Қызылорда облысы, Қазалы ауданы,Бозкөл ауылы Қарасақал Ерімбет атындағы № 96 орта мектеп Жұмыстың Табиғи косметика және гигиеналық күтім өнімдерін нарыққа тақырыбы: шығару Бағыты: Экологиялық, психология және денсаулық сақтау Секциясы: Экологиялық таза өнім Орындаушы: Шапай Ақнұр 10- сынып оқушысы 2023жыл
Аннотация Бұл жұмыстың негiзгi мақсаты - адам денсаулығына зиянсыз космети - калық мақсатта қолданылатын экологиялық таза өнiмдердi зерттеу болып табылады. Олар-құрғақ теріге арналған қол кремі, ерiнге арналған бальзам және түйе өрке -шінен жасалган геморрой ауруын емдейтiн ректальды свечалар. Әрбір әйел қол терiсiнiн сау әрi әдемi болуын қалайды. Әрине, сұлулық са -лондарында қол күтіміне байланысты алуан түрлі қызметтер көрсетіледі. Алайда, сол күтімді өзіміз де қаражатымызды үнемдей отырып үй жағ дайында жасауға болады. Бірінші өнімім қол кремiн жасау үшін зәйтүн майы - 150 мл, араның ба -лауызы - 30 гр, эфир майы - 10 тамшы қолданылды. Нәтижесiнде қол терiсi ылғалданып, жылтырақ, жұмсак күйге түседі. Екінші өнімім ректальды свечалар. Геморрой ауруын емдеу үшін түйе өркешін пайдалана отырып емдік қасиетіне көз жеткіздім. Құрамына түйе өркеші, араның балауызы ( воск ) қолданылады. Бұл емдік свечаны пайдалану барысында сал -қынды алады, ауырсыну, қышыну, iciнy белгiлерi басылады. Annotation The main goal of this work is to study environmentally friendly products used for cosmetic purposes that are harmless to human health. They are hand cream for dry skin, lip balm and rectal suppositories for treating hemorrhoids made from camel hump. Every woman wants her hands to be healthy and beautiful. Of course, beauty salons offer various services related to hand care. However, the same care can be done at home, saving money. Hand creams take better care of the skin than various lotions because their composition is denser. Olive oil - 150 ml, beeswax - 30 g, essential oil - 10 drops were used to make my first hand cream.As a result, the skin of the hands becomes moist, shiny and soft. My second product is rectal suppositories. I was convinced of the therapeutic properties of using camel's hump for the treatment of hemorrhoids. Camel hump and beeswax are used in the composition. During the use of this therapeutic suppository, coldness is removed, pain, itching, and symptoms of iciness are relieved.
Кіріспе Қазіргі таңда дүкен сөрелерінде көптеген бетке,қолға,денеге арналған крем -дер өте көп.Алайда көптеген әйелдер ас үйлерінде өз қолдарымен жасап алуға мүмкіндіктері бар.Әрдайым өз қолымен жасалған косметика ерекше сүйіспенші –лікпен жасалады. Әлемдік дағдарыстың талдаушылары косметикалық сегменттегі екі негізгі үрдісті есептеп шығарды. Біріншіден, таяу уақытта косметиканың жаңа брендтеріне сирек кездесеміз: барлық махаббат пен ақша дәлелденген брендтерге түседі. Екіншіден, көптеген адамдарға дағдарыс кремді өз қолымен дайындауға серпін береді. Мысалы: «бір сарымсақ пен бес тамшы коньякты араластырыңыз», «мұз дайындамаларына ақжелкеннің тұзын құйыңыз» және «банандарды шеңберлерге бөліп, шанышқымен сүртіңіз және бет жағына жағыңыз». Бұл халықтық қорғаныс, әрине, табиғи және өте тиімді. Бірақ олар сөздің толық мағынасында косметика деп атала алмайды. Табиғи косметиканың өнеркәсіптік косметикадан негізгі айырмашылық: оларда консерванттар жоқ, ал барлық ингредиенттер - табиғи ғана сіздің тері ңізге арналған. Барлық жастағы әйелдер арасында әрқашан қолөнер шілер бар, олар қуанышты түрде декупажды, сабынды жасауды, киізден жасалған матаны т.б хобби ете алады.Көптеген адамдар үшін үй косме тикасының өндірісіне көшу кезеңі: жаңа кеңістіктерді дамыту қажет. Кез-келген осындай кремді араластыру сияқты хоббилар өте көп бонустар береді. Көптеген адам дар ұзақ уақыт терінің проблемаларын шешу үшін бәрін жасауға тырысады. Дүкендегі крем мен қолмен жасалған кремдердің әсерін салыс тыра отырып, әйелдердің бәрі соңғы шешімді таңдайды .Сонымен бірге мен бұл жобада гигиеналық күтім мақсатында зақымданған тік ішекті қалпына келтіру үшін ректальді свечаны ұсынып отырмын. Дұрыс тамақ танбау – көптеген аурулардың нашарлауының себебі, оларға көтеу немесе геморрой да жатады. Науқастар қабыну үрдісі басталғанда ғана диета ұстайды, бірақ диетаны үнемі ұстағанда сол аурудың алдын алуға болатынын ойламайды. 2
