ทวีปแอฟริกา

คำนำ

การจดั ทาหนงั สอื อเิ ลก็ ทรอนิกส์ (E-Book) ซง่ึ เป็นในความรพู้ รอ้ ม
แบบฝึกหดั เร่อื ง ทวปี แอฟรกิ า ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 2 มวี ตั ถุประสงค์เพ่อื
เป็นแนวทางในการคน้ ควา้ หาความรดู้ ว้ ยตนเองของในเรยี นในยุคท่ีมกี าร
จดั การเรยี นการสอนแบบออนไลน์ นกั เรยี นสามารถศกึ ษาคน้ ควา้ และทา
แบบฝึกหดั ได้ตลอดเวลา และยงั เป็นการช่วยให้นักเรียนมีคะแนนเพ่ือ
ยกระดบั ผลการเรยี นของตนเองได้ดยี ง่ิ ขน้ึ หวงั ว่าหนังสอื อเิ ลก็ ทรอนิกส์
(E-Book) เร่อื งทวปี แอฟรกิ า สาหรบั นักเรยี นชนั้ มธั ยมศกึ ษาปี ท่ี 2 น้ีจะ
เป็นประโยชน์ตอ่ การศกึ ษาคน้ ควา้ ของนกั เรยี นไดเ้ ป็นอยา่ งดี

สพุ ตั รา มนั่ คง

ทตี่ งั้ อาณาเขต
และขนาดของทวปี แอฟริกา

ทวปี แอฟรกิ าเป็นแหล่งอารยธรรมแห่งแรกของโลก ซ่งึ เกดิ ข้นึ ในแถบทร่ี าบลุ่มแม่น้าไนล์ใน อียปิ ต์
โบราณ อดตี ทวปี น้ีเป็นทวปี ทม่ี คี วามลกึ ลบั อยมู่ าก เน่ืองจากอุปสรรคทางสภาพแวดลอ้ มทางธรรมชาติ ทาให้
ยากแก่การสารวจดนิ แดน รวมทงั้ ความล้าหลงั ทางดา้ นเศรษฐกิจ สงั คม วฒั นธรรม ประกอบกบั ประชา กร
ส่วนใหญ่
เป็นชาวผวิ ดา จงึ ทา ให้ทวปี แอฟรกิ ามชี ่อื เรยี กอกี ช่อื หน่ึงว่า " ทวีป
มืด " หรือ " กำฬทวีป " ในปัจจุบนั ทวปี แอฟรกิ ากาลงั เป็นทวปี ท่มี ี
ความน่าสนใจเพิ่มข้ึนเร่ือยๆ เน่ืองจาก เป็นดินแดนท่ีอยู่ระหว่าง
เสน้ ทางตดิ ต่อระหวา่ งทวปี ยโุ รป กบั ทวปี เอเชยี และทวปี ออสเตรเลยี
นอกจากน้ี ยงั เป็นแหล่งผลติ แร่ธาตุท่สี าคญั และเป็น ทวีปท่มี จี านวน
ประชากรมากเป็นอนั ดบั 2 ของโลก รองจากทวปี เอเชยี

ขนาด ที่ตั้งและอาณาเขต

ขนำด

ทวปี แอฟรกิ ามพี น้ื ทป่ี ระมาณ
30,244,048 ลา้ นตารางกโิ ลเมตร เป็นทวปี ทม่ี ี ขนาดใหญ่เป็นท่ี 2 ของโลก รองจากทวปี
เอเชยี มขี นาดใหญ่กวา่ ทวปี ยโุ รปประมาณ 3 เท่า

