เวลาและช่วงเวลาทางประวัติศาสตร์

เเววลลาาแแลละะกกาารรแแบ่บ่ บ่งบ่ง ยุยุยุ ค ยุ คสสมัมั มั ย มั ยททาางง ปปรระะวัวั วั ติวั ติ ติศติศาาสสตตร์ร์ ร์ร์ วัฒนชัย วิชัยวงษ์

เเววลลาาแแลละะกกาารรแแบ่บ่ บ่งบ่งยุยุยุ ค ยุ คสสมัมั มั ย มั ยททาางง ปปรระะวัวั วั ติวั ติ ติศติศาาสสตตร์ร์ ร์ร์เเข้ข้ ข้ า ข้ าใใจจง่ง่ ง่ า ง่ ายยมมาากก

E-Book เรื่อง “เวลาและการแบ่งยุคสมัยทาง ประวัติศาสตร์” ฉบับนี้จัดทำ ขึ้นเพื่อประกอบการเรียนการ สอนในรายวิชาประวัติศาสตร์ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ซึ่ง จะมีเนื้อหาตรงตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 มาตรฐานการเรียนรู้ ส.4.1 ตัวชี้วัดที่ 1. อธิบายและเปรียบเทียบศักราชแบบต่าง ๆ ได้ 2. วิเคราะห์ ความสำ คัญของการแบ่งช่วงเวลาทางประวัติศาสตร์ไทย และนำ ไปใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำ วันได้ ผู้จัดทำ หวังเป็นอย่างยิ่งว่า E-Book ฉบับนี้จะเป็น ประโยชน์ต่อนักเรียนหรือผู้อ่านทุกคนที่กำ ลังศึกษาในเรื่อง “เวลาและการแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์” จะสามารถ เข้าใจและนำ ไปใช้ศึกษาต่อไป วัฒนชัยวิชัยวงษ์ คำ นำ ก

เเววลลาาแแลละะกกาารรแแบ่บ่ บ่งบ่ง ยุยุยุ ค ยุ คสสมัมั มั ย มั ยททาางง ปปรระะวัวั วั ติวั ติ ติศติศาาสสตตร์ร์ ร์ร์ เเข้ข้ ข้ า ข้ าใใจจง่ง่ ง่ า ง่ ายยมมาากก

เรื่อง หน้า สารบัญ ข จุดประสงค์การเรียนรู้ 1 ความสำ คัญของเวลาและช่วงเวลา 2 การนับและการเปรียบเทียบศักราช ต่าง ๆ 3 หลักเกณฑ์การเทียบศักราช 12 การเทียบศักราชอื่น ๆ มาเป็น พุทธศักราช 13 การเทียบศักราชจากพุทธศักราชมา เป็นศักราชอื่น ๆ 14

เเววลลาาแแลละะกกาารรแแบ่บ่ บ่งบ่ง ยุยุยุ ค ยุ คสสมัมั มั ย มั ยททาางง ปปรระะวัวั วั ติวั ติ ติศติศาาสสตตร์ร์ ร์ร์ เเข้ข้ ข้ า ข้ าใใจจง่ง่ ง่ า ง่ ายยมมาากก

เรื่อง หน้า สารบัญ ค ตัวอย่างศักราชในหลักฐาน ประวัติศาสตร์ พุทธศักราช (พ.ศ.) 15 ตัวอย่างศักราชในหลักฐาน ประวัติศาสตร์ จุลศักราช (จ.ศ.) 16 ตัวอย่างศักราชในหลักฐาน ประวัติศาสตร์ รัตนโกสินทร์ศก (ร.ศ.) 17

เเววลลาาแแลละะกกาารรแแบ่บ่ บ่งบ่ง ยุยุยุ ค ยุ คสสมัมั มั ย มั ยททาางง ปปรระะวัวั วั ติวั ติ ติศติศาาสสตตร์ร์ ร์ร์ เเข้ข้ ข้ า ข้ าใใจจง่ง่ ง่ า ง่ ายยมมาากก

เรื่อง หน้า สารบัญ ง แบบฝึกหัด 18 บรรณานุกรม 24 เฉลยแบบฝึกหัด 21

เเร่ิร่ิ ร่ิ มร่ิ มกักั กั น กั นเเลลยย

เเรื่รื่ รื่ อรื่ องง เเววลลาาแแลละะกกาารรแแบ่บ่ บ่งบ่งยุยุยุ ค ยุ คสสมัมั มั ย มั ย ททาางงปปรระะวัวั วั ติวั ติ ติศติศาาสสตตร์ร์ ร์ร์ จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. บอกที่มาและเปรียบเทียบ ศักราชต่าง ๆ ได้ 2.อธิบายความหมายและความ สำ คัญของเวลาและการแบ่งยุค ทางประวัติศาสตร์ได้ 1

