หนังสือพันธิุ์อ้อยในป็ระเที่ศไที่ย 249 ผลผลิตอ้อย เขตชีลป็ระที่าน 12-15 ตันต่อไร่ เขตน้ำฝน 10 - 12 ตันต่อไร่ ความหวาน 11-13 ซึ่่.ซึ่่.เอส. ที่ริงกัอ การแตกกอป็านกลาง ที่นต่อการหักล้ม ลำต้นตั้งตรง การแตกกอ 4-6 ลำต่อกอ จำนวนลำ 8,000-10,000 ลำต่อไร่ กัาริไว้ตอ ไว้ตอได้ด่ กัาริเจริิญเติบโต การเจร่ญเต่บโตค่อนข้างชี้าชี่วง 4 เดือนแรก หลังจากนั้นโตสม�ำเสมอ กัาริออกัดอกั ออกดอกเล็กน้อย อายุกัาริเกั็บเกั่�ยว 11.5-12.5 เดือน ใบ ใบเด่�ยว ใบตั้งตรง ความยาวของใบ กว้างป็ระมาณ 6 เซึ่นต่เมตร ยาวป็ระมาณ 125 เซึ่นต่เมตร ส่เข่ยวเข้ม เส้นกลางใบส่ขาว คอใบ ร้ป็สามเหล่�ยม ขอบเว้าและโค้ง ส่วนป็ลายม่ส่น้ำตาลป็นแดง ม่ขนาดเที่่ากัน ที่ั้งสองข้าง อย้่ในแนวระดับ ม่ไขป็กคลุมเล็กน้อย ลิ้นใบ ร้ป็กระจับ อย้่ในแนวระดับ ตรงกลางพองออกป็ลายเร่ยวแหลมที่ั้ง 2 ข้าง หูใบ ม่ที่ั้งสองข้าง ห้ใบด้านในร้ป็ ใบหอกยาว ห้ใบด้านนอกร้ป็สามเหล่�ยม กัาบใบ ม่ขนด้านหลังเล็กน้อยที่่�กาบใบอ่อน หลุดล่วงเมื�อใบแก่ ส่เข่ยว ม่ไขเล็กน้อย ป้ล้อง ที่รงกระบอก การจัดเร่ยงของป็ล้องแบบตั้งตรง ขนาดลำ 2.5-3.5 เซึ่นต่เมตร ตา ร้ป็ไข่กลับ ม่ป็ีกด้านบน น้นเล็กน้อย ยอดตาเที่่ากับวงเจร่ญ ชี่องว่างระหว่าง ฐานตาถ่งรอยกาบใบแคบร่องตาตื้น ม่ขนที่่�ยอดตา ความต้านที่านโริคและแมลง ต้านที่านต่อโรคเห่�ยวเน่าแดง และค่อนข้างต้านที่านต่อโรคแส้ดำ พิันธุ์อ้อย “ริวมผล 2” ลูกัผสมริะหว่าง แม่ x พิ่อ : K97-27 X TBy20-1300
250 หนังสือพันธิุ์อ้อยในป็ระเที่ศไที่ย ลักัษัณะป้ริะจำาพิันธุ์ของ “ริวมผล 2” ที่่�มา : บริิษััที่ เกัษัตริไที่ยอ้ินเตอ้ริเนชั�นแนล ชูกัาริ คอ้ริปอ้เริชั�น จัำกััด (มหาชน) ลัก็ษณะที่ร่งก็อ ลัก็ษณะตัา ก็าร่จัดืเร่ียุงตััวข้องปล้อง ลัก็ษณะข้นหลังก็าบใบ ก็าร่จัดืเร่ียุงตััวข้องใบ ห่ใบและลิ�นใบ ลัก็ษณะค่อใบ ปล้องตััดืข้วาง ลัก็ษณะลําเมื�อถ่ก็แดืดื ลัก็ษณะลําเมื�อไม่ถ่ก็แดืดื ลัก็ษณะก็าบใบ
หนังสือพันธิุ์อ้อยในป็ระเที่ศไที่ย 251 พิันธุ์อ้อย “ตะวันออกั 1” ลูกัผสมริะหว่าง แม่ x พิ่อ : อ้อยโคลน TBy20-2248 x TBy26-1048 กัาริเจริิญเติบโต เจร่ญเต่บโตเร็ว และแตกกอได้ด่ ที่ริงกัอ ที่รงกอตั้งตรง ลักัษัณะใบ โค้งป็านกลาง ใบกว้าง (มากกว่า 6 เซึ่นต่เมตร) คอใบ คอใบส่เข่ยว สามเหล่�ยมชีายธิงป็ลายคด ลิ้นใบ ตรงกลางโป็งเป็็นร้ป็สามเหล่�ยม หูใบ ม่ห้ที่ั้งสองข้าง ด้านนอกยอดงอออก ด้านในขอบโค้ง ป้ล้อง ลำอ้อยม่ส่เข่ยว กลางโค้ง การจัดเร่ยงตัวค่อนข้างตรง ตา ลักษณะตาร้ป็ไข่ยอดแหลมฐานป็ีกหยัก ยอดตาอย้่ส้งกว่าวงเจร่ญ กัาริเริ่ยงตัวของจุดกัำเนิดริากั ไม่เป็็นระเบ่ยบ ส่เหลืองอมเข่ยว กัาริออกัดอกั ไม่ออกดอก กัาริหักัล้ม ไม่หักล้ม สภาพิพิ้้นที่่�และดินที่่�เหมาะสม ด่นร่วนป็นที่ราย ผลผลิตอ้อย 18 ตันต่อไร่ ความหวาน 11.05 ซึ่่.ซึ่่.เอส. อายุเกั็บเกั่�ยว 11-12 เดือน ความต้านที่านโริค - ลักัษัณะอ้�น ๆ ไม่ม่
252 หนังสือพันธิุ์อ้อยในป็ระเที่ศไที่ย ที่่�มา : บริิษััที่ อ้่ เอ้ส วิิจััยและพััฒนา จัำกััด ลัก็ษณะที่ร่งก็อ ก็าร่เร่ียุงตััวข้องปล้อง ลัก็ษณะห่ใบ ลัก็ษณะค่อใบ ลัก็ษณะตัา ลักัษัณะป้ริะจำาพิันธุ์ของ “ตะวันออกั 1”
หนังสือพันธิุ์อ้อยในป็ระเที่ศไที่ย 253 พิันธุ์อ้อย “ตะวันออกั 2” ลูกัผสมริะหว่าง แม่ x พิ่อ : TBy22-0398 x TBy20-0156 กัาริเจริิญเติบโต ป็านกลางและค่อนข้างสม�ำเสมอ ขนาดลำใหญ่ น้ำหนักลำด่ ที่ริงกัอ ที่รงกอป็านกลาง ขนาดลำป็านกลาง ม่จำนวนลำ 5-6 ลำต่อกอ กัาริออกัดอกั ไม่ออกดอก กัาริหักัล้ม ไม่หักล้ม กัาริไว้ตอ ไว้ตอได้ด่ แตกกอด่ สภาพิพิ้้นที่่�และ ดินที่่�เหมาะสม เขตอาศัยน้ำฝนและเขตชีลป็ระที่าน ในกลุ่มพื้นที่่�เนื้อด่นร่วน ร่วนป็นที่ราย ในเขตพื้นที่่� จังหวัดสระแก้ว ผลผลิตอ้อย 18.40 ตันต่อไร่ ความหวาน 12.27 ซึ่่.ซึ่่.เอส. อายุเกั็บเกั่�ยว 11-12 เดือน ลักัษัณะใบ ใบชีัน-ตรง ขนาดใบใหญ่ (มากกว่า 6.0 เซึ่นต่เมตร) คอใบ คอใบส่เหลืองอมเข่ยว ม่ลักษณะส่�เหล่�ยม ลิ้นใบ ลักษณะล่้นใบเป็็นแถบตรงกลางพองออกป็ลายเร่ยวแหลมที่ั้ง 2 ข้าง หูใบ ม่ห้ใบที่ั้ง 2 ด้าน ห้ใบด้านนอกม่ลักษณะแบบใบหอกสั้น ส่วนด้านในเป็็นร้ป็ลักษณะขอบตรง กัาบใบ ไม่ม่ขน ป้ล้อง ลำอ้อยส่เข่ยวอมเหลือง ลักษณะป็ล้องเป็็นที่รงกระบอก การจัดเร่ยงป็ล้องค่อนข้างตรง ส่ของป็ล้องเมื�อไม่ถ้กแดดม่ส่เหลืองอมเข่ยว ม่ไขค่อนข้างมาก ภาพตัดขวางของป็ล้องกลม ตา ลักษณะตาส่�เหล่�ยม น้นมาก ตำแหน่งยอดตาอย้่ต�ำกว่าวงเจร่ญ
254 หนังสือพันธิุ์อ้อยในป็ระเที่ศไที่ย ลักัษัณะป้ริะจำาพิันธุ์ของ “ตะวันออกั 2” ที่่�มา : บริิษััที่ อ้่ เอ้ส วิิจััยและพััฒนา จัำกััด ลัก็ษณะที่ร่งก็อ ก็าร่เร่ียุงตััวข้องปล้อง ลัก็ษณะห่ใบ ลัก็ษณะค่อใบ ลัก็ษณะตัา