Алкогольді қолдану геморройдың дамуына ықпал етеді.Геморройдың пайда болуында және аурудың шиеленісінде тамақ факторы көбінесе маңызды рөл атқарады. Кейбір тағамдармен тамақтану аралық және жамбас тамырларына қан ағымының ұлғаюына әкеліп соғады. Сәйкесінше веноздық жүйені қанмен толтыруға себеп болады, нәтижесінде геморрой пайда болады. Мұндай әсерді ысталған, маринадталған, консервіленген өнімдер, дәмдеуіштер, дәмді тұз - дықтар мен алкогольдер тудыра алады, яғни бұл өнімдер геморройдан зардап шеккен адамдардың диеталарынан толығымен алынып тасталуы керек. Дәріханаларда көптеген свечалар бар.Бірақ үй жағдайында қолдан свеча жасауға болады.Себебі бұл өнім қолжетімді және экотабиғи. 3
Теориялық бөлім. Тері - барлық ішкі органды сыртқы ортаның әсерлерінен (қысым, үйкеліс, жарылу, соққы) қорғайтын дененің сыртқы жабыны. Ол ағзаны әр алуан бактерия- лардың түсуінен сақтайды. Тері жабынының жалпы аумағы 1,5-2 шаршы метр, ал қалыңдығы дененің әр учаскелерінде 0,5 мм-ден 4 мм-ге дейінгі аралықта болады, бүкіл терінің салмағы 3 кг шамасында. Тері дене температурасын реттеуге, алма -су, қорғаныс және бөліп шығару процестеріне қатысады. Тәулік ішінде тері ар -қылы 500 мл шамасында су бөлінеді, бұл ағзадағы судың 1%-ын құрайды. Тері бездері арқылы әр алуан тұздар мен ақуыз алмасу өнімдері шығарылады. Тері от- тегі сіңіріп және көмірқышқылын шығара отырып, тыныс алады. Тері көптеген спецификалық қызметтерді атқарады, олардың негізгілері қорғаныс және сигнал дық қызмет тер болып табылады. Терінің сигналдық қызметі көптеген сезімтал жүйке ұштарымен – терінің барлық қабатында орналасқан рецепторлармен қамтама сыз етіледі. Олардың көмегімен біз қысымды, суықты, жылуды, ауруды, жа насуды сезінеміз. Терінің жекелеген учаскелерінде оның бетінің 1 шаршы смне 200 ауру, 12 суық, 2 жылу және 25 қысымға жауап беретін жүйке ұштары келеді. Терінің сезімталдығы ағзаның сыртқы ортамен өзара әрекеттесуінде маңызды рөл атқарады, жарақаттардан, күйіктерден, үсіктер ден сақтануға мүмкіндік береді.Ағза қалыпты жұмыс істеу үшін оған өмір сүрудің тұрақты жағдайлары қажет. Шынайы өмірде біз әр алуан және құбыл малы сыртқы факторлардың әсеріне үнемі ұшырап отырамыз. Тері жабыны біздің ағзамыздың физикалық тұтастығын қамтамасыз етеді және сақтайды. Біздің теріміз өте күрделі орган болып табылады, ал егер оның қиығын микро скоп арқылы қарайтын болсақ, мынадай қабаттарды жеңіл байқауға болады: сыртқы – эпидермис және ішкі – дерма. Тереңіректе жатқан тіндермен тері асты майының клетчаткалары немесе гиподерма деп аталатын майлы тін қабатының көмегімен қосылады. 4
Терінің түрлері - оның физиологиялық жағдайына байланысты . Терінің түрін бір көзқараспен анықтау оңай емес. Әрине, барлық адамдардың тері құрылымы бірдей. Бірақ май бездері түрлі майларды шығарып жібереді, және әртүрлі жерлерде әр түрлі белсенділік көрсетеді. Сонымен қатар, теріде ылғалды ұстап, жоғалтудың мұрагерлік қабілеті бар. Жас кезінде терінің түрі өзгереді. Бірақ тиісті гигиеналық күтіммен, тері ұзақ уақыт бойы жақсы жағдайда сақталуы мүмкін.Бүгінгі күні сарапшылар келесі тері түрлерін анықтайды: ■ қалыпты; ■ майлы ылғалдандырылған; ■ майлы сусыздандырылған; ■ Себостатикалық сусыздандырылған; Барлық жаңа аттарға үйренбегендіктен, біз әдеттегі, құрғақ, майлы және аралас тері түрлерінің дәстүрлі бөлінісін қолданамыз. Косметикалық құралдардың басым бөлігі терінің белгілі бір түріне арналған: құрғақ теріні ылғалдандыратын және гидролизденген пленканы қалпына келтіріп, майлы теріге қажет болса, керісінше артық майды кетіруге және ылғалдандыруға тура келеді. Қалыпты тері Қалыпты терісі су-майы қабаты үзілмеген, оның химиялық реакциясы қышқыл болып табылатын тері және оған барлық заттар пропорционалды, жақсы теңдес тірілген қатынаста болады. Қалыпты тері, әдетте, жас, сау адамдарда болады.Қалыпты терінің қалыпты майы, серпімділігі, әдемі табиғи жылтырауы бар. Ол серпімді, тегіс, мыжылмайтын және тегіс емес тері тесігі жоқ. Теріге бұл тері барқыт-жібектей. Ол жақсы сумен және қолайсыз ауарайы - жел, аяз, жылуды жақсы өткізеді.Қалыпты теріні 60% су, 30% ақуыз және 10% май құрайды. Ондағы барлық заттар пропорционалды, жақсы теңдестірілген қатынаста болады. Осы типтегі тері үшін оның жағдайын 5
