SuperbSBp Kimia Tingkatan 5

PENERBIT MAHIR SDN. BHD.

KANDUNGAN

Rekod Pentaksiran Murid iii 4BAB 59
Objektif Pentaksiran vi Polimer
Polymer
1BAB
Keseimbangan Redoks 1 4.1 Polimer 62
Redox Equilibrium Polymer

1.1 Pengoksidaan dan Penurunan 5 4.2 Getah Asli 63
Natural Rubber
Oxidation and Reduction
4.3 Getah Sintetik 65
1.2 Keupayaan Elektrod Piawai 6 Synthetic Rubber
Standard Electrode Potential
Praktis Sumatif 66
1.3 Sel Kimia PENERBIT MAHIR SDN. BHD.8
Voltaic cell 5BAB
Kimia Konsumer dan Industri 74
1.4 Sel Elektrolisis 10 79
Electrolytic Cell Consumer and Industrial Chemistry 80
5.1 Minyak dan Lemak 82
1.5 Pengekstrakan Logam daripada Bijihnya 13 Oils and Fats 83
Extracting of Metal from Its Ore 5.2 Bahan Pencuci 84
Cleaning Agents
1.6 Pengaratan 14 5.3 Bahan Tambah Makanan 85
Rusting Food Additives
Praktis Sumatif 16 5.4 Ubat-ubatan dan Bahan Kosmetik 86
Medicines and Cosmetics
2BAB 25 5.5 Aplikasi Nanoteknologi dalam Industri
Sebatian Karbon Application of Nanotechnology in Industry
Carbon Compound 5.6 Aplikasi Teknologi Hijau dalam
Pengurusan Sisa Industri
2.1 Jenis-jenis Sebatian Karbon 30 Application of Green Technology in Industrial
Type of Carbon Compound Waste Management
2.2 Siri Homolog 31 Praktis Sumatif
Homologous Series

2.3 Sifat Kimia dan Saling Pertukaran
Sebatian antara Siri Homolog 31
Chemical Properties and Interconversion of
Kertas Model SPM 95
Compounds between Homologous Series

2.4 Isomer dan Penamaan Mengikut IUPAC 32
Isomers and Naming Based on the IUPAC

Nomenclature JAWAPAN
Praktis Sumatif 34 bit.ly/3hL0rQx

3BAB 43
Termokimia
Thermochemistry

3.1 Perubahan Haba dalam Tindak Balas 45
Heat Change in Reactions
3.2 Haba Tindak Balas 46
Heat of Reaction
3.3 Aplikasi Tindak Balas Eksotermik dan
Endotermik dalam Kehidupan Harian 48
Application of Exothermic and Endothermic
Reaction in Daily Life
Praktis Sumatif 50

1BAB Kimia Tingkatan 5 Bab 1

Keseimbangan Redoks

Redox Equilibrium

Tema Proses Kimia
Theme Chemical Process

NOTA EFEKTIF

1.1 Pengoksidaan dan Penurunan 1.2 Keupayaan Elektrod Piawai
Oxidation and Reduction Standard Electrode Potential

1 Tindak balas redoks ialah tindak balas kimia 1 Keupayaan elektrod ialah beza keupayaan yang
yang melibatkan pengoksidaan dan penurunan terhasil apabila wujud keseimbangan antara
yang berlaku secara serentak. kepingan logam M dan larutan akueus yang
Redox reaction is a chemical reaction involving mengandungi ion logam Mn+ dalam sel setengah.
oxidation and reduction that occur simultaneously. Electrode potential is the potential difference produced
PENERBIT MAHIR SDN. BHD. when an equilibrium is established between metal M
Pengoksidaan Penurunan and the aqueous solution containing metal Mn+ ions in
Oxidation Reduction a half-cell.
Menerima elektron
Kehilangan elektron Gain of electrons 2 Keupayaan elektrod piawai, E0 bagi sel diukur
Loss of electrons Penambahan hidrogen pada keadaan piawai, iaitu:
Kehilangan hidrogen Gain of hydrogen The standard electrode potential, E0 of the cell is
Loss of hydrogen measured at standard conditions, which are:
Kehilangan oksigen (i) Kepekatan ion di dalam larutan akueus
Penambahan oksigen Loss of oxygen 1.0 mol dm−3
Gain of oxygen Concentration of ions in aqueous solutions is
Pengurangan nombor 1.0 mol dm−3
Penambahan nombor pengoksidaan (ii) Tekanan gas 1 atm atau 101 kPa
pengoksidaan Decreasing in oxidation Gas pressure of 1 atm or 101 kPa
Increasing in oxidation number (iii) Suhu 25 °C atau 298 K
number Temperature at 25 °C or 298 K
(iv) Platinum digunakan sebagai elektrod
2 Contoh-contoh agen pengoksidaan dan agen lengai apabila sel setengah bukan elektrod
penurunan yang biasa digunakan ialah: logam
Examples of commonly used oxidising agents and Platinum is used as an inert electrode when a half-
reducing agents are: cell is not a metal electrode.

