OPS A+ Premium Sejarah Ting 3

• MAHDI SHUID
• UMI SAIDATUL
ARRYENNAH BT MADSAH
• CIKGUADIES

SEJARAH

Nota BONUS GURU Tingkatan
Aktiviti Berteraskan DSKP
Sudut KBAT Suplemen Guru 3
Praktis Bab
Aktiviti i-THINK e-RPH KSSM
Tugasan Kerja Projek/Kajian Kes
Komik Sejarah

Imbas kod QR di dalam buku untuk mendapatkan bahan tambahan:
• Jawapan

KANDUNGAN

KEDATANGAN KUASA BARAT 1
4
BAB 1 6
6
1.1 Kestabilan dan Kemakmuran Negara Kita 8
1.2 Faktor Kedatangan Kuasa Barat ke Negara Kita 16
1.3 Persaingan Kuasa Barat untuk Mendapatkan Tanah Jajahan 20
1.4 Perbezaan Strategi Kuasa Barat untuk Menguasai Negara Kita 20
Praktis Bab 1 22
GLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHD 23
PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI SELAT 30
32
Bab 2 34
35
2.1 Peluasan Kuasa British di Pulau Pinang, Singapura dan Melaka 36
2.2 Perjanjian London 1824 dan Kesannya Terhadap Alam Melayu 44
2.3 Pembentukan Negeri-negeri Selat 45
2.4 Pentadbiran Negeri-negeri Selat 46
Praktis Bab 2 47
49
PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU BERSEKUTU 57

Bab 3

3.1 Kekayaan Hasil Bumi di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang
3.2 Peluasan Kuasa British di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang
3.3 Pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu
3.4 Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu
Praktis Bab 3

PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU TIDAK BERSEKUTU

Bab 4

4.1 Pemerintahan Kesultanan Melayu di Perlis, Kedah, Kelantan, Terengganu dan Johor
4.2 Peluasan Kuasa British di Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu
4.3 Peluasan Kuasa British di Johor
4.4 Sistem Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu
Praktis Bab 4

PENTADBIRAN BARAT DI SARAWAK DAN SABAH

Bab 5

5.1 Latar Belakang Pemerintahan Tempatan di Sarawak dan Sabah

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) iii

5.2 Peluasan Kuasa Dinasti Brooke di Sarawak 60
5.3 Peluasan Kuasa Syarikat Borneo Utara British di Sabah 62
5.4 Bentuk Pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah 64
Praktis Bab 5 67

KESAN PENTADBIRAN BARAT TERHADAP EKONOMI DAN SOSIAL 75
76
Bab 6 77
78
6.1 Pengenalan Ekonomi Moden oleh Kuasa Barat di Negara Kita 81
6.2 Pentadbiran Barat Berkaitan dengan Ekonomi
6.3 Kesan Ekonomi Akibat Pentadbiran Barat di Negara Kita
6.4 Kesan Sosial Akibat Perkembangan Ekonomi di Negara Kita
Praktis Bab 6
GLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHD
PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN 89
92
Bab 7 94
96
7.1 Matlamat dan Bentuk Penentangan Masyarakat Tempatan 97
7.2 Sistem Pentadbiran Barat Memberikan Kesan Terhadap Kuasa Pemerintahan dan Kehidupan

Masyarakat Tempatan
7.3 Penentangan Masyarakat Tempatan Terhadap Kuasa Barat
7.4 Kesan Penentangan Masyarakat Tempatan
Praktis Bab 7

KEBIJAKSANAAN RAJA DAN PEMBESAR MELAYU MENANGANI 106
CABARAN BARAT 108
111
Bab 8 115
116
8.1 Reaksi Pemerintahan Negeri-negeri Melayu Utara dan Johor Terhadap Tindakan Barat
8.2 Tindakan Raja Melayu dalam Menangani Cabaran Barat
8.3 Usaha Pembesar Melayu dalam Pemodenan Negeri
8.4 Keberkesanan Peranan Pemerintah Tempatan dalam Menangani Cabaran Barat
Praktis Bab 8

PENILAIAN AKHIR TAHUN
JAWAPAN

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) iv

BAB

2 Pentadbiran Negeri-negeri Selat

NOTA bestari

GLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHD
2.1 Peluasan Kuasa British di Pulau Pinang, Singapura dan Melaka

Pengenalan
1 British menggalakkan ekspedisi ke Timur untuk meningkatkan kekayaan melalui perdagangan pada abad ke-18.
2 British berusaha mendapatkan petempatan-petempatan baharu bagi menjamin kepentingan British di Timur

akibat persaingan dengan kuasa Barat seperti Belanda dan Perancis.
3 Penempatan strategik diperlukan bagi memenuhi keperluan perdagangan dan keselamatan British di Alam

Melayu.