сақтау үшін процедуралар қажет: тазарту, ылғалдандыру, ультракүлгін сәулелерінен қорғау. Құрғақ тері.Сыртқы, құрғақ терісі жұқа, күңгірт, әжімдерге оңай бүктеледі, жиі қабыршақтар, сумен жуып, нашар ауа-райына жол бермейді. Бұл су майының метаболизмін бұз- ды. Тері бетінің химиялық реакциясы көбінесе аз ғана қышқыл болады.Жас кезін- дегі құрғақ терілер өте әдемі. Дегенмен, тиісті күтім мен тамақтану болмаса, ол әжімдерді басады, таразымен жабы лады, тітіркенуді басады, ал жасымен ол әжім- дермен жабылады.Терінің құрғауы ішкі себептерге де байланысты - қарттық, жүйке жүйесінің бұзылуы, жыныстық бездердің кетуі, нашар тамақтану, жүрек жеткіліксіздігі және сіл- тілі сабын, алкоголь, одеколон жиі қолданылуы, құрғақ ыстық ауа әсеріне ұшыраған.Қабыршақтанып, құрғап тұратын тері дұрыс тамақтанбау (дәрумендердің жетіс -пеуі), зат алмасу, қан айналымның бұзылуы және оттектің қанға жеткілікті тасы- малданбауы нәтижесінде болады. Құрғақ, босаң тері теріде қажетті ылғалдың жоқтығын көрсетеді. Мәселен қарапайым ғана суды көп ішпеудің өзі осының бірден бір себебі бола алады.Әр жуынған сайын тері одан сайын құрғап, әжімденіп кетеді. Ол жылтыра майды және жиі әрі тез жараланып кетеді. Күн, жел, ыстық ауаның әсері құрғақ теріні айналып өткен емес. Онымен қоса спирт, опа, ағартқыш сықпамайларды қолда нылатын косметикалық процедураларға көп әуес болмау керек. Құр ғақ теріге жасалатын күтімнің ең басты алғышарты тұтас денсаулықты нығайтуда болып саналады. Тері құрғауына егер дәрумендердің жетіспеу ші лігі себеп болса А және С дәрумендеріне бай азық-түліктерді тамақ рацио нына көбірек қосу керек. Сон -дай-ақ А дәруменін таза күйінде 2-3 апта бойы күніне 3 рет 5 тамшыдан қабылдау да оң нәтижесін береді. Ал егер құрғақ тері жас ұлғайған кезде пайда болса, онда косметикалық препараттардан бөлек, теріде ғана емес бүкіл организмдегі судың жетіспеушілігі орнын тол тыру керек. Яғни күн сайын 5-6 стақан су ішіп, ылғалдандырғыш кремдер жағады. 6
Құрғақ теріні тазарту Мұндай типтегі теріні жұмсартылған немесе бөлме температурасындағы сумен жуады. Тым суық су қан тамырларын жіңішкертеді де тері босаң тартып әжім -деніп кетеді. Ал ыстық су да қан тамырларды кеңейтіп терідегі тесіктердің ұлғайып кетуіне әкеп соқтырады. Жуыну әдісі: бөлме температурасындағы сумен бетті шайып, сүлгімен жай құрғатады. Немесе шаюдың орнына сұйық эмульсиялы креммен сүртуге болады. Егер бетіңізге кремдер жақпайтын болса, онда үйде өзіңіз дайын - даған лосьондармен сүрту де пайдалы. Сезімтал, құрғақ және тез қызарғыш теріге тең мөлшерде су мен сүтті араластырып сүртіп, қоректендіргіш крем жағады. Теріні ылғалдандыруТаңертенгілік жуынып болған соң құрғақ теріге арналған крем жағып, артығын майлықпен құрғатып алып тастаңыз. Теріні қорғау Егер теріде секпіл, пигментті дақтар, қан тамырлар ұлғайған болса қорғаныш кремдерін пайдалану керек. Содан соң барып опа жағылады. Терінің қандай да бір типі асқан мұқияттылықты талап етеді. Дұрыс жасалған тері күтімі сіздің сұлулығыңыздың да кепілі бола алады. Жас ерекшелігіне қарамастан теріге пайдалы күтім жолдарын білген абзал, сонда ғана теріні ұзақ жылдар бойы сау, әдемі қалпында сақтай алуға болады. Майлы Тері.Майлы тері - майлы бездердің функцияларын көбейтетін терісі. Майлы тері жас ерлер мен қыздарда жыныстық қатынас кезінде, сондай-ақ семіз адамдарда кездеседі. Майлы тері тығыз, майлы жылтыратумен, үлкен тесіктерге ие, жиі комедондар, лимон қабығын еске салады. Сыртқы жағдайлардан (күн, жел, тұзды судан, ірі мөлшерде май, көмірсулар, жүгерілер, асқазан, алкоголь, дәмдеуіштер). Сонымен қатар, терінің мұқият күтіміне байланысты майлы болуы мүмкін. Аралас тері.Аралас тері (синонимдер: аралас тері) - майлы және құрғақ жерлердің, бетінің Т-аймағының, кеуде үстіңгі қабатының майлы теріге 7
