SEJARAH TINGKATAN 3

MODULE

GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
SEJARAH

CIRI EKSKLUSIF 3TINGKATAN

Nota KSSM
Latihan & Aktiviti PBD
Peta Pemikiran Dr. Mahdi Shuid
Sudut KBAT Umi Saidatul Arryennah Madsah
Tugasan Kerja Projek/Kajian Kes CikguAdies
Komik Sejarah

KOD QR

Jawapan

KANDUNGAN

KEDATANGAN KUASA BARAT 1
4
BAB 1 6
6
1.1 Kestabilan dan Kemakmuran Negara Kita 8
1.2 Faktor Kedatangan Kuasa Barat ke Negara Kita 16
1.3 Persaingan Kuasa Barat untuk Mendapatkan Tanah Jajahan 20
1.4 Perbezaan Strategi Kuasa Barat untuk Menguasai Negara Kita 20
Praktis Bab 1 22
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD. 23
PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI SELAT 30
32
Bab 2 34
35
2.1 Peluasan Kuasa British di Pulau Pinang, Singapura dan Melaka 36
2.2 Perjanjian London 1824 dan Kesannya Terhadap Alam Melayu 44
2.3 Pembentukan Negeri-negeri Selat 45
2.4 Pentadbiran Negeri-negeri Selat 46
Praktis Bab 2 47
49
PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU BERSEKUTU 57

Bab 3

3.1 Kekayaan Hasil Bumi di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang
3.2 Peluasan Kuasa British di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang
3.3 Pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu
3.4 Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu
Praktis Bab 3

PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU TIDAK BERSEKUTU

Bab 4

4.1 Pemerintahan Kesultanan Melayu di Perlis, Kedah, Kelantan, Terengganu dan Johor
4.2 Peluasan Kuasa British di Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu
4.3 Peluasan Kuasa British di Johor
4.4 Sistem Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu
Praktis Bab 4

PENTADBIRAN BARAT DI SARAWAK DAN SABAH

Bab 5

5.1 Latar Belakang Pemerintahan Tempatan di Sarawak dan Sabah

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) iii

5.2 Peluasan Kuasa Dinasti Brooke di Sarawak 60
5.3 Peluasan Kuasa Syarikat Borneo Utara British di Sabah 62
5.4 Bentuk Pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah 64
Praktis Bab 5 67

KESAN PENTADBIRAN BARAT TERHADAP EKONOMI DAN SOSIAL 75
76
Bab 6 77
78
6.1 Pengenalan Ekonomi Moden oleh Kuasa Barat di Negara Kita 81
6.2 Pentadbiran Barat Berkaitan dengan Ekonomi
6.3 Kesan Ekonomi Akibat Pentadbiran Barat di Negara Kita
6.4 Kesan Sosial Akibat Perkembangan Ekonomi di Negara Kita
Praktis Bab 6
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN 89
92
Bab 7 94
96
7.1 Matlamat dan Bentuk Penentangan Masyarakat Tempatan 97
7.2 Sistem Pentadbiran Barat Memberikan Kesan Terhadap Kuasa Pemerintahan dan Kehidupan

Masyarakat Tempatan
7.3 Penentangan Masyarakat Tempatan Terhadap Kuasa Barat
7.4 Kesan Penentangan Masyarakat Tempatan
Praktis Bab 7

KEBIJAKSANAAN RAJA DAN PEMBESAR MELAYU MENANGANI 106
CABARAN BARAT 108
111
Bab 8 115
116
8.1 Reaksi Pemerintahan Negeri-negeri Melayu Utara dan Johor Terhadap Tindakan Barat
8.2 Tindakan Raja Melayu dalam Menangani Cabaran Barat
8.3 Usaha Pembesar Melayu dalam Pemodenan Negeri
8.4 Keberkesanan Peranan Pemerintah Tempatan dalam Menangani Cabaran Barat
Praktis Bab 8

PENILAIAN AKHIR TAHUN
JAWAPAN

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) iv

BAB

1 Kedatangan Kuasa Barat

NOTA bestari Kestabilan
1 Negara Malaysia merupakan sebuah negara yang
Kestabilan dan Kemakmuran Negara
1.1 Kita mempraktikkan sistem pemerintahan beraja.
Pengenalan 2 Sistem pentadbiran, sistem perundangan dan
1 Kestabilan sistem pemerintahan dan pentadbiran
struktur sosial masyarakat pula disusun dengan
di Malaysia merupakan hasil kebijaksanaan sistematik supaya hubungan luar dapat dijalankan
pemerintah. dengan berkesan.
2 Sumber hasil bumi dan alam yang digunakan untuk 3 Corak sistem pemerintahan negara kita telah
membangunkan ekonomi akan mendatangkan dipengaruhi oleh pembentukan susun lapis
kemakmuran kepada negeri. masyarakatnya.
3 Puncak kemakmuran ialah perkembangan dan 4 Sistem pemerintahan beraja diwarisi oleh
kegemilangan intelektual. Kesultanan Melayu Melaka.
5 Negeri Sabah dan Sarawak pula mempunyai sistem
pemerintahan masyarakat tempatan yang lebih
awal.
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
Sultan
(Negeri)
• Pentadbiran diketuai oleh raja dan menjadi lambang kedaulatan negara.
• Baginda dibantu oleh kerabat diraja dan pembesar.

