PRAKTIS TOPIKAL Semenanjung Malaysia: RM6.30 Sabah & Sarawak : RM6.90 TINGKATAN 1 DSKP terkini Praktis mengikut topik Ujian Akhir Sesi Akademik Jawapan lengkap KBAT SEJARAH PRAKTIS TOPIKAL PLATINUM PRAKTIS TOPIKAL Bahasa Inggeris Sains Sejarah Matematik SUBJEK TINGKATAN 1 2 3 Siri PRAKTIS TOPIKAL PLATINUM merupakan sumber praktis terbaik yang ditulis berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP). Pelbagai bentuk aktiviti dalam buku ini disusun mengikut topik bagi membantu murid-murid mengukuhkan pemahaman dalam subjek yang dipelajari dengan lebih mudah dan berkesan. 9 789672 797531 ISBN 978-967-2797-53-1 MOHD NAZRIN SEJARAH SEJARAH 1 KSSM TINGKATAN Judul-judul dalam siri ini: GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
45 BAB 1 MENGENALI SEJARAH 1 BAB 2 ZAMAN AIR BATU 9 BAB 3 ZAMAN PRASEJARAH 16 BAB 4 MENGENALI TAMADUN 22 BAB 5 TAMADUN AWAL DUNIA 27 BAB 6 PENINGKATAN TAMADUN YUNANI DAN ROM 32 BAB 7 PENINGKATAN TAMADUN INDIA DAN CHINA 38 BAB 8 TAMADUN ISLAM DAN SUMBANGANNYA 43 UJIAN AKHIR SESI AKADEMIK 49 JAWAPAN J1 - J13 KANDUNGAN PTA Sejarah Tkt 1-Kandungan.indd 4 3/3/2023 8:40:41 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 9 A Soalan Objektif Pilih jawapan yang paling tepat. 2.1 Dunia Kita 1 merupakan kawasan perairan sempit yang memisahkan dua kawasan daratan. A Teluk C Lautan B Selat D Lembah 2.2 Zaman Air Batu 2 Sejarah peringkat Zaman Air Batu mengikut susunan zaman yang betul. A Pleistosen, Holosen, Miosen, Pliosen B Miosen, Pliosen, Holosen, Pleistosen C Pliosen, Miosen, Pleistosen, Holosen D Miosen, Pliosen, Pleistosen, Holosen Soalan 3 berpandukan maklumat di bawah. • Berlaku kecairan glasier utama sebanyak 11 kali • Manusia tahu cara membuat api • Kebanyakan haiwan yang wujud pada ketika itu masih kekal hingga kini 3 Maklumat di atas merupakan ciri-ciri Zaman A Pliosen. B Miosen. C Holosen. D Pleistosen. 2.3 Garis Masa Zaman Air Batu 4 Antara berikut, yang manakah hidupan dan binatang yang hidup pada 500 juta tahun dahulu? I Trilobite II Dipterus III Hyracotherium IV Crinoid Stone-lily A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV BAB Zaman Air Batu 2 2.4 Ciri-ciri Zaman Air Batu Akhir 5 Pada Zaman Air Batu Akhir, permukaan air laut menjadi beku, paras air laut rendah dan pulau-pulau pula bersambung dengan tanah besar. Apakah yang berlaku kepada hidupan? A Tinggal di tempat sejuk B Kebuluran dan kepupusan C Bermula berlakunya hidrasi D Manusia dan binatang bermigrasi 6 Gambar di bawah menunjukkan salah satu aktiviti manusia. Kesan aktiviti dalam gambar di atas ialah A paras air menurun. B menyuburkan tanaman. C meningkatkan suhu bumi. D ekosistem menjadi lebih stabil. 2.5 Perubahan Zaman Air Batu Akhir 7 Peningkatan suhu yang berlaku pada Zaman Air Batu Akhir telah memberikan kesan terhadap bentuk fizikal dan hidupan di bumi. Antara berikut, yang manakah kesan-kesan tersebut? I Kecairan air batu II Terbentuknya tasik-tasik air tawar III Rupa bentuk fizikal yang sama IV Tidak berlaku kepupusan haiwan A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV ms Buku Teks 29 ms Buku Teks 30-31 ms Buku Teks 30-31 ms Buku Teks 32 ms Buku Teks 34 ms Buku Teks 34 ms Buku Teks 36 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 2-F.indd 9 18/09/2020 10:17 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 10 8 Apakah penyebab utama berlakunya peningkatan suhu bumi? A Kitar semula B Radiasi bumi C Penanaman semula D Asap kilang dan kenderaan 2.6 Kesan Perubahan Zaman Air Batu di Asia Tenggara 9 Asia Tenggara juga mengalami kesan yang sama akibat daripada perubahan yang berlaku pada Zaman Air Batu Akhir. Apakah kesan-kesan tersebut? A Terbentuknya air terjun B Berlakunya migrasi penduduk C Bentuk fizikal dan hidupan tidak berubah D Kenaikan paras air laut di Laut China Selatan 10 Pilih contoh negara yang menyatukan Pentas Sunda. I India II China III Vietnam IV Kemboja A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV B Soalan Struktur Jawab semua soalan. 2.1 Dunia Kita 1 Iklim mempengaruhi perubahan bentuk fizikal bumi menjadi daratan dan lautan. (a) Senaraikan dua ciri-ciri pembentukan fizikal bumi pada 18 000 tahun dahulu. (i) (ii) [2 markah] (b) Nyatakan maksud-maksud berikut: (i) Lautan: (ii) Selat: (iii) Teluk: [3 markah] (c) Namakan dua lautan yang wujud akibat daripada kecairan air batu. (i) (ii) [2 markah] (d) Apakah faktor yang menyumbang kepada kepupusan dinasaur? KBAT (i) (ii) (iii) [3 markah] ms Buku Teks 37 ms Buku Teks 38 ms Buku Teks 38 ms Buku Teks 26-29 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 2-F.indd 10 18/09/2020 10:17 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 11 2.2 Zaman Air Batu 2 Maklumat berikut mengenai Zaman Air Batu. Zaman Air Batu merupakan zaman terpenting yang memberikan kesan kepada perubahan bentuk fizikal bumi seperti yang ada pada hari ini. Zaman Air Batu ialah garis masa geologi yang menunjukkan suhu bumi menurun. (a) Namakan empat tahap Zaman Air Batu mengikut susunan yang betul. (i) (ii) (iii) (iv) [4 markah] (b) Apakah perkembangan yang berlaku pada Zaman Miosen? [2 markah] (c) Nyatakan maksud Teori Milankovitch. [2 markah] (d) Apakah pengajaran yang diperoleh daripada Zaman Air Batu? KBAT [2 markah] 2.3 Garis Masa Zaman Air Batu 3 Zaman Air Batu terbahagi kepada empat tahap zaman. (a) Senaraikan tempoh masa bagi Zaman Air Batu. (i) Miosen (ii) Pliosen (iii) Pleistosen (iv) Holosen [4 markah] ms Buku Teks 30-31 ms Buku Teks 32 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 2-F.indd 11 18/09/2020 10:17 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 12 (b) Berdasarkan gambar di bawah, namakan hidupan berikut. (i) (ii) (iii) [3 markah] (c) Pada pendapat anda, bagaimanakah iklim mempengaruhi aktiviti manusia? KBAT [3 markah] 2.4 Ciri-ciri Zaman Air Batu Akhir 4 Maklumat berikut mengenai ciri-ciri Zaman Air Batu Akhir. Suhu dunia meningkat dan menyebabkan berlakunya kecairan air batu. Proses ini dinamakan pengglasieran yang memberikan kesan besar terhadap rupa bentuk fizikal bumi pada Zaman Air Batu Akhir. (a) Senaraikan tiga ciri-ciri Zaman Air Batu Akhir. (i) (ii) (iii) [3 markah] (b) Nyatakan kesan daripada perubahan kecairan air batu. (i) (ii) [2 markah] ms Buku Teks 34-35 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 2-F.indd 12 18/09/2020 10:17 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 13 (c) Apakah punca yang menyebabkan suhu dunia semakin meningkat? (i) (ii) [2 markah] (d) Cadangkan cara-cara bagi mengatasi peningkatan suhu dunia. KBAT (i) (ii) (iii) [3 markah] 2.5 Perubahan Zaman Air Batu Akhir 5 Gambar berikut menunjukkan suhu yang panas mempengaruhi kecairan air batu pada Zaman Air Batu Akhir. (a) Nyatakan dua kesan perubahan suhu yang meningkat pada Zaman Air Batu Akhir. (i) (ii) [2 markah] (b) Senaraikan tiga binatang Zaman Pleitosen yang pupus pada Zaman Air Batu Akhir. (i) (ii) (iii) [3 markah] (c) Peningkatan suhu bumi disebabkan oleh kegiatan radiasi bumi. Apakah yang dimaksudkan radiasi bumi? [2 markah] ms Buku Teks 36-37 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 2-F.indd 13 18/09/2020 10:17 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 14 (d) Cadangkan langkah-langkah untuk mengekalkan kelestarian alam sekitar. KBAT (i) (ii) (iii) [3 markah] 2.6 Kesan Perubahan Zaman Air Batu di Asia Tenggara 6 Perkembangan yang berlaku pada Zaman Air Batu Akhir memberikan kesan yang sama di Asia Tenggara. (a) Senaraikan dua kesan utama perubahan Zaman Air Batu di Asia Tenggara. (i) (ii) [2 markah] (b) Nyatakan tiga pulau-pulau yang berada di atas Pentas Sunda. (i) (ii) (iii) [3 markah] (c) Namakan dua jenis binatang yang telah pupus. (i) (ii) [2 markah] (d) Apakah iktibar daripada terbentuknya Pentas Sunda? KBAT [3 markah] C Soalan Esei Jawab soalan di bawah. 1 Zaman Air Batu wujud dalam garis masa antara 2–5 juta tahun hingga 10,000 tahun. (a) Jelaskan tentang Zaman Air Batu. [6 markah] (b) Terangkan tahap Zaman Air Batu berikut: (i) Zaman Pleistosen (ii) Zaman Holosen [8 markah] ms Buku Teks 38-39 ms Buku Teks 30-31 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 2-F.indd 14 18/09/2020 10:17 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 15 (c) Cadangkan langkah-langkah untuk mengelakkan kepupusan haiwan liar. KBAT [6 markah] 2 Gambar berikut menunjukkan keadaan glasier yang semakin mencair. (a) Apakah kesan peristiwa pada Zaman Air Batu kepada rupa bentuk fizikal bumi. [6 markah] (b) Huraikan ciri-ciri khusus Zaman Air Batu Akhir. [8 markah] (c) Pada pendapat anda, mengapakah pemanasan global terjadi? KBAT [6 markah] ms Buku Teks 34-35 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 2-F.indd 15 18/09/2020 10:17 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 22 A Soalan Objektif Pilih jawapan yang paling tepat. 4.1 Maksud Tamadun 1 Perkataan tamadun diambil daripada perkataan Yunani, iaitu civitas. Apakah yang dimaksudkan dengan civitas? A Desa B Bandar C Negara D Kampung Soalan 2 berdasarkan maklumat di bawah. Merupakan tanah atau rumah yang didiami oleh masyarakat, tahap kemajuan dan memperoleh kekayaan. 2 Maklumat di atas merupakan salah satu maksud dalam bahasa Arab. Apakah perkataan yang membawa maksud tersebut? A Hadari B Mudun C Madana D Hadharah 3 Antara berikut, yang manakah tahap pembangunan manusia dan organisasi? I Pengetahuan II Nilai murni III Pembangunan IV Undang-undang A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 4.2 Konsep Tamadun Soalan 4 berdasarkan maklumat di bawah. Suatu sistem masyarakat yang memperkasakan sistem politik, ekonomi, sosial serta kesenian dan kebudayaan. BAB Mengenali Tamadun 4 4 Maklumat tersebut merupakan konsep tamadun daripada tokoh A Herodutus. B Ibn Khaldun. C Arnold J. Toynbee. D Syed Muhammad Naquib Al-Attas. 