ทต่ี งั้

ทวปี แอฟรกิ าตงั้ อยทู่ างตอนใตข้ องทวปี ยโุ รป และทางทศิ ตะวนั ตกเฉียงใตข้ องทวปี เอเชีย ระหวา่ ง
ละจจิ ดู ท่ี 37 องศา 21 ลปิ ดาเหนือ ถงึ 34 องศา 52 ลปิ ดาใต้ และระหว่างลองจจิ ดู ท่ี 51 องศา 26 ลปิ ดา
ตะวนั ออก ถงึ 17 องศา 32 ลปิ ดาตะวนั ตก โดยมเี สน้ ละตจิ ดู ท่ี 0 ํ หรอื เสน้ ศนู ยส์ ตู ร ลากผ่านกลางทวปี
ทาใหค้ รง่ึ หน่งึ ของทวปี อยทู่ างซกี โลกเหนือและอกี ครง่ึ หน่งึ อยทู่ างซกี โลกใต

ชัน้ มธั ยมศึกษาปที ่ี 2

ท่ตี ง้ั อาณาเขต และขนาดของทวปี แอฟริกา

อาณาเขตตดิ ตอ่

- ทศิ เหนือ จดทะเลเมดเิ ตอรเ์ รเนียน ช่อง แคบยบิ
รอลตาร์ เป็นแนวแบง่ ระหวา่ งทวปี แอฟรกิ ากบั ทวปี ยุโรป
และเป็นเสน้ ทางน้า ออกส่มู หาสมทุ รแอตแลนตกิ นอกจากน้ี
ยงั มคี ลองสเุ อซเป็นแนวแบง่ ระหว่างทวปี แอฟรกิ ากบั ทวปี
เอเชยี และยงั เป็นเสน้ ทาง ออกสมู่ หาสมทุ รอนิ เดยี

- ทศิ ใตจ้ ดมหาสมทุ รอนิ เดยี และ มหาสมทุ ร
แอตแลนตกิ

- ทศิ ตะวนั ออก จดทะเลแดง อ่าวเอเดน และ
มหาสมทุ รอนิ เดยี

- ทศิ ตะวนั ตก จดมหาสมทุ รแอตแลนตกิ มอี ่าว
สาคญั คอื อ่าวกนิ ี

ประเทศในทวปี แอฟรกิ า

ทวปี แอฟรกิ ามที งั้ หมด 54 ประเทศประกอบดว้ ย

1.กานา 13.ชาด 25.นามเิ บยี 37.โมซมั บกิ 49.เอธโิ อเปีย
2.กาบอง
3.กนิ ี บสิ เซา 14.ซมิ บบั เว 26.ไนจเี รยี 38.โมรอ็ กโก 50.เอรเิ ทรยี
4.กนิ ี
5.แกมเบยี 15.ซดู าน 27.ไนเจอร์ 39.ยกู นั ดา 51.แองโกลา
6.โกตดวิ วั ร์
7.คองโก 16.เซเชลส์ 28.บอตสวานา 40.รวนั ดา 52.แอฟรกิ าใต้
8.คอโมโรส
9.เคนยา 17.เซเนกลั 29.บุรนุ ดี 41.ลเิ บยี 53.แอลจเี รยี
10.เคปเวริ ด์
11.แคเมอรนู 18.เซาโตเมและปรนิ ซเิ3ป0.บรู ก์ นิ าฟาโซ 42.เลโซโท 54.สาธารณรฐั
12.จบิ ตู ี
19.เซยี รร์ าลโี อน 31.เบนิน 43.ไลบเี รยี ประชาธปิ ไตยคองโก

20.แซมเบยี 32.มอรเิ ชยี ส 44.เอสวาตนิ ี

21.โซมาเลยี 33.มอรเิ ตเนยี 45.คองโก

22.ตนู เิ ซยี 34.มาดากสั การ์ 46.แอฟรกิ ากลาง

23.โตโก 35.มาลาวี 47.อเิ ควทอเรยี ลกนิ ี

24.แทนซาเนยี 36.มาลี 48.อยี ปิ ต์

ประเทศทเ่ี กดิ ใหมล่ ่าสดุ คอื ประเทศซดู านใต้ โดยแยกออกจากสาธารณรฐั ซดู าน เม่อื วนั ท่ี 9 ก.ค. 2554