Agen pengoksidaan Agen penurunan 3 Nilai E0 ialah ukuran kecenderungan suatu bahan
Oxidising agent Reducing agent sama ada menerima atau membebaskan
elektron.
Kalium manganat(VII) Kalium iodida, KI
Abceirdaifsieidd,pKoMtanssOiu4m Potassium iodide, KI E0 value is a measure of the tendency of a substance to
manganate(VII), KMnO4 accept or donate electrons.
Kalium bromida, KBr
Kalium dikromat(VI) Potassium bromide, KBr Agen pengoksidaan
bAceirdaifsieidd,pKo2tCars2sOiu7m Oxidising agent
dichromate(VI), K2Cr2O7 FIreornu(ImI) s(uIIl)pshualtfea,tF,eFSeOS4O4 +
Logam reaktif Elektron
AChirlokrlioneriwn,aCtelr2, Cl2 (contoh: zink, Zn) Electron
BAriormbirnoemwiant,eBr,rB2r2 Reactive metal (example:
zinc, Zn) Agen penurunan
Reducing agent

1 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

1.1 Pengoksidaan dan Penurunan Kimia Tingkatan 5 Bab 1
Oxidation and Reduction
Buku teks: m.s 4 – 21

1 Nyatakan maksud tindak balas redoks. TP 1 OP2
State the meaning of redox reaction.
Tindak balas pengoksidaan dan penurunan yang berlaku secara serentak.

Oxidation and reduction reaction that occur simultaneously.

2 (a) Tentukan perubahan nombor pengoksidaan bagi setiap unsur dalam tindak balas berikut. TP 2 OP3
Determine the change in the oxidation number for each element in the following reactions.
(i) 2Mg (p/s) + O2 (g) → 2MgO (p/s)

Mg: Meningkat daripada 0 kepada +2/ Increases from 0 to +2

O: Menurun daripada 0 kepada −2/ Decreases from 0 to –2
PENERBIT MAHIR SDN. BHD.
(ii) Zn (p/s) + Cu2+ (ak/aq) → Zn2+ (ak/aq) + Cu (p/s)
Zn: Meningkat daripada 0 kepada +2/ Increases from 0 to +2

Cu: Menurun daripada +2 kepada 0/ Decreases from +2 to 0

(iii) 2Br− (ak/aq) + Cl2 (ak/aq) → Br2 (ak/aq) + 2Cl− (ak/aq)
Br: Meningkat daripada −1 kepada 0/ Br increases from −1 to 0

Cl: Menurun daripada 0 kepada −1/ Decreases from 0 to −1

(iv) 2Fe2+ (ak/aq) + Br2 (ak/aq) → 2Fe3+ (ak/aq) + 2Br− (ak/aq)
Fe: Meningkat daripada +2 kepada +3/ Increases from +2 to +3

Br: Menurun daripada 0 kepada −1/ Decreases from 0 to −1

(v) C (p/s) + O2 (g) → CO2 (g)
C: Meningkat daripada 0 kepada +4/ Increases from 0 to +4

O: Menurun daripada 0 kepada −2/ Decreases from 0 to −2

5 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

2BAB Kimia Tingkatan 5 Bab 2

Sebatian Karbon

Carbon Compound

Tema Kimia Organik
Theme Organic Chemistry

NOTA EFEKTIF

2.1 Jenis-jenis Sebatian Karbon
Types of Carbon Compounds

1 Sebatian karbon adalah sebatian yang mengandungi karbon dan terbahagi kepada dua kategori, iaitu
sebatian organik dan sebatian tak organik.
Carbon compounds are compounds that consist of carbon and can be divided into two categories, which are organic
compounds and inorganic compounds.
Sebatian karbon
Carbon compound
PENERBIT MAHIR SDN. BHD.
Sebatian organik Sebatian tak organik
Organic compound Inorganic compound

Hidrokarbon Bukan hidrokarbon
Hydrocarbon Non-hydrocarbon

Hidrokarbon tepu Hidrokarbon tak tepu
Saturated hydrocarbon Unsaturated hydrocarbon

H HH HHHH HHH H–C H
I II IIII III I
H–C–C–C–H H–C–C–C–C–H H–C–C C C–C–H
I II IIII II I
H HH HHHH HH H

2 Sumber utama hidrokarbon ialah petroleum atau minyak mentah. Ianya menjalani dua peringkat
penapisan minyak, iaitu penyulingan berperingkat dan peretakan.
The main source of hydrocarbon is petroleum or crude oil. It undergoes two stages of oil refining which are fractional
distillation and cracking.

Penyulingan berperingkat Peretakan
Fractional distillation Cracking

Pecahan hidrokarbon dalam petroleum Hidrokarbon berantai panjang dipecahkan
diasingkan pada suhu yang berlainan mengikut kepada molekul yang lebih kecil pada suhu tinggi
saiz hidrokarbon. dan bermangkin.
The fractions of hydrocarbons in petroleum are separated Long chain of hydrocarbons are cracked into smaller
at different temperature according to the size of molecules at a high temperature and using a catalyst.
hydrocarbons.

