วารสารผู้ไถ่ ฉบับที่ 114 (กันยายน - ธันวาคม 2563)

49ผไู้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๔ : กันยายน - ธนั วาคม ๒๕๖๓

เปน็ คา่ ยพฒั นาทสี่ องในประเทศไทย ภาพ facebook: XavierworkcampTH
คา่ ยแรกเปน็ ของครสิ เตยี นทสี่ ะพาน
หัวช้าง เราเรยี นรู้จากเขาช่วง ๑ ปี ไม่ผิดกฎหมาย แต่เรามีประชุมพูด อีกแบบหน่ึง งานของศูนย์นสิ ิต
แรก ตอนน้นั พอ่ ยงั ไมท่ นั เหตกุ ารณ์ คยุ กัน ตอนนัน้ นักศกึ ษามีจติ ส�ำนกึ นักศึกษาคาทอลิกจึงเปลี่ยนไป
ยังไม่ค่อยรู้ว่าต้องท�ำอะไร แต่ แล้ว สมัยนั้นเป็นช่วงท่ีส�ำนกึ ถึง ประกอบกับระบบการศึกษาใหม่ท่ี
ค�ำถามท่ีนกั ศึกษาถาม คือ พระ บทบาทของคาทอลิกต่อสังคม เขา เขาใหน้ กั เรยี นสามารถมกี ารแขง่ ขนั
ศาสนจักรมีบทบาทอะไรในสังคม รู้แล้วและมีความม่ันใจแล้ว เราจงึ มากข้นึ คนท่ีจบปริญญาตรีหา
นอกจากสวดภาวนาอยู่ในวดั แลว้ ทำ� มีบทบาทพระศาสนจักรต่อสังคม งานยากกว่าคนจบปริญญาโท ได้
อะไรเพื่อสงั คม ส�ำหรับพอ่ ก็ได้อา่ น ผู้น�ำนกั ศึกษาเหล่าน้ันหลายๆ คน เงินเดือนน้อยกว่า คนจงึ ต้องการ
หนงั สือเทวศาสตร์แห่งการปลด ยงั เปน็ ผทู้ ม่ี บี ทบาทในสงั คมปจั จบุ นั ปริญญาโท ต้องการเรียนซัมเมอร์
ปล่อย (Liberation Theology)๔ พ่อท�ำงานอยู่กับนกั ศึกษาประมาณ ต้องแข่งให้จบเร็วๆ นักศึกษาจงึ
บ้างเล็กน้อย เร่ิมจดั สมั มนาสอนวา่ ๑๗ ปี ที่กรุงเทพฯ จรงิ ๆ พ่อไม่มี ไม่มีเวลา สมัยพ่อเป็นจิตตาธิการ
พระศาสนจกั รมคี ำ� สอนทนี่ า่ สนใจ ก็ ลกั ษณะพเิ ศษ เพยี งแตว่ า่ เปน็ เพอ่ื น ตอนน้ันมหาวทิ ยาลัยไม่มีซัมเมอร์
เรม่ิ ตอบคำ� ถามนกั ศกึ ษาไดบ้ า้ ง เขา กับเขา อย่กู บั เขา ฟังเขา ชว่ ยอบรม เรามเี วลาจดั เข้าเงียบ สัมมนา ค่าย
ก็โอเควา่ พระศาสนจกั รกม็ บี ทบาทท่ี ชว่ งทเ่ี ขาอยากมสี มั มนา อบรมผนู้ ำ� พฒั นาไม่ต่ำ� กวา่ ๓-๔ อาทติ ย์ เดยี๋ ว
มีความหมาย เขาจึงไม่ทง้ิ ศาสนา ก็ คา่ ยพฒั นาทม่ี ปี ระมาณ ๑๔ สถาบนั นี้ ๕ วันก็ถือว่ามากแล้ว เพราะ
ทำ� งานรว่ มกัน และมีมิสซาในท่ีต่างๆ นกั ศึกษาไมม่ ีเวลา

ช่วงเวลาแห่งการเรียกร้อง หลงั จากน้นั หลายปถี ดั มา ก็
ประชาธปิ ไตย ๓ ปีน้นั (๒๕๑๖ - มจี ติ ตาธกิ ารคนใหมม่ า ซง่ึ มแี นวคดิ
๒๕๑๙) เร่ิมมีกระบวนการลูกเสือ
ชาวบ้านเป็นหูเป็นตา มีต�ำรวจ
ตระเวนชายแดน และมีการอบรม
นักศึกษาตามจติ ตารมณ์คาทอลิก
แ ล ะ เ ป ็ น ช ่ ว ง เ ว ล า เ ดี ย ว กั บ ที่
เวยี ดนามแตก เวียดนาม ลาว เขมร
ก็ล้มเป็นโดมิโน หลังจากนั้นก็เกิด
เหตกุ ารณ์ ๖ ตลุ า ซงึ่ เขาหา้ มรวมตวั
เกิน ๕ คน ตอนนน้ั เราจงึ จดั แข่งขนั
ปงิ ปองเพราะเลน่ ปงิ ปองไมม่ ปี ญั หา

๔ หนงั สือเทวศาสตรแ์ หง่ การปลดปล่อย  มาจาก บาดหลวง Gustavo Gutierrez และเปน็ นักเทวศาสตรช์ าวเปรไู ด้เปน็ ผจู้ ุดประกาย
แนวความคิดด้านเทวศาสตร์แห่งการปลดปล่อย โดยการตีพิมพ์หนงั สือชือ่ “Teologia de la liberacion (A Theology of
Libeion – เทวศาสตรแ์ ห่งการปลดปลอ่ ย) ข้ึนเม่อื ปี ค.ศ.๑๙๗๑ แนวความคิดนีเ้ ชอ่ื มั่นว่าพระเจ้าทรงตรัสผ่านบรรดาคนยากจนเป็น
กรณพี เิ ศษ และเชื่อมนั่ วา่ มนษุ ยเ์ รานี้จะสามารถเขา้ ใจในพระคมั ภรี ์ไบเบลิ ไดอ้ ยา่ งถอ่ งแทก้ ต็ อ่ เมอ่ื พวกเรามองพระคมั ภรี ผ์ า่ นมมุ มอง
ของคนยากจน โดยในขณะทพ่ี ระเยซเู จา้ ทรงออกเทศนาสง่ั สอนนน้ั พระองคท์ รงประทบั อยทู่ า่ มกลางคนยากจน พระองคท์ รงถอื ความ
ยากจนและความสมถะ และไมท่ รงยอมกม้ หวั ใหก้ บั บรรดาเศรษฐ,ี พวกฟารสี ี และบรรดาผมู้ อี ำ� นาจทางการเมอื ง จนถกู พวกเขาเหลา่
นน้ั จับพระองค์ไปท�ำการตรงึ กางเขน

อา้ งองิ จาก http://www.newmana.com/phpbb/viewtopic.php?f=2&t=16744

50 ผไู้ ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๔ : กันยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

ถา้ ยอ้ นไปถงึ บรรยากาศ คนหนุ่มสาวเขามคี วามคิดเบง่ บาน ความคดิ ทห่ี วั ก้าวหนา้ คุณ
พอ่ เองขณะนนั้ เปน็ จิตตาธิการ มองเหน็ อะไรในตัวเยาวชนในร่นุ นนั้ ทีค่ ณุ พอ่ ประทบั ใจ
และมองว่าเปน็ อนาคตของสังคม
ยุติธรรม ท�ำไมยากจน มีค�ำถาม เปลยี่ นระบบ ตอ้ งเขา้ ใจระบบวา่ มนั

สารพัด ซึ่งเราก็จัดสัมมนาระดับ มีฟังก์ชนั (Function) อย่างไร เกิด

เอเชียอาคเนย์ โดยเราเปน็ สว่ นหนึ่ง อะไรขึ้น อะไรเปน็ กลไกทำ� ใหร้ ะบบน้ี

ของ International Movement of ยังคงอยู่ ตอ้ งเปลยี่ นอย่างไร

Catholic Students (IMCS) ซง่ึ เขา พอ่ ประทบั ใจเยาวชน ประทบั

ค่อนขา้ งเนน้ เพื่อสงั คมมากๆ อย่าง ใจความเสยี สละ ความสามารถ ใน

สัมมนาทุกครั้งมักจะปลุกกระตุ้น การสละตน พ่อจ�ำได้เวลาไปค่ายฯ

ให้เกิดความส�ำนกึ ต่อสังคม โดยมี เราสร้างโรงเรยี น เยาวชนก็สร้าง

ระบบคอื ต้องท�ำ Social Analysis โรงเรยี นได้ คือเขาเองก็มีความคิด

แล้วศึกษาค�ำสอนพระศาสนจักร ด้านสถาปนกิ เขาปรึกษา วางแผน

ด้านสงั คม ทุกคนตอกตะปูเป็น สร้างโรงเรียน

ตอนแรกพ่อก็ไม่รู้เรือ่ ง เปน็ พ่องง สรา้ งสะพานได้ พอ่ รสู้ กึ

อะไร มีการจัดอบรมให้จิตตาธกิ าร ประทับใจ เขาเตรียมการดีมาก เขา

ระดับเอเชยี อาคเนย์ ทุกคนช่วยกัน ปรกึ ษากับรุ่นพ่ีที่รู้และวางแผน

ไม่มีใครเป็นผู้นำ� ทุกคนคือผู้นำ� ก็ หาทุน แล้วก็ไปท�ำงาน เวลาท่ีไป

คือเขาสอนพ่อดว้ ย ไม่ใชว่ ่า เรยี นรู้ด้วยกัน ซึ่งเรอื่ ง Social หมบู่ ้านต่างๆ มกั จะนอนที่โรงเรียน

พอ่ เปน็ คนให้ เขาให้ เขามสี ำ� นกึ เพอื่ Analysis นีเ้ ป็นเรอ่ื งที่พ่อไม่เคย ไมม่ มี งุ้ อาบน�้ำทล่ี ำ� ธารใกลๆ้ บางที

สังคม พ่อเองก็เรียนรู้จากเขามาก รู้มาก่อน ท�ำให้เราเห็นภาพชัด น้�ำดมื่ กม็ าจากแมน่ ำ้� เรามชี ีวิตแบบ

เรามคี วามเปน็ เพอื่ น ทำ� อะไรสารพดั ว่าการท�ำงานเพ่ือสังคม ไม่ใช่ว่า ชาวบ้านธรรมดา ชาวบา้ นก็ตอ้ นรับ

ดว้ ยกนั ทุกครง้ั ท่มี คี ่ายฯ มสี ัมมนา ท�ำงานเพื่อคนจนอย่างเดียว ต้อง เราดีมาก ค่ายฯ เสร็จก็มีพิธรี ับ

เราก็มีการประเมินผล มาวพิ ากษ์

วจิ ารณ์ตรงไปตรงมา ก็ท�ำให้เขา

รู้สึกกล้าที่จะแสดงความคิดเห็น

กลา้ ทดลอง มีความคดิ เราทำ� งาน

รว่ มกนั เรื่องสงั คมตอนน้ันพอ่ ก็ไม่

ค่อยรู้เร่อื ง เราเป็นพี่น้องกัน พ่อ

เองก็ไดเ้ รียนรอู้ ะไรมากมายจากเขา ภาพ facebook: XavierworkcampTH

เราจัดสัมมนาก็เริ่มมีการ

วเิ คราะห์ระบบสังคม (Social

Analysis) ว่าท�ำไมจึงมีความต่าง

กัน สินค้าส่งออกของประเทศเป็น

อะไร คนที่ผลิตสินค้าพวกนี้ได้รับ

ผลตอบแทนอย่างไร และท�ำไมไม่

ขวัญผูกเส่ียว เรารู้สึกเป็นพ่ีน้อง 51ผู้ไถ่ ฉบับท่ี ๑๑๔ : กนั ยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓
กัน ประทับใจมาก นักศึกษาส่วน
ใหญ่ก็เป็นคนในเมือง แต่ไม่มีใคร บ่น ต้องนอนกับพ้ืน ไม่มีฟูก อาบ คนกลบั มากลายเปน็ คนละคน เปิด
น�้ำที่แม่น�้ำ ท�ำอาหารง่ายๆ หลาย ตาเห็นนมิ ติ ใหม่

เหน็ วา่ มนี กั ศกึ ษาเยาวชนหลายคนท่ไี ปค่ายแล้วเหมือนเปิดดวงตาใหเ้ ขาเห็นสงั คมในวง
กวา้ ง เหน็ ความอยตุ ธิ รรมในสงั คมตา่ งๆ
ใช่ ถูกต้อง จนบัดนี้ ค่าย เพื่อน ท�ำตัวสบายกับทุกคน ไม่ได้

พัฒนาบ้านเซเวยี ร์เป็นโครงการที่ วางตัวพิเศษกว่าทุกคน พ่อชอบ ภาพ facebook: XavierworkcampTH

ยังคงอยู่ และมีคนชอบมากที่สุด มาก ทพ่ี ูดอยา่ งนี้ พอ่ รูส้ กึ ว่าใช่เลย

และเปิดรับคนทุกศาสนา ทุกคน นักศึกษาตอ้ งการแบบนี้ ผู้ท่ที ำ� งาน

ยอมรับกันและกัน คนต่างศาสนา กับนักศึกษาจะต้องให้เกียรติเขา

เข้ามาที่น่ี เปน็ พเ่ี ป็นน้องกนั ยงั ท�ำ วางตัวให้เข้ากับเขา ขณะเดียวกันก็

อยู่จนปัจจุบัน คุยกันรู้เรื่อง คุยกันได้ ไม่ใช่ว่า ส่ัง

พ่อคิดว่าเคล็ดลับตาม ก�ำหนด บังคับ ขู่ ตอ้ งเป็นเพอื่ นกบั

สมการส�ำหรับผู้ ใหญ่คือ การ เขา และพ่อประทับใจท่ีเขาดูแลพ่อ

วางตัวเป็นเพื่อน มีหลายครั้งที่มี ด้วย (หัวเราะ) คือว่า เขาทราบว่า ความเป็นกันเอง ขณะเดียวกัน

คนมาพบ “สวสั ดีพ่อ จ�ำได้ไหม เรา พ่อชอบดมื่ กาแฟ ถ้าไมม่ กี าแฟร้สู ึก ความไว้ใจกัน การชว่ ยกนั เปน็ ภาพ

เคยออกค่ายด้วยกัน สัมมนาด้วย อาหารเช้าไม่อร่อยก็จะมีนักศึกษา ที่ประทับใจ และแม้นักศึกษาเหล่า

กัน” บางคนท�ำไม่ได้นะ กับคนเป็น คอยเตรียมกาแฟใหเ้ สมอ ทกุ ครง้ั ที่ นีจ้ ะจบไปแล้ว พวกเขาก็จะมาบ้าน

พระ แล้วพ่อก็จ�ำบางคนได้ หลาย ไปสมั มนา ไปคา่ ยฯ พ่อก็ “ขอบคณุ เซเวียร์ เวลาเราเรียกมาประชุมใน

คนพูดว่า ชอบท่ีพ่อเป็นเหมือน มาก” พ่อรู้สึกดีใจ ที่พ่อจ�ำได้คือ วนั หยดุ ทเ่ี รายังสนิทเหมือนเดิม

จากทีค่ ุณพ่อผ่านเหตกุ ารณ์ ๑๔ ตุลา และ ๖ ตุลา มาแล้ว คุณพอ่ มองว่าอะไรเปน็ จุดที่
เหมอื นกนั และต่างกนั ของเยาวชนยคุ นัน้ กบั ยุคน้ี
คิ ด ว ่ า นัก ศึ ก ษ า ส มั ย นั้น

เหมือนกับสมัยน้ี มอี ุดมการณ์ เดก็

กลา้ คดิ นอกกรอบ ทงั้ สองยคุ กลา้ ภาพ facebook: takekidswithus

เรียกร้องรัฐบาลให้เปล่ียนแปลง

รัฐธรรมนูญ ซ่ึงเป็นส่งิ ที่คนทั่วไป

และรัฐบาลไม่ได้คิด ไม่กล้าคิด แต่

เดก็ ฉลาด กลา้ และท�ำดว้ ยเจตนาที่

บรสิ ทุ ธิ์ สมยั ๖ ตลุ า มกี ารประณาม

นักศึกษาว่าเป็นคอมมิวนิสต์ ตอน

น้นั หลัง ๖ ตุลา มีนกั ศึกษาที่หนี ปลอดภัย แค่นี้ แค่รัฐบาลให้ท่ีอยู่ ท่ีฟิลิปปินส์ และมาเลเซีย

ไปลาว เข้าป่า เม่ือไปเจรจากับ คอมมิวนสิ ต์ก็มอบอาวุธท้ังหมด ตอนนั้นก็ยังมีคอมมิวนิสต์อยู่ ท้ัง

คอมมิวนสิ ต์ พวกม้งแดง เขาบอก ด้วยความไว้วางใจรัฐบาล ก็ไม่มี สองฝ่ายสู้กัน ไม่มีการคุยกันเลย

ว่า เขาต้องการแค่ทุ่งนา บ้านท่ี คอมมวิ นิสต์ในประเทศไทยแลว้ แต่ประเทศไทยฉลาด มีการเจรจา

52 ผ้ไู ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๔ : กนั ยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

กันอันนเ้ี ป็นปรชี าญาณของคน มาคุยมาถามดู และประนีประนอม
ไทยที่รู้จักประนปี ระนอม และรับ ท้ังสองฝา่ ย
ฟัง กอ.รมน.๕ ปราบคอมมิวนิสต์
ได้ส�ำเร็จโดยไม่ใช้อาวุธ ใช้การฟัง
การเจรจา ให้สงิ่ ที่เขาขอ ซ่ึงเป็น
สงิ่ ที่ยุติธรรม แล้วเขาเลิกใช้ความ
รนุ แรง น่ีเป็นวิธกี าร ก็เช่นเดียวกัน
กับขณะนี้ ถ้าคุณส่งต�ำรวจไปก็จะมี
ปัญหา อาจจะมีความขัดแย้งมาก
ขน้ึ จะมีความเกลียดชงั ความแค้น
มากยงิ่ ข้นึ ไม่ใชว่ ิธีการแกป้ ญั หา วิธี
การแก้ปัญหาน่าจะเรยี กนกั ศึกษา

คอื ไม่ใช่ว่าฝา่ ยใดฝา่ ยหนึ่งจะได้ทั้งหมด ต้องมคี นเสยี บา้ ง ภาพ: www.voicetv.co.th

ใช่ ถูกต้อง ต้องมีการ ต้องการ ไม่ได้ รัฐบาลท�ำแบบนี้ไม่
ประนปี ระนอม ความจริงเรื่องน้ี ได้ ตอ้ งมีการประนปี ระนอม ตอ้ งมี
คนไทยเก่ง ในประวัติศาสตร์ แต่ ไดอะลอ็ ก มีการเสวนา
ว่าเวลายึดจะต้องให้เป็นแบบท่ีฉนั

เรือ่ งการรบั ฟงั มผี ้กู ล่าววา่  “เดก็ จะรับฟงั เราได้ เราต้องเรม่ิ รบั ฟังเขาอยา่ งจริงใจก่อน”

ถู ก ต ้ อ ง ๆ นีเ่ ป ็ น ห ลั ก สองฝ่าย ถ้าเราไม่ยอมฟังเด็กก่อน
จิตวทิ ยาท่ีถูกต้อง มันต้องฟังท้ัง เขาจะไม่ฟงั เราแน่

คณุ พ่อมองปรากฏการณท์ ่ีเยาวชนยคุ น้ีทเี่ ขามคี วามคดิ ความอา่ น เขาไดอ้ า่ นได้เห็นข้อมูล
มากมายในโลกโซเชยี ล แล้วเขาออกมาชุมนุมกนั อยา่ งไร
พ่อห่างจากนักศึกษามา เลือกนายกฯ เป็นต้น ถ้าเป็นแบบ นกั ศึกษาเขาฉลาด มีบางคนพูดว่า

นาน ก็รู้จากข่าว ตอนน้ขี ่าวที่อ่าน น้แี ล้วก็ไม่แปลกที่จะมีคนเร่ิมกล้า นักศึกษาเป็นเครือ่ งมือของนกั การ

ก็ต้องตั้งค�ำถามว่า ใครที่ออกข่าว วิพากษ์วจิ ารณ์ ว่ามันไม่ใช่สังคมที่ เมือง พ่อคิดว่านกั ศึกษาฉลาดกว่า