หนังสือพันธิุ์อ้อยในป็ระเที่ศไที่ย 255 พิันธุ์อ้อย “ตะวันออกั 3” ลูกัผสมริะหว่าง แม่ x พิ่อ : TBy20-0214 x TBy22-0663 กัาริเจริิญเติบโต โตเร็ว ขนาดลำสม�ำเสมอ ความหวานส้ง ที่ริงกัอ ที่รงกอป็านกลาง ลักัษัณะใบ โค้งป็านกลาง คอใบ คอใบส่เข่ยว สามเหล่�ยมฐานเล็กขอบบนเร่ยบ ลิ้นใบ ตรงกลางโป็งเป็็นร้ป็สามเหล่�ยม หูใบ ม่ห้ใบที่ั้งสองข้าง ร้ป็ใบหอก ด้านนอกยาวกว่าด้านใน ป้ล้อง ลำอ้อยส่ม่วงเมื�อถ้กแสง ส่เหลืองเหลือบเข่ยวเมื�อไม่ถ้กแสง ลักษณะกลางโค้ง เร่ยงตัวค่อนข้างตรง ภาพตัดขวางป็ล้องร้ป็กลม ตา ลักษณะตาส่�เหล่�ยม น้นเล็กน้อย วงแหวนเหน้อจุดริากั น้นข่้นเห็นได้ชีัดเจน ม่การเร่ยงตัวของจุดกำเน่ดราก เป็็นระเบ่ยบ 2 แถว กัาริออกัดอกั ไม่ออกดอก กัาริหักัล้ม ไม่หักล้ม สภาพิพิ้้นที่่�และดินที่่�เหมาะสม เขตอาศัยน้ำฝน ในกลุ่มพื้นที่่�เนื้อด่นร่วนป็นที่ราย ผลผลิตอ้อย 18 ตันต่อไร่ ความหวาน 12.80 ซึ่่.ซึ่่.เอส. อายุเกั็บเกั่�ยว 11 - 12 เดือน
256 หนัังสืือพัันธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย ลักษณะประจำพันธุ์ของ “ตะวันออก 3” ที่่�มา : บริิษััท อีี เอส วิิจััยและพััฒนา จำกััด ลักษณะทรงกอ การเรียงตัวของปล้อง ลักษณะหูใบ ลักษณะคอใบ ลักษณะตา
หนังสือพันธิุ์อ้อยในป็ระเที่ศไที่ย 257 พิันธุ์อ้อย “ตะวันออกั 4” ลูกัผสมริะหว่าง แม่ x พิ่อ : TBy22-0398 x TBy26-0952 กัาริเจริิญเติบโต โตเร็ว ขนาดลำสม�ำเสมอ ความหวานส้ง ที่ริงกัอ ที่รงกอป็านกลาง ลักัษัณะใบ ชีัน-ป็ลายโค้ง คอใบ คอใบส่ม่วงเหลือบ สามเหล่�ยมฐานเว้าขอบบนเร่ยบ ลิ้นใบ แถบตรงกลางพองออกป็ลายเร่ยวแหลมที่ั้ง 2 ข้าง หูใบ ม่ห้ใบที่ั้งสองข้าง ด้านนอกขอบโค้ง ด้านในสามเหล่�ยม ป้ล้อง ลำอ้อยส่เข่ยวเหลือบเหลืองเมื�อถ้กแสง ส่เหลืองเหลือบเข่ยว เมื�อไม่ถ้กแสง การเร่ยงตัวค่อนข้างตรง ภาพตัดขวางป็ล้องร้ป็กลม ตา ลักษณะตาห้าเหล่�ยมค่อนมาที่างส่�เหล่�ยม น้นมาก กัาริออกัดอกั ไม่ออกดอก กัาริหักัล้ม ไม่หักล้ม สภาพิพิ้้นที่่�และดินที่่�เหมาะสม เหมาะสมที่่�ป็ล้กในเขตอาศัยน้ำฝนและเขตชีลป็ระที่าน ในกลุ่มพื้นที่่�เนื้อด่นร่วน ร่วนป็นที่ราย ในเขตพื้นที่่� จังหวัดสระแก้ว ผลผลิตอ้อย 19.83 ตันต่อไร่ ความหวาน 13.32 ซึ่่.ซึ่่.เอส. อายุเกั็บเกั่�ยว 11 - 12 เดือน
258 หนัังสืือพัันธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย ลักษณะประจำพันธุ์ของ “ตะวันออก 4” ที่่�มา : บริิษััท อีี เอส วิิจััยและพััฒนา จำกััด ลักษณะทรงกอ ลักษณะหูใบ ลักษณะคอใบ ลักษณะตา การเรียงตัวของปล้อง
หนัังสืือพัันธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย 259 รระบบการวิจัยและพัฒนาพันธุ์อ้อยแบบมีส่วนร่วม ะบบการวิิจััยและพััฒนาพัันธุ์์อ้้อยแบบมีีส่่วนร่่วม นายธวััช หะหมาน นัักวิิทยาศาสตร์์ชำนาญการพิิเศษ กองอุุตสาหกรรมอ้้อย น้้ำตาลทราย และอุุตสาหกรรมต่่อเนื่่�อง สำนัักงานคณะกรรมการอ้้อยและน้้ำตาลทราย ขั้้นตอนที่่� 1 การผสมพัันธุ์์อ้้อย (Hybridization) ทำการคััดเลืือกพ่่อแม่่พัันธุ์์ที่่�ดีีจากแปลงรวบรวมพัันธุ์์อ้้อย/แปลงพ่่อแม่่พัันธุ์์ (นำมาปลููกขยายเพิ่่�มขึ้้นพร้้อมทั้้งดููแลรัักษาอ้้อยอย่่างดีี จนกระทั่่�งอ้้อยโตเต็็มที่่�พร้้อม ผสมพัันธุ์์ก็ท็ ำผสมพัันธุ์์ ซึ่่�งดำเนิินการในปีีงบประมาณก่่อนหน้้านั้้น)ดำเนิินการผสมพัันธุ์์ อ้้อยด้้วยวิิธีี ConventionalBreedingโดยไม่มีี่การตััดต่่อพัันธุุกรรม (Non GMOsand Non Transgenic Plant) หลัังจากผสมพัันธุ์์เสร็็จแล้้วนำเมล็็ดที่่�ผสมได้้ไปเพาะเมล็็ด และย้้ายกล้้าลงถุุงเพาะชำประมาณ 50,000 โคลน นอกจากนี้้ ในกระบวนการจัับคู่่ผสมพัันธุ์์อ้้อย มีีนัักวิิจััยภููมิิภาคอื่่�นของสำนัักงาน คณะกรรมการอ้้อยและน้้ำตาลทรายเข้้าร่่วมดำเนิินการ เพื่่�อให้้เกิิดความรู้้ ความเข้้าใจ และมีีความเห็็นชอบในรููปแบบการ ดำเนิินงานไปในทิิศทางเดีียวกััน เพื่่�อเพิ่่�มประสิิทธิิภาพการพััฒนาพัันธุ์์อ้้อยของสำนัักงานคณะกรรมการอ้้อยและ น้้ำตาลทราย จึึงต้้องมีีการปรัับเปลี่่�ยนระบบการวิิจััยและพััฒนาพัันธุ์์อ้้อยให้้เกิิดการมีี ส่่วนร่่วมของผู้้มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียจากทุุกภาคส่่วน เสริิมสร้้างการรัับรู้้และการนำผลการ วิิจััยไปใช้้ประโยชน์์ ดัังนี้้
260 260 หนัังสืือพัั คู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย นธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย
หนัังสืือพัันคู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย ธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย 261 261
