เล่ม 9 บทเรียนสำเร็จรูป บทวิเคราะห์ลิลิตตะเลงพ่าย

บทเรียนสำเรจ็ รูป บทวิเคราะห์ ลิลติ ตะเลงพา่ ย หน้า/ ๑

วชิ าภาษาไทย ๓ รหัสวชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บุญกว้าง ศรสี ทุ โธ

บทเรยี นสำเรจ็ รปู : วชิ าภาษาไทย ๓ รหสั วชิ า ท๓๒๑๐๑
บทวเิ คราะห์ : ลลิ ติ ตะเลงพา่ ย
สาระสำคัญ

ลิลิตตะเลงพ่าย พระนพิ นธใ์ นสมเดจ็ พระมหาสมณเจา้ กรมพระปรมานุชติ ชิโนรส
เปน็ วรรณคดีเฉลมิ พระเกียรตสิ มเด็จพระนเรศวรมหาราช โดยกลา่ วถงึ เหตกุ ารณเ์ มือ่ ครัง้ ที่
พระมหาอปุ ราชาของพม่ายกทัพมาเพือ่ ตกี รุงศรีอยธุ ยา แล้วสมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงกระทำ
ยุทธหตั ถกี ับพระมหาอปุ ราชา จนไดร้ ับชัยชนะ ชีใ้ หเ้ หน็ ถงึ การรักษาเอกราชของบรรพบรุ ุษไทย
ทำใหผ้ ู้อา่ นเกดิ ความรกั ชาตแิ ละมจี ิตสำนึกที่ดี
มาตรฐานตวั ชว้ี ดั

- วิเคราะห์และวจิ ารณว์ รรณคดแี ละวรรณกรรมตามหลกั การวิจารณ์เบ้ืองตน้
(ท๕.๑ ม.๔ - ๖/๑)

- วเิ คราะห์ลักษณะเดน่ ของวรรณคดเี ชอ่ื มโยงกบั การเรียนรู้ทางประวตั ิศาสตร์และวิถีชวี ิต
ของสงั คมในอดีต (ท๕.๑ ม.๔ - ๖/๒)

- วิเคราะหแ์ ละประเมินคณุ คา่ ดา้ นวรรณศิลปข์ องวรรณคดีและวรรณกรรมในฐานะทเ่ี ป็น
มรดกทางวฒั นธรรมของชาติ (ท๕.๑ ม.๔ - ๖/๓)

- สังเคราะหข์ ้อคดิ จากวรรณคดแี ละวรรณกรรมเพอื่ น าไปประยกุ ต์ใชใ้ นชวี ติ จรงิ
(ท๕.๑ ม.๔ - ๖/๔)

- ทอ่ งจำและบอกคุณคา่ บทอาขยานตามทก่ี ำหนดและบทร้อยกรองท่ีมคี ณุ คา่ ตามความ
สนใจและนำไปใช้อ้างองิ (ท๕.๑ ม.๔ - ๖/๖)
สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง

ลลิ ติ ตะเลงพ่าย

ตดิ ตามเลยครบั

บทเรียนสำเรจ็ รปู บทวเิ คราะห์ ลิลติ ตะเลงพ่าย หนา้ / ๒

วิชาภาษาไทย ๓ รหัสวชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บุญกวา้ ง ศรีสทุ โธ

กรอบท่ี ๑
บทวเิ คราะหด์ า้ นเนอ้ื หา
ลกั ษณะคำประพนั ธ์

รูปแบบ ลลิ ติ ตะเลงพ่ายแตง่ เปน็ ลลิ ติ สภุ าพ ประกอบดว้ ยร่ายสภุ าพและโคลงสภุ าพ
ไดแ้ ก่ โคลงสองสุภาพ โคลงสามสภุ าพและโคลงสีส่ ภุ าพสลับกันตามความเหมาะสมของเนอื้ หา
ลลิ ิตตะเลงพ่ายเปน็ วรรณคดแี นวประวัตศิ าสตรแ์ ละเป็นวรรณกรรมเฉลิมพระเกียรตทิ ี่มงุ่ สดุดีวรี กรรม
ของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช การทผ่ี ู้แต่งเลอื กใชค้ ำประพนั ธป์ ระเภทรา่ ยสภุ าพและโคลงสภุ าพใน
งานประพนั ธ์ จึงนบั วา่ เหมาะสมอย่างย่ิงเพราะคำประพันธท์ งั้ สองประเภทน้ีนิยมใชใ้ นการพรรณนา
เรอื่ งราวทสี่ งู ส่ง ศักด์ิสทิ ธิ์

อ่านใหเ้ ขา้ ใจแลว้ ตอบคำถาม..ในกระดาษคำตอบ..
และตรวจคำตอบจากเฉลยหนา้ ถดั ไป...ครบั

คำถามกรอบที่ ๑
คำแนะนำ : ตอบคำถามใหไ้ ด้ใจความ

ข้อ ๑ ลิลติ ตะเลงพา่ ยใชร้ ปู แบบการประพนั ธ์แบบใด
...............................................................................................................................................................

ขอ้ ๒ คำประพันธ์ที่ปรากฏในเร่ืองลลิ ติ ตะเลงพา่ ย ประกอบดว้ ยคำประพนั ธ์ชนิดใดบ้าง
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

ข้อ ๓ ลลิ ติ ตะเลงพ่ายเป็นวรรณคดีแนวประวตั ศิ าสตร์และเปน็ วรรณกรรมเฉลมิ พระเกยี รติ
ผู้ใด
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

ข้อ ๔ การเลอื กใชค้ ำประพันธป์ ระเภทรา่ ยสภุ าพและโคลงสุภาพในเรอ่ื งลิลิตตะเลงพา่ ย
นบั วา่ เปน็ การเลอื กใชป้ ระเภทคำประพนั ธไ์ ด้เหมาะสมกับเนือ้ หาเปน็ อยา่ งยง่ิ เพราะเหตใุ ด
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

บทเรียนสำเร็จรปู บทวเิ คราะห์ ลลิ ติ ตะเลงพา่ ย หน้า/ ๓

วชิ าภาษาไทย ๓ รหสั วชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บุญกว้าง ศรสี ทุ โธ

เฉลยคำถามกรอบที่ ๑
คำแนะนำ : ตอบคำถามใหไ้ ด้ใจความ

ข้อ ๑ ลลิ ติ ตะเลงพ่ายใชร้ ปู แบบการประพนั ธ์แบบใด
...............ร..ปู ..แ...บ..บ...ก..า..ร..ป...ร.ะ..พ...นั..ธ...เ์ .ร..อื่..ง..ล...ิล..ิต...ต...ะ.เ..ล..ง..พ...า่..ย....“..แ...ต..ง่..เ.ป...น็..ล...ิล..ิต...ส..ภุ...า..พ...”.............................................

ขอ้ ๒ คำประพันธ์ที่ปรากฏในเร่อื งลลิ ติ ตะเลงพา่ ย ประกอบดว้ ยคำประพันธช์ นดิ ใดบา้ ง
................ค...ำ..ป...ร.ะ..พ...นั..ธ...ท์ ..ป่ี...ร..า..ก..ฏ...ใ..น..เ..ร.ื่อ...ง..ล..ลิ...ติ ..ต...ะ..เ.ล...ง..พ..า่..ย.....ป..ร..ะ..ก..อ...บ..ด...ว้ ..ย....ร..า่..ย...ส..ุภ...า..พ...แ..ล..ะ..โ..ค..ล...ง..ส..ภุ...า..พ..........
...ไ..ด..แ้...ก..่..โ.ค...ล..ง..ส...อ..ง..ส...ภุ ..า...พ....โ.ค...ล..ง..ส...า..ม..ส...ภุ...า..พ..แ...ล..ะ..โ..ค..ล...ง..ส..ส่ี...ภุ ..า..พ....................................................................

