รายงาน พฤษภาทมิฬ

พฤษภาทมฬิ

กล่มุ ท่ี ๘

พฤษภาทมิฬ

จดั ทำโดย 6427209002038
นางสาวพิมผกา คงเอยี ด 6427209002048
นายวสิษฐ์พล รกั ษ์แก้ว
นายศิริศกั ดิ์ รุ่งโรจวรารักษ์ 6427209002058
นางสาวอภิษฎา นิลอุบล 6427209002068

กลมุ่ สฎ.2402.1601 รปศ.

เสนอ
อาจารยอ์ ยับ ซาดัดคาน

รายงานฉบบั น้เี ป็นส่วนหน่ึงของวิชาการเมทองการปกครองและหลกั รัฐธรรมนูญ
สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์ คณะมนษุ ย์ศาสตร์และสงั คมศาสตร์
มหาวทิ ยาลัยราชภัฏสรุ าษฎร์ธานี
ภาคเรียนท่ี 3 ปีการศึกษา2564

ก

คำนำ

เหตุการณ์พฤษภาทมิฬ เป็นหนึ่งในเหตุการณ์ที่มีการเคลื่อนไหวทางการการเมืองที่สำคัญในครั้ง
ประวตั ิศาสตร์ชาตไิ ทยหลังเปล่ียนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 เป็นเหตกุ ารณทมี่ กี ารรวมตวั กนั ของประชาชนเพื่อ
เรยี กร้องความตอ้ งการทางด้านการเมือง ทีน่ ำไปส้คู วามรนุ แรงจนมีผคู้ นเสยี ชีวติ เป็นจำนวนมากอกี เหตกุ ารณห์ นึ่ง

รายงานเลม่ น้ีนำเสนอข้อมูล สาเหตุ และกลวธิ แี กป้ ัญหาต่างๆท่ีทางรฐั บาลใช้ในการยบั ยั้งเหตุณ์น้ี รวมไป
ถึงผลกระทบทางการด้านเมือง ทางด้านต่างๆ หลังจากเหตุการณ์นี้ ทางกลุ่มของเราต้องขอขอบคุณแห่งที่มาของ
เนื้อหา หนังสือพิมพ์ออนไลน์ไทยรัฐ และเว็ปไซต์สรุปเนื้อหาสาราณุกรมวิกิพีเดียร์ หวังว่าผู้ศึกษาจะได้รับความรู้
เพ่มิ เตมิ

ศิรศิ กั ด์ิ และคณะ
15 พฤษจกิ ายน 2565

ข

สารบญั

หนา้

คำนำ.........................................................................................................................................................................ก
สารบัญ....................................................................................... ...............................................................................ข
เหตกุ ารณ์พฤษภาทมิฬ..............................................................................................................................................1
สาเหตุ............................................................................................................................. ..........................................2
พรรคเทพ พรรคมาร.................................................................................................................................................3
การตอ่ ต้านของประชาชน.........................................................................................................................................4
ลำดับเหตกุ ารณ์ต้ังแตป่ ี พ.ศ. 2534 ถึง พ.ศ. 2535..................................................................................................7
เหตุการณส์ บื เนื่อง.................................................................................................................. .................................11
ผลกระทบต่อความคิดเปลี่ยนแปลงสงั คม...............................................................................................................12
บรรณานุกรม....................................................................................................................................................... .....ค

1

เหตุการณพ์ ฤษภาทมฬิ (17-24 พ.ค.2535)

เหตุการณ์พฤษภาทมิฬ เป็นเหตุการณ์ท่ีประชาชนเคลื่อนไหวประท้วงรัฐบาลครั้งสำคัญครั้งหนึ่งใน
ประวตั ศิ าสตรก์ ารเมอื งทมี่ ี พล.อ.สุจินดา คราประยูร เปน็ นายกรฐั มนตรี และตอ่ ต้านการสืบทอดอำนาจของ คณะ
รักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ (รสช.) ระหว่างวันที่ 17-24 พฤษภาคม พ.ศ. 2535 ซึ่งเป็นการ
รัฐประหาร รัฐบาลพล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2534 นำไปสู่เหตุการณ์ปราบปรามและ
ปะทะกันระหว่างเจ้าหน้าที่ตำรวจและทหารกับประชาชนผู้ชุมนุม มีผู้เสียชีวิตและบาดเจ็บจำนวนมาก (พลเอกสุ
จินดาแถลงว่ามีผู้เสยี ชีวติ 44 คน บาดเจ็บ 1,728 คน) และนำไปสกู่ ารเปล่ียนแปลงทางการเมือง

เหตุการณ์ได้เริ่มต้นขึ้นเม่ือรสช. ไดท้ ำการรฐั ประหารรฐั บาล พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวณั โดยมีหัวหน้าคณะ
คือ พล.อ.สุนทร คงสมพงษ์ ผู้บัญชาการทหารสูงสุด ในขณะนั้นภายหลังการรัฐประหารได้เลือกนาย อานันท์ ปัน
ยารชุน เปน็ นายกรฐั มนตรีและไดร้ ่างรฐั ธรรมนญู จนมีการเลือกตงั้ ผลปรากฏว่านายณรงค์ วงศ์วรรณ หัวหน้าพรรค
สามคั คธี รรมท่ตี ้งั ข้ึนและได้รบั การสนับสนนุ จากบุคคลในคณะรสช. ไดค้ ะแนนมากทส่ี ดุ แตส่ ดุ ท้ายไม่สามารถดำรง
ตำแหน่งนายกรัฐมนตรีได้เนื่องจากถูกรัฐบาลสหรัฐอเมริกาขึ้นบัญชีดำจากความใกล้ชิดกับนักค้ายาเสพติด ทำให้
พล.อ.สุจนิ ดา ขึน้ เปน็ นายกรัฐมนตรแี ทน ซึ่งเป็นการตระบัดสัตย์ท่ีเคยกล่าวไว้ว่าจะไม่ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี
จนไดร้ ับฉายา "เสยี สัตย์เพอื่ ชาติ" จากสือ่ มวลชนในเวลาตอ่ มา

