NOTA KULIAH 4

BAHAGIAN TEKNIK DAN VOKASIONAL

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

ARAS 5 & 6, BLOK E14, KOMPLEKS E,
PUSAT PENTADBIRAN KERAJAAN PERSEKUTUAN

KOLEJ VOKASIONAL WAKAF TEMBESU

NOTA KULIAH 4

SEMESTER SEMESTER 1 DVM SESI 2022/2023

JABATAN JABATAN TEKNOLOGI ELEKTRIK DAN ELEKTRONIK

PROGRAM DIPLOMA TEKNOLOGI ELEKTRONIK / DVM

KOD/KURSUS DEB 1223 MEASUREMENT AND INSTRUMENTATION

KOMPETENSI 04. INSTUMENTATION

KOMPETENSI UNIT 4.1 Introduction of Signal Generator
4.1.1 Define of Signal Generator

4.2 Type of signal waveform
4.3 Introduction of Oscilloscope

4.3.1 Define of Oscilloscope
4.4 Introduction of Multimeter

4.4.1 Define of Multimeter

KOMPETENSI Trainee must be able to:
PEMBELAJARAN
1. Apply the procedure to measure current, voltage and temperature
(C3,PLO3)

2. Operate measurement technique using the appropriate instrument.
(P3,PLO2)

3. Assist the operation of measurement technique in group according to
given schematic diagram. (A2, PLO5)

NO KOD DEB 1223
NO KOD JPK
MUKA: 01 DARIPADA 38

1

4.0 PREPARE WORK CALIBRATION INSTRUCTION (PROCEDURE)
(MENYEDIAKAN ARAHAN KERJA PENENTUKURAN)

4.1 Mengenalpasti mesin untuk penentukuran

4.1.1 Distinguish types of electrical, electronic and mechanical calibration work according to
manufacturer.
Membezakan jenis kerja penentukuran elektrik, elektronik dan mekanikal mengikut
manual pengilang.

4.1.2 Clarify original equipment according to manufacturer specification
Menjelaskan mengikut spesifikasi peralatan asal

4.1.3 Identify original equipment according to manufacturer specification
Mengenalpasti kelengkapan asal mengikut spesifikasi pengeluar.

4.1.4 Check types of calibration according to manufacturer manual
Menyemak jenis penentukuran mengikut manual pengeluar.

.

4.1.1 Membezakan jenis kerja penentukuran elektrik, elektronik dan mekanikal mengikut
manual pengilang.

Untuk memastikan ketepatan dalam penentukuran peralatan, adalah penting untuk memastikan
setiap peralatan pengukuran mematuhi piawaiannya yang telah ditetapkan. Terdapat berbagai
jenis alat-alat pengukuran di pasaran seperti alat penentukuran bagi peralatan elektrik, peralatan
elektronik dan peralatan makanikal.
Rajah di bawah adalah pelbagai jenis peralatan bagi bidang elektrik, elektronik dan makenikal

Rajah 1 - Peralatan bagi kerja-kerja penentukuran bidang elektrik

2

Rajah 2 - Peralatan bagi kerja-kerja penentukuran bidang makenikal

Rajah 3 - Peralatan bagi kerja-kerja penentukuran bidang elektronik

4.1.2 Clarify original equipment according to manufacturer specification
Menjelaskan mengikut spesifikasi peralatan asal

4.1.3 Identify original equipment according to manufacturer specification
Mengenalpasti kelengkapan asal mengikut spesifikasi pengeluar.

4.1.4 Check types of calibration according to manufacturer manual
Menyemak jenis penentukuran mengikut manual pengeluar.

RUJUK MANUAL POWER SUPPLY / MULTIMETER

4.2 SHOW CALIBRATION INSTRUMENTS AND TOOL
MENUNJUKKAN INSTRUMEN DAN PERALATAN BAGI PENENTUKURAN

4.2.1 Identify types of calibration instruments and tools according to manufacturer manual.
Mengenalpasti jenis instrumen penentukuran dan alat mengikut manual pengilang

4.2.2 Identify appropriate calibration instruments and tools according to manufacturer manual
Mengenalpasti peralatan dan alat penentukuran yang sesuai mengikut manual pengilang
.
RUJUK MANUAL OSILOSKOP

