การคิด มัธยม สังคม

ทกั ษะกระบวนการคดิ


ทักษะกระบวนการคดิ
ความหมาย


๑. กระบวนการคิด
การคดิ อย่างมวี ิจารณญาณเปน็ กระบวนการคดิ เพ่อื ใหไ้ ด้ความคดิ ที่รอบคอบ

อยา่ งมีวจิ ารณญาณ
สาเหตทุ ี่จะเชอื่ หรือจะทำโดยผ่านการพิจารณาปัจจัยรอบดา้ นอยา่ งกวา้ งไกล ลึกซึง้ และผา่ น
การพิจารณากล่ันกรอง ไตร่ตรอง ทงั้ ทางด้านคณุ -โทษ และคณุ คา่ ทแ่ี ทจ้ รงิ ของสิ่งนนั้ มาแลว้


๒. กระบวนการคดิ
การตัดสินใจเปน็ กระบวนการที่ใช้ในการพิจารณาเลอื กตวั เลือกที่มตี งั้ แต่ ๒ ตวั เลอื กขน้ึ ไป

ตัดสนิ ใจ
ทางเลอื กนัน้ อาจจะเปน็ วัตถุส่ิงของ หรอื แนวปฏบิ ตั ิต่าง ๆ ท่ีใช้ในการแก้ปญั หา

หรอื ดำเนนิ การเพ่ือใหบ้ รรลตุ ามวัตถปุ ระสงคท์ ีต่ ัง้ ไว
้

๓. กระบวนการคดิ
กระบวนการแก้ปญั หาท่ัวไป

แก้ปญั หา
การแก้ปัญหาเป็นขนั้ ตอน การเผชิญฝ่าฟันอปุ สรรค และแก้ไขสถานการณ
์

เพ่ือให้ปัญหานน้ั หมดไป

กระบวนการแกป้ ญั หา (เฉพาะโจทยป์ ญั หาตวั เลข)


การแกป้ ญั หาทางคณิตศาสตร์ หมายถึง ข้ันตอนในการหาคำตอบของโจทยป์ ัญหา


๔. กระบวนการวิจัย
ขั้นตอนท่ีใชห้ าคำตอบของปัญหาเป็นผลให้พบองคค์ วามรู้ใหม่

ข้นั ตอนทใี่ ชแ้ กป้ ัญหานน้ั มีความเป็นลำดบั ขัน้ ตอนอยา่ งเป็นระบบ


๕. กระบวนการคิด ความคดิ ที่แปลกใหม่ท่ีจะนำไปสูส่ ง่ิ ตา่ ง ๆ ผลผลติ ใหม่ ๆ ทางเทคโนโลยี

สรา้ งสรรค
์ และความสามารถในการประดษิ ฐ์คดิ ค้นสิง่ แปลกใหม
่

๖. กระบวนการคิด
การคิดค้นหาปญั หาอยา่ งแทจ้ ริง ชดั เจน เปดิ รบั ขอ้ มูล ความคิด พิสจู น์ แยกแยะ

แก้ปญั หาอยา่ งสร้างสรรค
์ ใหไ้ ดค้ วามคดิ เหน็ ทด่ี ีท่ีสดุ และแปลงความคิดไปส่กู ารปฏิบัติอยา่ งสรา้ งสรรค์




ทีม่ าของขอ้ มลู


เอกสาร

ทิศนา แขมมณี และคณะ ๒๕๔๙. การนำเสนอรูปแบบเสริมสร้างทักษะการคิดขั้นสูง ของนิสิตนักศึกษา


ครรู ะดบั ปรญิ าตรสี ำหรบั หลักสตู รครุศกึ ษา : รายงานการวจิ ัย. คณะครศุ าสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย.
(เอกสารเย็บเล่ม)