จากผลดังกล่าว ทำให้ประชาชนหลายส่วนไม่พอใจการขึ้นดำรงตำแหน่งเป็นนายกรัฐมนตรีของพล.อ.สุ
จินดา ซึ่งขัดกับหลักประชาธิปไตย จนนำไปสู่การประท้วงทั้งการอดอาหาร การเดินขบวน และการชุมนุมใน
สถานที่ต่างๆ ในกรุงเทพฯ ทำให้รัฐบาล พล.อ.สุจินดาใช้คำสั่งสลายการชุมนุม เกิดการปะทะขึ้น มีประชาชน
เสียชีวิตและบาดเจ็บเป็นจำนวนมาก ในเวลาต่อมาพระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภูมิพลอดุลยเดชไดท้ รงรับสั่ง

2

ให้พลเอกสุจินดา คราประยูรและพล.ต.จำลอง ศรีเมืองเข้าเฝ้า โดยทรงพระราชทานพระราชดำรัสแก่คณะผู้เข้า
เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ซึ่งได้มีการเผยแพร่ผ่านโทรทัศนร์ วมการเฉพาะกิจแห่งประเทศไทย(ทรท.) หลังจากน้ัน
อีก 4 วัน พล.อ.สุจินดา จึงได้ประกาศลาออกจากการเป็นนายกรัฐมนตรี และนายอานันท์ ปันยารชุน ได้ดำรง
ตำแหน่งนายกรัฐมนตรีอกี คร้งั กอ่ นการเลอื กตัง้ ในเวลาตอ่ มา

สาเหตุ

เหตุการณ์ครั้งนี้ เริ่มต้นมาจากเหตุการณ์รัฐประหาร 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2534 หรือ 1 ปีก่อนหน้าการ
ประท้วง ซึ่ง รสช. ได้ยึดอำนาจจากรัฐบาล ซึ่งมีพล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ เป็น นายกรัฐมนตรี โดยให้เหตุผลหลัก
ว่า มีการฉ้อราษฎร์บังหลวงอย่างหนักในรัฐบาล และรัฐบาลพยายามทำลายสถาบันทหาร โดยหลังจากยึดอำนาจ
คณะ รสช. ได้เลือก นายอานันท์ ปันยารชุน เป็นนายกรัฐมนตรี มีการแต่งตั้งสภานิติบัญญัติแห่งชาติขึ้น รวมท้ัง
การแต่งตั้งคณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ 20 คน โดย มีชัย ฤชุพันธ์ุ เป็นประธานคณะกรรมการ เพื่อร่าง
รัฐธรรมนูญฉบับใหม่ขึ้นแทนธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2534 ประกาศใช้เมื่อวันท่ี 1
มีนาคม 2534

หลังจากร่างรัฐธรรมนญู สำเร็จ ก็ได้มีการจัดการเลือกตั้งทั่วไปเมือ่ วันที่ 22 มีนาคม พ.ศ. 2535 โดยพรรค
ที่ได้จำนวนผู้แทนมากที่สุดคือ พรรคสามัคคีธรรม (79 คน) ได้เป็นแกนนำจัดตั้งรัฐบาล โดยมีการรวมตัวกับพรรค
ร่วมรัฐบาลอื่น ๆ คือ พรรคชาติไทย พรรคกิจสังคม และพรรคราษฎร และมีการเตรียมเสนอนายณรงค์ วงศ์
วรรณ หัวหนา้ พรรคสามัคคธี รรมในฐานะหวั หน้าพรรคทม่ี ผี ู้แทนมากที่สุด ขนึ้ เป็นนายกรฐั มนตรี แต่ปรากฏว่า ทาง
โฆษกกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐอเมริกา มาร์กาเร็ต แท็ตไวเลอร์ ได้ออกมาประกาศว่า นายณรงค์ นั้นเป็นผู้
หนึ่งท่ไี ม่สามารถขอวีซา่ เดนิ ทางเข้าสหรฐั อเมรกิ า ได้ เนอ่ื งจากมคี วามใกล้ชดิ กับนกั ค้ายาเสพตดิ

ในที่สุดจึงมีการเสนอชื่อ พล.อ.สุจินดา คราประยูร ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีแทน ซึ่งเมื่อได้รับพระราชทาน
แต่งตัง้ อย่างเปน็ ทางการแล้ว กเ็ กิดความไม่พอใจของประชาชนในวงกวา้ ง เนอื่ งจากก่อนหน้าน้มี ีการทักท้วงโต้แย้ง
เกยี่ วกบั รฐั ธรรมนูญทรี่ า่ งข้นึ มาใหมว่ ่า ไม่มีความเป็นประชาธิปไตยซง่ึ รัฐธรรมนูญฉบับนี้กไ็ ดถ้ ูกประกาศใช้