3

4.2 .1 Mengenalpasti jenis instrumen penentukuran dan alat mengikut manual
pengilang

Meter pelbagai analog/digital

• Meter pelbagai boleh berfungsi sebagai meter volt, meter arus, atau meter ohm.
• Rajah 1 dan 2 memaparkan gambar dua buah meter pelbagai yang berbeza.
• Terdapat dua kategori meter pelbagai iaitu meter pelbagai analog dan meter

pelbagai digital.
• Meter pelbagai analog menggunakan jarum penunjuk di atas skala meter

manakala meter pelbagai digital pula memaparkan digit untuk menunjukkan nilai
bacaan.

Rajah 1. Meter pelbagai analog Rajah2. Meter pelbagai digital

Kegunaan

• Meter belbagai boleh digunakan untuk mengukur :-
i. Rintangan
ii. Voltan arus terus (AT)
iii. Voltan arus ulang alik (AU)
iv. Arus terus

4

Bahagian-bahagian meter pelbagai analog
Skala

Penunjuk

Pelaras sifar penunjuk Pelaras sifar
ohm
Julat Suis pemilihan
Tamatan
negatif Tamatan
positif

Rajah 3. Bahagian-bahagian meter pelbagai analog

Fungsi bahagian
i) Skala
• Memaparkan julat bacaan ukuran yang ditunjuk oleh jarum penunjuk.

ii) Penunjuk
• Menunjuk nilai bacaan ukuran

iii) Pelaras sifar penunjuk
• Untuk melaras jarum penunjuk pada kedudukan sifar

iv) Pelaras sifar ohm
• Untuk melaras jarum penunjuk pada kedudukan 0 ohm.

v) Julat
• Memaparkan fungsi meter.
• Memaparkan lingkungan nilai had pengukuran atau pendarab

vi) Suis pemilih fungsi dan julat
• Untuk memilih fungsi meter yang diperlukan umpamanya meter volt arus
terus (DCV), meter volt arus ulang alik (ACV), meter ampere (DCmA) dan
meter ohm (Ω).
• Untuk memilih tahap julat yang sesuai dengan kegunaan kerja yang
dilakukan.

vii) Tamatan positif
• Punca sambungan kuar merah (positif).

viii) Tamatan negatif
• Punca sambungan kuar hitam (negatif).

5

Bahagian-bahagian meter pelbagai digital

Paparan berdigit Butang nada pembuz
Butang kuasa

Butang P.Hold

Butang pilihan AC/DC

Julat
Suis pemilih fungsi

dan julat Soket kapasitor
Soket transistor Suis pemilihan

Tamatan 20A Fungsi dan julat

Tamatan negatif Tamatan positif

Rajah 4. Bahagian-bahagian meter pelbagai digital

Fungsi bahagian

i) Butang kuasa (POWER)
• Menghidup dan mematikan meter pelbagai.

ii) Paparan berdigit
• Memaparkan nilai bacaan digit

iii) Butang pilihan AC/DC
• Suis tekan untuk memilih fungsi meter samada beroperasi dalam keadaan
mengukur arus terus (DC) atau arus ulang alik (AC).

iv) Julat
• Memaparkan fungsi meter.
• Memaparkan lingkungan nilai had pengukuran atau pendarab

v) Suis pemilih fungsi dan julat
• Untuk memilih fungsi meter yang diperlukan umpamanya meter volt arus terus
(DCV), meter volt arus ulang alik (ACV), meter ampere (DCmA) dan meter ohm
(Ω).menguji diod, transistor dan sebagainya.
• Untuk memilih tahap julat yang sesuai dengan kegunaan kerja yang dilakukan.

6

vi) Butang nada pembuz
• Suis tekan untuk memilih meter berada dalam mode senyap atau nada beep
ketika berada pada julat menguji diod.( )

vii) Butang P.Hold
• Suis tekan untuk memegunkan bacaan digit.

viii) Soket pemuat
• Punca sambungan ketika membuat pengujian pemuat.

ix) Tamatan positif V-Ω-Hz
• Punca sambungan kuar merah ketika meter berfungsi untuk mengukur voltan,
rintangan atau frekuensi.

x) Tamatan negatif
• Punca sambungan kuar hitam (negatif/ common) untuk semua operasi
pengukuran.

xi) Tamatan positif mA
• Punca sambungan kuar merah (positif) ketika meter berfungsi mengukur arus
yang rendah.

xii) Tamatan 20A
• Punca sambungan kuar merah (positif) ketika meter berfungsi mengukur arus
yang tinggi sehingga had maksima 20 ampere.

xiii) Soket transistor
• Punca sambungan ketika membuat pengujian transistor.