น้ี มีอิสรภาพในการแสดงความ เขาต้องการ นา่ จะฟังเขา นักศึกษา ท่ีเขาคิด

เห็นไหม พ่อก็รู้สึกว่า นักศึกษา ปัจจบุ ันฉลาด หาข้อมลู ได้เยอะ ดงั พ ่ อ ไ ม ่ ค ่ อ ย ช อ บ เ ว ล า มี
ไม่มีเวทีในการแสดงความคิดเห็น นั้นข้อมูลท่ีไม่ได้เรยี นในห้องเรียน เฮทสปีช๖ นกั ศึกษาเองก็น่าจะ

อย่างอิสระ เขาคดิ วา่ รฐั บาลปจั จบุ ัน เรือ่ งประวัติศาสตร์ เร่ืองการมอง รอบคอบนิดหน่งึ ฝ่ายรัฐบาลเองก็

นี้ไม่ค่อยสนับสนุนประชาธิปไตย สังคม เป็นต้น ก็ได้ข้อมูลที่ต่าง เช่นเดียวกัน ไม่ใช่ว่าพ่อจะเห็นด้วย

เท่าไหร่ ดูจากรัฐธรรมนูญ การ จากอาจารย์สอนมา เพราะฉะน้ัน กับนักศึกษาทุกอย่าง พ่อคิดว่า

๕ กอ.รมน. ยอ่ มาจาก กองอ�ำนวยการรักษาความมน่ั คงภายในราชอาณาจักร
๖ Hate Speech ค�ำพูดสร้างความเกลยี ดชัง

นกั ศึกษามีบางอย่างท่ีน่าฟัง เป็น 53ผไู้ ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๔ : กันยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓
เหมือนประกาศกที่มองล่วงหน้าถึง
ส่งิ ที่คนในปัจจบุ นั ไมม่ อง นักศึกษา น่าจะฟังเขา เพราะฉะน้ันควรต้องมี
คิดนอกกรอบ เขากล้าพูด ผู้ใหญ่ สะพานในการเจรจา

คุณพ่อคดิ ว่าอะไรจะเป็นจดุ รว่ มกันระหว่างผใู้ หญก่ ับเด็กได้ รัฐบาลจะต้องเป็นฝ่ายท่ีเสียเปรยี บ
ว่ามสี งิ่ ดรี ่วมกนั อยู่ แล้วเราสามารถเดนิ ไปในทางนัน้ ได้ โดยเบอื้ งต้นมากกวา่ ดว้ ยซ�้ำ

ถ้ารัฐบาลคิดว่านกั ศึกษา ทางออก คุณสร้างศัตรูขึ้นมา ก็
เกลียดชาติ ถ้าเริ่มต้นแบบน้ีไม่มี ต้องพดู คยุ กนั สิ ท้งั สองฝ่าย แตว่ า่

คุณพอ่ มองวา่ มีความหวงั ไหม ทีผ่ ใู้ หญ่ในบ้านเมืองจะเปดิ ใจ ยอมรับฟงั

ขณะน้ีพ่อรู้สึกว่าเหมือนอยู่ (Suffer) เพราะวา่ พอ่ รกั ประเทศไทย
ในคืนมืด คือพ่อรู้สึกว่าตัวเองเจ็บ อยู่ในประเทศไทย ๕๐ กวา่ ปี

แลว้ ผใู้ หญอ่ ย่างเรา เราจะท�ำอะไรเพ่อื ลกู หลานของเราได้บ้าง

ก็อยากบอกให้นกั ศึกษา อย่ารีบ อย่าเรียกร้องมากเกินไป ขณะเดียวกันก็อย่าท้อแท้ ให้เปิดหู
รอบคอบ ใจเยน็ การเปลีย่ นแปลง ค่อยๆ ลดความคาดหวัง เร่ิมจาก เปิดตา ยังไงก็ไม่มีทางอื่นนอกจาก
จะเกิดขนึ้ ก็ต้องค่อยเป็นค่อยไป การแก้ไขรัฐธรรมนูญก่อน แตว่ า่ ใน การเจรจากัน

คณุ พ่อคิดว่าส่งิ ทีค่ ริสตชนและคนไทยทั้งหลายจะทำ� ไดใ้ นห้วงเวลาน้ี
สง่ิ แรกจะต้องฟัง เข้าใจ

สถานการณ์ ซึ่งยากเพราะว่ามีสื่อ

มากมาย มีข่าว มีเฟคนิวส์ (Fake

News) มากมาย มีการปล่อยข่าว

ต่างๆ ซึ่งอาจสร้างความวุ่นวาย ภาพ: www.christianity.com

สับสนมากขึ้นก็ได้ ต้องพูดคุยด้วย

ใจกว้าง อีกอย่างคือ ครสิ ตชนจะ

แยกตวั ออกจากสงั คมไม่ได้ เราเปน็

ส่วนหนงึ่ ของสังคม เราก็ต้องร่วม

มือกับทุกคนที่มีน้�ำใจดี คุย เจรจา

หาทางคนื สนั ตภิ าพ สนั ตภิ าพไม่ใช่ กดดัน ไม่ใช่สันติภาพที่เป็นการอยู่ เด็กจะได้เข้าอาณาจักรสวรรค์ คือ

ว่ายอมทุกอย่าง สันติภาพต้องอยู่ ด้วยกันฉนั พี่น้อง ครสิ ตชนควรจะ เหล่าครสิ ตชนก็ต้องวินจิ ฉัยตาม

บนพื้นฐานของความยุติธรรม ถ้า สนใจสถานการณ์นี้ อย่างน้อยก็ น้�ำพระทัยพระเจ้า ในสถานการณ์

ไม่มีคว า มยุติธ รร ม ถ ้ า ไม่มี สวดภาวนาเพ่ือให้สังคมได้หาทาง นเ้ี ราควรท�ำอะไรด้วยใจที่รอบคอบ

ประชาธปิ ไตย ถ้าไมม่ กี ารเคารพกัน ก้าวหน้าอย่างสันติ ยุติธรรม และ และเมตตา อาจจะต้องสรา้ งหนทาง

และกัน ถ้าไม่มีการเคารพสิทธขิ อง สรา้ งสรรคร์ ่วมกนั เดนิ ดว้ ยกัน อยา่ งเป็นมติ ร ทกุ ฝ่าย

ทุกคนรวมท้ังเดก็ และเยาวชน จะไม่ ถา้ ดพู ระวรสาร กเ็ หน็ วา่ พระ จะต้องเดินด้วยกัน และค่อยๆ พบ

เกิดสันติภาพ เป็นเพียงสันติภาพ เยซูปกป้องเด็ก ปกป้องสิทธิของ หนทางใหม่ท่เี ปน็

ปลอม เป็นสันติภาพท่ีใช้ก�ำลัง เด็ก รักเดก็ บอกว่าคนทท่ี ำ� ตัวเป็น

54 นกเขาครวญ อาลัยกง่ิ ท่เี คยเกาะ
หญา้ น�ำ้ ทงุ่ ขุนหลวง

ปักหมุดไวก้ ลางฟ้าอากาศ บนก้าวเดินท่กี ลา้

เ ราต่างผ่านวัยหนุ่มสาวมาก่อน พนื้ ทบี่ นไหลเ่ ขา มีไมผ้ ลและ ข้างหน้า มีความมาดม่ันเช่ือว่าจะมี
นน่ั ล่ะ ก้าวท่ีกล้า ฟังดูเหมือน ไม้ป่าขึน้ ปะปนกัน อยากสร้างหลุม ชัยชนะเหนอื สิ่งที่ก�ำลังดั้นด้นออก
นามธรรมเอามากๆ จับต้องไม่ได้ น�้ำไว้ในสวน สร้างทางเดินน้�ำให้ ไปหาความจรงิ นัน้ แม้รู้ท้ังรู้ว่ามี
กล้าดีแบบไหน กล้าดีไปเพ่ืออะไร ไหลวนอยู่ในสวนไดน้ านๆ นำ�้ นน้ั มา ความขลาดเขลาซอ่ นตวั อยู่ในความ
กลา้ ดแี ลว้ จะไดอ้ ะไรกลบั คนื สตู่ วั เอง จากไหน น้ำ� มาจากฟา้ ไหลรวมอยู่ คดิ ด้วย
เมอ่ื เวลาลว่ งเลยพน้ ผา่ นไป มสี ิ่งใด ในอา่ งเก็บน้ำ� อ่างเก็บนำ้� จา่ ยน�้ำไป
เปน็ แบบอยา่ งใหค้ นอน่ื ไดบ้ า้ ง ยงั มี ทางลำ� เหมอื ง ตอ้ งดดู ดงึ ขน้ึ มาเปน็ ผมแคต่ อ้ งการเพิม่ ความชมุ่
หนมุ่ สาวก�ำลงั เดนิ ทางมา อาจเดนิ ระยะทางราวสองรอ้ ยเมตร เกบ็ เอา ชนื้ ให้สวน เรยี กเจ้าความช้นื ให้ดูมี
มาหาคุณ หรืออาจเดินไปทางอื่นที่ น้�ำฝนชว่ งทา้ ยฤดู ที่ไหลไปตามรอ่ ง ความหวังว่า หลุมดักน�ำ้ ชว่ ยชะลอ
อยคู่ นละทศิ ละทางกบั เสน้ ทางทค่ี ณุ สูงตำ่� ของหน้าดินอย่างไร้ประโยชน์ น�้ำไว้ใหน้ านทีส่ ดุ
เคยเดินทางมาอย่างส้ินเชงิ
ดูช่างเป็นเร่ืองเล็กน้อย เร่อื งเล็กข้ปี ะติว๋ เหลือเกิน
ขณะครนุ่ คดิ ในมอื ผมมจี อบ เหลือเกิน กับเรือ่ งราวคนหนุ่ม (ใช่ม้ยั ??!!)
พรา้ วางอยู่ใกลๆ้ อเี ตอร์ เคร่อื งมอื สาวท่ีออกเดินไปสู้ชูนว้ิ มือเป็นกลุ่ม
ที่ใช้ขุดดิน ก็วางราบกับพ้ืน เสียม ก้อนอยู่บนท้องถนนในเมืองหลวง เป็นสถาบันชาติ รัฐบาล
และเลื่อย เป็นเครื่องมือท่ีผมหยิบ และออกจะไม่มีสาระใดอันจะเกี่ยว รัฐธรรมนญู ศาล ตลุ าการ นกั การ
มาอยู่กับตัววันนี้ แผนที่ในหัวผม กับชีวิตความเป็นอยู่ของผู้คน ใน เมอื ง หนา้ ที่ ความชอบธรรม ความ
มีอยู่หลายสิง่ ล่อตาล่อใจให้เดิน นามของประชากรของชาติ ยุติธรรม... นามธรรม ค�ำภาษาผา่ น
ออกไป ไปทางไหนก็ได้ ลว้ นแลว้ แต่ เข้ามาในห้วงความรู้สึก ขณะคม
เปน็ การงานท้งั นัน้ แต่เราต่างก็คาดหวัง มี จอบล่วิ ขน้ึ สูงสุด แล้วจ้วงลงไปยัง
ความฝันอยู่ในใจ มีแผนที่เดินไป หนา้ ดนิ ขุดดนิ ร้ือดนิ โดนทัง้ กรวด
และหิน พยายามรือ้ ข้ึนมาให้ได้อยู่

55ผไู้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๔ : กันยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

ตามลำ� พงั ขดุ หลมุ ลกึ ใหน้ ำ้� อยู่ เปน็ ใดก็ตาม ก็ไม่อาจเล่ียงหลบความ รดตน้ ไม้ ถึงอยา่ งไร ผมกพ็ ยายาม
ถังนำ�้ ในดินท่ีจะปล่อยออกไปหล่อ จริงท่เี กิดขนึ้ นนั้ ได้ ความฝันเพียงน้อยๆ ได้เห็นต้นไม้
เล้ียงให้ต้นไม้ตามรางร่องท่ีเชอื่ ม ต้นที่อยากเห็นยังคงเติบโตเป็น
ร้อยถงึ กนั ไม่มีอะไรจะแก้ตัว แผ่นดิน ปกติ และหล่อเล้ียงความเขยี วให้
กลายเป็นแผ่นกระดาษครั้งใหม่ มี ยนื ยาวทส่ี ุด
ท�ำไมผมถึงม่ันใจ และคุ้น ให้ขดี เขียน จอบแทนปากกาดินสอ
เคยเหลอื เกิน??.. เขยี นเพลิน เขียนได้ไม่เบือ่ ประโยค นบั วนั ดเู หมอื นชีวติ จะมงุ่ หา
ไม่ซำ�้ ค�ำไม่ซอ้ น เหน่ือยก็พัก แม้ไม่ การงานอันยากยงิ่ กว่า ตัวหนังสือ
“ผมเคยเป็นหนุ่มมาก่อน” ส�ำรวจก็มองเห็น ก้อนดินก้อนหิน บนหน้ากระดาษ กับการเกิดขึน้
ผมบอกตวั เองอยา่ งนั้น ใบไมเ้ ป่ือย ผุ กง่ิ ไมแ้ ห้ง หนอ่ กล้วย ของถ้อยค�ำบนผืนดินนั้นต่างกัน
ก�ำลังแทงดินออกมา ใบไม้ใบใหม่ ลิบลับ ถึงจะยากอย่างไร เม่ือปัก
ลองไม่ผ่านการเป็นหนุ่ม รับแสงแรก เสียงนกกางเขนดงดัง หมุดไว้กลางฟ้าอากาศแล้ว ก็ต้อง
ผมจะใช้จอบใช้เสียมช่�ำชองได้ ค้นุ เคย รอ้ งเสียงเดยี วทัง้ วนั กล้ากา้ วเดนิ
อย่างไร น่นั เป็นคุณูปการของวัย
หนุ่ม ได้ผ่านร้อนผ่านหนาวของ ผมพยายามจะเข็นนำ้� ขึ้นมา เส้นทางชีวิตทางไหนๆ ก็คง
ชวี ติ และได้ใช้ทักษะฝีมือหักหาญ วนมาใช้ในสวน ใหร้ ะเหยหายเขา้ ไป เปน็ เชน่ น้ัน มคี วามมมุ านะแลว้ ตอ้ ง
อย่างเตม็ ที่ ในกอ้ นดนิ ใหมอ่ กี ครง้ั เพยี งแตต่ อ้ ง อดทนพยายามด้วย อายุผันผ่าน
แลกมาดว้ ยเคร่อื งมอเตอรฉ์ ดุ นำ้� ข้นึ นานยาวแค่ไหนก็ไม่เป็นอุปสรรค
ผมเพลิดเพลินกับการขุด ไป ชาวบ้านท่ัวไปคงไม่เลือกใช้วธิ ี ต่อการเคล่ือนไปของชวี ติ สน้ิ สุด
ฝันหวานไปก่อนว่าจะมีน้�ำผ่านเข้า เช่นน้ี มันสน้ิ เปลืองเกินไป ปล่อย ลงที่ใดไม่อาจบอกได้ หรอื รู้ล่วง
มาอยู่ในหลมุ กระจายน�้ำไปตามรอ่ ง ให้ฟ้าฝน ฤดูกาลคอยรดนำ้� ดูแล หนา้ ได้
เลีย้ งตน้ ไม้ได้ ความชุ่มชน้ื ช่วงเวลานาข้าวก�ำลัง
ใกล้จะตัง้ ท้อง นำ้� เหมอื งจะหมนุ วน งานสร้างสรรค์นน้ั แก่เกิน
นน่ั สิ ชีวิต มาถึงจุดนี้ได้ ไปหล่อเล้ียง น�้ำไหลลงสู่ท่ีต�่ำกว่า วัย อนุญาตใหท้ ุกวยั กระทำ� การ วยั
อย่างไร เขยี นหนงั สืออยู่ดีๆ ไมเ่ ป็นปญั หากบั ผนื นาบนท่ลี ่มุ แต่ หนุ่มเราเคยฝันถึงนามธรรมการ
ขะมักเขม้นเขียนอย่างต้ังใจ กระทั่ง สำ� หรบั พนื้ ทส่ี วนบนไหลเ่ ขานั้น เปน็ สร้างสังคมท่ีดีอย่างไร ก็ไม่เคย
ไมม่ พี นื้ ทหี่ นา้ กระดาษใหเ้ ขียน หนา้ เร่ืองยากมาก หากจะดงึ น้ำ� ขึ้นไปใช้ หดหายไปจากใจ ซำ�้ ยงั เกลากลงึ ให้
กระดาษถกู กวาดตอ้ นออกไปจากวถิ ี ลำ�้ ลกึ วจิ ิตรในการคดิ และการกระทำ�
ชวี ติ การอ่านในชวี ติ ประจ�ำวัน เป็น
เช่นน้นั จรงิ ๆ หรอื ? แมผ้ มจะสงสยั
และตกอยู่ในห้วงพะอืดพะอมเพียง

56 ผูไ้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๔ : กันยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

เกลาตวั เองกอ่ น จึงจะสง่ ไปถงึ ผล การเปลี่ยนพลิกหน้าดินเพงิ่ เกิดขนึ้ อนั ทจี่ รงิ ขา้ งในใจผมบอกวา่
ใดๆ กต็ ามหากจะเกดิ ขนึ้ มา ในโลก แมเ้ ปน็ พนื้ ทจ่ี ำ� กดั เพยี งนอ้ ย ชีวิตจรงิ ไมม่ ที างเลอื กมากนกั หรอก
นิดก็ยังเห็นความเปลี่ยนแปลงเกิด เมอื่ ไมม่ พี นื้ ทเี่ ขยี นหนงั สอื เมอ่ื งาน
งานสวน ไมเ่ พยี งแตข่ ดุ หลมุ ขึ้นกับแผ่นเปลือกโลก แน่นอนละ เขียนก�ำลังเดินไปสู่ส่วนเกินของ
เก็บน้�ำ ขุดรางน้�ำเท่าน้นั แต่ยังมี ผมหวังในผลเล็กๆ จะตามมา จะได้ ชวี ิต บังเอิญว่าพ้ืนที่ชีวติ จรงิ ยังขดี
งานปลกู ตดั แตง่ กง่ิ ไมผ้ ล ตดั หญ้า ดังหวังหรอื ไม่ คุ้มค่ากับการลงทุน ทางให้เดินลงสู่ผืนดิน คงไม่ว้าเหว่
ปรบั ระดบั พน้ื ทเ่ี พอื่ ใหเ้ หมาะตอ่ การ ลงแรงหรือไม่ ยงั ตอบไม่ได้ เดียวดายเกินไป ฤดูกาลที่เปลี่ยน
ปลูกพืชผัก หรอื แม้แต่การตัดทาง อุณหภูมิของไม้ผลต้นไม้ ให้เราได้
เดินเพื่อส�ำรวจดูต้นไม้พืชผัก ทั้ง แต่การได้มาของสง่ิ ท่ีหวัง เชยชมและเห็นความเปลี่ยนแปลง
รน่ื รมย์ใจแล้วได้ความสะดวกต่อ ไม่ใช่ความหวงั เล่ือนลอย ตราบเทา่ ไปดว้ ยกนั ไดน้ ัน้ เปน็ ความสขุ เลก็ ๆ
การดแู ลด้วย ที่ยังมีการเคล่ือนไหวอยู่บนความ อันหาได้ไมง่ า่ ยเหมอื นกนั
จรงิ ชดั ๆ ผมใช้จอบปกั หมุดมานาน
คงไม่ต่างจากสายตาคน พอสมควร หมุดหมายทมี่ ่งุ ลงสู่ผืน ผมรู้ ความสุขของการลงไป
หนุ่มสาวท่ีออกมาจากห้องเรียน ดิน จะนานยาวแค่ไหนน้ันไม่อาจ สู่สนามจรงิ ของชวี ิตนนั้ เทียบเคียง
ออกมาชปู า้ ย จบั ไมคร์ อ้ งบอกความ บอกได้จริงๆ กับฝ่าเท้าและมืออันว่างเปล่าของ
เป็นจรงิ ประเทศ เป็นสิทธเิ สรีภาพ คนหนุ่มสาวไม่ได้หรอก อย่างน้อย
ทฟ่ี งั ดยู าก ความยุติธรรมที่ตอ้ งรือ้ บางที ชาวบ้านเดินผ่านมา เราได้ออกไปเผชิญความจรงิ ที่สุด
หาในแต่ละเรอ่ื ง การแก้ไขกฎกตกิ า ชะเง้อมองและถามถึงสงิ่ ท่ีผมก�ำลัง แล้ว คนหนุ่มสาวมคี วามฝัน คนวัย
สังคมให้ทันสมัย คล่ืนในอากาศได้ ท�ำ ชาวบ้านก็บอกมันจะไหวเหรอ อ่ืนก็ยังกุมไฟฝันท่ีเกาะเกี่ยวเนื่อง
ผา่ นภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหว เสยี ง ถึงหน้าแล้งจริงๆ เราจะสู้มันได้ กนั มาจากวัยหนุ่ม ความจรงิ ความ
โยนโครมลงไปในสวน ราวกับตาม อย่างไร ผมก็บอกไปว่า ก็ช่วยยืด ฝนั ความงามกบั การด�ำเนินไปของ
มาหยั่งความคิดความเห็นกลางป่า ระยะเวลาความเขยี วชอุ่มของต้นไม้ ชีวติ น้นั คกู่ นั ไปเสมอ พลังงานของ
กลางดอยด้วย ให้ไกลออกไป เพราะยังไม่ถึงหน้า ชวี ติ และจิตใจทง้ั นัน้
แล้ง หากแล้งจรงิ ๆ ก็ต้องอยู่กับ
มื อ เ ร า ก� ำ จ อ บ แ ม ่ น ม่ั น ความเปน็ จริงนัน้ อยกู่ บั ความแลง้ ๆ
ขยายบ่อพักนำ�้ ให้กว้างออกไป อันปฏิเสธไม่ได้
ราวกับขุดหาสมบัติอยู่ตามล�ำพัง
เ สี ย ง จ า ก ค ลื่ น ใ น อ า ก า ศ บ อ ก
เจตจ�ำนงความต้องการของการ
ชูน้วิ มือเป็นเครอ่ื งหมาย ราวกับ
การรุกรบยุคใหม่เปิดฉากกันด้วย
กางนว้ิ มือแล้วชูมือ ก็จะไปถึง
ความสมหวัง สัญลักษณ์ของ
ความกล้า การต่อสู้เรียกร้อง
หาความเปล่ียนแปลง ซ่ึงเทียบ
เคยี งไม่ได้กับการออกแรงใช้จอบ