3

พรรคเทพ พรรคมาร

พรรคเทพ พรรคมาร เปน็ คำทสี่ ื่อมวลชนใช้เรียกกลุ่มพรรคการเมืองในเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ ท่ีแบ่งแยก
เปน็ 2 ฝ่ายชดั เจน พรรคทถี่ กู เรียกวา่ พรรคเทพ คือพรรคทีป่ ระกาศตวั เป็นฝ่ายค้านไมส่ นบั สนุนการดำรงตำแหน่ง
นายกรฐั มนตรีของ พล.อ.สจุ ินดา คราประยูร ผนู้ ำคณะรัฐประหาร รสช.ท่ไี มไ่ ดม้ าจากการเลือกต้ัง และได้ประกาศ
ต่อสาธารณะมาตลอดว่าจะไม่รับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี โดยที่กระแส "นายกฯ ต้องมาจากการเลือกตั้ง" เป็น
กระแสหลกั ของสังคมไทยในขณะนัน้ พรรคเทพ ประกอบด้วย 4 พรรคการเมอื ง ได้แก่

-พรรคความหวังใหม่ (72 เสยี ง)
-พรรคประชาธปิ ตั ย์ (44 เสยี ง)
-พรรคพลังธรรม (41 เสียง)
-พรรคเอกภาพ (6 เสยี ง)
ในขณะที่ พรรคมาร คือพรรคทสี่ นบั สนุนพลเอกสจุ นิ ดา คราประยรู ประกอบด้วยพรรคการเมอื งร่วมรฐั บาล 5
พรรค ได้แก่
-พรรคสามคั คีธรรม (79 เสยี ง)
-พรรคชาตไิ ทย (74 เสียง)
-พรรคกจิ สงั คม (31 เสียง)
-พรรคประชากรไทย (7 เสยี ง)
-พรรคราษฎร (4 เสยี ง)
ซ่งึ ก่อนเกิดเหตุการณ์พฤษภาทมิฬมีกระแสเรียกร้องใหแ้ กไ้ ขรฐั ธรรมนูญ ให้นายกรฐั มนตรตี อ้ งมาจากการ
เลอื กตงั้ และทงั้ 5 พรรคนต้ี ่างเคยตอบรบั มาก่อน แต่ในท่สี ุดกลับหันมาสนับสนนุ
พล.อ.สุจนิ ดา คราประยูร และเหน็ วา่ เปน็ การพยายามสืบทอดอำนาจของคณะรฐั ประหาร (รสช.)

4

การตอ่ ต้านของประชาชน

พลเอกสุจินดา คราประยูร ได้ให้สัมภาษณ์หลายครั้งว่า ตนและสมาชิกในคณะรักษาความสงบเรียบร้อย
แห่งชาติจะไม่รับตำแหน่งทางการเมืองใด ๆ แต่ภายหลังได้มารับตำแหน่งรัฐมนตรี ซึ่งไม่ตรงกับที่เคยพูดไว้
เหตุการณ์นี้ จึงได้เป็นที่มาของประโยคที่ว่า "เสียสัตย์เพื่อชาต"ิ และเป็นหนึ่งในชนวนให้ฝ่ายที่คัดค้านรัฐธรรมนูญ
ฉบบั น้ีทำการเคล่ือนไหวอีกดว้ ย

การรับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีของพลเอกสุจินดา ดังกล่าว นำไปสู่การเคลื่อนไหวคัดค้านต่าง ๆ ของ
ประชาชน รวมถึงการอดอาหารของ ร.ต.ฉลาด วรฉัตร และ พล.ต.จำลอง ศรีเมือง (หัวหน้าพรรคพลังธรรมใน
ขณะนั้น) สหพันธ์นิสิตนกั ศึกษาแห่งประเทศไทย ที่มีนายปริญญา เทวานฤมิตรกุล เป็นเลขาธิการ ตามมาด้วยการ
สนับสนุนของพรรคฝ่ายค้านประกอบด้วยพรรคประชาธิปัตย์, พรรคเอกภาพ, พรรคความหวังใหม่และพรรคพลัง
ธรรมโดยมขี ้อเรียกร้องให้นายกรัฐมนตรีลาออกจากตำแหน่ง และเสนอว่าผ้ดู ำรงตำแหนง่ นายกรฐั มนตรตี ้องมาจาก
การเลือกตงั้
หลังการชุมนุมยืดเยื้อตั้งแต่เดือนเมษายน เมื่อเข้าเดือนพฤษภาคม รัฐบาลเริ่มระดมทหารเข้ามารักษาการใน
กรุงเทพมหานคร และเริ่มมีการเผชิญหน้ากันระหว่างผู้ชุมนุมกับเจ้าหน้าที่ตำรวจและทหารในบริเวณราชดำเนิน
กลาง ทำใหส้ ถานการณ์ตงึ เครยี ดมากข้ึนเร่อื ย ๆ

กระทั่งในคืนวันที่ 17 พฤษภาคม ขณะที่มีการเคลื่อนขบวนประชาชนจากสนามหลวงไปยังถนนราช
ดำเนินกลางเพ่ือไปยังหน้าทำเนียบรฐั บาล ตำรวจและทหารไดส้ กัดการเคล่อื นขบวนของประชาชน ณ สะพานผ่าน
ฟ้าลีลาศ เริ่มเกิดการปะทะกันระหว่างประชาชนกับเจ้าหน้าที่ตำรวจในบางจุด และมีการบุกเผาสถานีตำรวจนคร
บาลนางเลิ้ง จากนั้นวันที่ 18 พฤษภาคม เวลา 00.30 น.รัฐบาลได้ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินใน
กรุงเทพมหานคร จังหวัดปทุมธานี จังหวัดสมุทรปราการ จังหวัดสมุทรสาคร และจังหวัดนนทบุรี,ประกาศ ห้ามมิ
ให้ชุมนุมหรือมั่วสุมกันและประกาศให้วันที่ 18 - 20 พฤษภาคม เป็นวันหยุดราชการพร้อมกับปิดโรงเรียนและ
มหาวิทยาลัยในจังหวัดที่ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินเป็นเวลา 3 วัน และงดการตรวจร่างกายและเอกซเรย์
เนื่องจากวันหยุดราชการ โดยให้ตรวจระหว่างวันที่ 21 - 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2535 แทน โดยให้ทหารกับตำรวจ
ตระเวนชายแดนทำหนา้ ท่รี ักษาความสงบ แตไ่ ดน้ ำไปสกู่ ารปะทะกนั กบั ประชาชน มกี ารใชก้ ระสุนจรงิ ยงิ ใส่ผู้ชมุ นุม
ในบริเวณถนนราชดำเนินจากนั้นจงึ เข้าสลายการชุมนุมในเช้ามืดวันเดยี วกันน้ัน ตามหลักฐานท่ีปรากฏมผี ู้เสยี ชีวติ
หลายสิบคน

เวลา 15.30 นาฬิกา ของวันที่ 18 พฤษภาคม ทหารได้เคลื่อนกำลังครั้งสำคัญครั้งหนึ่งและควบคุมตัวพล
ตรีจำลอง ศรีเมือง จากบริเวณที่ชุมนุมกลางถนนราชดำเนินกลาง และรัฐบาลได้ออกแถลงการณ์หลายฉบับและ
รายงานข่าวทางโทรทัศน์ของรัฐบาลทุกช่องยืนยันว่าไม่มีการเสียชีวิตของประชาชน แต่การชุมนุมต่อต้านของ
ประชาชนยังไม่สิ้นสุด เริ่มมีประชาชนออกมาชุมนุมอย่างต่อเนื่องในหลายพื้นที่ทั่วกรุงเทพมหานคร โดยเฉพาะที่
มหาวิทยาลัยรามคำแหง พร้อมมีการตั้งแนวป้องกันการปราบปรามตามถนนสายต่าง ๆ ขณะที่รัฐบาลได้ออก
ประกาศจับแกนนำอีก 7 คน คือ

5

-นายปรญิ ญา เทวานฤมติ รกุล
-นพ.เหวง โตจริ าการ
-นพ.สันต์ หตั ถีรัตน์
-นายสมศกั ดิ์ โกศยั สุข
-นางประทีป อ้งึ ทรงธรรม ฮาตะ
-นางสาวจติ ราวดี วรฉตั ร
-นายวรี ะ มสุ ิกพงศ์

โดยต้งั ขอ้ หาฝ่าฝืนพระราชกำหนดการบรหิ ารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2495 และระบุว่าบุคคล
เหล่านี้ยังคงชุมนุมไม่เลิก และยังปรากฏข่าวรายงานการปะทะกันระหว่างเจ้าหน้าที่กับประชาชนในหลายจุดและ
เร่ิมเกิดการปะทะกันรนุ แรงมากขน้ึ ในคืนวนั นั้นในบริเวณถนนราชดำเนินกลาง

19 พฤษภาคม เจ้าหน้าที่เริ่มเข้าควบคุมพื้นที่บริเวณถนนราชดำเนินกลางได้ และควบคุมตัวประชาชน
จำนวนมากข้นึ รถบรรทกุ ทหารไปควบคุมไวพ้ ลเอกสจุ นิ ดา คราประยรู นายกรฐั มนตรี แถลงการณย์ ำ้ วา่ สถานการณ์
เรมิ่ กลบั สคู่ วามสงบและไมใ่ หป้ ระชาชนเขา้ รว่ มชมุ นมุ อกี แต่ยงั ปรากฏการรวมตัวของประชาชนใหม่ทม่ี หาวิทยาลัย
รามคำแหงในคืนวันเดียวกัน และมีการเริ่มก่อความไม่สงบเพื่อต่อต้านรัฐบาลโดยกลุ่มจักรยานยนต์หลายพื้นที่ใน
กรุงเทพมหานคร เชน่ การทบุ ทำลายป้อมจราจรและสญั ญาณไฟจราจร เป็นต้น

วันเดียวกันนั้นเริ่มมกี ารออกแถลงการณ์เรียกร้องให้นายกรัฐมนตรีลาออกจากตำแหน่งเพื่อรับผิดชอบตอ่
การเสียชีวิตของประชาชน ขณะที่สื่อของรัฐบาลยังคงรายงานว่าไม่มีการสูญเสียชีวิตของประชาชน แต่สำนักข่าว
ต่างประเทศอย่างซเี อ็นเอน็ และบบี ีซีไดร้ ายงานภาพของการสลายการชมุ นุมและการทำร้ายผชู้ ุมนมุ หนังสอื พมิ พใ์ น
ประเทศไทยบางฉบับเริ่มตีพิมพ์ภาพการสลายการชุมนุม ขณะที่รัฐบาลได้ประกาศให้มีการตรวจและควบคุมการ
เผยแพรข่ ่าวสารทางสื่อมวลชนเอกชนในประเทศ