Pengendalian meter pelbagai

• Meter pelbagai mestilah dikendalikan mengikut langkah-langkah yang betul dan
selamat. Kecuaian atau kegagalan mematuhi langkah-langkah yang telah
ditetapkan akan mengakibatkan meter rosak, menghasilkan bacaan yang salah
atau berlaku kemalangan.

i) Mengendali meter voltan arus terus (VDC)

• Pastikan voltan yang hendak diukur samada voltan arus terus atau arus ulang
alik.

• Sambungkan kuar meter pada tamatan. Kuar merah pada tamatan positif (+) dan
kuar hitam pada tamatan negatif meter (-/COM).

• Laraskan julat meter pada fungsi DCV. Pilih julat yang paling tinggi contohnya
1000 DCV.

• Tentukan punca voltan yang hendak diukur dan pastikan ianya selamat ketika
kerja pengukuran dilakukan.

• Tentukan punca positif dan negatif yang hendak diukur.
• Sentuhkan hujung kuar merah pada punca positif dan hujung kuar hitam pada

punca negatif. Pastikan ketika kerja pengukuran hujung kuar tidak bersentuhan
dengan mana-mana pengalir atau punca.

7

• Baca bacaan jarum meter atau paparan digit.
• Sekiranya tiada perubahan kedudukan penunjuk skala meter atau paparan digit

laras suis pemilih julat pada aras yang lebih rendah.
• Ulang langkah 8 sehingga penunjuk skala atau paparan digit menunjukkan

bacaan yang tepat. Pemilihan julat yang paling hampir dengan nilai voltan yang
diukur akan menghasilkan bacaan yang lebih tepat.
ii) Skala meter volt analog

Skala yang perlu dibaca
0 hingga 10V sahaja

-Suis pemilih
-Fungsi meter yang dipilih
DCV Meter berfungsi
sebagai meter volt DC

Rajah 5. Panel hadapan meter pelbagai memilih fungsi meter dan julat.
• Rajah 5 menunjukkan meter pelbagai analog telah disetkan pada fungsi untuk

mengukur voltan arus terus 4 volt.
• Suis pemilih mestilah dilaras pada fungsi DCV julat 10.
• Meter hanya boleh mengukur voltan arus terus dalam lingkungan 0 hingga 10

volt sahaja.
• Meter akan rosak sekiranya mengukur voltan yang melebihi 10 volt.
• Skala meter yang perlu dibaca ialah 0 hingga 10 DCV.A & ACV.
• Skala meter hendaklah dibaca seperti rajah 6.

8

Rajah 6. Jarum penunjuk menunjukkan bacaan 4 Volt DC

Rajah 7. Pembahagian skala 0 hingga 10
iii) Membaca paparan digit meter Ohm digital

Suis pemilih
-Fungsi meter yang dipilih Ω.

-Meter berfungsi sebagai meter ohm.
-Julat yang dipilih 4Mega ohm

Skrin paparan digit menunjukkan bacaan 1.93MΩ
Rajah 8. Bacaan meter ohm digit

• Rajah 8 menunjukkan meter pelbagai digital telah disetkan pada fungsi untuk
mengukur rintangan. Rintangan yang diukur dalam lingkungan mega ohm.

• Suis pemilih mestilah dilaras pada fungsi Ω dan julat 4M (4Mega).
• Meter hanya boleh mengukur nilai rintangan sahaja dalam lingkungan 400kilo

ohm hingga 4 Mega ohm sahaja. Meter akan memapar bacaan E sekiranya nilai
rintangan yang diukur melebihi 4Mega ohm.

9

PENJANA FUNGSI

PENGENALAN KEGUNAAN/APLIKASI BAHAGIAN/ FREKUENSI
BENTUK GELOMBANG PERINGKAT

Menguji litar logik Litar logik

Menguji bahagian audio . Audio I -3 KHz

Menguji bahagian pesongan Pesongan 50Hz/5625 Hz
penerima TV.