ขอ้ ๓ ลิลติ ตะเลงพ่ายเป็นวรรณคดแี นวประวตั ศิ าสตรแ์ ละเปน็ วรรณกรรมเฉลมิ พระเกยี รติ
ผู้ใด
................ล...ิล..ติ...ต...ะ.เ..ล..ง..พ...่า..ย...เ.ป..็น...ว..ร..ร..ณ...ค...ด..แี...น..ว..ป...ร.ะ..ว..ัต...ศิ...า..ส..ต...ร..แ์ ..ล..ะ..เ..ป..็น...ว..ร..ร..ณ...ก..ร..ร..ม...เ.ฉ...ล..มิ...พ..ร..ะ..เ..ก..ีย...ร.ต...ิ..........
...ส...ม..เ.ด...จ็ ..พ...ร..ะ..น..เ.ร..ศ...ว..ร..ม..ห...า..ร..า..ช...................................................................................................................

ขอ้ ๔ การเลอื กใชค้ ำประพันธ์ประเภทรา่ ยสุภาพและโคลงสภุ าพในเรอื่ งลิลิตตะเลงพ่าย
นับว่าเปน็ การเลอื กใชป้ ระเภทคำประพนั ธไ์ ด้เหมาะสมกบั เนอ้ื หาเปน็ อย่างยง่ิ เพราะเหตุใด
................ก...า..ร..เ.ล...ือ..ก...ใ.ช..ค้...ำ..ป...ร.ะ..พ...นั ..ธ...์ป..ร..ะ..เ..ภ..ท...ร..่า..ย..ส...ุภ...า..พ..แ...ล..ะ..โ..ค..ล...ง..ส..ภุ ...า..พ...ใ.น...เ.ร..ื่อ..ง..ล...ิล..ติ...ต..ะ..เ..ล..ง..พ...า่ ..ย................
...น..ับ...ว..า่..เ.ป...็น..ก...า..ร..เ.ล...ือ..ก..ใ..ช..ป้...ร..ะ..เ.ภ...ท..ค...ำ..ป..ร..ะ..พ...นั..ธ...ไ์ .ด...เ้.ห...ม..า..ะ..ส...ม..ก...บั ..เ.น...้อื..ห...า..เ.ป...น็ ..อ...ย..่า..ง..ย..ง่ิ......เ.พ...ร..า..ะ..น..ยิ...ม..ใ..ช..้ใ..น.........
...ก...า..ร..พ..ร..ร..ณ....น..า..เ.ร..ื่อ...ง..ร..า..ว..ท..่ีส...งู ..ส..ง่....ศ..ัก...ด...์ิส..ทิ ...ธ..์ิ .............................................................................................

เกง่ มาก...ตอบถกู หมดเลย
..ศกึ ษากรอบถดั ไปไดเ้ ลย..

บทเรยี นสำเรจ็ รปู บทวเิ คราะห์ ลิลิตตะเลงพ่าย หน้า/ ๔

วชิ าภาษาไทย ๓ รหสั วชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บญุ กวา้ ง ศรีสุทโธ

กรอบที่ ๒
องคป์ ระกอบของเรอื่ ง

สาระสำคัญ
แกน่ สำคัญของลลิ ติ ตะเลงพา่ ย คือ การยอพระเกยี รตสิ มเด็จพระนเรศวรมหาราช
ในด้านพระปรีชาสามารถทางการรบ โดยการกระทำสงครามยุทธหัตถกี บั พระมหาอุปราชาแหง่ กรุง
หงสาวดแี ละได้รบั ชยั ชนะอยา่ งงดงาม นอกจากพระปรชี าสามารถทางการรบแล้ว ผแู้ ต่งยงั ไดเ้ น้น
พระปรีชาสามารถในด้านการปกครองและพระจริยวตั รอนั กอปรด้วยทศพิธราชธรรม ๑๐ ประการ
สังคหวตั ถุ ๔ ประการ และพระจกั รวรรดิวตั ร ๑๒ ประการ
โครงเรอ่ื ง
ลลิ ิตตะเลงพา่ ยเป็นวรรณคดเี ฉลิมพระเกยี รตสิ มเดจ็ พระนเรศวรมหาราช ซึ่งสมเด็จ
พระมหาสมณเจา้ กรมพระปรมานชุ ติ ชโิ นรสทรงนำมาจากประวตั ศิ าสตร์ ซง่ึ มขี อบเขตกำหนดเนอื้ หา
ไวเ้ พียงเร่อื งการทำสงครามยุทธหัตถี แต่เพ่ือมใิ หเ้ นื้อเรอื่ งแห้งแล้งขาดชวี ติ ชวี าจงึ ทรงเพิ่มเติมเรอื่ ง
ทไี่ มใ่ ชก่ ารสงครามเข้าไป เนอ้ื หาทีส่ ำคัญเป็นหลกั ของเร่อื ง “ตะเลงพา่ ย” คอื การดำเนินความ
ตามเค้าเร่อื งพงศาวดาร ไดแ้ ก่ การทำสงคราม การตอ่ สู้แบบยทุ ธหัตถี การจัดทพั และรายละเอยี ด
ต่างๆ ซงึ่ เป็นไปตามตำราพิชยั สงครามและโบราณราชประเพณที กุ อยา่ ง สำหรับเนื้อหาทีเ่ ปน็ ส่วน
เพมิ่ เตมิ สว่ นเสริมเรื่อง คือ บทประพันธท์ เี่ ปน็ ลักษณะนริ าศ ซง่ึ พรรณนาเกีย่ วกับการเดินทาง
และการครำ่ ครวญถงึ นางผเู้ ป็นท่รี กั โดยผา่ นบทบาทของพระมหาอปุ ราชา

อ่านเขา้ ใจแลว้ ตอบคำถาม..ครบั

บทเรียนสำเร็จรปู บทวเิ คราะห์ ลิลิตตะเลงพา่ ย หนา้ / ๕

วิชาภาษาไทย ๓ รหัสวชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บุญกวา้ ง ศรีสทุ โธ

คำถามกรอบที่ ๒
คำแนะนำ : คำแนะนำ : ตอบคำถามให้ไดใ้ จความ

ข้อ ๑ แกน่ สำคัญของลิลติ ตะเลงพ่าย คอื
...............................................................................................................................................................

ข้อ ๒ มลู เหตแุ หง่ สาระสำคญั ตามขอ้ ๑ คืออะไร
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

ขอ้ ๓ เนื้อหาทส่ี ำคัญที่เป็นหลกั ของเรือ่ ง “ตะเลงพา่ ย” คอื อะไร
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

ขอ้ ๔ เนอ้ื หาที่เป็นสว่ นเพิ่มเตมิ ส่วนเสรมิ เรอื่ ง “ตะเลงพา่ ย” คอื อะไร
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

ตรวจคำตอบหนา้ ถดั ไป..ครบั

บทเรียนสำเร็จรูป บทวเิ คราะห์ ลิลิตตะเลงพา่ ย หนา้ / ๖

วชิ าภาษาไทย ๓ รหสั วชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บุญกว้าง ศรสี ุทโธ

เฉลยคำถามกรอบที่ ๒
คำแนะนำ : ตอบคำถามใหไ้ ดใ้ จความ

ขอ้ ๑ แก่นสำคญั ของลิลิตตะเลงพา่ ย คือ
...............แ..ก...่น..ส...ำ..ค..ัญ....ข..อ..ง..ล...ลิ ..ิต...ต..ะ..เ..ล..ง..พ...่า..ย....ค..อื.....ก..า..ร..ย...อ..พ...ร..ะ.เ..ก..ยี...ร..ต..สิ...ม..เ..ด..็จ..พ...ร..ะ..น..เ..ร..ศ..ว..ร..ม...ห..า..ร..า..ช.................