3 Sumber alternatif hidrokarbon merujuk kepada sumber tenaga alternatif selain daripada bahan api fosil
seperti biodiesel, biogas dan bioetanol.
Alternative sources of hydrocarbon refer to alternative energy sources other than fossil fuels such as biodiesel, biogas and
bioethanol.

25 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

Kimia Tingkatan 5 Bab 2

2.1 Jenis-jenis Sebatian Karbon
Types of Carbon Compounds

1 Kelaskan sebatian organik berikut kepada hidrokarbon atau bukan hidrokarbon. TP 2 Buku teks: m.s 64 – 70
Classify the following organic compounds into hydrocarbon or non-hydrocarbon. OP3

Etanol / Ethanol Iso-oktana / Iso-octane Glukosa / Glucose
C2H5OH C8H18 C6H12O6

Poliisoprena / Polyisoprene Kanji / Starch Metana / Methane
(C5H8)n (C6H10O5)n CH4

(a) Hidrokarbon (b) Bukan hidrokarbon
Hydrocarbon Non-hydrocarbon

• Iso-oktana / Iso-octane // C8H18 • Etanol / Ethanol // C2H5OH
• Poliisoprena / Polyisoprene // (C5H8)n • Glukosa / Glucose // C6H12O6
• Metana / Methane // CH4 • Kanji / Starch // (C6H10O5)n
PENERBIT MAHIR SDN. BHD.
2 Nyatakan istilah yang betul bagi penyataan di bawah. TP 1 OP2 Istilah / Term
State the correct terms for the statements below.
Hidrokarbon tepu
Pernyataan / Statement Saturated hydrocarbon

(a) Hidrokarbon yang mempunyai ikatan tunggal antara atom karbon Hidrokarbon tidak tepu
sahaja Unsaturated hydrocarbon
Hydrocarbon containing only single bonds between carbon atoms
Sebatian tak organik
(b) Hidrokarbon yang mempunyai sekurang-kurangnya satu ikatan Inorganic compound
ganda dua atau ganda tiga antara atom karbon
Hydrocarbon containing at least one double bond or triple bond between Sebatian organik
carbon atoms Organic compound

(c) Sebatian yang berasal daripada benda bukan hidup
Compound originating from non-living things

(d) Sebatian yang berasal daripada benda hidup
Compound originating from living things

3 Lengkapkan tindak balas yang berikut. TP 2 OP3
Complete the following reactions.

(a) C7H16 → C2H4 + C5H12
(b) C2H6 → C2H4 + H2
(c) C12H26 → C6H14 + C2H4 + C4H8

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) 30

3BAB Kimia Tingkatan 5 Bab 3

Termokimia

Thermochemistry

Tema Haba
Heat
Theme

NOTA EFEKTIF

3.1 Perubahan Haba dalam Tindak Balas
Heat Change in Reactions

1 Tindak balas kimia dikelaskan kepada dua, iaitu tindak balas eksotermik dan tindak balas endotermik.
Chemical reactions are classified into two which are exothermic reactions and endothermic reactions.

2 Haba tindak balas, ΔH ialah perubahan haba satu mol bahan tindak balas yang bertindak balas atau satu
mol hasil tindak balas yang terbentuk.
Heat of reaction, ΔH is the heat change of one mole of reactant that reacts or one mole of product that is formed.
PENERBIT MAHIR SDN. BHD.
Eksotermik Endotermik
Exothermic Endothermic
Tindak balas kimia yang membebaskan haba ke
persekitaran Tindak balas kimia yang menyerap haba
Chemical reactions that release heat to the surroundings daripada persekitaran
Chemical reactions that absorb heat from the
Suhu persekitaran meningkat surroundings
Temperature of surroundings increase Suhu persekitaran menurun
Haba tindak balas, ΔH bertanda negatif Temperature of surroundings decrease
Heat of reaction, ΔH is given a negative sign
Haba tindak balas, ΔH bertanda positif
Heat of reaction, ΔH is given a positive sign

Tenaga Tenaga Hasil tindak balas
Energy Energy Products

Bahan tindak balas
Reactants

Hasil tindak balas Bahan tindak balas
Products Reactants

Jumlah kandungan tenaga hasil tindak balas Jumlah kandungan tenaga hasil tindak balas
lebih rendah daripada jumlah kandungan lebih tinggi daripada jumlah kandungan tenaga
tenaga bahan tindak balas bahan tindak balas
Total energy content of the products is lower than the Total energy content of the products is higher than the
total energy content of the reactants total energy content of the reactants

Tenaga haba yang dibebaskan semasa Tenaga haba yang diserap untuk memutuskan
pembentukan ikatan dalam hasil tindak balas ikatan dalam bahan tindak balas adalah lebih
adalah lebih besar berbanding dengan tenaga besar berbanding dengan tenaga haba yang
haba yang diserap untuk memutuskan ikatan dibebaskan semasa pembentukan ikatan dalam
dalam bahan tindak balas hasil tindak balas.
Heat energy released during the formation of the bonds Heat energy absorbed to break the bonds in the reactants
in the products is greater compared to the heat energy is greater compared to the heat energy released during
absorbed to break the bonds in the reactants the formation of the bonds in the products