Jadual 1 Bentuk gelombang dan kegunaan penjana isyarat/frekuensi :

Penjana fungsi/penjana isyarat berupaya menghasilkan gelombang isyarat dari punca
keluarannya. Gelombang isyarat yang dihasilkan dalam bentuk sinus, gerigi dan segi empat
seperti Jadual 1. Keluarannya boleh dikesan menggunakan osiloskop, penguat, diod pancar
cahaya (LED), pembesar suara dan pembilang frekuensi. Kegunaannya untuk menguji
bahagian audio, litar logik dan pesongan penerima TV.

Rajah 1 memaparkan gambaran dua buah penjana fungsi dari dua jenama yang berbeza.

Rajah 1. Penjana Fungsi

10

BAHAGIAN KAWALAN PENJANA FUNGSI

Rajah 2. Panel hadapan Penjana Fungsi

FUNGSI KAWALAN

Fungsi kawalan atau bahagian tertentu yang dilebel pada rajah 2 seperti berikut.

1. PWR – (Power)
• Suis menghidup atau mematikan penjana fungsi.
• Menyambung atau memutuskan bekalan arus elektrik ke osiloskop.

2. ON
• Lampu indikator bekalan kuasa. LED menyala ketika set menerima bekalan elektrik

atau ketika butang 1 ditekan dan padam apabila bekalan elektrik diputuskan atau
butang 1 dilepaskan.

3. RANGE Hz
• Butang pilihan julat frekuensi 1Hz hingga 1MHz. Satu butang pilihan sahaja perlu

ditekan untuk memilih julat frekuensi yang diperlukan

4. FUNCTION
• Butang untuk memilih rupa bentuk gelombang yang dikehendaki. Pilih satu sahaja

bentuk gelombang pada label dan tekan butang yang berkaitan.
• Penjana fungsi akan menghasilkan keluaran rupa bentuk gelombang sebagaimana yang

dipilih. ( Isyarat keluaran boleh didapati dari punca 8 )

5. SKALA PENDARAB

• Tombol perlu dilaras mengikut arah putaran jam atau sebaliknya untuk memilih nilai

pendarab.

• Penunjuk menentukan nilai pendarab yang dipilih.

11

6. DUTY
• Jika butang ditekan bentuk gelombang keluaran akan berubah fasa sebanyak 360° dari
keadaan asal.

7. ATT
• Jika butang ditekan amplitud gelombang keluaran akan berkurang -20dB
dari amplitud gelombang asal.

8. OUTPUT
• Soket punca gelombang keluaran penjana fungsi.
• 50Ω bermaksud punca keluaran hanya sesuai menggunakan kabel penyambung

bergalangan 50Ω (kabel RG58).

9. AMPL
• Tombol pelaras nilai amplitud gelombang keluaran penjana fungsi.
• Amplitud gelombang keluaran bergantung pada jarak putaran tombol.

MENGENDALI PENJANA FUNGSI

1. Pastikan kesemua butang kawalan dilepaskan dan tombol kawalan dilaras pada aras
minima.

2. Sambungkan punca bekalan elektrik 240VAU pada penjana fungsi.
3. Tekan butang 1 PWR dan pastikan lampu penunjuk 2 menyala.
4. Pilih julat frekuensi yang dikehendaki dan tekan butang yang berkaitan.

Sebagai contoh :-
• Frekuensi yang dikehendaki dari punca keluaran penjana fungsi (function

generator ialah 15 KHz).
• Butang julat 10K perlu ditekan seperti Rajah 3.

Butang julat 10 KHz ditekan
Rajah 3 Julat frekuensi

12

5. Laraskan tombol pendarab seperti pada kedudukan 1.5 seperti rajah 4.
Penunjuk bacaan 1.5

Rajah4. Tombol pendarab
• Darabkan 1.5 (pendarab) dengan 10K (julat frekuensi) yang akan menghasilkan nilai

frekuensi yang dikehendaki iaitu15KHz.
• Frekuensi diperlukan = Pendarab X Julat frekuensi

= 1.5 X 10K
= 15KHz.