ความสำ คัญของเวลาและช่วงเวลา เวลาและช่วงเวลาในประวัติศาสตร์ ถูกกำ หนดเพื่อใช้ลำ ดับเหตุการ ทางประวัติศาสตร์ 2

• นิยมบอกเป็น ปี • ถ้าต้องการระบุให้ชัดเจน จะบอกเป็น วัน เดือน ปี • ศักราชที่พบในหลักฐานทางประวัติศาสตร์ พุทธศักราช (พ.ศ.) คริสต์ศักราช (ค.ศ.) มหาศักราช (ม.ศ.) ฮิจเราะห์ศักราช (ฮ.ศ.) จุลศักราช (จ.ศ.) รัตนโกสินทร์ศก (ร.ศ.) เวลาในประวัติศาสตร์ 3 3

บอกให้รู้ระยะเวลาที่ชัดเจน เกี่ยวกับบุคคล หรือเหตุการทางประวัติศาสตร์ • พ่อขุนรามคำ แหงมหาราชครองราชย์ ระหว่างค.ศ. 1279-1298 • สมัยสุโขทัยตรงกับช่วงเวลา ค.ศ. 1249-1463 เวลาในประวัติศาสตร์ 4

เวลาและ ช่วงเวลา บอกให้รู้ว่าเหตุการณ์ ต่าง ๆ เกิดขึ้นมานานเท่าใด บอกให้รู้ว่าเหตุการณ์ต่าง ๆ เกิดขึ้น ก่อนหรือหลัง เมื่อเปรียบเทียบกับ เหตุการณ์อื่น ๆ บอกให้รู้ว่า เหตุการณ์ต่าง ๆ เกิดขึ้น และสิ้นสุดเวลาใด ทำ ให้เข้าใจและวิเคราะห์ เหตุการณ์ต่าง ๆ ใน ประวัติศาสตร์ได้ดีขึ้น 5

การนับและการเปรียบเทียบศักราชแบบต่าง ๆ คริสต์ศักราชที่ 1 เริ่มนับตั้งแต่่ปีที่พระ เยซูคริสต์ประสูติตรงกับ พ.ศ.544 คริสต์ศักราช (ค.ศ.) 6

การนับและการเปรียบเทียบศักราชแบบต่าง ๆ ฮิจเราะศักราชที่ 1ยึดปีที่ท่านนบีมุฮัมมัด อพยพจากเมืองเมกกะไปเมืองเมดินะ ตรงกับ พ.ศ. 1165 ฮิจเราะห์ศักราช (ฮ.ศ.) 7

การนับและการเปรียบเทียบศักราชแบบต่าง ๆ ไทยเริ่มนับพุทธศักราชที่ 1 เมื่อ พระพุทธเจ้าเสด็จดับขันธ์ปรินิพพานไป แล้ว 1 ปี แต่่ในศรีลังกาจะนับปีที่ ปรินิพพานเป็นปีที่ 1 พุทธศักราช (พ.ศ.) 8

การนับและการเปรียบเทียบศักราชแบบต่าง ๆ พระเจ้ากนิษกะแห่งราชวงศ์กุษาณะทรง ตั้งขึ้น เริ่มภายหลังพุทธศักราช 621 ปี พบมากในศิลาจารึกสุโขทัย มหาศักราช (ม.ศ.) 9

บุปผะอรหันต์ ทรงตั้งขึ้นเริ่มภายหลัง พุทธศักราช 1181 ปี พบมากในศิลาจารึกและ พงศาวดารของล้านนาสุโขทัยอยุทธยาและ รัตนโกสินทร์ การนับและการเปรียบเทียบศักราชแบบต่าง ๆ จุลศักราช (จ.ศ.) 10

เริ่มนับปีที่รัชกาลที่ 1 ทรงสถาปนา กรุงเทพมหานคร ขึ้นเป็นราชธานีแห่งใหม่ของ ไทยเมื่อ พ.ศ. 2325 เป็นรัตนโกสินทร์ศกที่ 1 การนับและการเปรียบเทียบศักราชแบบต่าง ๆ รัตนโกสินทร์ศก (ร.ศ.) 11

เนื่องจากประเทศไทยใช้พุทธศักราชเป็น หลัก ดังนั้นการเทียบศักราชจะเทียบกับ “พุทธศักราช” เสมอ หลักเกณฑ์การเทียบศักราช ประเทศไทยเริ่มใช้พุทธศักราชอย่างเป็น ทางการ เมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2455 ตรงกับในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า เจ้าอยู่หัว 12