ปรากฏการณ์ ใจเปล่ียน
แปลง เกิดขน้ึ ทุกคร้ังที่ผมยกจอบ
ข้นึ สูง เห็นช้ันดินจะถูกตะกุยออก
มาเป็นครง้ั แรกผา่ นหนา้ ไป ราวกับ

บทความ 57

องอาจ เดชา สัมภาษณ์/เรยี บเรยี ง

การขบั เคล่อื นเร่อื ง สิทธมิ นษุ ยชนแนวสันตวิ ิธี ของ คณะเยสอุ ติ

กรณีช่วยเหลือแรงงานขา้ มชาติในจงั หวัดเชียงราย
ท่ไี ดร้ ับผลกระทบจาก สถานการณ์ โควิด-๑๙

สถานการณ์การระบาดของ ข้ามชาติท่ีอาศัยอยู่ในไทยไม่ได้รับ แรงงานขา้ มชาติในจงั หวดั เชียงราย
โรคโควดิ -๑๙ ที่เริม่ ระบาดใน การเข้าถึงบรกิ ารระบบสาธารณสุข ท่ีได้รับผลกระทบจากสถานการณ์
ประเทศไทย ตง้ั แต่ช่วงตน้ ปี ๒๕๖๓ มีข้อจ�ำกัดในการตรวจวนิ ิจฉยั คัด โควิด-๑๙
ที่ผ่านมา ได้ส่งผลกระทบไปในวง กรอง และไม่ได้รับการช่วยเหลือ
กว้างทั่วประเทศ อีกทั้งยังมีการ เยียวยาเรื่องปากท้อง ท้ังๆ ที่คน คุณพ่อวินยั บุญลือ S.J.
แพร่ระบาดของโรคโควิด-๑๙ ใน กลุ่มนี้อาศัยอยู่ในประเทศไทยเป็น คณะเยสุอิตในไทย และเป็นผู้ดูแล
ประเทศเพอ่ื นบา้ นอยา่ งเมยี นมา จน จำ� นวนมาก ชุมชนการเรียนรู้เซเวียร์ เชยี งราย
ท�ำให้ประเทศไทยต้องเฝ้าระวังแนว บอกเล่าให้ฟังว่า หลังจากเกิด
พรมแดนเพ่ือสกัดไม่ให้การระบาด ในพ้ืนที่จังหวัดเชียงราย ก็ เหตุการณ์โควดิ -๑๙ ประมาณช่วง
เข้ามาในประเทศ และแนน่ อน ยอ่ ม เปน็ อกี จงั หวดั หนง่ึ ทอี่ ยตู่ ดิ ชายแดน
สรา้ งความวติ กกงั วลต่อรัฐไทย ตอ่ และมีแรงงานข้ามชาติอาศัยอยู่
ประชาชนคนไทย ว่าสถานการณ์ หลายหมน่ื คน ไมว่ า่ จะเปน็ เมียนมา
การแพร่ระบาดในเมียนมาอาจส่ง ลาว กมั พชู า เขา้ มาทำ� งานและอาศยั
ผลกระทบมาถงึ ไทย อยู่รวมกันเป็นครอบครัว ชุมชน
กระจายไปทัว่ ทุกมมุ เมือง
ดั ง น้ัน ง า น ช ่ ว ย เ ห ลื อ
แรงงานข้ามชาติในไทย จึงถือว่ามี จากปญั หาดงั กลา่ ว จึงทำ� ให้
ความส�ำคัญอย่างยิ่ง แต่ทว่ากลับ เกิดการขับเคลื่อนเรื่องสิทธิมนุษย
ถกู ภาครฐั มองขา้ มและขาดการใส่ใจ ชนแนวสันติวิธี หรือสันติเชงิ บวก
ดูแล อีกท้ังนโยบายรัฐและระเบียบ โดยการนำ� ของคุณพอ่ วินัย บญุ ลือ
กฎหมายบางมาตรา ท�ำให้แรงงาน S.J. คณะเยสอุ ติ ในไทย และองคก์ ร
เครือข่ายต่างๆ เข้าไปช่วยเหลือ

58 ผไู้ ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๔ : กนั ยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

เดือนมีนาคม คณะเยสุอิตมีการ อะไรเหลือเลย เราก็ได้เข้าไปช่วย เราจงึ ได้ลงไปส�ำรวจขอ้ มลู เบอื้ งต้น
ประชมุ กนั คณุ พอ่ สกุ ีโย พติ โตโย เจา้ เหลือกนั ทันที โดยไดม้ ีการขอระดม พบวา่ แรงงานขา้ มชาตกิ ลมุ่ น้ปี ระสบ
คณะเยสุอิตในประเทศไทย บอกว่า ทนุ ชว่ ยเหลอื กนั หลายองคก์ รหนว่ ย ปัญหากันหลายรูปแบบ อย่างแรก
คณะเยสุอิตเมืองไทย นา่ จะท�ำอะไร งาน โดยเฉพาะเพื่อนๆ ที่อยู่ต่าง กค็ ือ เรื่องสขุ ภาพ ซง่ึ แรงงานกลมุ่
เก่ียวกับโควดิ ได้บ้าง ซึ่งตนเองก็อยู่ ประเทศ อยู่ในเมืองไทย มีศูนย์ น้ีไม่สามารถเข้าถึงอุปกรณ์ส�ำหรับ
ท่ีเชียงราย ก็เริม่ คิดวา่ คงต้องระดม รวบรวมท้ังท่ีกรุงเทพฯ เชียงใหม่ ปอ้ งกันโควิด เชน่ หนา้ กากอนามยั
ทุนหาทางช่วยเหลือพ่ีน้องแรงงาน และเชียงราย ไดเ้ ริม่ ระดมอาหารและ เจลล้างมือ ซึ่งในช่วงขณะนัน้ ใน
ขา้ มชาติ ส่ิงของไปแบ่งปันให้พ่ีน้องแรงงาน ประเทศไทยเราขาดแคลนมาก
ขา้ มชาติในจงั หวัดเชยี งราย ถอื ว่ามี
“เพราะเราคิดว่าผู้ท่ีเดือด กลุ่มแรงงานข้ามชาติเยอะมาก โดย “ท่ีผ่านมา ทางหน่วยงาน
ร้อนมากท่ีสุด จากปัญหาเรื่อง เฉพาะทมี่ าจากเมยี นมา” รัฐได้มีการแจกจ่ายให้กับประชาชน
โควดิ ก็คือกลุ่มแรงงานข้ามชาตินี่ ท่ัวไป แต่ส�ำหรับกลุ่มแรงงานข้าม
แหละ โดยเริม่ ต้นจากท�ำแผ่นพับ อาจารย์สืบสกุล กิจนุกร ชาติเหล่านีก้ ลับไม่ได้รบั เพราะไมม่ ี
เล็กๆ เพ่ือขอความช่วยเหลือ แล้ว อาจารย์ประจ�ำส�ำนกั วิชานวัตกรรม สิทธิ เนื่องจากว่าพวกเขาไม่ได้เป็น
มารู้จักกับอาจารย์สืบสกุล กิจนุกร สังคม มหาวทิ ยาลัยแม่ฟ้าหลวง พลเมืองไทย เพราะตอนน้นั รัฐบาล
มหาวิทยาลยั แมฟ่ า้ หลวง ซงึ่ ทำ� งาน บอกว่า แต่เดิมก็ให้ความส�ำคัญ ก็ได้เน้นย�้ำให้มีการแจกจ่ายเฉพาะ
กับกลุ่มแรงงานขา้ มชาติทีเ่ ชียงราย สนใจเร่อื งชายแดนเพ่ือนบ้าน ลาว คนไทยโดยตรง แม้กระท่ังพวกข้าว
อยแู่ ลว้ ก็ไดป้ รึกษากนั วา่ เราจะออก จนี เมียนมา ในเรอ่ื งของการค้า กล่อง ขา้ วสาร อาหารแห้ง ก็ไม่ได้
ไปช่วยแรงงานเหล่าน้ีได้อย่างไร การลงทุน การขนส่งสินค้า แต่ รบั การชว่ ยเหลอื เยยี วยา เร่ืองทสี่ อง
เพราะทุกคนก�ำลังได้รับความเดือด ที่ผ่านมา ไม่ค่อยมีสถาบันการ คือได้รับผลกระทบโดยตรง เมื่อมี
รอ้ น จนกระทงั่ ในชว่ งเดอื นเมษายน ศึกษาท่ีให้ความส�ำคัญกับประเด็น การปดิ รา้ นค้า รา้ นอาหาร โรงแรม
บอกกับตัวเองว่าจะต้องออกไปช่วย เร่ืองแรงงานข้ามชาติมากเท่าท่ี ต่างๆ ซึ่งแรงงานข้ามชาติกลุ่มน้ี
เหลือพวกเขาแล้ว ตอนนัน้ เราก็ยัง ควร เราก็เลยมาจับเรื่องน้ี พอรู้ ท�ำงานอยู่ แต่ก็ถูกส่ังปิด และต้อง
ไม่รู้ว่าจะระดมทุนเข้าไปช่วยเหลือ ว่ามีปัญหาโควดิ -๑๙ ระบาดใน หยดุ ทำ� งานโดยไม่ไดม้ คี า่ ชดเชยใดๆ
ยงั ไง พอดีในค�่ำคืนนนั้ ไดเ้ กิดพายุ ประเทศไทยและจังหวัดเชยี งราย เลย เร่ืองทสี่ าม กค็ อื พอไมม่ งี านทำ�
รุนแรง พัดที่อยู่อาศัยในแคมป์คน ก็ไม่ไดเ้ งนิ ใชจ้ า่ ยในครอบครวั เงินที่
งาน พังกระจายระเนระนาด ไม่มี จะซ้ือข้าวปลาอาหารก็ไม่พอ จะส่ง
เงนิ ไปจุนเจือครอบครัวที่เมียนมา
ก็ไม่มี แม้กระท่ังค่าเช่าห้อง ก็ไม่มี
เงนิ จ่าย ท�ำให้เรามองเห็นปัญหา
เหลา่ น้ี”

จึงนำ� มาสู่การจัดตั้งเป็น
“ศนู ยป์ ระสานงานชว่ ยเหลอื แรงงาน
ข้ามชาติ” โดยมีเครือข่ายประมาณ
๑๑ องค์กร เข้ามาช่วยเหลือกัน
เป็นลักษณะเครือข่ายแบบหลวมๆ
มีภารกิจหลัก คือ ๑.ส�ำรวจความ
เดือดร้อน ๒.ระดมขอความช่วย

59ผไู้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๔ : กันยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

เหลอื ๓.ใหค้ วามชว่ ยเหลอื เบอื้ งตน้ ไหนเข้าไปดูแลเลย ดังนนั้ พอเรา ผู้ส�ำรวจข้อมูลให้เราว่า มีจ�ำนวน
ท้ังในด้านอาหารการกินและเร่อื ง เข้าไปแจกอุปกรณ์หน้ากาก เจล แรงงานเท่าใด มีใครตกงานบ้าง
สุขภาพ ๔.การประสานงานช่วย ล้างมือ ข้าวสาร อาหารแห้ง ให้พ่ี จากนน้ั ก็เป็นผู้ประสานงาน น�ำ
เหลือกลุ่มแรงงานข้ามชาติกลุ่มน้ี น้องแรงงานข้ามชาติแล้ว เราก็จะ ข้าวสาร อาหารแห้งไปแจกจ่ายกัน
ให้ได้เขา้ ถึงสิทธิประกนั สังคม มอบอุปกรณ์วัดไข้ให้ชุมชนละหนึ่ง แต่ละชุมชน รวมถึงการช่วยวัดไข้
ชุด พร้อมกับท�ำการอบรมให้ความ ใหด้ ว้ ย ซง่ึ เปน็ การดี เหมอื นไดช้ ว่ ย
“โดยเราได้ระดมทรัพยากร รู้ในการใช้เคร่ืองวัดไข้ วัดอุณหภูมิ เหลอื ตนเองไปด้วย
มาให้กับแรงงานข้ามชาติ ไม่ว่าจะ ร่างกาย และการบันทกึ ประจำ� วนั มี
เป็นหน้ากากอนามัย เจลล้างมือ ทั้งรายชือ่ การวัดอุณหภูมิร่างกาย “ ป ก ติ ท า ง เ จ ้ า ห น ้ า ที่
ข้าวสาร อาหารแห้ง ปลากระป๋อง เก่ียวกับโควดิ ทุกวันเลยว่ามีไข้สูง สาธารณสขุ หรือโรงพยาบาล เขาจะ
เราไดเ้ ปดิ พนื้ ที่ใหผ้ คู้ นไดร้ ว่ มสมทบ หรอื ไม่อย่างไร” เข้าไปตรวจคัดกรองได้เฉพาะสถาน
โดยได้รับการสนนั สนุนจากผู้ใหญ่ ประกอบการท่ีเป็นโรงงานใหญ่ๆ
ใจดี ทั้งที่เป็นตัวเงนิ และสง่ิ ของ อ.สืบสกุล บอกว่า แต่ละ แต่คนงานท่ีท�ำงานอยู่ตามร้านหมู
ตา่ งๆ จากประชาชนทั่วไป นอกจาก ชุมชนที่แรงงานข้ามชาติอาศัยอยู่ จ่มุ ไนทบ์ าซาร์ รา้ นอาหาร โรงแรม
น้ัน เรายังได้รับการสนับสนุนจาก ปกติจะมีผู้น�ำอยู่แล้ว จึงจัดให้มี ซ่ึงในขณะนน้ั ร้านอาหาร สถาน
คุณพ่อวินยั บุญลือ คณะเยสุอิต อาสาสมัครของแต่ละชุมชน อย่าง ประกอบการเหล่านถ้ี ูกส่ังให้หยุด
ที่ได้เข้ามาช่วยเหลือเยอะเลย โดย เช่น หอพัก แคมป์คนงานก่อสร้าง กนั หมด ทำ� ใหเ้ จา้ หนา้ ทสี่ าธารณสขุ
เฉพาะอปุ กรณว์ ดั ไข้ ซง่ึ ถอื วา่ สำ� คญั ซ่ึงผู้น�ำที่เป็นอาสาสมัครจะเป็น ไม่รู้จะไปติดต่อส�ำรวจคัดกรองได้ท่ี
มากทจี่ ะทำ� ใหเ้ รารวู้ า่ ใครอยู่ในภาวะ ไหน พอรู้ว่าเรามีการรวมกลุ่ม
เส่ียงกับโรคโควดิ -๑๙ และต้องมี แรงงานข้ามชาติ จงึ สามารถเข้ามา
การระวังป้องกันตัวเอง ด้วยตัว จัดการส�ำรวจคัดกรองได้ง่ายขึ้น
เอง เพราะถ้าเป็นคนไทยทั่วไป จะ ทางอาสาสมัครก็สามารถช่วยเก็บ
มี อสม.เข้าไปจัดการดูแลเรอื่ ง น้�ำลายไปส่งให้ทางเจ้าหน้าท่ี โรง
น้ี แต่ในกลุ่มของแรงงานข้ามชาติ พยาบาลได้”
น้นั จะไม่มี อสม. หรือหน่วยงาน
จากการสุ่มตรวจคัดกรอง
โควิด ท่ีเป็นกลุ่มแรงงานข้ามชาติ
เฉพาะในเขตอ�ำเภอเมือง ปรากฏ
ว่าไม่พบผู้ติดเชอ้ื โควดิ -๑๙ สักราย
เดียว

60 ผไู้ ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๔ : กันยายน - ธนั วาคม ๒๕๖๓

สถานการณโ์ ควิด-๑๙ ท�ำให้เกดิ อาสาสมคั รแรงงานข้ามชาติ

น้องแอ มาหลุ๊ก นคิ ม เล่า นายอะนะ เยอสอ เป็น เช่นเดียวกับ เอ้ มิ ซาน
ให้ฟังว่า บ้านเกิดเธออยู่ที่เมือง กลุ่มชาติพันธุ์อาข่า บอกว่า บ้าน (Aye Mi San) หน่ึงในทมี งานอาสา
ตองจี ประเทศเมียนมา แต่เข้ามา เกิดอยู่ท่ีดอยแม่สลอง อ�ำเภอแม่ สมัครแรงงานข้ามชาติชาวเมียนมา
ทำ� งานใชแ้ รงงานอยู่ในพนื้ ทจ่ี งั หวดั ฟ้าหลวง ก่อนหน้านน้ั เคยท�ำงาน บอกว่า เธออาศัยอยู่ในชุมชนท่า
เชียงรายของไทยได้ ๒๐ กว่าปี ยกของให้บริษัทขนส่งสินค้าแห่ง สาย ซ่ึงเป็นบริเวณแคมป์คนงาน
แล้ว พอเกิดปัญหาโควิด-๑๙ เธอ หนึ่งในเชยี งราย หลังจากร่างกาย กอ่ สร้าง ประมาณ ๓ ปแี ลว้ ซึง่ ถ้ามี
จึงเข้ามาเป็นอาสาสมัครช่วยเหลือ ทรดุ โทรม ทำ� งานไม่ไหว บวกกบั เจอ งานที่ไหนก็ต้องยา้ ยไปเรอ่ื ยๆ พอดี
แรงงานขา้ มชาติในครัง้ น้ี ปัญหาโควิด ตกงาน จงึ มีโอกาสเข้า เพื่อนแนะนำ� มาให้รู้จักโครงการน้ที ี่
มาเปน็ อาสาสมคั ร ชว่ ยเหลอื พนี่ อ้ ง ให้ความช่วยเหลือแรงงานและเด็ก
“ชอบช่วยเหลือพ่ีน้องชาว แรงงานกลุม่ นดี้ ้วย ในสถานการณ์โควดิ จงึ เข้ามาเป็น
เมียนมาด้วยกัน พอเกิดปัญหา อาสาสมคั ร
โควดิ ก็ขอเป็นอาสาสมัครกับ “กร็ ูส้ กึ ดีใจ และภูมิใจดว้ ยท่ี
โครงการนี้ โดยหน้าที่หลักๆ ก็คอื ได้มีโอกาสเข้ามาช่วยเหลือพี่น้องท่ี “ในช่วงโควิด กถ็ ือว่าลำ� บาก
การลงพ้ืนที่ ไปเก็บข้อมูลในแต่ละ ตกทกุ ขล์ ำ� บากดว้ ยกนั ทกุ ครง้ั กอ่ น กัน หลายคนว่างงาน อย่างใน
ชุมชน ซึ่งในพ้ืนที่เชยี งรายนี้ จะมี จะลงพื้นท่ีไปแจกจ่ายสิง่ ของ เราก็ ชมุ ชนทา่ สายน้ี มพี น่ี อ้ งเราอาศยั อยู่
อยู่ประมาณ ๘ - ๙ ชมุ ชน ท่พี ่นี ้อง จะมกี ารนดั ประชุม รวมตวั วางแผน ประมาณ ๑๐๐ กว่าคน ซ่ึงจะเหน็ วา่
แรงงานเราอาศัยอย”ู่ กันกอ่ นทกุ ครงั้ ” มีท้ังผู้หญิง แม่ลูกอ่อน เด็กทารก
เพ่ิงเกดิ มาได้ ๒-๖ เดอื น หลายคน
ทตี่ อ้ งการความชว่ ยเหลอื ซง่ึ ทกุ คน
ดีใจสดุ ๆ เลย ทม่ี ีโครงการน้ีเข้ามา
ช่วยเหลอื ”