13

6. Pilih satu bentuk gelombang yang dikehendaki dan tekan butang FUNCTION seperti
Rajah 5.

Butang gelombang sinus ditekan
Rajah 5. Butang pemilihan bentuk gelombang
7. Sambungkan soket keluaran (OUTPUT-8) dengan menggunakan penyambung BNC
dengan kabel RG58-50Ω. Hubungkan sambungan keluaran penjana audio ke punca
masukan osiloskop. Setkan osiloskop pada mode yang betul.
8. Laraskan tombol AMPL (9), laras pelaras amplitud ke arah putaran jam dan lihat paparan
bentuk gelombang yang terdapat pada skrin osiloskop, seperti Rajah 6.

Penyambungan keluaran penjana fungsi ke osiloskop
menggunakan penyambung BNC kabel RG58-50Ω
Rajah 6. Penyambungan penjana fungsi dan bentuk gelombang sinus

14

OPERATE OSCILLOSCOPE

PENGENALAN

Osiloskop adalah sebuah alat pengukur yang mampu memaparkan bentuk gelombang pada
dua paksi. Paksi tegak dan ufuk. Paparan ini menunjukkan pengukuran voltan dan frekuensi.
Rajah 1 adalah gambar sebuah osiloskop.

Rajah 1 Osiloskop dua saluran.

KEGUNAAN

Kegunaan asas osiloskop adalah untuk mengukur voltan dan frekuensi, walau bagaimanapun ia
juga boleh digunakan untuk melakukan pengujian lain. Antara kegunaan osiloskop adalah seperti
berikut:-

• Mengesan dan memaparkan bentuk gelombang.
• Mengukur frekuensi.
• Mengukur voltan arus terus (DC).
• Mengukur voltan puncak ke puncak
• Mengukur beza fasa

15

BAHAGIAN KAWALAN OSILOSKOP 67
Surihan bentuk gelombang sinus 1 2 3 4 5

89 10 11 12 13 14 15 16 1718 19 20

Rajah 2. Panel hadapan osiloskop dua saluran.

• Terdapat beberapa kategori osiloskop antaranya satu saluran dan dua
saluran.

• Osiloskop satu saluran terdapat satu punca masukan isyarat dan
menghasilkan satu bentuk gelombang sahaja dan tidak mampu mengukur
frekuensi yang terlalu tinggi.

• Osiloskop dua saluran mempunyai dua masukan dan dua paparan bentuk
gelombang dalam satu masa seperti dalam rajah 2.

16

FUNGSI KAWALAN

Fungsi kawalan atau bahagian tertentu yang dilebel pada rajah 2 seperti berikut.:-

1. POWER Suis menghidup atau mematikan penjana fungsi.
▪ Menyambung atau memutuskan bekalan arus elektrik ke osiloskop.
▪

2. INTENS INTENSITY bermaksud keamatan.
▪ Mengawal kecerahan surihan
▪

3. LAMPU INDIKATOR
▪ Lampu indikator bekalan kuasa. LED menyala ketika set menerima
bekalan elektrik atau ketika butang 1 ditekan dan padam apabila bekalan
elektrik diputuskan atau butang 1 dilepaskan.

4. TR (Trace Rotation)
▪ Pelaras surihan pada kedudukan mengufuk. Untuk menentukan surihan
pada posisi tepat mengufuk dan menghasilkan bacaan yang tepat.
▪ Jika pelaras TR diputar mengikut arah pusingan jam hasil surihan seperti
rajah 3.

Rajah 3
• Pelaras TR diputar mengikut arah lawan jam hasil surihan seperti rajah 4

17

Rajah 4

• Pelaras TR dilaras pada kedudukan tengah akan menghasilkan surihan tepat
mengufuk seperti rajah 5.

Rajah 5
5. X-POS. (X-Position)

• Tombol pelaras ufuk.
• Melaras kedudukan surihan kekiri atau ke kanan. Rujuk rajah 5, 7 dan 8.
• Rajah 8 menunjukkan tombol pelaras dilaras pada posisi tengah.