ข้อ ๒ มูลเหตุแห่งสาระสำคญั ตามขอ้ ๑ คืออะไร
.................ส..ม...เ.ด..จ็...พ..ร..ะ..น...เ.ร..ศ..ว..ร..ม...ห..า..ร..า..ช...ท..ร..ง..ก...ร.ะ..ท...ำ..ส..ง..ค...ร..า..ม..ย...ทุ..ธ...ห..ัต...ถ...กี ..บั..พ...ร..ะ..ม...ห..า..อ...ุป..ร..า..ช..า..แ...ห..่ง.................
...ก...ร..ุง..ห..ง..ส...า..ว..ด..ีแ...ล..ะ..ไ..ด..ร้..บั...ช..ัย..ช..น...ะ..อ..ย..า่...ง..ง..ด..ง..า..ม............................................................................................

ขอ้ ๓ นอกจากบทประพันธ์ไดก้ ลา่ วงถงึ วีรกรรมตามขอ้ ๒ แลว้ ยังกล่าถึงพระปรชี า
สามารถ ละพระราชจรยิ าวตั รด้านใดบา้ ง
.................น..อ...ก..จ..า..ก...บ..ท...ป..ร..ะ..พ...ัน..ธ...ไ์ .ด...้ก..ล...่า..ว..ง..ถ..ึง..ว...ีร.ก...ร..ร..ม..ต...า..ม..ข...อ้ ....๒....แ..ล...้ว..ย..ัง..ก...ล..า่..ถ...งึ..พ...ร..ะ.ป...ร..ชี..า..ส..า...ม..า..ร..ถ..........
...ใ..น..ด...้า..น..ก...า..ร..ป..ก...ค..ร..อ...ง..แ..ล...ะ.พ...ร..ะ..จ..ร..ิย...ว..ตั ..ร..อ...ัน..ก..อ...ป..ร..ด...ว้ ..ย..ท...ศ..พ...ิธ..ร..า..ช...ธ..ร..ร..ม....๑...๐....ป..ร..ะ..ก...า..ร...ส...ัง..ค..ห...ว..ัต..ถ...ุ..๔..........
...ป...ร..ะ..ก..า..ร....แ..ล...ะ..พ..ร..ะ..จ..กั...ร..ว..ร..ร..ด..ิว..ตั...ร....๑..๒.....ป..ร..ะ..ก..า..ร.......................................................................................

ข้อ ๔ นอกจากบทประพันธ์ไดก้ ลา่ วงถึงวีรกรรมตามขอ้ ๒ แลว้ ยังกล่าถึงพระปรชี า
สามารถ ละพระราชจรยิ าวตั รดา้ นใดบ้าง

ข้อ ๓ เนือ้ หาทสี่ ำคญั เปน็ หลกั ของเร่อื ง “ตะเลงพ่าย” คอื อะไร
.................เ.น..ือ้...ห..า..ท...่สี..ำ..ค...ญั...ท...ี่เ.ป...็น..ห...ล..กั...ข..อ..ง..เ..ร..ือ่ ..ง...“..ต...ะ..เ.ล...ง..พ...า่ ..ย..”....ค..ือ....ก...า..ร..ด..ำ..เ..น..นิ...ค..ว..า..ม........ต..า..ม...เ.ค...้า..เ.ร..อ่ื..ง.......
...พ...ง..ศ...า..ว..ด..า..ร....ไ..ด..แ้ ..ก...่ ..ก..า..ร..ท...ำ..ส..ง..ค...ร..า..ม....ก..า..ร..ต...่อ..ส...ู้แ..บ...บ..ย...ุท..ธ...ห..ตั ...ถ..ี ..ก..า..ร..จ..ดั...ท...ัพ....แ..ล...ะ..ร..า..ย..ล...ะ..เ.อ..ีย...ด..ต...า่ ..ง..ๆ....ซ..่ึง....
...เ..ป..็น..ไ..ป...ต..า..ม...ต..ำ..ร..า..พ...ชิ..ัย...ส..ง..ค...ร.า..ม...แ..ล...ะ..โ.บ...ร..า..ณ...ร..า..ช..ป...ร..ะ..เ.พ...ณ...ีท...ุก..อ...ย..่า..ง...........................................................

ข้อ ๔ เนอ้ื หาทเี่ ป็นส่วนเพม่ิ เตมิ สว่ นเสรมิ เร่อื ง “ตะเลงพา่ ย” คอื อะไร
.................เ.น..ือ้...ห..า..ท...เี่.ป...น็ ..ส..่ว...น..เ.พ...ิ่ม..เ..ต..มิ...ส..ว่..น...เ.ส...ร..มิ ..เ.ร..อ่ื...ง...“..ต...ะ..เ.ล...ง..พ..า่..ย...”....ค..อื....บ...ท..ป...ร..ะ..พ..นั...ธ..์ท...เี่ .ป..็น...ล..กั...ษ..ณ....ะ..........
...น...ริ ..า..ศ....ซ..่งึ..พ...ร..ร..ณ...น..า..เ..ก..ี่ย...ว..ก..บั...ก..า..ร..เ..ด..ิน...ท..า..ง..แ...ล..ะ..ก...า..ร..ค..ร..ำ่..ค...ร..ว..ญ...ถ...ึง.น...า..ง..ผ..ูเ้..ป..น็...ท..ี่ร..ัก...โ.ด...ย..ผ...า่ ..น..บ...ท..บ...า..ท..ข..อ...ง.......
...พ...ร..ะ..ม..ห...า..อ..ปุ...ร..า..ช..า...................................................................................................................................

เกง่ มาก..ครบั

บทเรียนสำเรจ็ รปู บทวเิ คราะห์ ลลิ ติ ตะเลงพ่าย หนา้ / ๗

วชิ าภาษาไทย ๓ รหัสวชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บญุ กวา้ ง ศรสี ุทโธ

กรอบที่ ๓
ตวั ละคร : สมเดจ็ พระนเรศวร

มคี วามเปน็ นกั ปกครองทดี่ ี ทรงเลือกใช้คนโดยพิจารณาจากคณุ วุฒริ วมถงึ ทรงปรบั ปรงุ
ตำราพชิ ัยสงครามจากของเดิมให้เหมาะสม และรดั กุมมากย่ิงขึน้

มคี วามเปน็ นกั รบ สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชทรงเปน็ นกั รบทแี่ ท้จริง เพราะทรงรอบรเู้ รือ่ ง
กระบวนศกึ การจัดทพั การเคล่อื นทัพ การตง้ั คา่ ยตามตำราพิชัยสงครามทีส่ ำคัญคือ พระองคม์ ี
ความกลา้ หาญ เดด็ เดย่ี ว ไมห่ วัน่ เกรงต่อข้าศึก แม้จะอยู่ในลักษณะเสียเปรียบก็ไมเ่ กรงกลวั แตก่ ลับ
ใช้บุคลกิ ภาพอันกลา้ หาญของพระองคเ์ ผชิญกบั ข้าศกึ ดว้ ยพระทยั ทม่ี ั่นคงเขม้ แขง็ ดงั ตอนที่พระองค์
ตกอยใู่ นวงลอ้ มของกองทพั พม่ามอญ