คณุ พอ่ วนิ ัย พูดถึงทมี อาสา
สมัครกลุ่มนีด้ ้วยว่า พวกเขามอง
ว่าการเป็นอาสาสมัคร น่ีคือการ
ท�ำบุญ ช่วยเหลือพี่น้องแรงงาน

61ผู้ไถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๔ : กนั ยายน - ธนั วาคม ๒๕๖๓

ด้วยกันแบบน้ี ก็ท�ำให้พวกเขาได้ เพื่อนมนุษย์ด้วยกัน ซึ่งการเสีย สมั ผสั ไดถ้ งึ การไดร้ บั ความรกั ความ
บญุ และเป็นบญุ ที่ย่งิ ใหญข่ องพวก สละแบบนี้ ก็มีในค�ำสอนของทุกๆ เอน็ ดู ความเอาใจใส่ และเมตตาซึง่
เขา โดยไม่ได้คาดหวังไปถึงข้ันท่ีว่า ศาสนากันอยู่แล้ว และนจ่ี งึ ถือว่า กนั และกนั แมจ้ ะเปน็ สงิ่ เลก็ ๆ นอ้ ยๆ
ท�ำบญุ แล้วจะได้ไปสวรรค์ ซงึ่ บญุ น้ี เป็นโอกาสในการท�ำบุญ การเสีย ก็ถือว่าเป็นส่วนได้เสรมิ สร้างสังคม
หมายถึง การเสยี สละ ไดช้ ว่ ยเหลือ สละของตนเอง ซึง่ ทุกคนท่ีได้รบั จะ ที่ดีขน้ึ

แรงงานขา้ มชาติ กลายเป็นชุมชนเกดิ ข้นึ ใหม่ในเชียงราย

จากการส�ำรวจ พบว่า

ลักษณะที่เป็นที่อยู่อาศัยของกลุ่ม

แรงงานขา้ มชาติในจงั หวดั เชยี งราย

ในขณะน้ี จะมีอยู่ ๓ แบบด้วยกัน

คอื ๑.อาศยั อยตู่ ามหอพกั หอ้ งเชา่

ในเขตตัวเมืองเชยี งราย หรอื ตาม

ย่านแหล่งธุรกิจส�ำคัญๆ กระจาย

กันไป ซ่ึงในแต่ละหอพักจะท�ำงาน

ในท่ีเดียวกัน บางส่วนก็ท�ำงาน

คนละแห่ง เช่น ชุมชนตลาดบ้านดู่

๒.อาศัยอยู่ตามที่พักในแคมป์คน ประมาณ ๒๖,๐๐๐ คน ซึ่งรวมไป ซงึ่ เปน็ สมาชิกครอบครวั จะมที ง้ั พอ่
แม่ ภรรยา เดก็ ๆ ท่ีไม่ไดท้ �ำงาน แต่
งานก่อสร้าง ส่วนใหญ่จะอาศัยอยู่ ถึงกลุ่มพ่ีน้องชาติพันธุ์ด้วย แต่ถ้า อาศยั อยรู่ วมกนั เปน็ ครอบครวั คาด
วา่ นา่ จะมที งั้ หมดประมาณ ๓๐,๐๐๐
ตามเขตชานเมือง เพราะว่างาน เฉพาะกลุ่มพี่น้องแรงงานข้ามชาติ – ๔๐,๐๐๐ คน

ก่อสร้างส่วนใหญ่จะอยู่นอกเมือง จรงิ ๆ ทมี่ าจากเมยี นมา ลาว กมั พชู า ลักษณะการท�ำงาน จะอยู่
ท้ังในภาคเกษตร ภาคการก่อสร้าง
๓.อาศยั อย่ตู ามพื้นทส่ี วนเกษตร ท่ี คาดวา่ จะมปี ระมาณ ๑๓,๐๐๐ คน ภาคโรงงานอุตสาหกรรม และ
ภาคบริการ ที่จะรวมไปถึงโรงแรม
อยนู่ อกเขตเมือง ตามชนบท ด้วยกัน แรงงานชาวเมียนมาจะมี รีสอร์ท ร้านอาหาร คนงานในบ้าน

ปจั จบุ นั จากการสำ� รวจกลมุ่ จ�ำนวนมากที่สุด และหากนับรวม อ.สืบสกลุ มองว่า แรงงาน
ข้ามชาติมีส่วนช่วยสร้างเศรษฐกิจ
แรงงานที่ได้ขน้ึ ทะเบียนเอาไว้ มี แรงงานข้ามชาติท่ีไม่ได้ข้นึ ทะเบียน ให้กับเชยี งรายอย่างมาก เพราะ
มองในแง่หนงึ่ ก็คือ พวกเขาเข้ามา
เป็นแรงงาน เป็นคนท�ำงาน สร้าง
เศรษฐกิจให้มีเม็ดเงนิ หมุนเวยี น
ซ่ึงมีความชัดเจนมากอยู่แล้ว อีก
ด้านหน่งึ ถือว่าแรงงานข้ามชาติ
กลมุ่ นเี้ ปน็ ผบู้ ริโภคดว้ ย เพราะอาศยั
อยู่ในพ้ืนที่ เป็นครอบครัว ไม่ได้

62 ผูไ้ ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๔ : กันยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

ไปไหน ท�ำงานได้เงนิ มา ก็จับจ่าย นโยบายในเร่ืองสาธารณสขุ กันใหม่ มีการปรับเปลี่ยนนโยบายจากส่วน
ซ้ือของ ท�ำให้เศรษฐกิจหมุนเวยี น เวลาทีเ่ กิดเหตุ กลาง ระยะสั้น อาจใหม้ กี ารยกเว้น
อยู่ในเชียงราย ดูได้จากพวกเขา ระยะยาวก็คงมีการแก้ไขกฎหมาย
เก็บเงินได้ก็ไปซ้ือมอเตอร์ไซค์ ซ้ือ “เพราะท่ีผ่านมา ตอน ที่เกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพให้
เส้ือผ้า อาหาร ตามร้าน ตามห้าง ท่ีเกิดเร่อื งโควดิ ทางเจ้าหน้าท่ี เอ้ือต่อกลุ่มแรงงานข้ามชาติท่ีอยู่
ซึง่ แน่นอน ว่าพวกเขาก็ไดจ้ ่ายภาษี สาธารณสขุ หนว่ ยงานราชการ บอก ในเมืองไทยนด้ี ้วย เพราะเราไม่
ให้อยู่แลว้ กับเราว่าอยากเข้ามาช่วยเหลือ ไม่ สามารถปฏิเสธสถานะของแรงงาน
วา่ จะเปน็ เร่อื งหนา้ กากอนามยั หรือ ข้ามชาติกลุ่มนี้ได้เลย ท้ังที่ตอน
ในสว่ นการทำ� งานชว่ ยเหลอื เจลล้างมือให้กับแรงงานข้ามชาติ นี้ สิทธิของแรงงานข้ามชาติกับคน
มาตรการโควิด-๑๙ ของรัฐไทย กลุ่มนี้ แต่ติดขัด มีข้อจ�ำกัดตรง ไทยทุกวันนี้ถือว่าเกือบเท่ากันแล้ว
อ.สืบสกุล ได้แลกเปล่ียนมุมมอง ระเบียบข้อกฎหมายที่ล็อกเอาไว้ ยกเว้นอย่างเดียวคือ สิทธิในการ
ความเห็นเอาไว้อย่างน่าสนใจ แจกใหเ้ ฉพาะผู้ท่เี ป็นคนไทยเท่าน้นั เลือกต้ังที่แรงงานข้ามชาติน้ันไม่มี
ว่า รัฐบาลไทยคงต้องมีการปรับ ไมส่ ามารกแจกใหก้ ลมุ่ แรงงานขา้ ม นอกนน้ั ทุกคนมีสทิ ธิเหมอื นๆ กนั
ชาติได้ ซึ่งประเด็นนี้ ผมคิดว่าต้อง หมดเลย ไม่ว่าสิทธิเร่ืองท�ำใบขับขี่
ซอ้ื รถมอเตอร์ไซค์ได้ ใชส้ ทิ ธปิ ระกนั
สังคม สิทธกิ ารเข้าถงึ สุขภาพทว่ั ไป
พอเกิดอุบัติเหตุก็ ได้รับความ
คุ้มครองภายใต้กฎหมายจราจร
จาก พ.ร.บ.คุ้มครองผู้ประสบภัย
จากรถ แมก้ ระทงั่ การสง่ ลกู เขา้ เรยี น
ในโรงเรียน ก็มีสิทธิเหมือนกับคน
ไทยทัว่ ๆ ไป”

ย้�ำแรงงานขา้ มชาติ คอื พลเมอื งทางวฒั นธรรม

อ.สืบสกุล ยังย�้ำอีกว่า ที่

ส�ำคัญก็คือ เจ้าหน้าท่ีรัฐและรัฐจะ

ต้องปรับทัศนคติมุมมองต่อสถานะ

ของแรงงานข้ามชาติกันใหม่หมด

ตั้งแต่เริม่ แรกท่ีแรงงานกลุ่มน้ีเข้า

มา ที่มองพวกเขาว่า เป็นพลเมือง

ด้านเศรษฐกิจ มาถึงตอนนี้ เรา

ต้องมองพวกเขาเป็นพลเมืองทาง

ด้านวัฒนธรรมด้วย เพราะทุกวัน

นี้ แรงงานกลุ่มน้ี นอกจากมาใช้

แรงงานแล้ว พวกเขายังเป็นส่วน จัดอโบดรยมปหใรวัหะขค้ ก้อวนัปาสรมงัะรคกู้ผมนัู้นจส�ำงัังแหครวงมงัดกาเบันชแียขรงา้ งรมงาชายานตขเปิจา้ ็นมำ� นวชวิทานตยิา๒ก๐ร คน
หน่ึงของวัฒนธรรมของคนไทย ใน
แง่ของการใช้ชวี ติ อยู่ร่วมกับคน

63ผูไ้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๔ : กันยายน - ธนั วาคม ๒๕๖๓

ไทย เช่น ไปร่วมงานบุญ งานกฐนิ ก็เรม่ิ มีการผสมผสานทางเชือ้ ชาติ กัน แต่ก็จะมีบ้างที่นายจ้างมาจาก
เข้าพรรษา ออกพรรษา รวมไปถึง วัฒนธรรมกันมากขึ้น เช่น คน ต่างถิ่น มารับเหมากอ่ สร้างในพน้ื ท่ี
การไปจ่ายตลาด จับจ่ายเคร่ืองใช้ เมียนมาแต่งงานกับคนไทยใหญ่ เชยี งรายชั่วคราวในระยะเวลาอัน
ไม้สอย ส่งลูกไปโรงเรียน รัฐไทย สงิ่ หนึง่ ที่เราประทบั ใจกค็ ือ ปัจจุบนั สั้น ก็อาจมีปัญหาเร่อื งนายจ้างกับ
ตอ้ งปรบั มมุ มองกนั ใหมว่ า่ พวกเขา แรงงานขา้ มชาตกิ ลมุ่ นี้ไดเ้ ขา้ มาเปน็ ลูกจ้างกันบ้าง”
คอื พลเมอื งทางวฒั นธรรมทอี่ ยรู่ ว่ ม สว่ นหนึง่ ของเชยี งราย เปน็ คนดแู ล
กบั คนไทยกนั มานานแล้ว เชยี งรายจริงๆ ไม่ว่าจะเป็นการเข้า
มาเป็นแรงงาน การเก็บขยะใหต้ าม
เช่นเดียวกับ คุณพ่อวนิ ัย ตลาด ในเขตเทศบาล ก็ไดค้ นกลุม่
บุญลือ ได้บอกเล่าให้ฟังอีก นี้ไปทำ� ทง้ั หมด ซง่ึ อาชีพเหลา่ น้ี คน
ว่า ปัจจุบัน แรงงานข้ามชาติใน พ้ืนราบ คนไทยเราไม่ค่อยอยากจะ
เชยี งราย จะมีท้ังชาวเมียนมา ลาว ท�ำกันแล้ว อีกอย่างหนึ่งที่เราเห็น
และกัมพูชา โดยชาวเมียนมา จะมี ไดก้ ค็ ือ นายจ้างซึง่ เป็นคนเชียงราย
จำ� นวนมากทสี่ ดุ จะดูแลแรงงานข้ามชาติกลุ่มนด้ี ีข้นึ
ดูแลกันเหมือนพี่น้อง ช่วยเหลือ
“จะเห็นได้ว่า ชาวเมียนมา
เมื่อมาท�ำงานอาศัยอยู่ในเชียงราย

จนน�ำไปสู่ Social Justice เครอื ขา่ ยนายจา้ งสขี าว
ส่งเสริมความรู้ด้านสทิ ธแิ ก่แรงงานข้ามชาติ

ฟ้าหลวง และคณุ ชาตรี รงุ่ ศรีสุขจติ ไว้ หรอื กรณที ี่ลูกจ้างไม่ได้ท�ำงาน
ให้กับนายจ้างแล้ว แต่นายจ้างไม่
ทนายความมูลนธิ ิชนเผ่าลุ่มนำ้� โขง ได้แจ้งออก ซ่ึงในทะเบียนจะยังคง
ระบุว่า ลูกจ้างยังคงท�ำงานอยู่กับ
และกลุ่มอาสาสมัครชาวเมียนมา นายจ้างคนน้ี แม้ว่าลูกจ้างจะลา
ออกไปท�ำงานกับนายจ้างคนใหม่
ในเชียงราย ได้ร่วมกนั ให้ความรแู้ ก่ แล้วก็ตาม อีกกรณหี นึง่ ท่ีเราได้
เข้าไปช่วยเหลือ คือกรณีแรงงาน
แรงงานข้ามชาตกิ ลุ่มนี้ ข้ามชาติเกิดอุบัติเหตุซ่ึงเกิดบ่อย
มาก ในเรอ่ื งการจราจร บางทีพี่
คุณชาตรี รุ่งศรสี ุขจติ นอ้ งแรงงานกข็ บั รถไปชน หรือไมก่ ็
ถกู ชน ซึ่ง พ.ร.บ.คมุ้ ครองผูป้ ระสบ
ทนายความมูลนธิ ิชนเผ่าลุ่มนำ้� โขง ภัยจากรถ คุ้มครองเขาอยู่ ว่าหาก
เจออุบัติเหตุมีสิทธิท่ีจะเรียกร้อง
บอกว่า ได้เข้ามารับผิดชอบในเรอื่ ง อยา่ งไรบา้ ง”

ของสิทธผิ ู้ใช้แรงงานตามกฎหมาย ทางด้าน อ.สืบสกลุ กบ็ อก
เล่าให้ฟังว่า จากประสบการณ์การ
ให้ความช่วยเหลือในเร่ืองของสิทธิ ท�ำงานพบว่า ในช่วงโควิด กรณที ี่
แรงงานมีประกันสังคม และมีการ
ทางกฎหมายของกลุ่มผู้ใช้แรงงาน

นอกจากจะเข้าไปช่วยเหลือ ข้ามชาติ เช่น การเรียกร้องค่าจ้าง

ในด้านสิ่งของอุปโภคบริโภคใน หรอื ไม่ได้รับค่าจ้างตามสัญญาของ

เบื้องต้นแล้ว ทางศูนย์ประสาน นายจ้าง ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นผู้รับ

งานช่วยเหลือแรงงานข้ามชาติ ยัง เหมา

ได้เข้าไปช่วยส่งเสรมิ ให้การอบรม “อกี ส่วนหนงึ่ ก็คอื ประสาน

ความรู้ด้านสิทธิ โดยมีทีมงานของ งานกับทางฝ่ายจัดหางานจังหวัด

อ.สืบสกุล กิจนุกร อาจารย์ประจ�ำ กรณที ี่นายจ้างไม่คืนบัตร เอกสาร

ส�ำนกั วิชานวัตกรรมสังคม ม.แม่ ตา่ งๆ ของลูกจ้าง ทีน่ ายจ้างไดเ้ กบ็

64 ผู้ไถ่ ฉบับท่ี ๑๑๔ : กนั ยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

หยุดงาน แรงงานกลุ่มนีม้ ีสิทธิ ประชุมผู้ปกครองและผู้นำ� ชุมชนแรงงานขา้ มชาติ จงั หวดั เชียงราย
ท่ีจะได้เงินคืนจากประกันสังคม
๖๒ เปอร์เซ็นต์ของค่าจ้าง ซ่ึงช่วย ลูกจ้างของตนอย่างจริงจัง จริงใจ ข้นึ ทะเบียน และเซ็นรับรองแลว้ ใน
บรรเทาความเดอื ดรอ้ นไปได้บ้าง พอรู้ว่ามีโครงการชดเชยแรงงาน ชว่ งกลางวนั นายจา้ งกจ็ ะบอกใหค้ น
จากประกันสังคม ก็จะพาลูกจ้างไป งานของตน เขา้ ไปในครวั ทำ� กบั ขา้ ว
“แต่ที่เราเจอ คือ ๑.กรณี ขึ้นทะเบียน เซ็นรับรองให้ แถมยัง ทานกนั เองไดเ้ ลย เพราะนายจา้ งคน
นายจ้างส่วนหนึ่ง ที่ไม่เคยรู้มา พยายามช่วยเหลือคนงานของตน น้ี เขารูแ้ ละเข้าใจว่าคนงานกลุ่มนม้ี ี
ก่อนว่ามีโครงการแบบนี้ และพอ ดว้ ย ยกตัวอยา่ ง ทร่ี ้านอาหารแหง่ ความส�ำคัญต่อกิจการของเขาเป็น
รู้ ก็เข้าไปช่วยเหลือลูกจ้างของ หนง่ึ นอกจากนายจ้างจะพาไปย่ืน อย่างมาก”
ตนเอง ๒.กรณีนายจ้าง รู้แต่ไม่
เข้าใจ พอเราเข้าไปอธิบายบอกว่า
ลูกจ้างมีสิทธิได้รับเงนิ จากประกัน
สังคม ๖๒% โดยท่ีลูกจ้างจะต้อง
กรอกแบบฟอร์ม นายจ้างก็ต้อง
เซน็ รับรอง ๓. นายจ้าง รู้และเข้าใจ
ว่าลูกจ้างมีสิทธิได้รับเงนิ ประกัน
สังคม แต่ไม่สนใจ ไม่ได้เข้าไปช่วย
เหลือลูกจ้างใดๆ เลย ๔.นายจ้าง
ท่ีรู้และเข้าใจ และเข้าไปช่วยเหลือ

สันติวธิ ี เหมาะสมท่สี ดุ ในยุคสงั คมท่ีมคี วามแปลกแยก เราจะรบั แนวคดิ ความยตุ ธิ รรมแบบ