43 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

Kimia Tingkatan 5 Bab 3

3.1 Perubahan Haba dalam Tindak Balas
Heat Change in Reactions

Buku teks: m.s 116 – 119

1 Lukiskan gambar rajah aras tenaga bagi tindak balas berikut. TP 2 OP3
Tenaga / EneTrDegnryaawgath/eEenneerrggyy level diagram for the following reactions. Tenaga / EneTregnyaga / Energy

Pb(N(aO) 3)P2 b+(PNKbO2(SN3O)O24(3a)k2 /+aqK)P2+SbOSK4O2S4O(p4/(sa)k/+aq2)K→NO3 (ak/aq) (b) ZnCO3 (p/s) → ZnO (p/s) + CO2 =(Zgn+) O89+kCJ Om2oZl−n1O + CO2
ΔH = −50 kJ mol−1 ΔH

Tenaga / EnergyTenaga / Energy ΔH = −50 kΔJ Hmo=l−−1 50 kJ mol−1 Tenaga / EnergyTenaga / Energy ΔH = +89 kΔJ Hmo=l−+1 89 kJ mol−1
Pb(NO3)2 + K2SPOb(4NO3)2 +PbKS2OSO4 +4 2KPNbOSO3 4 + 2KNO3
ZnCO3 ZnCO3 ZnO + CO2 ZnO + CO2

3-3 ΔH =3-−350 kJ mΔoHl−1= −50 kJ mol−1 3-4 3-4

PbSO4 + 2KNOP3bSO4 + 2KNO3 ΔH = +89 kJ mΔoHl−1= +89 kJ mol−
PENERBIT MAHIR SDN. BHD. ZnCO3
ZnCO3

(c) Zn (p3/-s)3 + CuSO4 (3ak-/3aq) → (d) N2 (g) + O2 (g) → 2N3O-4(g) 3-4

ZnSO4 (ak/aq) + Cu (p/s) ΔH = +180 kJ mol−1

Tenaga / EneTregnyaga / Energy ΔH = −210 kJ mol−1 Tenaga / EneTregnyaga / Energy

Zn + CuSO4Zn + CuSO4 2NO 2NO

Tenaga / EnergyTenaga / Energy ΔH = −210 ΔkJHm=o−l−21 10 kJ mol−1 Tenaga / EnergyTenaga / Energy ΔH = +180 ΔkJHm=o+l−11 80 kJ mol−1
N2 + O2 N2 + O2
Zn + CuSO4 Zn + CuZSnOS4O4 + CuZnSO4 + Cu 2NO 2NO

3-5 3-5 3-6 3-6

ΔH = −210 kJ mΔHol−=1 −210 kJ mol−1 ΔH = +180 kJ mΔHol−=1 +180 kJ mol−
2 Rajah 1 menunjukkan gambar rajah aras tenaga bagi penguraian merkuri(II) oksida. TP 4 OP5
Diagram 1 shows the energZynlSeOve4l +diaCguramZfonrStOhe4 d+ecCoumposition of mercury(INI)2o+xiOde2. N2 + O2

Tenaga / Energy 3-6 3-6

3-5 3-5 2Hg (ce/l) + O2 (g)

ΔH = +182 kJ mol−1

2HgO (p/s)

Rajah 1
Diagram 1

45 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

4BAB Kimia Tingkatan 5 Bab 4

Polimer

Polymer

Tema Teknologi Bidang Kima
Theme Technology in Chemistry

NOTA EFEKTIF

4.1 Polimer
Polymer

1 Polimer ialah molekul berantai panjang yang terhasil daripada pencantuman banyak ulangan unit asas.
A polymer is a long chain molecule that is made from a combination of many repeating basic units.

2 Unit asas polimer dinamakan monomer.
The basic unit of a polymer is known as monomer.

3 Tindak balas pempolimeran menghasilkan polimer.
Polymerisation reaction produces polymer.

4 Polimer terdiri daripada polimer semula jadi atau polimer sintetik.
Polymers can either be natural polymers or synthetic polymers.
PENERBIT MAHIR SDN. BHD.
Polimer semula jadi / Natural polymers Polimer sintetik / Synthetic polymer
• Polimer yang terhasil secara semula jadi dan • Polimer yang dihasilkan oleh manusia

dapat diperoleh daripada alam sekeliling. melalui tindak balas kimia di makmal.
Polymers that are naturally available and can be Man-made polymer through chemical reactions in
obtained from surroundings nature.
• Contoh / Example laboratories.
• Contoh / Example
Polimer / Polymer Monomer / Monomer
Polimer / Polymer Monomer / Monomer

Kanji / Starch Glukosa / Glucose Polistirena Stirena
Polystyrene Styrene

Selulosa / Cellulose Glukosa / Glucose Polipropena Propena
Polypropene Propene

5 Terdapat tiga jenis polimer, iaitu polimer termoplastik, polimer termoset dan polimer elastomer.
There are three types of polymers, which are thermoplastic polymers, thermosetting polymers and elastomer polymers.

