเรื่่�องของบริิษััททำำ�ไม้้ที่�่บ้้านหลุุยส์์และสามารถเชื่่�อมโยงในส่่วนของประวััติิศาสตร์์
ของจังั หวัดั ได้แ้ ละสามารถนำำ�มาพััฒนาเป็น็ การท่่องเที่�ย่ วของชุุมชนได้้

16

เสวนาพััฒนาเมือื งครั้�ง้ ที่�่ 8

ลำำ�ปาง วิิถีแี ห่ง่ อัตั ลักั ษณ์แ์ ละความหลากหลายทางภูมู ิปิ ัญั ญา

ท่่ามะโอ Creative Hub
Space กับั การประชาสััมพัันธ์์
เรื่่อ� งลำำ�ปาง Learning City

โดย คุณุ สรวิิชญ์์ หงษ์์พาเวีียน

co-founder ตั้้ง� เก๊๊า ผู้้�ผลิติ สื่่�อท้อ้ งถิ่่น�

ท่่ามะโอ Creative Hub Space กัับการ สื่่�อนั้้�นสามารถลดเวลารายการที่่�จะสร้้างเนื้้�อหา
ประชาสััมพัันธ์์เรื่่�องลำำ�ปาง Learning City และนำำ�มาเล่่าใหม่่ในสไตล์์ของตนเองหรืือในมุุมที่่�
ตััวเองอยากสื่่�อสารออกไปแม้้ว่่าเมืืองลำำ�ปางเอง
หลัังจากที่�่ได้้เข้้ามาร่่วมในโครงการวิิจััย จะเป็็นเมืืองของผู้้�สููงอายุุแต่่การศึึกษาเองก็็มุ่่�ง
ก็็ทำ�ำ ให้้มุุมมองในการมองเมืืองออกได้้อย่่างนั้้�น ไปสู่�่กลุ่่�มคนที่่�ยัังไม่่ได้้เข้้ามาสู่�่ตลาดแรงงานโดย
เปลี่�่ยนไป ในเมืืองของตััวลำ�ำ ปางเองหลัังจากได้้ พยายามพูู ดถึึงว่่าเมืืองลำ�ำ ปางนั้้�นน่่าอยู่่�อย่่างไร
ศึึกษาก็็พบว่่าไม่่ได้้ขาดองค์์ความรู้้�ในเรื่่�องใด ๆ และได้้มีีการทำำ�งานร่่วมกัับกลุ่่�มอื่่�น ๆ เพื่่�อมา
สามารถนำำ�มาลำ�ำ ดัับปะติิดปะต่่อเป็็นเรื่่�องราวได้้ นำ�ำ เสนอแนวความคิิดกัันว่่าเราจะใช้้ชีีวิิตอยู่่�กััน
แต่ส่ ิ่่�งที่ข�่ าดจริงิ ๆ นั้้น� คืือเรื่่อ� งของคน จากการ อย่า่ งไรในเมือื งที่ม�่ ีีวิถิ ีีชีีวิติ แบบลำ�ำ ปาง จึึงได้ม้ ีีการ
ที่่�เข้้าไปร่่วมทำำ�สื่่�อกัับกองคราฟ ก็็ค้้นพบว่่าคนที่่� จััดทำ�ำ สื่่�อท้้องถิ่่น� เพื่่�อเล่า่ Local Story ในตัวั ของ
จะมาอยู่่�ในเมืืองลำำ�ปางนั้้�นจะต้้องมีีความพร้้อมใน เมืืองลำำ�ปางเองนั้้�นมีีเนื้้�อหาที่่�น่่าสนใจเยอะเพีียง
ระดับั หนึ่ง่� ต้อ้ งมีีในส่่วนของเรื่่อ� งทุนุ และครอบครัวั แต่่การจะลำ�ำ ดัับเรื่่�องราวหรืือการจััดกลุ่่�มเนื้้�อหา
อยู่่�แล้้ว อีีกกลุ่่�มนึึงคืือกลุ่่�มคนที่่�ต้้องกลัับมาบ้้าน นั้้�นยัังน้้อยจึึงมีีความพยายามที่�่จะจััดทำ�ำ สื่่�อท้้อง
เพื่่�อดููแลผู้้�สููงอายุกุ ารกลับั มาของคนกลุ่่�มนี้้ก� ็ช็ ่ว่ ย ถิ่่�นสาธารณะขึ้้�นมาเพื่่�อรายงานสถานการณ์์ต่่าง
ขับั เคลื่่อ� นเศรษฐกิจิ คนกลุ่่�มนี้้ใ� กล้จ้ ะติดิ ขัดั ในเรื่่อ� ง ๆ ในเมือื งเช่น่ เรื่่อ� งของน้ำ��ำ ท่ว่ มอย่า่ งเช่น่ ชุมุ ชนท่า่
ของการสร้้างรายได้้เพราะว่่าต้้องดููแลผู้้�สููงอายุุ มะโอซึ่่�งอยู่่�ติิดกัับแม่่น้ำำ�� วางก็็จะได้้ผลกระทบจาก
หลัังจากการเข้้าไปศึึกษากัับโครงการนี้้�ก็็มีีการ เรื่่�องน้ำ�ำ� ท่่วมเต็็ม ๆ หรือื การมีีพื้้�นที่�่เศรษฐกิิจเก่า่
พยายามรวมกลุ่่�มเพื่่�อออกแบบช่่องทางสื่่�อสาร อยู่แ่� ล้ว้ ก็น็ ำำ�เนื้้อ� เรื่่อ� งเหล่า่ นี้้ม� าเล่า่ หรือื สื่่�อสารละคร
ขึ้้น� มาหลาย ๆ ช่อ่ งทางและเอาข้อ้ มููลจากงานวิจิ ัยั สนัับสนุุนกลุ่่�มคนทำำ�งานต่่าง ๆ เช่่นกลุ่่�มทำ�ำ งาน
มาต่่อยอดในเรื่่�องของการเป็็น Learning City คราฟท์์ และเมื่่�อได้้มีีการดำำ�เนิินการในโครงการ
ในอดีีตเคยถููกพูู ดถึึงในสถานศึึกษาแต่่ไม่่ได้้เป็็น ไปสัักพัักแล้้วก็็มีีการเข้้าไปขอเงิินทุุนของกองทุุน
หััวข้้อหลัักหรืือหััวข้้อสำำ�คััญและไม่่ได้้มีีการเรีียบ สื่่� อสร้้างสรรค์์เพื่่� อทำำ�หนัังที่�่เกี่่�ยวกัับเรื่่�องรถม้้า
เรีียงข้้อมููลว่่าในจัังหวััดนั้้�นมีีข้้อมููลอะไรบ้้างพอมีี ของลำำ�ปางจำำ�นวน 8 ตอนตอนละประมาณ 15
การเข้า้ มาจัดั ลำ�ำ ดับั ข้อ้ มููลการเก็บ็ ข้อ้ มููลการสร้า้ ง นาทีีรวมแล้้วเป็็นภาพยนตร์์ที่่�ยาว 1 ชั่่�วโมงกว่่า
ฐานข้้อมููล 5 ภููมิิวััฒนธรรมจะทำ�ำ ให้้คนที่่�เข้า้ มาทำำ� เป็็นภาพยนตร์์ที่�่จะเล่่าเรื่่�องของรถม้้าลำำ�ปางทั้้�ง