262 262 หนัังสืือพัั คู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย นธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย ขั้นตอนที่ 2 การคัดเลือกพันธุ์ครั้งที่ 1 (First Clones Selection) ท�าการย้ายกล้าลงปลูกในไร่ระยะปลูกความกว้างร่อง1.5เมตรระยะห่างระหว่าง ต้นกล้า0.6-0.75เมตรได้ประมาณ 1,800–2,000ต้นกล้า/ไร่จ�านวนทั้งสิ้นประมาณ 50,000ต้นกล้า (โคลน) พร้อมทั้งดูแลรักษาอ้อยอย่างดีเมื่ออ้อยโตเต็มที่อายุประมาณ 10-11เดือน (อ้อยปลูก)จึงด�าเนินท�าการคัดเลือกพันธุ์อ้อยโดยการประเมินด้วยสายตา จากนักวิจัย นักวิชาการและเจ้าหน้าที่พิจารณาจากลักษณะทางการเกษตรเช่น จ�านวน ล�าต่อกอ ความสูงอ้อย ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางล�าอ้อย และลักษณะทรงกอ รวมทั้งมี ความต้านทานต่อโรคและแมลงที่ส�าคัญในระดับที่ดีเป็นต้น ด�าเนินการคัดเลือกพันธุ์ อ้อยให้เหลือประมาณ 300 – 500 พันธุ์(โคลน) (ปีที่ 1) ขั้้นตอนที่่� 2 การคััดเลืือกพัันธุ์์ครั้้งที่่� 1 (First Clones Selection) ทำการย้้ายกล้้าลงปลููกในไร่่ระยะปลููกความกว้้างร่่อง1.5เมตรระยะห่่างระหว่่าง ต้้นกล้้า0.6-0.75เมตรได้้ประมาณ 1,800–2,000 ต้้นกล้้า/ไร่่จำนวนทั้้งสิ้้นประมาณ 50,000 ต้้นกล้้า (โคลน) พร้้อมทั้้งดููแลรัักษาอ้้อยอย่่างดีี เมื่่�ออ้้อยโตเต็็มที่่�อายุุประมาณ 10-11เดืือน (อ้้อยปลููก) จึึงดำเนิินทำการคััดเลืือกพัันธุ์์อ้้อยโดยการประเมิินด้้วยสายตา จากนัักวิิจััย นัักวิิชาการและเจ้้าหน้้าที่่� พิิจารณาจากลัักษณะทางการเกษตรเช่่น จำนวน ลำต่่อกอ ความสููงอ้้อย ขนาดเส้้นผ่่าศููนย์์กลางลำอ้้อย และลัักษณะทรงกอ รวมทั้้งมีี ความต้้านทานต่่อโรคและแมลงที่่�สำคััญในระดัับที่่�ดีี เป็็นต้้น ดำเนิินการคััดเลืือกพัันธุ์์ อ้้อยให้้เหลืือประมาณ 300 – 500 พัันธุ์์ (โคลน) (ปีีที่่� 1)
หนัังสืือพัันคู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย ธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย 263 263 ขั้นตอนที่ 3 การคัดเลือกพันธุ์ครั้งที่ 2 (Second Clones Selection) เมื่อด�าเนินการคัดเลือกอ้อยครั้งที่1จากอ้อยจ�านวน 50,000ต้นกล้า (โคลน) ได้ พันธุ์อ้อยที่ผ่านการคัดเลือกขั้นที่ 1 ประมาณ 300–500 พันธุ์(โคลน) โดยการปลูก พันธุ์ละหนึ่งแถว แถวยาว 2 เมตร ด�าเนินการ 2 ซ�้า พร้อมทั้งดูแลรักษาอ้อยอย่างดี เมื่ออ้อยโตเต็มที่ คัดเลือกพันธุ์อ้อยโดยอาศัยองค์ประกอบผลผลิตและคุณภาพความ หวาน ตลอดจนต้านทานต่อโรคและแมลงที่ดีระยะเวลาท�าการทดลอง2ฤดูกาล(อ้อย ปลูกและอ้อยตอปีที่1)คัดเลือกครั้งแรกในอ้อยปลูกและคัดเลือกครั้งที่สองในอ้อยตอ ปีที่1 (ปีที่2-3) ซึ่งการคัดเลือกทั้งสองครั้งนั้น มีนักวิจัยภูมิภาคอื่นของส�านักงานคณะ กรรมการอ้อยและน�้าตาลทรายเข้าร่วมด�าเนินการ ทั้งนี้คัดเลือกพันธุ์อ้อยให้ได้ประมาณ 30 – 60 พันธุ์ (โคลน) น�ามาเพิ่มปริมาณไว้ให้ได้ปริมาณเพียงพอส�าหรับน�าไปปลูก ทดสอบเพิ่มรวมเป็น 4 ที่ส่วนภูมิภาคของส�านักงานคณะกรรมการอ้อยและน�้าตาลทราย (ปีที่ 4) ขั้้นตอนที่่� 3 การคััดเลืือกพัันธุ์์ครั้้งที่่� 2 (Second Clones Selection) เมื่่�อดำเนิินการคััดเลืือกอ้้อยครั้้งที่่�1จากอ้้อยจำนวน 50,000 ต้้นกล้้า (โคลน) ได้้ พัันธุ์์อ้้อยที่่�ผ่่านการคััดเลืือกขั้้นที่่� 1 ประมาณ 300–500 พัันธุ์์ (โคลน) โดยการปลููก พัันธุ์์ละหนึ่่�งแถว แถวยาว 2 เมตร ดำเนิินการ 2 ซ้้ำ พร้้อมทั้้งดููแลรัักษาอ้้อยอย่่างดีี เมื่่�ออ้้อยโตเต็็มที่่� คััดเลืือกพัันธุ์์อ้้อยโดยอาศััยองค์์ประกอบผลผลิิตและคุุณภาพ ความหวาน ตลอดจนต้้านทานต่่อโรคและแมลงที่่�ดีี ระยะเวลาทำการทดลอง2ฤดููกาล (อ้้อยปลููก และอ้้อยตอปีีที่่� 1) คััดเลืือกครั้้งแรกในอ้้อยปลููก และคััดเลืือกครั้้งที่่�สองใน อ้้อยตอปีีที่่�1(ปีีที่่�2-3)ซึ่่�งการคััดเลืือกทั้้งสองครั้้งนั้้น มีีนัักวิิจััยภููมิิภาคอื่่�นของสำนัักงาน คณะกรรมการอ้้อยและน้้ำตาลทรายเข้้าร่่วมดำเนิินการ ทั้้งนี้้ คััดเลืือกพัันธุ์์อ้้อยให้้ได้้ ประมาณ 30 – 60 พัันธุ์์ (โคลน) นำมาเพิ่่�มปริิมาณไว้้ให้้ได้้ปริิมาณเพีียงพอสำหรัับ นำไปปลููกทดสอบเพิ่่�มรวมเป็็น 4 ที่่� ส่่วนภููมิิภาคของสำนัักงานคณะกรรมการอ้้อยและ น้้ำตาลทราย (ปีีที่่� 4)
264 264 หนัังสืือพัั คู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย นธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย
หนัังสืือพัันคู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย ธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย 265 265 ขั้นตอนที่ 4 การเปรียบเทียบพันธุ์เบื้องต้น (Preliminary Yield Trial, PYT) น�าพันธุ์อ้อยที่คัดเลือกและผ่านการเพิ่มปริมาณไว้จ�านวน 30–60 พันธุ์ (โคลน) ไปปลูกทดลองหน่วยงานส่วนภูมิภาคของส�านักงานคณะกรรมการอ้อยและน�้าตาลทราย โดยการวางแผนการทดลองแบบ RCB มี3 ซ�้า ปลูกพันธุ์ละ 2 - 3 แถว ความยาวแถว 2 - 3 เมตร พร้อมทั้งการเก็บข้อมูลการเจริญเติบโต การเข้าท�าลายโรคและแมลงตาม วิธีการมาตรฐาน เมื่ออ้อยอายุที่1,3และ6เดือน และดูแลรักษาอ้อยอย่างดีหลังจาก นั้นเมื่ออ้อยโตเต็มที่ท�าการคัดเลือกพันธุ์อ้อยโดยอาศัยองค์ประกอบผลผลิตและคุณภาพ ความหวานตลอดจนต้านทานต่อโรคและแมลงที่ส�าคัญ ด�าเนินการทดลอง 2 ฤดูกาล (อ้อยปลูก และอ้อยตอปีที่ 1) (ปีที่ 