ชัน้ มัธยมศกึ ษาปที ี่ 2

ท่ตี งั้ อาณาเขต และขนาดของทวีปแอฟริกา

ภมู ิภาคในทวปี แอฟริกา ทวปี แอฟรกิ าแบ่งได้ 5 ภมู ภิ าค ไดแ้ ก่
- แอฟรกิ าเหนือ
แอฟริกำเหนือ - แอฟรกิ ากลาง
- แอฟรกิ าตะวนั ออก
- แอฟรกิ าตะวนั ตก
- แอฟรกิ าใต้

ประกอบดว้ ย
อยี ปิ ต์
ซดู าน
โมรอ็ กโก
แอลจเี รยี
ตนู เี ซยี
ลเิ บยี

ประกอบดว้ ย แอฟริกำกลำง
แคมารนู
ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ 2
อเิ ควทอเรยี ลกนิ ี
กาบอง
คองโก

แอฟรกิ ากลาง
ซาอรี ์
องั โกลา
แซมเบยี
บรุ นุ ดี
รวนั ดา

เซาโตเมและปรนิ ซเิ ป

แอฟริกำตะวนั ออก ทต่ี งั้ อาณาเขต และขนาดของทวีปแอฟริกา

ประกอบดว้ ย
เอธโิ อเปีย จบี ตู ี
เคนยา มอรเิ ซยี ส
ยกู นั ดา คอโมรอส
แทนซาเนยี เซเซลล์
โมซมั บกิ มาลาวี
โซมาเลยี มาดากสั การ์

แอฟริกำใต้

ประกอบดว้ ย
สาธารณรฐั แอฟรกิ าใต้ นามเิ บยี
บอตสวานา
ซมิ บบั เว
เลเซโธ สวาซแิ ลนด์

แอฟริกำตะวนั ตก

ประกอบดว้ ย แกมเบยี
ชาด กนิ ี เคปเวริ ด์
ไนเจอร์ กานา
มาลี เซเนกลั
มอรเิ ตเนีย เบนนิ
ไนจเี รยี ไลบเี รยี
โกตดวิ วั ร์ เซยี รร์ าลโี อน
บรู ด์ นิ าฟาโซ กนิ บี สิ เซา
โตโก

ช้นั มัธยมศึกษาปีที่ 2

ภูมปิ ระเทศทวปี แอฟริกา

ภมู ปิ ระเทศทวปี แอฟรกิ า ทวปี แอฟรกิ า เป็นทวปี ทไ่ี มค่ ่อยมี
คาบสมทุ ร และอ่าว พน้ื ท่ี

พปรน้ื ะทมท่ี าีเ่ีณป็น2เขใตนท3ะเเลปท็นรทาย่รี าเปบ็นสจูงาจนงึ ไวดน้รมบั าสกมจญาาแนนากมลวกั ่าษทณวะปี ภแมูหปิ่งรทะร่ี เาทบศสเปูง็นพน้ื4ทเขร่ี ตาบดมงั อีนย้ี นู่ ้อย และม

เทอื กเขาแอตลาส

1. เขตท่ีรำบสงู และเทือกเขำทำงภำค
ตะวนั ตกเฉียงเหนือ

เป็นเขตเทือกเขาเกิดใหม่อายุพอ ๆ กบั เทอื กเขาแอลป์ ใน
ทวีปยุโรป ขนานไปกับชายฝัง่ ทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ในเขตพ้ืนท่ี
ประเทศโมรอ็ กโก แอลจเี รยี และตูนิเซยี เทอื กเขาน้ีคอื “เทือกเขา
แอตลาส” มยี อดเขา
สูงสุด ช่ือว่า ยอดเขาทูบคาล (4,167 เมตร) อยู่ในเขตประเทศ
โมรอ็ กโก ในเขตเทอื กเขาแอตลาสประกอบดว้ ยเทอื กเขาต่างๆ คอื