Latar Belakang Pulau Pinang, Singapura dan Melaka sebagai Peluasan Kuasa British

Negeri Penerangan

Pulau • Merupakan wilayah Kesultanan Kedah dan menjadi tempat persinggahan pedagang dari Lingga
Pinang yang berdagang dengan Kedah.

• Menjadi pelabuhan dagang bagi daerah serantau terutama dengan Acheh.
• Batu Uban merupakan pelabuhan paling awal di Pulau Pinang dan sering dikunjungi oleh pedagang

Arab.

Singapura • Wilayah Kesultanan Johor Riau yang meliputi Pahang, Johor dan gugusan kepulauan Riau Lingga
sejak abad ke-16 hingga ke-19.

• Ditadbir oleh Temenggung Abdul Rahman yang tinggal di Singapura.
• Ladang-ladang gambir diusahakan oleh orang Cina dan Melayu di Singapura.
• Pemerintah Kesultanan Johor Riau ialah Sultan Abdul Rahman yang bersemayam di Lingga.

Melaka • Merupakan kerajaan Alam Melayu yang unggul pada abad ke-15.
• Melaka ditawan oleh Portugis.
• Menjadi tanah jajahan Belanda setelah Belanda mengalahkan Portugis pada tahun 1641-1824

dengan bantuan Kesultanan Johor Riau.
• Melaka menjadi pusat pengumpulan hasil bijih timah dari negeri-negeri Melayu. Betawi di Pulau

Jawa dijadikan sebagai pusat perdagangan utama di Alam Melayu oleh Belanda.

Peluasan Kuasa British di Pulau Pinang Kiosk
1 British melalui Syarikat Hindia Timur Inggeris Sejarah

(SHTI) yang bertapak di India berusaha Pembukaan negeri Pulau Pinang bukan dilakukan
mendapatkan petempatan baharu di Alam Melayu oleh Francis Light, sebaliknya melibatkan Raja Nan
berikutan perkembangan pesat perdagangan Intan yang dikenali sebagai Datuk Nakhoda Intan.
dengan China. Datuk Nakhoda Intan berasal dari Paya Kumbuh,
2 Untuk memenuhi keperluan British di Alam Sumatera Barat telah membuka Pelabuhan Batu
Melayu, Pulau Pinang merupakan tempat yang Uban dan membina penempatan di kawasan
strategik kerana terletaknya di utara Selat Melaka. berkenaan pada 1734 setelah diperkenan Sultan
Kedah. Untuk maklumat lebih lanjut, layari: https://
ms.wikipedia.org/wiki/Sejarah_Pulau_Pinang

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 16

Kedudukan Strategik Pulau Pinang Memenuhi Keperluan British

PusatGLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHDPelabuhan Pangkalan
Pengumpulan BAB 2PersinggahanTentera

Barang Memerlukan Sukar mengawal
pelabuhan petempatan British
British memerlukan persinggahan di di pantai timur India,
teh dari China yang laluan perdagangan iaitu di Madras.
mendapat pasaran di antara China dan Mempertahankan
di Eropah. China pula India. penempatan di India
memerlukan emas, daripada ancaman
perak, bijih timah dan Tempat membaiki tentera Perancis dan
rempah ratus sebagai kapal, mendapatkan menghadapi saingan
tukaran. bekalan minuman Belanda di Alam
dan makanan serta Melayu.
British memerlukan menunggu peralihan
pusat untuk angin monsun.
mengumpulkan
barangan yang
diperoleh di Alam
Melayu untuk
ditukarkan dengan
teh dari China.

Kronologi Pendudukan British di Pulau Pinang
1 Kesultanan Kedah tergugat kerana wujud persengketaan dalam negeri dan ancaman kuasa asing pada abad ke-

18.
2 Sultan Kedah berusaha mendapatkan bantuan ketenteraan daripada British untuk mempertahankan kedaulatan

negeri.
3 British telah melakukan tipu helah terhadap Kesultanan Kedah untuk menduduki negeri Pulau Pinang.

Perebutan Takhta Ancaman Siam Tipu Helah Francis Light
Kesultanan Kedah • Siam menuntut Menduduki Pulau Pinang
• Krisis perebutan taktha • Francis Light menyedari
kembali bunga emas
berlaku akibat Tunku daripada kerajaan kedudukan strategik
Abdullah dilantik sebagai Kedah semasa Pulau Pinang dan
Raja Muda Kedah tetapi pemerintahan Sultan berjanji akan memenuhi
tidak dipersetujui oleh Abdullah. syarat yang diminta oleh
Kerabat Diraja Kedah • Tindakan tersebut Sultan Kedah.
dan meminta bantuan berlaku kerana • Francis Light membuka
daripada Bugis di Selangor penghantaran bunga penempatan di
untuk menentang Sultan emas terhenti ekoran Pulau Pinang dan
Muhammad Jiwa. Perang Siam-Burma. menamakannya sebagai
• Baginda meminta bantuan • Sultan Kedah Prince Of Wales Island.
ketenteraan oleh SHTI berasa tergugat lalu • Penempatan ini
untuk mempertahankan memohon bantuan dinamakan Georgetown
kedaulatan negeri daripada SHTI dan bersempena dengan
daripada serangan Bugis. menawarkan Pulau nama Raja England.
• SHTI menghantar Pinang sebagai
Edward Monckton pangkalan sekiranya
berunding dengan Sultan melindungi Kedah
Muhammad Jiwa tetapi daripada ancaman
gagal kerana SHTI tidak Siam.
memberikan jaminan
untuk melindungi Kedah.