Pembesar
(Jajahan/Daerah)
• Pembesar peringkat jajahan/daerah dilantik oleh sultan.
• Mereka melaksanakan tugas untuk menjaga kemakmuran, keamanan,
kestabilan dan membantu mengekalkan kedaulatan negeri.

Penghulu
(Mukim)
• Kampung ialah satu unit yang kecil dalam sistem pentadbiran.
• Diketuai oleh Penghulu atau Penggawa.
• Berperanan menyampaikan arahan daripada raja dan pembesar kepada
orang kampung.

Sistem Pemerintahan Beraja

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 1

Anak Buah dan Buapak Lembaga Undang Yamtuan Besar
Ibu Soko atau Yang di-
Pertuan Besar
BAB 1
Sistem Pemerintahan di Negeri Sembilan
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
Sistem Pemerintahan Kemakmuran
di Sarawak 1 Kekayaan hasil bumi dan sumber alam daripada

Sistem Kesukuan Sistem Kesultanan hasil galian, kesuburan tanah, sumber makanan,
kelautan, flora dan fauna telah menyebabkan negara
Sistem Pemerintahan di Sarawak kita terkenal sehingga di persada antarabangsa.
Sistem Pemerintahan 2 Sumber hasil bumi dan sumber alam kita berjaya
di Sabah diperdagangkan ke peringkat dunia adalah hasil
daripada kemunculan pusat perdagangan yang
strategik.
3 Kemuncak kemakmuran negara kita ialah
perkembangan kegiatan intelektualan dan
persuratan.

Hasil Bumi dan Hasil Alam

• Kaya dengan bijih timah, emas dan perak.
• Aktiviti yang dilakukan oleh masyarakat
setempat:
(a) Melombong bijih timah: kaedah
mendulang dan melampan. Kaedah ini
Sistem Sistem Sistem Ketua dilakukan di lembah sungai.
Kesukuan Kesultanan Bebas (b) Melombong emas

Sistem Pemerintahan di Sabah • Dikenali sebagai pusat pengeluaran sumber
hasil hutan misalnya rempah ratus, damar
dan rotan.
• Hutan rimba di negeri-negeri Melayu,
Perundangan Sarawak dan Sabah terkenal dengan hasil
• Undang-undang bertulis seperti Hukum Kanun hutan yang dijual kepada pedagang China,
Jepun, Siam dan India seperti:
Melaka, Hukum Kanun Pahang dan Undang- (a) kayu-kayuan (e) getah jelutung
Undang 99 Perak. (b) rotan (f) kayu gaharu
• Undang-undang tidak bertulis dikenali sebagai (c) kapur barus (g) kayu cendana
adat misalnya Adat Perpatih. (d) damar
• Peraturan hidup dan undang-undang • Negara kita juga kaya dengan hasil laut
berdasarkan hukum adat di Sarawak dan seperti sirip ikan yu, timun laut, rumpai laut
Sabah telah diamalkan secara tradisi serta dan mutiara.
turun-termurun melalui kepercayaan suku
masing-masing. Memanfaatkan Hasil Alam
• Sifat yang kreatif dan berkemahiran tinggi oleh
Hubungan Luar
• Hubungan dengan negara luar dan aspek masyarakat tempatan berjaya menghasilkan
kraf tangan yang indah dan menarik.
ekonomi, politik dan sosial boleh membentuk • Tikar atau bakul yang dianyam daripada
kestabilan negara kita. daun mengkuang, daun pandan, daun
• Hubungan dengan pedagang British dan nipah dan buluh.
Belanda berjaya dimanfaatkan oleh pemimpin • Masyarakat Melayu juga mahir dalam
negara kita untuk kepentingan negeri masing- bertukang kayu, membuat perahu,
masing. membuat perabot daripada rotan dan
• Hubungan diplomatik yang berjaya dijalin menempa alat senjata tradisional.
dapat meluaskan pengaruh, melindungi • Kegiatan menenun kain pua dan menyulam
daripada ancaman musuh, memajukan selendang juga dijalankan di Sarawak.
ekonomi negeri dan menstabilkan sistem
pemerintahan.

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 2

Sistem Ekonomi
1 Terdapat sistem ekonomi yang teratur yang dikendalikan oleh masyarakat di negara kita.
2 Mereka bijak mengeksploitasi sumber alam semula jadi untuk memajukan ekonomi dan memakmurkan

kehidupan serta melibatkan diri dalam bidang perdagangan.
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
Perdagangan BAB 1• Pelabuhan yang terletak di muara sungai merupakan tempat yang
dan Pelabuhan strategik untuk melakukan kegiatan perdagangan.

• Pelabuhan Johor, Kedah, Klang dan Melaka telah menjadi pusat
pengumpulan barangan dari Timur dan Barat.