เว็บไซต
์
http://www.wikipedia.org/wiki

http://www.wangnoi-nfe/index.file/Page1181.html

http://www.kku.ac.th/thai416102/SubjectWeb/Critical-Reading_meaning.htm

http://www.e-learning.mfu.ac.th/mflu/1001/chapter31.htm




แนวทางการจดั กิจกรรมการเรียนร้เู พื่อพัฒนาทักษะการคิด ระดับมัธยมศึกษา
343

กลุ่มสาระการเรยี นร้สู งั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม

คณะทำงาน


ทีป่ รกึ ษา
เลขาธิการคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พนื้ ฐาน

๑. นายชนิ ภัทร ภมู ิรตั น รองเลขาธกิ ารคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพน้ื ฐาน

๒. นางเบญจลักษณ์ น้ำฟา้ ผูอ้ ำนวยการสำนกั วชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา

๓. นางสาววีณา อคั รธรรม

ผทู้ รงคุณวฒุ ิ

๑. รศ.ดร.ทิศนา แขมมณ
ี
๒. ดร.เพ็ญนี หล่อวัฒนพงษา


ผู้กำหนดกรอบแนวคดิ
รองเลขาธกิ ารคณะกรรมการการศกึ ษาขัน้ พนื้ ฐาน

๑. นางเบญจลักษณ์ นำ้ ฟา้ รองผู้อำนวยการสำนักวชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา

๒. นางสาวกญั นิกา พราหมณ์พทิ ักษ์

ผู้รับผดิ ชอบโครงการ

กลมุ่ พัฒนากระบวนการเรียนรู้ สำนักวิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา


๑. นางสาวกัญนกิ า พราหมณ์พิทักษ ์ รองผูอ้ ำนวยการสำนกั วชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา

๒. นางสาวศรินทร เศรษฐการณุ ย ์ นักวิชาการศกึ ษา

๓. นางสาววรณนั ขนุ ศรี นักวิชาการศึกษา

๔. นางผาณิต ทวศี กั ด์ิ นกั วิชาการศึกษา

๕. นางบุษรนิ ประเสริฐรัตน ์ นักวิชาการศึกษา

๖. นางสาวเปรมวดี ศรีธนพล นักวิชาการศกึ ษา

๗. นางสาวภัทรา สวุ รรณบตั ร นกั วชิ าการศึกษา

๘. นางสาวจรูญศรี แจบไธสง นกั วชิ าการศกึ ษา





344 แนวทางการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู้เพอื่ พฒั นาทกั ษะการคิด ระดับมธั ยมศกึ ษา


กลมุ่ สาระการเรยี นรู้สงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม

คณะทำงาน ครงั้ ที่ ๑


การวเิ คราะห์ตวั ช้ีวดั สูก่ ารพฒั นาทกั ษะการคดิ


๑. นางสคุ นธ์ สนิ ธพานนท ์ ข้าราชการบำนาญ


๒. นายชยั วฒุ ิ โสภยั ศกึ ษานิเทศก
์

สำนักงานเขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษาสกลนคร เขต ๑


๓. นางสาวปราณี คงพกิ ลุ ศึกษานิเทศก
์

สำนกั งานเขตพน้ื ที่การศกึ ษาสระแกว้ เขต ๑


๔. นางสาวประทุมวนั ดอมไธสง ศึกษานเิ ทศก
์

สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษานครราชสมี า เขต ๖


๕. นางวรรณี สุวรรณมาลัย ศกึ ษานเิ ทศก์


สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศกึ ษาปราจนี บรุ ี เขต ๑


๖. นางปานทิพย์ จตุรานนท์ นกั วิชาการศกึ ษา สำนกั วชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา


๗. นางศจุ ีภรณ์ อทู่ องทรัพย ์ หวั หน้ากล่มุ พฒั นาและสง่ เสรมิ การวัด


และประเมนิ ผลการเรยี นร
ู้

๘. นางสาววนั เพญ็ สทุ ธากาศ นกั วชิ าการศกึ ษา สำนักวชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา


๙. นางระวิวรรณ ภาคพรต นกั วชิ าการศึกษา สำนักวิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา


๑๐. นายอนจุ ินต์ ลาภธนาภรณ์ นักวชิ าการศึกษา สำนกั วิชาการและมาตรฐานการศึกษา


๑๑. นางสาวจรญู ศรี แจบไธสง นักวิชาการศึกษา สำนกั วิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา


คณะทำงาน คร้งั ท่ี ๒


การจดั กจิ กรรมการเรยี นรู้เพือ่ พฒั นาทักษะการคิด


๑. นางสุคนธ์ สินธพานนท ์ ขา้ ราชการบำนาญ


๒. นางแม้นเดอื น สุขบำรงุ ข้าราชการบำนาญ


๓. นางสาวปราณี คงพกิ ลุ ศกึ ษานิเทศก
์

สำนกั งานเขตพื้นทก่ี ารศกึ ษาสระแกว้ เขต ๑


๔. นางสาวประทุมวัน ดอมไธสง ศึกษานเิ ทศก
์

สำนกั งานเขตพน้ื ท่กี ารศกึ ษานครราชสีมา เขต ๖


๕. นางวรรณี สุวรรณมาลยั ศกึ ษานเิ ทศก
์

สำนกั งานเขตพื้นทก่ี ารศกึ ษาปราจีนบรุ ี เขต ๑


แนวทางการจัดกจิ กรรมการเรยี นร้เู พื่อพัฒนาทกั ษะการคิด ระดบั มธั ยมศกึ ษา
345

กล่มุ สาระการเรยี นรูส้ ังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

๖. นายชยั วฒุ ิ โสภยั ศึกษานิเทศก
์
สำนักงานเขตพน้ื ที่การศึกษาสกลนคร เขต ๑

ศึกษานิเทศก์

สำนักงานเขตพื้นทก่ี ารศึกษาอุดรธานี เขต ๓

๗. นางสาวรุง่ ทิวา จันทรว์ ฒั นวงศ์ ครโู รงเรียนไทรใหญ่

สำนักงานเขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษานนทบรุ ี เขต ๑

ครโู รงเรียนบ้านเกศกาสร

สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษากำแพงเพชร เขต ๑

๘. นางสริ ิมา กลนิ่ กหุ ลาบ ครโู รงเรียนกำแพงเพชรพิทยาคม

สำนักงานเขตพืน้ ทกี่ ารศึกษากำแพงเพชร เขต ๑

ครูโรงเรยี นวังน้ำเยน็ พิทยาคม

สำนกั งานเขตพน้ื ที่การศกึ ษาสระแก้ว เขต ๑

๙. นางจิรกานต์ แก้วมชี ยั ครูโรงเรยี นไชยปราการ

สำนักงานเขตพื้นที่การศกึ ษาเชียงใหม่ เขต ๓

นกั วิชาการศึกษา สำนกั วิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา

หัวหนา้ กล่มุ พัฒนาและสง่ เสรมิ การวัด

๑๐. นายไพศาล เรียนทพั และประเมินผลการเรยี นรู้

สำนกั วชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา

นักวิชาการศึกษา สำนกั วิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา

นักวชิ าการศึกษา สำนกั วิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา

๑๑. นายปฏิพทั ธ์ มัน่ ชำนาญ นกั วิชาการศึกษา สำนักวชิ าการและมาตรฐานการศึกษา

นักวิชาการศกึ ษา สำนักวิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา



๑๒. นางสาวธราเนาว์ สตั ยพานิช



๑๓. นางปานทิพย์ จตุรานนท ์

๑๔. นางศจุ ภี รณ์ อ่ทู องทรัพย ์





๑๕. นางสาววันเพ็ญ สทุ ธากาศ

๑๖. นางวรรณา ช่องดารากุล

๑๗. นายอนจุ นิ ต์ ลาภธนาภรณ์

๑๘. นางสาวจรญู ศรี แจบไธสง




346 แนวทางการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู้เพื่อพฒั นาทักษะการคดิ ระดับมัธยมศึกษา