มพี ระปรชี าญาณ คอื ความฉลาด รอบรู้ มีไหวพริบ ในหลายๆด้าน โดยเฉพาะอย่างยงิ่
ด้านการรบ ทรงสขุ มุ รอบคอบ ทำการศกึ โดยไมว่ ู่วามขาดสติ พจิ ารณาอบุ ายกลศกึ ดว้ ยความร้แู ละ
ประสบการณอ์ ย่างแทจ้ รงิ เชน่

ขณะท่ีตกอยูใ่ นวงลอ้ มของข้าศกึ ทรงเหน็ นายทัพฝงั่ ตรงขา้ มท่ขี ี่ช้างมฉี ตั รกัน้ ถงึ สบิ หกเชือก
ยากทีจ่ ะแยกแยะไดว้ า่ ใครเปน็ ใคร แต่ด้วยพระปรีชาญาณและชา่ งสงั เกตก็เห็นนายทพั คนหนง่ึ ขีช่ า้ งมี
ฉัตรกั้นอยู่ใตร้ ่มไมข้ อ่ ย มีพลทหารสเี่ หล่าเรียงรายอยู่จำนวนมากจงึ คาดวา่ นายทัพคนนน้ั คอื พระมหา
อปุ ราชา จงึ ตรงเขา้ ไปทา้ รบดว้ ยการกระทำยทุ ธหัตถีด้วยวาจาสภุ าพ อ่อนโยนและให้เกียรติ
คำถามกรอบท่ี ๓
คำแนะนำ : ตอบคำถามใหไ้ ดใ้ จความ

ข้อ ๑ ลกั ษณะที่แสดงถงึ มีความเปน็ นกั ปกครอง ทดี่ ีของสมเด็จพระนเรศวร คอื อะไร
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

ข้อ ๒ ลกั ษณะทแี่ สดงถงึ มคี วามเปน็ นกั รบ ของสมเดจ็ พระนเรศวร คอื อะไร
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

ข้อ ๓ ลกั ษณะทแ่ี สดงถงึ การ มพี ระปรชี าญาณ ของสมเดจ็ พระนเรศวร คอื อะไร
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

บทเรียนสำเรจ็ รปู บทวเิ คราะห์ ลลิ ิตตะเลงพ่าย หนา้ / ๘

วชิ าภาษาไทย ๓ รหัสวชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บุญกว้าง ศรสี ทุ โธ

เฉลยคำถามกรอบท่ี ๓
คำแนะนำ : ตอบคำถามใหไ้ ดใ้ จความ

ข้อ ๑ ลกั ษณะทแี่ สดงถงึ มคี วามเป็นนกั ปกครอง ทดี่ ีของสมเด็จพระนเรศวร คอื อะไร
.................ล..ัก...ษ..ณ....ะ.ท...ีแ่...ส..ด...ง..ถ..ึง....ม..คี...ว..า..ม..เ..ป..็น...น..กั..ป...ก..ค...ร..อ..ง....ท...่ีด..ขี..อ...ง..ส..ม...เ.ด..จ็...พ..ร..ะ..น..เ..ร..ศ..ว..ร....ค...อื ..ท..ร..ง..เ..ล..ือ...ก............
...ใ..ช..้ค..น...โ.ด...ย..พ...จิ..า..ร..ณ....า..จ..า..ก..ค...ุณ...ว..ฒุ....ิร..ว..ม..ถ...งึ..ท...ร.ง..ป...ร..บั..ป...ร..งุ ..ต..ำ..ร..า..พ...ชิ..ยั...ส..ง..ค...ร..า..ม..จ..า..ก...ข..อ..ง..เ..ด..มิ...ใ.ห...้เ.ห...ม..า..ะ..ส...ม...........
...แ..ล...ะ..ร..ดั ..ก...ุม..ม...า..ก..ย...ิ่ง..ข..ึน้..............................................................................................................................

ขอ้ ๒ ลกั ษณะท่แี สดงถงึ มคี วามเป็นนักรบ ของสมเดจ็ พระนเรศวร คอื อะไร
.................ล..กั...ษ..ณ....ะ.ท...แ่ี...ส..ด...ง..ถ..งึ....ม..ีค...ว..า..ม..เ..ป..น็...น..กั..ร..บ....ข...อ..ง..ส..ม...เ.ด...จ็ ..พ...ร..ะ..น..เ.ร..ศ...ว..ร...ค...ือ..........................................

ขอ้ ๓ ลกั ษณะท่ีแสดงถึงการ มพี ระปรชี าญาณ ของสมเดจ็ พระนเรศวร คอื อะไร
......ท......ำ....ก....า....ร....ศ......คึก....วโ....ดา....ยม......ไฉ..ม..ล....ว่..า..วู่..ด..า....ม..ร....ขอ....าบ....ด..ร..ส..ู้....มต....ไีิ....หพ....ว..จิ ..พ..า....รร....ณบิ......า..โ..อ..ด....ุบย....า..เ..ฉย......พก....ลา....ะ..ศ..อ..ึก....ย..ด..า่..ว้..ง..ย..ย....ค..ง่ิ ..ว..ด....า้า....มน....ร.ก...้แู..า..ล..ร....ะร....ปบ....ร....ทะ....ส..ร....งบ....สก....ุข..า..ุม..ร....ณ..ร....อ์อ....ย..บ....่าค....ง..อ..แ..บ..ท......จ้....ร....งิ..................

เกง่ มาก...ตอบถกู หมดเลย..ศกึ ษากรอบถดั ไปไดเ้ ลย..

บทเรยี นสำเร็จรปู บทวเิ คราะห์ ลิลติ ตะเลงพ่าย หนา้ / ๙

วิชาภาษาไทย ๓ รหัสวชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บญุ กว้าง ศรีสุทโธ

กรอบที่ ๔
ตวั ละคร : พระมหาอปุ ราชา

เปน็ ลูกกตัญญู พระมหาอปุ ราชาทรงเกรงสมเด็จพระนเรศวรในเรื่องฝมี อื และความ
อาจหาญ แตจ่ ำเปน็ ตอ้ งยกทพั มาตกี รงุ ศรอี ยุธยา เพราะขดั พระบรมราชโองการไมไ่ ด้ ในระหวา่ ง
เดินทพั มาได้เกดิ ลางร้ายตา่ งๆ พระมหาอปุ ราชาเกดิ ความโศกเศรา้ เสียพระทพั เพราะไม่มัน่ พระทพั
วา่ จะได้รบั ชยั ชนะ ทำใหท้ รงหว่ งใยพระราชบดิ าย่งิ นัก ข้อความที่แสดงใหเ้ หน็ ความกตญั ญู
ของพระมหาอปุ ราชา คือ ตอนทค่ี ร่ำครวญถงึ พระราชบิดาว่าจะว้าเหว่และขาดคู่คดิ ในการทำสงคราม
และพระองค์เองกไ็ ม่สามารถทดแทนบญุ คณุ ของพระบดิ าได้