• Syahbandar pula dilantik bagi mengurus pelabuhan.

Timbang, Sukat dan Ukur

Masyarakat Melayu Orang Melayu telah Bagi timbangan emas
menggunakan sukatan menggabungkan sistem dan perak, orang Melayu
seperti kepul, leng, kal, timbangan dari pedagang mengambil timbangan
cupak dan gantang. China yang memakai sistem pedagang India.
1 leng = 2 kepul kati, tahil dan pikul. 12 saga = 1 mayam
1 kal = 2 leng 16 tahil = 1 kati 16 mayam = 1 bungkal
1 cupak = 4 kal 100 kati = 1 pikul 12 bungkal = 1 kati
1 gantang = 4 cupak

Sukatan baharu muncul seperti auns, paun, tan dan gelen setelah British
datang menjajah Alam Melayu.

Mata Wang • Bermula dengan sistem barter kemudian digunakan mata wang
logam yang diperbuat daripada timah dan emas.

• Idea menggunakan mata wang daripada logam timah atau emas
telah disebar luas sehingga mengeluarkan mata wang mengikut
negeri masing-masing.

Sistem • Cukai ialah bayaran yang dikenakan ke atas hasil perlombongan,
Percukaian pertanian, hasil hutan dan perdagangan.

• Cukai ialah sumber pendapatan pemerintah dan akan disalurkan
untuk memakmurkan negeri.

Kegiatan Keintelektualan
1 Dalam kehidupan masyarakat tempatan, pendidikan memainkan peranan yang penting.
2 Pendidikan dapat melahirkan individu yang berakhlak mulia, berkelakuan sopan, bertatasusila, berdikari dan

berhemah tinggi.
3 Sistem pendidikan dibahagikan kepada pendidikan formal dan tidak formal.

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 3

THINK

⎧ • Pendidikan awal atau asuhan keluarga.
⎧ ⎪⎪Pendidikan Tidak • Pendidikan tidak formal diberikan melalui pantun, syair,
⎪⎪⎪⎪ ⎩⎪⎨⎪Formal peribahasa, pepatah, pantang larang, cerita rakyat.

• Di Sarawak, pendidikan diberikan melalui cerita lisan yang
berkaitan amalan dan kepercayaan etnik.

• Di Sabah, pendidikan berbentuk kemahiran seperti
berternak, bersawah, bertukang dan memanjat akan
diajarkan.

⎪
⎪
Sistem ⎨ ⎧ • Bercorak Islam dan menekankan ilmu keagamaan.
Pendidikan ⎪ ⎪ • Istana – hal pentadbiran negara dan sistem politik.
⎪ ⎪ • Masjid dan surau – pengajian cara bacaan dalam solat
⎪ ⎪ dan tajwid serta mempelajari hadis, fekah dan usuludin.
⎪
⎪ • Pendidikan pondok – mengajar al-Quran, ilmu hadis dan
⎪
⎩ ⎪ bahasa Arab.
⎪ • Madrasah – mempunyai sukatan pelajaran, dilaksanakan
⎨ secara kelas, mempunyai tahap permulaan, pertengahan
⎪ dan pengkhususan.
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.Pendidikan
Formal

⎪ • Sarawak – pendidikan dijalankan di masjid dan sekolah
⎪ agama. Kumpulan etnik Islam akan mempelajari agama

Islam oleh guru al-Quran, imam dan lebai.

⎪ • Sabah – pendidikan amat terhad. Etnik agama Islam akan
⎪ diajar membaca al-Quran dan belajar menulis tulisan Jawi
⎩ di surau, pondok dan rumah guru agama.

4 Bahasa Melayu dikenali sebagai bahasa ilmu dan 2 Syarikat ini diberi hak monopoli dalam
bahasa lingua franca dalam dunia perdagangan di perdagangan rempah di Kepulauan Melayu oleh
Alam Melayu. Kerajaan British.

5 Bahasa Melayu juga digunakan untuk 3 Kestabilan dan kemakmuran negara kita telah
menyampaikan ilmu agama dan ilmu pengetahuan menyebabkan kuasa-kuasa Barat berminat untuk
yang tinggi. memilik kekayaan tersebut.

6 Penulisan karya kesusasteraan juga berkembang 4 Penjajahan Eropah dan Sepanyol telah membawa
misalnya para cendekiawan banyak menghasilkan mereka ke Asia serta berjaya membina empayar
kitab dan karya kesusasteraan yang bermutu perdagangan dan menguasai jalan perdagangan di
tinggi. Lautan Hindi.

7 Contohnya Tuhfat al-Nafis, Gurindam Dua Belas, 5 Pada abad ke-16, Sepanyol menjadi saingan utama
Misa Melayu dan Hikayat Datuk Merpati Jepang. sebagai kuasa penjajah dan diikuti oleh kuasa
Belanda, British dan Perancis pada abad ke-17
Faktor Kedatangan Kuasa Barat ke untuk merebut kekayaan tanah jajahan di seberang
1.2 Negara kita laut.
Pengenalan
1 Syarikat Hindia Timur Inggeris (SHTI) ditubuhkan (Rujuk peta dalam buku teks muka surat 10 untuk
perjalanan kedatangan kuasa Barat ke Alam Melayu.)
di England pada tahun 1600.