6 Tindak balas pempolimeran dapat dibahagikan kepada dua jenis, iaitu pempolimeran penambahan dan
pempolimeran kondensasi.
Polimerisation reaction can be divided into two types, which are addition polymerisation and condensation polymerisation.
Tindak balas pempolimeran
Polymerisation reaction

Pempolimeran Penambahan Pempolimeran Kondensasi
Addition Polymerisation Condensation Polymerisation
• Melibatkan sekurang-kurangnya dua jenis
Berlaku apabila monomer yang mempunyai ikatan monomer yang berbeza.
kovalen ganda dua antara dua atom karbon, C = C Involves at least two different types of monomers.
bertindak balas antara satu sama lain. • Dua kumpulan berfungsi yang terlibat dalam
Occurs when monomers that have double covalent bonds tindak balas.
between two carbon atoms, C = C react with one another. Two functional groups that take part in the reaction.

59 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

Kimia Tingkatan 5 Bab 4

4.1 Polimer
Polymer

Buku teks: m.s 144 – 150

1 Nyatakan istilah bagi pernyataan-pernyataan di bawah dengan betul. TP 1 OP2
State the terms for the statements below correctly.

(a) Polimer dapat diregangkan dan kembali ke bentuk asal selepas Polimer elastomer
dilepaskan. Elastomer polymer
Polymers that can be stretched and return to their original shape when

released.

(b) Molekul berantai panjang yang terhasil daripada pencantuman Polimer
banyak ulangan unit asas. Polymer
A long chain molecule that is produced from a combination of many
repeating basic units.
PENERBIT MAHIR SDN. BHD.
(c) Polimer yang dapat diacu berulang kali selepas dipanaskan. Polimer termoplastik
Polymer that can be repeatedly remoulded upon heating. Thermoplastic polymer

(d) Polimer yang tidak dapat diacu semula selepas dipanaskan. Polimer termoset
Polymer that cannot be remoulded after heating. Thermosetting polymer

2 Lengkapkan jadual di bawah. TP 3 OP4 Nama polimer
Complete the table below. Name of polymer

Nama monomer Formula struktur Polietena
Name of monomer Structural formula Polyethene

(a) Etena Monomer Polimer Polipropena
Ethene Monomer Polymer Polypropene

HH HH
II II
CC —C—C—
II II
HH H Hn

(b) Propena H CI H3 H CI H3
Propene I I

CC –— C — C –—
II II
HH HH n

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) 62

Kimia Tingkatan 5 Bab 5

BAB Kimia Konsumer dan Industri

5 Consumer and Industry Chemistry

Tema Teknologi Bidang Kimia
Theme Technology in Chemistry

NOTA EFEKTIF

5.1 Minyak dan Lemak
Oils and Fats

1 Minyak dan lemak merupakan ester yang terhasil melalui tindak balas pengesteran antara asid lemak
dan gliserol (propan-1,2,3-triol).
Oils and fats are esters produced through the esterification reaction between fatty acids and glycerol (propan-1,2,3-triol).

HO
HPENERBIT MAHIR SDN. BHD.O I II
I II H – C – O – C – R1
H – C – OH HO – C – R1 O
I O II
H – C – OH + II H – C – O – C – R2 + 3H2O
I HO – C – R2 O
H – C – OH O II
I II H – C – O – C – R3
H HO – C – R3 I
H

Gliserol Asid lemak Lemak
Glycerol Fatty acids Fat

2 Minyak dan lemak mempunyai ciri-ciri yang berbeza.
Oils and fats have different characteristics.

Minyak Aspek Lemak
Oils Aspect Fats
Sumber
Tumbuhan Source Haiwan
Plants Keadaan fizik pada suhu bilik Animals
Physical state at room temperature
Cecair Pepejal
Liquid Kandungan asid lemak Solid
Peratus asid lemak tak tepu Content of fatty acids
yang tinggi Peratus asid lemak tepu yang
High percentage of unsaturated Takat lebur tinggi
fatty acids Melting point
Rendah High percentage of saturated fatty
Low acids
Tinggi
High

Minyak jagung, Contoh Keju, mentega
minyak kelapa sawit Example Cheese, butter

Corn oil, palm oil

3 Terdapat dua jenis lemak, iaitu lemak tepu dan lemak tak tepu.
There are two types of fats which are saturated fats and unsaturated fats.