มพี ระทยั ออ่ นไหว พระมหาอปุ ราชาทรงพระทมทุกขม์ าก ไม่ต้องการออกรบ เพราะ
เสียขวัญกำลังใจจากการทโ่ี หรทำนายว่าจะถึงฆาต สญู เสยี ความภูมใิ จในฐานะพระโอรสแห่งกษตั ริย์
หงสาวดี เพราะถกู เยาะเยย้ ใหอ้ บั อายในทป่ี ระชุมขนุ นาง พระองค์ทรงมแี ตค่ วามเศร้าโศกเสยี พระทัย
ท่ตี ้องจากบ้านเมือง จากความสุขสบายที่เคยไดร้ บั เมอื่ ใชช้ ีวติ อยู่ในวังพร่งั พรอ้ มดว้ ยพระสนม
เพราะเป็นคนที่ออ่ นไหวในอารมณ์ ทำใหร้ ะทมทุกข์ ขณะเดนิ ทางก็คดิ ถงึ นางอันเปน็ ทร่ี กั ดว้ ย
ความอาลัยอาวรณต์ ลอดเวลา พบเห็นส่ิงใดก็อดไมไ่ ดท้ ีจ่ ะนำมาเปรียบเทยี บกบั ความรกั ความคิดถึง
ท่พี ระองค์มใี หแ้ ก่พระสนม

มขี ตั ตยิ มานะ คือ การถือตวั วา่ เป็นกษตั ริย์ ถงึ แมพ้ ระมหาอปุ ราชาจะมีความประหวน่ั พร่นั
พรงึ วา่ จะต้องสูญเสยี ชวี ิตในการทำศกึ สงคราม และมีความโศกเศร้าสกั เพียงใด แตด่ ว้ ยขัตตยิ มานะ
พระองค์กเ็ ดนิ ทพั ไปด้วยความหยงิ่ ทะนงในพระองค์เอง ขตั ติยมานะของพระองค์ทำใหเ้ ม่ือพระองค์
ทราบแนช่ ัดว่าผูใ้ ดเปน็ จอมทพั ฝ่ายไทย กว็ างแผนทำศกึ ทนั ทที ั้งๆ ทีย่ งั มคี วามหวาดหวนั่ ในพระทยั อยู่

อ่านใหเ้ ขา้ ใจแลว้ ตอบคำถาม..ในกระดาษคำตอบ..
และตรวจคำตอบจากเฉลยหนา้ ถดั ไป...ครบั

บทเรียนสำเร็จรปู บทวิเคราะห์ ลิลิตตะเลงพา่ ย หน้า/ ๑๐

วิชาภาษาไทย ๓ รหสั วชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บุญกวา้ ง ศรสี ุทโธ

คำถามกรอบที่ ๔
คำแนะนำ : ตอบคำถามใหไ้ ด้ใจความ

ขอ้ ๑ ลกั ษณะท่ีแสดงถงึ การเปน็ ลกู กตัญญู ของพระมหาอปุ ราชา คอื อะไร
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

ข้อ ๒ ลักษณะท่แี สดงถงึ การมพี ระทยั ออ่ นไหว ของพระมหาอปุ ราชา คืออะไร
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

ขอ้ ๓ ลักษณะทีแ่ สดงถึง การมีขตั ติยมานะ ของพระมหาอปุ ราชา คอื อะไร
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

ตรวจคำตอบจากเฉลย..หนา้ ถดั ไปครบั

บทเรยี นสำเรจ็ รปู บทวิเคราะห์ ลิลติ ตะเลงพา่ ย หน้า/ ๑๑

วชิ าภาษาไทย ๓ รหัสวชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บุญกว้าง ศรสี ทุ โธ

เฉลยคำถามกรอบท่ี ๔
คำแนะนำ : ตอบคำถามใหไ้ ดใ้ จความ

ข้อ ๑ ลกั ษณะทแี่ สดงถงึ การเปน็ ลกู กตญั ญู ของพระมหาอุปราชา คืออะไร
..............ล...ัก..ษ...ณ...ะ..ท..แ่ี...ส..ด...ง..ถ..งึ....ค...ว..า..ม..เ..ป..็น..ล...ูก..ก...ต..ญั....ญ...ู..ข..อ...ง..พ..ร..ะ..ม...ห..า..อ...ุป..ร..า..ช..า....ค...อื ....ท..ร..ง..เ.ก...ร..ง..ส..ม...เ.ด...จ็ ..พ...ร..ะ........
น...เ.ร..ศ...ว..ร..ใ.น...เ.ร..ื่อ..ง..ฝ...มี..ือ...ก..า..ร..ร..บ....แ...ต..่จ...ำ..เ.ป..็น...ต..อ้...ง..ย..ก...ท..พั...ม...า..ต..ีก...ร..งุ ..ศ..ร..ีอ..ย...ธุ ..ย...า...เ..พ..ร..า..ะ..ข..ดั...พ...ร..ะ..บ..ร..ม...ร.า..ช...โ.อ..ง..ก...า..ร......
ไ..ม...่ไ.ด...้ .แ...ล..ะ..ท...ร..ง..ค..ร..่ำ..ค...ร..ว..ญ...ถ...ึง..พ...ร.ะ..ร..า..ช..บ...ดิ...า..ว..า่ ..จ..ะ..ว..า้ ..เ.ห...ว..่แ..ล...ะ..ข..า..ด..ค...ูค่..ด.ิ ..ใ..น..ก...า..ร..ท..ำ..ส...ง..ค..ร..า..ม....แ...ล..ะ..พ...ร..ะ..อ..ง..ค...์เ.อ..ง.
ก...็ไ..ม..่ส...า..ม..า..ร..ถ...ท..ด...แ..ท...น..บ...ญุ ...ค...ุณ...ข..อ...ง..พ..ร..ะ..บ...ดิ ..า..ไ..ด..้..........................................................................................

ขอ้ ๒ ลักษณะทแี่ สดงถงึ การมีพระทัยออ่ นไหว ของพระมหาอุปราชา คอื อะไร
..............ล...กั ..ษ...ณ...ะ..ท..แ่ี...ส..ด...ง..ถ..ึง....ก...า..ร..ม..พี...ร..ะ..ท..ัย...อ..่อ...น..ไ..ห..ว....ข..อ..ง..พ...ร..ะ..ม..ห...า..อ..ุป...ร..า..ช..า....ค..อื....เ..ส..ีย...ข..ว..ัญ...ก...ำ..ล..ัง..ใ..จ..จ..า..ก......
ก...า..ร..ท...โ่ี .ห...ร..ท..ำ..น...า..ย..ว..า่..จ..ะ..ถ...งึ ..ฆ..า..ต.....ส..ญู....เ.ส..ีย...ค..ว...า..ม..ภ...ูม..ิใ..จ..ใ..น..ฐ..า..น...ะ..อ..ผุ..ร..า..ช...ห..ง..ส..า...ว..ด..ี..เ.พ...ร..า..ะ..ถ..ูก...เ.ย...า..ะ..เ.ย..้ย...ใ..ห..้อ...บั .....
อ...า..ย..ใ..น..ท...่ปี...ร.ะ..ช..มุ...ข..ุน..น...า..ง...พ...ร..ะ..อ..ง..ค...์ท...ร..ง..ม..ีแ..ต...่ค...ว..า..ม..เ.ศ...ร..า้..โ..ศ..ก...เ.ส..ยี...พ...ร..ะ..ท..ัย...ท..ตี่...้อ..ง..จ..า..ก...บ..า้..น...เ.ม..ือ...ง...จ...า..ก..ค...ว..า..ม..ส...ุข.
ส...บ..า..ย...ท..่เี..ค..ย...ไ..ด..ร้..ับ......................................................................................................................................

ขอ้ ๓ ลกั ษณะที่แสดงถงึ การมีขตั ตยิ มานะ ของพระมหาอปุ ราชา คอื อะไร
..............ล...ัก..ษ...ณ...ะ..ท..แ่ี...ส..ด...ง..ถ..งึ..ก...า..ร..ม..ขี...ตั ..ต...ยิ ..ม...า..น..ะ..ข..อ..ง..พ...ร..ะ..ม...ห..า..อ...ปุ ..ร..า..ช..า....ค..อื.....ถ..ึง..แ..ม...พ้...ร..ะ..ม..ห...า..อ..ปุ...ร.า..ช...า............
..............จ..ะ..ม...คี ..ว..า..ม...พ...ร..่นั ..พ...ร..ึง..ว..า่ ..จ..ะ..ต..้อ...ง..ส..ญู....เ.ส..ีย...ช..ีว..ติ...ใ.น...ก..า..ร..ท...ำ..ศ..กึ...ส..ง..ค...ร..า..ม....แ..ล...ะ..ม..ีค...ว..า..ม..โ..ศ..ก...เ.ศ...ร..า้ ..ส..ัก...........
เ..พ...ยี ..ง..ใ..ด....แ..ต...ด่...ว้ ..ย..ข..ตั...ต..ิย...ม..า..น...ะ...พ...ร..ะ..อ..ง..ค...์ก..็เ..ด..นิ...ท..ัพ...ไ.ป...ด...ว้ ..ย..ค...ว..า..ม..ห...ย..่งิ..ท...ะ..น..ง..ใ..น..พ...ร..ะ..อ..ง..ค...เ์ .อ..ง...........................

เกง่ มาก...ตอบถกู หมดเลย..ศกึ ษากรอบถดั ไปไดเ้ ลย..

บทเรยี นสำเรจ็ รูป บทวเิ คราะห์ ลลิ ิตตะเลงพ่าย หน้า/ ๑๒

วิชาภาษาไทย ๓ รหสั วชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บญุ กวา้ ง ศรีสุทโธ

กรอบที่ ๕
ฉากและบรรยากาศ

ฉากทป่ี รากฏในเร่ืองตอนทเ่ี รยี น คือ เหตกุ ารณ์ภายในเมอื งมอญและบรรยากาศระหวา่ ง
การเดินทพั ของพระมหาอุปราชาจากเมอื งมอญสกู่ าญจนบุรี ผู้แตง่ ไดบ้ รรยายฉากและบรรยากาศได้
สมจรงิ สอดคลอ้ งกบั เนือ้ เรอ่ื ง
กลวธิ ใี นการแตง่

สมเดจ็ พระมหาสมณเจ้ากรมพระปรมานุชติ ชิโนรส ดำเนินเรือ่ งตามธรรมเนยี มนยิ มในการ
แต่งวรรณคดี กลา่ วคอื เรม่ิ ดว้ ยบทสดุดี มีเน้ือเรอ่ื งและตอนทา้ ยกล่าวสดุดีสมเดจ็ พระนเรศวร
มหาราชและจบดว้ ยการกลา่ วถึงจุดมุ่งหมายของกวี บอกชอ่ื ความเปน็ มาและคำอธิษฐานของพระองค์
ท่าน การนำเสนอเรือ่ ง พระองคไ์ มไ่ ดส้ อดแทรกคำวิพากษว์ ิจารณใ์ ดๆ ลงไป คอื ไมน่ ำตัวตนของกวี
ไปแทรกในเร่ือง
คำถามกรอบที่ ๕
คำแนะนำ : ตอบคำถามใหไ้ ดใ้ จความ

ขอ้ ๑ ฉากและบรรยากาศทป่ี รากฏในเรอ่ื งตอนทเี่ รยี น คอื อะไร
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

ขอ้ ๒ กลวิธีในการแต่งเรือ่ งลลิ ิตตะเลงพา่ ย คืออะไร
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

ตรวจคำตอบจากเฉลยหนา้ ถดั ไป..ครบั

บทเรยี นสำเรจ็ รูป บทวเิ คราะห์ ลิลติ ตะเลงพา่ ย หนา้ / ๑๓

วชิ าภาษาไทย ๓ รหสั วชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บญุ กว้าง ศรสี ทุ โธ

เฉลยคำถามกรอบท่ี ๕
คำแนะนำ : ตอบคำถามใหไ้ ดใ้ จความ

ขอ้ ๑ ฉากและบรรยากาศทปี่ รากฏในเรื่องตอนทเี่ รยี น คอื อะไร
................ฉ...า..ก..แ...ล..ะ..บ..ร..ร..ย...า..ก..า..ศ...ท..่ีป...ร..า..ก..ฏ...ใ..น..เ..ร..่ือ..ง..ต..อ...น..ท...เี่.ร..ีย...น....ค..อื....เ..ห..ต...กุ ..า..ร..ณ....ภ์ ..า..ย...ใ..น..เ.ม...ือ..ง..ม...อ..ญ..................
..แ...ล..ะ..บ...ร..ร..ย..า..ก...า..ศ..ร..ะ..ห...ว..า่ ..ง..ก..า..ร..เ..ด..นิ...ท..ัพ...ข..อ..ง..พ...ร..ะ..ม..ห...า..อ..ปุ...ร..า..ช..า..จ..า..ก...เ.ม...ือ..ง..ม...อ..ญ...ส...กู่..า..ญ....จ..น..บ...รุ ..ี .........................

ข้อ ๒ กลวธิ ีในการแตง่ เร่อื งลิลิตตะเลงพ่าย คอื อะไร
................ก...ล..ว..ธิ..ใี..น..ก...า..ร..แ..ต...ง่..เ.ร..่ือ...ง..ล..ิล...ิต..ต...ะ..เ.ล..ง..พ...า่..ย....ค...ือ......ด..ำ..เ..น..ิน..เ..ร..อ่ื ..ง..ต...า..ม..ธ..ร..ร..ม...เ.น..ยี...ม..น...ิย..ม...ใ.น......................
..ก...า..ร..แ..ต...ง่..ว..ร..ร..ณ...ค...ด..ี..ก...ล..า่..ว..ค...อื ....เ.ร..ม่ิ...ด..ว้..ย...บ..ท...ส..ด...ุด..ี..ม..เี..น..อ้ื...เ.ร..่ือ..ง..แ...ล..ะ..ต...อ..น..ท...้า..ย..ก...ล..่า..ว...ส..ด...ุด..ีส...ม..เ.ด...จ็.....................
..พ...ร..ะ..น..เ..ร..ศ..ว..ร..ม...ห..า..ร..า..ช..แ...ล..ะ..จ..บ...ด..ว้..ย...ก..า..ร..ก...ล..า่..ว...ถ..งึ ..จ..ดุ ...ม..ุ่ง..ห...ม..า..ย...ข..อ..ง..ก...ว..ี .บ...อ..ก...ช..ื่อ..ค...ว..า..ม..เ..ป..็น...ม..า..แ...ล..ะ..ค...ำ.............
..อ...ธ..ษิ...ฐ..า..น..ข..อ...ง..ผ..ู้แ...ต..่ง.................................................................................................................................