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 4

Kedatangan Kuasa Barat pada Abad Ke-16

• Berminat dengan rempah-ratus,
minyak wangi, emas, perak, batu
permata, gading dan hasil hutan.

• Orang Barat perlukan barangan
mewah dari China seperti
teh, sutera dan tembikar.

Barangan
Mewah
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD. • Angin monsun barat daya dan
BAB 1timur laut menentukan masa bagi
setiap pelayaran.
• Untuk mendapatkan
kemudahan seperti
bekalan air, membaiki
kapal dan
memudahkan kapal
berlabuh.
Pelabuhan

Persinggahan

• Negara Pusat Agama
China perlukan Kristian
emas, perak,
bijih timah dan Pengumpulan • Agama
rempah-ratus. Barangan penting dalam
penjajahan.
• Memerlukan pusat
pengumpulan bahan • Matlamat ialah
mentah tempatan yang kekayaan, keagamaan
terletak di tengah-tengah dan kemasyhuran.
laluan perdagangan di antara
India dan China.

Kedatangan Kuasa Barat pada Abad Ke-17 dan Kesuburan • Mempunyai iklim yang sesuai.
Abad Ke-18 Tanah dan • Tanah yang luas dan subur
Revolusi Perindustrian Kekayaan
• Berlaku di Britain sejak abad ke-17. Industri untuk tanaman berorientasikan
• Negara-negara Eropah seperti Jerman dan Perancis Mengetin eksport.
• Tanaman getah, tebu,
menjadi negara perindustrian pada tahun 1870. tembakau dan padi.
• Dasar kuasa-kuasa Barat berubah corak dengan • Kaya juga dengan hasil bumi
seperti bijih timah, bijih besi,
mencari pusat perdagangan dan menguasai tanah emas, petroleum dan arang
jajahan yang dapat membekalkan bahan-bahan batu.
mentah. • Ciptaan baharu di Amerika
• Revolusi Perindustrian membolehkan barangan Syarikat yang memerlukan
dikeluarkan secara besar-besaran bagi mendapatkan bijih timah, iaitu industri
keuntungan yang maksimum. mengetin makanan dan
minuman, membuat bumbung
Kedatangan Kuasa Barat pada Abad Ke19 dan rumah dan tong minyak.
Abad Ke-20 • Harga bijih timah melambung
tinggi.
Aktiviti Penerangan • Permintaan bijih timah
Perkembangan • Menambahkan permintaan dari negeri-negeri Melayu
Industri Kereta bertambah dengan pesat.
untuk getah asli.
• Getah asli merupakan bahan

penting dalam perusahaan
penebat barangan elektrik.

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 5

PembukaanBAB 1 • Menghubungkan Pelabuhan turut menyertai perlumbaan mendapatkan tanah
Terusan Suez Said di Laut Mediterranean jajahan.
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD. dan Suez di Laut Merah telah 4 Contohnya:
Ciptaan Kapal mempercepatkan urusan (a) Perancis meluaskan kuasanya di Indochina
Wap perdagangan.
Persaingan dan merancang membina terusan di Segenting
Kuasa Barat • Perdagangan di Alam Melayu Kra.
dan benua Eropah semakin (b) Rusia ingin membuka petempatan di Sungai
Ciptaan bertambah. Salang.
Telegraf (c) Jerman berusaha mendapatkan Pulau
Slogan “Beban • Dapat membawa muatan yang Langkawi.
Orang Putih” banyak, perjalanannya lebih (d) Amerika Syarikat ingin bertapak di
cepat dan menjimatkan kos. Terengganu.
(e) Keluarga Brooke menguasai Sarawak dan
• Penghantaran barangan telah memperluas kawasan pemerintahan
dagangan semakin mudah dan sehingga ke sempadan Brunei.
murah. (f) Syarikat Borneo Utara British (SBUB)
membeli wilayah Sabah daripada Sultan Sulu
• Wujud kuasa Barat lain seperti dan Sultan Brunei.
Britain, Jerman, Perancis, (g) Belanda ingin mendapatkan Kepulauan
Sepanyol dan Amerika Syarikat Hindia Timur.
dalam aktiviti penaklukan (h) Portugis berusaha mendapatkan Timor Leste.
kawasan atau wilayah. (i) British menjadikan Kesultanan Brunei sebagai
sebuah negeri naungan British.
• Menganggap semakin luas (j) Sepanyol menakluki Kesultanan Sulu.
jajahan, maka semakin tinggi (Rujuk peta dalam buku teks: muka surat 16)
sanjungan yang diperoleh.
Perbezaan Strategi Kuasa Barat untuk
• Membolehkan ahli perniagaan 1.4 Menguasai Negara Kita
di benua Eropah dan Amerika Pengenalan
Syarikat menghubungi ejen di 1 Kuasa Barat menggunakan pelbagai strategi seperti
Tanah Melayu dengan cepat.
berdiplomasi dan bersifat agresif untuk menguasai
• Slogan ini bermaksud negara kita.
tanggungjawab dan tugas 2 Portugis menggunakan strategi menyerang bagi
mereka adalah untuk menjatuhkan Kesultanan Melayu Melaka.
membantu dan memberikan 3 Belanda pula menggunakan strategi serangan
kesejahteraan kepada peribumi fizikal, perjanjian dan pakatan kuasa Barat
di wilayah jajahan. manakala British menggunakan strategi bersifat
diplomasi berdasarkan isu dan faktor setempat.
• Kuasa Perancis menggunakan 4 Dasar campur tangan bermaksud British
muslihat “Tugas Menyebarkan melibatkan diri secara langsung dalam pentadbiran
Tamadun” kepada penduduk di negeri-negeri Melayu.
dunia bukan Barat yang 5 Pedagang Negeri-negeri Selat mendesak
dianggap mundur. British supaya campur tangan dan melindungi
kepentingan pelaburan mereka.
Persaingan Kuasa Barat untuk 6 Kerajaan British telah menghantar Andrew Clarke
1.3 Mendapatkan Tanah Jajahan untuk memaksa pemerintah tempatan menerima
naungan dan campur tangan British.
Pengenalan 7 British menggunakan pelbagai strategi sekali gus
1 Kuasa Barat berlumba-lumba meluaskan kuasa meluaskan kuasanya di negeri-negeri Melayu,
Sarawak dan Sabah.
untuk mendapatkan tanah jajahan bagi menjaga
kepentingan ekonomi mereka.
2 Mereka membina empayar. Empayar yang muncul
pada ketika itu ialah Sepanyol, Britain, Belanda,
Perancis dan Rusia.
3 Jerman, Itali, Belgium dan Amerika Syarikat