คณุ พอ่ วนิ ยั บอกวา่ สนั ตวิ ธิ ี บางกลุ่มนั้นมักจะใช้วธิ ตี อบโต้ด้วย ตะวันตกตรงๆ กค็ งไม่ได้
เป็นสง่ิ ท่ีเหมาะสม เพราะว่าสังคม ค�ำพูดรุนแรงมาก แบบไม่มีเมตตา “จะมองเหน็ พนี่ อ้ งแรงงาน
ปัจจุบัน ต้ังแต่ผู้น�ำระดับโลกจนถึง ต่อกนั ซง่ึ ในมมุ มองของตน มองวา่
ผู้นำ� ระดับท้องถ่นิ จะพูดถึงความ ความยุติธรรมต้องมีเมตตารวมอยู่ กลมุ่ น้ดี ว้ ย ยกตวั อยา่ ง ทรี่ า้ นแหง่
ยุติธรรม ความเป็นธรรมกันมาก ด้วย อโหสิกรรมซ่ึงกันและกัน ซ่ึง หนึ่ง มลี กู จา้ งแรงงานขา้ มชาตคิ น
หน่ึงอยู่ท่ีร้าน แล้วเจ้าของร้าน
อาหารคนนัน้ บ่นให้เราฟังว่า ลูก
น้องท�ำอะไรผิดสักอย่าง เน่ีย ไอ้
ลกู น้องคนน้ี มันเปน็ พมา่ รามญั
ไม่สามารถไว้ใจได้ เพราะว่ามา
ท�ำลายกรุงศรอี ยุธยา มาท�ำลาย
ศาสนา ไอ้พวกนมี้ ันไมม่ คี วามรับ
ผดิ ชอบ แม้กระท่ังเก็บของในรา้ น
ไม่เป็น คือพยายามเหมารวมไป
ถึงอดีตที่พวกเขาไม่รู้เลย พ่ีน้อง
แรงงานเมียนมากลุ่มน้เี ขาไม่ได้
รเู้ รอ่ื งราวเหลา่ นเี้ ลย แตม่ นั ฝงั อยู่

65ผู้ไถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๔ : กนั ยายน - ธนั วาคม ๒๕๖๓

ในจิตใจของคนไทยไปแลว้ กลาย เชยี งรายเขาไม่ค่อยมีการดูถูก ขัดเกลาเยาวชนชายหญิง เพื่อท่ีจะ
เปน็ ความเปน็ ชาตนิ ยิ ม เอามาอา้ ง กลุ่มแรงงานข้ามชาติกันมาก สามารถท�ำงานอย่างซื่อสัตย์เพื่อผู้
กับแม่บา้ น ซ่งึ ท�ำใหเ้ รางงมาก” นัก คนที่ไม่มีเอกสารสิทธแิ ละ อน่ื และรว่ มกบั ผอู้ นื่ เพอื่ สรา้ งโลกที่
มีเอกสารสิทธิก็สามารถใช้ชีวติ เปย่ี มไปดว้ ยความยตุ ธิ รรมและสนั ติ
คุณพ่อวนิ ัย บอกอีกว่า ท่ี เป็นแรงงานในเขตเมืองได้ปกติ
จริงเราหลงลืมประวัติศาสตร์ ไทย โดยใช้บัตรแรงงานต่างด้าว บัตร ในขณะเดียวกัน ในฐานะ
ประวัติศาสตร์ไทยที่ผ่านมา ความ เลข ๐ ก็สามารถอยู่ด้วยกันปกติ ท่ีเป็นผู้ร่วมก่อตั้งศูนย์ประสาน
เป็นไทย ไม่ใช่มีแค่คนกรุงเทพฯ เพียงแต่จะออกต่างจังหวัดไม่ได้ งานช่วยเหลือแรงงานข้ามชาติขึ้น
แต่ความเป็นไทยนน้ั มอี ยทู่ ่วั ไป โดย เท่านน้ั เอง” มา ก็พยายามผลักดันให้มีการจัด
เฉพาะประวัติศาสตร์ทางภาคเหนือ กจิ กรรมใหค้ รอบคลมุ มากยง่ิ ข้นึ ซง่ึ
ของไทย เราจะเห็นว่ามีคนข้าม ปจั จบุ นั คณุ พอ่ วนิ ัย บญุ ลอื นอกจากมีโครงการอาสาสมคั รชว่ ง
แดนอยู่ตลอดเวลา อย่างน้อยก็มี ยังร่วมพัฒนาพ้ืนท่ีชุมชนการเรยี น โควดิ แล้ว ยังพยายามจะยกระดับ
คนหลากหลายทางชาติพันธุ์ที่มา รู้เซเวยี ร์ (XLC) จังหวัดเชียงราย ให้เป็นอาสาสมัครในเรอ่ื งแรงงาน
อาศัยอยู่ในประเทศไทย และการที่ ให้เป็นสถาบันท่ีมีวิสัยทัศน์ที่เปิด เร่ืองสิทธแิ รงงานมากขน้ึ เช่น จัด
พวกเขาเขา้ มาอยเู่ มอื งไทยเปน็ เวลา กว้างต่อความหลากหลายด้าน อบรมเรือ่ งจัดหางาน เรอ่ื งประกัน
๒๐-๓๐ ปแี ลว้ ในทางกฎหมาย เขา วัฒนธรรม เพ่ือการพัฒนาและ สังคม เรอื่ งสวสั ดกิ ารและคุ้มครอง
เกิดในเมืองไทยก็ย่อมได้รับสิทธิ ส่งเสริมเยาวชน โดยชุมชนแห่ง แรงงาน เร่อื งสขุ ภาพ และเพิ่มเรือ่ ง
ต่างๆ ด้วยแล้ว น้มี ีเป้าหมายที่จะมอบการศึกษา กฎหมายและวินัยการจราจร รวม
ส�ำหรับเยาวชน โดยเฉพาะกลุ่ม ถึงปัญหาเรือ่ งภาษา การสื่อสาร
“คนพ้ืนราบส่วนใหญ่ ใน ชาติพันธุ์ท่ีอาศัยอยู่ทางตอนเหนอื เน่อื งจากแรงงานเมยี นมาสว่ นใหญ่
หลายๆ พ้นื ท่ี ยงั มองคนเมียนมา ของประเทศไทย และประเทศเพ่อื น ไม่รู้ภาษาไทย การเจรจา ส่ือสาร
คนไทยใหญ่ ด้วยมุมมองแบบ บ้าน โดยมีรากฐานจากจติ ตารมณ์ กับเจ้าหน้าท่ีจงึ ส�ำคัญ หลายคน
เหยียดหยามกันอยู่ และดเู หมอื น ของคณะเยสุอิต นเ่ี ป็นการมอบ ไม่กล้าคุยกับเจ้าหน้าที่เพราะกลัว
ไม่ ได้มองว่าแรงงานกลุ่มนกี้ ็ โอกาสในการพฒั นาความเชี่ยวชาญ บางคนพูดได้แต่ไม่รู้จะส่ือสารกับ
เป็นส่วนหน่ึงของชีวติ เขา แต่ท่ี และทักษะชีวติ รวมถึงการเรียนรู้ เขาอยา่ งไร ดงั นั้น การจดั การอบรม
เชยี งรายน้นี ่าสนใจมากคือ คน เพอ่ื การดำ� รงชวี ิตอยา่ งดีในศตวรรษ หลักสูตรเรื่องการใช้ภาษาไทยเพื่อ
ท่ี ๒๑ ชุมชนการเรียนรู้เซเวยี ร์ การส่ือสาร จึงมีความจ�ำเป็นอย่าง
แห่งนีม้ ีความมุ่งม่ันที่จะอบรมและ ยิง่ ในขณะนี้

66 ผไู้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๔ : กนั ยายน - ธนั วาคม ๒๕๖๓

สอดคล้องกับทางอาจารย์ อกี ประเดน็ หนึง่ ทถี่ อื วา่ เปน็ สวัสดิการคุ้มครองแรงงาน หรอื
สืบสกุล กิจนุกร อาจารย์ประจ�ำ อุปสรรคปัญหาและต้องการเสนอ โรงพยาบาล ส่วนใหญ่จะใช้ภาษา
ส�ำนักวชิ านวัตกรรมสังคม มหา- ทางออกให้รัฐบาลไทย น่ันก็คือกฎ ไทยเป็นหลัก เวลาท่ีแรงงานเข้าไป
วิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง ได้บอกว่า ระเบียบของราชการไทยไม่ได้เปิด ใช้บรกิ าร ก็ติดขัดเรอื่ งการใช้ภาษา
ในขณะนี้ ทางส�ำนกั วิชานวัตกรรม กวา้ งในการใหค้ วามชว่ ยเหลอื พนี่ อ้ ง ไทยในการส่ือสาร ดังนน้ั คิดว่า
สังคม มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง กลมุ่ แรงงานขา้ มชาติได้ ยกตวั อยา่ ง ควรจะมีล่ามประจ�ำหน่วยงานของ
ก�ำลังท�ำโครงการนี้กันอยู่ โดยจะ กรณสี ถานการณ์โควิด-๑๙ ซง่ึ ทำ� ให้ รัฐ เพอ่ื ให้การบริการเปน็ ไปอยา่ งมี
เริ่มเปิดคอร์สสอนภาษาไทยให้กับ เจา้ หนา้ ทส่ี าธารณสุข โรงพยาบาล ประสิทธิภาพและมีความคล่องตัว
แรงงานข้ามชาติที่อายุตั้งแต่ ๑๘ เทศบาล อบต.ไม่สามารถเข้าไป มากยิง่ ขนึ้ ซึ่งปัจจุบัน มีส�ำนกั งาน
ปขี นึ้ ไป ช่วยเหลือแจกสิ่งของเหล่าน้ีให้กับ สวัสดิการคุ้มครองแรงงานท่ีมีล่าม
กลมุ่ แรงงานขา้ มชาติได้ แตถ่ า้ มกี าร ประจ�ำ แต่หลายหน่วยงานยังไม่มี
“โดยคอร์สแรกที่เราจะท�ำก็ ปลดล็อกเรือ่ งข้อระเบียบการใช้งบ จงึ จำ� เปน็ ตอ้ งมลี า่ มประจำ� ทกุ หนว่ ย
คอื การใชภ้ าษาไทยในชีวติ ประจำ� วนั ประมาณนี้ได้ กจ็ ะชว่ ยเหลอื ไดอ้ ยา่ ง งาน
สำ� หรบั แรงงานขา้ มชาติ สำ� หรบั ผทู้ ่ี เตม็ ท่ี “เพราะบางหน่วยงานท่ีเรา
แทบจะพดู ภาษาไทยไม่ไดเ้ ลย ระยะ เข้าไปติดต่อขอรับการช่วยเหลือ อกี ทงั้ จำ� เปน็ ตอ้ งมสี อ่ื หรอื
เวลา ๔๕ ชว่ั โมง ให้ผเู้ รียนสามารถ เขาก็จะบอกว่า อยากช่วยเหลือ แอปพลิเคชัน อย่างเช่น ประกัน
พูดสื่อสารภาษาไทยในชวี ติ ประจ�ำ แตม่ นั ตดิ ทรี่ ะเบยี บ เลยชว่ ยเหลอื สังคม น่าจะมีแอปพลิเคชันภาษา
วันได้ ซ่ึงมันจะดีตรงท่ีว่า เวลา ได้ไม่เตม็ ท่ี ทงั้ ท่แี รงงานขา้ มชาติ เมยี นมาเพราะสามารถเขา้ ถงึ พนี่ อ้ ง
ท�ำงานกับนายจ้างก็จะสามารถ กลุ่มน้ีเข้ามาท�ำงานพัฒนาบ้าน แรงงานขา้ มชาติได้โดยตรง สามารถ
ส่ือสารได้ ไปติดต่อโรงพยาบาล เมืองของเรา และจับจ่ายซ้ือของ เชค็ ดเู งนิ ทห่ี กั ไป หรอื ตดิ ตามขอ้ มลู
ไปติดต่อประกันสังคม ส�ำนักงาน ก็เสยี ภาษกี นั อยู่แล้ว มสี ว่ นท�ำให้ ความเคล่ือนไหวของส�ำนักงาน
สวัสดิการสังคม เสาะหางาน หรอื เศรษฐกจิ บา้ นเราหมนุ เวียนไปมา ประกันสังคมได้ ซ่ึงจะแก้ปัญหา
เวลาไปซื้อของตามตลาด อ่านป้าย อยู่แลว้ ” กรณคี นงานให้นายจ้างหักเงนิ เข้า
จราจร ก็จะสามารถสื่อสารกันได้ บัญชีประกันสังคม แต่นายจ้างไม่
ง่ายขึ้น ถูกต้องและมีความเข้าใจ อีกปัญหาหนง่ึ ก็คือ เรอ่ื ง ได้น�ำเงินไปเข้า ท�ำให้คนงานไม่
มากขึ้น โดยตั้งใจไว้ว่าจะเปิดสอน ภาษา เวลาไปตดิ ตอ่ สถานทร่ี าชการ สามารถตรวจเช็คความเคลื่อนไหว
หลักสูตรนี้ในมหาวทิ ยาลัยแม่ฟ้า หน่วยงานของรัฐท่ีให้บรกิ ารแก่ นี้ได้เลย จงึ เกิดปัญหาต้องไปร้อง
หลวง จดุ หนง่ึ และในพนื้ ทีต่ ัวเมอื ง แรงงานข้ามชาติ เช่น ส�ำนักงาน เรยี น และเกิดปัญหาสังคมตามมา
เชยี งรายอกี จุดหน่ึง” ประกันสังคม ส�ำนักงานจัดหางาน อีกด้วย

และท้ังหมดน้ีคือแนวทาง
การขับเคล่ือนเรื่องสิทธมิ นุษยชน
แนวสนั ตวิ ธิ ี หรอื สันติเชงิ บวก ของ
ศูนย์ประสานงานช่วยเหลือแรงงาน
ข้ามชาติในสถานการณ์โควดิ -๑๙
ซึ่งล้วนแต่เป็นประเด็นท้าทายให้
ผลักดันและขับเคลื่อนกันต่อไปข้าง
หน้า

บทความ 67

ศราวุฒิ ประทุมราช

“ยกเลกิ ” ไมเ่ ท่ากบั “เพิกถอน”

สถานะทางกฎหมาย ของ การยกเลิกประกาศ
สถานการณ์ฉุกเฉินท่ีมคี วามรา้ ยแรง

ภาพ: mgronline.comเกรนิ่ น�ำ โควดิ -๑๙ อันส่งผลกระทบโดยตรงต่อความมั่นคงทาง
ภาพ: www.thansettakij.comตามที่พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกเศรษฐกิจของประเทศ
รัฐมนตรี ได้ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินท่ีมีความร้าย
แรง ในพื้นท่ีกรุงเทพมหานคร ต้ังแต่เวลา ๐๔.๐๐ น. การประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินที่มีความร้าย
ของวันท่ี ๑๕ ตุลาคม ๒๕๖๓๑ อันเป็นผลจากการชุมนมุ แรงดังกล่าว ส่งผลให้นายกรัฐมนตรีมีอ�ำนาจออกข้อ
คา้ งคนื หนา้ ทำ� เนียบรฐั บาลของกลมุ่ ประชาชนปลดแอก ก�ำหนดเพื่อใช้อ�ำนาจพิเศษ เช่น ห้ามการชุมนุมหรอื
และคณะราษฎร โดยให้เหตุผลว่า เนอ่ื งจากมีความ ม่ัวสมุ กนั ณ ที่ใดๆ ตงั้ แต่ ๕ คนขน้ึ ไป หา้ มเสนอขา่ ว
จ�ำเป็นอย่างย่งิ ท่ีจะต้องมีมาตรการเร่งด่วนเพื่อแก้ไข จาํ หน่าย หรือทาํ ใหแ้ พรห่ ลายซึ่งหนังสอื ส่ิงพมิ พ์ หรอื
ปัญหาบุคคลหลายกลุ่มได้กระท�ำการปลุกระดมให้มี สื่ออ่ืนใด รวมตลอดทั้งข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์บรรดาท่ีมี
การชุมนุมสาธารณะ โดยไม่ชอบด้วยกฎหมายขึ้นใน ขอ้ ความอนั อาจทาํ ใหป้ ระชาชนเกดิ ความหวาดกลวั หรือ
กรุงเทพมหานคร ก่อให้เกิดความปั่นป่วนวุ่นวายและ เจตนาบดิ เบอื น ข้อมูลข่าวสาร ทําใหเ้ กิดความเข้าใจผิด
ความไม่สงบเรยี บร้อยของประชาชน และมีการกระท�ำ ในสถานการณ์ฉุกเฉินจนกระทบต่อความมั่นคงของรัฐ
ทีก่ ระทบต่อขบวนเสดจ็ พระราชด�ำเนนิ ซ่ึงมีเหตุอนั ควร หรอื ความสงบเรยี บรอ้ ย หรอื ศลี ธรรมอนั ดขี องประชาชน
เชอ่ื ได้ว่ามีการกระท�ำท่ีมีความรุนแรงกระทบต่อความ ในทวั่ ราชอาณาจักร ผู้ใดฝา่ ฝืน มีโทษตามกฎหมาย
มั่นคงของรัฐ ความปลอดภัยในชวี ิตหรือทรัพย์สินของ
รัฐ หรือบุคคล อันมิใช่การชุมนุมโดยสงบที่ได้รับการ ปรากฏว่าข้อก�ำหนดห้ามการชุมนุมตั้งแต่
รับรองตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ท้ังยัง ๕ คนขึ้นไปดังกล่าว ใช้ไม่ได้ผลเพราะมีการจัดการ
กระทบโดยตรงต่อมาตรการควบคุมการระบาดของโรค ชุมนุมข้ึนอีกหลายครั้งในหลายพื้นท่ีทั่วกรุงเทพฯ
ปริมณฑล และอกี หลายจังหวัดทัว่ ประเทศ (แตข่ อ้ หา้ ม
การจัดชุมนุมตามข้อก�ำหนดดังกล่าว บังคับใช้เฉพาะ
ในเขตกรุงเทพฯ เท่านน้ั ) เจ้าหน้าที่ต�ำรวจในฐานะเป็น

๑ ราชกจิ จานเุ บกษา เลม่ ๑๓๗ ตอนพิเศษ ๒๔๑ ง ลงวันที่ ๑๕ ตุลาคม ๒๕๖๓

68 ผูไ้ ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๔ : กนั ยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