17

เสวนาพััฒนาเมือื งครั้ง�้ ที่�่ 8

ลำ�ำ ปาง วิิถีแี ห่่งอััตลัักษณ์์และความหลากหลายทางภูมู ิปิ ัญั ญา

ภาพลักั ษณ์์ ภาพจำ�ำ ซึ่่ง� เนื้้�อหาจากภาพยนตร์ก์ ็ไ็ ด้้มาจากข้อ้ มููลของโครงการ Learning City เพื่่�อ
จะได้้เป็น็ ส่่วนหนึ่่�งของ soft Power ซึ่ง�่ พููดถึึงเรื่่อ� งของระบบการศึึกษาและเรื่่�องของการเรีียนรู้้�เกี่ย�่ ว
กัับรถม้้า เพราะเราคิิดว่่าถ้้าอยากจะให้้รถม้้าอยู่่�ต่่อเป็็นเอกลัักษณ์์ของลำำ�ปางสิ่่�งนี้้�ต้้องอยู่�่ในระบบการ
ศึึกษาด้้วย แล้้วตัวั เธอเองก็็ยัังช่่วยให้้เห็็นถึึงความหลากหลายในการใช้้ชีีวิิตในเมืืองลำำ�ปางอีีกทั้้�งยัังได้้
เรีียนรู้้�เรื่่�องของเมืืองทั้้�งเมืืองไปด้้วยผ่่านมุุมมองจากรถม้้าลำำ�ปาง มีีความตั้้�งใจพยายามที่่�จะสร้้างให้้
เสร็็จก่่อนเดืือนธัันวาคมปีี 2565 จากนั้้�นจะนำำ�ไปฉายในโรงภาพยนตร์ใ์ นเมือื งลำำ�ปางอีีกทางหนึ่�ง่ คืือนำ�ำ
ไปฉายที่�่ชุุมชนบ้้านหลุุยส์์ รวมไปถึึงการสร้้างกิิจกรรมที่�่ให้้รถมาเข้้ามาร่่วมกัับคนในชุุมชนและบอกว่่า
คนในชุุมชนเองนั้้น� ต้อ้ งการเมืืองแบบไหนผ่่านตััวภาพยนตร์์นั้้น� เอง

18

เสวนาพััฒนาเมือื งครั้้ง� ที่�่ 8

ลำำ�ปาง วิถิ ีีแห่่งอัตั ลัักษณ์แ์ ละความหลากหลายทางภููมิิปัญั ญา

ท่่านสามารถชมรายการในรููปแบบ VDO ย้อ้ นหลัังได้โ้ ดยคลิิกที่่� Link ด้้านล่า่ ง
คลิิกเพื่่�อรัับชม VDO การเสวนา