Galeri
Info

Terusan Suez memendekkan perjalanan kerana tidak perlu mengelilingi benua Afrika, iaitu Tanjung Harapan
yang mengambil masa selama 12,400 batu.Terusan Suez hanya mengambil masa selama 8000 batu sahaja.

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 6

Strategi Kuasa Barat untuk Meluaskan Kuasa di Negara Kita
Strategi Belanda untuk Menguasai Negara Kita
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
BAB 1THINK

⎧ Serangan • Berperang dengan penduduk Pulau Pangkor dan Kuala
⎪ Fizikal
⎪ ⎧ Perak disebabkan dasar monopoli bijih timah.
⎪ ⎪ • Berperang dengan angkatan Selangor dan Rembau
⎪
⎨ kerana bimbang penguasaan Selangor ke atas Selat
⎪
⎪ ⎨ Melaka.
⎪ ⎪ • Berperang dengan Johor disebabkan berlaku perselisihan
⎪ ⎩ berkaitan perdagangan.
⎩
Strategi Perjanjian • Mengadakan perjanjian dengan Perak pada tahun 1650
Belanda
⎧ untuk mendapatkan bijih timah.
untuk ⎨ • Mengadakan perjanjian dengan Selangor pada tahun
Menguasai ⎩ 1786 dan Sultan Ibrahim bersetuju menjual bijih timah.
Negara Kita

Pakatan • Mengadakan pakatan dengan Johor untuk mengalahkan

⎧ Portugis di Melaka pada tahun 1641.
⎨ • Mengadakan pakatan dengan British dan bersetuju
⎩ memeterai Perjanjian Inggeris-Belanda 1824.

Strategi British untuk Menguasai Negara Kita

Manipulasi • British mendapatkan Singapura.
• British campur tangan ke atas negeri Perak melalui isu perebutan takhta.
• Kejadian lanun merompak kapal dagang di Selangor menyerang rumah api

di Tanjung Rachado.
• Konflik antara dua pembesar di Sungai Ujong, Negeri Sembilan.

Ugutan/ • Mengugut/Mendesak agar sultan menerima Residen British di Selangor dan
Desakan Pahang bagi menasihati pentadbiran negeri masing-masing.

• James Brooke mendesak Sultan Brunei dan menuntut diiktiraf sebagai Raja
Sarawak.

Tipu Helah • British mendapatkan Pulau Pinang melalui tipu helah.
• Francis Light melakukan tipu helah terhadap Sultan Kedah.

Perjanjian • British mendesak Sultan Perak, Sultan Selangor,Yamtuan Seri Menanti dan
Sultan Pahang memeterai perjanjian menerima naungan British.

• Sultan Brunei bersetuju mengiktiraf James Brooke menjadi Raja Sarawak yang
merdeka.

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 7

BAB 1Pakatan• British mendapatkan Melaka dan Belanda mendapatkan Bangkahulu melalui
Perjanjian Inggeris-Belanda 1824.
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
Pajakan • British meluaskan pengaruhnya ke atas Sabah melalui pajakan dan
pemberian piagam SBUB.

Serangan • British menyerang Naning supaya Dol Said tunduk kepada kekuasaan British
Fizikal di Melaka.