กล่มุ สาระการเรยี นรูส้ ังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม

คณะทำงาน ครั้งท่ี ๓


บรรณาธิการการจดั กจิ กรรมการเรียนรู้เพือ่ พฒั นาทักษะการคิด


๑. นางสุคนธ์ สินธพานนท ์ ข้าราชการบำนาญ


๒. นางแม้นเดือน สุขบำรุง ข้าราชการบำนาญ


๓. นางสาวปราณี คงพิกลุ ศึกษานเิ ทศก์


สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษาสระแกว้ เขต ๑


๔. นางสาวประทุมวัน ดอมไธสง ศกึ ษานิเทศก
์

สำนักงานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษานครราชสีมา เขต ๖


๕. นางวรรณี สุวรรณมาลยั ศึกษานิเทศก์


สำนักงานเขตพนื้ ที่การศึกษาปราจนี บรุ ี เขต ๑


๖. นายชยั วุฒิ โสภัย ศกึ ษานเิ ทศก
์

สำนกั งานเขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษาสกลนคร เขต ๑


๗. นางสาวร่งุ ทวิ า จนั ทรว์ ฒั นวงศ ์ ศกึ ษานิเทศก
์

สำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาอุดรธานี เขต ๓


๘. นางสิรมิ า กล่นิ กหุ ลาบ ครโู รงเรยี นไทรใหญ่

สำนักงานเขตพื้นที่การศกึ ษานนทบรุ ี เขต ๑



๙. นายไพศาล เรยี นทพั ครูโรงเรยี นกำแพงเพชรพทิ ยาคม


สำนกั งานเขตพน้ื ทกี่ ารศึกษากำแพงเพชร เขต ๑


๑๐. นางสาวธราเนาว์ สตั ยพานิช ครูโรงเรียนไชยปราการ

สำนักงานเขตพนื้ ท่ีการศกึ ษาเชียงใหม่ เขต ๓



๑๑. นางสาวจรญู ศรี แจบไธสง นักวชิ าการศกึ ษา สำนกั วิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา





แนวทางการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู้เพอื่ พัฒนาทักษะการคิด ระดบั มัธยมศึกษา
347

กลุม่ สาระการเรียนร้สู ังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม

คณะทำงาน คร้งั ที่ ๔


บรรณาธกิ ารเอกสารแนวทางการจัดกจิ กรรมการเรยี นรเู้ พือ่ พฒั นาทักษะการคิด


๑. นายชยั วฒุ ิ โสภัย ศึกษานเิ ทศก์


สำนกั งานเขตพืน้ ทก่ี ารศกึ ษาสกลนคร เขต ๑


๒. นางสาวปราณี คงพิกลุ ศึกษานเิ ทศก
์

สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษาสระแกว้ เขต ๑


๓. นางสาวประทมุ วนั ดอมไธสง ศึกษานเิ ทศก
์

สำนกั งานเขตพื้นทก่ี ารศกึ ษานครราชสมี า เขต ๖


๔. นางวรรณี สุวรรณมาลยั ศกึ ษานเิ ทศก
์

สำนักงานเขตพื้นทก่ี ารศกึ ษาปราจีนบุรี เขต ๑


๕. นางสาวรุง่ ทิวา จันทรว์ ฒั นวงศ ์ ศึกษานเิ ทศก์


สำนกั งานเขตพนื้ ที่การศึกษาอุดรธานี เขต ๓


๖. นางสาวจรญู ศรี แจบไธสง นักวิชาการศึกษา สำนักวชิ าการและมาตรฐานการศึกษา





คณะทำงาน ครงั้ ที่ ๕


บรรณาธกิ ารหลังทดลองใช้เอกสารแนวทางการจัดกิจกรรมการเรยี นรเู้ พื่อพัฒนาทักษะการคดิ


๑. นายชัยวฒุ ิ โสภยั ศึกษานิเทศก
์
สำนักงานเขตพืน้ ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาสกลนคร เขต ๑

ศึกษานิเทศก์

สำนกั งานเขตพืน้ ที่การศกึ ษาประถมศกึ ษานครราชสีมา เขต ๖

๒. นางสาวประทมุ วัน ดอมไธสง ศกึ ษานเิ ทศก
์
สำนักงานเขตพนื้ ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาอดุ รธานี เขต ๓