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 17

Negeri Penerangan Negeri-negeri Selat 1826
Melaka • Ditadbir oleh Residen Konsular. Pulau Pinang, Singapura dan Melaka digabungkan
(1824-1826) • Sistem Kapitan diteruskan bagi menjadi satu unit pentadbiran yang dinamakan Negeri-
negeri Selat.
mewujudkan keamanan antara
pelbagai komuniti. Galeri
• Suku-suku kaum diletakkan di Info
bawah seorang ketua kaum.
• Penghulu bertanggungjawab bagi Negeri Pulau Pinang, Singapura dan Melaka
masyarakat luar bandar. digabungkan untuk menyeragamkan dan
menjimatkan kos perbelanjaan pentadbiran.
GLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHD
Dapat menyaingi BAB 2Dapat menguasaiMenarik banyak
pelabuhan-pelabuhan keseluruhan Selat pedagang luar kerana

Belanda Melaka taraf pelabuhan
Penanaman modal bebas
Kepentingan
oleh pelabur luar Pembentukan Negeri- Menjadi pusat
berlaku dengan negeri Selat kepada pengumpulan

pantas British hasil-hasil

Menjadi pintu masuk
bagi buruh luar

Hubungan Negeri-negeri Selat dengan Negeri-negeri Melayu

Negeri-negeri Melayu Negeri-negeri Selat
• Memerlukan pelabuhan • Memerlukan hasil ekonomi

Negeri-negeri Selat untuk negeri-negeri Melayu
memperdagangkan hasil untuk memajukan
ekonomi. perdagangan.
• Melabur modal
memajukan
perlombongan bijih timah
di negeri Melayu.

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 21

Praktis Bab 2

Bahagian A (Soalan Padanan)
1 Padankan lokasi dan tokoh yang betul.

GLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHDLOKASI TOKOH
BAB 2(a) Johor dan SingapuraSultan Abdul Rahman
(b) Riau Lingga Sultan Hussein Muhammad Shah
(c) Pahang Sultan Muhammad Jiwa
(d) Kedah
Bendahara Tun Ali
(4 markah)

Bahagian B (Soalan Bervisual)
1 Negeri-negeri Selat merupakan unit pentadbiran yang dibentuk oleh British untuk mengukuhkan

penguasaan terhadap tiga buah negeri.
Lengkapkan maklumat yang berkaitan pembentukan Negeri-negeri Selat.

Negeri-negeri Selat Maklumat
(a)
• Ditadbir pada asalnya oleh Francis Light sebagai pesuruhjaya yang
Pulau Pinang
bertanggungjawab kepada Gabenor Jeneral British di India.
• Memperoleh status pelabuhan bebas dan menguasai perdagangan

dengan negeri-negeri Melayu. persendirian

• Perdagangan dikuasai oleh pedagang .
gabenor
• Seorang dilantik sebagai ketua pentadbir Pulau Pinang.

(b) • Ditadbir oleh Residen yang bertanggungjawab kepada Leftenan
Singapura
Gabenor British di Bangkahulu, Sumatera.
• Diisytiharkan sebagai pelabuhan bebas pada tahun 1823.

• Menjadi pusat pertemuan pedagang persendirian mengumpulkan hasil
China
perdagangan untuk diperdagangkan dengan .

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 23

(c) • Ditadbir oleh Residen Konsular .
Melaka • Sistem Kapitan diteruskan dengan tujuan mewujudkan keamanan

dalam komuniti kaum.

• Suku-suku kaum diletakkan di bawah seorang ketua kaum yang berperanan
penegak undang-undang
sebagai .
BAB 2
• Bagi masyarakat luar bandar, jawatan tersebut diserahkan kepada
GLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHDpenghulu
.

(14 markah)

S.P. 7.2.3 Membincangkan pembentukan Negeri-negeri Selat.

K. 7.2.6 Menghuraikan kepentingan pentadbiran yang sistematik dalam memajukan negara.

TP 1 Memerihalkan maklumat berkaitan Negeri-negeri Selat. Menguasai 14
Belum Menguasai 14
TP 2 Menjelaskan dengan contoh yang sesuai tentang peluasan pengaruh Barat di Negeri-negeri Selat.
Menguasai
Belum Menguasai

Bahagian C (Struktur Efektif)
1 Lengkapkan jawapan yang betul pada tempat kosong di bawah.