ซึ่งการชุมนุมในครั้งนี้ ด้วยผู้ชุมนุมส่วนใหญ่เป็นชนชั้นกลางในเขตตัวเมือง เป็นนักธุรกิจหรือบุคคลวัย
ทำงาน ซึ่งแตกต่างจากเหตุการณ์ 14 ตุลา ในอดีต ซึ่งผู้ชมุ นุมส่วนใหญ่เป็นนิสิต นักศึกษา ประกอบกับเทคโนโลยี
โทรศัพท์มือถือที่เพิ่งเข้ามาในประเทศไทย และใช้เป็นเครื่องมือสำคัญในการติดต่อสื่อสารในครั้งนี้ เหตุการณ์
พฤษภาทมิฬนีจ้ งึ ไดช้ ือ่ เรยี กอีกชอื่ นึงว่า "มอ็ บมอื ถือ"

ไอ้แหลม
ไอ้แหลม เป็นชื่อที่เรียกบุคคลลึกลับซึ่งไม่ทราบว่าเป็นผู้ใดจนถึงทุกวันนี้ เป็นชายที่ส่งเสียงรบกวนวิทยุ

สื่อสารของทหารและตำรวจตลอดระยะเวลาการชมุ นมุ โดยมักกวนเป็นเสยี งแหลมสูง และมีประโยคด่าทอรัฐบาล
ทหารและตำรวจด้วยวาทะท่ีเจบ็ แสบ

6

แผนไพรพี ินาศ

แผนไพรีพินาศ เป็นแผนยุทธการจัดวางกองกำลังและสลายการชุมนุม ในลักษณะของแผนเผชิญเหตุ
จัดทำขึ้นโดยกองกำลังรักษาพระนครตั้งแต่ปี พ.ศ. 2524 เพื่อให้หน่วยงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการรักษาความ
สงบ ได้แก่ ทหาร ตำรวจ และข้าราชการพลเรือน นำไปปฏิบัติ ต่อมาในปี พ.ศ. 2527 และ พ.ศ. 2529 ได้มีการ
พัฒนาปรับปรุงแผนใหส้ อดคลอ้ งกบั สถานการณม์ ากข้ึน
ส่วนแผนทมี่ ีผลบงั คับใชข้ ณะเกดิ เหตกุ ารณ์พฤษภาทมิฬ คือ แผนไพรพี ินาศ/33 ซึ่งมี 4 ขน้ั ตอน ได้แก่

1.ขั้นการเตรียมการ โดยให้ทุกกองกำลังออกหาข่าว รวบรวมข่าวสาร และเตรียมกำลัง เจ้าหน้าที่ รวมถึง
อุปกรณ์ต่าง ๆ ในการปฏิบตั ิการ

2.ขั้นป้องกัน ใช้กองกำลังตำรวจในการสกัดกั้น ให้การประชาสัมพันธ์เพื่อให้ผู้ก่อความไม่สงบ ทราบถึง
ขอ้ เทจ็ จรงิ เก่ียวกับสถานการณ์โดยถูกต้องและยุติการกระทำเอง ทางเจ้าหนา้ ท่ีจะปิดล้อมพื้นท่ีสำคัญ เพื่อป้องกัน
มิใหเ้ กิดความเสียหายเพ่ิมขนึ้ พรอ้ มท้ังอารักขาสถานที่และบุคคลสำคญั ของประเทศ

3.ขั้นปราบปรามรุนแรง หากการปฏิบตั กิ ารขนั้ ท่ี 2 หรือกองกำลังตำรวจไม่สามารถทจ่ี ะระงับสถานการณ์
ได้สำเร็จ และสถานการณ์ทวีความรุนแรงจนไม่สามารถควบคุมได้แล้ว จึงใช้กองกำลังของกองทัพบก กองทัพเรือ
และกองทพั อากาศ เขา้ ระงับยับยัง้ ยตุ ิภัยคกุ คาม

4.ขั้นสุดทา้ ย คอื การส่งมอบพนื้ ที่และความรบั ผิดชอบ ใหแ้ ก่เจา้ หน้าทฝี่ ่ายพลเรือนหรือตำรวจรับผิดชอบ
ต่อไป เมอ่ื สถานการณค์ ลคี่ ลายแล้ว

เมื่อเวลาประมาณ 21:30 นาฬิกา ของวันพุธที่ 20 พฤษภาคม พ.ศ. 2535 พระบาทสมเด็จพระปรมินทร
มหาภูมพิ ลอดลุ ยเดช พระราชทานพระบรมราชวโรกาสให้

-ศ.สญั ญา ธรรมศกั ด์ิ ประธานองคมนตรี
-พล.อ.เปรม ติณสูลานนท์ องคมนตรีและรฐั บุรุษ
ในขณะนน้ั นำโดย
-พล.อ.สจุ ินดา คราประยรู นายกรฐั มนตรี
-พล.ต.จำลอง ศรเี มอื ง
เข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท โอกาสนี้ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม พระราชทานพระราช
ดำรสั แกค่ ณะผเู้ ขา้ เฝ้าทูลละอองธลุ พี ระบาทดว้ ย ซง่ึ โทรทัศน์รวมการเฉพาะกิจแห่งประเทศไทย นำเทปบนั ทึกภาพ
เหตุการณ์ดังกล่าว ออกอากาศทางสถานีโทรทัศน์ทั้ง 5 ช่อง เมื่อเวลา 24:00 นาฬิกาของคืนเดียวกัน วันที่ 24
พฤษภาคม พล.อ.สุจินดา จึงกราบบังคมทูล ลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี และมอบหมายให้ มีชัย ฤชุ
พนั ธุ์ รองนายกรฐั มนตรี เปน็ ผู้รักษาราชการแทนเป็นการชว่ั คราว