5 Apakah perbezaan konsep tamadun menurut pandangan Islam dan Barat? A Meliputi bidang pemikiran ilmu B Barat menekankan aspek lahiriah C Islam menitikberatkan aspek budaya D Merangkumi pembangunan ekonomi 4.3 Ciri-ciri Tamadun Awal Dunia 6 Apakah kesan perkembangan dalam bidang pertanian dan perdagangan tamadun awal dunia? A Pembinaan saliran B Pengurusan sistematik C Mengimport barangan luar D Pemerintah desa yang baharu 7 Bagaimanakah usaha para pemimpin tamadun awal dunia untuk memastikan kelicinan urusan pentadbiran negara? A Membina rumah ibadat B Mewujudkan kelas sosial C Menubuhkan pondok polis D Membentuk undang-undang 8 Antara berikut, yang manakah ciri-ciri bandar tamadun awal dunia? I Pelan susun atur yang tak tersusun II Pembinaan sistem perparitan dan pembentungan III Kemudahan prasarana yang teratur dan sistematik IV Berlindung daripada serangan orang Bugis dan Orang Laut A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV ms Buku Teks 76 ms Buku Teks 76 ms Buku Teks 76 ms Buku Teks 78-79 ms Buku Teks 78-79 ms Buku Teks 81 ms Buku Teks 82 ms Buku Teks 81 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 4-F.indd 22 17/09/2020 5:26 PM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 23 9 Berikut merupakan kebaikan penciptaan roda kepada masyarakat kecuali A perhubungan awam. B mengangkut hasil pertanian. C membina rumah-rumah penduduk. D wujudnya kereta kuda dan kereta lembu. 10 Mengapakah tempat ibadat yang besar dibina pada tamadun awal dunia? A Tanda menghormati Tuhan B Menunjukkan kehebatan raja C Merupakan pusat pentadbiran D Sebagai taat setia rakyat kepada raja B Soalan Struktur Jawab semua soalan. 4.1 Maksud Tamadun 1 Tamadun merupakan proses meningkatkan kemajuan kehidupan manusia menjadi lebih baik. (a) Nyatakan maksud tamadun mengikut perkataan berikut. Perkataan Maksud (i) Civitas (ii) Civilisation (iii) Mudun, madain, madana (iv) Hadharah [4 markah] (b) Senaraikan tiga aspek kemajuan kebendaan berdasarkan maksud dalam bahasa Melayu. (i) (ii) (iii) [3 markah] (c) Pada pendapat anda, mengapakah kehidupan manusia berubah? KBAT [3 markah] ms Buku Teks 84 ms Buku Teks 76-77 ms Buku Teks 83 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 4-F.indd 23 17/09/2020 5:26 PM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 24 4.2 Konsep Tamadun 2 Konsep tamadun meliputi semua pencapaian kehidupan masyarakat dalam bidang sosial dan budaya serta pemikiran. (a) Apakah yang dimaksudkan dengan tamadun mengikut pandangan Islam? [2 markah] (b) Berdasarkan gambar di bawah, namakan tokoh yang memperkatakan maksud tamadun yang betul. A B C A B C [3 markah] (c) Nyatakan maksud tamadun bagi masyarakat Barat. [2 markah] (d) Bagaimanakah cara seorang pelajar yang mengamalkan konsep tamadun Hadharah? KBAT [3 markah] 4.3 Ciri-ciri Tamadun Awal Dunia 3 Maklumat berikut mengenai ciri-ciri tamadun awal dunia. Ciri-ciri tamadun awal dunia ialah pencapaian yang hebat dalam bidang pertanian dan perdagangan, sistem pemerintahan, pembentukan bandar, pengkhususan pekerjaan, teknologi, organisasi sosial, agama dan kepercayaan, tulisan dan penyimpanan rekod serta kesenian dan kesusasteraan. ms Buku Teks 78-79 ms Buku Teks 80-85 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 4-F.indd 24 17/09/2020 5:26 PM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 25 (a) Apakah sumber yang menggalakkan aktiviti pertanian tamadun awal? (i) (ii) (iii) [3 markah] (b) Isi tempat kosong tentang susunan struktur sosial pada zaman Mesir Purba. Firaun Pembantu rumah dan hamba (i) (ii) (iii) (iv) [4 markah] (c) Berikan pendapat anda, mengapakah masyarakat tamadun awal menganggap alam sekitar sebagai kepercayaan mereka? KBAT [3 markah] C Soalan Esei Jawab soalan di bawah. 1 Tamadun merupakan proses suatu pencapaian tertinggi oleh sesuatu masyarakat dalam pelbagai bidang. (a) Nyatakan maksud tamadun dalam bahasa yang berikut: (i) Bahasa Inggeris (ii) Bahasa Melayu [6 markah] ms Buku Teks 76-78 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 4-F.indd 25 17/09/2020 5:26 PM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 26 (b) Tokoh di bawah merupakan tokoh yang terawal membicarakan konsep tamadun awal. Terangkan konsep tamadun dari sudut pandangan tokoh Islam di atas. [8 markah] (c) Pada pendapat anda, apakah nilai-nilai yang boleh dicontohi daripada sumbangan tamadun awal? KBAT [6 markah] 2 (a) Jelaskan ciri-ciri tamadun awal dunia yang berikut: (i) Pengkhususan pekerjaan (ii) Tulisan dan penyimpanan rekod [6 markah] (b) Huraikan pembentukan bandar masyarakat tamadun awal. [8 markah] (c) Pada pendapat anda, apakah sifat-sifat masyarakat yang tidak bertamadun pada masa sekarang? KBAT [6 markah] ms Buku Teks 82,84 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 4-F.indd 26 17/09/2020 5:26 PM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 32 A Soalan Objektif Pilih jawapan yang paling tepat. 6.1 Tamadun Yunani Soalan 1 berdasarkan maklumat di bawah. Tamadun X • Terkenal dengan negara kota atau polis. • Terdapat acropolis, iaitu pusat komuniti yang dilindungi oleh kubu. 1 X ialah Tamadun A Rom. C Huang He. B Yunani. D Mesopotamia. 2 Kawasan lapang digunakan sebagai tempat pertemuan dan pasar awam. Maklumat di atas merujuk kepada A agora. C akueduk. B amfiteater. D pantheon. 3 Berikut merupakan polis yang terkenal dalam Tamadun Yunani kecuali A Athens. C Olympia. B Sparta. D Corinth. 6.2 Peningkatan Pemerintahan dan Pentadbiran Tamadun Yunani 4 Antara berikut, yang manakah fungsi Dewan Perhimpunan di Athens ? I Melantik Ahli Majlis II Mahkamah orang awam III Melaksanakan dasar-dasar IV Mengurus hal ehwal pendidikan A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 5 Apakah bukti masyarakat Sparta mementingkan disiplin ketenteraan kepada rakyatnya? A Rakyat perlu berjiwa patriotik B Dua orang konsul sebagai pemerintah BAB Peningkatan Tamadun 6 Yunani dan Rom C Kanak-kanak dilatih seawal usia tujuh tahun D Anak perempuan tidak terlibat dalam ketenteraan 6.3 Tamadun Rom 6 Apakah lokasi Tamadun Rom? A Britain C Sungai Tiber B Sepanyol D Lembah Latium 6.4 Peningkatan Seni Bina dalam Tamadun Rom 7 Berikut merupakan faktor kemajuan seni bina Rom kecuali A kepakaran. B sumber alam. C dasar pemerintahan. D pengaruh luar negara. 8 Antara berikut, yang manakah ciri-ciri pembinaan bangunan dalam Tamadun Rom? I Kubah berbentuk bulat II Batu dilepa dengan simen III Tidak menggunakan siling IV Penggunaan tiang gaya negara Sepanyol A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 9 Colosseum merupakan binaan yang melambangkan keagungan Tamadun Rom. Apakah fungsi Colosseum terhadap masyarakat Rom? I Tempat pancuran air II Tempat persembahan III Pertandingan bersaiz besar IV Tempat penyembahan dewa-dewi A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 10 Marcus Visanius Agrippa merupakan antara jurutera Rom yang bertanggungjawab membina . A pantheon C amfiteater B akueduk D tembok pertahanan ms Buku Teks 118 ms Buku Teks 118 ms Buku Teks 119 ms Buku Teks 122-123 ms Buku Teks 126 ms Buku Teks 127 ms Buku Teks 128 ms Buku Teks 129 ms Buku Teks 130 ms Buku Teks 130 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 6-F.indd 32 18/09/2020 10:23 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 33 B Soalan Struktur Jawab semua soalan. 6.1 Tamadun Yunani 1 Peta berikut menunjukkan negara-kota dalam Tamadun Yunani. MACEDONIA THRACE GREECE Olympia Sparta Petunjuk CRETE Tamadun Yunani Negara kota U Laut Hitam Laut Aegean Laut Mediterranean Corinth Athens (a) Nyatakan lokasi Tamadun Yunani. [2 markah] (b) Senaraikan tiga ciri-ciri yang terdapat di acropolis. (i) (ii) (iii) [3 markah] (c) Apakah kepentingan polis bagi penduduk Yunani? [2 markah] (d) Pada pendapat anda, apakah sifat-sifat yang perlu ada dalam diri untuk mempertahankan negara daripada ancaman musuh? KBAT (i) (ii) (iii) [3 markah] ms Buku Teks 118-119 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 6-F.indd 33 18/09/2020 10:23 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 34 6.2 Peningkatan Pemerintahan dan Pentadbiran Tamadun Yunani 2 Aspek pemerintahan dan pentadbiran merupakan sumbangan terpenting dalam perkembangan sejarah dan tamadun manusia. (a) Nyatakan maksud pemerintahan berikut. Bentuk Pemerintahan Maksud (i) Monarki (ii) Oligarki (iii) Aristokrasi [3 markah] (b) Senaraikan dua fungsi Dewan Perhimpunan di Athens. (i) (ii) [2 markah] (c) Mengapakah Sparta diperintah oleh dua orang raja? [2 markah] (d) Berikan cadangan anda tentang cara-cara untuk menanam sifat patriotik dalam diri remaja pada hari ini. KBAT (i) (ii) (iii) [3 markah] ms Buku Teks 120-126 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 6-F.indd 34 18/09/2020 10:23 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 35 6.3 Tamadun Rom 3 Peta berikut menunjukkan empayar Rom. Corsica Sardina Pompei Sicily Syracuse Athens Cyprus Babylon GAUL SEPANYOL DACIA THRACE PALESTIN MESIR SEMENANJUNG TANAH ARAB Petunjuk Empayar Rom (14–117 M.) Laut Hitam Laut Kaspia Laut Merah L a u t M e d i t e r r a n e a n BRITAIN Rom Latium Latini Byzantium MACEDONIA Crete U (a) Nyatakan lokasi Tamadun Rom. [2 markah] (b) Namakan tiga zaman dalam Tamadun Rom. (i) (ii) (iii) [3 markah] (c) Senaraikan tiga kelompok masyarakat dalam Tamadun Rom. (i) (ii) (iii) [3 markah] (d) Pada pandangan anda, apakah faktor utama yang menjadikan Tamadun Rom muncul sebagai sebuah kuasa paling kuat? KBAT [2 markah] ms Buku Teks 127 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 6-F.indd 35 18/09/2020 10:23 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 36 6.4 Peningkatan Seni Bina dalam Tamadun Rom 4 Tamadun Rom terkenal dengan kepakaran dalam bidang seni bina. (a) Senaraikan fungsi Pantheon dalam Tamadun Rom. [2 markah] (b) Nyatakan fungsi binaan Akueduk dalam Tamadun Rom. [2 markah] (c) Apakah ciri-ciri struktur binaan jalan raya di Rom? (i) (ii) (iii) [3 markah] (d) Berdasarkan gambar di bawah, mengapakah binaan seperti Colosseum mampu kekal hingga hari ini? KBAT (i) (ii) (iii) [3 markah] ms Buku Teks 128-133 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 6-F.indd 36 18/09/2020 10:23 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 37 C Soalan Esei Jawab soalan di bawah. 