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) 74

3 Tujuan Teknologi Hijau adalah bagi memastikan Kimia Tingkatan 5 Bab 5
kecekapan pengurusan sisa, pengurangan
pembebasan gas rumah hijau dan 6 Sisa air terutamanya daripada industri mungkin
penyingkiran air sisa yang lebih bersih. mengandungi bahan-bahan kimia berbahaya
The aim of Green Technology is to ensure the efficiency of yang sukar untuk terurai secara biologi. Oleh
waste management, reduction of greenhouse gases itu, air sisa ini memerlukan kaedah olahan yang
emission and removal of cleaner wastewater. sistematik.
Wastewater especially from industries may contain
4 Pengurusan sisa melibatkan semua masyarakat hazardous chemicals which are difficult to decompose
untuk memainkan peranan bagi menjayakan biologically. Therefore, it needs systematic treatments.
pengurusan sisa terutamanya sisa pepejal.
Waste management involves all communities to play a role 7 Kaedah Olahan Larutlesapan Tapak
in making the waste management especially solid waste Pelupusan adalah salah satu pendekatan
become success. Teknologi Hijau untuk merawat air sisa.
Kaedah ini menggunakan prinsip elektrolisis
5 Air sisa merupakan bahan buangan berbentuk yang juga dikenali sebagai proses
cecair terbahagi kepada sisa domestik, air elektropenggumpalan.
larian stormwater dan air sisa industri. Landfill Leachate Treatment Method is one of the
Wastewater is a liquid waste which can be divided into Green Technology approaches to treat wastewater. This
domestic waste, stormwater runoff and industrial method uses electrolysis principle which also known as
wastewater. electrocoagulation process.
PENERBIT MAHIR SDN. BHD.
5.1 Minyak dan Lemak
Oils and Fats

Buku teks: m.s 166 – 168

1 Nyatakan maksud bagi: TP 1 OP2
State the meaning of:
(a) lemak tepu

saturated fat

Lemak yang mengandungi asid lemak tepu / Fats containing saturated fatty acids

(b) lemak tak tepu
unsaturated fat

Lemak yang mengandungi asid lemak tak tepu / Fats containing unsaturated fatty acids

2 (a) Tuliskan persamaan berserta formula struktur bagi tindak balas untuk menghasilkan lemak. TP 2 OP3
Write the equation together with structural formula for the reaction to produce fat.

O HO
H II I II
I H – C – O – C – R1
H – C – OH HO – C – R1 O
I O II
+ II H – C – O – C – R2 + 3H2O
H – C – OH HO – C – R2 O
I O
H – C – OH II – O II – R3
H – C – C
I HO – C – R3 I
H H

Gliserol Asid lemak Lemak
Glycerol Fatty acids Fat

(b) Namakan tindak balas yang terlibat. TP 2 OP3
Name the reaction involved.

Pengesteran / Esterification

79 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

Kimia Tingkatan 5 Kertas Model

Kertas Model

1KERTAS 4 Rajah 2 menunjukkan susunan radas untuk
menentukan formula empirik oksida logam G.
Jawab semua soalan. Diagram 2 shows the set up of apparatus to determine
Answer all questions. the empirical formula of oxide of metal G.

1 Antara berikut, yang manakah merupakan PENERBIT MAHIR SDN. BHD.PenutupLogam G
molekul? Lid Metal G
Which of the following is a molecule?
A Neon Mangkuk
Neon pijar
B Bromin Crucible
Bromine
C Argentum Rajah 2
Silver Diagram 2
D Nitrogen dioksida
Nitrogen dioxide Apakah logam G? C Ferum
What is metal G? Iron
2 Rajah 1 menunjukkan satu model atom. A Aluminium
Diagram 1 shows a model of an atom. D Stanum
Aluminium Tin
Elektron
Electron B Argentum
Silver
Nukleus
mengandungi 5 Antara berikut, yang manakah ciri-ciri istimewa
proton dan neutron logam peralihan?
Nucleus containing Which of the following are the special characteristics
proton and neutron of transition elements?

Rajah 1 I Mengkonduksi elektrik
Diagram 1 Conduct electricity

Siapakah yang memperkenalkan model ini? II Bertindak sebagai mangkin
Who introduced this model? Act as catalyst
A Neils Bohr
B John Dalton III Mempunyai takat lebur yang rendah
C James Chadwick Has low melting point
D Ernest Rutherford
IV Membentuk sebatian berwarna
3 Antara bahan berikut, yang manakah merupakan Form coloured compound
suatu unsur?
Which of the following substances is an element? A I dan II
A Air I and II
Water
B Argon B I dan III
Argon I and III
C Etanol
Ethanol C II dan IV
D Naftalena II and IV
Naphthalene
D III dan IV
III and IV