7

ลำดับเหตุการณต์ ง้ั แตป่ ี พ.ศ. 2534 ถงึ พ.ศ. 2535

พ.ศ. 2534
• 23 กุมภาพันธ์ - เวลา 11.30 น. คณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ ยึดอำนาจจากรัฐบาลพล
เอกชาตชิ าย ชุณหะวณั

พ.ศ. 2535
• 22 มีนาคม - มีการเลือกตั้งใหญ่ทั่วประเทศ พรรคสามัคคีธรรม ของนายณรงค์ วงศ์วรรณ ได้รับ
เลือกตง้ั มาเปน็ ลำดบั หนึ่ง แตถ่ ูกขนึ้ บญั ชดี ำผู้ค้ายาเสพตดิ จากสหรฐั อเมรกิ า
• 27 มีนาคม - พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภมู ิพลอดุลยเดช มีพระบรมราชโองการโปรดเกลา้
ฯ พระราชกฤษฎกี าเรียกประชุมรัฐสภา พ.ศ. 2535
• 2 เมษายน - เวลา 15.40 น. พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เสด็จพระราช
ดำเนินทรงเปิดประชุมรัฐสภา ณ พระที่นั่งอนันตสมาคม พระราชวังดุสิต และทรงพระราชทาน
พระราชดำรสั
• 5 เมษายน - นายมนตรี พงษ์พานิช หัวหน้าพรรคกิจสังคม ได้แถลงข่าวว่า พรรคสามัคคีธรรม
พรรคชาติไทย พรรคกิจสังคม พรรคประชากรไทย และพรรคราษฎร ได้มมี ติให้พลเอกสุจินดา ครา
ประยูร ผู้บัญชาการทหารสูงสุด และผู้บัญชาการทหารบก เป็นนายกรัฐมนตรี ทั้งนี้ เพื่อความ
ม่นั คงของประเทศและเศรษฐกจิ
• 7 เมษายน - พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดลุ ยเดช มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ
แต่งตัง้ พลเอกสจุ ินดา คราประยรู ขึน้ ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนทื่ 19 ของประเทศไทย

8

• 8 เมษายน - ร้อยตรีฉลาด วรฉัตร เริ่มอดอาหารประทว้ งวันแรก
• 17 เมษายน - มีพระบรมราชโองการแต่งต้งั คณะรฐั มนตรีชดุ ใหม่
• 20 เมษายน - พรรคฝ่ายค้านเริ่มการปราศรัยที่ลานพระบรมรูปทรงม้ามีผู้ร่วมชุมนุมเกือบ

100,000 คน
• 4 พฤษภาคม -พลตรจี ำลอง ศรเี มอื ง เร่มิ อดอาหารประท้วงวันแรก
• 7 พฤษภาคม -พลเอกสุจินดา แถลงนโยบายต่อรัฐสภา แต่พรรคฝ่ายค้านไม่เข้าร่วม ขณะเดียวกัน

บรเิ วณหนา้ รฐั สภามผี ชู้ มุ นุมร่วมประทว้ ง จนต้องมกี ารปิดประชมุ โดยกะทันหันใหม้ าประชุมใหม่ใน
วนั ร่งุ ข้ึน
• 8 พฤษภาคม -พลเอกสจุ นิ ดา แถลงถึงเหตผุ ลทตี่ ้องมารับตำแหน่งนายกรฐั มนตรี

• 9 พฤษภาคม - นายอุกฤษ มงคลนาวนิ ประธานรัฐสภาประสานให้พรรคร่วมรัฐบาลและพรรคฝ่าย
ค้านรว่ มกันตกลงวา่ จะแกไ้ ขรัฐธรรมนญู บางประการ และพลตรจี ำลอง ประกาศเลิกอดอาหาร

• 11 พฤษภาคม -พลตรีจำลอง ประกาศสลายการชุมนุมและประกาศชุมนุมใหม่อีกครั้งในวันท่ี 17
พฤษภาคม หากในวันท่ี 15 พฤษภาคม ซึ่งเป็นวันที่พรรคร่วมรัฐบาลให้สัญญาว่าจะแถลงถึงเรื่อง
แก้ไขรฐั ธรรมนูญไมม่ คี วามคืบหน้า

• 15 พฤษภาคม - พรรคร่วมรัฐบาลเปลี่ยนท่าทีเรื่องแก้ไขรัฐธรรมนูญ โดยอ้างว่าเป็นการให้
สัมภาษณ์โดยพลการของ นายอาทิตย์ อุไรรัตน์ ประธานสภาผู้แทนราษฎร โดยอ้างว่าจะแก้ให้มี
บทเฉพาะกาล ว่า นายกรัฐมนตรีต้องมาจากการเลือกตั้ง ซึ่งพลเอกสุจินดา ต้องดำรงตำแหน่งจน
ครบวาระ 4 ปี เสียกอ่ น