FAKTOR kesan
(a) British berundur dari (a) Menghakis kedaulatan

Sumatera dan Raja-raja Melayu kerana
menyerahkan Bangkahulu perjanjian dibuat tanpa merujuk
kepada Belanda. Raja-raja Melayu.

(b) Petempatan tidak boleh Faktor (b) Alam Melayu terbahagi kepada
dibuka di Kepulauan Riau dan Kesan dua lingkungan pengaruh
dan Kepulauan lain di selatan Perjanjian
Singapura. London 1824 Barat.
terhadap
(c) Belanda mengiktiraf Alam Melayu (c) Perpecahan empayar
British Kesultanan Johor Riau
petempatan di
(d) Penguasaan Selat Melaka
Singapura. oleh British sehingga
mewujudkan entiti geopolitik
(d) Belanda menyerahkan Melaka baharu yang dikenali sebagai
Tanah Melayu di bawah British.
dan jajahan takluknya kepada (10 markah)
British
dan tidak

membuka petempatan di
Tanah Melayu .

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 24

Bahagian E ( Komik Sejarah)

GLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHDPulau Pinang
BAB 2
Melaka Singapura

1 Pulau Pinang merupakan salah sebuah negeri yang disatukan oleh British menjadi Negeri-negeri
Selat. Sehingga kini, Pulau Pinang masih popular dalam kalangan pelancong dari dalam dan dari luar
negara.
Pada pandangan anda, mengapakah Pulau Pinang masih menjadi tarikan para pelancong dari dalam
dan dari luar negara?
• Georgetown diisytiharkan sebagai Tapak Warisan Dunia oleh UNESCO pada tahun 2008.

• Banyak tapak sejarah seperti Fort Cornwallis.

• Pantai yang cantik seperti Batu Feringghi.

• Pelbagai makanan seperti buah pala, nasi kandar dan sebagainya.
(4 markah)

Bahagian F (Sudut Kbat)
1 Kesukaran pengangkutan dari Pahang ke Lingga menjadi punca Tengku Hussein tidak dapat

menghadiri pemakaman ayahandanya, Sultan Mahmud Shah III.
Berikan komen anda.
• Pengangkutan seperti sampan dan berjalan kaki sahaja digunakan pada ketika ini dan mengambil masa

beberapa hari untuk sampai ke destinasi.
(3 markah)

Bahagian G (Soalan Objektif) 2 Antara negeri yang berada dalam kelompok
Jawab soalan-soalan di bawah ini. Negeri-negeri Selat (NNS) ialah
I Melaka. III Selangor.
1 Nama pelabuhan yang paling awal dibuka di II Pulau Pinang. IV Terengganu.
Pulau Pinang dan sering dikunjungi pedagang A I dan II C II dan III
Arab ialah B I dan IV D III dan IV
A Batu Uban.
B Butterworth.
C Pangkalan Weld.
D Dermaga Swettenham.

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 27

3 Antara kepentingan Negeri-negeri SelatBAB 2 Berdasarkan pernyataan tersebut, apakah
termasuklah kesan perjanjian tersebut?
A mewujudkan keamanan dalam komunitiGLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHDA Petempatan British di Singapura diiktiraf
kaum. B Bendera Union Jack dinaikkan di
B menjadi pusat pengumpulan hasil-hasil
dari Alam Melayu. Singapura
C memastikan pelabur dari Eropah tidak C Singapura diserahkan kepada British
mengaut keuntungan.
D menutup penguasaan British terhadap selamanya
laluan perdagangan. D Sultan dan Temenggung tidak menerima

4 Pilih maklumat yang benar tentang Singapura. bayaran pampasan
A Ditadbir oleh Francis Light di peringkat 8 Semasa pemerintahan Sultan Abdullah, Siam
awal sebagai Pesuruhjaya
B Memperoleh status pelabuhan bebas pada menuntut kembali penghantaran bunga emas
tahun 1787 daripada kerajaan Kedah. Sultan Kedah berasa
C Residen bertanggungjawab kepada tergugat dengan situasi tersebut.
Leftenan Gabenor British Apakah tindakan baginda selepas itu?
D Menggunakan sistem Kapitan untuk I Memohon bantuan SHTI
mewujudkan keamanan dalam komuniti II Menawarkan Pulau Pinang sebagai