ครูโรงเรียนบ้านดอนใหญ่

สำนกั งานเขตพ้ืนท่ีการศกึ ษาประถมศึกษานครราชสมี า เขต ๖

๓. นางสาวรุ่งทวิ า จนั ทร์วัฒนวงศ ์ ครโู รงเรียนบา้ นตมู

สำนักงานเขตพน้ื ทีก่ ารศึกษาประถมศกึ ษาอุดรธานี เขต ๓

ครูโรงเรียนบ้านโคกมนุ่ เหล่าสวรรค
์
สำนักงานเขตพืน้ ทกี่ ารศกึ ษาประถมศึกษาอุดรธานี เขต ๓

๔. นางปรานอม ขอผลกลาง



๕. นางอดุ มศรี จนั ดก



๖. นางทิพย์นิชากร จันดาวัลย์



348 แนวทางการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู้เพอ่ื พัฒนาทกั ษะการคดิ ระดับมธั ยมศกึ ษา


กล่มุ สาระการเรียนรู้สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม

๗. นางอไุ รวรรณ กล้าหาญ ครโู รงเรียนเทพาลยั จังหวัดนครราชสีมา

สำนกั งานเขตพื้นท่กี ารศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๓๑

ครโู รงเรยี นวังนำ้ เยน็ พทิ ยาคม จังหวดั สระแก้ว

สำนกั งานเขตพื้นท่กี ารศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๗

๘. นายปฏพิ ทั ธ์ ม่นั ชำนาญ ครูโรงเรยี นไชยปราการ จังหวัดเชียงใหม
่
สำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๓๔

ครโู รงเรยี นท่งุ ฝนวทิ ยาคาร จังหวัดอุดรธาน
ี
สำนกั งานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๒๐

๙. นางสาวธราเนาว์ สัตยพานชิ ครูโรงเรียนบางคูลัด องค์การบริหารสว่ นจังหวัดนนทบุรี

นักวชิ าการศึกษา สำนักวชิ าการและมาตรฐานการศึกษา


นักวชิ าการศกึ ษา กลมุ่ พฒั นากระบวนการเรยี นร
ู้
๑๐. นางยุวรี เพช็ รตา สำนักวิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา


ผู้อำนวยการสำนกั วิชาการและมาตรฐานการศึกษา

รองผอู้ ำนวยการสำนกั วิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา

๑๑. นายไกรพล เทยี บแก้ว
สำนักงานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษาสระบรุ ี เขต ๑

๑๒. นางสาวจรญู ศรี แจบไสธง ครโู รงเรยี นเฉลิมขวัญสตรี จังหวัดพิษณโุ ลก


ผู้เรียบเรยี ง และจดั ทำฉบับสมบรู ณ
์

นางสาวจรูญศรี แจบไธสง


ผู้บรรณาธกิ ารขนั้ สดุ ท้าย

๑. นางสาววณี า อคั รธรรม
๒. นางสาวกัญนิกา พราหมณ์พทิ กั ษ ์

ผอู้ อกแบบปกและรปู เลม่


๑. นายดุสติ จันทร์ศร ี
๒. นายวเิ ชียร เซ่ยี งว่อง

แนวทางการจดั กจิ กรรมการเรียนรเู้ พือ่ พัฒนาทักษะการคดิ ระดับมัธยมศกึ ษา
349

กลมุ่ สาระการเรียนรู้สงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม

ตัวช้ีวัด
ความคิด
สาระ
ทกั ษะการคดิ
ช้ินงาน/
แนวการจัด

รวบยอด
การเรยี นร
ู้ ภาระงาน
กิจกรรมการเรียนร
ู้

ตามแนวทางอนรุ กั ษ
์
และการพัฒนา


ท่ียั่งยนื

๑๘. สรุปและ

ประเมนิ ผล

การดำเนินงาน





314 แนวทางการจดั กิจกรรมการเรยี นรเู้ พอื่ พฒั นาทกั ษะการคดิ ระดับมธั ยมศึกษา


กลุม่ สาระการเรียนรู้สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม