ชุดการสอนที่ 1 หลักการฟังและการดู

หลกั การฟงั และการดู

1) ความหมายการฟังและการดู
๒) หลักการฟงั การดทู ี่ดี
๓) มารยาทในการฟงั การดู
๔) การฟงั การดูอยา่ งมวี ิจารณญาณ
๖) การเลือกสอ่ื ในการฟังการดู

ความหมายการฟงั และการดู

•การฟงั และการดูเปน็ การรับสารจากเสียงท่ีได้ยินและสิ่งทไ่ี ดเ้ หน็ การทไี่ ดย้ ินและได้เหน็ เปน็

การเริ่มตน้ ของการฟงั และการดู เม่ือภาพและเสียงมากระทบท่ีประสาทหแู ละประสาทตาเปน็
ความสามารถทางร่างกาย ส่วนการฟังและการดู เปน็ กระบวนการของสมองต่อเนอ่ื งจากการ
ไดย้ ินได้เหน็ ต้องมสี มาธิเพื่อรบั รแู้ ละมีความสามารถทางสติปัญญา เพือ่ จะได้เขา้ ใจและ
จดจาเรือ่ งท่ไี ดย้ ินและได้เห็น

หลกั การฟังการดูท่ดี ี

• 1. ฟังหรือดูให้ตรงตามความมงุ่ หมาย

• ในการฟังและการดูแต่ละครง้ั อาจมีจดุ มุ่งหมายอยา่ งใดอยา่ งหนง่ึ โดยเฉพาะ หรอื มจี ุดมุ่งหมายหลายอยา่ งพรอ้ มกนั ดงั นั้นผ้ฟู งั และผ้ดู ู
จะตอ้ งเลอื กฟงั และดูใหต้ รงกบั ความมงุ่ หมายท่ตี ้งั ไว้

• -ถา้ ฟงั หรอื ดูเพอ่ื ความเพลดิ เพลนิ ควรปลอ่ ยอารมณแ์ ละจนิ ตนาการไปตามเรื่องทฟ่ี ังหรือดู
• -ถ้าฟงั หรอื ดูเพื่อใหไ้ ด้ความรกู้ ็ตอ้ งมีสมาธิ ต้งั ใจฟังหรือดใู ห้ดี ทาตามเพือ่ จะไดเ้ ข้าใจและจับสาระสาคญั ของเรือ่ งได้

• การ2. ฟังหรือดโู ดยมคี วามพร้อม

• ฟังหรือดูจะไดผ้ ล ตอ้ งมีความพร้อมท้ังรา่ งกาย จติ ใจ สตปิ ัญญา

•3. มีสมาธิในการฟงั และดู

• ตอ้ งฟังหรือดูดว้ ยความตงั้ ใจ จิตใจจดจอ่ กบั เรื่องทฟ่ี ังหรอื ดตู ลอดเวลา เพราะถ้าไมม่ สี มาธใิ นการฟังหรอื ดู

ขาดความมนั่ ใจ ย่อมฟงั และดูไม่รเู้ รื่อง

•4. มีความกระตอื รือรน้ ในการฟงั หรอื ดู

• ต้องฟังหรอื ดดู ว้ ยความสนใจ มใี จฝักใฝใ่ นการฟงั หรอื การดู มองเหน็ คณุ ค่าและประโยชนข์ องเรอ่ื งทีฟ่ ัง

หรือดู มคี วามพร้อมทจ่ี ะรับร้แู ละทาความเขา้ ใจ จากการฟงั และการดเู รื่องนั่น

•5. ฟงั และดูโดยไมม่ อี คติ

• ตอ้ งฟงั หรอื ดูดว้ ยความเป็นกลาง ไมม่ คี วามลาเอียง ไม่มีอคตติ ่อผูพ้ ูด ต่อเรื่องทีพ่ ดู จะทาให้ไมพ่ ร้อมทจ่ี ะ

รบั รู้และเข้าใจในเร่ืองนน้ั ทาให้การฟงั และการดูไม่ประสบผลสาเร็จ

•6. จดบันทกึ และสรปุ สาระสาคญั

• ในการฟงั และการดแู ตล่ ะครั้ง มคี วามจาเปน็ ต้องจดบนั ทึก สรุปสาระสาคัญ เพือ่ เปน็ ข้อมลู หลกั ฐานใน

การนาไปใช้และนาไปปฏิบัตติ อ่ ไป

มารยาทในการฟงั และดู

•1. การฟงั และดูเฉพาะหนา้ ผู้ใหญ่

เม่อื ฟังและดเู ฉพาะหนา้ ผู้ใหญ่ ไม่ว่าจะอยเู่ พียงลาพังหรอื มผี ู้อ่นื ร่วมอยู่ด้วย จะต้องสารวมกริ ิยาอาการ ถา้ เปน็ บท
สนทนา ไม่ควรชงิ พูดกอ่ นทคี่ ู่สนทนาจะพูดจบ ถา้ มขี ้อสงสัยจะซักถาม ควรใหผ้ ูพ้ ดู พดู จบกอ่ นแลว้ คอ่ ยถาม หากมีเพือ่ นร่วมฟงั
และดอู ยดู่ ้วย ต้องไมก่ ระทาการอนั ใดทจี่ ะเปน็ การรบกวนผู้อืน่

•2.การฟังและดใู นทีป่ ระชมุ

การประชมุ จะมปี ระธานในทปี่ ระชมุ เปน็ ผูน้ าและควบคุมให้การประชมุ ดาเนินไปด้วยดี ผู้เขา้ ร่วม
ประชุมต้องใหค้ วามเคารพตอ่ ประธาน ในขณะทผี่ ้พู ดู เราตอ้ งตงั้ ใจและดู ไม่ควรพูดกระซิบกบั คนขา้ งเคยี ง
ไมค่ วรพูดแทรกแซงข้นึ กลางคัน ควรฟังและดูจนจบ