95 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

JAWAPAN

1BAB Keseimbangan Redoks PENERBIT MAHIR SDN. BHD. tindak balas pengoksidaan. Nilai E0 Ag+ lebih
Redox Equilibrium positif daripada nilai E0 Cu2+. Ag+ adalah agen
pengoksidaan yang lebih kuat daripada Cu2+. Ag+
1.1 Pengoksidaan dan Penurunan mempunyai keupayaan yang lebih tinggi untuk
Oxidation and Reduction menerima elektron dan membentuk Ag. Ag+
1 Tindak balas pengoksidaan dan penurunan yang berlaku mengalami tindak balas penurunan.
Reaction occurs. The E0 value of Cu is more negative
secara serentak. than the E0 value of Ag. Cu is a stronger reducing agent
Oxidation and reduction reaction that occur simultaneously. than Ag. Cu has higher tendency to release electrons
2 (a) (i) Mg: Meningkat daripada 0 kepada +2 / and form Cu2+. Cu undergoes oxidation reaction. The E0
value of Ag+ is more positive than the E0 value of Cu2+.
Increases from 0 to +2 Ag+ is a stronger oxidising agent than Cu2+. Ag+ has
O: Menurun daripada 0 kepada −2 / higher tendency to receive electron and form Ag. Ag+
undergoes reduction reaction.
Decreases from 0 to −2. (b) Tindak balas tidak berlaku. Nilai E0 Ag lebih
(ii) Zn: Meningkat daripada 0 kepada +2 / positif daripada nilai E0 Zn. Ag adalah agen
penurunan yang lebih lemah daripada Zn. Ag
Increases from 0 to +2 mempunyai keupayaan yang lebih rendah untuk
Cu: Menurun daripada +2 kepada 0 / membebaskan elektron dan membentuk ion Ag+.
Ag tidak mengalami tindak balas pengoksidaan.
Decreases from +2 to 0 Nilai E0 Zn2+ lebih negatif daripada nilai E0
(iii) Br: Meningkat daripada −1 kepada 0 / Ag+. Zn2+ adalah agen pengoksidaan yang lebih
lemah daripada Ag+. Zn2+ mempunyai keupayaan
Increases from −1 to 0 yang lebih rendah untuk menerima elektron dan
Cl: Menurun daripada 0 kepada −1 / membentuk Zn. Zn2+ tidak mengalami tindak balas
penurunan.
Decreases from 0 to −1 Reaction does not occur. The E0 value of Ag is more
(iv) Fe: Meningkat daripada +2 kepada +3 / positive than the E0 value of Zn. Ag is a weaker reducing
agent than Zn. Ag has lower tendency to release
Increases from +2 to +3 electron and form Ag+. Ag does not undergoes oxidation
Br: Menurun daripada 0 kepada −1 / reaction. The E0 value of Zn2+ is more negative than the
E0 value of Ag+. Zn2+ is a weaker oxidising agent than
Decreases from 0 to −1 Ag+. Zn2+ has lower tendency to receive electrons and
(v) C: Meningkat daripada 0 kepada +4 / form Zn. Zn2+ does not undergoes reduction reaction.
(c) Tindak balas berlaku. Nilai E0 Mg lebih negatif
Increases from 0 to +4 daripada nilai E0 Cu. Mg adalah agen penurunan
O: Menurun daripada 0 kepada −2 / yang lebih kuat daripada Cu. Mg mempunyai
keupayaan yang lebih tinggi untuk membebaskan
Decreases from 0 to −2 elektron dan membentuk ion Mg2+. Mg mengalami
(b) (i) Bahan yang dioksidakan: Plumbum // Pb tindak balas pengoksidaan. Nilai E0 Cu2+ lebih
positif daripada nilai E0 Mg2+. Cu2+ adalah agen
Oxidised substance: Lead // Pb pengoksidaan yang lebih kuat daripada Mg2+. Cu2+
Bahan yang diturunkan: Ion argentum // Ag+ mempunyai keupayaan yang lebih tinggi untuk
Reduced substance: Silver ion // Ag+ menerima elektron dan membentuk Cu. Cu2+
(ii) Agen pengoksidaan: Ion argentum // Ag+ mengalami tindak balas penurunan.
Oxidising agent: Silver ion // Ag+ Reaction occurs. The E0 value of Mg is more negative
Agen penurunan: Plumbum // Pb than the E0 value of Cu. Mg is a stronger reducing agent
Reducing agent: Lead // Pb than Cu. Mg has higher tendency to release electrons
(iii) Pb mengalami pengoksidaan dengan and form Mg2+. Mg undergoes oxidation reaction. The
membebaskan elektron untuk membentuk E0 value of Cu2+ is more positive than the E0 value of
Pb2+ manakala Ag+ mengalami penurunan Mg2+. Cu2+ is a stronger oxidising agent than Mg2+. Cu2+
dengan menerima elektron untuk has higher tendency to receive electrons and form Cu.
membentuk atom Ag. Cu2+ undergoes reduction reaction.
Pb undergoes oxidation by releasing electrons
to form Pb2+ while Ag+ undergoes reduction by
receiving electron to form atom Ag.