•
Rajah 6. Kedudukan surihan berada di sebelah kanan

Rajah 7. Kedudukan surihan berada di sebelah kiri

18

Rajah 8. Kedudukan surihan berada di tengah
19

20

6. TIME/DIV (time per division)
• Suis pilihan masa per bahagian.
• Untuk menentukan tempoh masa yang diambil bagi satu kitar gelombang.
• Untuk menentukan jumlah bilangan kitar gelombang yang dipapar pada skrin.
Rajah 9, menunjukkan suis dilaras pada julat 100ms. Ini bermaksud setiap
bahagian atau petak mengufuk bernilai 100ms.

Rajah 9. Suis pilihan TIME/DIV dilaras pada bacaan 100milisaat.

7. Tombol kawalan penentukur ufuk.
• Tombol mestilah dilaras pada aras maksima putaran jam untuk
menghasilkan bacaan frekuensi yang tepat dan ia disetkan pada
penentukuran frekuensi.

8. X-MAG – X10
• Jika butang ditekan bacaan masa gelombang pada skrin mestilah didarab 10.
• Kegunaannya untuk membaca frekuensi gelombang yang tinggi.

9. CAL 0.2V 2V (Calibrate)
• Penentukur – Untuk mengenalpasti osiloskop akan menghasilkan bacaan voltan
yang tepat apabila digunakan.
• Punca masukan osiloskop disambungkan pada punca 2V, skrin akan
memaparkan gelombang segi empat beninai 2volt p-p.

21

10. Y-POS. I
• Tombol pelaras paksi tegak saluran 1.
• Melaras kedudukan surihan saluran 1 ke atas atau ke bawah seperti rajah
10 dan 11.
• Rajah 12 menunjukkan tombol pelaras dilaras pada posisi tengah.

Rajah 10. Kedudukan surihan berada di atas

Rajah 11. Kedudukan surihan berada di bawah

22

Rajah 12. Kedudukan surihan berada di tengah

11. GD. CH.l (GD=Ground)
• Suis penentu aras rujukan.
• Apabila keadaan butang seperti rajah 12(a) satu surihan mengufuk (garisan
lurus) terhasil pada skrin osiloskop. Garisan tersebut merujuk pada
kedudukan asal bentuk gelombang seperti Rajah 13 (a).

Posisi butang Posisi butang
GD GD

Rajah 13. Perbezaan posisi butang GD dan kesan pada bentuk gelombang.

12. VOLTS/DIV (Volts per division)

• Suis pilihan julat VOLTS/DIV (voltan per bahagian).
• Untuk menentukan nilai voltan satu bahagian atau petak menegak.
• Rajah 14 menunjukkan suis dilaras pada julat 5V. Ini bermaksud setiap

bahagian atau petak menegak bernilai 5volt.

Rajah 14. Suis pilihan VOLT/DIV dilaras pada bacaan 5V.

23

13. Tombol kawalan penentukur tegak.
▪ Tombol mestilah dilaras pada aras maksima putaran jam untuk menghasilkan
bacaan voltan yang tepat dan ia disetkan pada penentukuran voltan.

14, 15 dan 16 VERT. MODE (Vertical mode)
• Mode tegak – Memilih saluran paparan samada paparan saluran 1 sahaja, dua
saluran atau saluran 2 sahaja.
• Mana-mana saluran yang dipapar di skrin adalah dalam mode tegak. Kedua-dua
saluran boleh memaparkan bentuk gelombang secara serentak, tetapi gelombang
hanya boleh diubah pada posisi tegak secara berasingan. Manakala pelarasan
gelombang pada posisi ufuk ia akan berubah serentak.
• Jika butang CH l/ll ditekan skrin akan memaparkan bentuk gelombang dari masukan
saluran 2 sahaja.
• Jika butang CH l/ll dilepaskan skrin akan memaparkan bentuk gelombang dari
masukan saluran 1 sahaja.
• Jika butang DUAL ditekan skrin akan memaparkan dua bentuk gelombang yang
berasingan dari masukan saluran 1 dan 2.
• Jika butang ADD ditekan skrin akan memaparkan gabungan dua bentuk gelombang
dari masukan saluran 1 dan 2.

17, 18, 19 dan 20
• Adalah tombol kawalan untuk saluran 2 dan berfungsi sama seperti kawalan pada
saluran 1.