5 Rajah berikut berkaitan tokoh yang terlibat pangkalan
dalam satu peristiwa. III Menandatangani perjanjian dengan
Perjanjian 6 Februari 1819
British
Stamford Temenggung Sultan X IV Melancarkan perang terhadap Siam
Raffles Abdul Rahman A I dan II
B I dan IV
Siapakah X? C II dan III
A Sultan Ahmad D III dan IV
B Sultan Abdul Rahman 9 Apakah kesan Perjanjian Persahabatan dan
C Sultan Hussein Keamanan British-Kedah pada 1 Mei 1791
D Sultan Mahmud terhadap British?
A Kuasa sultan hilang serta merta
6 Kesultanan Melayu Melaka merupakan B British menduduki Seberang Perai
kerajaan Alam Melayu yang unggul pada abad C British tidak mengiktiraf sultan
ke-15. D Kepentingan Pulau Pinang terjejas
Namun keunggulan tersebut tercalar apabila 10 Pendudukan Francis Light di Pulau Pinang
kuasa menawan pada tahun 1511. menandakan bermulanya kemasukan
A Belanda C Portugis kuasa British ke Tanah Melayu sehingga
B Jepun D Siam menyebabkan Pulau Pinang terpisah daripada
Kesultanan Kedah dan mencipta identiti
7 Maklumat berikut berkaitan dengan satu sebagai tanah jajahan British.
perjanjian. Apakah iktibar yang dapat diambil daripada
peristiwa tersebut?
Residen Singapura, John Crawfurd A Kepentingan mengamalkan sifat waspada
menandatangani perjanjian dengan Sultan B Bekerjasama memajukan negeri sendiri
Hussein dan Temenggung Abdul Rahman. C Sikap rajin berusaha perlu ada setiap

individu
D Tabah menghadapi dugaan yang

mendatang

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 28

BAB Pentadbiran Negeri-negeri

3 Melayu Bersekutu

NOTA bestari

3.1 Kekayaan Hasil Bumi di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang
Kekayaan Bijih Timah

1 Bijih timah ialah barang dagangan yang penting di negeri-negeri Melayu seperti di Perak, Negeri Sembilan,
Selangor dan Pahang sejak zaman Kesultanan Melayu Melaka.

2 Para pedagang dari seluruh Alam Melayu datang ke pelabuhan Melaka untuk mendapatkan bijih timah.
GLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHD
Perlombongan Bijih Timah Abad Ke-15

Peringkat Awal THINK
Perlombongan Bijih Timah

Diusahakan oleh orang Orang Melayu Perdagangan Pembesar Melayu
Melayu di lembah- melombong bijih dijalankan di bawah memperoleh kawasan
lembah sungai. timah untuk kegunaan pengawasan pembesar pegangan melalui surat
tempatan dan Melayu sebagai pemilik tauliah daripada sultan.
diperdagangkan. lombong.

Perlombongan Bijih Timah Abad Ke-16 hingga Abad Perlombongan Bijih Timah Abad Ke-18
Ke-17
Lokasi Perlombongan Negeri Penerangan
• Perak terkenal dengan hasil bijih timah sejak zaman Perak • Bijih timah dihasilkan oleh

Kesultanan Perak. pelombong-pelombong kecil Melayu
• Kegiatan perlombongan tertumpu di kawasan di kawasan Larut seperti Kerian,
Kurau, Larut, Terong dan Beruas.
sepanjang Sungai Perak dan anak sungai di daerah • Sultan Perak memeterai perjanjian
sekitar Kuala Kangsar dan Kelian Intan. menjual bijih timah dengan Belanda
• Perak merupakan pelabuhan utama dan sering di Melaka.
dikunjungi oleh Portugis. • Pengeluaran bijih timah semakin
• Acheh meletakkan Perak sebagai negeri naungannya merosot pada akhir abad ke-18 akibat
pada abad ke-16 dan abad-17. aktiviti penyeludupan bijih timah
• Untuk mendapatkan perlindungan Portugis di kepada pedagang Britsh di Pulau
Melaka, Perak menggunakan bijih timah sebagai Pinang.
bahan bernilai bagi membebaskan Perak daripada
naungan Acheh.