การเทียบศักราชอื่น ๆ มาเป็นพุทธศักราช ม.ศ.+621 = พ.ศ. จ.ศ.+1181 = พ.ศ. ร.ศ.+2324 = พ.ศ. ค.ศ.+543 = พ.ศ. ฮ.ศ.+1122 = พ.ศ. 13

การเทียบศักราชจากพุทธศักราชมาเป็นศักราชอื่น ๆ พ.ศ. - 621 = ม.ศ. พ.ศ. - 1181 = จ.ศ. พ.ศ. - 2324 = ร.ศ. พ.ศ. -543 = ค.ศ. พ.ศ. - 1122 = ฮ.ศ. 14

ตัวอย่างศักราชในหลักฐานประวัติศาสตร์ พุทธศักราช (พ.ศ.) “บ้านโนลแครนลี ประเทศอังกฤษ” “ …ข้าพเจ้ามีความเต็มใจที่สละอำ นาจอันเป็นของ ข้าพเจ้าอยู่แต่เดิมให้แก่ราษฎรโดยทั่วไป แต่่ข้าพไม่ ยินยอมยกอำ นาจทั้งหลายของข้าพเจ้าให้แก่ผู้ใดคณะ ใดโดยเฉพาะ เพื่อใช้อำ นาจนั้นโดยสิทธิ์ขาดและโดยไม่ ฟังเสียงอันแท้จริงของประชาราชฎร… ” ประชาธิปก ปร. วันที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2477 เวลา 13 นาฬิกา 45 นาที 15

ตัวอย่างศักราชในหลักฐานประวัติศาสตร์ จุลศักราช (จ.ศ.) “ศักราช 712 ขาลศก…แรกสถาปนากรุง พระนครศรีอยุธยา” ที่มา : พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุทธยาฉบับประเส ริฐฯ หน้า 1 ศักราช 712 เป็นการนับจุลศักราช เมื่อเทียบเป็น พ.ศ. บวกด้วย1181 = พ.ศ. 1893 เป็นปีที่สมเด็จพระ รามาธิบดีที่ 1 (อู่ทอง)ตั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี 16

“วันที่ 19 เมษายน รัตนโกสินทร์ศก 109 ถึงที่ประชุม เสนาบดีซึ่งอยู่รักษาพระนคร” ที่มา : ประชุมพระราชหัตถเลขาพระบาทสมเด็จพระ จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวที่ทรงบริหารราชการแผ่นดิน ภาคที่ 3 (ตอน 2) หน้า 267 รัตนโกสินทร์ศก หรือร.ศ. 109 เมื่อเทียบเป็น พ.ศ. บวกด้วย2324 = พ.ศ. 2433 สำ หรับเลข 23 ที่อยู่ข้าง บนคำ ว่า “ศก” หมายถึง ปีที่พระบาทสมเด็จพระ จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวครองราชสมบัติเป็นปีที่ 23 พระ ราชหัตถเลขานี้ทรงมีถึงคณะเสนาบดีระหว่างเสด็จ ประพาสแหลมมลายู ตัวอย่างศักราชในหลักฐานประวัติศาสตร์ รัตนโกสินทร์ศก (ร.ศ.) 17

แบบฝึกหัด 1. เเอ็อ็ อ็ กอ็ กซ์ซ์ซ์สซ์สนนททนนาากักั กั บ กั บชชาาววอัอั อังอังกกฤฤษษ ซึ่ซึ่ซึ่งซึ่งมีมี มี กมี กาารร ถถาามมถึถึ ถึงถึงเเรื่รื่ รื่ อรื่ องง วัวั วั น วั นเเกิกิ กิ ดกิ ด แแต่ต่ ต่ เต่ เอ็อ็ อ็ กอ็ กซ์ซ์ซ์ซ์ ไไม่ม่ ม่ รู้ ม่ รู้รู้ว่ รู้ว่าา คค.ศศ. 2002 ตตรรงงกักั กั บ กั บ พพ.ศศ. ใใดด เเอ็อ็ อ็ กอ็ กซ์ซ์ซ์ซ์ จจะะคำคำคำคำนนววณณออย่ย่ ย่ า ย่ างงไไรรถึถึ ถึงถึงจจะะรู้รู้รู้ว่ รู้ว่าาเเป็ป็ป็ น ป็ น พพ.ศศ. ใด ตตออบบ……………………………………………………………………………… 18

แบบฝึกหัด 2. เเพื่พื่ พื่ อพื่ อนนคคาามิมิ มิ นมิ นบบออกกว่ ว่าา เเกิกิ กิ ดกิ ด ฮฮ.ศศ. 1422 เเพื่พื่ พื่ อพื่ อนนคคาามิมิ มิ นมิ นจจะะเเกิกิ กิ ดกิ ดตตรรงงกักั กั บ กั บ พพ.ศศ. ใด ตตออบบ……………………………………………………………………………… 19