толтырылғанымен сипатта -лады, ал қалған жерлер құрғақ, мүмкін тіпті пилинг.Аралас тері арнайы қосарлы күтімді қажет етеді. Іс жүзінде бұл біркелкі таралмаған майлы жерлермен қалыпты тері. Қол – адам денесіндегі ең еңбекқор дене мүшесі. Біз оны өте жиі қолданамыз. Қол терісі жас ұлғая келе қабыршақтанады, құрғайды және әжім пайда болады. Әйелдердің көпшілігі қол күтіміне аса мән бермей, арасында ғана крем жағады. Алайда әйелдің күтімсіз қолы оны үлкейтіп көрсетеді. Не істеу керек? Базалық күтімнен бастаңыз – жүйелі түрде ылғалдандыру және қоректендіру. Бұл мақсатта зәйтүн майы мен глицеринді қолдануға болады. Сондай-ақ қол жастығын сақтау үшін қолға және саусақтарға жаттығу жасау керек. Жоғарғы тері қабатын жаңарту үшін пилинг жасау керек, бірақ бұл процедураны жиі жасау ұсынылмайды. Әрқашан өзіңізбен бірге қолға арналған ылғалдандырушы крем жүру керек. Құрғақ қол терісіне арналған кремді үй жағдайында табиғи заттардан жа - сауға болады.Ол үшін араның балауызы (воск),эфир майы,зәйтүн майы қолда -нылады. Балауыз – балараларының балауыз бездері балұяларын салу үшін өндіреді. Бұл балдың өзіне тән иісі бар, түсі ақтан сары қоңырға дейінгі көп компонент ті қатты зат. Косметологиядағы арабалауызы: Бұл ара өнімі көбінесе бет терісіне арналған қорғаныс, жұмсартқыш және курсив кремдеріне кіреді. Ол сондай-ақ тазартқыштар, күннен қорғайтын кремдер, қол мен тырнақ күтімі өнімдерін шығарады. Ол ерінге арналған косметикада – далап тар мен бальзамдар да кеңінен таралған. Косметологияда ол қоректік, қабынуға қарсы және жұмсартқыш қасиеттеріне байланысты қолданылады. Балауыз негі -зіндегі өнімдер тері өңіне оң әсер етеді, сонымен қатар оны қалпына келтіруге ық- пал етеді. Арабалауызы жұқа қорғаныш пленка жасайды ,баяу сіңеді .Бірақ мұндай пленка тері 8
тесігін бітеп тастамайды, сонымен қатар ол қартаю және сусыздан дыру процесін баяулатады, теріні серпімді және тегіс етеді. Әсіресе құрғақ теріге арналған балауыз рецептері көп. Балауыз – үйде күтім жасайтын косметика ны дайындауға арналған тұрақты және тұтқыр негіз. Сонымен қатар, бұл табиғи консервант. Балауыздың пайдасы: Ежелгі заманнан бері бал және басқада ара өнімдері халық медицинасында қол -данылған. Көптеген адамдар ұрпақтан-ұрпаққа берілетін рецепттерді пайдала -нуды жалғастыруда. Қандай пайдасы бар: 1) Теріге оңай сіңеді. Осы қасиетіне байланысты ол кремдерге, майларға, патч- тарға кіреді. Балауыз негізіндегі жақпа кесу, күйік жараларды емдеуде қолданы- лады, өйткені олардың антисептикалық қасиеттері де бар. 2) қызыл иекті нығайтады, ауыз қуысын тазартады. 3)Забрус балауызы құрамында табиғи антибиотиктердің болуына байланысты жоғарғы тыныс жолдарының ауруларын, сондай-ақ стоматит пен фарингитті ем- деу үшін кеңінен қолданылады. 4)Тістегі тамақ қалдықтарын кетіреді, шайнаса қызыл иекке массаж жасайды, яғни сағыз мен тіс пастасына балама. Құрамында белсендірілген көмірге ұқсас әсер ететін сорбенттер бар. Кішкентай бөлікті жұтуға болады және тіпті қажет – бұл эндокриндік бездерді ынталандырады, ішек моторикасын жақсартады! Зәйтүн майы құндылығы.Зәйтүн майы ас үйде ғана емес, әртүрлі ыдысаяқтарды дайындау үшін ғана емес, косметологияда да қолданылады. Одан әртүрлі кремдер, маскалар, эмуль- сиялар, тұлға, дене және шаш күтімі бойынша басқа косметика өндіріледі.Зәйтүн майы бірегей композицияға ие. Құрамында А витамині мен Е дәрумені бар, ол теріні нәрлейді және ылғал - дандырады, ал Е дәрумені оны серпімді, серпім ді және жұмсақ етеді. Зәйтүн майы қолданылған кезде теріңізге қосарланған әсер пайда болады. Бұл екі 9