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 30

Negeri Penerangan Kuala • Menjadi pusat pengeluaran bijih timah
Selangor • Kekayaan bijih timah di Kuala Sungai Lumpur yang penting di Selangor menjelang
Lukut tahun 1860.
Selangor berjaya menarik minat
ramai pedagang luar. • Bijih timah dilombong di Ampang.
• Sultan Ibrahim dan Belanda • Kuala sungai yang menjadikan
menandatangani perjanjian penjualan
hasil bijih timah antara Selangor dan pertemuan di antara Sungai Klang dan
Belanda. Sungai Lumpur dijadikan pangkalan
untuk mengangkut bijih timah.
Perlombongan Bijih Timah Abad Ke-19 • Ramai orang Melayu dan Cina
mendirikan petempatan di kawasan
NegeriGLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHDPenerangan ini yang kemudiannya membentuk
Larut BAB 3• Bijih timah ditemui di Larut padabandar Kuala Lumpur.
• Lukut merupakan salah sebuah jajahan
Lembah tahun 1840-an. Kesultanan Selangor. Perlombongan
Kinta • Perlombongan bijih timah di Klian bijih timah mula diusahakan oleh
Raja Busu dengan membawa masuk
Jugra Pauh dan Klian Baru telah dimajukan pelombong Cina.
oleh pembesar Melayu Long Jaafar • Selepas kemangkatan Raja Busu, Raja
dan anaknya Ngah Ibrahim dengan Jumaat berjaya menjadikan Lukut
membawa masuk pelombong Cina. sebagai pusat perdagangan bijih timah
• Kuala Sepetang dijadikan sebagai yang terkenal.
pelabuhan untuk mengangkut bijih • Lukut pada tahun 1880 diserahkan
timah dari Perak ke Pulau Pinang. kepada daerah Sungai Ujong, Negeri
• Muncul sebagai pengeluar utama bijih Sembilan melalui rundingan antara
timah dunia pada akhir abad ke-19. Sultan Selangor bersama pemerintah
• Perkembangan bijih timah di kawasan Sungai Ujong.
ini menyebabkan kemunculan bandar • Kajang, Semenyih dan Beranang
Gopeng, Ipoh, Batu Gajah dan Kampar. menjadi sebahagian daripada wilayah
• Kemunculan bandar Papan dan Kesultanan Selangor.
Pangkalan Peguh hasil daripada usaha
Sultan Ismail memajukan kawasan Kekayaan Hasil Emas
baharu. 1 Perlombongan emas banyak bertumpu di negeri
• Jugra di daerah Langat dijadikan
sebagai pusat pentadbiran Kesultanan Pahang yang meliputi kawasan Raub.
Selangor. 2 Rekod China mencatatkan bahawa emas telah
• Jugra menjadi pusat pengutipan cukai
bijih timah untuk dibawa keluar menjadi eksport utama Pahang sejak abad ke-13
melalui Sungai Langat ke Melaka. manakala catatan Portugis mencatatkan bahawa
emas yang dihasilkan di Pahang diperdagangkan
di Melaka pada abad ke-16.

3 Perlombongan emas dilakukan di sekitar Sungai Tembeling, Sungai Jelai dan Sungai Semantan. Kawasan-
kawasan lain ialah Raub, Tui, Tersang, Selinsing, Penjom, Kechau dan Hulu Dong.

Kegiatan Perlombongan Emas di Pahang

Abad ke-16 dan ke-17 Abad ke-18 Abad ke-19
• Dijalankan oleh orang Melayu, • Menarik kehadiran orang • Perlombongan diusahakan oleh

Asli dan Minangkabau. Cina dari Kelantan, Perak dan orang Eropah akibat pemberian
• Mereka menggunakan kaedah Negeri Sembilan. konsesi oleh Sultan Ahmad.
• Mengunakan kaedah • Menggunakan kaedah lombong
mendulang dan melampan. melampan. dedah dan lombong bawah
tanah.

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 31

Pelaksanaan Sistem Residen Jabatan Kedudukan THINK
dan sistem sultan dan Nasihat British
Galeri bercorak British pembesar mesti diterima.
Info diperkenalkan. dikekalkan.
Sultan
Sistem Residen Peranan Ciri-ciri tidak boleh
diperkenalkan secara pembesar Sistem menggubal
rasmi di Perak (1874) digantikan Residen
selepas Perjanjian undang-
Pangkor dan kemudian dengan Residen undang
diperluaskan ke pegawai mengambil alih sendiri.
Selangor (1875),
Pahang (1887), dan British. pentadbiran
Negeri Sembilan (1895). pada peringkat
BAB 3 pembesar dan

GLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHD negeri.

3.3 Pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu
Pengenalan

British mengukuhkan kuasa di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang dengan membentuk Negeri-negeri
Melayu Bersekutu (NNMB) melalui Perjanjian Persekutuan 1895.

Ciri-ciri Negeri-negeri Melayu Bersekutu

Ciri-ciri
NNMB

Gabungan Perak, Negeri Sembilan, Selangor dan Pahang yang membentuk
sebuah persekutuan.

Residen Jeneral sebagai ketua pentadbiran kerajaan
persekutuan.

Kuala Lumpur menjadi pusat pentadbiran NNMB.
Raja Melayu menerima nasihat Residen Jeneral kecuali yang menyentuh agama

Islam dan adat Melayu.
Dikenali juga sebagai Persekutuan 1896.