5-6) คัดเลือกพันธุ์อ้อยให้ได้ประมาณ 12-14 พันธุ์ (โคลน) ขั้้นตอนที่่� 4 การเปรีียบเทีียบพัันธุ์์เบื้้องต้้น (Preliminary Yield Trial, PYT) นำพัันธุ์์อ้้อยที่่�คััดเลืือกและผ่่านการเพิ่่�มปริิมาณไว้้จำนวน 30–60 พัันธุ์์ (โคลน) ไปปลููกทดลองหน่่วยงานส่่วนภููมิิภาคของสำนัักงานคณะกรรมการอ้้อยและน้้ำตาลทราย โดยการวางแผนการทดลองแบบ RCB มีี 3 ซ้้ำ ปลููกพัันธุ์์ละ 2 - 3 แถว ความยาวแถว 2 - 3 เมตร พร้้อมทั้้งการเก็็บข้้อมููลการเจริิญเติิบโต การเข้้าทำลายโรคและแมลงตาม วิิธีีการมาตรฐาน เมื่่�ออ้้อยอายุุที่่�1,3และ6เดืือน และดููแลรัักษาอ้้อยอย่่างดีี หลัังจาก นั้้นเมื่่�ออ้้อยโตเต็็มที่่�ทำการคััดเลืือกพัันธุ์์อ้้อยโดยอาศััยองค์ป์ระกอบผลผลิิตและคุุณภาพ ความหวานตลอดจนต้้านทานต่่อโรคและแมลงที่่�สำคััญ ดำเนิินการทดลอง 2 ฤดููกาล (อ้้อยปลููก และอ้้อยตอปีีที่่� 1) (ปีีที่่� 5-6) คััดเลืือกพัันธุ์์อ้้อยให้้ได้้ประมาณ 12-14 พัันธุ์์ (โคลน) คู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย 265 ขั้นตอนที่ 4 การเปรียบเทียบพันธุ์เบื้องต้น (Preliminary Yield Trial, PYT) น�าพันธุ์อ้อยที่คัดเลือกและผ่านการเพิ่มปริมาณไว้จ�านวน 30–60 พันธุ์ (โคลน) ไปปลูกทดลองหน่วยงานส่วนภูมิภาคของส�านักงานคณะกรรมการอ้อยและน�้าตาลทราย โดยการวางแผนการทดลองแบบ RCB มี3 ซ�้า ปลูกพันธุ์ละ 2 - 3 แถว ความยาวแถว 2 - 3 เมตร พร้อมทั้งการเก็บข้อมูลการเจริญเติบโต การเข้าท�าลายโรคและแมลงตาม วิธีการมาตรฐาน เมื่ออ้อยอายุที่1,3และ6เดือน และดูแลรักษาอ้อยอย่างดีหลังจาก นั้นเมื่ออ้อยโตเต็มที่ท�าการคัดเลือกพันธุ์อ้อยโดยอาศัยองค์ประกอบผลผลิตและคุณภาพ ความหวานตลอดจนต้านทานต่อโรคและแมลงที่ส�าคัญ ด�าเนินการทดลอง 2 ฤดูกาล (อ้อยปลูก และอ้อยตอปีที่ 1) (ปีที่ 5-6) คัดเลือกพันธุ์อ้อยให้ได้ประมาณ 12-14 พันธุ์ (โคลน)
266 266 หนัังสืือพัั คู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย นธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย ขั้นตอนที่ 5 การเปรียบเทียบพันธุ์มาตรฐาน (Standard Yield Trial, SYT) น�าพันธุ์อ้อยที่คัดเลือกได้จากขั้นเปรียบเทียบพันธุ์มาตรฐานประมาณ 12-14 พันธุ์ (โคลน) ไปปลูกทดลองภายในพื้นที่ของหน่วยงานในส่วนภูมิภาคของส�านักงานคณะ กรรมการอ้อยและน�้าตาลทราย โดยวางแผนการทดลองแบบ RCB มี 4 ซ�้า ปลูกอ้อย พันธุ์ละ 4 - 5 ร่อง ร่องยาว 6 - 8 เมตร พร้อมด้วยมีพันธุ์อ้อยทดสอบเปรียบเทียบ (Check) จ�านวน 1-2 สายพันธุ์พร้อมทั้งการเก็บข้อมูลการเจริญเติบโตการเข้าท�าลาย ของโรคและแมลงศัตรูอ้อยที่ส�าคัญ เมื่ออ้อยอายุที่ 1, 3 และ 6 เดือน และดูแลรักษา อ้อยอย ่างดีหลังจากนั้นเมื่ออ้อยโตเต็มที่ ท�าการคัดเลือกพันธุ์อ้อยโดยอาศัยองค์ ประกอบผลผลิตและคุณภาพความหวานตลอดจนต้านทานต่อโรคและแมลงที่ดีด�าเนิน การทดลอง 3 ฤดูกาล (อ้อยปลูก อ้อยตอปีที่ 1 และอ้อยตอปีที่ 2) (ปีที่ 7-9) คัดเลือก พันธุ์อ้อยให้ได้ประมาณ 4-6 พันธุ์(โคลน) ขั้้นตอนที่่� 5 การเปรีียบเทีียบพัันธุ์์มาตรฐาน (Standard Yield Trial, SYT) นำพัันธุ์์อ้้อยที่่�คััดเลืือกได้้จากขั้้นเปรีียบเทีียบพัันธุ์์มาตรฐานประมาณ12-14 พัันธุ์์ (โคลน) ไปปลููกทดลองภายในพื้้นที่่�ของหน่่วยงานในส่่วนภููมิิภาคของสำนัักงานคณะ กรรมการอ้้อยและน้้ำตาลทราย โดยวางแผนการทดลองแบบ RCB มีี 4 ซ้้ำ ปลููกอ้้อย พัันธุ์์ละ 4 - 5 ร่่อง ร่่องยาว 6 - 8 เมตร พร้้อมด้้วยมีีพัันธุ์์อ้้อยทดสอบเปรีียบเทีียบ (Check) จำนวน 1-2 สายพัันธุ์์ พร้้อมทั้้งการเก็็บข้้อมููลการเจริิญเติิบโตการเข้้าทำลาย ของโรคและแมลงศััตรููอ้้อยที่่�สำคััญ เมื่่�ออ้้อยอายุุที่่� 1, 3 และ 6 เดืือน และดููแลรัักษา อ้้อยอย่่างดีี หลัังจากนั้้นเมื่่�ออ้้อยโตเต็็มที่่� ทำการคััดเลืือกพัันธุ์์อ้้อยโดยอาศััยองค์์ ประกอบผลผลิิตและคุุณภาพความหวานตลอดจนต้้านทานต่่อโรคและแมลงที่่�ดีี ดำเนิิน การทดลอง 3 ฤดููกาล (อ้้อยปลููก อ้้อยตอปีีที่่� 1 และอ้้อยตอปีีที่่� 2) (ปีีที่่� 7-9) คััดเลืือก พัันธุ์์อ้้อยให้้ได้้ประมาณ 4-6 พัันธุ์์ (โคลน)
หนัังสืือพัันคู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย ธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย 267 267 นอกจากนี้ก่อนน�าพันธุ์อ้อยเข้าท�าสอบในขั้นตอนการเปรียบเทียบพันธุ์มาตรฐาน ให้แจ้งรายชื่อชนิดพันธุ์อ้อย หรือประสานงานเพื่อน�าส่งชนิดพันธุ์อ้อยให้แก่หน่วยงาน ด�าเนินงานที่เชื่อมโยง -ศูนย์ส่งเสริมอุตสาหกรรมอ้อยและน�้าตาลทรายภาคที่2ด�าเนินการทดสอบ อายุการเก็บเกี่ยวอ้อย -ศูนย์ส่งเสริมอุตสาหกรรมอ้อยและน�้าตาลทรายภาคที่3ด�าเนินการทดสอบ ความต้านทานต่อการเกิดโรคเหี่ยวเน่าแดง และโรคแส้ด�า -ศูนย์ส่งเสริมอุตสาหกรรมอ้อยและน�้าตาลทรายภาคที่4ด�าเนินการทดสอบ ความต้องการดิน ปุ๋ย และน�้าของพันธุ์อ้อย นอกจากนี้้ ก่่อนนำพัันธุ์์อ้้อยเข้้าทดสอบในขั้้นตอนการเปรีียบเทีียบพัันธุ์์มาตรฐาน ให้้แจ้้งรายชื่่�อชนิิดพัันธุ์์อ้้อย หรืือประสานงานเพื่่�อนำส่่งชนิิดพัันธุ์์อ้้อยให้้แก่่หน่่วยงาน ดำเนิินงานที่่�เชื่่�อมโยง - ศููนย์ส่์ ่งเสริิมอุุตสาหกรรมอ้้อยและน้้ำตาลทรายภาคที่่�2ดำเนิินการทดสอบ อายุุการเก็็บเกี่่�ยวอ้้อย - ศููนย์ส่์ ่งเสริิมอุุตสาหกรรมอ้้อยและน้้ำตาลทรายภาคที่่�3ดำเนิินการทดสอบ ความต้้านทานต่่อการเกิิดโรคเหี่่�ยวเน่่าแดง และโรคแส้้ดำ - ศููนย์ส่์ ่งเสริิมอุุตสาหกรรมอ้้อยและน้้ำตาลทรายภาคที่่�4ดำเนิินการทดสอบ ความต้้องการดิิน ปุ๋๋�ย และน้้ำของพัันธุ์์อ้้อย