24

MEMBACA GELOMBANG PADA SKRIN OSILOSKOP

Rajah 15 menunjukkan cara membaca dan mengira nilai Vpp (voltan puncak ke puncak) dari
bentuk gelombang yang di paparkan pada skrin osiloskop.

Menentukan bacaan voltan. Jumlah bahagian tegak X VOLTS/DIV

•Formula :-
Bacaan voltan =

=X

= 4 bahagian X .5V

= 2 Vp-p
= 2 Volt puncak ke puncak

Rajah 15. Contoh pengiraan Vpp (voltan puncak ke puncak)

Menentukannn bacaan frekuensi.
• Tentukan nilai julat TIME/DIV.=100mA
• Tentukan 1 kitar gelombang.

25

• Tentukan jumlah bahagian (petak) mengufuk =7bahagian
• Kirakan masa untuk 1 kitar.

26

Gelombang sinus 1 kitar=7 bahagian

Julat masa =100ms

Rajah 14. Menentukan julat masa dan jumlah bahagian pada satu kitar gelombang
Kaedah mengira tempoh (t).

Formula:
Tempoh (t) = time/div X Jumlah bahagian

=X

= 100ms X 7 bahagian
= 700ms

27

Mengira frekuensi :

Formula:-

Frekuensi = 1

t

1
=

700ms

1
=

700 X 10 -3

= 1 x 10 3
700

= 1 x 1000
700

= 1000
700

= 1.43Hz

Latihan :
Rajah di bawah menunjukkan gelombang sinus yang terhasil di paparan osiloskop. Diberi nilai
volt/div = 0.5V/div dan Time / div = 10ms / div. Hitungkan nilai

i. Voltan puncak ke puncak (Vpp)
ii. Frekuensi (f)
iii. Voltan Purata ganda dua (Vppgd)

28

DEMONSTRATE CALIBRATION METHOD
Mengenal pasti peralatan penentukuran asal mengikut spesifikasi pengilang.

Rajah 1 - Peralatan Penentukuran di bengkel elektronik

29

Menggunakan peralatan penentukuran asal mengikut spesifikasi pengilang.
30

Figure

31

Mengaplikasikan peraturan keselamatan mengikut prosedur keselamatan
32

COMPILE YEARLY MASTER SCHEDULE (MENYUSUN JADUAL INDUK TAHUNAN)

4.4.1 Explain the procedure according to maintenance requirement.
Menjelaskan prosedur mengikut keperluan penyelenggaraan.

4.4.2 Use company endorsement policy according to manufacturer requirement.
Menggunakan dasar sokongan syarikat mengikut permintaan pengilang.

Menjelaskan prosedur mengikut keperluan penyelenggaraan
Pemahaman terhadap spesifikasi peralatan dapat membantu dalam aktiviti-aktiviti
penyelenggaraan dengan lebih berkesan. Peralatan, mesin dan bangunan dalam sesebuah
industri itu lama-kelamaan akan menjadi buruk dan rosak. Tempoh masa sebelum sesebuah
mesin, peralatan atau bangunan itu rosak, bergantung kepada sejauh mana ia dijaga. Penjagaan
inilah yang dipanggil penyelenggaraan
Penyelenggaraan merupakan satu siri aktiviti senggaraan untuk melanjutkan tempoh usia
peralatan atau mesin. Perlaksanaannya seperti pemeriksaan kesihatan yang dilakukan oleh
doktor kepada pesakit. Ia memerlukan penganalisaan dan pemeriksaan yang berkesan.

Kebaikan penyelenggaraan
i. Kurang masa pengeluaran yang tidak produktif.
ii. Mengurangkan kerosakan besar dari berlaku dengan sendirinya serta mengurangkan
pembayaran gaji kerja lebih masa.
iii. Kurang menggunakan tenaga pekerja dan kemudahan senggaraan disebabkan
jarang berlaku kerosakan yang berulang-ulang.
iv. Kos baik pulih yang rendah.
v. Mutu hasil kerja yang lebih tinggi kerana alatan sentiasa berada dalam keadaan baik.
vi. Kurang pelaburan modal dalam membeli alat-alat ganti yang berlebihan.
vii. Mengurangkan kos senggaraan (kos buruh & bahan) dalam jangka masa panjang.
viii. Keselamatan kerja yang lebih terjamin.
ix. Penggunaan peralatan yang lebih lama dari jangkaan had umurnya.
x. Kawalan kerja yang lebih sistematik dengan adanya jadual-jadual
senggaraan.
xi. Meningkatkan pengeluaran kerana tiada gangguan dari kerosakan peralatan.

