พุทธภูมิศึกษา ๓ สารนาถ

พุทธภูมิศึกษา ๓

พระมหาทองเกบ็ ญาณพโล ป.ธ.๗, Ph.D.
อาจารย์วทิ ยาลยั พระธรรมทูต

พาราณสี เมือง ปฐมเทศนาอริยสัจ
ตตยิ บทแห่งการเผยแผ่ เมือง ปฐมอุบตั ิอริยสงฆ์
เมือง ปฐมพรรษาพุทธองค์
เมือง ปฐมวงศ์อบุ าสิกา

เมือง ปฐมบิดาอุบาสก
เมือง ปฐมศกประกาศศาสนา
เมือง ปฐมความงามพระปฏมิ า
เมือง ปฐมพาราพุทธสัญจร

เมือง ปฐมมหาวทิ ยาลยั
เมือง ปฐมยงิ่ ใหญ่คงคาช่ือกระฉ่อน
เมือง ปฐมแพรไหมเลศิ ผ้าอาภรณ์
เมือง ปฐมนครแหล่งอารยธรรม

พืน้ ดนิ แห่งแรกในโลก
ทพ่ี ระพทุ ธองค์ เลือกทจ่ี ะ
ประกาศธรรม หมุนวงล้อ
แห่งธรรมให้หมุนเคล่ือน
กระจายไปทวั่ โลก เป็ นท่ี
เกดิ สังฆรัตนะ

เมืองพาราณสี

พาราณสี เป็ นเมืองแห่งการ
ท่องเทียวของอนิ เดยี ทมี อี ารย
ธรรมโบราณนานกว่า ๔,๐๐๐ ปี
(คงคา-สินธุ)

เมืองต้งั อยู่ฝั่งตะวนั ตก ของแม่นา้
คงคา ที่ไหลย้อนไปทางทศิ เหนือ
ตามแนวโค้งเสี้ยวพระจนั ทร์ อนั
เป็ นที่มาของความศักด์สิ ิทธ์ิ

พระพทุ ธเจ้าในอดตี ๒ พระองค์คือ
ปสุ สะสัมมาสัมพทุ ธเจ้า และกสั ส
ปะสัมมาสัมพทุ ธเจ้า

พระโคดม กเ็ คยเสวยพระชาตเิ ป็ น
พระโพธิสัตว์ ณ เมืองนี้ มากถึง
๔๒๗ ชาติ เฉพาะสิบชาตสิ ุดท้าย
เกดิ เป็ นพระเตมีย์ และสุวรรณสาม

ปัญจตีรถะ คือแนวคดิ ทฝ่ี ังจิต
คนฮินดู ทเ่ี ช่ือว่าในชีวติ หน่งึ ต้อง
ไปนมัสการท่านา้ สาคญั ๕ คือ
ท่าทัศวเมธ, ปัญจคงคา,มณกิ ณั ณิ
การ์, อสี, และหริจนั ทร์ เหมือน
ชาวพทุ ธต้องไปกราบ ๔ สังเวชฯ



เจาคนั ธีสถูป

พระพทุ ธเจ้า พบกบั ปัญจวคั คยี ์
เป็ นคร้ังแรก ก่อนทจ่ี ะเดนิ หนีไป
ที่ป่ าอสิ ิปตนมฤคทายวนั

อยู่ห่างจากป่ าอสิ ิปตนะ ๑ ก.ม.
สูงประมาณ ๗๔ ฟุต พระเจ้าอโศก
สร้างประมาณ พ.ศ. ๒๔๐

พ.ศ.๒๐๗๕ พระเจ้าหุมายุน
หนีข้าศึกมาหลบภยั ๑๕ ปี

พ.ศ. ๒๑๑๙ กษตั ริย์อกั บาร์ ตัด
แปลงเป็ นเจดยี ์ ๘ เหลยี่ มศิลปะ
อสิ ลาม เดมิ เป็ นส่ีเหลยี่ มอนั
หมายถึงอริยสัจ ๔

ธมั เมกขสถปู

สถานทแ่ี สดงธรรมจกั รกปั ปวตั น
สูตร (ขนึ้ ๑๕ คา่ เดือน ๘ )
อาสาฬหบูชา สร้างสมยั พระเจ้า
อโศกมหาราช เกดิ สังฆรัตนะ

สูง ๓๔ เมตร ลกั ษณรูปลอมฟาง
ศิลปะสมยั คุปตะ มหี ินแกะสลกั
เป็ นศิลปะสมัยเมารยนั ประมาณ
พทุ ธศตวรรษที่ ๒-๓

พ.ศ. ๒๓๔ พระเจ้าอโศก เสดจ็ มา
และสร้างสถูป เสาหินด้านบนเป็ น
หัวสิงห์หันไป ๔ ทิศ

พ.ศ.๓๙๕ พระเจ้าอคั นิมติ ร
ราชวงศ์สุงคะ สร้างกาแพงหิน
ทรายแดง และแกะสลกั รอบสถูป

พ.ศ. ๖๔๕ พระเจ้ากนิษกะมหาราช
ราชวงศ์กษุ าณะ สร้างพระพทุ ธรูป
และทาร่มจากหินทราย

พ.ศ.๙๔๓ หลวงจนี ฟาเหียน
มาสักการะ ได้บนั ทกึ ว่า เป็ น
สังฆาราม พระสงฆ์อาศัยอยู่ ราว
๕๐๐ รูป

พ.ศ. ๑๑๕๕ พระเจ้าหรรษวรรธนะ
ทาการฟื้ นฟูบูรณะสารนาถใหม่
หลงั ถูกทาลายจากพวกหูนะ

พ.ศ.๑๑๗๔ พระถังซาจัง
เดนิ ทางมาสักการะและบนั ทกึ
เร่ืองราวไว้อย่างละเอยี ด ทน่ี ี่ยงั
เป็ นสังฆาราม มีพระสงฆ์อยู่มาก

ธัมมราชิกสถูป
สถานทแี่ สดงอนัตตลกั ขณสูตร
สร้างสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช
สูง ๖๐ เมตร ประมาณ พ.ศ.๒๙๕

พ.ศ.๒๓๓๖ ชคตั ซิงส์
อามาตย์กษตั ริย์เจตซิงส์
รื้อสถูป พบบรมสารีริกธาตุ

หัวสิงห์บนยอดเสา เป็ นสัญลกั ษณ์
แห่งความร่ารวย อุดมสมบูรณ์
สร้างสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช
ประมาณ พ.ศ.๒๙๕

พ.ศ.๒๓๖๕ เซอร์ คนั น่ึงแฮม
ขุดค้นพสิ ูจน์ พบพระพทุ ธรูป
มากมาย ส่วนใหญ่เสียหาย
บูรณะอยู่นานหลายปี

มูลคนั ธกฎุ ี

กฏุ หิ ลงั แรก ท่ปี ่าอสิ ปิ ตมฤคทายวนั
เป็ นท่ีมาของกล่ินหอมแห่งศีล ท่ีฟ้ งุ ไป
ทง้ั ท่ที วนลมและตามลม

เสาหนิ พระเจา้ อโศก ท่ปี รกั หกั พงั อยู่
ดา้ นหลงั พระมูลคนั ธกุฎี ด้านบน
เป็นหวั สงิ ห์ ๔ ตวั หนั หลงั ชนกนั

เจดยี ์หนีความวุ่นวาย

สถานทแี่ สดงอนุปุพพกิ ถา ๕
โปรดยสะ บุตรของนางสุชาดา
ผู้ถวายข้าวมธุปายาส