• British membedil Kuala Terengganu dan meminta Sultan Omar tidak
mencampuri masalah perang saudara di Pahang serta masalah takhta
Sultan Mahmud di Lingga.

Praktis Bab 1

Bahagian A (Soalan Padanan)
1 Pilih maklumat berkaitan kuasa Barat dengan pernyataan yang betul.

KUASA BARAT PERNYATAAN
(a) British
(b) Rusia ingin bertapak di Terengganu
(c) Jerman
(d) Amerika Syarikat berusaha mendapatkan Pulau
(e) SBUB Langkawi
berhasrat membuka
petempatan di Ujung Salang
menjadikan Kesultanan Brunei
sebagai negeri naungan

menakluki Kesultanan Sulu

(f) Sepanyol membeli wilayah Sabah
(g) Portugis
berusaha mendapatkan Timor
Leste

(7 markah)

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 8

Bahagian B (Soalan Bervisual)
1 Namakan kedudukan kuasa Barat pada Peta Eropah berikut.
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
BAB 1(a) (b)
(c)

(e) (d)

(a) Britain (d) Sepanyol
(b) Belanda (e) Portugal
(c) Perancis

S.P. 7.1.3 Menganalisis persaingan antara kuasa Barat untuk mendapatkan tanah jajahan. (5 markah)

K. 7.1.7 Membincangkan kepentingan berwaspada terhadap unsur yang boleh menggugat kedaulatan negara. 5
5
K. 7.1.8 Merumuskan kebijaksanaan berfikiran strategik untuk berjaya dalam kehidupan.

TP 1 Menyatakan secara ringkas kedatangan kuasa Barat. Menguasai
Belum Menguasai
TP 2 Menjelaskan dengan contoh tentang kedatangan kuasa Barat ke negara kita.
Menguasai
Belum Menguasai

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 9

Bahagian C (Struktur Efektif)
1 Lengkapkan ukuran timbang, sukat dan ukur mengikut nilai yang betul.
BAB 1
Timbangan Nilai
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.(a) 1 leng 2 kepul
(b) 1 kal 2 leng
(c) 1 cupak 4 kal
(d) 1 gantang 4 cupak
(e) 16 tahil 1 kati
(f) 100 kati 1 pikul
(g) 12 saga 1 mayam
(h) 16 mayam 1 bungkal
(i) 12 bungkal 1 kati

(9 markah)

S.P. 7.1.1 Menerangkan kestabilan dan kemakmuran negara kita.

2 Lengkapkan jadual tentang faktor dan kesan kedatangan kuasa Barat ke negara kita.

Faktor Kesan
(a) Revolusi perindustrian Barangan dikeluarkan secara besar-besaran.

(b) Perkembangan industri kereta Menambahkan permintaan untuk getah asli.

(c) Industri mengetin pesat Harga bijih timah melambung tinggi.

(d) Ciptaan telegraf Membolehkan ahli perniagaan di benua Eropah dan Amerika
(e) Pembukaan Terusan Suez Syarikat menghubungi ejen atau wakil mereka di Tanah Melayu
dengan cepat.
Mempercepatkan urusan perdagangan.

(f) Ciptaan Kapal Wap Membawa muatan banyak, perjalanan lebih cepat dan menjimatkan
kos.

(6 markah)

S.P. 7.1.2 Menghuraikan faktor kedatangan kuasa Barat ke negara kita.

K. 7.1.5 Menjelaskan kepentingan memanfaatkan sumber kekayaan negara kita.

TP 2 Menjelaskan dengan contoh tentang kedatangan kuasa Barat ke negara kita. Menguasai 15
Belum Menguasai

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 10

Bahagian D (Penguasaan i-Think)
Lengkapkan peta i-Think di bawah dengan jawapan yang betul.

1 Kuasa-kuasa Barat menggunakan pelbagai strategi untuk menguasai negara kita sama ada secara
diplomasi dan bersifat agresif.

Bandingkan strategi Belanda dan British untuk menguasai negara kita dalam peta buih berganda
berikut. Buku Teks hal 19
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
BAB 1(a)Berlaku(a)
Mengadakan perubahan Mendesak sultan

perjanjian politik, memeterai
ekonomi dan
dengan Perak. sosial di negara perjanjian.

kita.

(b) BELANDA Strategi BRITISH (b)
Berperang dengan Kuasa Barat Menyerang dan
Menakluki
penduduk Negara Kita membedil negeri.

tempatan.

(c) (c)
Mengadakan Mengadakan

pakatan dengan pakatan dengan

British. Belanda.

Sumber alam
dieksploitasi

S.P. 7.1.3 Menganalisis persaingan antara kuasa Barat untuk mendapatkan tanah jajahan. (6 markah)
6
S.P. 7.1.4 Menunjukkan perbezaan strategi kuasa Barat untuk menguasai negara kita.