เจ้าพนักงานผู้มีหน้าท่ีและอ�ำนาจในการปฏิบัติตามภาพ: tlhr2014.com ต่างๆ ท่ีเกี่ยวข้อง เพื่อแก้ไขปัญหาได้ตามปกติแล้ว
ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉนิ ที่มีความร้ายแรงในพื้นที่ ภาพ: thecitizen.plus(ราชกิจจา-นเุ บกษา เล่ม ๑๓๗ ตอนพเิ ศษ ๒๔๘ ง วนั ที่
กรุงเทพมหานคร จงึ ได้ออกหมายจับเพ่ือด�ำเนนิ คดี ๒๒ ตุลาคม ๒๕๖๓)
ตามกฎหมายผเู้ ปน็ แกนน�ำทกุ คนในฐานะทเ่ี ปน็ ผจู้ ดั การ
ชุมนุม แต่ละคนถูกออกหมายจับหลายครั้ง เน่อื งจาก ปัญหาคือ การประกาศยกเลิกประกาศ
การชุมนุมแต่ละครั้งถือว่าเป็นความผิด ส่งผลให้มีการ สถานการณ์ฉุกเฉนิ ท่ีมีความร้ายแรงในเขตท้องท่ี
ควบคุมตัวแกนน�ำหลายคน และบางคนก็ต้องเข้าไปอยู่ กรุงเทพมหานคร ยกเลิกประกาศ ข้อก�ำหนด และค�ำ
ในเรอื นจำ� เนือ่ งจากมกี ารคดั คา้ นการประกนั ตวั ระหวา่ ง สั่งที่เกี่ยวข้องท่ีได้ด�ำเนินการไปในระหว่างท่ีประกาศใช้
การสอบสวนที่ยังด�ำเนนิ การไม่แล้วเสร็จ และหากได้ ข้อกำ� หนด กล่าวคอื การออกหมายจับ หมายอายัดตวั
รบั การปลอ่ ยตัวชวั่ คราวจากเรือนจำ� (ได้รับการประกัน) และการด�ำเนินคดีต่างๆ ท่ีเกี่ยวข้องกับการชุมนุมของ
ก็มักมีการขออายัดตัวไว้ในคดีอื่นอีก ซ่ึงพล.ต.ต.ปิยะ คณะราษฎร จะถูกยกเลิกตามไปด้วยหรอื ไม่
ต๊ะวิชัย รองผู้บัญชาการกองบัญชาการต�ำรวจนครบาล
แถลงว่า ประเด็นการเพิกถอนหมายจับนายเพนกวิน โดยหลักของกฎหมายอาญา ถือว่า “บุคคลไม่
หรอื พรษิ ฐ์ ชิวารกั ษ์ นายไมค์ หรอื ภาณพุ งศ์ จาดนอก ต้องรับโทษอาญา เว้นแต่ได้กระท�ำการอัน กฎหมาย
และ น.ส.รงุ้ หรือ ปนัสยา สิทธิจิรวฒั นกุล แกนน�ำคณะ ท่ี ใช้อยู่ ในเวลาท่ีกระท�ำน้ันบัญญัติเป็นความผิดและ
ราษฎร ยังมีหมายอื่นท่ีต้องอายัดตัว ไม่สามารถหยุด ก�ำหนดโทษไว้” ซึ่งเป็นไปตาม รัฐธรรมนูญแห่งราช
ดำ� เนนิ คดีได้ คดตี อ้ งสน้ิ สดุ ทศ่ี าลเท่านน้ั หลังจากนีจ้ ะ อาณาจกั รไทย ๒๕๖๐ หมายความวา่ แมจ้ ะมกี ารยกเลกิ
มีหมายอ่ืนตามมาอีก ตราบใดท่ียังท�ำความผิดเรือ่ ยๆ ขอ้ กำ� หนดหา้ มชมุ นมุ แลว้ กต็ าม แต่ในระหวา่ งท่ีใชบ้ งั คบั
ซึง่ ขณะนม้ี ีประมาณ ๘๐ กวา่ หมาย๒ ข้อก�ำหนดอยู่มกี ารละเมิดขอ้ กำ� หนด การกระทำ� ของรฐั
และเจ้าหน้าท่ีของรัฐที่ได้กระท�ำไปตามข้อก�ำหนด ก็ยัง
ต่อมาในวันท่ี ๒๒ ตุลาคม ๒๕๖๓ ได้มีการ มสี ภาพบังคบั ให้เปน็ ไปตามกฎหมาย ไม่ถูกยกเลกิ ตาม
ประกาศยกเลกิ ประกาศสถานการณฉ์ กุ เฉินทมี่ คี วามรา้ ย ไปดว้ ย ส่งผลให้แกนนำ� คณะราษฎรท่ีถกู จบั กมุ หรอื ถูก
แรงในเขตท้องท่กี รุงเทพมหานคร ประกาศ ข้อก�ำหนด ออกหมายเรียก หรอื หมายจับ จะต้องถูกด�ำเนนิ คดีต่อ
และค�ำสั่งที่เกี่ยวข้อง เนอ่ื งจากเหตุการณ์ร้ายแรง อัน ไปตามกฎหมาย จนกว่าคดีจะถงึ ทส่ี ุด ซ่งึ มีได้ ๒ กรณี
เป็นเหตุให้มีการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินท่ีมีความ คือ พนักงานอยั การส่ังไมฟ่ อ้ ง หรือกรณีที่สอง คดเี ข้า
ร้ายแรง ได้คล่ีคลายความรุนแรงและยุติลง โดยอยู่ใน สู่การพิจารณาในศาลและศาลพิพากษายกฟ้อง หรอื
ภาวะท่ีเจ้าหน้าท่ีของรัฐและหน่วยงานของรัฐสามารถ มีความผิดตามฟ้องให้ลงโทษจ�ำคุก ซึ่งหากถูกจ�ำคุกก็
ด�ำเนินการบังคับใช้มาตรการตามท่ีก�ำหนดในกฎหมาย สามารถตอ่ ส้คู ดีไดจ้ นถึงช้ันศาลฎีกา

๒ เว็บไซต์โพสตท์ เู ดย์ ๓๑ ตลุ าคม ๒๕๖๓ https://www.posttoday.com/politic/news/636933

69ผ้ไู ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๔ : กันยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

ถูกกฎหมาย แตไ่ มเ่ ป็นธรรมภาพ: thecitizen.plus ไม่มีข้อเท็จจริงปรากฏว่าเป็นการชุมนุมท่ีไม่สงบหรือมี
ภาพ: thecitizen.plusอาวุธ ไม่มีข้อเท็จจรงิ ว่า มีเหตุการณ์จลาจล หรอื เป็น
ในวันที่ ๒๑ ตุลาคม ๒๕๖๓ ก่อนทีจ่ ะมีประกาศ ภยันตรายที่กระทบต่อชวี ติ หรอื ทรัพย์สินของประชาชน
ยกเลิกประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินท่ีมีความร้ายแรง เป็นสว่ นรวม การประกาศสถานการณ์ฉกุ เฉนิ ท่ีมีความ
เครอื ขา่ ยองคก์ รกฎหมายสิทธมิ นษุ ยชน ๘ องคก์ ร ได้ รา้ ยแรง ประกาศ ข้อกำ� หนด และค�ำสง่ั ที่ออกมา แมจ้ ะ
น�ำนสิ ิต นกั ศึกษา จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยและ เป็นอ�ำนาจของฝา่ ยบริหารก็ตาม แตฝ่ า่ ยบริหารจะตอ้ ง
มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์ จ�ำนวน ๖ คน ซ่ึงถือเป็น ใช้ดุลพินิจภายใต้ข้อเท็จจรงิ และถูกต้อง มิใช่ใช้อ�ำนาจ
ตวั แทน ประชาชนผู้ใชส้ ทิ ธิ เสรภี าพในการแสดงความคดิ และดุลพินิจได้ตามอ�ำเภอใจ การที่เจ้าหน้าท่ีต�ำรวจใช้
เหน็ และการชมุ นมุ สาธารณะ เขา้ ยนื่ ฟอ้ ง พล.อ.ประยทุ ธ์ เครื่องฉดี นำ้� แรงดนั สงู ฉดี นำ�้ ผสมสารเคมีใสผ่ ชู้ มุ นมุ บน
จันทร์โอชา นายกรฐั มนตรี ในฐานะผู้ใช้อ�ำนาจตามพระ ถนนพระราม ๑ เพอื่ สลายการชุมนมุ ทแ่ี ยกปทมุ วนั วัน
ราชก�ำหนดการบรหิ ารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน ที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๖๓
พ.ศ.๒๕๔๘ พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายก
รัฐมนตรี ในฐานะผู้ก�ำกับการปฏิบัติงานของหัวหน้า การใช้อ�ำนาจของนายกฯ รองนายกฯ และ
ผู้รับผิดชอบในการแก้ไขสถานการณ์ฉุกเฉนิ ที่มีความ ผบ.ตร. ได้แก่ การสลายการชุมนุม การประกาศปิด
ร้ายแรง และ พล.ต.อ.สวุ ัฒน์ แจ้งยอดสุข ผบู้ ัญชาการ สถานท่ี หรืออาคารสถานขี องระบบขนส่งมวลชน หรือ
ตำ� รวจแหง่ ชาติ (ผบ.ตร.) ในฐานะหวั หนา้ ผรู้ ับผดิ ชอบใน อาคารอนื่ ๆ การจบั กมุ ควบคมุ ตวั ประชาชน ส่อื มวลชน
การแก้ไขสถานการณฉ์ กุ เฉนิ ทม่ี คี วามรา้ ยแรง เพอ่ื ขอให้ บคุ ลากรทางการแพทย์ นกั เรยี น นิสิต นักศกึ ษา แบบ
ศาลเพิกถอน ประกาศสถานการณฉ์ กุ เฉินท่ีมคี วามรา้ ย สุ่มหรือโดยไม่มีเหตุโดยชอบด้วยกฎหมาย การปิดทาง
แรง และประกาศคำ� ส่งั ทั้งหมดของกองอำ� นวยการร่วม สัญจรของประชาชนและของรถพยาบาล การห้ามไม่ให้
แก้ไขสถานการณฉ์ กุ เฉินทม่ี คี วามรา้ ยแรง (กอร.ฉ.) โดย ใชว้ ิทยุ โทรคมนาคม โทรศพั ท์ เครอ่ื งมอื สอ่ื สาร อปุ กรณ์
ค�ำฟ้องมปี ระเด็นสำ� คญั สรปุ ได้วา่ สิทธิ เสรีภาพในการ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ ในการเสนอข่าวสาร ภาพ เสียง หรอื ข้อ
แสดงความคิดเห็น การชุมนุมสาธารณะ การเดินทาง เท็จจรงิ ต่างๆ การสั่งให้ระงับการออกอากาศหรอื การ
การติดต่อส่ือสาร และการรับรู้ข้อมูลข่าวสาร รวมทั้ง เผยแพร่ข้อมูลข่าวสารของส�ำนักข่าว เป็นการจงใจใช้
การจัดการชุมนมุ โดยสงบปราศจากอาวธุ ล้วนเป็นส่งิ ท่ี กฎหมายเปน็ เคร่อื งมอื เพอ่ื สกดั กน้ั มิใหป้ ระชาชนใชส้ ทิ ธิ
ไดร้ บั ความคมุ้ ครอง ตามรฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั ร เสรีภาพในการชุมนุมโดยสงบและปราศจากอาวุธ รวม
ไทย และหลกั สากลตามกติกาว่าด้วยสทิ ธิพลเมือง และ ท้ังสิทธิในการแสดงความคิดเห็น และมีแนวโน้มจะทวี
สทิ ธิทางการเมือง ความเข้มข้นในการจ�ำกัดสิทธิเสรีภาพมากย่ิงข้นึ เรอื่ ยๆ
ขอให้ศาลมีคำ� พพิ ากษาใหเ้ พกิ ถอน
การชุมนุมของกลุ่มคณะราษฎร มีผู้ร่วมชุมนุม
ส่วนมากเป็นเด็ก เยาวชน นกั เรยี น นสิ ิต นักศึกษา

70 ผไู ถ ฉบับท่ี ๑๑๔ : กันยายน - ธนั วาคม ๒๕๖๓ ภาพ: thecitizen.plus

๑) ประกาศสถานการณฉ์ กุ เฉินทมี่ คี วามรา้ ยแรง
ลงวนั ท่ี ๑๕ ตุลาคม ๒๕๖๓ และฉบับท่ี ๒ ลงวันท่ี ๑๖
ตลุ าคม ๒๕๖๓ ซง่ึ ออกตามความแหง่ พระราชกา� หนดการ
บรหิ ารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ.๒๕๔๘ โดย
ทันที และ

๒) บรรดาประกาศหัวหน้าผู้รับผิดชอบในการ
แก้ไขสถานการณ์ฉุกเฉินที่มีความร้ายแรง และห้าม
มิให้นา� มาตรการ ค�าสั่ง และการกระท�าใดๆ มาใช้กับ
ผชู้ มุ นุมอีกตอ่ ไป

“ยกเลิก” ไม่เท่ากับ “เพกิ ถอน” * โดยทันที ส่วนข้อหาอาญาอื่นๆ หากเกี่ยวข้องกับการ
ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินก็ต้องยุติการด�าเนนิ คดีโดย
นายสุรชัย ตรงงาม เครือข่ายทนายความสิทธิ ทันที” ซึ่งศาลนดั ช้ีสองสถานและก�าหนดแนวทางการ
จากมูลนธิ นิ ิติธรรมส่งิ แวดล้อม (Enlaw) ซ่ึงเป็น ด�าเนนิ คดี หรอื สืบพยานโจทก์ ในวันที่ ๑๙ มกราคม
ทนายความโจทก์ที่ยื่นฟ้องคดีนี้ ให้ความเห็นผ่าน ๒๕๖๔ เวลา ๙.๐๐ น.
เฟซบุ๊กทางการของ Enlaw ว่า การยกเลิกประกาศ
สถานการณ์ฉุกเฉินที่มีความร้ายแรงฯ มีผลไม่เท่ากับ การใช้สิทธิเสรภี าพในการชุมนุมโดยสงบ
การเพิกถอนประกาศสถานการณ์ฉุกเฉนิ ท่ีมีความร้าย และปราศจากอาวธุ การแสดงความคิดเห็น และการ
แรงฯ ตามที่โจทก์ไดม้ คี �าขอใหศ้ าลพิพากษา เน่ืองจาก แสดงออก การชุมนุมสาธารณะ การเดินทาง การ
การยกเลิกยังท�าให้รัฐอ้างได้ว่า การออกประกาศค�าส่ัง ติดต่อส่ือสาร และการรับรู้ข้อมูลข่าวสาร เป็นสิทธิ
และดา� เนนิ มาตรการตา่ งๆ เชน่ การฉีดน้�าสารเคมี สลาย มนุษยชนของทุกคนที่ต้องได้รับความคุ้มครองจาก
การชุมนุม การจับกุมนกั ศึกษาและประชาชน ตั้งแต่วัน รัฐ ตามรัฐธรรมนูญ ดังน้ันการใช้สิทธิทางศาลเมื่อรัฐ
ท่ี ๑๕ ตุลาคม จนถงึ กอ่ นทจี่ ะมกี ารยกเลิกสถานการณ์ ละเมิดสิทธดิ ังกล่าว จึงเป็นการด�าเนนิ การท่ีชอบด้วย
ฉุกเฉนิ น้นั มีอ�านาจทา� ได้โดยชอบดว้ ยกฎหมาย รัฐธรรมนูญ แห่งราชอาณาจักรไทย ๒๕๖๐ มาตรา
๒๕๓ วรรคสี่ ที่บัญญตั ิวา่ “บคุ คลซ่ึงถูกละเมิดสิทธหิ รือ
“ดงั นนั้ จึงจา� เปน็ ตอ้ งดา� เนินคดตี อ่ ไปเพอื่ ใหศ้ าล เสรภี าพที่ไดร้ บั ความคมุ้ ครองตามรฐั ธรรมนญู สามารถ
ได้ตรวจสอบและวนิ จิ ฉยั ว่าประกาศสถานการณ์ฉุกเฉนิ ยกบทบญั ญตั แิ หง่ รฐั ธรรมนญู เพอ่ื ใชส้ ทิ ธิทางศาล หรอื
รา้ ยแรงฯ ไมช่ อบด้วยกฎหมายมาต้งั แตต่ ้น และรฐั ต้อง ยกขนึ้ เปน็ ขอ้ ตอ่ สคู้ ดีในศาลได”้
มกี ารเยียวยาความเสียหาย โดยการเพกิ ถอน หมายจบั
และปลอ่ ยตวั ผชู้ ุมนมุ ที่โดนข้อหาฝา่ ฝน„ พ.ร.ก.ฉกุ เฉินฯ

* นายสุรชัย ตรงงาม กลา่ วกบั บบี ซี ี ภาคภาษาไทย สืบค้นจากเวบ็ ไซต์ https://www.bbc.com/thai/thailand-54640835

บทความ 71

สนธยา ตว้ั สงู เนนิ

ภาพ: pantip.com
ภาพ: www.sjgadget.com

จิตวิญญาณ เมล็ดพันธุ์ และ ความม่นั คงทางอาหาร

วันที่ ๑๖ ตลุ าคม ของทกุ ปี ถกู กา� หนดใหเ้ ปน็ วนั อาหาร และไทใหญ่จากหมู่บ้านต่างๆ ในพ้ืนท่ี จ.แม่ฮ่องสอน
โลก โดยองคก์ ารอาหารและเกษตรแหง่ สหประชาชาติ เพอ่ื แสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ และความหลากหลาย
หรอื FAO เพื่อให้เกิดความตระหนักถึงปัญหาความ ของอาหารที่มีอยู่ในหมู่บ้านของตนเอง บรรยากาศ
อดอยาก และร่วมกันสร้างความมั่นคงทางด้านอาหาร ภายในงานเต็มไปด้วยรอยยม้ิ ความสุข และอาหารท้อง
เพราะอาหาร คือ ปัจจัยหลักท่ีส�าคัญในการด�ารงชวี ิต ถ่นิ หลากหลายชนดิ ทต่ี วั แทนจากแตล่ ะชมุ ชนนา� มาแบง่
มนษุ ย์ อาหารชว่ ยใหร้ า่ งกายมนษุ ยส์ ามารถเจรญิ เตบิ โต ปันกัน ภายในงานถูกประดับตกแต่งด้วยพืชผักและผล
และอยู่รอดได้ ในปัจจุบันอาจเรยี กได้ว่าเป็นยุคแห่ง ไม้นานาชนดิ ท่ีช่วยเพ่ิมสีสันและความสวยงาม เน้นย�้า
กระแสการบริโภคนิยม ผทู้ ่มี ีโอกาสในการเขา้ ถงึ อาหาร ให้เห็นว่าในพื้นท่ีแห่งนม้ี ีความมั่นคงทางด้านอาหาร
มากกว่าและมีพฤติกรรมการบริโภคตามกระแส จนนา� มากเพยี งใด
มาสู่วัฒนธรรมการกินทงิ้ ขว้างท่ีสร้างปัญหาทางสังคม
เพิ่มสูงขนึ้ เรอื่ ยๆ แต่ขณะเดียวกันยังมีผู้คนอีกจ�านวน อาหารที่ถูกน�ามาแบ่งปันในงานส่วนใหญ่ท�า
มากประสบกับปัญหาความอดอยาก ขาดแคลนอาหาร มาจากวัตถุดิบที่ชาวบ้านปลูกเองบริเวณพ้ืนท่ีรอบบ้าน
และขาดโอกาสในการเข้าถึงอาหารทเี่ ป็นประโยชนอ์ ย่าง และในชุมชน โดยเน้นการใช้ “ข้าว” เป็นวัตถุดิบหลัก
ครบถว้ น บางอย่างไรก้ ารปรงุ รส บางอยา่ งปรงุ รสดว้ ยเกลือ และ
ต้นหอ่ ทีหล่าหรือชรู สดอย ซงึ่ เปน็ พืชทอ้ งถ่นิ ท่ีนิยมใช้
เม่ือวันท่ี ๑๘ ตุลาคม ๒๕๖๓ ที่ผ่านมา ผู้ เพอ่ื ปรงุ แต่งรสชาตอิ าหารให้อรอ่ ยขน้ึ อาหารสว่ นใหญ่
เขียนได้มีโอกาสไปร่วมงานวันอาหารโลกในพื้นท่ีบ้าน จึงมีรสชาติค่อนข้างจืด แต่ม่ันใจได้ว่ามีความปลอดภัย
ป่าเปียงหลวง ต�าบลแม่กิ� อ�าเภอขุนยวม จังหวัด แน่นอน อาหารบางอย่างเปน็ อาหารหลกั ที่คนในชมุ ชน
แม่ฮ่องสอน ท่ีจัดข้ึนโดยแผนกสตรี สังฆมณฑล กินอย่เู ปน็ ประจ�า บางอย่างจะได้กนิ ก็ตอ่ เม่อื เป็นโอกาส
เชียงใหม่ร่วมกับกลุ่มผู้นา� สตรีชาติพันธุ์ปกาเกอะญอ พิเศษหรอื ในงานประเพณเี ท่านนั้ เชน่

72 ผ้ไู ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๔ : กนั ยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