•3.การฟงั และดใู นท่สี าธารณะ

การฟังและการดูในท่ีสาธารณะเป็นการฟังและดทู ี่มีคนจานวนมากในสถานท่ีท่ีเปน็ ห้องโถงกวา้ ง
อาจมีหลังคาหรือไมม่ กี ไ็ ด้ ขณะทฟี่ งั และดู ไม่ควรกระทาการใด ทีจ่ ะก่อให้เกิดความราคาญหรือสรา้ งความ
วุน่ วายใหแ้ ก่ผูฟ้ งั หรอื ดทู ี่รว่ มอยดู่ ว้ ย

การฟังการดูอย่างมีวจิ ารณญาณ

• การฟังการดูอย่างมีวจิ ารณญาณ คอื การฟังการดโู ดยใชห้ ลักการคิดใคร่ครวญอยา่ งมเี หตุผล
• 1. การฟังการดูตามปกติ เม่อื ได้ยนิ ได้เห็นแลว้ ต้องใช้สมาธเิ พอ่ื รบั ร้เู รอ่ื งราวทไี่ ดย้ ินไดเ้ หน็ แลว้ ใช้สตปิ ญั ญาให้เขา้ ใจเร่ืองได้ สามารถเล่าเรื่องย่อ

หรอื บรรยายเก่ยี วกับเรือ่ งที่ฟังหรือดไู ด้

• 2. การฟงั การดอู ย่างมีวิจารณญาณ
• 2.1 การวเิ คราะห์ สามารถแยกแยะเร่อื ทฟ่ี งั หรือพดู ได้
• 2.2 การใคร่ครวญ สามารถพจิ ารณาขอ้ เทจ็ จริงว่านา่ เชือ่ ถือหรือไม่
• 2.3 การวนิ จิ สาร การตคี วามหมายเร่อื งที่ฟงั หรือดูได้
• 2.4 การประเมินค่า การใชด้ ุลพนิ จิ ตดั สนิ คุณค่าเรอื่ งท่ฟี งั หรอื ดูว่าดหี รือไม่ อย่างไรเพ่อื นาไปใชป้ ระโยชนต์ ่อไป
• 2.5 การนาไปใช้ประโยชน์ ผู้ฟังหรอื ผดู้ คู วรประมวลสารต่าง และนาไปปฏบิ ัติ หรือใช้เป็นความรูแ้ ละประสบการณพ์ ้นื ฐาน

การเลอื กสื่อในการฟงั และดู

• 1. สือ่ โฆษณา ส่อื ประเภทนีผ้ ้ฟู งั ผดู้ ูตอ้ งดจู ุดมงุ่ หมาย เพราะสว่ นใหญ่จะเปน็ สือ่ การนาเสนอใหเ้ ห็นคล้อยตาม ซง่ึ อาจไมส่ มเหตสุ มผล ผูฟ้ ังผู้ดตู ้อง

พิจารณาไตรต่ รองกอ่ นซอ้ื หรอื กอ่ นตัดสนิ ใจ

• 2. สอ่ื เพื่อความบนั เทิง ปัจจุบนั รายการโทรทศั น์จะมีการแนะนาว่ารายการนเี้ หมาะสมกบั กลมุ่ บคุ คลใด ซึง่ สอ่ื ประเภทนป้ี ระกอบด้วย ละคร เพลง

เร่ืองเล่า ทอล์กโชว์ ฯลฯ

• 3. ขา่ วสาร ส่อื ประเภทนผี้ ฟู้ งั ผู้ดตู ้องมคี วามพรอ้ มในการรบั รูข้ ่าวสาร รู้จักเปรยี บเทียบเนอื้ หาจากทม่ี าของแหลง่ ข่าวหลายๆแหง่
• 4. ปาฐกถา เนอ้ื หาสอื่ ประเภทนี้ ผฟู้ งั ผูด้ ตู อ้ งฟงั อย่างมสี มาธิ เพือ่ จบั ประเด็นสาคัญให้ได้และก่อนตดั สนิ ใจเชอ่ื หรือนาขอ้ มูลสว่ นใดไปใช้ประโยชน์

ต้องมคี วามรพู้ นื้ ฐานในเรื่องนัน้ ๆ

• 5. สุนทรพจน์ ส่ือประเภทน้ีสว่ นใหญจ่ ะมเี น้อื หาไมย่ าว และมีใจความที่เขา้ ใจงา่ ย ชดั เจนแตผ่ ้ฟู งั ผ้ดู ูต้องรูจ้ ักกล่ันกรองสง่ิ ทดี่ ีไปเป็นแนวทางในการ

ปฏิบตั ิ

•6. สอื่ อิเลก็ ทรอนกิ ส์ มีหลายประเภท มที งั้ ความรู้ ความบันเทงิ คุณธรรม จรยิ ธรรม

ลกั ษณะของสือ่ เปน็ การสง่ สารท่สี ะดวกรวดเรว็ ทาให้ขาดการกล่นั กรองอย่างรอบคอบ
ดงั น้ันผฟู้ งั และผดู้ สู ื่ออเิ ล็กทรอนิกส์ ต้องรูจ้ กั ใช้ส่ืออิเล็กทรอนิกส์ อย่างร้เู ท่าทัน มสี ติ และ
ใช้สตปิ ญั ญาในการฟงั และการดู