K. 7.1.7 Membincangkan kepentingan berwaspada terhadap unsur luar yang boleh menggugat kedaulatan negara.

K. 7.1.8 Merumuskan kebijaksanaan berfikiran strategik untuk berjaya dalam kehidupan.

TP 4 Mencerakinkan maklumat tentang kedatangan kuasa Barat secara sistematik. Menguasai
Belum Menguasai

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 11

2 Sebagai rakyat Malaysia yang cakna terhadap sejarah negara, jelaskan iktibar yang dapat diambil untuk
memastikan kestabilan dan kemakmuran negara terjamin. Tuliskan jawapan anda dalam peta bulatan
berikut. Buku Teks hal 2-21
BAB 1
(f) Pemimpin mestilah (a) Kepentingan semangat
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD. berwibawa. juang yang tinggi
menghalang penjajah.


(b) Pemimpin mesti berani,
yakin dan bersemangat
juang.


Iktibar

(e) Bekerjasama memajukan (c) Menghargai kestabilan
ekonomi negara. dan kemakmuran negara.





(d) Bersiap siaga menangani
ancaman negara luar

demi mengekalkan

kedaulatan negara.

S.P. 7.1.3 Menganalisis persaingan antara kuasa Barat untuk mendapatkan tanah jajahan. (6 markah)

K. 7.1.7 Membincangkan kepentingan berwaspada terhadap unsur luar yang boleh menggugat kedaulatan negara. 6
6
K. 7.1.8 Merumuskan kebijaksanaan berfikiran strategik untuk berjaya dalam kehidupan.

TP 5 Membuat penilaian tentang kedatangan kuasa Barat ke negara kita. Menguasai
Belum Menguasai
TP 6 Menjana idea untuk mengekalkan kedaulatan negara dari ancaman luar.
Menguasai
Belum Menguasai

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 12

Bahagian E ( Komik Sejarah )
1 Pada tahun 1650, Belanda telah memeterai perjanjian dengan Sultan Perak untuk mendapatkan bijih

timah.
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
BAB 1BelandaSultan Perak

Berikan sebab Belanda berbuat demikian.
•  Sebagai permulaan menguasai tanah Melayu.

•  Tidak mahu kuasa asing lain mendapatkan bijih timah di Perak.

•  Bijih timah merupakan bahan mentah yang penting kepada Belanda.

(3 markah)

Bahagian F (Sudut Kbat)

1 Apakah tujuan penggunaan senjata di atas oleh pihak Belanda?
• Mendapatkan tanah jajahan.

• Menewaskan musuh.

• Menakut-nakutkan musuh.

(3 markah)

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 13

Bahagian G (Soalan Objektif)
Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1 Rajah berikut berkaitan dengan tugas
seorang pembesar dalam pemerintahan dan
pentadbiran negeri.
BAB 1 Apakah X? C Perundangan
A Kesultanan D Perdagangan
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD. B Kepercayaan

X 6 Ibu Soko merupakan individu yang
•  Mentadbir jajahan dan daerah. mengetahui, memahami dan menghafal adat
•  Membantu mengekalkan kedaulatan dan asal usul kelompok kekeluargaan yang
diwakilinya.
negeri. Ibu Soko terlibat dengan pemilihan dan
pelantikan
A Anak Buah. C Lembaga.
Apakah X? B Buapak. D Undang.
A Sultan C Penghulu
B Pembesar D Pengawal istana 7 Maklumat berikut berkaitan dengan
tanggungjawab rakyat kepada negara.
2 Manakah antara berikut berkaitan dengan
penghulu (mukim) dalam pentadbiran Masyarakat Melayu membuat perabot
kerajaan Melayu? daripada rotan dan menempa alat senjata
I Menyampaikan arahan daripada raja tradisional.
II Mengetuai pentadbiran negeri dan Berdasarkan pernyataan tersebut, apakah nilai
kawasan yang dapat dicontohi sebagai rakyat Malaysia
III Membantu mengekalkan kedaulatan yang bertanggungjawab kepada negara?
negeri A Inovatif mengubah idea asal
IV Unit paling kecil dalam sistem B Kreatif dalam mencipta
pemerintahan C Memanfaatkan hasil alam
A I dan II C II dan III D Tabah menghadapi cabaran
B I dan IV D III dan IV

3 Undang-undang tidak bertulis juga dikenali 8 Kaedah yang digunakan untuk melombong
bijih timah dan emas ialah dengan cara
sebagai I mendulang.
A adat. C hikayat.
B enakmen. D ordinan. II mengorek.
III membakar.
IV melampan.
4 Contoh undang-undang bertulis yang tepat A I dan II C II dan III
ialah B I dan IV D III dan IV
A Adat Perpatih.
B Adat Temenggung. 9 Kewujudan pendidikan formal dan tidak
C Hukum Kanun Melaka. formal membuktikan kegiatan
D Tradisi lisan. berlaku dalam kalangan masyarakat negara
kita.
5 Rajah berikut berkaitan sistem pemerintahan A ekonomi
di Sabah. B keintelektualan
C persuratan Melayu
Sistem pemerintahan di Sabah D penterjemahan