витаминнен басқа, май басқа, бірдей пайдалы дәрумендер -ден тұрады: K, D және В. Бірқалыпты майлармен бірге олар теріні терең нәрленді- ріп, ерте қартаюды болдырмауға көмектеседі. Зәйтүн майы бар пайдалы микро және макронутриенттер терінің кезкелген түрі үшін жарамды. Бұл әсіресе терең ылғалдануды қажет ететін құрғақ теріге жақсы. Зәйтүн майы терінің ылғалды ұстап қалуына көмектеседі, бұл теріні жұм -сартады және тегіс әжімдерді түзетуге көмектеседі. Бұл жағдайда ол тері тесігін бітеп қалмайды, ол өте маңызды, ол жүйелі түрде пайдаланылғанда, тері жасуша ларының қалпына келу процесі тездетіледі және бұл сіз жасартатын әсерге жетуі -ңізді білдіреді. Зәйтүн майының бірегейлігі - бұл гипоаллергендік. Сондықтан, барлық қыздар оны пайдалана алады, сіз оған бере аласыз, өте сезімтал тері бар. Үйде зәйтүн майы қалай пайдалануға болады Үйде оливковое майды көптеген тәсілдермен пайдалануға болады. Мысалы, таңертең тазартқыш ретінде. Мұны істеу үшін, майды сәл қыздырып, кішкене емес буферде ылғалдандырыңыз. Теріні сүрту үшін тампонды қолданыңыз. Барлық түні теріге қалдыруға болады. Егер процедура таңертең жасалса, мұ найды отыз минуттан кем емес қалдыру керек, содан кейін оның қалдықтары қағаз сүлгімен жойылады. Зәйтүн майын макияжды кетіретін құрал ретінде де қолдануға болады. Ол тіпті су өткізбейтін косметикалық өнімдерді де жақсы жояды және қымбат өнімдерге арналған тамаша алмастырғыш болуы мүмкін.Әрбір қыз көздің айналасындағы теріге ерекше қамқорлық қажет екенін біледі. Өйткені ол ең ерте әжімдерге сезімтал . Теріні маңызды заттармен қамтамасыз ету үшін зәйтүн майын түнге қалдыруға болады. Лаванда эфир майы. Ежелгі римдіктер алғаш рет эфир майын косметикалық мақсатта қолдана бастады. Қасиеттері күні бүгінге дейін зерттелген лаванда медицинада да танымал. 20 ғасырдың басында француз химигі Рене-Морис Гетефоссе эфир майларын зерттеді. Ол «ароматерапия» терминін алғаш 10
енгізген адам. 1910 жылы зертханадағы жарылыстан кейін қатты күйік алғаннан кейін Рене-Морис терісін лаванда майының ерітіндісімен жағып жіберді. Жаралар тез жазылып, ең аз із қалдырды. Ғалым осы эфир майының антисептикалық және жараларды емдейтін әсерін тағы бір рет дәлелдеді. Қасиеттері мен қолданылуын химик зерттеген лаванда өзін күйікке қарсы тамаша құрал ретінде көрсетті. Ғалымдардың зерттеулері эфир майының (лаванда) бактерияға қарсы және саңырауқұлаққа қарсы агент ретінде өте жақсы екенін дәлелдеді.Оның қасиеттері бұл ингредиентті көмекші компо нент ретінде кремдер мен маскаларда қолдануға мүмкіндік береді, мұнда бактерияға қарсы күшті зат негізге алынады. Нашар қоршаған ортаның жағдайы және зиянды әдеттерді теріс пайдалану денеде токсиндердің жина луына әкеледі, бұл теріге әсер етеді. Ол өрескел болып, аллергиялық реак циялар мен қабынуға бейім болады. Лаванда бұл белгілердің барлығын қысқа мерзімде жоюға көмектеседі. Үйдегі бет пен денеге арналған кремдерге бірнеше тамшысын қосу жеткілікті. Бірақ дүкендегі косметика мен табиғи лаванда майын араластыруға болмайтынын ескеру керек. Лаванда эфир майы теріге ерекше қасиеттерге ие. Лаванда мен түймедақ майлары қосылған ванна есекжемді емдейді (сәйкесінше 3 және 5 тамшы). Ваннаға он бес минуттан аспаңыз. Егер біз кішкентай балалар мен сезімтал терісі бар адамдар туралы айтатын болсақ, онда процедура үшін таза майларды қолданбаған дұрыс. Бір қасық бал, кілегей немесе йогурт керемет эмульгатор ретінде қызмет етеді, оған фито эссенциясын қосу керек. Содан кейін ғана алынған қоспасы шомылатын суға құйылады. Өте құнды өнім - эфир майы. Қасиеттері мен қолданылуын қарастыратын лаванда өзіндік қарсы көрсеткіштерге ие. Фито мәні аллерген емес екеніне қа рамастан, сезімталдықты тексеру қажет. Ол үшін білекке немесе локтің бүгі луіне тамшы жағу керек.Жүкті және бала емізетін әйелдер лаванда қолдан бауы керек, өйткені бұл өсімдіктің гормоналды деңгейін өзгерту мүмкіндігі 11