1 Aspek pemerintahan dan pentadbiran dalam Tamadun Yunani merupakan sumbangan terpenting kepada perkembangan tamadun manusia. (a) Jelaskan Majistret di Athens bagi aspek keanggotaan dan fungsi. [6 markah] (b) Berdasarkan ilustrasi di bawah, terangkan aspek di Sparta yang berikut: (i) Disiplin ketenteraan (ii) Disiplin taat setia kepada negara-kota [8 markah] (c) Bandingkan sistem demokrasi di Athens dengan sistem demokrasi di Malaysia. KBAT [6 markah] 2 Tamadun Rom terkenal dengan kepakaran dalam bidang seni bina. (a) Jelaskan faktor-faktor kemajuan seni bina Tamadun Rom daripada aspek kepakaran, pendidikan dan teknologi. [6 markah] (b) Berdasarkan gambar di bawah, terangkan ciri-ciri seni bina Pantheon dan Amfiteater. Pantheon Amfiteater [8 markah] (c) Berikan cadangan tentang langkah-langkah untuk menjaga warisan tinggalan sejarah negara kita seperti Kota A’ Farmosa. KBAT [6 markah] ms Buku Teks 124-126 ms Buku Teks 128-131 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 6-F.indd 37 18/09/2020 10:23 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 43 A Soalan Objektif Pilih jawapan yang paling tepat. 8.1 Latar Belakang Masyarakat Arab Sebelum Kedatangan Islam 1 Kemerosotan ekonomi dalam masyarakat Arab berlaku sekitar tahun 300 M. Apakah faktor yang menyebabkan berlakunya situasi tersebut? A Kegawatan ekonomi B Pemerintah yang boros C Sumber perdagangan terhad D Kehidupan sosial yang lemah 2 Jahiliah berasal daripada perkataan Arab, iaitu A jahal. B jahlia. C jahala. D jahiliah. 3 Jadual 1 menunjukkan salah satu agama dan kepercayaan yang dianuti oleh masyarakat Jahiliah. Agama X Menyembah berhala Terdapat 360 buah berhala di sekeliling Kaabah Jadual 1 Agama X merupakan agama A Majusi. B Nasrani. C Hunafa’. D Wathani. 8.2 Kemunculan dan Perkembangan Tamadun Islam 4 Apakah langkah yang diambil oleh Nabi Muhammad SAW dalam menyebarkan Islam? A Hijrah B Perang C Ugutan D Paksaan BAB Tamadun Islam dan 8 Sumbangannya 5 Maklumat berikut berkaitan kerajaan Islam. • Berpusat di Anatolia. • Perkembangan Islam meluas hingga ke rantau Balkan, Eropah Timur, sempadan Rusia dan sekitar Laut Hitam, di samping mengekalkan kekuasaan di Asia Barat. • Pengaruhnya juga telah sampai ke Alam Melayu. Apakah kerajaan tersebut? A Bani Umaiyah B Bani Abbasiyah C Turki Uthmaniyah D Khulafa ar-Rasyidin 8.3 Ketokohan Nabi Muhammad SAW sebagai Pemimpin 6 Antara berikut, manakah kaum yang berjaya disatukan oleh Nabi Muhammad SAW? I Ansar II Aus III Khazraj IV Muhajirin A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 7 Nabi Muhammad SAW menggunakan strategi menggali parit dalam A Perang Badar. B Perang Uhud. C Perang Sabak. D Perang Khandak. 8.4 Sumbangan Tamadun Islam kepada Dunia 8 ialah mesyuarat yang diadakan untuk mencapai keputusan mengikut suara ahli yang terbanyak. A Syura C Khalifah B Ummah D Musyawarah ms Buku Teks 160 ms Buku Teks 161 ms Buku Teks 163 ms Buku Teks 166 ms Buku Teks 168 ms Buku Teks 171 ms Buku Teks 172 ms Buku Teks 175 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 8-F.indd 43 18/09/2020 10:25 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 44 Al-Biruni 9 Antara berikut, manakah sumbangan tokoh di atas? I Algebra II Geografi III Kartografi IV Trigonometri A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 8.5 Sumbangan Tamadun Islam dalam Bidang Seni Bina 10 Mengapakah menara dibina dalam bentuk tirus dan memuncak tinggi? A Mengikut arah angin B Sebagai hiasan dalaman masjid C Digunakan sebagai penanda arah kiblat D Memastikan laungan azan didengari dari jarak yang jauh B Soalan Struktur Jawab semua soalan. 8.1 Latar Belakang Masyarakat Arab Sebelum Kedatangan Islam 1 Ilustrasi di bawah menunjukkan sebahagian amalan masyarakat Arab Jahiliah. (a) Apakah yang dimaksudkan dengan Jahiliah? [2 markah] (b) Namakan tiga ciri-ciri kehidupan masyarakat Arab Jahiliah. (i) (ii) (iii) [3 markah] ms Buku Teks 181 ms Buku Teks 182 ms Buku Teks 160-164 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 8-F.indd 44 18/09/2020 10:25 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 45 (c) Nyatakan maksud agama dan kepercayaan di bawah. Agama dan Kepercayaan Maksud (i) Majusi (ii) Nasrani [2 markah] (d) Pada pendapat anda, apakah ciri-ciri masyarakat Jahiliah yang masih diamalkan oleh masyarakat kini? KBAT [3 markah] 8.2 Kemunculan dan Perkembangan Tamadun Islam 2 Maklumat berikut mengenai penyebaran Islam oleh Nabi Muhammad SAW. Nabi Muhammad SAW berhijrah ke Madinah untuk menyebarkan agama Islam dan berjaya merangka sebuah perlembagaan yang dinamakan Piagam Madinah. (a) Apakah yang dimaksudkan dengan Piagam Madinah? [2 markah] (b) Nyatakan dua sifat terpuji yang dimiliki oleh Nabi Muhammad SAW. (i) (ii) [2 markah] (c) Senaraikan tiga cara penyebaran Islam oleh Nabi Muhammad SAW. (i) (ii) (iii) [3 markah] (d) Berikan cadangan anda tentang ciri-ciri dakwah yang berkesan untuk disampaikan kepada generasi pada hari ini. KBAT (i) (ii) (iii) [3 markah] ms Buku Teks 165-166 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 8-F.indd 45 18/09/2020 10:25 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 46 8.3 Ketokohan Nabi Muhammad SAW sebagai Pemimpin 3 Nabi Muhammad SAW diiktiraf sebagai Rasulullah dan pemimpin yang unggul. (a) Nyatakan dua kejayaan Nabi Muhammad SAW sebagai pemimpin tempatan. (i) (ii) [2 markah] (b) Apakah kejayaan Nabi Muhammad SAW sebagai pembangun ekonomi? (i) (ii) [2 markah] (c) Senaraikan tiga sifat kepimpinan dan akhlak mulia yang diamalkan oleh Nabi Muhammad SAW dalam ketenteraan. (i) (ii) (iii) [3 markah] (d) Apakah sikap yang perlu ada pada setiap pemimpin untuk memastikan keharmonian negara sentiasa berkekalan? KBAT (i) (ii) (iii) [3 markah] 8.4 Sumbangan Tamadun Islam kepada Dunia 4 Sumbangan Tamadun Islam dalam bidang sosial adalah luas. (a) Senaraikan dua teknik penyelidikan saintifik yang diperkenalkan dalam Tamadun Islam. (i) (ii) [2 markah] (b) Mengapakah pelajar dari pelosok Eropah belajar di Cordoba dan Teledo, Sepanyol? [2 markah] ms Buku Teks 170-173 ms Buku Teks 178-181 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 8-F.indd 46 18/09/2020 10:25 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 47 (c) Nyatakan sumbangan ilmuan Islam berikut. Tokoh Sumbangan (i) Jabir bin Hayyan (ii) Ibn Sina (iii) Al-Battani [3 markah] (d) Pada pandangan anda, bagaimanakah Islam mengangkat kedudukan dan maruah wanita? KBAT [2 markah] 8.5 Sumbangan Tamadun Islam dalam Bidang Seni Bina 5 Gambar berikut menunjukkan Masjid Cordoba di Sepanyol. (a) Senaraikan tiga ciri-ciri seni bina Islam yang terdapat di atas. (i) (ii) (iii) [3 markah] (b) Mengapakah pintu berbentuk melengkung direka dalam seni bina Islam? [3 markah] (c) Apakah keunikan yang terdapat pada masjid di India? [2 markah] ms Buku Teks 182-185 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 8-F.indd 47 18/09/2020 10:25 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 48 (d) Cadangkan cara-cara untuk mempertahankan seni bina Islam di Malaysia. KBAT (i) (ii) (iii) [3 markah] C Soalan Esei Jawab soalan di bawah. 1 Penyebaran Islam diteruskan setelah kewafatan Nabi Muhammad SAW. (a) Jelaskan penyebaran Islam pada zaman Khulafa al-Rasyidin. [6 markah] (b) Terangkan faktor-faktor agama Islam mudah disebarkan dan diterima oleh masyarakat. [8 markah] (c) Pada pendapat anda, apakah ciri-ciri kepimpinan Nabi Muhammad SAW yang boleh dicontohi oleh generasi sekarang? KBAT [6 markah] 2 (a) Jelaskan perkara berikut: (i) Pemerintahan dan cara hidup berteraskan keadilan (ii) Sistem syura [6 markah] (b) Gambar berikut merupakan salah satu amalan ekonomi Islam. Terangkan amalan ekonomi Islam. [8 markah] (c) Mengapakah Islam melarang umatnya melaksanakan amalan riba? KBAT [6 markah] ms Buku Teks 167-169 ms Buku Teks 174-176 PTA Sejarah Tkt 1-Bab 8-F.indd 48 18/09/2020 10:25 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 49 1 Rajah 1 menunjukkan makna sejarah menurut satu sumber. Syajaratun Bererti pokok Salasilah, riwayat, keturunan Rajah 1 Makna sejarah mengikut Rajah 1 adalah berasal daripada bahasa A Arab. B Melayu. C Yunani. D Inggeris. 2 Pilih pernyataan yang betul tentang sumber primer. A Bersifat asli B Bahan telah diolah C Bahan telah tersebar D Telah ditokok tambah 3 Pada pendapat anda, mengapakah wujud tafsiran dalam sejarah? I Sumber terhad II Bukti kehebatan III Tujuan penulisan IV Perbezaan ideologi A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV Soalan 4 berpandukan maklumat di bawah. • Dipercayai berlaku antara 23 juta tahun hingga 5 juta tahun dahulu. • Wujud mamalia dan berkembang di bumi. • Suhu dunia panas dan kering. 4 Berikut merupakan ciri-ciri Zaman A Miosen. B Pliosen. C Holosen. D Pleistosen. 5 Pilih contoh pulau-pulau yang berada di atas Pentas Sunda. I Laos III Borneo II Jawa IV Thailand A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 6 Apakah kesan air batu pada Zaman Akhir Holosen? A Perubahan alam sekitar B Pembentukan sungai dan tasik C Penghijrahan haiwan ke habitat baharu D Penyebaran besar pada rumput dan savana 7 Rajah 2 menunjukkan garis masa Zaman Prasejarah. 3500 SM – 500 SM X 12,000 SM – 4000 SM 2.5 juta tahun SM – 8000 SM Rajah 2 Apakah zaman yang bertanda X? A Logam B Paleolitik C Neolitik D Mesolitik 8 Pernyataan berikut menunjukkan ciri-ciri manusia Zaman Prasejarah. Menetap di kawasan lembah sungai dan persisiran pantai. A peralatan B kepercayaan C organisasi sosial D tempat kediaman BAHAGIAN A [20 markah] Jawab semua soalan. UJIAN AKHIR SESI AKADEMIK ms Buku Teks 4 ms Buku Teks 8 ms Buku Teks 16 ms Buku Teks 30 ms Buku Teks 38 ms Buku Teks 39 ms Buku Teks 47 ms Buku Teks 52-59 PTA Sejarah Tkt 1-UASA-F.indd 49 3/3/2023 8:44:35 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 50 9 Di manakah lokasi penanaman padi manusia prasejarah yang ditemui di Semenanjung Malaysia? A Klang, Selangor B Lembah Ulu Johor C Jenderam Hilir, Selangor D Hulu Tembeling, Perak 10 Perkataan “civitas” bermaksud A adab. B bandar. C kesejahteraan. D kemajuan rohani. 