Sistem Sistem X Sistem Ketua 10 Abad ke-16 merupakan zaman kegemilangan
Kesukuan Bebas kuasa Portugis dan Sepanyol.
Antara faktor kedatangan kuasa Barat ke
negara kita pada abad ke-16 ialah

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 14

A barangan mewah. A Barangan dikeluarkan secara besar-
B revolusi perindustrian. besaran
C industri mengetin. GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.B Dasar kuasa-kuasa Barat tetap dan tidak
D slogan ‘Beban Orang Putih’. BAB 1berubah corak
11 Pada pendapat anda, bagaimanakah C Pencarian pusat perdagangan
negara kita berperanan sebagai pelabuhan dikurangkan untuk menjimatkan kos
persinggahan pada abad ke-16? D Kuasa-kuasa Barat menutup peluang
A Menjadi tempat pedagang bertukar wang untuk pasaran ke luar wilayah

asing 14 Antara yang berikut manakah barangan yang
B Menjadi pelabuhan yang membekalkan dibawa dari China?
A Gaharu C Rempah
bahan mentah B Rotan D Sutera
C Menyediakan perkhidmatan seperti air
15 Apakah maksud slogan ‘Tugas Menyebarkan
dan makanan Tamadun’ yang digunakan oleh kuasa
D Menyediakan perkhidmatan menyewa Perancis?
A Tanggungjawab negara sendiri untuk
kapal membangunkan tamadun
12 Apakah kelebihan kerajaan Alam Melayu B Tanggungjawab penduduk dunia untuk
menyebarkan tamadun
menjadi pelabuhan persinggahan pada abad C Tugas Barat memberikan kesejahteraan
ke-16? peribumi di wilayah jajahan mereka
A Membekalkan bahan untuk membuat D Tugas sebagai Ketua Negara harus digalas
dengan baik untuk kesejahteraan bersama
kapal pedagang
B Membolehkan kerajaan Alam Melayu 16 Antara kesan pembukaan Terusan Suez dan
penciptaan kapal wap terhadap Alam Melayu
berkembang maju pada abad ke-19 termasuklah
C Mempercepatkan hubungan diplomatik A peningkatan taraf hidup penduduk
tempatan.
dengan kerajaan luar B penambahan pelaburan pemodal Eropah.
D Memudahkan urusan perluasan kuasa C sistem pendidikan moden diperkenalkan.
D kepesatan industri tempatan.
kerajaan-kerajaan lain
13 Antara yang berikut, manakah yang berkaitan

dengan Revolusi Perindustrian yang berlaku
di Britain sejak abad ke-17?

Bahagian H ( Kajian Kes/Tugasan Kerja Projek)
Perkembangan yang berlaku di Eropah semasa Revolusi Perindustrian turut merubah lanskap
politik dan ekonomi di Alam Melayu.
Bincangkan.

Buat kajian dan hasilkan rencana berkaitan Revolusi Perindustrian.
Panjang rencana anda hendaklah tidak kurang 300 patah perkataan.
Tugasan anda hendaklah mengandungi perkara-perkara berikut:
1 Tajuk rencana
2 Nama penulis
3 Kandungan

(a) Maksud dan latar belakang Revolusi Perindustrian.
(b) Penemuan baharu semasa Revolusi Perindustrian.
(c) Kaitan Revolusi Perindustrian dengan Alam Melayu.
(d) Membuat rumusan.
(e) Menyenaraikan sumber rujukan.

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 15

MODULE MODULE PERFECT SEJARAH TINGKATAN 3

Siri Module PERFECT dihasilkan sesuai untuk penggunaan guru dan murid di dalam kelas
atau di rumah. Kandungan buku ini adalah mesra murid dan mudah untuk digunakan. Latihan
dan aktiviti yang ditulis adalah berdasarkan buku teks dan Dokumen Standard Kurikulum dan
Pentaksiran (DSKP) terkini.

Latihan dan aktiviti yang pelbagai bentuk membolehkan murid menguasai sepenuhnya
kemahiran dalam topik yang dipelajari. Selain itu, penerapan soalan berunsurkan Kemahiran
Berfikir Aras Tinggi (KBAT), Pembelajaran Abad ke-21 dan peta pemikiran akan dapat
meningkatkan daya pemikiran murid secara tidak langsung. Terdapat juga bahan-bahan yang
dimuatkan dalam kod QR bertujuan sebagai rujukan tambahan untuk murid.
GLOBAL MEDIASTREET SDN. BHD.
Judul-judul dalam siri ini

Subjek TINGKATAN
1 2 3 45
Bahasa Melayu
Bahasa Inggeris
Matematik
Sains
Sejarah
Geografi

Semenanjung Malaysia (WM) : RM8.50

Sabah & Sarawak (EM) : RM8.90

ISBN 978-967-0057-75-0

15, Jalan 9/152, Taman Perindustrian OUG, 9 789670 057750
Batu 6 1/2,Jalan Puchong, 58200 Kuala Lumpur.
Tel: +603 7783 6309 Faks : +603 7783 9089
E-mel: [email protected]
www.mediastreet.com.my