бар. Йод және темір препараттарымен терапиядан өтетін адамдар сипаттал ған майды қолданудан бас тартуы керек.Сондай-ақ, лаванда хош иісі қан қысымын төмендететінін ұмытпаңыз, демек, гипотониямен ауыратын адамдарға қарсы құрал. Май бөтелкесін жуынатын бөлме емес, қараңғы, орташа ылғалды жерде сақтаңыз. Сақтау мерзімі өте маңызды. Мерзімі өткен эфир майы денсаулыққа зиян тигізуі мүмкін. Дәріханадан эфир майларын сатып алған дұрыс. Бұл жобадағы екінші ұсынып отырған өнімім түйе өркешінен жасалған рек - тальды свечилар.Оның құрамына да ара балауызы қосылады. Түйе - төрт түлік малдың бірегейі. Денелі, шөлге шыдамды. Күшіне, төзім ділігіне қарай халық оны «Қара жердің кемесі» деп те атайды. Еліміздің ба тыс өңірінде Ақтау, Атырау, Ақтөбе, Алматы, Қызылорда облыстарында арнайы асырайды. Түйелер (лат. Camelus) — ірі табандылар отряды-ның түйе тұқымдасына жа татын ашатұяқты сүтқоректілердің бір түрі. Қолда өсірілетін түйе лердің арғы тегі - жабайы түйелер. Түйе бұдан 4-5 мың жыл бұрын қолға үйретілген. Төрт түлік малдың ішіндегі ең қасиеттісі түйе болып есептелген.Ол қырық күн шөлге шыдамды жүк, артса – көлік, жесе – ет, ал жүні киімге жараған. Қазақтар түйенің жүні-нен шекпендер киген, ол жеңіл әрі жұмсақ сырт киім болған.Жүні қыс та суықты өткізбейді. Түйелер қос және сыңар өркешті болып келеді ,азық қорын өзімен бірге алып жүреді.100 килограмм өркеші - азықтық майын жинап алатын қоймасы әрі шөлдегенде ішетін суы. Өркешіндегі май оған екі жұмаға дейін азық болады.Түйе шөлдеген кезде он минутта он литр су іше алады екен. Түйенің күштілігі, жүйріктігі, шыдамды лық қасиеттеріне қарай: біртуған ,бекпатша, күлпатша ,нар, аруана ,жампоз, мая, айыр,қоспақ, балқоспақ, мырзақоспақ, үлек деп бөлінеді. Төлдеу мерзімі – 12 ай. Түйе етінің құнарлығына келсек, кең байтақ далада басқа малдар жей бермейтін жантақ, көкпек, қияқ, жусан, изен сияқты 12
шөптерді қорыта отырып сапалы ет өнімін береді. Түйе етінің дәмі сиыр етіне ұқсас, алайда іш ма йы болмайтындықтан, түйе еті анағұрлым жеңіл. Етінде су мөлшері көп болғандықтан ағзаға тез сіңімді.3- жастан 7-8 жасқа дейiнгi түйенiң етiнен сiңiмдi, одан жұмсақ ет жоқ. Қыста өркешiне май байлағанда, яғни «екi өркешi баладай» болғанда, әсiресе қараша мен наурыз айлары аралығында дәмi тiл үйiредi. Түйенің қасиеті. Түйенің жүні мен терісі – киім, сүті – сусын, еті– ас. Әсіресе, түйе көш көлігі ретінде бағалы. Ол – сиырдай емес, сирақты мал. Қыста суыққа, жазда ыстыққа төзімді.Түйе алпыс күн аштыққа, отыз күн шөлге шыдайды. «Айт-шу» десең атып тұратын «тіл алғыш», жуас, қайырымды мал. Тағы бір қасиеті - еті сасымайды, денені қуаттандырады, сортаңдау дәмді, жағым ды. Қазақ арасында ұлттық сусын ретінде ықылым заманнан үзбей пайдаланылып келе жатқан шұбаттың емдік қасиетін қазір әлем мойындап отыр. Шұбатты көпте ген ауруларды, атап айтқанда рак, Альцгеймер дерті, сары ауру, өкпе ауруларына шалдыққандарды емдеуге пайдалануға болатындығы, қан айналу жүйесіндегі қан тамырларының жұмсақтығы мен беріктігін қамтамасыз ететіні, ағзада жүретін зат алмасу процестерін жақсартып, жалпы иммунитетті күшейтетіні анықталған. Қа -зақ халқының дәстүрлі сусындарының бірі шұбат – шипалы ем, нәрлі сусын. Ха -лық оның қоректік, емдік қасиеттерін алуан түрлі ауруға ем ретінде де пайдала- нып келген, сусын адам ағзасында жеңіл қорытылады. Қарын сөлінің қорытқыш қасиетін күшейтіп, ішектің қызметін жақсартады. Біреудің қаңсығын таңсық көр мей өзіміздің құнарлы витамин мен микроэлементке бай тағамдарымыз дың қадірін білейік. Емдік қасиеті Еті денені қуаттандырады. Жеуге өте-мөте жағымды. Еті, жілік майы, өркеш майы, сүті, шұбаты және жүні емге дәрілік мақсатта қолданылады. 13
Қолданылуы 1. Бала көтермеген әйелдер: түйенің бақайшақ майын алып, оған түбіт жүнін шылап, етеккірден арылғанда жатыр мойнына қойса, бала көтеруге ықпалын тигізеді. 2. Теріге түскен ақтандаққа: жаңа сойылған түйенің өкпесін таңса жазылады. 3. Сал (паралич) ауруына: адыраспанға түйенің несебін құйып қайнатып, жылы кезінде қол аяққа биіктеу ұстап сорғалатып құйып сорықтырса шипа. 4. Қан тыюға: түйе жүнінің түбітін күйдіріп, ұнтақтап қан аққан жерге сепсе, қан тыйылады. Сепкеннен кейін бірнеше минут басып тұру керек. 