268 268 หนัังสืือพัั คู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย นธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย ขั้นตอนที่ 6 การทดสอบพันธุ์ในไร่เกษตรกร (Field Test) น�าพันธุ์อ้อยที่คัดเลือกได้ประมาณ 3-6 พันธุ์ (โคลน) ไปปลูกทดสอบในแปลง เกษตรกรชาวไร่อ้อยของแต่ละภาค ซึ่งเป็นหัวหน้ากลุ่มการเรียนรู้เพื่อการพัฒนาด้าน อ้อยซึ่งเชื่อมโยงกับโครงการศูนย์การเรียนรู้และกลุ่มการเรียนรู้เพื่อการพัฒนาด้านอ้อย จ�านวน 8ศูนย์การเรียนรู้ศูนย์การเรียนรู้ละ 5 แปลง รวมทั้งสิ้นจ�านวน 40 แปลง โดย ปลูกพันธุ์ละไม่น้อยกว่า 400 ตารางเมตร พร้อมมอบหมายให้เกษตรชาวไร่อ้อยที่ร่วม ขั้้นตอนที่่� 6 การทดสอบพัันธุ์์ในไร่่เกษตรกร (Field Test) นำพัันธุ์์อ้้อยที่่�คััดเลืือกได้้ประมาณ 3-6 พัันธุ์์ (โคลน) ไปปลููกทดสอบในแปลง เกษตรกรชาวไร่่อ้้อยของแต่่ละภาค ซึ่่�งเป็็นหััวหน้้ากลุ่่มการเรีียนรู้้เพื่่�อการพััฒนาด้้าน อ้้อยซึ่่�งเชื่่�อมโยงกัับโครงการศููนย์์การเรีียนรู้และก้ ลุ่่มการเรีียนรู้เ้พื่่�อการพััฒนาด้้านอ้้อย จำนวน 8 ศููนย์์การเรีียนรู้้ ศููนย์์การเรีียนรู้้ละ 5 แปลง รวมทั้้งสิ้้นจำนวน 40 แปลง โดย ปลููกพัันธุ์์ละไม่่น้้อยกว่่า 400 ตารางเมตร พร้้อมมอบหมายให้้เกษตรชาวไร่่อ้้อยที่่�ร่่วม
หนัังสืือพัันคู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย ธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย 269 269 จัดท�าแปลงอ้อยดูแลรักษาอ้อยอย่างดีตามหลักวิชาการที่ถูกต้องและเหมาะสม ด�าเนิน การเก็บข้อมูลต่างๆโดยการประเมินพึงพอใจต่อพันธุ์อ้อยและประเมินการยอมรับของ เกษตรกรชาวไร่อ้อยกลุ่มการเรียนรู้เพื่อการพัฒนาด้านอ้อย เมื่ออ้อยอายุ ที่ 4 และ 8 เดือน และก่อนการเก็บเกี่ยว และจึงน�าผลค�าตอบที่ได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันในการ ประชุมสรุปผลการด�าเนินงานประจ�าปีโครงการศูนย์การเรียนรู้และกลุ่มการเรียนรู้เพื่อ การพัฒนาด้านอ้อยที่ส�านักงานคณะกรรมการอ้อยและน�้าตาลทรายด�าเนินการในแต่ละ ปี ภายหลังการได้ข้อสรุปชนิดพันธุ์อ้อยที่มีประสิทธิภาพในการให้ผลผลิตและ คุณภาพ รวมทั้งสามารถปรับตัวได้ในหลายพื้นที่ปลูกอ้อยแล้วจึงคัดเลือกเพียง1-2สาย พันธุ์ต่อปีเพื่อน�าไปสู่ขั้นตอนการจัดท�าข้อมูลรับรองพันธุ์อ้อย ขณะเดียวกันเกษตรกร ชาวไร่อ้อยรายใด หรือหน่วยงานในภาคส่วนใดที่มีพันธุ์อ้อยนั้นอยู่ ก็ให้เพิ่มปริมาณให้ ได้มากที่สุด เพื่อการกระจายพันธุ์อ้อยออกไป จััดทำแปลงอ้้อยดููแลรัักษาอ้้อยอย่่างดีีตามหลัักวิิชาการที่่�ถููกต้้องและเหมาะสม ดำเนิิน การเก็็บข้้อมููลต่่าง ๆ โดยการประเมิินพึึงพอใจต่่อพัันธุ์์อ้้อย และประเมิินการยอมรัับ ของเกษตรกรชาวไร่่อ้้อยกลุ่่มการเรีียนรู้้เพื่่�อการพััฒนาด้้านอ้้อยเมื่่�ออ้้อยอายุุที่่�4และ 8 เดืือน และก่่อนการเก็็บเกี่่�ยว และจึึงนำผลคำตอบที่่�ได้้แลกเปลี่่�ยนเรีียนรู้้ร่่วมกัันใน การประชุุมสรุปผุลการดำเนิินงานประจำปีีโครงการศููนย์์การเรีียนรู้และก้ ลุ่่มการเรีียนรู้้ เพื่่�อการพััฒนาด้้านอ้้อยที่่�สำนัักงานคณะกรรมการอ้้อยและน้้ำตาลทรายดำเนิินการ ในแต่่ละปีี ภายหลัังการได้้ข้้อสรุุปชนิิดพัันธุ์์อ้้อยที่่�มีีประสิิทธิิภาพในการให้้ผลผลิิตและ คุุณภาพ รวมทั้้งสามารถปรัับตััวได้้ในหลายพื้้นที่่�ปลููกอ้้อยแล้้ว จึึงคััดเลืือกเพีียง1-2สาย พัันธุ์์ต่่อปีีเพื่่�อนำไปสู่่ขั้้นตอนการจััดทำข้้อมููลรัับรองพัันธุ์์อ้้อย ขณะเดีียวกัันเกษตรกร ชาวไร่่อ้้อยรายใด หรืือหน่่วยงานในภาคส่่วนใดที่่�มีีพัันธุ์์อ้้อยนั้้นอยู่่ ก็็ให้้เพิ่่�มปริิมาณให้้ ได้้มากที่่�สุุด เพื่่�อการกระจายพัันธุ์์อ้้อยออกไป