แบบฝึกหัด 3. พพ.ศศ. เเริ่ริ่ ริ่ มริ่ มมีมี มี กมี กาารรนันั นั บ นั บตั้ตั้ ตั้งตั้งแแต่่ต่่ ต่่ เต่่ เมื่มื่ มื่ อมื่ อใใดด ตตออบบ……………………………………………………………………………… 20

เฉลยแบบฝึกหัด 1. เเอ็อ็ อ็ กอ็ กซ์ซ์ซ์สซ์สนนททนนาากักั กั บ กั บชชาาววอัอั อังอังกกฤฤษษ ซึ่ซึ่ซึ่งซึ่งมีมี มี กมี กาารร ถถาามมถึถึ ถึงถึงเเรื่รื่ รื่ อรื่ องง วัวั วั น วั นเเกิกิ กิ ดกิ ด แแต่ต่ ต่ เต่ เอ็อ็ อ็ กอ็ กซ์ซ์ซ์ซ์ ไไม่ม่ ม่ รู้ ม่ รู้รู้ว่ รู้ว่าา คค.ศศ. 2002 ตตรรงงกักั กั บ กั บ พพ.ศศ. ใใดด เเอ็อ็ อ็ กอ็ กซ์ซ์ซ์ซ์ จจะะคำคำคำคำนนววณณออย่ย่ ย่ า ย่ างงไไรรถึถึ ถึงถึงจจะะรู้รู้รู้ว่ รู้ว่าาเเป็ป็ป็ น ป็ น พพ.ศศ. ใด ตตออบบ เเออาา 2002 + 543 = พพ.ศศ. 2545 21

เฉลยแบบฝึกหัด 2. เเพื่พื่ พื่ อพื่ อนนคคาามิมิ มิ นมิ นบบออกกว่ ว่าา เเกิกิ กิ ดกิ ด ฮฮ.ศศ. 1422 เเพื่พื่ พื่ อพื่ อนนคคาามิมิ มิ นมิ นจจะะเเกิกิ กิ ดกิ ดตตรรงงกักั กั บ กั บ พพ.ศศ. ใด ตตออบบ 1422 + 1122 = พพ.ศศ. 2544 22

เฉลยแบบฝึกหัด 3. พพ.ศศ. เเริ่ริ่ ริ่ มริ่ มมีมี มี กมี กาารรนันั นั บ นั บตั้ตั้ ตั้งตั้งแแต่่ต่่ ต่่ เต่่ เมื่มื่ มื่ อมื่ อใใดด ตตออบบ ไไททยยเเริ่ริ่ ริ่ มริ่ มนันั นั บ นั บพุพุพุ ท พุ ทธธศัศักกรราาชชที่ที่ ที่ที่ 1 เเมื่มื่ มื่ อมื่ อ พพรระะพุพุพุ ท พุ ทธธเเจ้จ้ จ้ า จ้ าเเสสด็ด็ ด็ จด็ จดัดั ดั บ ดั บขัขั ขั น ขั นธ์ธ์ ธ์ปธ์ปริริ ริ นิริ นิ นิ พนิ พพพาานนไไปป แแล้ล้ ล้ ว ล้ ว 1 ปีปีปีปี แแต่่ต่่ ต่่ใต่่ในนศศรีรี รี ลัรี ลั ลังลังกกาาจจะะนันั นั บ นั บปีปีปี ที่ปี ที่ ที่ที่ ปปริริ ริ นิริ นิ นิ พนิ พพพาานนเเป็ป็ป็ น ป็ นปีปีปี ที่ปี ที่ ที่ที่ 1 23

บรรณานุกรม สัสัสังสังคคมมศึศึศึ กศึ กษษาากักั กั บ กั บคครูรูรู ช รู ชนนพพลล. (2654). Facebook. จจาากก https://www.facebook.com/media/set/? set=a.188377109875652&type=3 24

ประวัติผู้จัดทำ ชื่ชื่ชื่ อชื่ อ นนาายยวัวั วั ฒ วั ฒนนชัชัชั ย ชั ย วิวิชัชัชั ย ชั ยววงงษ์ษ์ ษ์ษ์ รรหัหั หัสหัสนันั นั ก นั กศึศึศึ กศึ กษษาา 64040110123 สสาาขขาาวิวิ วิชวิชาา สัสัสังสังคคมมศึศึกกษษาา คคณณะะ คครุรุรุ ศ รุ ศาาสสตตร์ร์ ร์ร์ มมหหาาวิวิ วิ ทวิ ทยยาาลัลั ลั ย ลั ยรราาชชภัภัฏฏอุอุอุ ด อุ ดรรธธาานีนี นีนี

ขขออบบคุคุ คุ ณ คุ ณคครัรั รั บ รั บ