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 34

Majlis Mesyuarat Persekutuan Pembentukan Durbar
• British menandatangani perjanjian dengan Raja- • Mendapatkan sokongan Raja-raja Melayu terhadap

raja Melayu bagi menubuhkan Majlis Mesyuarat NNMB.
Persekutuan pada tahun 1909. • Ahli Durbar terdiri daripada:
• Majlis ini berkuasa meluluskan undang-undang di
NNMB. –  Pesuruhjaya Tinggi British
• Memberi ruang British mengawal undang-undang –  Raja-raja Melayu
dan kewangan negeri serta memberikan kuasa –  Residen Jeneral
pentadbiran kepada Pesuruhjaya Tinggi British. –  Residen British
• Memberi kesan, iaitu menjejaskan kewibawaan
Raja-raja Melayu yang hanya diletakkan sebagai ahli Kiosk
biasa dalam majlis tersebut. Sejarah

Pesuruhjaya Durbar pertama diadakan di Kuala
Tinggi British Kangsar (1897). Mesyuarat Durbar
ini membincangkan agama, adat-
Residen Jeneral istiadat dan perkara yang berkaitan
orang Melayu. Untuk maklumat
lanjut, layari:www.arkib.gov.my/web/
guest/mesyuarat-durbar-negeri-
negeri-melayu-bersekutu-yang-
pertama-kuala-kangsar-julai 1897
BAB 3
Empat orang Raja Empat orang Empat Ahli Tidak Rasmi
GLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHDMelayuResiden (3 Eropah, 1 Cina)

Praktis Bab 3 Persekutuan
Tanah Melayu
Bahagian A (Soalan Padanan)
1 Padankan pernyataan yang betul. Wakil British

(a) Mempunyai kuasa seperti Durbar
seorang pegawai konsul. Residen

(b) Sistem pemerintahan British. (5 markah)
(c) Gabungan beberapa buah negeri

di bawah satu unit pentadbiran
yang mengandungi kerajaan
pusat dan kerajaan negeri.

(d) Suvarnabhumi yang bermaksud
Bumi Emas.

(e) Perhimpunan formal yang
berkaitan dengan hal ehwal
negara.

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 36

Bahagian B (Soalan Bervisual)
1 British mengukuhkan kuasa di Tanah Melayu dengan membentuk Negeri-negeri Melayu Bersekutu

(NNMB) melalui Perjanjian Persekutuan 1895. Pelbagai strategi British untuk campur tangan di
negeri-negeri Melayu sehingga memberi kesan termeterainya beberapa perjanjian.
Lengkapkan jadual yang berikut.

GLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHDA
BAB 3
D
C

B

Negeri-negeri Hasil Bumi Alasan British Campur Kesan
Melayu Bersekutu Bijih timah Tangan Perjanjian Pangkor 1874
A: Perak
Bijih timah Perang Larut melibatkan Perjanjian British-Sungai
B: Negeri Sembilan pergaduhan Ghee Hin dan Ujong 1874
Hai San dan perebutan takhta
Kesultanan Perak.

Persaingan pembesar
memungut cukai di Sungai
Linggi.

Bijih timah Perang Klang akibat Perjanjian British-Selangor
pertelingkahan kerabat diraja 1875
Selangor.
C: Selangor

Emas Kematian lelaki berbangsa Perjanjian British-Pahang 1887
Cina bernama Goh Hui yang
D: Pahang ditikam di perkarangan istana.


(8 markah)

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 37

Bahagian E (Komik Sejarah)

GLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHD
BAB 3
1 Mengapakah British memilih Pulau Seychelles sebagai tempat pembuangan tokoh- tokoh tersebut?
• Jauh dari Tanah Melayu.

• Kawasan tersebut ialah tanah jajahan British.

• Hukuman dianggap setimpal dengan apa yang tokoh tersebut lakukan.
(3 markah)

Bahagian F (Sudut KBAT)
1 James Wheeler Woodford Birch atau lebih dikenali sebagai J.W.W. Birch telah memegang jawatan

sebagai Residen British yang pertama di Perak pada tahun 1874. Tindak tanduk Birch dan kehadirannya
tidak menyenangkan orang-orang Melayu.

Pembunuhan Birch mungkin dapat dielakkan, jika beliau memiliki keperibadian yang terpuji.

Senaraikan dua keperibadian yang sepatutnya dimiliki Birch.
• Pandai berbahasa Melayu.

• Tahu adat resam dan budaya tempatan.

• Berunding berdasarkan dasar menang-menang.
(2 markah)

Bahagian G (Soalan Objektif)
Jawab soalan-soalan di bawah ini.

1 Apakah hasil bumi Perak yang menjadi 3 Antara kaedah tradisional melombong bijih
rebutan pihak British? timah ialah
A Arang batu C Bijih besi A melampan. C melebur.
B Emas D Bijih timah B menjala. D melombong.