33

Prosedur penyelenggaraan

Rajah 2 – Carta Alir prosedur penyelenggaraan
1. Kenalpasti peralatan.
Merujuk kepada dimana kedudukan peralatan dan membuat semakan peralatan.
Perhatiakan bahagian-bahagian dalaman dan luaran peralatan. Pemerhatian dilakukan bagi
memastikan keadaan peralatan dalam keadaan baik dan boleh digunakan.
Kenalpasti peralatan yang rosak, kemudian catat maklumat mengenai barangan tersebut
bagi tujuan proses penyelenggaraan nanti. Penyediaan alatan yang hendak digunakan
semasa penyelenggaraan harus berdasarkan peralatan yang rosak tadi. Penyediaan
barangan penyelenggaraan perlu dititik beratkan supaya proses penyelenggaraan dapat
berjalan dengan lancar.

34

2. Sediakan jadual penyelenggaraan.
Sebelum penyelenggaraan dijalankan, bina satu jadual induk bagi penyelenggaraan
berkala, mencegah dan membaiki bagi tujuan kemudahan semasa kerja dilakukan.
Penyediaan rekod penyelenggaraan juga diutamakan untuk catatan semasa
penyelenggaraan dijalankan.

3. Pastikan pihak yang menjalankan penyelenggaraan
Berbincang bagaimana untuk melakukan penyelenggaraan samada dari segi kumpulan,
masa atau sebagainya.

4. Menjalankan penyelenggaraan.
Menjalankan penyelenggaraan peralatan yang rosak mengikut jadual yang telah dibina.
Mengutamakan keselamatan di bengkel dan keselamatan peralatan. Catat aktiviti
penyelenggaraan dan catat pada borang rekod penyelenggaraan mengenai
barangan/peralatan yang di selenggara di dalam borang KEW PA 2.

5. Catat dan kemaskini rekod penyelenggaraan
Selesai penyelenggaraan barangan/ peralatan, anda perlu menyemaskini peralatan yang
diselenggara dan yang telah digunakan semasa proses penyelenggaraan dijalankan.
Rekod penyelenggaraan yang dicatat perlu disemak oleh pegawai penyelenggaraan bagi
mengelakkan kecuaian dan masalah berulang lagi. Kerja-kerja penyelenggaraan ini harus
mengikut tarikh/ bulan yang telah ditetapkan dalam jadual induk.

35

Prosedur Penyelenggaraan - Rujuk manual pengguna bagi peralatan yang hendak diselenggara.

Rajah 3 - Manual pengguna penyelenggaraan bagi Power Supply
36

Rajah 4 - Manual pengguna penyelenggaraan bagi Power Supply
37

CONTOH JADUAL INDUK TAHUNAN
38

4.4.2 Menggunakan dasar sokongan syarikat mengikut permintaan pengilang.
Rajah di bawah adalah contoh-contoh sijil penentukuran yang telah dikeluarkan oleh organisasi
yang mempunyai kuasa penuh dalam mengawal selia mutu peralatan. Siji ini bagi mengawal dan
menjamin mutu peralatan berada pada standart yang ditetapkan di peringkat antarabangsa.

39

CERTIFICATE OF CALIBRATION

*t7600 Subang J aya.
40000 ?\a4\ A h•m,

tns7r•uo+end Read iea W ee RworoW: I taIibr+i‹ed a+iJ tested screiccahlc »nIy s oiherwJw sw•d

t 3. No adjustment doric.
’ 3. (• •) jots 1“rnecable Jul Dcfl Accredits d.
4. Ca1itrracio›i true l3aie requested by confine.

”I fie s+enâart insTrjitosats used In I)Jis cofibrati‹at arc traceable tc eñ fler the l^•a1ions} Standards njainaine'd st \fie
*e\ i mat Mmdo$y Laboreto+ y. S1RIM Berbad or cm+er mcogsised In*emacionaI érandard U3borarorbs.

Approved Sigrmtcrr

40