• 17 พฤษภาคม - รัฐบาลจัดคอนเสิร์ตต้านภัยแล้งสกัดม็อบที่สนามกีฬากองทัพบกและวงเวียน
ใหญ่ โดยขนรถสุขาของกรงุ เทพ ฯมาไวท้ ี่นห่ี มด ช่วงเทยี่ งคนื เรมิ่ เกดิ การตำรวจปะทะกันระหว่างผู้
ชุมนมุ กับตำรวจตอ่ เนือ่ งถึงเชา้ วันท่ี 18 พฤษภาคม

• 18 พฤษภาคม - ก่อนรุ่งสาง รัฐบาลเริ่มนำกำลังทหารและตำรวจตระเวนชายแดนจัดการกับผู้
ชมุ นมุ อยา่ งรนุ แรงและประกาศสถานการณ์ฉุกเฉนิ พร้อมกับแถลงการณ์ของรฐั บาล,กองทัพบกและ

9

กองกำลงั รกั ษาพระนครใหเ้ ลิกการชมุ นุม และออกประกาศอีกหลายฉบบั เชน่ ประกาศ ห้ามเสนอ
ข้อความหรือเผยแพร่รวมไปถึงพิมพ์เอกสารที่กระทบกระเทือนต่อความมั่นคงเวลาบ่ายพลตรี
จำลอง ศรเี มือง และผู้ชมุ นุมบางสว่ นถกู จบั กมุ
• 19 พฤษภาคม - กลมุ่ ผู้ชมุ นมุ ท่ีไมไ่ ด้ถกู จบั กมุ ยา้ ยสถานทชี่ ุมนุมไปที่มหาวิทยาลัยรามคำแหง
• 20 พฤษภาคม - พลเอก สุจนิ ดา คราประยรู ได้ประกาศหา้ มมิใหบ้ ุคคลใดในกรงุ เทพมหานครออก
นอกเคหสถาน เวลา 21.00 น. ถงึ 04.00 น. ของวันท่ี 21 พฤษภาคม
• - พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชมีรับสั่งให้ผู้นำทั้งสองฝ่าย คือพลเอกสุจินดา
และพลตรีจำลอง เข้าเฝ้า โดยผู้ที่นำเข้าเฝ้าคือพลเอกเปรม ติณสูลานนท์ และสัญญา ธรรม
ศักด์ิ ประธานองคมนตรี ในขณะน้ัน

• กระทรวงศึกษาธิการ ประกาศให้สถานศึกษาปิดเรียนเพิ่มเติมในจังหวัดที่ประกาศสถานการณ์
ฉุกเฉนิ ตอ่ ไปจนถงึ วนั ที่ 22 พฤษภาคม

• 21 พฤษภาคม - เวลา 12.00 น. พลเอก สจุ ินดา คราประยรู ไดป้ ระกาศยกเลิกการหา้ มมิให้บุคคล
ใดในกรุงเทพมหานครออกนอกเคหสถาน เนอื่ งจากสถานการณไ์ ด้คล่คี ลายลงแล้ว

• 23 พฤษภาคม - พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีพระบรมราชโองการโปรด
เกล้าฯ พระราชกำหนดนิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำความผิดเนื่องในการชุมนุมกันระหว่างวันที่ 17
พฤษภาคม พ.ศ. 2535 ถงึ วนั ที่ 21 พฤษภาคม พ.ศ. 2535 พ.ศ. 2535

10

• 24 พฤษภาคม - พลเอกสุจนิ ดา และพลตรีจำลอง แถลงการณ์ร่วมกนั ผ่านโทรทัศน์รวมการเฉพาะ
กจิ แห่งประเทศไทยและพลเอกสุจนิ ดา ลาออกจากตำแหนง่ นายกรัฐมนตรี

• 26 พฤษภาคม - ได้มีประกาศยกเลิกประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินในกรุงเทพมหานคร จังหวัด
สมุทรปราการ จังหวัดสมุทรสาคร จังหวัดนนทบุรี และจังหวัดปทุมธานี โดยยกเลิกตั้งแต่เวลา
12.00 น.ของวนั ท่ี 26 พฤษภาคม พ.ศ. 2535

• 10 มิถุนายน - แกนนำจัดตั้งรัฐบาลเสนอชื่อพลอากาศเอก สมบุญ ระหงษ์ หัวหน้า
พรรคชาตไิ ทย เป็นนายกรัฐมนตรี แต่นายอาทติ ย์ อไุ รรตั น์ รองหวั หน้าพรรคสามคั คีธรรม ในฐานะ
ประธานสภาผู้แทนราษฎร และรักษาการประธานรัฐสภา ตัดสินใจนำชื่อนายอานันท์ ปันยา
รชุน ขึ้นทูลเกล้าฯ เพื่อโปรดเกล้าฯ ให้ กลับมาดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีอีกครั้งหนึ่ง เพ่ือ
บรหิ ารประเทศชว่ั คราว ยุบสภาผแู้ ทนราษฎร และจดั การเลอื กตงั้ ใหม่

• 30 มิถุนายน - พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีพระบรมราชโองการ โปรด
เกลา้ ฯ ประกาศใช้ พระราชกฤษฎกี ายุบสภาผูแ้ ทนราษฎร โดยกำหนดให้วนั อาทิตย์ท่ี 13 กนั ยายน
พ.ศ. 2535 เป็นวันเลอื กตง้ั สมาชกิ สภาผ้แู ทนราษฎร

• 13 กนั ยายน - มีการเลอื กต้งั ใหญ่ทัว่ ทั้งประเทศ พรรคประชาธปิ ัตย์ได้รบั คะแนนเสยี งมาเป็นลำดบั
หน่งึ พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดุลยเดช มพี ระบรมราชโองการ โปรดเกล้าฯแต่งต้งั
นายชวน หลกี ภยั เป็นนายกรฐั มนตรี