เกง่ มาก...ครบั

กรอบที่ ๖

คณุ ค่าดา้ นวรรณศลิ ป์ :
การสรรคำ
ลิลิตตะเลงพา่ ย เปน็ วรรณคดมี รดกล้ำค่าทคี่ นไทยควรศกึ ษาเพื่อใหเ้ กิดความภาคภูมใิ จ
ในวีรกรรมของนกั รบไทยและภูมใิ จในภาษาไทยทก่ี วใี ช้ถ่ายทอดเรือ่ งราวได้อย่างมคี ุณคา่
ทางด้านวรรณศลิ ป์ ดว้ ยการเลือกใชถ้ ้อยคำไดอ้ ย่างไพเราะ ดงั น้ี
การใช้คำที่เหมาะแก่เนอ้ื เรื่องและฐานะของบคุ คล กวเี ลอื กใช้คำที่แสดงฐานะ
ของบคุ คล ดงั น้ี
เบอ้ื งนนั้ นฤนาถผู้ สยามนิ ทร์
เบีย่ งพระมาลาผิน หอ่ นพอ้ ง
ศสั ตราวธุ อรินทร์ ฤาถูก องค์เอย
เพราะพระหตั ถ์หากป้อง ปดั ด้วยขอทรง

บทเรยี นสำเร็จรปู บทวิเคราะห์ ลลิ ติ ตะเลงพา่ ย หนา้ / ๑๔

วชิ าภาษาไทย ๓ รหสั วชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บญุ กว้าง ศรสี ุทโธ

คำถามกรอบท่ี ๖

คำแนะนำ : ใหเ้ ลอื กคำตอบท่ถี กู ทส่ี ดุ สยามนิ ทร์
เบ้อื งนนั้ นฤนาถผู้
เบ่ยี งพระมาลาผิน หอ่ นพอ้ ง
ศสั ตราวุธอรินทร์ ฤาถกู องค์เอย
เพราะพระหตั ถห์ ากปอ้ ง ปัดด้วยขอทรง
คำถาม : โคลงที่ยกมามีคำใดบ้างท่ีกวเี ลือกใดเหมาะสมกับสมเดจ็ พระนเรศวร
ก. นฤนาถ พระหัตถ์ ป้อง
ข. สยามินทร์ องค์เอย หอ่ นพอ้ ง
ค. พระหตั ถ์ พระมาลา อรินทร์
ง. ขอทรง ศัสตราวธุ ห่อนพ้อง

ไปตรวจคำตอบจากเฉลยกนั ครบั

บทเรยี นสำเรจ็ รูป บทวเิ คราะห์ ลลิ ติ ตะเลงพ่าย หนา้ / ๑๕

วิชาภาษาไทย ๓ รหสั วชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บญุ กว้าง ศรีสุทโธ

เฉลยคำถามกรอบท่ี ๖
คำแนะนำ : ให้เลือกคำตอบทถ่ี กู ท่ีสุด

คำถาม : ค

เกง่ มาก...ครบั

กรอบที่ ๗
คณุ ค่าดา้ นวรรณศลิ ป์ :
การใชค้ ำโดยคำนงึ ถงึ เสยี ง

ความไพเราะของถ้อยคำหรอื ความงามของถอ้ ยคำน้ัน พิจารณาท่กี ารใช้สัมผสั การเลน่ คำ
เล่นความ การเลียนเสียงธรรมชาติ เป็นตน้
การใชโ้ วหาร

กวเี ลือกใช้ถอ้ ยคำในการบรรยาย พรรณนาและเปรียบเทยี บได้อยา่ งเหมาะสมกบั เนื้อเร่ือง
ทำให้ผู้อา่ นมองเหน็ ภาพชัดเจน ดงั น้ี

การใชค้ ำใหเ้ กดิ จนิ ตภาพ
มีการใชค้ ำทีแ่ สดงใหเ้ หน็ ภาพการต่อสอู้ ย่างห้าวหาญของพลทหารทง้ั สองฝ่ายทผ่ี ลัดกันรกุ
รบั ขบั เคีย่ วกันด้วยอาวธุ หลากหลายทัง้ ขอ ง้าว ทวน หอก ธนู จนตา่ งฝ่ายล้มตายไปเป็นจำนวนมาก
การใชโ้ วหารโดยการเปรยี บเทยี บ
มกี ารใช้โวหารเปรียบเทียบสมเด็จพระนเรศวรมีฤทธ์ิเหมือนพระรามต่อสูก้ บั ทศกัณฐ์
ข้าศกึ ศัตรทู ี่พา่ ยแพไ้ ปเหมือนพลยกั ษ์ สมเด็จพระนเรศวรกเ็ หมอื นองคพ์ ระนารายณอ์ วตารลงมา
การใชถ้ อ้ ยคำสรา้ งอารมณแ์ ละความรสู้ ึก
แมล้ ลิ ิตตะเลงพา่ ยเป็นเรอ่ื งเก่ียวกบั ประวัติศาสตร์และยอพระเกียรติพระมหากษัตริย์ แต่
ดว้ ยความปรชี าในดา้ นภาษาอย่างลึกซ้งึ ของกวี กวีสามารถใชถ้ ้อยคำ ทำให้ผู้อ่านเกิดความสะเทอื น
อารมณ์ เกิดความรู้สึกเห็นใจ เศร้าใจ ดีใจ ภมู ิใจ

บทเรยี นสำเรจ็ รูป บทวิเคราะห์ ลลิ ติ ตะเลงพ่าย หนา้ / ๑๖

วิชาภาษาไทย ๓ รหสั วชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บุญกว้าง ศรีสทุ โธ

คำถามกรอบที่ ๗

คำแนะนำ : ใหเ้ ลอื กคำตอบท่ถี กู ทสี่ ดุ
กำหนดให้ :
ก. การใช้คำโดยคำนงึ ถงึ เสียง
ข. การใชโ้ วหารโดยใช้คำให้เกิดจินตภาพ
ค. การใช้โวหารโดยการใชโ้ วหารโดยการเปรียบเทยี บ
ง. การใช้โวหารโดยการใช้ถอ้ ยคำสร้างอารมณแ์ ละความรู้สกึ
บทร้องกรองท่ยี กมาสมั พนั ธ์กับตัวเลือกท่ีกำหนดใหข้ ้อใด
ข้อ ๑ บัดมงคลพา่ ห์ไท้ ทวารัติ
แว้งเหวีย่ งเบีย่ งเศยี รสะบัด ตกใต้
อุกคลุกพลกุ เงยงัด คอคช เศกิ แฮ
เบนบา่ ยหงายแหงนให้ ทว่ งทอ้ ทีถอย
ข้อ ๒ อุรารานร้าวแยก ยลสยบ
เอนพระองคล์ งทบ ท่าวด้นิ
เหนือคอคชซอนซบ สังเวช
วายชวิ าตมส์ ดุ สน้ิ สู้ฟ้าเสวยสวรรค์
ข้อ ๓ พระตรีโลกนาถแผว้ เผดจ็ มาร
เฉกพระราชสมภาร พีน่ อ้ ง
เสด็จไรพ้ ิริยะราญ อรนิ าศ ลงนา
เสนอพระยศยิง่ ยนิ ก้อง เกียรตทิ ้าวทุกภาย

บทเรียนสำเร็จรูป บทวิเคราะห์ ลลิ ิตตะเลงพา่ ย หน้า/ ๑๗

วชิ าภาษาไทย ๓ รหสั วชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บญุ กว้าง ศรสี ุทโธ