2 Antara peranan Residen British ialah
menasihati Raja-raja Melayu dalam semua hal
ehwal pentadbiran kecuali berkaitan
I agama Islam.
II adat Melayu.
III percukaian.
IV hartanah.
A I dan II C II dan III
B I dan IV D III dan IV

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 41

4 Berdasarkan peta, apakah hasil utama negeri 8 Kaedah melombong emas di Pahang
yang bertanda tersebut pada abad ke-13? menunjukkan perubahan sejak abad ke-16
A Arang Batu sehingga abad ke-19.
B Bijih timah Apakah budaya sikap yang ditunjukkan
C Emas masyarakat masa lalu tentang perkara
D Getah tersebut?
I Rajin
5 Rajah berikut berkaitan situasi perlombongan II Inovasi
bijih timah di Perak. III Toleransi
Pertengahan abad ke-18 IV Tolak ansur
Bijih timah dikeluarkan oleh pelombong- A I dan II C II dan III
pelombong kecil. B I dan IV D III dan IV

Penghujung abad ke-18BAB 3 9 Pada pendapat anda, apakah kesan Perjanjian
Pengeluaran bijih timah merosot. Persahabatan dan Keamanan British-Kedah
Mengapakah situasi tersebut berlaku?GLOBAL MEDIHAASKTRCIEPETTASDN BHDpada 1 Mei 1791 terhadap British?
A Pertukaran kawasan lombong A Kuasa sultan hilang serta merta
B Peralihan kuasa pembesar B British menduduki Seberang Perai
C Penyeludupan bijih timah C British tidak mengiktiraf Sultan Kedah
D Perlombongan disekat D Kepentingan Pulau Pinang terjejas
6 Jadual berikut menunjukkan pembesar yang
membangunkan perlombongan bijih timah di 10 Pergaduhan pelombong Cina antara
Larut dan Jugra. kumpulan Ghee Hin dan Hai San adalah
Pilih pasangan yang tepat. untuk mempertahankan hak dan kepentingan
masing-masing.
Kesan tersebut membawa kepada Perang
A Klang. C Naning.
B Larut. D Perak.

Larut Jugra 11 Pilih pernyataan yang betul tentang peristiwa
manipulasi British di Selangor.
A Yap Ah Loy Raja Jumaat A Raja Mahadi tidak terlibat dalam Perang
Klang
B Long Jaafar Sultan Abdul Samad B Raja Abdullah mendapat sokongan
kumpulan Ghee Hin
C Sutan Puasa Ngah Ibrahim C Sultan Abdul Samad tidak memberikan
hak mentadbir Klang
D Abdullah Hukum Raja Abdullah D Putera Raja Sulaiman mentadbir Klang
sebelum Raja Abdullah
Mengikut rekod China, emas menjadi
eksport utama Pahang sejak abad ke-13. 12 British semakin mendesak Raja-raja Melayu
Menurut catatan Portugis, pada abad ke- di Selangor untuk menerima perlindungan
16 hasil emas Pahang diperdagangkan di daripada mereka dengan menggunakan dua
Melaka. alasan iaitu
7 Berdasarkan pernyataan tersebut, apakah I kawasan perlombongan yang terhad.
kegunaan emas kepada Sultan Pahang ketika II kegawatan ekonomi di Selangor.
itu? III rompakan kapal dagang British.
A Dijadikan hadiah kepada negeri-negeri IV serangan rumah api.
A I dan II C II dan III
lain B I dan IV D III dan IV
B Dijadikan hadiah kepada rakyat jelata
C Sebagai bahan membuat senjata berat
D Sebagai bahan pameran di istana

© Global Mediastreet Sdn. Bhd. (762284-U) 42

SEJARAH OPS A+ Premium SEJARAH

Siri OPS A+ Premium merupakan modul pelengkap yang disediakan untuk
murid bertepatan dengan kaedah Pentaksiran Bilik Darjah (PBD). Latihan yang
dimuatkan di dalam siri ini menepati Dokumen Standard Kurikulum dan
Pentaksiran (DSKP) serta buku teks KSSM yang terkini.

Antara ciri istimewa di dalam buku ini ialah nota, soalan Kemahiran Berfikir
Aras Tinggi (KBAT), peta pemikiran, tugasan kerja projek dan komik sejarah.
Kesemua elemen ini bertujuan untuk melatih murid menjawab soalan-soalan yang
pelbagai aras dan bentuk, seterusnya dapat meningkatkan kemahiran serta
penguasaan murid dalam setiap topik yang dipelajari.

Judul-judul dalam siri ini Dapatkan siri

Subjek Tingkatan 1 2 3 4 5 myVisa A+ Premium

English Bahasa Melayu TINGKATAN 3

Matematik Berteraskan buku teks KSSM
Praktis MuLus turut disediakan
Sains Soalan KBAT
Aktiviti PAK-21
Sejarah Kertas Model

Geografi

MGF3

Semenanjung Malaysia (WM) : RM7.90

Sabah & Sarawak (EM) : RM8.50

ISBN 978-967-2708-78-0

15, Jalan 9/152, Taman Perindustrian OUG, 9 789672 708780
Batu 6 1/2,Jalan Puchong, 58200 Kuala Lumpur.
Tel : +603 7783 6309 Faks : +603 7783 9089
E-mel: [email protected]
www.mediastreet.com.my