5. Қол-аяқтын буыны қайырылып ісінгенде: түйе шудасын ерітілген тұзға немесе сірке суына шылап, таңып қояды. Күніне бірнеше рет жаңалап тұрады, мұны «сорбақта» деп атайды. Түйенің өркеш майы. Қасиеті-тәтті дәмді, қанды жүргізеді, ісікті қайтарады. Басты ем болатын аурулары: тері жарылғаннан, ішкі ағзаның әлсіреуінен, жел ауруға және жарақаттарға жағуға. Қарттардың әлсіреп арықтап, тәбеті азайғанда, 150 гр. түйенің ерітілген өркешіне сүт араластырып тосап қайнатып күніне 100 мл.ішкізеді. Ағза қуаттанып оңалады екен.Аязды күндері өркеш майды нанға қосып жеуге болады. Алдымен бір кесек өркеш майды суға салып екі сағаттай қайнатамыз. Оны кез келген етпен қосып пісіруге де болады. Өркеш май жоғары калориялы азық болуымен бірге, суықта адам денесін тоңдырмайтын қасиеті бар. Өркеш майының емдік қасиеті Тәтті дәмді, желді айдайды, қанды жүргізеді, ісікті қайтарады. Қолданылуы 1. Қарттардың ішкі денесін қара жел алып арықтағанда, тәбеті азайғанда: түйенің 150 грамм өркеш майына сүт, бал қосып тосап қайнатып, күніне 100 мл ішеді. Дене әлденеді. 14
Тәжірибе бөлімі Құрғақ теріге арналған қол кремін жасау үшін мынадай заттар қолданылады: 1.Зәйтүн майы -100мл 2. Араның балауызы (воск) – 30 гр Шыны ыдысқа зәйтүн майын құйып, оған ұсақталған араның балауызын қосып су буында ерітеміз.3 минутта еріп кетеді.Осыдан кейін арнайы кремнен босаған құтыларға құямыз.Құрғақ теріге арналған қол кремі дайын болады. Келесі өнім ерінге арналған бальзам.Бұл бальзамның қасиеті ерінді сыртқы ортаның әсерінен қорғайды және жарылудың алдын алады.Ол үшін мына заттар қолданылады: 1.Зәйтүн майы -100 мл 2.Араның балауызы (воск) – 20 гр 3. Лаванда эфир майы – 10 тамшы Шыны ыдысқа зәйтүн майын құйып, оған ұсақталған араның балауызын қосып су буында ерітеміз.3 минутта еріп кетеді.Және де қолда бар эфир майын қосамыз.Бұл қоспаға түсін өзгерту үшін қара шоколад қосса болады.Осыдан кейін арнайы далаптан босаған құтыларға құямыз.Ерінге арналған бальзам дайын болады. Ендігі кезек гигиеналық күтім өніміне келді.Ол дегеніміз гемморой ауруын емдеуге арналған свечилар.Мен ол үшін түйе өркешін пайдаландым.Өркешті майдалап турап,су буында еріттім.Еріген соң қаттылық қасиетін беру үшін аз мөлшерде араның балауызын қостым.Әбден араластырып,2 гр шприцқа тартып аламыз.Немесе фольгамен қаламсаптың сыртын орап пішін жасап алуға болады.Дайын болған өнімді тоңазытқышқа салып сақтаймыз. 15
БИЗНЕС ЖОСПАР Тақырыбы:Табиғи косметика және гигиеналық күтім өнімдерін нарыққа шығару Жоспары: •Өзім туралы қысқаша мәлімет •Жобаның қарастыратын негізгі сұрақтары •Мен ұсынатын өнімдер және олардың пайда болу себебі •Өнімнің логотипі •Өнімді жасауға қолданылатын қоспалар •Бизнес жүргізу үлгісі •Маркетинг стратегиясын құру •Қаржылық жоспарлау •Қорытынды Негізгі сұрақтар: 1.Не өндіреміз? Табиғи әрі таза косметика және гигиеналық өнімдері (опадалап, ерінге арналған бальзам, қолға арналған крем жәнет.б) 2.Қалай өндіреміз? Заман талабына сай ғылыми техникалардың көмегімен сапалы әрі пайдалы өнімді нарыққа ұсыну 3.Кім үшін өндіреміз? Бұл өнім кез-келген жастағы қыз-келіншектерге арналады. ҰСЫНЫЛАТЫН ӨНІМДЕР Қазіргі таңда косметикалық өнімдердің көпшілігі химиялық қоспалардан жасалатындықтан, оған арнайы күтім жасап отырмасаңыз, бет терісі тез зақымдалады. Оның алдын-алу үшін бізге арнайы күтім құралдарын қолдану аса маңызды. Алайда олардың қолжетімді бағадағы түрлері көбінесе табиғи таза өнім бола бермейді.Осы жағдайларды ескере келе, мен бағасы қолжетім ді әрі табиғи материалдардан жасалған сапалы туындымды ойлаптаптым. 17
Косметика+күтім=екеуі біреуінде Жаңа брендіміздің атауы: ekobeauty 1.Алғашқы эко деген сөз тіркесі жаңа өніміміздің экологиялық таза әрі та - биғи материалдардан жасалғандығын білдіреді. 2.Beauty ағылшын тілінен аударғанда сұлулық деген мағынаны білдіреді. Денсаулық+сұлулық=ekobeauty Өнімді жасауға қолданылатын қоспалар: •Зәйтүн майы •Лаванда эфир майы •Ара балауызы •Түйе өркеші Бизнес жүргізуүлгілері: •Онлайн:Инстаграм және т.б әлеуметтік желілер арқылы оқырмандарды өз өнімдерімізбен таныстырып, онлайн түрде тапсырыс қабылдау. •Оффлайн:Елді-мекендер мен қалалардан өнімді сатып алу қызметін қамта - масыз ететін дүкендердің бірнеше нүктелерін ашып, тұтынушыларды тарту. Маркетинг стратегиясы: 1.Жобаны қолдайтын инвестор табу 2.Алғаш танылу мақсатында түрлі акциялар жариялау 3.Жоба сұранысқа ие болу үшін жарнамалауға маркетинг маманын немесе блогерді қолдану 4.Өнімді өз бағасына сату •Зәйтүн майы 150мл-2000тг •Ара балауызы 30гр-700тг •Лаванда эфир майы 1құты-1080тг Бұл 4 өнімді бір-бірден жасауға кететін мөлшерлеме.Бізге алғашқы айда әр өнімнен 50 дана шығарукерек. Ол 189 000 теңгені құрайды. Соның негізінде біз өз өніміміз біз тұтынатын заттардың бағасын өтеу үшін 18