เฉลยคำถามกรอบท่ี ๗
คำแนะนำ : ให้เลือกคำตอบทถ่ี ูกท่ีสดุ

ขอ้ ๑ ข ขอ้ ๒ ค ข้อ ๓ ง

เกง่ มาก...ครบั

กรอบท่ี ๘
ดา้ นสงั คม
สะทอ้ นใหเ้ หน็ ธรรมชาตมิ นษุ ย์

พระเจา้ หงสาวดีตรสั ประชดพระมหาอปุ ราชาวา่ กษตั ริยก์ รุงศรีอยธุ ยามพี ระโอรส
ท่ีกลา้ หาญไมค่ ร่นั คร้ามจ่อการศึกสงคราม แต่พระโอรสของพระองค์เปน็ คนขลาด ทำให้
พระมหาอปุ ราชาทรงอบั อายและเกรงพระราชอาญา จงึ เกิดขตั ติยมานะยอมกระทำตามพระราช
ประสงคข์ องพระราชบดิ า
สะทอ้ นเกี่ยวกบั ขนบธรรมเนยี มประเพณี

ขนบธรรมเนยี มในการศึกทปี่ รากฏในเรอื่ ง ได้แก่ เมอ่ื พระมหาอุปราชาจะออกศึก พระเจ้า
หงสาวดที รงประสาทและให้โอวาทการสร้างขวญั กำลงั ใจแกท่ หารและความเด็ดขาดในการรบ
ความร้เู กย่ี วกบั ตำราพิชยั สงคราม การจัดทพั การต้งั ทพั ประเพณี และพธิ ีกรรมเกยี่ วกับสงคราม
เช่น พธิ โี ขลนทวารตัดไม้ข่มนาม เพ่อื การสรา้ งขวญั กำลงั ใจแก่ทหาร ดงั ทป่ี รากฏในบทประพันธ์ท่ี
กลา่ วถงึ พิธโี ขลนทวารซ่ึงเป็นพิธีบำรุงขวัญทหารกอ่ นออกศกึ เหล่าทหารตา่ งฮึกเหิมและมกี ำลังใจ
เพราะมพี ระสงฆส์ วดพระพทุ ธมนตแ์ ละประพรมน้ำพระพทุ ธมนต์ให้
สะทอ้ นใหเ้ หน็ ความเชอื่ ของสงั คมไทย

ความเช่ือทป่ี รากฏในเร่อื ง ได้แก่ ความเช่อื ของบรรพบรุ ษุ ความเช่ือเร่ืองความฝนั บอกเหตุ
เชอ่ื คำทำนายทายทกั ของโหร เช่น ตอนทส่ี มเด็จพระนเรศวรทรงพระสบุ ินนมิ ิต จงึ ตรสั ให้หาพระ
โหราจารยเ์ พือ่ ทำนายนิมติ

บทเรียนสำเร็จรปู บทวิเคราะห์ ลิลิตตะเลงพา่ ย หนา้ / ๑๘

วชิ าภาษาไทย ๓ รหัสวชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บญุ กวา้ ง ศรสี ทุ โธ

สะทอ้ นขอ้ คดิ เพอื่ นำไปใชใ้ นการดำเนนิ ชวี ติ
ลิลติ ตะเลงพ่ายได้แสดงคุณธรรมด้านตา่ งๆ ท่มี ีคุณค่าตอ่ การดำเนนิ ชีวิต เชน่ ความ

รับผดิ ชอบต่อหน้าที่ ความเมตตา ความนอบนอ้ ม การใหอ้ ภยั เป็นตน้ โดยสอดแทรกอยใู่ นบท
ประพันธ์ ผู้อ่านจะสามารถซมึ ซบั คณุ ธรรมเหล่าน้ผี ่านความงามของภาษา สามารถจรรโลงใจผ้อู า่ นได้
เช่น ตอนทพี่ ระเจ้านนั ทบเุ รง ทรงสอนการศึกสงครามแกพ่ ระมหาอุปราชา กเ็ ป็นข้อคิดท่ีมีคณุ คา่ ยิ่ง
ตอ่ การดำเนินชีวติ ทุกยุคสมัย

ไปตอบคำถามกนั ...ครบั

คำถามกรอบที่ ๘
คำแนะนำ : ให้เลอื กคำตอบท่ถี กู ท่ีสดุ

กำหนดให้ :
ก. สะท้อนใหเ้ หน็ ธรรมชาติมนษุ ย์
ข. สะท้อนเก่ยี วกับขนบธรรมเนยี มประเพณี
ค. สะทอ้ นใหเ้ หน็ ความเชอ่ื ของสงั คมไทย
ง. สะทอ้ นข้อคดิ เพ่ือนำไปใช้ในการดำเนินชีวิต

จากตวั เลอื กท่กี ำหนดใหข้ ้อตอ่ ไปนส้ี ะทอ้ นคุณค่าด้านสังคมเรอื่ งใด
ข้อ ๑ ความรบั ผิดชอบตอ่ หนา้ ที่ ความเมตตา ความนอบนอ้ ม การใหอ้ ภยั
ขอ้ ๒ สมเดจ็ พระนเรศวรทรงพระสุบินนิมติ จงึ ตรสั ใหห้ าพระโหราจารยเ์ พือ่ ทำนายนมิ ติ
ข้อ ๓ พระเจ้าหงสาวดตี รัสประชดพระมหาอปุ ราชาว่า กษตั รยิ ก์ รงุ ศรอี ยุธยามีพระโอรส

ทีก่ ลา้ หาญไม่ครน่ั คร้ามจ่อการศกึ สงคราม แตพ่ ระโอรสของพระองค์เป็นคนขลาด ทำให้
พระมหาอปุ ราชาทรงอบั อายและเกรงพระราชอาญา จงึ เกิดขัตติยมานะยอมกระทำตามพระราช
ประสงคข์ องพระราชบดิ า

ขอ้ ๔ พระมหาอุปราชาจะออกศึก พระเจ้าหงสาวดีทรงประสาทและให้โอวาทการสรา้ ง
ขวัญกำลังใจแก่ทหารและความเด็ดขาดในการรบ ความรเู้ กีย่ วกบั ตำราพิชัยสงคราม การจดั ทัพ การ
ตั้งทัพ ประเพณี และพิธีกรรมเก่ียวกบั สงคราม เชน่ พธิ ีโขลนทวารตดั ไมข้ ม่ นาม เพ่อื การสรา้ งขวญั
กำลังใจแก่ทหา

บทเรยี นสำเรจ็ รูป บทวิเคราะห์ ลิลติ ตะเลงพา่ ย หน้า/ ๑๙

วิชาภาษาไทย ๓ รหัสวชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บุญกวา้ ง ศรสี ุทโธ

เฉลยคำถามกรอบที่ ๘ ข้อ ๓ ข
คำแนะนำ : ให้เลือกคำตอบที่ถกู ทสี่ ุด

ข้อ ๑ ง ขอ้ ๒ ค ขอ้ ๓ ก

เกง่ มาก...จบแลว้ ..ครบั

บทเรียนสำเรจ็ รปู บทวเิ คราะห์ ลิลิตตะเลงพ่าย หนา้ / ๒๐

วิชาภาษาไทย ๓ รหัสวชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บญุ กว้าง ศรสี ทุ โธ

บทเรยี นสำเร็จรูป บทวิเคราะห์ ลิลิตตะเลงพ่าย หนา้ / ๒๑

วชิ าภาษาไทย ๓ รหัสวชิ า ท๓๒๑๐๑ โดย : อ.บุญกว้าง ศรสี ุทโธ