ข้าวปุ๊ก ข้าวเมตอ ขา้ วย่ากู๊

ขา้ วปกุ๊ หรอื ขา้ วปกุ งา คอื การนำ� ขา้ วเหนยี วนง่ึ เคล้ากับนำ�้ ย�ำ ท�ำให้ย�ำเม่ียงโก้เป็นอาหารท่ีมีรสชาติที่
มาต�ำผสมกับงาโดยไม่มีการใส่สารปรุงรสใดๆ ก่อนจะ จดั จ้านกวา่ อาหารอยา่ งอน่ื
น�ำข้าวที่ต�ำเสร็จแล้วมาห่อใบตองและน่ึงอีกรอบ จน
กลายเป็นข้าวปุ๊กที่มีสัมผัสเหนียวนุ่มและหอมกล่ินงา นอกจากข้าวที่มีความสัมพันธ์กับชวี ิตแล้ว จะ
ข้าวปุ๊กเป็นอาหารท่ีจะมีโอกาสได้กินในช่วงเวลาส�ำคัญ เห็นได้ว่ายังมีพืชชนดิ อื่นๆ อีกมากมาย เช่น ถั่ว งา
เชน่ เทศกาลฉลองขา้ วใหม่ หรืองานบญุ ประเพณีเทา่ นัน้ ข้าวโพด ฯลฯ ท่ีมคี วามเกย่ี วพันกบั วิถชี วี ิตความเป็นอยู่
ของพี่น้องชาติพันธุ์ท่ีน่ี เพราะสมาชกิ ส่วนใหญ่มีอาชีพ
ข้าวเมตอ คือ การนำ� ข้าวเหนียวมาห่อด้วยใบ เป็นเกษตรกร พืชเหล่าน้ีจงึ มีความส�ำคัญในการหล่อ
อ้อยและนำ� ไปนึ่งคล้ายข้าวต้มมัด โดยไม่มีการปรุงรส เลี้ยงชวี ิตผู้คนและถูกนำ� เข้ามาเป็นสัญลักษณ์ในความ
ใดๆ อาจมีการใสถ่ ่วั ร่วมดว้ ย ความพิเศษของขา้ วเมตอ เช่ือ การแบง่ ปนั การชว่ ยเหลอื ทำ� ใหน้ กึ ยอ้ นถงึ ประเดน็
คือ จะมีการแบ่งข้าวเมตอเป็นตัวผู้กับตัวเมีย โดยจะมี สำ� คญั ทเ่ี คยถกู หยบิ ยกมาพดู คยุ ในสงั คม เรอ่ื งการแก้ไข
ลักษณะแตกต่างกันอย่างชัดเจน ข้าวเมตอตัวผู้จะมี ๓ ปรับปรุงกฎหมายคุ้มครองพันธุ์พืชที่มีความเกี่ยวโยง
อันมัดรวมกนั ข้าวเมตอตวั เมยี จะมี ๒ อันมดั ตดิ กนั โดย กับเมล็ดพันธุ์ ความม่ันคงทางด้านอาหาร และอาจส่ง
มีความหมายแฝงซ่อนอยู่ว่า ข้าวเมตอตัวผู้กับตัวเมีย ผลกระทบตอ่ วิถีชวี ิต การท�ำการเกษตร
เปรียบดังเช่นคนที่เป็นสามภี รรยากัน ต้องอยคู่ ่กู ัน ช่วย
กนั ท�ำมาหากนิ สรา้ งครอบครวั จะชว่ ยทำ� ให้มคี วามสุข กระแสเรอื่ งการอนุรักษ์เมล็ดพันธุ์กลายเป็น
และประสบความส�ำเร็จในชีวิต เพราะในการท�ำสิง่ ใดๆ ท่ีสนใจขนึ้ มา หลังจากที่มีข่าวว่ารัฐบาลจะพิจารณา
ก็ตาม การมีคนช่วยกนั ท�ำ เปน็ เพ่ือนคู่คิดซึง่ กนั และกนั การเข้าร่วมความตกลงหุ้นส่วนทางเศรษฐกิจภาคพื้น
จะชว่ ยให้สามารถทำ� ส่ิงต่างๆ ออกมาได้ดี แปซิฟกิ หรือ CPTPP ทอี่ าจน�ำมาส่กู ารแก้ไขพระราช
บัญญัติคุ้มครองพันธุ์พืช พ.ศ. ๒๕๔๒ ที่บังคับใช้อยู่ใน
ข้าวยา่ กู๊ หรือ ขา้ วหย่ากู๊ คือ การน�ำข้าวเหนยี ว ปัจจุบันด้วย โดยให้เหตุผลว่ากฎหมายคุ้มครองพันธุ์
มากวนใส่ถั่วลิสง ใส่งา มะพร้าว เติมนำ้� อ้อยเพ่ือเพ่ิม พืชท่ีบังคับใช้อยู่ในตอนนี้มีความล้าหลังไม่เท่าทันกับ
ความหวาน การเปล่ียนแปลงในสังคมปัจจุบัน และประเทศไทยจะ
ได้รับสิทธปิ ระโยชน์ต่างๆ มากมายจากการเข้าร่วมใน
ย�ำเม่ียงโก้ หรอื ย�ำเม่ียงใบชากับถ่ัวทอด ความตกลงนี้ ซงึ่ หากประเทศไทยเขา้ รว่ มในความตกลง
คือ อาหารของชาติพันธุ์ไทยใหญ่ ที่ได้รับอิทธิพลมา นี้ จะมผี ลบงั คบั วา่ ประเทศไทยตอ้ งทำ� การปรบั ปรงุ แก้ไข
จากประเทศเมียนมา เป็นอาหารท่ีมีความหลากหลาย กฎหมายคุ้มครองพันธุ์พืชใหม่ในทันที และกฎหมาย
ของวัตถุดิบ ประกอบด้วย ใบชาหมัก ถั่วทอดชนดิ คุ้มครองพันธุ์พืชฉบับใหม่อาจจะส่งผลกระทบต่อ
ต่างๆ ก้งุ แห้ง พริกสด หอม กระเทียม และนำ� มาคลุก เกษตรกรในหลายประการ เนื่องจากกฎหมายฉบับนี้
จะเป็นการให้สิทธแิ ก่ผู้ที่เป็นเจ้าของพันธุ์พืชท่ีได้วิจัย
ยำ� เมีย่ งโก้ ปรับปรุงหรอื พัฒนาพันธุ์พืชใหม่ เปิดโอกาสให้ผู้วิจัย
สามารถค้นหาหรือนำ� พันธุ์พืชต่างๆ ไปเพื่อการวิจัย
ปรับปรุงและพัฒนาต่อไปได้ และสามารถใช้ประโยชน์

ภาพ: pantip.com 73ผ้ไู ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๔ : กนั ยายน - ธนั วาคม ๒๕๖๓

จากพนั ธพ์ุ ชื ใหม่ไดอ้ ยา่ งเตม็ ที่ ทงั้ การผลติ ขาย จำ� หนา่ ย ภาพ: www.opsmoac.go.thประการที่สาม ลดข้ันตอนในการขอขึน้ ทะเบียน
น�ำเข้า ส่งออก หรือแสวงประโยชน์อย่างหนึ่งอย่างใด พืชที่ได้จากการดัดแปลงหรอื ตัดแต่งพันธุกรรมด้วยวิธี
ต่อพันธุ์พืชใหม่และส่วนขยายพันธุ์ (เมล็ด, กง่ิ , หน่อ) การทางพนั ธวุ ิศวกรรม หรือพชื GMOs ใหง้ า่ ยขึน้ ความ
ของพืชนัน้ ด้วย และแน่นอนว่าผู้ท่ีมี น่ากังวล คอื ขัน้ ตอนในการตรวจสอบหรอื คัดกรองผล
โอกาสเข้าถึงการพัฒนาพันธุ์พืชใหม่ เสยี ทีอ่ าจเกิดขึน้ จากพืช GMOs จะขาดความรอบคอบ
ส่วนใหญ่ไม่ใช่ผู้ท่ีเป็นเกษตรกรหรอื และรัดกมุ ประการที่ส่ี เออ้ื ใหเ้ กดิ การผกู ขาดเมลด็ พนั ธุ์
ชาวบา้ นท่ัวไป เพราะมเี พยี งเจา้ ของพนั ธพ์ุ ชื ใหมเ่ ทา่ นน้ั เปน็ ผมู้ สี ทิ ธแิ ต่
เพียงผู้เดียวในการใช้ประโยชน์จากพันธุ์พืชใหม่ ความ
ตัวอย่างของผลกระทบท่ีอาจ น่ากังวล คือ เกษตรกรอาจถูกด�ำเนินคดีง่ายขนึ้ หาก
เกิดขึ้นจากการศึกษาร่างพระราช เกษตรกรปลูกพันธุ์พืชใหม่ แล้วเก็บรักษาพันธุ์ไปปลูก
บัญญัติคุ้มครองพันธุ์พืชฉบับใหม่ ต่อ แจกจ่าย หรอื แลกเปล่ียนโดยไม่ได้รับอนุญาตจาก
หากมกี ารบงั คบั ใชก้ ฎหมายนี้ มหี ลาย เจ้าของ เกษตรกรอาจต้องซ้ือเมล็ดพันธุ์ในราคาท่ีแพง
ประการ เชน่ ประการแรก อาจเปน็ การ ข้นึ อาหารและยาอาจมีราคาที่สูงขึ้นตามไปด้วย
เอื้อประโยชน์ให้กับบรรษัทเมล็ดพันธุ์
หรอื นายทนุ หยบิ ฉวยเมลด็ พนั ธท์ุ อ้ งถ่นิ ไปคดั เลอื กแลว้ ประการท่หี ้า คณะกรรมการที่
ขึน้ ทะเบยี นเปน็ ของตน ความนา่ กงั วล คอื หากในพนื้ ที่ ดแู ลผลประโยชนจ์ ากเดมิ ทเ่ี คยกำ� หนด
ที่มีความอุดมสมบูรณ์และหลากหลายไปด้วยพืชนานา ให้ผู้ทรงคุณวุฒิมีสัดส่วนของผู้ที่เป็น
ชนดิ จะเป็นการเพ่ิมความเสยี่ งให้เกิดการสญู เสียความ เกษตรกรร่วมด้วย แต่เกษตรกรถูก
หลากหลายของพืชในท้องถิ่น และชาวบ้านจะสูญเสีย ตัดออกไป ความน่ากังวล คือ ไม่มี
สิทธิในการใช้ประโยชน์ จัดสรร ดูแลพืชในท้องถ่นิ ของ เกษตรกรทเี่ ปน็ ผมู้ คี วามรู้ ความเขา้ ใจ
ตนเองมากข้ึน ประการทสี่ อง รา่ งกฎหมายคมุ้ ครองพนั ธ์ุ และมีวิถีชีวติ อยู่กับการท�ำการเกษตร
พืชฉบับใหม่ไม่ได้ก�ำหนดไว้อย่างชัดเจนว่า หากมีราย อย่างแท้จรงิ เข้าไปเป็นตัวแทนใน
ไดท้ เี่ กดิ ข้ึนจากการปรบั ปรงุ และพฒั นาพนั ธพ์ุ ชื ทมี่ าจาก การแสดงความคิดเห็นหรอื ก�ำหนด
พืชทอ้ งถน่ิ ในชมุ ชน ชมุ ชนจะไม่ได้รบั สทิ ธิประโยชน์จาก เง่อื นไข ทศิ ทางตา่ งๆ ที่เป็นการรักษา
รายไดน้ ั้น หมายความว่า ชมุ ชนจะไม่ไดร้ บั สว่ นแบ่งใดๆ ผลประโยชน์ให้กับผู้ที่เป็นเกษตรกรอย่างแท้จรงิ ท�ำให้
แมจ้ ะเปน็ พชื ทม่ี าจากทอ้ งถิ่นของตนเองกต็ าม ความนา่ เกษตรกรอาจถกู เอาเปรยี บได้ ประการทห่ี ก อาจเปน็ การ
กงั วล คอื ชมุ ชนจะเสยี โอกาสในการมรี ายไดจ้ ากพนั ธพ์ุ ชื
ทีม่ ีอยู่ในทอ้ งถน่ิ ของตนเอง ภาพ: pantip.com

74 ผู้ไถ่ ฉบับท่ี ๑๑๔ : กันยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓ โดยเฉพาะ “เมลด็ ข้าว” ท่ีเตบิ โตมาจากการเก็บ
เมล็ดพันธุ์กันสืบมารุ่นต่อรุ่น ข้าว ที่น�ำมาสร้างสรรค์
ชว่ ยใหน้ ักลงทนุ จากตา่ งชาตเิ ขา้ มาทำ� การศกึ ษาวิจยั และ เป็นเมนูอาหารหลากหลายในท้องถนิ่ ข้าว ที่สะทอ้ นถึง
พัฒนาพันธุ์พืชในประเทศไทยมากขึ้น ความน่ากังวล จติ วิญญาณ ความเชอ่ื และวฒั นธรรม ข้าว ท่หี ลอ่ เลี้ยง
คือ จะเป็นการตัดโอกาสของประชาชนหรือผู้ประกอบ หลากหลายชวี ิตให้เติบใหญ่ ข้าว ที่สามารถช่วยสร้าง
การขนาดเล็กในการเข้าถึงการวจิ ัยหรอื พัฒนาพันธุ์ รายได้หมุนเวียนเพื่อใช้จ่ายในครอบครัว ข้าว ที่ผูกพัน
พืช นายทุนได้ประโยชน์มากขน้ึ แต่ประชาชนก็อาจเสีย จนเปรยี บเสมือนเป็นทกุ อยา่ งในชีวติ ดังเช่น บทล�ำนำ�
ประโยชน์มากขนึ้ เช่นกัน เปน็ ต้น ธาของชาติพันธุ์ปกาเกอะญอ ท่ีประพันธ์ขน้ึ เพื่อพูดถึง
คณุ ธรรมและคณุ ปู การของขา้ วทมี่ ตี อ่ ชีวิต มเี น้อื ความวา่
ถึงแม้ว่าการเข้าร่วมความตกลง CPTPP และ
การปรับปรุงกฎหมายคุ้มครองพันธุ์พืชใหม่น้ีอาจท�ำให้ หนอ่ แว เหม่ บอื ปะ จะ แน, กว่า แก หมอ่ื แม
เกดิ ผลเสยี มากมาย แต่ในขณะเดยี วกนั กย็ งั มขี อ้ ดที เี่ กดิ เดอ โพ แค
จากการเขา้ รว่ มขอ้ ตกลงน้ีดว้ ย เชน่ หากมนี กั ลงทนุ จาก
ต่างชาติให้ความสนใจ ในการเข้ามาลงทุนหรือพัฒนา เจา้ น้นั คอื ขา้ วทพิ ย์ เจา้ เลยี้ งดทู กุ ผคู้ น ทง้ั คนรวย
งานในประเทศไทย จะเป็นการช่วยสร้างบรรยากาศท่ีดี คนจน แมม่ า่ ยก�ำพร้า
ต่อการค้าและการลงทุน เพราะสามารถช่วยดึงดูดนกั
ลงทุนได้, ขยายตลาดการค้าของประเทศไทยไปยังต่าง บอื ปะ จะ แน อะ ซะ เซ, กวา่ เก ปกา ลอ เช ลอ เด
ประเทศมากขึ้น, ประเทศไทยมรี ายไดจ้ ากการลงทนุ เพิม่ เจา้ คอื ขา้ วทพิ ย์ ผมู้ นี ำ้� ใจดี จติ ใจสงู สง่ ดแู ลเลย้ี ง
มากขึ้น เปน็ ต้น ดคู นยากจน ผทู้ ่บี ้านแตกสาแหรกขาด
บือ ปะ จะ แน เมะ โอะ เน, ตา่ กือ ต่า กา เกอะ
แม้ขณะนีย้ ังอยู่ระหว่างการพิจารณาในท่ี แฮ เก
ประชุมสภา และยังไม่มีข้อสรุปถึงผลการพิจารณาว่า ถา้ เรามีข้าวเพียงพอแลว้ ขา้ วก็จะชว่ ยให้เรามสี ่งิ
ประเทศไทยจะยอมรับการเข้าร่วมในข้อตกลง CPTPP จำ� เป็นอ่นื ๆ ตามมา
นีห้ รอื ไม่ เพราะยังต้องมีการพิจารณากันอย่างรอบ บือ คลี โอะ เก เตอะ แผ่ จอ๊ื , ต่า ขะ หนะ เก
ด้านว่าการเข้าร่วมข้อตกลงนี้จะเกิดผลดีหรือผลเสีย เตอะ ซะ อือ๊
ต่อประเทศไทยมากกว่ากัน ส่ิงท่ีส�ำคัญในขณะน้ี คือ หากแมน้ มเี ชอื้ ขา้ วเหลอื เพยี งกำ� มอื เดยี ว เมอื่ ถงึ
ประชาชนตอ้ งช่วยกนั จบั ตามอง และร่วมกนั สรา้ งความ ยามกันดาร อดอยากขาดแคลน เราก็ไม่ตาย
รู้ความเข้าใจให้ทุกคนได้รู้จักกับ “ร่างพระราชบัญญัติ เม วา แอ ลอ ลึ เตอะ เง, ต่า ขะ หนอ่ เยอ ถอ่
คุ้มครองพันธุ์พืช พ.ศ.....” เพ่ือให้พวกเขาเข้าใจว่า บะ เก
จะมีผลกระทบอะไรเกิดขนึ้ บ้าง จากการท่ีร่างพระราช ข้าวทิพย์เอ๋ยอย่าหกเลยนะ เพราะเมื่อถึงยาม
บัญญัติฯ นมี้ ีผลบังคับใช้ เพื่อให้พวกเขาได้ช่วยกันส่ง กันดาร อดอยากขาดแคลน เราจะคดิ คะนงึ โหยหาเจ้า
เสียงเพ่ือช่วยปกป้องเมล็ดพันธุ์ และยืนยันว่าวถิ ีชวี ิต
แบบเดิม โดยเฉพาะของกลุ่มพ่ีน้องชาติพันธุ์ท่ีผูกพัน ขอขอบคณุ บอื พอ (คณุ ถาวร กัมพลกูล)
กบั การเก็บเมล็ดพันธุ์ด้วยตนเองนัน้ ดีอยแู่ ล้ว ผแู้ บ่งปนั บทลำ� น�ำธาบทน้ี

75ผไู้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๔ : กนั ยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

ภาพ: www.palungjai.com

คำ� สอนดา้ นสังคมของพระศาสนจักร

ในเร่อื งความยุติธรรมทางสงั คม

โดย คณุ พ่อมิเกล กาไรซาบาล, S.J. คณะเยสอุ ิต

บทความส้ันๆ น้ี พ่อขอสรุปประเด็นส�ำคัญของ ภาพ: catholichaab.com
ค�ำสอนด้านสังคมของพระศาสนจักร ๓ เรื่อง ท่ี
เราสามารถน�ำไปพิจารณา เม่ือเผชญิ ปัญหาสังคม “ความชนื่ ชมและความหวัง ความโศกเศร้าและ
ที่แท้จริงของประเทศไทย ค�ำสอนด้านสังคมของพระ ความกังวลของมนุษย์ในสมัยน ี้ โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ คน
ศาสนจกั ร เปน็ ขมุ ทรพั ยอ์ นั ลำ้� คา่ ของภมู ปิ ญั ญา ทเี่ กย่ี ว ยากจนและผมู้ คี วามทกุ ขเ์ ขญ็ ยอ่ มถอื วา่ เปน็ ความชนื่ ชม
กบั การสร้างสังคมทย่ี ตุ ิธรรม และด�ำเนนิ ชีวิตดว้ ยความ และความหวัง เปน็ ความโศกเศรา้ และความกังวล ของผู้
ศกั ดส์ิ ทิ ธ์ิ ทา่ มกลางส่ิงทา้ ทายตา่ งๆ ของสงั คมสมยั ใหม่ เปน็ ศิษย์ของพระคริสตเจ้าด้วย และโดยแทจ้ ริง ไมม่ สี ิง่
คำ� สอนดา้ นสังคมของพระศาสนจกั ร มปี รากฏมาอย่าง ใดทีล่ ้มเหลว ในการส่งเสยี งสะท้อนข้นึ ในใจของมนษุ ย”์
ชัดแจ้งโดยตลอด ผ่านทางขนบธรรมเนียมประเพณี
ของพระศาสนจักร ผ่านทางอ�ำนาจสั่งสอนของพระ
ศาสนจกั ร ผา่ นทางการสงั่ สอนของพระสนั ตะปาปา และ
เอกสารของบรรดาพระสงั ฆราช ในทีน่ ี้ พ่อขอเรม่ิ ด้วย
คำ� พดู วรรคแรก จากพระธรรมนญู วา่ ดว้ ยพระศาสนจกั ร
ในโลกสมัยน้ี Gaudium et Spes (ขอ้ ๑) ของสงั คายนา
วาตกิ ันคร้งั ท่สี อง วา่

76 ผ้ไู ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๔ : กนั ยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

๑. ศักด์ิศรขี องบุคคลมนุษยท์ ุกคนภาพ: www.ncronline.org ถกเถียง และเต็ม ไปด้วยความรู้สึก เราจะไม่ฟังกันและ
ภาพ: www.cmdiocese.orgกัน ความปรารถนาเดียวของเราคอื ต้องการเอาชนะการ
พระศาสนจักรคาทอลิก ประกาศว่าชีวิตมนุษย์ โตเ้ ถยี ง และไมเ่ ขา้ ใจในสงิ่ ทอ่ี กี ฝา่ ยกำ� ลงั พดู และทศั นคติ
ศักด์ิสิทธ์ิ และศักด์ิศรขี องบุคคลมนุษย์ เป็นรากฐาน เชน่ น้ีไม่ไดน้ ำ� พาเราไปไหน “การเรมิ่ โตเ้ ถยี งเปน็ เหมอื น
ของวสิ ัยทัศน์ทางศีลธรรมของสังคม ความเชอ่ื นีเ้ ป็น ปลอ่ ยนำ�้ ออกจากเขือ่ น ฉะนัน้ จงเลกิ โตเ้ ถยี งกอ่ นเกดิ การ
พื้นฐานของหลักการท้ังหมดของค�ำสอนทางสังคมของ ทะเลาะววิ าท” (สภษ ๑๗:๑๔)
พระศาสนจักร
นักบุญเปาโล สอนเร าถึงวิธีการรับมือกับคนท่ี
ความเช่อื เร่ืองชวี ติ ของคนแต่ละคนมีคุณค่า กระทำ� ผดิ ดว้ ยการใชค้ วามออ่ นโยนแก้ไขเขา สิ่งทสี่ ำ� คญั
สูงส่ง เป็นมาตรการของทุกสถาบันทางสังคม หรือใน คอื ‘ความเมตตา’ หากเราใช้ ‘คำ� พดู ทแี่ สดงความเกลยี ด
พระศาสนจักรต้องยึดถือ ท้ังในยามที่ชวี ิตและศักดิ์ศรี ชงั ’ เรากำ� ลงั เตมิ เชื้อไฟเขา้ ไป “ถา้ ทา่ นพบวา่ ใครคนหน่ึง
ของบุคคลมนุษย์ถูกคุกคาม หรือในยามท่ีได้รับการส่ง ท�ำผิด ท่านซ่ึงมีพระ จติ เจ้าเป็นผู้นำ� จงตักเตือนแก้ไข
เสริมพัฒนาก็ตาม เขา ด้วยความอ่อนโยน จงระวังตัวท่านอาจถูกทดลอง
ดว้ ย” (กท ๖ : ๑)
ค�ำสอนของคาทอลิกยังเรียกร้องให้เราหาวิธี
ป้องกันความขัดแย้งและแก้ไขโดยสันติวิธี บ่อยคร้ังใน เพราะฉะน้นั ถ้าต้องการพูดคยุ ใหร้ ู้เรื่อง จงหลีก
ความขดั แยง้ แตล่ ะฝา่ ยตา่ งคดิ วา่ ตนถกู ตอ้ ง ยดึ ถอื ความ เลย่ี งการทะเลาะววิ าท
จริง และดว้ ยเหตนุ ้จี งึ ไมม่ ีใครฟงั ฝา่ ยตรงขา้ ม การรบั ฟงั
กนั และกนั ดว้ ยความปรารถนาทจี่ ะเขา้ ใจมมุ มองของกนั
และกนั ถอื เปน็ ขน้ั ตอนแรกในการแกป้ ญั หาความขดั แยง้

ตามทน่ี ักบุญยากอบอคั รสาวกไดแ้ นะนำ� เรา “พี่
น้องทร่ี ัก พงึ ​ตระหนกั ว่า ทุกคนจงฉบั ไวทีจ่ ะฟงั แต่ช้าที่
จะพดู และชา้ ท่ีจะโกรธ คนที่โกรธย่อมไมป่ ฏิบตั ิตนชอบ
ธรรมตามพระประสงค์ของพระเจา้ " (ยก ๑:๑๙-๒๐)

ในหนังสือสุภาษิ ตกล่าวไว้อย่างชัดเจนว่า ให้
หลีกเลี่ยงการสน ทนาที่ไร้ผล เมื่อเราร่วมการสนทนา

77ผูไ้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๔ : กันยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

๒. ส่ิงทา้ ทายของความเป็นน้�ำหน่งึ ใจเดียวกัน

เราเปน็ หน่งึ เดียวกนั ในครอบครัวมนษุ ยชาติ ไม่

วา่ เราจะอยู่ในประเทศไหน มคี วามแตกตา่ งทางสญั ชาติ

ชาตพิ นั ธ์ุ ทางเศรษฐกจิ และอดุ มการณ์ เราคอื พนี่ อ้ งชาย ภาพ: www.cmsjm.org.ar

หญิง เราทุกคนมีศกั ดศ์ิ รขี องความเปน็ มนษุ ย์ท่ีเหมือน

กนั ไมว่ า่ เราจะอายเุ ทา่ ใด หรอื มฐี านะอะไรในสงั คม สง่ิ ท่ี

เราพดู และกระทำ� กส็ ง่ ผลกระทบตอ่ ผอู้ นื่ ทำ� อยา่ งไร ทเ่ี รา

จะจดั ระเบยี บสงั คมของเรา ในดา้ นเศรษฐกิจ การเมอื ง

และการออกกฎหมายต่างๆ เพื่อช่วยให้แต่ละบุคคล แห่งภราดรภาพและมีมิตรภาพทางสังคม” (Fratelli

สามารถเติบโตได้อย่างดีในสังคม และด�ำรงชีวติ อย่าง tutti ๔) พระสนั ตะปาปาฟรังซิส สรุปไวอ้ ยา่ งดวี ่า พระ

สมศักดศิ์ รีของความเป็นมนษุ ย์ ศาสนจักรปรารถนาที่จะมีส่วนร่วมในการสร้างสังคม

เราเชอ่ื ว่า ประชาชนมีสิทธิและหน้าที่ต่อการมี แห่งความเป็นพี่น้องชายหญิง ที่ทุกคนเคารพสิทธิของ

ส่วนร่วมในสังคม เพื่อให้เกิดประโยชน์ผาสุกส่วนรวม กันและกนั

และเพอื่ ความเปน็ อยทู่ ด่ี ขี องทกุ คน โดยเฉพาะคนยากจน พระสันตะปาปาฟรังซิส กล่าวว่า “การสร้าง

และผเู้ ปราะบาง สังคมที่อยู่บนความเสมอภาคและความเป็นปึกแผ่น

ในสมณสาสน์เล่มใหม่ ของพระสนั ตะปาปาฟรงั หน่งึ เดียวกันนั้น มิใช่งานท่ีง่าย เราต้องตระหนักอยู่

ซสิ “ทกุ คนตา่ งเปน็ พน่ี อ้ งกนั ” (“Fratelli tutti”) พระองค์ เสมอในแต่ละวัน ความดีงาม ที่มาพร้อมกับความรัก

ตรัสถึงวัตถุประสงค์ของการออกสมณสาสน์เล่มนี้ว่า ความยตุ ธิ รรม และความเปน็ ปกึ แผน่ หนึ่งเดยี วกนั ไม่ได้

“พ่อขอเสนอสมณสาสน์ทางด้าน สำ� เรจ็ ได้ในทนั ที และไม่ไดเ้ กดิ กบั ทกุ

สังคมนี้ เพื่อช่วยให้มีการไตร่ตรอง คน เราไมค่ วรที่ใชช้ ีวิตหลงตดิ อยกู่ บั

อยา่ งต่อเนอ่ื ง โดยหวังว่า เมอ่ื เผชญิ ความสำ� เร็จในอดตี และเพลิดเพลนิ

กับส่ิงทดลองในปัจจุบันท่ีชักจูงเรา ภาพ: businessmirror.com.ph ไปกับมันอย่างอ่ิมอกอม่ิ ใจ โดยที่

ให้ท�ำลายหรือเพิกเฉยต่อผู้อ่ืน เรา ละเลยเพิกเฉยต่อความจรงิ ที่ว่า มี

อาจพิสูจน์ได้แบบที่ไม่ใช่เป็นเพียง พ่ีน้องชายหญิงของเราหลายคน ท่ี

คำ� พูด แต่ดว้ ยความสามารถของเรา ยังคงอยู่ในสถานการณ์ที่ทุกข์ยาก

ที่จะตอบสนองด้วยวิสัยทัศน์ ใหม่ และเรยี กร้องความสนใจของเรา”

(Fratelli tutti ๑๑)

แตค่ วามรสู้ กึ เปน็ ปกึ แผน่ หน่งึ เดยี วกนั และรบั ผดิ

ภาพ: lawforasean.krisdika.go.th ชอบตอ่ ผลประโยชนส์ ว่ นรวมน้ี ไม่ใช่ส่ิงทมี่ ีมาแตก่ �ำเนดิ

เราไม่ไดเ้ กิดมาพร้อมกบั สองสงิ่ น้ี และเรามักถกู ลอ่ ลวง

ใหค้ ำ� นงึ ถงึ ผลประโยชนส์ ว่ นตวั ของเรากอ่ นผลประโยชน์

ของสว่ นรวม เราอาจมืดบอดต่อความตอ้ งการของผูอ้ ืน่

ดังน้ันเราจึงต้องมีจติ วิญญาณแห่งความเป็นปึกแผ่น

หน่ึงเดยี วกนั

78 ผไู้ ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๔ : กนั ยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

พระสันตะปาปา ฟรังซิส ตรัสว่า “พ่อขอกล่าว ภาพ: www.matichonweekly.com
ถึงความเป็นปึกแผ่นหน่ึงเดียวกันเป็นพิเศษ ในฐานะ
ที่เป็นคุณธรรมทางศีลธรรม และเจตคติทางสังคม ที่ ความเปน็ ปกึ แผน่ หน่งึ เดยี วกนั ยงั หมายถงึ การ
เกดิ จากการกลบั ใจส่วนบุคคล จึงเรียกรอ้ งความมงุ่ มน่ั ตอ่ สู้กบั สาเหตุเชิงโครงสร้างของความยากจน ความไม่
จากบรรดาผู้มีส่วนรับผิดชอบทางด้านการศึกษาและ เท่าเทียมกัน การไม่มีงานท�ำ ไม่มีที่ดินและที่อยู่อาศัย
การอบรม พ่อนึกถึงครอบครัวเป็นอันดับแรก ที่ได้รับ การถูกปฏิเสธสิทธทิ างสังคมและสิทธแิ รงงาน และ
เรียกให้กระท�ำภารกิจหลักและส�ำคัญย่งิ ในการศึกษา” หมายถึง การเผชญิ หน้ากับผลของการท�ำลายล้าง
(Fratelli tutti ๑๑๔) จากอ�ำนาจเงินตรา…ในความหมายท่ีเข้าใจได้ลึกซ้ึง
ท่ีสุด ความเป็นปึกแผ่นหนง่ึ เดียวกัน เป็นวธิ ีการสร้าง
‘ความเป็นปึกแผ่นหนง่ึ เดียวกัน’ อาจเป็นเพียง ประวัติศาสตร์ และน่คี ือสง่ิ ที่ขบวนการประชาชน ก�ำลัง
ค�ำพดู ท่ีฟงั แลว้ ดูดี เปน็ อุดมคตทิ ี่สูงสง่ เราสามารถพดู ด�ำเนนิ การอย่”ู (Fratelli tutti ๑๑๖)
คยุ เกี่ยวกบั เร่อื งน้ีได้ แต่อย่หู ่างจากความเป็นจรงิ น่คี ือ
เหตุผลที่พระสันตะปาปา ฟรังซิส ต้องการขยายความ
หมายของความเปน็ ปกึ แผน่ หน่ึงเดียวกันว่า

“ความเป็นปึกแผ่นหน่งึ เดียวกัน เป็นค�ำที่มัก
ไม่ค่อยได้รับการตอบรับดีนัก ในบางสถานการณ์ ค�ำ
นีก้ ลายเป็นค�ำท่ีสกปรก เป็นค�ำท่ีคนไม่กล้าพูด ความ
เป็นปึกแผ่นหนง่ึ เดียวกัน มีความหมายมากกว่าการ
มีส่วนร่วมในการกระท�ำที่โอบอ้อมอารเี ป็นคร้ังคราว
ความเป็นปึกแผ่นหน่ึงเดียวกัน หมายถึง การคิดและ
การกระท�ำในแง่ของชุมชน ความเป็นปึกแผ่นหน่ึง
เดียวกัน หมายถึง ชีวติ ของทุกคนส�ำคัญเป็นอันดับ
แรกก่อนการถือเอาประโยชน์ในสิง่ ของทรัพย์สินด้วย
คนเพยี งไม่กีค่ น

๓. ความยุติธรรมสำ� หรับทกุ คน เก่ียวกับชวี ิตครอบครัว ท่ีเป็นองค์ประกอบส�ำคัญต่อ
การเติบโตและการพัฒนาส่วนบุคคล เกี่ยวกับชีวติ ท่ีอยู่
แกน่ แทข้ องคณุ ธรรมของความเปน็ ปกึ แผน่ หน่ึง รว่ มกันในสังคม เกี่ยวกับชีวิตระหว่างประเทศ เก่ยี วกบั
เดียวกัน คือการแสวงหาความยุติธรรมและสันติภาพ ความสงบสันติ ความยุติธรรมและการพัฒนา เป็นข้อ
จะไม่มีสันติภาพ หากปราศจากความยุติธรรม นักบุญ ค�ำสอนท่ีมีพลังในยุคปัจจุบัน ต่อการช่วยให้มนุษย์ทุก
สมเดจ็ พระสนั ตะปาปา ปอล ที่ ๖ ไดต้ รัสไวว้ ่า ถา้ ท่าน คนเป็นอสิ ระ” (Evangelii Nuntiandi ๒๙)
ต้องการสันตภิ าพ จงสร้างความยุติธรรม
“แท้จรงิ แล้ว งานประกาศข่าวดี งานส่งเสริม
“งานประกาศข่าวดี ต้องปรับให้เหมาะกับ ศักยภาพของมนุษย์ งานพัฒนาและการช่วยให้มนุษย์
สถานการณ์ต่างๆ ท่ีค�ำนงึ ถึงอยู่ตลอดเวลา มีข้อค�ำ
สอนทชี่ ดั เจน เกยี่ วกับสทิ ธแิ ละหนา้ ทีข่ องมนษุ ยท์ ุกคน

79ผู้ไถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๔ : กันยายน - ธันวาคม ๒๕๖๓

เป็นอิสระ มีความสัมพันธ์กันอย่างลึกซึ้ง…เป็นความ พระวรสารเชิญชวนเราให้เป็นผู้สร้างสันติ พระ
สมั พนั ธก์ นั ตามแบบพระวรสารอยา่ งเดน่ ชดั ซงึ่ เปน็ เรอ่ื ง เยซูเจ้าตรัสว่า “ผู้สร้างสันติ ย่อมเป็นสุข เพราะ​เขาจะ
ของการปฏิบัติความรัก... ในความเป็นจรงิ แล้ว เราจะ ได้ช่ือว่าเปน็ บุตรของพระเจา้ ” (มธ ๕:๘) ความรักที่ เรา
ประกาศบัญญัติใหม่ โดยไม่ส่งเสรมิ ความยุติธรรมและ มีตอ่ พ่ีน้องชายหญิงของเราทกุ คน เรียกรอ้ งเราท�ำงาน
สันติ ความก้าวหน้าที่แท้จรงิ ของมนุษย์ได้อย่างไร เรา สง่ เสริมสนั ติภาพใหเ้ กดิ ขึ้นในสังคม ท่ีกำ� ลงั ถูกคุกคาม
เองได้ใส่ใจชี้ให้เห็นถึงส่ิงนี้ โดยระลึกว่า จะยอมไม่ได้ท่ี จากความขัดแย้ง และความรุนแรง แต่สันติภาพไม่ได้
ให้ “งานประกาศข่าวดี ละเลย หรอื เพิกเฉยต่อปัญหา หมายถึงความเมินเฉย สันติภาพที่แท้จริงจะเกิดข้นึ ได้
ส�ำคัญต่างๆ ท่ีกล่าวถึงกันมากในปัจจุบัน เกี่ยวกับ ก็ต่อเมอื่ มีความยตุ ิธรรม และท้ังสองส่ิงนี้ จะขาดอย่าง
ความยตุ ธิ รรม การชว่ ยใหม้ นษุ ยม์ อี สิ ระ การพฒั นา และ ใดอย่างหนึง่ ไปไม่ได้ ขอให้เราเป็นผู้สร้างสันติตามค�ำ
สนั ติภาพในโลก” (Evangelii Nuntiandi ๓๑) สอนของพระวรสาร

ภาพ: www.nccj.org

โดยสรปุ
๑. แสดงความเคารพต่อทกุ คน ละเวน้ จากคำ� พดู แสดงความเกลยี ดชงั และการกระทำ� ทรี่ นุ แรง
๒. ดูแลเอาใจใส่เพอ่ื ประโยชน์ผาสุกสว่ นรวม
๓. ท�ำงานส่งเสริมความยุตธิ รรมส�ำหรับทุกคน

แปลโดย คุณอจั ฉรา สมแสงสรวง ผอู้ ำ� นวยการแผนกยตุ ธิ รรมและสนั ติ (ยส.)
คณะกรรมการคาทอลกิ เพือ่ การพัฒนาสังคม

ใบสมคั รสมาชิก / ส่ังซื้อ วารสาร “ผไู ถ”

ฉบับท่ี 109 ฉบับที่ 110 ฉบับที่ 111 ฉบบั ที่ 112 ฉบบั ที่ 113

การเมอื งทีด่ ตี องมงุ่ เปนเพราะ "เจน" หรอื เม่ือ “โลก" ปนเปอ นยาปฏิชีวนะ เราตา่ งมีแสงสวา่ ง โลกยงั คงงดงาม
สรางสนั ติภาพ เพรเาปะน โลเพกรหามะุน"ใเรจว็" ไป (Antibiotic) ในอาหารที่เรากิน ในตวั เอง เพยี งเราไม่ทง้ิ ใคร? ไวข า งหลัง
หรอื เพราะเราไมป่ รับตัว
ในสิง่ แวดลอมทีเ่ ราอยู่

ชือ่ -สกลุ ...................................................................................... อายุ.............. การศึกษา ................................

อาชีพ / องคก ร...................................................................................................................................................

ทอ่ี ยู ..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................... รหัสไปรษณยี  ..............................

โทรศัพท................................................ โทรสาร................................ E-Mail ..................................................

สมาชิกวารสาร “ผไู ถ” สมาชกิ ใหม ตอ อายุสมาชิก รหสั ...........................................

ระยะเวลา ๑ ป (๓ ฉบบั ) ๑๕๐ บาท ๒ ป (๖ ฉบบั ) ๓๐๐ บาท

สมคั รสมาชิก มากกวา ๒ ป กรุณาระบุจํานวน ................................................................................................

สัง่ ซอ้ื วารสาร “ผไู ถ” ฉบับที่ ..........................................................................................................................

ขอรวมสนับสนนุ การจัดพมิ พว ารสาร “ผไู ถ” เปนจาํ นวนเงิน ............................................................................

รวมจํานวนเงนิ ............................. บาท (.....................................................................................................)

ชาํ ระโดย ธนาณัติ ส่งั จายในนาม “ปริญดา วาปก ัง” ปณ. สทุ ธิสาร ๑๐๓๒๑
โอนเขา บัญชี ในนาม “คณะกรรมการคาทอลกิ ฯ แผนกยตุ ิธรรมและสันติ”
ธนาคารกสกิ รไทย สาขาหว ยขวาง บัญชีออมทรพั ย เลขทีบ่ ญั ชี ๐๘๔-๒-๐๗๖๓๙-๒

(กรุณาสง สําเนาการโอนเงนิ มาตามท่อี ยขู า งลางน้ี หรอื สงสาํ เนาเอกสารทางโทรสาร ๐ ๒๖๙๒ ๔๑๕๐)

ฝา ยเผยแพรเพ่อื การมีสว นรว ม คณะกรรมการคาทอลิกเพอื่ การพัฒนาสงั คม แผนกยุติธรรมและสนั ติ (ยส.)
๑๑๔ (๒๔๙๒) ซ.ประชาสงเคราะห ๒๔ ดนิ แดง กรุงเทพฯ ๑๐๔๐๐ โทรศัพท ๐ ๒๒๗๕ ๗๗๘๓, ๐ ๒๒๗๗ ๔๖๒๕
โทรสาร ๐ ๒๖๙๒ ๔๑๕๐ เวบ็ ไซต: www.jpthai.org อเี มล: [email protected]