11 Bagaimanakah usaha para pemerintah tamadun awal dunia untuk memastikan kelicinan pentadbiran negara? A Melantik pembantu raja B Mewujudkan kelas sosial C Menubuhkan pondok polis D Membentuk undang-undang 12 Manakah kumpulan yang menumpukan masa mereka dalam kerja mengukir, menempah besi dan tembikar? A Petani B Hamba C Artisan D Penyalin 13 Pilih pernyataan yang betul terhadap kegiatan ekonomi bagi tamadun berikut. Tamadun Indus Tamadun Huang He A Pertukangan Menenun kain B Pegawai, petani dan jurukira Kerja logam C Perkilangan Membuat patung D Menanam gandum dan barli Menanam sekoi dan tanaman padi 14 Pembinaan bangunan banyak memberi kemudahan kepada masyarakat yang hidup dalam tamadun awal dunia. Manakah yang berikut menunjukkan bukti pencapaian tamadun Mesopotamia dalam aspek binaan bangunan dan kemudahan? A Penciptaan kertas B Pembinaan zigurat C Adanya sistem tali air D Reka cipta berasaskan gangsa 15 Soalan 15 berpandukan peta berikut. MACEDONIA THRACE GREECE Olympia Sparta Petunjuk CRETE Tamadun Yunani Negara kota U Laut Hitam Laut Aegean Laut Mediterranean Corinth Athens Peta 1 Peta 1 menunjukkan salah satu tamadun yang berkembang antara tahun 1000 SM hingga 800 SM. Antara ciri-ciri tamadun yang bertanda dalam Peta 1 termasuklah I terkenal dengan negara-kota. II terdapat acropolis, iaitu pusat komuniti yang dilindungi kubu. III telah melalui sistem pemerintahan bercorak monarki dan oligarki. IV tahap kegemilangannya dikenali sebagai Pax Romana. A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 16 Seni bina agung Tamadun Rom ialah Colosseum. Apakah fungsi Colosseum terhadap masyarakat Rom? A Pemujaan dewa dewi B Pertarungan pahlawan C Penyimpanan abu mayat D Pusat pentadbiran tertinggi 17 Sumbangan Magadha terhadap Tamadun India dapat dilihat melalui A penyatuan masyarakat. B penyebaran agama Hindu. C pemerintahan yang kukuh. D kewujudan kerajaan baharu. ms Buku Teks 68 ms Buku Teks 118 ms Buku Teks 130 ms Buku Teks 140 ms Buku Teks 76 ms Buku Teks 81 ms Buku Teks 82 ms Buku Teks 105 ms Buku Teks 106 PTA Sejarah Tkt 1-UASA-F.indd 50 3/3/2023 8:44:35 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 51 18 Apakah langkah yang diambil untuk memastikan ketelusan dalam proses peperiksaan Tamadun China? A Kawasan peperiksaan ditutup B Penggubal kertas peperiksaan dikurung C Kertas peperiksaan dikawal ketat dalam penjara D Calon dikurung sebelum menghadapi peperiksaan 19 Sebelum kedatangan Islam, masyarakat Arab terdiri daripada kaum Hadhari dan kaum Badwi. Apakah perbezaan kedua-dua kaum tersebut? A Aktiviti ekonomi B Semangat assabiah C Mempunyai ketua bernama Sheikh D Saling bermegah dengan kabilah masingmasing 20 Pada pendapat anda, mengapakah Islam mengangkat kedudukan dan maruah wanita? A Berpegang kepada ajaran al-Quran B Diskriminasi terhadap kaum lelaki C Meneruskan amalan masyarakat Jahiliah D Mengambil kesempatan terhadap sikap baik wanita Bahagian B [40 markah] Jawab semua soalan. 1 Gambar berikut berkaitan dengan sumber sejarah. Lembah Bujang Buku (a) Senaraikan dua bentuk sumber sejarah. (i) (ii) [2 markah] (b) Nyatakan kaedah-kaedah yang digunakan oleh sejarawan ketika melakukan penyelidikan. [4 markah] (c) Apakah iktibar yang diperoleh oleh generasi kini mengenai sejarah lampau? KBAT [4 markah] ms Buku Teks 151 ms Buku Teks 161 ms Buku Teks 8-15 ms Buku Teks 178 PTA Sejarah Tkt 1-UASA-F.indd 51 3/3/2023 8:44:35 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 52 2 Ilustrasi berikut menunjukkan gambaran kehidupan Zaman Prasejarah. (a) Apakah maksud Zaman Prasejarah? [2 markah] (b) Nyatakan peralatan yang digunakan oleh manusia Zaman Mesolitik. (i) (ii) (iii) [3 markah] (c) Namakan lokasi Zaman Prasejarah di Asia Tenggara. (i) (ii) [2 markah] (d) Apakah nilai masyarakat Zaman Prasejarah yang boleh diamalkan oleh masyarakat kini. KBAT [3 markah] ms Buku Teks 182-185 PTA Sejarah Tkt 1-UASA-F.indd 52 3/3/2023 8:44:35 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 53 3 Peta berikut menunjukkan tamadun awal manusia yang bermula dan berkembang di lembah sungai. Tamadun Rom Tamadun Mesir Purba Tamadun Yunani Tamadun India Y Tamadun China Tamadun Indus X Laut Arab LAUTAN HINDI LAUTAN PASIFIK U Sg. Nil Sg. Indus S Sg.Ganges g.Brahmaputra Sg. Hwang Ho Teluk Benggala Laut China Selatan Laut Kaspia Sg. Euphrates Sg. Tigris Tamadun awal yang terbentuk di lembah sungai Petunjuk (a) Apakah Tamadun X dan Y? [2 markah] (b) Apakah kelebihan Sungai Nil? [3 markah] (c) Namakan dua bandar terancang yang terkenal dalam Tamadun Indus. (i) (ii) [2 markah] (d) Andaikan anda seorang datuk bandar, apakah ciri-ciri bandar terancang yang akan anda lakukan? KBAT [3 markah] ms Buku Teks 92-101 PTA Sejarah Tkt 1-UASA-F.indd 53 3/3/2023 8:44:35 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 54 4 Seni bina bermaksud bidang seni untuk mendirikan bangunan, reka bentuk dan reka letak yang dibina oleh manusia. (a) Apakah sejarah seni bina Islam? [3 markah] (b) Nyatakan empat ciri seni bina Islam. (i) (ii) (iii) (iv) [4 markah] (c) Pada pendapat anda, mengapakah seni bina Islam mempunyai elemen estetika? KBAT [3 markah] BAHAGIAN C [40 markah] Kertas ini mengandungi dua soalan. Pilih dan jawab satu soalan sahaja. 5 Zaman Air Batu memberikan kesan kepada perubahan bentuk fizikal bumi. (a) Jelaskan maksud Zaman Air Batu. [6 markah] (b) Huraikan Zaman Pliosen dan Pleistosen. [8 markah] (c) Cadangkan cara-cara yang perlu dilakukan untuk menjaga alam sekitar. KBAT [6 markah] 6 (a) Jelaskan konsep tamadun dari sudut pandangan Islam dan Barat. [6 markah] (b) Terangkan ciri-ciri tamadun awal dunia yang berikut : (i) Sistem pemerintahan (ii) Agama dan kepercayaan [8 markah] (c) Apakah sumbangan penting tamadun awal manusia dalam bidang pertanian kepada masyarakat hari ini? KBAT [6 markah ms Buku Teks 182-185 ms Buku Teks 30-31 ms Buku Teks 78-85 PTA Sejarah Tkt 1-UASA-F.indd 54 3/3/2023 8:44:35 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) J1 JAWAPAN BAB 1 Bahagian A 1 D 2 A 3 B 4 D 5 A 6 C 7 D 8 A 9 A 10 D Bahagian B 1.1 Pengertian Sejarah 1 (a) Sejarawan merupakan ahli sejarah yang menyelidiki rekodrekod lalu dan memuatkan dapatan kajian mereka seperti dalam bentuk buku, monograf atau makalah. (b) Kamus Dewan mendefinisikan sejarah sebagai: • asal usul(keturunan), salasilah. • peristiwa yang benar-benar berlaku pada waktu yang lampau, kisah, riwayat dan tambo. • kajian atau pengetahuan tentang peristiwa-peristiwa yang telah lalu. (c) (i) Bahasa Melayu: Istilah sejarah berasal daripada perkataan Arab, “syajaratun’’ yang bererti pokok. Sejarah juga dikaitkan dengan salasilah, riwayat, keturunan dan asal usul. (ii) Bahasa Inggeris: Sejarah ialah history. History bererti cerita tentang seseorang. Perkataan ini berasal daripada bahasa Yunani, historia yang bererti penyelidikan. (d) (i) Pihak sekolah haruslah menjadikan proses pengajaran dan pembelajaran lebih menarik. (ii) Kita wajib membawa pelajar melawat tempattempat bersejarah. (iii) Pelajar diberikan tugasan untuk melakukan kajian atau folio sejarah. (iv) Pihak sekolah boleh menjemput tokoh-tokoh sejarah berceramah di sekolah. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 1.2 Pengertian Sejarah Mengikut Pandangan Sejarawan 2 (a) (i) Penceritaan tentang tindakan manusia yang penting dan mengagumkan serta sebab berlakunya sesuatu peristiwa. (ii) Sejarah merujuk kepada apa-apa yang pernah atau sudah berlaku. Sejarah mendorong kita lebih memahami apa-apa yang berlaku pada masa kini, di samping menjamin kesilapan yang sama tidak berulang. Sejarah ialah ibu kepada semua bidang. (b) (i) Herodutus: Histories atau Sejarah Perang Parsi (The Persian War) (ii) E.H. Carr: What is History? (iii) Muhd Yusof Ibrahim: Sejarawan dan Persejarahan Melayu: Tradisi dan Transformasi (c) Menceritakan dan mengupas perihal kehidupan manusia bermula zaman primitif hingga kehidupan di bandar. (d) (i) Kita mesti mengharungi segala cabaran dengan profesional iaitu tidak menggunakan jalan singkat untuk berjaya. (ii) Taat setia kepada pemerintah dan negara. (iii) Seseorang warganegara itu juga perlu ada jati diri yang kuat dalam diri mereka. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 1.3 Masa Silam dan Ruang dalam Sejarah 3 (a) • Rentetan peristiwa yang berlaku secara teratur mengikut urutan masa dari awal hingga yang terakhir dan bergerak mengikut satu garisan lurus. (b) Bagi memudahkan sejarawan melakukan penyelidikan sebelum membuat penulisan sejarah. (c) Dibahagikan kepada dekad (10 tahun), abad (100 tahun) dan alaf (1000 tahun). (d) • Jepun menyerang Tanah Melayu – bermulanya penindasan terhadap orang Melayu kemerdekaan – Tanah Melayu bebas daripada penjajah asing. • Tunku Abdul Rahman melaungkan kemerdekaan – menandakan negara kita telah merdeka daripada penjajah. 1.4 Sumber Sejarah 4 (a) (i) Sumber belum diolah atau diterbitkan, bersifat asli dan belum ditafsir. (ii) Bahan yang telah diolah dan diterbitkan dan bahan tersebar kepada umum. (b) Sumber primer • Fosil • Artifak • Bukan artifak • Batu bersurat • Keterangan lisan • Dokumen rasmi • Manuskrip • Fail rasmi jabatan • Surat peribadi • Diari Sumber sekunder • Buku • Akhbar • Majalah • Jurnal • Ensiklopedia • Risalah (c) Merupakan data arkeologi berkaitan dengan budaya manusia yang terdapat di bawah tanah dan di atas permukaan tanah seperti dinding gua, dinding kota dan struktur binaan. (d) (i) Menubuhkan lebih banyak muzium sejarah. (ii) Kawasan bersejarah diwartakan dan dipelihara. (iii) Simpan sumber sejarah di muzium atau arkib. (iv) Mempromosikan sumber sejarah di dalam negara dan di luar negara. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 1.5 Penyelidikan dalam Sejarah 5 (a) (i) Kajian terhadap sesuatu peristiwa daripada maklumat pada sumber yang dipahat atau ditulis. (ii) Proses mendapatkan maklumat melalui temu bual. (iii) Kaedah yang digunakan secara saintifik untuk mencari maklumat sejarah PTA Sejarah Tkt 1-Jawapan-F.indd 1 3/3/2023 8:59:08 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) J2 daripada bahan tinggalan sejarah. (b) Digunakan untuk mencatatkan maklumat yang menjadi bahan penulisan dalam masyarakat tradisional di Asia Tenggara. (c) Pertama ialah perancangan grid sebelum kerja ekskavasi. Setiap petak diberikan nombor rujukan, kedua, menandakan kawasan berdasarkan pelan dan ketiga ekskavasi dengan mencatatkan semua penemuan. (d) (i) Menjadi tarikan pelancong. (ii) Menjadi bukti keberadaan sesuatu pihak seperti pengaruh Hindu -Buddha di Kedah. (iii) Generasi akan datang dapat mengenal warisan sejarah negara. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 1.6 Tafsiran dalam Sejarah 6 (a) (i) Pemilihan sumber yang pelbagai (ii) Perbezaan pandangan (iii) Perbezaan ideologi (iv) Tujuan penulisan (b) (i) Menggalakkan kita menggunakan pelbagai sumber dalam penulisan bagi menghasilkan kajian yang mempunyai bukti yang kukuh. (ii) Mengajak kita menilai sesuatu peristiwa yang sama tetapi dilihat dari sudut yang berbeza. (iii) Mendorong kita berfikiran terbuka dan kritis dalam mengkaji sesuatu peristiwa dengan menggunakan pelbagai sumber sejarah. (c) Sejarawan barat berpendapat kedatangan British ke Tanah Melayu disebabkan mereka ingin membantu raja-raja Melayu mengamankan kacau bilau. Ada sejarawan lain mengatakan bahawa kedatangan British ke Tanah Melayu untuk menguasai ekonomi. (d) Dato’ Maharajalela disifatkan sebagai wira atau pejuang tanah air kerana keberaniannya menentang penjajah British. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 1.7 Kepentingan Mempelajari Sejarah 7 (a) (i) Mengenal asal usul (ii) Mengambil iktibar (iii) Mengukuhkan perpaduan (iv) Membangunkan negara dan bangsa (v) Mengaplikasikan Kemahiran Pemikiran Sejarah (vi) Memupuk patriotisme (b) Agar kita tidak mengulangi kesilapan masa lalu. (c) (i) Melawat tempat-tempat bersejarah. (ii) Pihak sekolah perlu menjemput tokoh-tokoh sejarawan ke sekolah. (iii) Pihak sekolah perlu mengadakan aktivitiaktiviti sejarah di sekolah. (iv) Menjadikan sejarah sebagai mata pelajaran wajib kepada pelajar. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) Bahagian C 1 (a) Artifak merupakan peralatan ciptaan manusia yang digunakan untuk perburuan, pertanian dan perdagangan. Peralatan ini diperbuat daripada batu, kaca dan logam. Penemuan artifak loceng gangsa di Kampung Pencu, Muar, Johor boleh dijadikan sumber untuk melihat hubungan perdagangan dengan kerajaan Funan. Bukan artifak pula merupakan data arkeologi berkaitan dengan budaya manusia yang terdapat di bawah tanah dan di atas permukaan tanah, seperti dinding gua, dinding kota dan struktur binaan. Penemuan candi Lembah Bujang boleh dijadikan sumber kajian bagi menunjukkan adanya pengaruh Hindu dan Buddha serta hubungan perdagangan antara India dengan Kedah. (b) Kaedah yang digunakan untuk mendapatkan maklumat daripada sumber sejarah iaitu fosil rangka manusia ialah kaedah arkeologi. Kaedah ini merupakan kaedah yang digunakan secara saintifik untuk mencari maklumat sejarah daripada bahan tinggalan sejarah. Antara bahan tinggalan sejarah yang ditemukan melalui kaedah gali cari atau ekskavasi termasuklah fosil, tembikar, bahan logam dan binaan daripada batu. Aktiviti gali cari di tapak penemuan bermula dengan perancangan grid sebelum kerja ekskavasi. Setiap petak diberikan nombor rujukan. Kemudian, menandakan kawasan berdasarkan pelan. Akhir sekali, ekskavasi dengan mencatatkan semua penemuan. (c) • Menjejaskan fakta dan maklumat tentang peristiwa sejarah yang berlaku. • Generasi akan datang tidak akan dapat melihat tapak warisan sejarah kerana telah dimusnahkan. • Menyukarkan ahli sejarawan untuk mengkaji sejarah tempatan kerana hilang sumber rujukan. • Hilangnya salah satu sumber sejarah negara dan tidak dapat dicari ganti. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 2 (a) (i) Proses kaedah bertulis ialah pertama sekali, mengenal pasti sumber bagi sesuatu peristiwa, tokoh atau institusi. Kedua, mendapat dan mengesahkan sumber bertulis tersebut. Ketiga pula ialah mengumpul dan menyimpan sumber yang diperoleh. Keempat pula, menggunakan peralatan yang sesuai melalui penggunaan teknologi maklumat dan komunikasi serta peralatan arkeologi. Akhir sekali ialah menganalisis. (ii) Tiga tahap dalam kaedah lisan, iaitu tahap pertama ialah persediaan. Tahap ini menentukan tokoh dan skop yang akan ditemu bual. Tahap ini juga memilih soalan yang bersifat pendekatan sejarah. Tahap kedua pula ialah rakaman temu bual. Tahap ini seseorang perlu membuat persediaan lengkap dengan mengetahui sebanyak mungkin perkara yang dikaji terutama dengan meneliti sumber bertulis dahulu. Tahap ketiga ialah memproses rakaman. Tahap ini membuat senarai dan menyalin atau menyunting rakaman, menilai fakta-fakta dengan sumber bertulis dan menyimpan rakaman dengan baik. (b) Arkeologi bawah air ialah kajian saintifik tentang sejarah peninggalan manusia yang terdampar di dasar laut, sungai atau tasik. Peralatan khusus yang digunakan untuk menjalankan kajian arkeologi bawah air ialah peralatan menyelam membantu ahli arkeologi bekerja di dalam air. Fotografi di dalam air pula untuk merekod butiran PTA Sejarah Tkt 1-Jawapan-F.indd 2 3/3/2023 8:59:08 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) J3 ekskavasi. Paip udara pula untuk menyedut mendapan yang menutupi hasil penemuan. Alatan seterusnya, beg seperti belon berisi udara digunakan untuk meletakkan artifak naik ke permukaan air. (c) • Untuk tatapan generasi masa akan datang tentang warisan negara. • Sebagai tarikan pelancong untuk mengunjungi negara kita yang mempunyai warisan negara yang unik. • Menjadi sumber kepada ahli sejarawan untuk mendapatkan maklumat dan kajian mereka. • Merupakan aset negara yang bernilai dan tidak boleh dibeli dengan wang ringgit. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) BAB 2 Bahagian A 1 B 2 D 3 D 4 B 5 D 6 C 7 A 8 B 9 B 10 D Bahagian B 2.1 Dunia Kita 1 (a) (i) Wujud binatang seperti kucing, kuda, badok sumbu dan anjing. (ii) Peningkatan aras laut. (b) (i) Lautan ialah kawasan air masin yang meliputi 71 peratus bentuk muka bumi. (ii) Selat merupakan kawasan perairan sempit yang memisahkan dua kawasan daratan. (iii) Teluk merupakan bahagian perairan laut yang menghala ke daratan dan kawasannya dibatasi oleh daratan. (c) (i) Lautan Pasifik (ii) Lautan Atlantik (iii) Lautan Hindi (iv) Lautan Selatan (v) Lautan Artik (d) (i) Hentaman meteorit yang besar. (ii) Letusan gunung berapi. (iii) Perubahan iklim yang drastik. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 2.2 Zaman Air Batu 2 (a) (i) Zaman Miosen (ii) Zaman Pliosen (iii) Zaman Pleistosen (iv) Zaman Holosen (b) Zaman Miosen dipercayai berlaku antara 23 juta hingga 5 juta tahun dahulu. Gunungganang yang ada pada hari ini telah terbentuk secara fizikal. Mamalia telah wujud dan berkembang di bumi, begitu juga dengan hidupan di laut dan di air. Suhu dunia panas dan kering. (c) Menurut teori ini, pusingan bumi mengelilingi matahari menyebabkan berlakunya pelbagai perkembangan pada Zaman Air Batu. Setiap kali bumi menghampiri matahari, suhu bumi menjadi panas dan menyebabkan berlakunya kecairan air batu. (d) Zaman Air Batu memberikan kesan yang besar terhadap bentuk fizikal bumi dan kehidupan yang ada. 2.3 Garis Masa Zaman Air Batu 3 (a) (i) 23 – 5 juta (ii) 5.3 – 2.6 juta (iii) 2.5 – 10,000 tahun (iv) 10,000 – hari ini (b) (i) Trilobite (ii) Stegosaurus (iii) Deinotherium (c) • Mempengaruhi tempat tinggal manusia. • Mempengaruhi aktiviti bercucuk tanam. • Mempengaruhi kegiatan perindustrian. • Mempengaruhi kesihatan manusia. • Mempengaruhi kegiatan perikanan. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 2.4 Ciri-ciri Zaman Air Batu Akhir 4 (a) (i) Suhu dunia terlalu sejuk. (ii) Binatang seperti mamot berbulu tinggal di kawasan tanah pamah yang sejuk. (iii) Tumbuhan utama ialah rumput dan tumbuhan yang menjalar. (iv) Permukaan air laut membeku. Paras air laut rendah. (v) Manusia hidup secara nomad dan memburu binatang. (b) (i) Kawasan tanah rendah ditenggelami air (ii) Pembentukan tasik (iii) Peningkatan paras air laut (c) (i) Perkembangan perindustrian (ii) Aktiviti pembakaran terbuka (iii) Penebangan pokok (iv) Pembakaran minyak daripada enjin kenderaan (d) (i) Penanaman semula pokokpokok dan tumbuhan hijau. (ii) Kitar semula. (iii) Penggunaan tenaga solar di rumah atau pejabat. (iv) Penggunaan kereta hybrid yang bercirikan “hijau alam sekitar”. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 2.5 Perubahan Zaman Air Batu Akhir 5 (a) (i) Glasier telah menukarkan wajah dan bentuk fizikal bumi. (ii) Pembentukan rupa bentuk fizikal bumi. (iii) Pembentukan tasik-tasik air tawar. (iv) Kepupusan binatang pada Zaman Pleistosen. (v) Perubahan manusia pada Zaman Air Batu Akhir (Zaman Holosen). (vi) Perubahan iklim daripada terlalu sejuk kepada sederhana sejuk. (b) (i) mamot (ii) sloth (iii) harimau bertaring (c) Radiasi bumi berlaku daripada sinaran matahari dan pemanasan yang berlaku kepada bumi. (d) (i) Peranan pihak sekolah melalui kempen-kempen “Sayangi Alam Sekitar’’. (ii) Penguatkuasa undangundang mengenai pembuangan sampah dan pembalakan pokok. (iii) Amalan kitar semula perlulah dipergiat. (iv) Peranan media massa untuk melestarikan alam sekitar. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 2.6 Kesan Perubahan Zaman Air Batu di Asia Tenggara 6 (a) (i) Kenaikan paras air laut di Pentas Sunda (ii) Pergerakan manusia di sekitarnya (b) (i) Kepulauan Sumatera (ii) Jawa (iii) Borneo (c) (i) stegodon (gajah) (ii) pachycrocuta (hyena atau dubuk) (d) Masyarakatnya berkongsi tamadun yang sama seperti bahasa, kepercayaan, budaya dan sebagainya. Bahagian C 1 (a) Zaman Air Batu ialah garis masa geologi yang menunjukkan suhu bumi menurun. Suhu PTA Sejarah Tkt 1-Jawapan-F.indd 3 3/3/2023 8:59:08 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) J4 bumi menurun pada tahap membeku dalam jangka masa yang lama. Sebahagian besar bumi khususnya di bahagian Kutub Utara dan Kutub Selatan diliputi oleh air batu tebal yang dikenali sebagai lapisan ais. Lapisan ais ini menyebabkan kawasan air batu menjadi luas di kawasan kutub dan pergunungan. (b) (i) Zaman Pleistosen berlaku antara 2.5 juta hingga 10,000 tahun dahulu. Pada zaman ini, glasier utama berlaku sebanyak 11 kali. Manusia telah mengetahui cara membuat api. Kebanyakan binatang yang wujud pada ketika itu masih kekal hingga kini. Manusia dipercayai telah sampai ke Australia melalui jalan darat dari Asia Tenggara (Pentas Sunda) sekitar 50,000 tahun dahulu. (ii) Zaman Holosen ialah zaman yang bermula sejak 10,000 tahun dahulu hingga kini. Berlaku kemajuan dalam kehidupan manusia. Manusia telah mengetahui cara mendapatkan makanan melalui aktiviti pertanian. Roda dan tulisan kuneiform dicipta kira-kira 5,500 tahun dahulu. Setelah itu, tamadun manusia terus berkembang dalam bidang keagamaan, pendidikan, pentadbiran dan undang-undang. (c) • Aktiviti pemburuan mestilah di luar kawasan rizab sahaja. • Hidupan liar yang menceroboh kawasan kebun umpamanya perlulah dipindahkan segera ke zoo atau sebagainya. • Mengekalkan atau menambahkan lagi hutan simpan sedia ada. • Penubuhan pusat kajian haiwan-haiwan liar juga perlu diwujudkan bagi membekalkan maklumat secukupnya untuk penyelidikan dan pendidikan. • Usaha pembiakan spesies terancam perlulah dipergiatkan. • Undang-undang sedia ada perlu dikuatkuasakan dengan menghukum sesiapa sahaja yang memelihara, menangkap atau membunuh haiwan-haiwan ini tanpa kebenaran pihak kerajaan. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 2 (a) Peristiwa pertama ialah kecairan air batu. Kesannya, peningkatan paras air laut dunia, pembentukan bukit-bukau dan kawasan tanah tinggi seperti tasik dan pulau dan pemisahan haiwan dan tumbuhan di kawasan yang berbezabeza. Peristiwa kedua ialah perubahan cuaca yang tidak lagi sejuk. Kesannya, manusia menjalankan aktiviti pertanian dan pengeluaran bahan makanan. Peningkatan suhu dunia berlaku disebabkan oleh aktiviti perkembangan perindustrian, pembakaran terbuka, penebangan pokok dan pembakaran minyak daripada enjin kenderaan. (b) Zaman Air Batu Akhir mempunyai ciri-ciri khusus, iaitu aras laut. Permukaan air laut membeku dan paras air laut rendah. Pulau-pulau bersambung dengan tanah besar dan memudahkan manusia serta binatang bermigrasi. Kehidupan manusia pula, terdapat manusia yang tinggal di kawasan tanah pamah yang sejuk. Mereka hidup secara nomad dan memburu binatang. Ciri fizikal bumi, permukaan air laut yang membeku menyebabkan sebahagian besar bumi diliputi salji. Binatang seperti mamot berbulu, badak, kuda dan singa tinggal di kawasan tanah pamah yang sejuk. Tumbuhan utama ialah rumput dan tumbuhan renek yang menjalar. Suhu dunia terlalu sejuk. Dunia dipenuhi oleh salji terutamanya di kawasan kutub dan benua Eropah. (c) • Pencemaran udara akibat asap kilang dan kenderaan yang kotor. • Kemusnahan alam sekitar. • Aktiviti manusia yang tidak terancang seperti penerokaan hutan secara berleluasa. • Pembakaran terbuka oleh pihak yang tidak bertanggung jawab. • Penipisan lapisan ozon akibat menggunakan CFC secara berleluasa. • Kesan rumah hijau akibat menggunakan bahan mencemar udara. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) BAB 3 Bahagian A 1 C 2 C 3 D 4 A 5 B 6 D 7 A 8 B 9 D 10 C Bahagian B 3.1 Maksud Zaman Prasejarah 1 (a) (i) Zaman Paleolitik (ii) Zaman Mesolitik (iii) Zaman Neolitik (b) (i) Memperlihatkan cara hidup yang semakin berkembang. (ii) Cuaca zaman ini tidak terlalu sejuk. (iii) Memburu binatang dan menangkap ikan. (c) (i) Aktiviti pelayaran (ii) Aktiviti pertukaran barangan dan peralatan berasaskan gangsa (d) Batu digunakan untuk memburu binatang dan membuat unggul api. Tulang binatang pula digunakan sebagai alat untuk memotong daging binatang yang diperoleh. 3.2 Lokasi Zaman Prasejarah 2 (a) (i) Gua Chauvet, Perancis (ii) Altamira, Sepanyol (iii) Catal Huyuk, Turki (iv) Gobekli Tepe, Turki (v) Shahr-i-Sokhta, Iran (vi) Zhoukoudian, China (vii) Bhimbetka, India (viii) Stonehenge, Britain (b) (i) Ban Chiang, Thailand (ii) Lenggong, Malaysia (iii) Gua Liang Bua, Pulau Flores, Indonesia (iv) Gua Tabon, Filipina (v) Sa Hyun, Vietnam (vi) Gua Padah-lin, Myanmar (c) • Membolehkan kita mengetahui kehidupan manusia zaman itu. • Untuk tatapan generasi masa akan datang. • Sebagai maklumat kepada ahli pengkaji sejarawan. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 3.3 Ciri-ciri Kehidupan Manusia Zaman Prasejarah 3 (a) (i) Mengutip hasil hutan (ii) Memburu binatang (iii) Menangkap ikan (b) Terdapat ketua yang dipilih daripada kalangan mereka dan bermulanya pembahagian dalam sosial, iaitu kelas atasan dan kelas bawahan. (c) Dipercayai mempunyai kuasa yang boleh membantu mereka. PTA Sejarah Tkt 1-Jawapan-F.indd 4 3/3/2023 8:59:08 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) J5 (d) (i) Menambahkan insfrastruktur yang lebih baik. (ii) Menaik taraf kemudahan yang sedia ada. (iii) Laluan pejalan kaki memudahkan setiap golongan. (iv) Tapak tinggalan sejarah perlulah dipelihara dengan baik. (v) Pencahayaan yang baik. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 3.4 Kesinambungan Sumbangan Zaman Prasejarah kepada Kemajuan Kehidupan Manusia 4 (a) (i) batu (ii) tulang (iii) kayu (iv) gangsa (v) besi (b) Bagi menampung keperluan daging dan tenusu bagi sesebuah negara. (c) Dijadikan bekas makanan dan peralatan masakan. Tembikar juga dijadikan peralatan dalam upacara ritual. (d) (i) Peralatan – mencipta peralatan yang lebih canggih dan pelbagai guna. (ii) Tempat tinggal – membina tempat kediaman yang lebih baik dan selesa. (iii) Organisasi sosial – sistem pentadbiran negara lebih tersusun dan sistematik. (iv) Kegiatan/Aktiviti – hasil pertanian dan perternakan diimport ke luar negara untuk meningkatkan negara. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 3.5 Zaman Prasejarah di Malaysia 5 (a) (i) Tingkayu, Sabah, Gua Niah, Sarawak, Kota Tampan, Perak, Lembah Mansuli, Sabah (ii) Jenderam Hilir, Selangor, Gua Madai, Sabah, Gua Cha, Ulu Kelantan, Bukit Tegun Lembu, Perlis (iii) Gua Kecil, Pahang, Sungai Tembeling, Pahang, Lubang Angin, Sarawak, Gua Tapadong, Sabah, Jenderam Hilir, Selangor (iv) Sungai Tembeling, Pahang, Lembah Bernam, Selangor (b) (i) Cara komunikasi untuk menyampaikan maklumat tentang kehidupan manusia. (ii) Menggambarkan kehidupan harian manusia seperti aktiviti memburu. (c) Pisau ini digunakan ketika menuai padi. (d) (i) Gigih meneruskan kehidupan walaupun dalam keadaan serba kekurangan. (ii) Berdikari dan berusaha memenuhi keperluan kehidupan mereka. (iii) Kreatif mencipta peralatan yang boleh memudahkan kehidupan mereka. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) Bahagian C 1 (a) (i) Manusia zaman ini tinggal secara menetap di kawasan petempatan terutamanya di kawasan lembah sungai dan di pesisiran pantai. Mereka telah membina rumah yang diperbuat daripada batu, tanah liat dan kayu. (ii) Kemampuan manusia untuk menjalankan aktiviti pertanian dan penternakan menyebabkan aktiviti mengumpulkan makanan semakin berkurangan. (b) Aktiviti pertanian giat dijalankan bermula pada Zaman Neolitik. Antara jenis tanaman termasuklah padi, gandum dan barli. Aktiviti pertanian menjadi sumber makanan penting kepada manusia hingga membolehkan mereka tinggal secara menetap. Aktiviti ini terus diamalkan oleh manusia dan menjadi pekerjaan yang penting sehingga hari ini. Manusia menjalankan aktiviti pertanian sara diri secara kecil-kecilan untuk memenuhi keperluan sendiri. Berbeza pula pada zaman moden, aktiviti pertanian telah menjadi aktiviti komersial apabila hasil pertanian mula dijual. Aktiviti pertanian dilakukan secara besar-besaran dalam bentuk ladang dengan menggunakan peralatan moden. (c) • Zaman Paleolitik, petempatan mereka ialah gua dan lubang bawah tanah. Mereka juga berlindung di bawah pokok. Mereka menggunakan peralatan seperti batu, kayu dan tulang haiwan. Mereka memburu binatang dan mengutip hasil hutan. Manusia zaman ini mempercayai alam semula jadi mempunyai kuasa. • Zaman Mesolitik, petempatan mereka ialah gua, lubang bawah tanah, pinggir sungai dan laut. Mereka menggunakan peralatan seperti batu, kayu dan tulang haiwan. Mereka juga mengutip hasil hutan, memburu binatang dan menangkap ikan. • Zaman Neolitik, petempatan mereka di lembah sungai dan pesisiran pantai. Mereka membina rumah daripada batu, tanah liat dan kayu. Mereka mula menjalankan aktiviti pertanian dan perternakan. Mereka menggunakan tanah liat untuk membuat tembikar. • Zaman Logam, mereka membina petempatan daripada batu, tanah liat dan kayu. Mereka tinggal di lembah sungai, pesisiran pantai dan tanah tinggi. 2 (a) (i) Penemuan pelbagai jenis tembikar seperti yang ditemukan di Gua Niah, Sarawak menunjukkan manusia prasejarah di negara ini telah melakukan inovasi yang hebat. Tembikar mempunyai pelbagai bentuk, saiz dan corak hiasan. Selain tembikar, pelbagai jenis manik ditemukan seperti di Kuala Selinsing, Perak dan di Lembah Bernam, Selangor. (ii) Masyarakat Zaman Prasejarah mengamalkan kepercayaan dan memberikan penghormatan kepada orang mati. Cara-cara dikebumikan seperti pengebumian memanjang, pengebumian melentur, pengebumian keranda kayu, kubur kepingan batu, pengebumian perahu dan pengebumian tempayan. Selain itu, kepercayaan masyarakat Zaman Prasejarah di Malaysia turut ditunjukkan melalui budaya megalit. (b) Bukti-bukti tinggalan yang ditemukan di tapak-tapak Zaman Prasejarah di Malaysia menunjukkan terdapat tiga bentuk aktiviti masyarakat ini dalam bidang ekonomi. Aktiviti memburu dan memungut hasil hutan merupakan aktiviti paling penting yang dijalankan oleh masyarakat Zaman Paleolitik hingga Zaman Haobinhian. PTA Sejarah Tkt 1-Jawapan-F.indd 5 3/3/2023 8:59:08 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) J6 Aktiviti ini berbentuk sara diri sepenuhnya. Aktiviti penanaman padi dijalankan oleh manusia Zaman Neolitik. Antara tapak prasejarah yang penting termasuklah di pinggir sungai dan lembah yang subur, seperti di Hulu Tembeling, Pahang. Terdapat peralatan yang digunakan untuk aktiviti penanaman padi, iaitu “Pisau Tembeling’’ di Pahang. Pisau ini digunakan ketika menuai padi. Lebihan padi pula menjadi barang pertukaran. Kegiatan perdagangan melalui sistem pertukaran barang berlaku sama ada melalui laluan daratan atau maritim. Antara barang dagangan yang penting termasuklah loceng dan gendang gangsa. (c) • Mendedahkan kepada murid tentang kepentingan tembikar terhadap kehidupan harian. • Melawat tempat-tempat pembuatan tembikar. • Mempromosikan tembikartembikar dalam negara dan luar negara. • Membuka kelas pembuatan tembikar untuk semua golongan. • Mengunakan tembikar untuk rumah, pejabat dan lain-lain. • Memberi penghargaan yang tinggi kepada pembuat tembikar seperti sijil. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) BAB 4 Bahagian A 1 B 2 A 3 B 4 C 5 B 6 A 7 D 8 C 9 C 10 A Bahagian B 4.1 Maksud Tamadun 1 (a) (i) Bandar atau kota. (ii) Tahap pembangunan manusia dan organisasi yang dianggap paling maju. (iii) Tinggi budi bahasa dan pembukaan bandar. (iv) Kawasan, daerah, bandar, kota, kampung dan kawasan yang digunakan untuk bercucuk tanam. (b) (i) Penciptaan seni bina seperti bangunan dan empangan. (ii) Sistem ekonomi seperti percukaian dan kewangan. (iii) Hasil cipta seperti membuat lukisan dan ukiran. (c) Perubahan kehidupan manusia didorong oleh daya inovasi sesuatu masyarakat. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 4.2 Konsep Tamadun 2 (a) Merangkumi pembangunan lahiriah dan rohaniah yang berasaskan al-Quran, hadis dan ajaran Nabi Muhammad SAW. (b) A Arnold J. Toynbee B Ibn Khaldun C Syed Muhammad Naquib Al-Attas (c) Tamadun dikaitkan dengan pembangunan lahiriah terutama dalam bidang kebudayaan, penulisan, undang-undang dan pembandaran. (d) Seorang pelajar mengamalkan sikap dan adab yang mulia. Misalnya membantu guru mengangkat buku-buku di sekolah. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 4.3 Ciri-ciri Tamadun Awal Dunia 3 (a) (i) Penciptaan pelbagai peralatan. (ii) Pembinaan saliran. (iii) Penciptaan kincir angin. (iv) Pembinaan teres di tanah tinggi. (b) (i) Wazir, pegawai kanan, golongan agama dan bangsawan. (ii) Golongan penyalin/ penulis. (iii) Artisan berkemahiran dan karyawan. (iv) Petani dan buruh. (c) • Mereka percaya bahawa alam sekitar mempunyai semangat yang mesti disembah dan dihormati demi menjaga keamanan dan kemakmuran hidup. • Mereka juga percaya bahawa alam sekeliling dikuasai oleh kuasa ghaib. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) Bahagian C 1 (a) (i) Dalam bahasa Inggeris, tamadun disebut civilisation, iaitu tahap pembangunan manusia dan organisasi yang dianggap paling maju. Tahap pembangunan tersebut merangkumi pengetahuan, kepercayaan, seni, moral, undangundang, adat dan kebolehan manusia atau organisasi. (ii) Dalam bahasa Melayu, tamadun bermaksud suatu peradaban yang merujuk kepada pencapaian kemajuan masyarakat dari segi kebendaan serta perkembangan pemikiran meliputi bidang sosial, budaya, politik dan lainlain yang tinggi. Kemajuan kebendaan merujuk kepada pencapaian dalam penciptaan seni bina seperti bangunan dan empangan serta ekonomi, seperti percukaian dan kewangan dan hasil cipta seperti membuat kertas, lukisan dan ukiran. (b) Ibn Khaldun ialah tokoh awal yang membicarakan tentang konsep tamadun Islam. Beliau memperkenalkan konsep tamadun, iaitu ‘’umran’’ dan ‘’hadharah’’ yang digunakan dalam bukunya yang bertajuk Muqqadimah.”Hadharah’’ mengandungi prinsip-prinsip nilai meliputi aspek akidah, syarak, akhlak, falsafah, kebudayaan dan peradaban. ‘’Madaniyyah’’ pula lebih menjurus kepada aspek kebendaan dalam kehidupan dan lebih bersifat umum kepada semua manusia. Kedua-dua bermaksud perbandaran dan tamadun. Istilah ‘’hadharah’’ dan ‘’madaniyyah’’ ini lebih menepati konsep tamadun dalam Islam dan berpusat kepada wahyu. (c) • Kerajinan menjalankan aktiviti pertanian dan perdagangan. • Kreatif dan berinovasi mencipta pelbagai peralatan, pembinaan saliran, penciptaan kincir air, dan pembinaan teres di tanah tinggi untuk aktiviti pertanian. • Taat kepada pemimpin. Contohnya, taat setia kepada Firaun pada zaman Mesir Purba. • Taat kepada agama. Mempercayai banyak tuhan dan membina tempat ibadat. • Mempunyai nilai seni yang tinggi. Contohnya ukiran patung, lukisan dan tembaga. • Berilmu pengetahuan – mencipta tulisan untuk menyimpan rekod dan perkara penting dalam masyarakat dan diri mereka. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) PTA Sejarah Tkt 1-Jawapan-F.indd 6 3/3/2023 8:59:08 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) J7 2 (a) (i) Perkembangan bandar telah mewujudkan pengkhususan pekerjaan. Terdapat pengutip cukai, jurutera yang mengawal sistem pengairan sungai, tentera, petani yang bekerja di sawah dan mereka yang bekerja dalam bidang pentadbiran. Kumpulan artisan pula menumpukan masa mereka dengan kerja mengukir, menempa besi dan tembikar. Saudagar dan pedagang bertukartukar barangan yang dihasilkan oleh golongan artisan. (ii) Sistem tulisan mula lahir kira-kira 5,000 tahun lalu. Kemudian manusia mencipta sistem tulisan yang lebih baik menggunakan abstrak simbol bagi mewakili pelbagai bentuk idea. Kelahiran tulisan membolehkan manusia menyimpan rekod dan perkara penting tentang masyarakat dan diri mereka. Tulisan pertama menggunakan sistem piktograf atau simbol gambar. (b) Masyarakat tamadun awal mula membina petempatan kekal hasil daripada perkembangan dalam bidang pertanian. Kemudian, petempatan kekal bermula dengan kampung dan berkembang membentuk bandar. Bandar mempunyai penduduk yang lebih ramai dan mempunyai pelbagai latar belakang. Pada peringkat awal,bandar menjadi pusat kegiatan politik, ekonomi dan kebudayaan. Kemudian berkembang menjadi institusi sosial dan ekonomi yang tersusun. Antara ciri bandar ialah pelan susun atur bangunan dan petempatan yang tersusun. Rumah kediaman mempunyai kemudahan perigi, bilik mandi dan tandas. Selain itu, kemudahan prasarana yang teratur dan sistematik seperti pasar, rumah ibadat dan kawasan kediaman. Seterusnya, pembinaan sistem perparitan dan pembentungan. Akhir sekali, pembinaan kota untuk berlindung daripada serangan orang luar dan menjadi kawasan sempadan. (c) • Tidak mematuhi hukum agama seperti tidak solat. • Mundur dalam teknologi dan tidak berusaha untuk memajukannya. • Melakukan jenayah seperti mencuri, merompak, membunuh dan meragut. • Melancarkan peperangan ke atas negara-negara kecil dan tidak bersalah. • Tidak berakhlak mulia seperti merosakkan harta benda awam yang disediakan. • Mementingkan diri sendiri dengan bersikap sombong dengan orang lain. • Membuang sampah ke dalam sungai. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) BAB 5 Bahagian A 1 D 2 B 3 D 4 D 5 C 6 A 7 C 8 C 9 D 10 B Bahagian B 5.1 Empat Lokasi Tamadun Awal Dunia 1 (a) (i) Sungai Tigris (ii) Sungai Euphrates (iii) Sungai Indus (iv) Sungai Nil (v) Sungai Huang He (b) (i) Membekalkan air bagi tanaman. (ii) Membuat kawasan petempatan. (iii) Menjadi alat perhubungan. (c) (i) Penduduk setempat melalui rukun tetangga perlu mengadakan aktiviti gotong-royong membersihkan sungai. (ii) Penguatkuasa undangundang. Kementerian Alam Sekitar perlu membuat pemeriksaan secara mengejut kepada penduduk berhampiran sungai. (iii) Kempen “Cintai Sungai Kita” juga perlu dipergiat ke seluruh pelosok negara bagi menyedarkan rakyat di Malaysia. (iv) Sekolah juga boleh memainkan peranan dalam usaha menbanteras pencemaran sungai melalui pendidikan kesedaran. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 2 (a) X: Harappa Y: Mohenjo-Daro (b) (i) Bergiat aktif dalam aktiviti pertanian. (ii) Pembuatan barangan daripada kapas dan besi. (iii) Aktiviti perdagangan dengan penduduk bahagian selatan Mesopotamia. (c) (i) Pergerakan plat bumi yang menyebabkan berlakunya gempa bumi dan banjir. (ii) Serangan orang Aryan. (d) Perancangan bandar membuktikan penduduknya telah mencapai tahap tamadun yang tinggi. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 5.2 Perbandingan Sumbangan Tamadun Awal 3 (a) (i) Membina bangunan. (ii) Memperbaik sistem pungutan cukai. (iii) Meningkatkan kegiatan perdagangan. (iv) Mewujudkan Kod Undangundang Hammurabi. (b) Mengandungi kira-kira 282 perkara yang merangkumi hal perdagangan, kecurian, denda dan hukuman. (c) (i) Seorang raja yang adil terhadap rakyat. (ii) Seorang raja yang berfikiran jauh ke hadapan. (iii) Seorang raja yang mempunyai sikap yang mulia. (iv) Seorang raja yang bertanggungjawab. (v) Seorang raja yang prihatin. (vi) Seorang raja yang penyayang. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 4 (a) (i) Kemahiran matematik dan geometri. (ii) Kemahiran dalam bidang perubatan. (iii) Pembinaan terusan dan pengairan. (iv) 365 hari dalam kalendar tahunan. (v) Penciptaan kertas. (b) (i) Kota dibina mengikut grid yang tepat. (ii) 365 hari dalam kalendar tahunan. (iii) Penciptaan kertas. (c) (i) Air mandian disalirkan ke longkang batu-bata di bawah jalan raya. (ii) Pembetung mempunyai saliran utama. (d) (i) Penggunaan Internet secara berterusan. (ii) Rancangan pendidikan sekolah perlu diperluaskan. PTA Sejarah Tkt 1-Jawapan-F.indd 7 3/3/2023 8:59:08 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) J8 (iii) Pendidikan secara maya antara guru dan pelajar. (iv) Kemudahan teknologi yang mencukupi di sekolah. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) Bahagian C 1 (a) • Tamadun Mesopotamia terletak di barat daya Asia Mesopotamia bermaksud tanah di antara dua sungai, iaitu Sungai Tigris dan Sungai Euphrates yang mengalir dari kawasan pergunungan Turki sehingga tanah pamah di Iraq. • Tamadun Huang He terbina di kedudukan dua sungai utama yang mengalir dari kawasan pergunungan di sebelah barat Lautan Pasifik. Sungai Huang He (Sungai Kuning) di utara China dan Sungai Yangtze di tengah China yang mengalir ke timur hingga ke Laut Kuning. (b) (i) Bermula dengan perkampungan petani pada tahun 5,000 SM. Perkampungan ini membentuk dua buah kerajaan. Kerajaan utara terletak di hilir Sungai Nil melibatkan kawasan Lembah Sungai Nil. Suhu kawasan ini lebih sejuk berbanding dengan di selatan. Kerajaan di selatan terletak di hulu Sungai Nil. Kawasan ini merupakan kawasan yang terbentang luas berhadapan dengan padang pasir. Kedua-dua kerajaan Mesir Purba telah disatukan sekitar tahun 3,100 SM oleh Raja Mennes yang menawan kerajaan utara. Raja Mennes telah membuka bandar Memphis yang kemudian menjadi ibu kota kerajaannya. Perkembangan kerajaan purba mencapai kemuncak pada tahun 2,650 SM. (ii) Muncul apabila golongan bangsawan memerintah Mesir. Pemerintahnya digelar Firaun yang telah membentuk pasukan tentera yang kuat bagi mematahkan serangan orang luar. Raja yang terkenal semasa zaman Kerajaan Baru Mesir ialah Ramses. Ramses telah membina banyak monumen terkenal berupa berhala. Zaman kejatuhan kerajaan baharu Mesir bermula apabila Ramses II memerintah dari tahun 1,279–1212 SM. (c) • Mempunyai organisasi tersusun. • Pemerintahan yang stabil. • Ekonomi maju. • Pengkhususan kerja. • Mempunyai ilmu. • Rajin berusaha. • Mempunyai undang-undang. • Inovasi dan kreatif. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 2 (a) (i) Tamadun ini mementingkan peranan raja sebagai pemerintah yang membawa mandat daripada syurga. Sistem pemerintahannya berasaskan kepada dinasti. Dalam kepercayaan masyarakat China, mereka perlu mendapatkan kebenaran daripada tuhan untuk memerintah. (ii) Masyarakat Tamadun Huang He mencipta tulisan daripada lukisan. Selain itu, mereka mencipta alat-alat pertanian daripada kayu dan besi. Penghasilan alat pertanian banyak membantu petani dalam kegiatan pertanian, khususnya penanaman padi. Masyarakat tamadun ini juga terlibat dalam penciptaan benang sutera, mata wang syiling dan penciptaan kompas magnetik. (b) • Tamadun Mesopotamia – Masyarakat pada zaman ini telah mula mengukir pada batu bagi merakamkan peristiwa yang berlaku. • Tamadun Mesir Purba – Masyarakat tamadun ini mempunyai kebolehan menghasilkan hasil seni berbentuk lukisan yang terkenal di dunia. Lukisan terdapat pada dindingdinding bangunan serta kuil. • Tamadun Indus – Masyarakat tamadun ini menghasilkan kerja logam terutamanya tembaga, gangsa dan batu permata. Ahli seni Tamadun Indus menghasilkan patung yang diperbuat daripada batu dan logam. • Tamadun Huang He – Masyarakat tamadun ini berjaya mencipta puisi yang romantik dan lirik dalam pelbagai bentuk tradisi masyarakat. Kemahiran utama masyarakat Huang He ialah penghasilan tembikar. (c) • Teliti dalam pekerjaan seperti pembinaan piramid. • Menyumbang kepada kerjakerja yang mengharumkan nama negara seperti binaan sfinks dan piramid. • Mempunyai tenaga mahir yang ramai untuk menyiapkan sesuatu kerja dengan cepat. • Mempunyai perancangan yang rapi sebelum melakukan sesuatu tindakan. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) BAB 6 Bahagian A 1 B 2 A 3 C 4 A 5 C 6 D 7 D 8 A 9 C 10 A Bahagian B 6.1 Tamadun Yunani 1 (a) Berkembang di Semenanjung Greece dan pulau-pulau yang bertaburan di Laut Aegean serta Laut Mediterranean. (b) (i) Rumah ibadat (ii) Bangunan kerajaan (iii) Istana (iv) Rumah bangsawan (v) Kawasan lapang/agora (c) Merupakan tanah suci kurniaan Dewa. (d) (i) Berani mempertahankan negara. (ii) Sanggup berkorban. (iii) Tidak bersongkokol dengan musuh. (iv) Tidak mudah berputus asa. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 6.2 Peningkatan Pemerintahan dan Pentadbiran Tamadun Yunani 2 (a) (i) Monarki – Sistem beraja yang berasaskan keturunan. (ii) Oligarki – Pemerintahan yang dikuasai oleh sebahagian kecil golongan yang berkuasa. (iii) Aristokrasi – Pemerintahan yang dikuasai oleh golongan bangsawan. (b) (i) Berperanan melantik Ahli Majlis sebagai sebahagian sistem pentadbiran yang wujud. (ii) Menggubal undangundang bagi memastikan keadilan dapat dilaksanakan dengan seadil-adilnya di Athens. (iii) Membuat deklarasi PTA Sejarah Tkt 1-Jawapan-F.indd 8 3/3/2023 8:59:08 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) J9 peperangan bagi mempertahankan Athens. (iv) Perjanjian dengan negara lain bagi melicinkan hubungan antarabangsa kedua-dua belah pihak. (v) Membincangkan hal kewangan dan percukaian bagi mengukuhkan ekonomi Athens. (vi) Menerima duta dari negara asing bagi mengukuhkan hubungan antara keduadua pihak. (c) Bagi mengelakkan seorang daripada raja bertindak kejam. (d) (i) Melawat tempat-tempat yang bersejarah. (ii) Peranan guru mengajak anak-anak murid menyertai pidato dan pantun bertemakan patriotik. (iii) Ibu bapa menceritakan perjuangan tokoh terdahulu kepada anak-anak. (iv) Media elektronik perlu menyiarkan drama seperti “Bukit Kepong”. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) 6.3 Tamadun Rom 1 (a) Terletak di Lembah Latium, berhampiran dengan Sungai Tiber. (b) (i) Zaman Beraja (ii) Zaman Republik (iii) Zaman Empayar (c) (i) Patrician atau atasan (ii) Plebian yang terdiri daripada petani, artisan, peniaga (iii) Golongan hamba (d) Berjaya mengalahkan pesaingpesaing yang wujud ketika itu. 6.4 Peningkatan Seni Bina dalam Tamadun Rom 4 (a) Digunakan sebagai tempat penyembahan dewa-dewi masyarakat. (b) Berfungsi membekalkan air ke rumah kediaman sekitar bandar dalam empayar Rom. (c) (i) Dibina secara berlapis-lapis dengan menggunakan batu besar, batu kecil dan batu kerikil. (ii) Tahan dan kuat menahan beban serta pergerakan pasukan tentera. (iii) Luas jalan raya 4 kaki (1.3 meter tebal) dan 20 kaki (6.7 meter lebar). (iv) Batu tanda bagi menunjukkan jarak satu kawasan dengan kawasan yang lain. (v) Di tepi jalan raya ada longkang bagi mengaliri air agar tidak bertakung di atas jalan raya. (d) (i) Dibina dengan bahan binaan yang berkualiti. (ii) Dibina oleh arkitek dan jurutera yang mahir. (iii) Pemerintah memelihara bangunan berkenaan. (iv) Rakyat menghargai tamadun bangsa mereka. (mana-mana jawapan yang sesuai diterima) Bahagian C 1 (a) Keanggotaan: Warganegara Athens, dianggotai 6,000 orang ahli, sebanyak 200 hingga 500 orang merupakan hakim dan sebanyak 10 orang jeneral tentera menganggotai badan ini. Fungsi: Merupakan kakitangan kerajaan, melaksanakan dasardasar yang telah diputuskan oleh Majlis dan mengurus halehwal pendidikan, percukaian dan sebagainya. (b) (i) Kanak-kanak seawal usia tujuh tahun dan kaum wanita akan dilatih menjadi anggota tentera. Kaum wanita turut menjalani latihan fizikal dan diajar berlari, bertinju, menari dan menyanyi di hadapan khalayak ramai. Malahan kaum wanita di Sparta tidak terkecuali daripada tugas mempertahankan negara. (ii) Aspek ini tertanam kukuh dalam kalangan warganegara Sparta. Mereka sanggup berkorban demi mempertahankan kedaulatannya. Hal ini dibuktikan melalui siri peperangan antara Sparta dengan Persia antara tahun 490 SM hingga 449 SM. Pada tahun 480 SM, Sparta berjaya mengalahkan Persia dalam pertempuran di Salamis. (c) Sistem demokrasi yang diamalkan di Athens merupakan demokrasi langsung. Demokrasi langsung bermaksud setiap warganegara Athens terlibat secara langsung dalam perbincangan dan perdebatan bagi menentukan sesuatu dasar dan peraturan yang berkaitan dengan Athens, termasuklah hal ehwal ekonomi, sosial dan politik. Manakala di Malaysia, sistem demokrasi dilaksanakan melalui pilihan raya memilih wakil-wakil rakyat. Pilihan raya diadakan setiap lima tahun sekali. Sistem pilihan raya di Malaysia bermula pada tahun 1951 dan diamalkan sehingga kini. 2 (a) • Kepakaran: Kemunculan arkitek seperti Marco Vitruvius yang mengarang buku terkenal tentang seni bina, iaitu On Architecture pada tahun 46 SM membolehkan bidang seni bina Rom berkembang pesat. • Pendidikan: Sistem pendidikan yang praktikal dalam tamadun Rom turut memainkan peranan melahirkan golongan warganegara yang mahir dalam pelbagai bidang termasuklah seni bina. • Teknologi: Gabungan antara teknologi zaman Yunani dengan teknologi Rom, seperti penggunaan simen dan penekanan kepada aspek ketahanan dan nilai estetika, mempengaruhi bidang seni bina Rom. (b) • Pantheon dibina dengan mengambil gaya binaan zaman Yunani terutama di bahagian hadapan yang mempunyai tiang yang kukuh. Atap Pantheon pula merupakan kubah bersaiz besar dengan diameter 43 meter. Dinding Pantheon pula dibina daripada batu-bata yang dilepa dengan simen. Puncak Pantheon mempunyai ruang terbuka yang dikenali sebagai Oculus berukuran 13 meter lebar yang membolehkan cahaya masuk menyinari ruangan dalam binaan ini. • Amfiteater merupakan Colosseum mini atau sebuah gelanggang terbuka yang digunakan untuk membuat persembahan seni, pertunjukan dan gladiator. Amfiteater ini berbentuk lingkaran. Terdapat kira-kira 230 amfiteater yang dibina di seluruh empayar Rom dengan mempunyai pelbagai saiz dan kapasiti penonton yang berbeza. (c) • Meletakkan setiap warisan binaan sejarah di bawah tanggungjawab perbadanan muzium negeri dan negara. • Memperketatkan undangundang penjagaan warisan sejarah bagi mengelakkan lokasi sejarah dicerobohi. PTA Sejarah Tkt 1-Jawapan-F.indd 9 3/3/2023 8:59:08 AM GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
PRAKTIS TOPIKAL Semenanjung Malaysia: RM6.30 Sabah & Sarawak : RM6.90 TINGKATAN 1 DSKP terkini Praktis mengikut topik Ujian Akhir Sesi Akademik Jawapan lengkap KBAT SEJARAH PRAKTIS TOPIKAL PLATINUM PRAKTIS TOPIKAL Bahasa Inggeris Sains Sejarah Matematik SUBJEK TINGKATAN 1 2 3 Siri PRAKTIS TOPIKAL PLATINUM merupakan sumber praktis terbaik yang ditulis berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP). Pelbagai bentuk aktiviti dalam buku ini disusun mengikut topik bagi membantu murid-murid mengukuhkan pemahaman dalam subjek yang dipelajari dengan lebih mudah dan berkesan. 9 789672 797531 ISBN 978-967-2797-53-1 MOHD NAZRIN SEJARAH SEJARAH 1 KSSM TINGKATAN Judul-judul dalam siri ini: GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.