270 270 หนัังสืือพัั คู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย นธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย ขั้นตอนที่ 7 การจัดท�าข้อมูลเพื่อขอรับรองเป็นพันธุ์อ้อยส่งเสริม และการกระ จายพันธุ์ น�าพันธุ์อ้อยที่ผ่านกระบวนการตามล�าดับขั้นตอนที่1-6 ซึ่งมีเพียง 1-2 สายพันธุ์ ต่อไป ไปปลูกและศึกษาลักษณะทางด้านการเกษตร ลักษณะทางสัณฐานวิทยา (Morphology) เพื่อด�าเนินการจ�าแนกลักษณะพันธุ์อ้อยและด�าเนินการจัดท�าข้อมูลทางด้าน DNA FingerPrintและ DNA Marker พร้อมรวบรวมข้อมูลและเสนอต่อคณะกรรมการ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อขอการรับรองเป็นพันธุ์อ้อยส่งเสริมของส�านักงานคณะกรรมการอ้อย และน�้าตาลทรายต่อไป นอกจากนี้ด�าเนินการเพิ่มปริมาณอ้อยสายพันธุ์ที่ดีดังกล่าวอย่าง รวดเร็ว โดยวิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อโดยการวางบนอาหารแข็ง หรือด้วยวิธีการ TemporaryImmersionBioreactor (TIB)และกระจายไปตามเครือข่ายต่างๆ ที่ได้รับการ จัดตั้งไว้ต่อไป นอกจากนี้ส ่วนที่มีความส�าคัญเชื่อมโยงกันคือ การพัฒนาระบบเทคโนโลยี สารสนเทศเพื่อรองรับการวิจัยและพัฒนาพันธุ์อ้อยการประยุกต์ใช้ระบบเทคโนโลยีชีว โมเลกุล และการสร้างความเชื่อมโยงระหว่างหน่วยงานวิจัยและพัฒนาพันธุ์อ้อยทั้ง ภายในและต่างประเทศการเผยแพร่งานวิจัยให้เป็นที่ยอมรับ การสร้างเครือข่ายผู้มีส่วน ได้ส่วนเสียเพื่อการวิจัยและพัฒนาพันธุ์อ้อยที่มีประสิทธิภาพ และการเปิดกว้างให้มีการ รับฟังความคิดเห็นและข้อเสนอแนะจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสียความต้องการดิน ปุ๋ย และ น�้าของพันธุ์อ้อย ขั้้นตอนที่่� 7 การจััดทำข้้อมููลเพื่่�อขอรัับรองเป็็นพัันธุ์์อ้้อยส่่งเสริิม และ การกระจายพัันธุ์์ นำพัันธุ์์อ้้อยที่่�ผ่่านกระบวนการตามลำดัับขั้้นตอนที่่�1-6 ซึ่่�งมีีเพีียง 1-2 สายพัันธุ์์ ต่่อไป ไปปลููกและศึึกษาลัักษณะทางด้้านการเกษตร ลัักษณะทางสััณฐานวิิทยา (Morphology) เพื่่�อดำเนิินการจำแนกลัักษณะพัันธุ์์อ้้อย และดำเนิินการจััดทำข้้อมููล ทางด้้าน DNA Finger Print และ DNA Marker พร้้อมรวบรวมข้้อมููลและเสนอต่่อ คณะกรรมการที่่�เกี่่�ยวข้้อง เพื่่�อขอการรัับรองเป็็นพัันธุ์์อ้้อยส่่งเสริิมของสำนัักงาน คณะกรรมการอ้้อยและน้้ำตาลทรายต่่อไป นอกจากนี้้ ดำเนิินการเพิ่่�มปริิมาณอ้้อย สายพัันธุ์์ที่่�ดีีดัังกล่่าวอย่่างรวดเร็็ว โดยวิิธีีการเพาะเลี้้ยงเนื้้อเยื่่�อโดยการวางบนอาหารแข็็ง หรืือด้้วยวิิธีีการ Temporary Immersion Bioreactor (TIB) และกระจายไปตาม เครืือข่่ายต่่าง ๆ ที่่�ได้้รัับการจััดตั้้งไว้้ต่่อไป นอกจากนี้้ ส่่วนที่่�มีีความสำคััญเชื่่�อมโยงกััน คืือ การพััฒนาระบบเทคโนโลยีี สารสนเทศเพื่่�อรองรัับการวิิจััยและพััฒนาพัันธุ์์อ้้อย การประยุุกต์์ใช้้ระบบเทคโนโลยีี ชีีวโมเลกุุล และการสร้้างความเชื่่�อมโยงระหว่่างหน่่วยงานวิิจััยและพััฒนาพัันธุ์์อ้้อย ทั้้งภายในและต่่างประเทศการเผยแพร่่งานวิิจััยให้้เป็็นที่่�ยอมรัับ การสร้้างเครืือข่่ายผู้้มีีส่่วน ได้ส่้่วนเสีียเพื่่�อการวิิจััยและพััฒนาพัันธุ์์อ้้อยที่่�มีีประสิิทธิภาพิและการเปิิดกว้้างให้มีี้การ รัับฟัังความคิิดเห็็นและข้้อเสนอแนะจากผู้้มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียความต้้องการดิิน ปุ๋๋�ย และ น้้ำของพัันธุ์์อ้้อย
หนัังสืือพัันคู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย ธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย 271 271
272 272 หนัังสืือพัั คู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย นธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย
หนัังสืือพัันคู่มือแนะน�ำพันธุ์อ้อย ธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย 273 273 กระบวนการวิจัยและพัฒนาพันธุ์อ้อยตามแบบมีส่วนร่วมที่ส�านักงานคณะกรรมการ อ้อยและน�้าตาลทราย จะพัฒนาเพื่อการด�าเนินการที่ดียิ่งขึ้นในอนาคต
274 หนังสือพันธิุ์อ้อยในป็ระเที่ศไที่ย กัาริพิัฒนาริะบบกัาริวิจัยและพิัฒนาพิันธุ์อ้อย แบบม่ส่วนริ่วมในเชิงนโยบาย ข้อเสนอแนะเชี่งนโยบาย เพื�อ “ขับเคลื�อนการว่จัยและพัฒนาพันธิุ์อ้อยแบบม่ส่วน ร่วม” ได้แก่ กรอบแนวค่ดที่่�ต้องดำเน่นการเพ่�มเต่มเพื�อพัฒนาระบบการป็รับป็รุงพันธิุ์ อ้อย การที่ดสอบพันธิุ์อ้อย และการส่งเสร่มพันธิุ์อ้อยอย่างครบวงจรของสำนักงานคณะ กรรมการอ้อยและน้ำตาลที่รายที่่�ต้องดำเน่นการ ดังน่้ 1. การจัดที่ำแผู้นแม่บที่การว่จัยและพัฒนาพันธิุ์อ้อยอย่างม่ส่วนร่วม พร้อมด้วย แผู้นการขับเคลื�อนในระยะเร่งด่วน กลาง และยาว 2. พัฒนาศ้นย์กลางการป็รับป็รุงพันธิุ์อ้อย (Thailand Sugarcane Breeding Center) ให้เป็็นแกนกลางสำหรับการพัฒนาในทีุ่กม่ต่ที่่�เก่�ยวข้อง ที่ั้งเรื�องของโครงสร้าง พื้นฐานเพื�อการป็รับป็รุงพันธิุ์อ้อยที่่�ม่ป็ระส่ที่ธิ่ภาพ 3. สร้างความร่วมมือในร้ป็แบบบันที่่กความเข้าใจ (MOU) ระหว่างหน่วยงาน ป็รับป็รุงพันธิุ์อ้อยของสำนักงาน กับหน่วยงานอื�น ที่่�ม่ร้ป็แบบการป็ฏ่บัต่งานในแนวที่าง เด่ยวกัน 4. พัฒนาระบบเที่คโนโลย่สารสนเที่ศ ระบบฐานข้อม้ล application ระบบป็ฏ่บัต่ การ Android และ iOS ที่ั้ง software และ hardware เพื�อเพ่�มป็ระส่ที่ธิ่ภาพการ ป็รับป็รุงพันธิุ์อ้อย และการคัดเลือกพันธิุ์อ้อย 5. พัฒนาระบบธินาคารเชีื้อพันธิุกรรมอ้อยนานาชีาต่ (International Sugarcane Germplasm Bank) พร้อมพัฒนาระบบการแลกเป็ล่�ยนเชีื้อพันธิุกรรมอ้อยในระดับ นานาชีาต่เพื�อสนับสนุนการป็รับป็รุงพันธิุ์ 6. พัฒนาระบบเที่คโนโลย่ชี่วภาพ เที่คโนโลย่ชี่วโมเลกุล DNA Finger Print และ DNA Marker เพื�อเพ่�มป็ระส่ที่ธิ่ภาพการป็รับป็รุงพันธิุ์ 7. ศ่กษาแนวที่างพันธิุว่ศวกรรม เพื�อการเพ่�มป็ระส่ที่ธิ่ภาพการป็รับป็รุงพันธิุ์อ้อย โดยการคัดเลือกหาย่นที่่�ควบคุมลักษณะที่่�สำคัญ เชี่น การที่นแล้ง การสะสมความหวาน เป็็นต้น เพื�อรองรับการพัฒนาพันธิุว่ศวกรรมในอนาคต
หนัังสืือพัันธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย 275 8. การพััฒนางานวิิจััยเพื่่�อรองรัับงานปรัับปรุุงพัันธุ์์ งานทดสอบพัันธุ์์อ้้อย การบริิหารจััดการไร่่อ้้อย เครื่่�องจัักรกลการเกษตร การจััดการโรคและแมลงศััตรููอ้้อย และการจััดการ 9. การนำเสนอ เผยแพร่่งานวิิจััยเรื่่�องพัันธุ์์อ้้อยและงานวิิจััยที่่�เกี่่�ยวข้้อง ทั้้งภายในประเทศ และระดัับนานาชาติิ 10. การพััฒนาบุุคลากรด้้านการปรัับปรุุงพัันธุ์์อ้้อย การคััดเลืือกพัันธุ์์อ้้อย และ การส่่งเสริิมพัันธุ์์อ้้อยเพื่่�อสร้้างระบบงานที่่�เชื่่�อมโยง ต่่อเนื่่�องและเพิ่่�มประสิิทธิภาพการิ ปฏิิบััติิงาน 11. สร้้างเครืือข่่ายนัักปรัับปรุุงพัันธุ์์อ้้อย เครืือข่่ายนัักคััดเลืือกพัันธุ์์อ้้อย และ เครืือข่่ายนัักส่่งเสริิมพัันธุ์์อ้้อย 12. สร้้างเครืือข่่ายกัับหน่่วยงานในระดัับท้้องถิ่่�น เพื่่�อสร้้างและส่่งเสริิมเครืือข่่าย การกระจายพัันธุ์์อ้้อย 13. สร้้างการมีีส่่วนร่่วมของผู้้มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียจากทุุกภาคส่่วน (Stakeholder) พัันธุ์์อ้้อยถืือเป็็นปััจจััยเริ่่�มต้้นของการพััฒนาการต่่อยอดและการขยายผล ในอุุตสาหกรรมอ้้อยและน้้ำตาลทรายของไทย ซึ่่�งการให้้ความสนใจของทุุกภาค ส่่วนในการเข้้ามามีีส่่วนร่่วมในอุุตสาหกรรมอ้้อยและน้้ำตาลทราย จึึงเป็็นกลไก หนึ่่�งที่่�สามารถส่่งเสริิมให้้การวิิจััยและพััฒนาด้้านอ้้อยสามารถดำเนิินการไปได้้ อย่่างมีีประสิิทธิิภาพมากยิ่่�งขึ้้น อย่่างไรก็็ตาม นอกเหนืือจากพัันธุ์์อ้้อยแล้้ว ยัังมีี เรื่่�องราวอื่่�น ๆ อีีกหลายอย่่างที่่�เป็็นองค์ป์ระกอบของการเพิ่่�มผลผลิิตภาพอ้้อยและ น้้ำตาลทราย อาทิิ การบริิหารจััดการไร่่อ้้อยที่่�ถููกต้้องและเหมาะสม ก็็เป็็นส่่วน หนึ่่�งที่่�ผลัักดัันและขัับเคลื่่�อนอุุตสาหกรรมอ้้อยและน้้ำตาลทรายของไทยให้มีี้ความ ยั่่�งยืืน สืืบไป
276 หนังสือพันธิุ์อ้อยในป็ระเที่ศไที่ย จ่รวัฒน์ เที่อดพ่ที่ักษ์พงษ์ ผู้้้อำนวยการศ้นย์ส่งเสร่มอุตสาหกรรมอ้อยและน้ำตาลที่รายภาคที่่� 1 กัาริเล้อกัใช้พิันธุ์อ้อยที่่�เหมาะสม 1. สภาพิพิ้้นที่่�และชนิดดิน 1.1 สภาพพื้นที่่� แบ่งเป็็น 3 ลักษณะ ได้แก่ - ที่่�ลุ่มม่น้ำขังในชี่วงฤด้ฝน (น้ำมาก) ควรเลือกใชี้พันธิุ์ที่่�ที่นต่อสภาพน้ำแชี่ ขังได้ด่ - ที่่�ราบม่การะบายน้ำด่ (น้ำพอด่) ใชี้ได้ทีุ่กพันธิุ์ - ที่่�ดอน (ฤด้แล้งมักขาดน้ำ, น้ำน้อย) ควรเลือกพันธิุ์ที่่�ไม่ชีอบน้ำแชี่ขัง แต่ ม่ความที่นแล้งได้ด่ 1.2 ชีน่ดด่น แบ่งเป็็น 3 ชีน่ด - ด่นเหน่ยว ควรเลือกพันธิุ์ที่่�เจร่ญเต่บโตได้ด่ในด่นเหน่ยวและที่นต่อสภาพ น้ำแชี่ขังได้ด่ - ด่นร่วน ใชี้ได้ทีุ่กพันธิุ์ แต่ควรจะเป็็นพันธิุ์ที่่�ม่ศักยภาพในการให้ผู้ลผู้ล่ตที่่�ส้ง - ด่นที่ราย ควรเลือกพันธิุ์ที่่�เจร่ญเต่บโตได้ด่ในด่นที่รายและที่นต่อความแห้ง แล้งได้ด่ 2. ช่วงเวลาป้ลูกั 2.1 ป็ล้กอ้อยต้นฝน (ป็ลายเมษายน-ต้นม่ถุนายน) ควรเลือกพันธิุ์อ้อยที่่�โตเร็ว สะสมน้ำตาลเร็วม่อายุการเก็บเก่�ยว 9-10 เดือน (พันธิุ์เบา) 2.2 ป็ล้กอ้อยน้ำราด หรือน้ำส้บ (มกราคม-ม่นาคม) ควรเลือกพันธิุ์ที่่�ม่การเจร่ญ เต่บโตเร็ว-ป็านกลาง ม่อายุการเก็บเก่�ยว 11-12 เดือน (พันธิุ์กลาง) สิ�งที่่�ควริพิิจาริณาในกัาริเล้อกัใช้พิันธุ์อ้อย
หนัังสืือพัันธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย 277 2.3 ปลููกอ้้อยข้้ามแล้้ง (พฤศจิิกายน-ธัันวาคม)ควรเลืือกพัันธุ์์ที่่�มีีการเจริิญเติิบโต ทางลำต้้นในช่่วง 4 เดืือนแรกช้้า แต่่มีีการพััฒนาระบบรากที่่�ดีี เพราะในช่่วงฤดููแล้้งดิิน มัักมีีความชื้้นน้้อย หากเลืือกใช้้พัันธุ์์ที่่�มีีการเจริิญเติิบโตทางลำต้้นในช่่วงแรกเร็็ว พืืชจะ ต้้องการน้้ำและธาตุุอาหารมาก พืืชมีีโอกาสได้้รัับน้้ำและธาตุุอาหารในช่่วง4เดืือนแรก ไม่่เพีียงพอ จะชะงัักการเจริิญเติิบโต ควรเป็็นพัันธุ์์ที่่�มีีอายุุการเก็็บเกี่่�ยว 13-15 เดืือน (พัันธุ์์หนััก) 3. วิิธีีการเก็็บเกี่่�ยว 3.1 คนตััดมััด ควรเป็็นพัันธุ์์ที่่�มีีขนาดลำปานกลาง-ใหญ่่ น้้ำหนัักต่่อลำสููง ลอก กาบง่่าย ไม่่มีีขนหลัังกาบใบ การหัักล้้มน้้อย ไม่่ออกดอก (กรณีีใช้้ยอดมััด) 3.2 คนตััดไม่่มััด (ใช้้รถคีีบ) ควรเป็็นพัันธุ์์ที่่�มีีขนาดลำปานกลาง - ใหญ่่ น้้ำหนััก ต่่อลำสููง ลอกกาบง่่าย