тауарларымыздың баға көрсеткіштерін былайша шамаладық:2500тг-опа далап, 950тг-ерінге арналған бальзам, қолға арналған кремдер 4200 тг және 2000тг. Әрқайсысы 50 данадан жалпы 482500 теңгені құрайды. Оған қоса, қызметкерлердің жалақысы және т.б шығындармен есептегенде, таза пайда 1 айішінде 93500 теңгені құрайды. Жоба бойынша штаттық кесте: № Лауазым Адам саны 1 Басшы 1 2 Сатушы 2 3 Жарнама маманы 1 Жоспар бойынша жұмыс орны саны:3 Табыстар мен шығындар жөнінде болжамды есеп косметикалық күтім өнімі үшін: Бап атауы Жылдар 3 жыл үшін 1 ай 1 жыл 2 жыл 3 жыл Сатудан түсім 482500тг 5790000тг 5790000тг 5790000тг 17370000тг Шығын 389000тг 4668000тг 4688000тг 4668000тг 14004000тг Таза пайда 93500тг 1122000тг 1122000тг 1122000тг 3366000тг Табыстар мен шығындар жөнінде болжамды есеп гигиеналық күтім өнімі үшін: Бап атауы Жылдар 3 жыл үшін 1 күн 1 ай 1 жыл 2 жыл 3 жыл Сатудан түсім 2000 60000 720000 720000 720000 2160000 Шығын 282 8450 101400 101400 101400 304200 Таза пайда 1718 51550 618600 618600 618600 1855800
ҚОРЫТЫНДЫ: Жоба әрі қарай нәтижелі түрде жүзеге асса, бұл саланы шетелдік тұрғыда дамыту қажет. Табиғи косметиканың өз қолдарымен танымал болуында жетекші рөл денсаулық пен экологиялық жағынан әлемдік сәнге айналды. Бұл өмірге, тағамға, денсаулыққа және, әрине, сұлулыққа қатысты. Қарапайым дымқылдататын ингредиенттердің ұзын тізімін оқып, көпшілігіміз шок болады! Бірақ көрініп тұр: оның құрамында табиғи сығындылардың 0,01% - дан 0,5% -на ғана қосылуы жеткілікті, ал кілегей өнеркәсіптікден табиғиға айналады. Әрине, затбелгіде көрсетілген консерванттар, тұрақтандырғыштар мен бояулар барлық ықтимал сынақтардан өтті және денсаулыққа зиянды емес. Бірақ бірден табиғи сұрақ туындайды: неге? Неліктен бұл түсініксіз заттар тізбесі, егер өзіңіздің теріңізді өз қолыңызбен қорғай алатын болсаңыз? 20
Пайдаланған әдебиеттер: 1. Р.В.Тонкова, Т.Я.Черток, И.Н.Алферова «Основы медицинских знаний» МОСКВА «Просвещение» 1981 ж [17;37;64;214;240;297;306-бет] 2. В.А.Белоусов, А.Д.Певзнер «Балалар аурулары» Медицина баспасы-1974 ж білім баспасы 1992 ж аударған. [11;42;116;177;229-бет] 3. Е.Оразақов «Дәрігерлік кеңес» [191;192;196;197-бет] 4. «Биология пәні» журналы 5. «Денсаулық» атты Республикалық журналы Мәтіннің авторы Ж.Арман тері дәрігері [5-бет] 6. «Жануарлар әлемі», «Мектеп», 2008. 7. Р.Д. Риб - Ара шаруашылы 8."Қазақстандағы жануарлар әлемі" / А.Ф. Ковшарь, В.А. Ковшарь 9."Тірі табиғат" / Д.В. Вознякевич, Е.И. угарова, В.Т. Чутнова Ақпарат дереккөзі: https://massaget.kz/kyizdarga/kulinariya/23562/ Ақпарат дереккөзі: https://massaget.kz/kyizdarga/kulinariya/23562/ Ақпарат дереккөзі: https://massaget.kz/layfstayl/Zdorove/18342/ Ақпарат дереккөзі: https://massaget.kz/layfstayl/Zdorove/18342/ 21
Мазмұны: 1.Аннотация ............................................................................................ 1 2.Кіріспе .................................................................................................. 2 3.Теориялық бөлім ................................................................................. 4 4.Тәжірибелік бөлім ............................................................................. 15 5. «Бизнес жоспар» бөлімі .................................................................. 17 6.Қорытынды ....................................................................................... 20 7.Пайдаланған әдебиеттер .................................................................. 21