1.2 Keupayaan Elektrod Piawai
Standard Electrode Potential
1 (a) Tindak balas berlaku. Nilai E0 Cu lebih negatif

daripada nilai E0 Ag. Cu adalah agen penurunan
yang lebih kuat daripada Ag. Cu mempunyai
keupayaan yang lebih tinggi untuk membebaskan
elektron dan membentuk Cu2+. Cu mengalami

J1 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

(d) Tindak balas tidak berlaku. Nilai E0 Zn lebih 1.4 Sel Elektrolisis
positif daripada nilai E0 Mg. Zn adalah agen
penurunan yang lebih lemah daripada Mg. Zn Electrolytic Cell
mempunyai keupayaan yang lebih rendah untuk
membebaskan elektron dan membentuk ion Zn2+. 1 (a) ✗
Zn tidak mengalami tindak balas pengoksidaan.
Nilai E0 Mg2+ lebih negatif daripada nilai E0 (b) ✓
Zn2+. Mg2+ adalah agen pengoksidaan yang lebih
lemah daripada Zn2+. Mg2+ mempunyai keupayaan (c) ✓
yang lebih rendah untuk menerima elektron dan
membentuk Mg. Mg2+ tidak mengalami tindak (d) ✗
balas penurunan.
Reaction does not occur. The E0 value of Zn is more (e) ✓
positive than the E0 value of Mg. Zn is a weaker
reducing agent than Mg. Zn has lower tendency to (f) ✓
release electrons and form Zn2+. Zn does not undergo
oxidation reaction. The E0 value of Mg2+ is more 2 (a) Kation/ Cation Anion/ Anion
negative than the E0 value of Zn2+. Mg2+ is a weaker
oxidising agent than Zn2+. Mg2+ has lower tendency to (i) Zn2+ Cl−
receive electrons and form Mg. Mg2+ does not undergoes
reduction reaction. Anod/ Anode (C) Katod/ Cathode (C)

(ii) Cl− Zn2+

(iii) 2Cl− → Cl2 + 2e− Zn2+ + 2e− → Zn

(iv) Gas hijau Pepejal kelabu
kekuningan terbentuk
terbebas
Grey solid is formed
Greenish-yellow gas
is released
PENERBIT MAHIR SDN. BHD.
1.3 Sel Kimia (v) Gas klorin Pepejal zink
Chlorine gas Zinc solid

Voltaic Cell (vi) Pengoksidaan Penurunan
Oxidation Reduction
1 (a) Terminal negatif / Negative terminal: Ferum/ Iron

Terminal positif / Positive terminal: Argentum/ (b) Kation/ Cation Anion/ Anion
(i) Al3+ O2−
Silver

(b) Fe (p/s) | Fe2+ (ak/aq, 1.0 mol dm−3) ||

Ag+ (ak/aq, 1.0 mol dm−3) | Ag (p/s) Anod/ Anode (C) Katod/ Cathode (C)

(c) (i) Fe (p/s) → Fe2+ (ak/aq) + 2e− (ii) O2− Al3+

(ii) Ag+ (ak/aq) + e− → Ag (p/s) (iii) 2O2− → O2 + 4e− Al3+ + 3e− → Al

(d) = (+0.80) – (−0.44)

= +1.24 V (iv) Gas tidak berwarna Pepejal kelabu
terbebas terbentuk
2 (a) Terminal negatif/ Negative terminal:
Colourless gas is Grey solid is formed
Zn / Zn2+ released

Terminal positif/ Positive terminal:

Ag+ / Ag (v) Gas oksigen Pepejal aluminium

Notasi sel/ Cell notation: Oxygen gas Aluminium solid

Zn (p/s) | Zn2+ (ak/aq, 1.0 mol dm–3) || Ag+ (vi) Pengoksidaan Penurunan
Oxidation Reduction
(ak/aq, 1.0 mol dm–3) | Ag (p/s)

(b) Terminal negatif/ Negative terminal: (c) Kation/ Cation Anion/ Anion

Br− / Br2 (i) Cu2+, H+ SO42−, OH−
Terminal positif/ Positive terminal:
Cl2 / Cl− Anod/ Anode (C) Katod/ Cathode (C)
Notasi sel/ Cell notation:




Pt (p/s) | Br− (ak/aq, 1.0 mol dm–3), Br2 (ii) SO42−, OH− Cu2+, H+
(ak/aq, 1.0 mol dm–3) || Cl2 (ak/aq, 1.0 mol dm–3), (iii) OH− Cu2+
Cl− (ak/aq, 1.0 mol dm–3) | Pt (p/s)
(iv) Nilai E0 OH− lebih
(c) Terminal negatif/ Negative terminal: negatif daripada Nilai E0 Cu2+ lebih
positif daripada H+
Cu / Cu2+ SO42–
E0 value of Cu2+ is
Terminal positif/ Positive terminal: E0 value of OH− is more
negative than SO42– more positive than H+
Fe3+ / Fe2+

Notasi sel/ Cell notation: (v) 4OH− →
O2 + 2H2O + 4e−
Cu (p/s) | Cu2+ (ak/aq, 1.0 mol dm–3) || Fe3+ Cu2+ + 2e− → Cu

(ak/aq, 1.0 mol dm–3), Fe2+ (ak/aq, 1.0 mol dm–3)

| Pt (p/s). (vi) Gas tidak berwarna Pepejal perang

terbebas terbentuk

Colourless gas is Brown solid is

released formed

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J2

PENERBIT MAHIR SDN. BHD.