ไม่่มีีขนหลัังกาบใบการหัักล้้มน้้อย 3.3 รถตััด ควรเป็็นพัันธุ์์ที่่�มีีขนาดลำปานกลาง จำนวนลำต่่อกอสููง น้้ำหนัักต่่อ ลำสููงลอกกาบง่่าย 4. โรคและแมลงศััตรููอ้้อยที่่�ระบาดทำลาย 4.1 ต้้องทราบว่่าในพื้้นที่่�ปลููกอ้้อยของตนและพื้้นที่่�ใกล้้เคีียงมีีโรคอ้้อยใดบ้้างที่่�เคย มีีการระบาดทำลายเช่่น โรคเหี่่�ยวเน่่าแดง โรคเน่่าคออ้้อย โรคแส้้ดำ โรคใบขาว ควร เลืือกใช้้พัันธุ์์อ้้อยที่่�มีีความต้้านทานต่่อโรคที่่�เคยมีีการระบาดทำลายในสภาพท้้องถิ่่�นนั้้น ๆ 4.2 ต้้องทราบว่่าในพื้้นที่่�ปลููกอ้้อยของตนและพื้้นที่่�ใกล้้เคีียงมีีแมลงศััตรููอ้้อยชนิิด ใดที่่�เคยมีีการระบาดทำลาย เช่่น หนอนกออ้้อย แมลงหวี่่�ขาว ไรแดง หรืือด้้วงหนวด ยาวควรเลืือกใช้พั้ ันธุ์์อ้้อยที่่�มีีความต้้านทานต่่อแมลงที่่�เคยมีีการระบาดทำลายในสภาพ ท้้องถิ่่�นนั้้น ๆ หรืือเป็็นพัันธุ์์ที่่�แมลงไม่่ชอบทำลาย
278 หนังสือพันธิุ์อ้อยในป็ระเที่ศไที่ย 5. ลักัษัณะที่างกัาริเกัษัตริที่่�สำคัญ ได้แกั่ 5.1 ผู้ลผู้ล่ตอ้อย (เฉล่�ยที่ั้งอ้อยป็ล้กและอ้อยตอไม่น้อยกว่า 12 ตันต่อไร่) 5.2 คุณภาพความหวาน (เฉล่�ยที่ั้งอ้อยป็ล้กและอ้อยตอไม่ต�ำกว่า 12 ซึ่่.ซึ่่.เอส.) 5.3 อายุการเก็บเก่�ยว (ต้องสัมพันธิ์กับชี่วงเวลาป็ล้ก) 5.4 การหักล้ม (ไม่หักล้ม-หักล้มเล็กน้อย) 5.5 การออกดอก 5.6 การไว้ตอ (ด่, ไม่น้อยกว่า 2 ป็ี) 5.7 ความที่นแล้งได้พอสมควร 5.8 ความต้านที่านโรคและแมลงศัตร้อ้อยที่่�ระบาดที่ำลายในที่้องถ่�นได้ด่ 5.9 จำนวนลำ (เฉล่�ยไม่น้อยกว่า 9,000 ลำต่อไร่) 5.10 ขนาดลำ (ม่ขนาดลำที่่�เหมาะสมกับว่ธิ่การเก็บเก่�ยว) 5.11 การลอกกาบใบและขนหลังกาบใบ ควรเป็็นพันธิุ์ที่่�ลอกกาบง่าย และ ไม่ม่ขนหลังกาบใบ 5.12 ลักษณะไส้ตัน-กลวงเล็กน้อย เนื้ออ้อยแน่นสะอาด ไม่ม่ร่องรอยการ ที่ำลายของโรคและแมลง 5.13 ลักษณะใบส่เข่ยวสดใส แผู้่รับแสงแดดได้ด่ ขนาดใบไม่สั้นและยาวจน เก่นไป็ - อายุอ้อยที่่�ใชี้ที่ำพันธิุ์ควรอย้่ระหว่าง 8-10 เดือน - ที่่อนพันธิุ์ควรป็ราศจากโรคและแมลง (แป็ลงพันธิุ์ควรจะป็ลอดโรคและแมลง) - เป็็นพันธิุ์แที่้ (ลักษณะพันธิุ์ตรงตามลักษณะบ่งชี่้ของแหล่งที่่�มา) และไม่ม่พันธิุ์ อื�นป็น - ตาอ้อยที่่�อย้่บนที่่อนพันธิุ์ส่วนใหญ่ต้องสมบ้รณ์ ไม่เส่ยหาย สิ�งที่่�ควริพิิจาริณาในกัาริเตริ่ยมที่่อนพิันธุ์
หนังสือพันธิุ์อ้อยในป็ระเที่ศไที่ย 279 1. ชีาวไร่ทีุ่กรายควรม่แป็ลงพันธิุ์ของตนเอง เพื�อที่่�จะได้พันธิุ์บร่สุที่ธิ่์ (ไม่คละพันธิุ์ ป็ลอดโรค และแมลง) 2. ขณะตัดพันธิุ์ต้องตัดเฉพาะอ้อยลำที่่�สมบ้รณ์เที่่านั้น อ้อยลำเล็กผู้่ดป็กต่ อ้อย เป็็นโรค ห้ามตัด ให้ที่่้งไว้ในไร่ ให้นำเฉพาะอ้อยที่่�ป็กต่เที่่านั้นไป็ป็ล้ก 3. กรณ่ม่หนอนกอเข้าที่ำลายบ้างเล็กน้อย ก่อนป็ล้กให้นำไป็แชี่น้ำ 24 ชีั�วโมง หรือแชี่น้ำร้อน 50-52 องศาเซึ่ลเซึ่่ยส เป็็นเวลา 2 ชีั�วโมง หรือแชี่น้ำป็้นขาว 7-8 ชีั�วโมง หรือใชี้แบคที่่เร่ยผู้สมน้ำราดกองพันธิุ์อ้อยที่่้งไว้ป็ระมาณ 1-2 วัน ก่อนป็ล้ก เพื�อฆ่าหนอน ในลำอ้อย 4. การตัดพันธิุ์ต้องลอกกาบ เพราะการขนย้ายจะที่ำให้ตาซึ่้ำ ตาแตก อ้อยไม่งอก 5. เมื�อตัดพันธิุ์เสร็จให้ร่บป็ล้กเพราะถ้าที่่้งไว้นานเก่น 5 วัน เป็อร์เซึ่็นต์การงอก ต�ำลง 6. การลอกกาบก่อนป็ล้กจะที่ำให้อ้อยงอกเร็วกว่าไม่ลอกกาบเล็กน้อย แต่จะที่ำให้ เส่ยเวลา เส่ยค่าใชี้จ่ายส้งข่้นโดยไม่จำเป็็น ถ้าใชี้เครื�องป็ล้กควรลากกาบเพราะจะที่ำให้ อ้อยลงสม�ำเสมอ 7. ถ้าสงสัยว่าแป็ลงพันธิุ์อ้อยจะเป็็นโรคใบขาวหรือไม่ ให้สุ่มตัดยอดที่่้งจำนวน 15-20 ยอด ถ้าตาที่่�แตกม่ใบขาวเก่นจาก 1-2 ต้น อ้อยแป็ลงน่้ก็ไม่สมควรที่ำพันธิุ์ กัาริเตริ่ยมพิันธุ์อ้อย
280 หนัังสืือพัันธุ์์�อ้้อยในประเทศไทย เกษตรกรไม่่ควรปลููกอ้้อยเพีียงพัันธุ์์เดีียวเพราะมีีความเสี่่�ยงต่่อการระบาดทำลาย ของโรคและแมลงที่่�สำคััญ และอาจส่่งผลให้ผ้ลผลิิตอ้้อยได้รั้ับความเสีียหายอย่่างรุุนแรง ดัังนั้้น ในการจััดทำแปลงอ้้อยควรปลููกอ้้อยไว้้อย่่างน้้อย2-3 พัันธุ์์ เพื่่�อเป็็นการลดความ เสีียหายหากเกิิดปััญหาดัังกล่่าว นอกจากนั้้น เกษตรกรควรมีีการทดสอบพัันธุ์์อ้้อยใน พื้้นที่่�ของตนเองโดยการนำพัันธุ์์อ้้อยจากแหล่่งที่่�สนใจมาปลููกทดสอบ โดยสัังเกตลัักษณะ พัันธุ์์อ้้อย และเก็็บข้้อมููลผลผลิิตอ้้อย พร้้อมทั้้งข้้อมููลลัักษณะทางการเกษตรต่่าง ๆ ที่่� เหมาะสม หากพบว่่ามีีความเหมาะสมกัับพื้้นที่่� ก็็เพิ่่�มปริิมาณให้้มากขึ้้นโดยการจััดทำ แปลงพัันธุ์์อ้้อยแยกไว้้ต่่างหากจากพื้้นที่่�ปลููกขยายอ้้อยพัันธุ์์ดีีส่่งโรงงานน้้ำตาล
สำนักงานคณะกรรมการออยและน้ำตาลทราย OFFICE OF THE CANE AND SUGAR BOARD สำนักงานคณะกรรมการออยและน้ำตาลทราย (สอน.) กระทรวงอุตสาหกรรม ถนนพระรามที่ 6 เขตราชเทว� กรุงเทพฯ 10400 Tel. 0 2430 6814 ตอ 4831 E-mail: [email protected] www.ocsb.go.th หนังสือ ในประเทศไทย