11

เหตุการณส์ ืบเนอ่ื ง

• ภายหลังการประกาศลาออกของพลเอกสุจินดา คราประยูร ทำให้นายมีชัย ฤชุพันธ์ รอง
นายกรัฐมนตรี ได้รักษาการแทนนายกรัฐมนตรี จนกระทั่งมีการแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีคนใหม่ใน
วันที่ 10 มิถุนายน 2535 คณะรัฐมนตรีคณะที่ 48 ของรัฐบาลพลเอก สุจินดา คราประยูร จึงพ้น
จากตำแหนง่ ไปตามวาระ

• ภายหลังเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ พ.ศ. 2535 และ พล.อ.สุจินดา คราประยูร ประกาศลาออกจาก
ตำแหน่ง นายกรัฐมนตรี ในเวลานั้น พล.อ.อ.สมบุญ อดีตผู้ว่าการการท่าอากาศยานแห่งประเทศ
ไทย ดำรงตำแหน่งเปน็ หัวหน้าพรรคชาติไทย สืบต่อจาก พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ ที่ลาออกหลัง
รัฐประหาร เป็นที่เชื่อกันในขณะนั้นวา่ พล.อ.อ.สมบุญ จะต้องได้ขึ้นดำรงตำแหน่ง นายกรัฐมนตรี
ต่อจาก พล.อ.สุจินดา อย่างแน่นอน แต่แล้วเม่ือ ดร.อาทิตย์ อุไรรัตน์ นำชื่อขึ้นทูลเกล้าฯ กลับ
กลายเป็นการแต่งตั้งให้ นายอานันท์ ปันยารชุน อดีตนายกรัฐมนตรีระหว่างการรัฐประหาร
กลับมารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี และทำให้เป็นที่พูดต่อๆ กันมาถึงเหตุการณ์ครั้งนั้นว่า พล.อ.อ.
สมบุญ "แต่งชดุ ขาวรอเกอ้ "

• 5 พรรคที่สนับสนุนสุจินดาเป็นนายกรัฐมนตรี ได้แก่ พรรคสามัคคีธรรมพรรคชาติไทย พรรค
ประชากรไทย พรรคราษฎร ยกเว้น พรรคกิจสังคม เป็นฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎรไทย ชุดที่
18

• มีการแก้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2534 จำนวน 6 ครั้งมีประเด็นสำคัญใน
การแกไ้ ขเพิ่มเติม คือ แก้ไขใหป้ ระธานสภาผ้แู ทนราษฎรเป็นประธานรฐั สภา และประธานวุฒิสภา
เปน็ รองประธานรฐั สภา รวมทัง้ แกไ้ ของค์ประกอบของคณะตลุ าการรฐั ธรรมนูญให้เหมาะสมย่ิงขึ้น
, การกำหนดคุณสมบตั ขิ องผู้จะดำรงตำแหน่งนายกรฐั มนตรี ต้องเป็นสมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎร

• รฐั บาลได้เปดิ ให้เอกชนประมลู จดั ตง้ั สถานีโทรทศั น์แหง่ ใหมใ่ นระบบยูเอชเอฟ เพอ่ื เป็นทางเลือกใน
การรับข้อมูลข่าวสารของประชาชน ภายใต้ชื่อ สถานีโทรทัศน์ไอทีวี ซึ่งต่อมาได้
กลายเปน็ สถานโี ทรทัศนท์ ไี อทีวี และกลายเปน็ สถานโี ทรทัศน์ไทยพีบเี อส ในปัจจบุ ัน

12

ผลกระทบต่อความคดิ เปลย่ี นแปลงสงั คม

อนุสรณ์สถานสตรที อาร์ท ใกล้ถนนขา้ วสาร

จากเหตุการณ์สูญเสียชีวิตประชาชนดังกล่าว ได้ก่อให้เกิดทัศนะว่าผู้นำการประท้วงหรือชุมนุมพึงรู้จักใช้
วิธีการเพื่อรักษาชีวิตของประชาชนไว้ อาจยอมลดเป้าหมายของข้อเรียกร้องเพื่อลดโอกาสนองเลือด หรือยอมแพ้
ทางการเมืองเสียดีกว่า[30]:102 ซึ่งสุรพล ธรรมร่มดีมองว่าเป็นการยอมรับอนุรักษนิยมทางสังคม และบอกให้
ประชาชนทนกับความเลวร้ายทน่ี อ้ ยกว่า

ค

บรรณานกุ รม

บุศรา เข็มทอง. (2556). เหตุสลายการชุมนุมประท้วงขับไล่ พล.อ. สุจินดา คราประยูร. สืบค้น 13 พฤศจิกายน
2565, จาก https://www.bbc.com/thai/thailand-60963045

ปรีชา สวุ รรณทัต. (2562). รำลกึ เหตุการณ์ทางการเมือง 30 ปี พฤษภาทมฬิ . สบื คน้ 13 พฤศจิกายน 2565, จาก
https://isranews.org/article/isranews/78706-israa-78706.html

วิกพิ ีเดีย. (10 สิงหาคม 2543). เหตกุ ารณพ์ ฤษภาทมิฬ. สืบคน้ 13 พฤศจกิ ายน, จาก
https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%A4%E0%B8%A9%E0%B8%A0%E0%B