- เทอื กเขาแกรนดแ์ อตลาสในประเทศโมรอ็ กโกเป็นแกน
- เทอื กเขาแอนดแิ อตลาสเป็นแนวขนานทางตอนใต้
- เทอื กเขาเทลลแ์ อตลาสเป็นแนวขนานดา้ นนอกบรเิ วณชายฝัง่ ในเขตประเทศ
โมรอ็ กโก แอลจเี รยี และตูนิเซยี
- เทอื กเขาสะฮาราแอตลาสอย่ทู างใตส้ ดุ

เทอื กเขาแอตลาสในโมรอ็ กโก ยอดเขาทบู คาล เทอื กเขาเทลลแ์ อตลาส

ชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 2

ภูมิประเทศทวีปแอฟรกิ า

2. เขตที่รำบสงู และภเู ขำสงู เป็นเขตที่สงู มีอยู่ 2 บริเวณ คือ

2.1 เขตทีร่ าบสูงและภเู ขาทางภาคตะวนั ออก เป็น ยอดเขาคลิ มิ านจาโร

เขตทม่ี คี วามสูงมาก ลกั ษณะพ้นื ทโ่ี ดยทวั่ ไปเป็นท่ีราบสูง ไดแ้ ก่ ท่ี
ราบสูงเอธโิ อเปีย และท่รี าบสูงแอฟรกิ าตะวนั ออก นอกจากน้ียงั
อุดมด้วยภูเขาไฟทงั้ ท่ยี งั คุกรุ่นอย่แู ละดบั แล้ว ในเขตน้ีมภี ูเขาท่มี ี
ยอดสูงเกนิ กว่า 3,000 เมตรหลายยอด เช่น ยอดเขาคลิ มิ านจาโร
เป็นยอดเขาท่สี ูงท่สี ุดในแอฟรกิ า อยู่ในเขตประเทศแทนซาเนีย
(5,870 เมตร) เขตท่สี ูงทางภาคตะวันออกน้ีมที ะเลสาบกระจดั

กระจาย

อยเู่ ป็นจานวนมาก เชน่ ทะเลสาบวกิ ตอเรยี

(เป็นทะเลสาบน้าจดื ทใ่ี หญ่เป็นลาดบั ท่ี 2 ของ

ทะเลสาบวกิ ตอเรยี ทะเลสาบแทนแกนยกิ า โลก รอง

จากทะเลสาบสพุ เี รยี ทะเลสาบแทนแกนยกิ า เป็นทะเลสาบทม่ี นี ้าลกึ มากเป็นอนั ดบั 2 ของโลก (1,470 ม.) รอง

จากทะเลสาบไบคาล (1,617 ม.) ทะเลสาบมาลาวหี รอื ทะเลสาบนยาซา ฯลฯ

2.2 เขตภเู ขาและทีร่ าบสงู ภาคใต้ เทอื กเขาดราเกนสเบริ ก์

ประกอบดว้ ยทร่ี าบสงู กวา้ งเกอื บ 1,300 กม. จากทาง
ตะวนั ตกถงึ ตะวนั ออก เป็นทร่ี าบสงู หนิ แกรนติ อยู่ระหว่าง
แมน่ ้าวาลและแมน่ ้าลมิ โปโป เรยี กวา่ เดอะแรนด์ (The
Rand) หรอื วติ วอเตอรส์ แรนด์ เป็นแหล่งผลติ แรท่ องคาท่ี
สาคญั ของโลก สว่ นบรเิ วณทส่ี งู ทส่ี ุดอยทู่ างตะวนั ออก
เป็นเทอื กเขาดราเกนสเบริ ก์ ซง่ึ เป็นตน้ กาเนดิ ของแมน่ ้า
หลายสาย ทางตอนในของเขตน้มี ลี กั ษณะเป็นแอ่งรปู จาน
และทางตะวนั ตกเป็นเขตแหง้ แลง้ เป็นทะเลทราย ไดแ้ ก่

ทะเลทรายคาลาฮารแี ละทะเลทรายนามบิ

ชนั้ มัธยมศกึ ษาปที ่ี 2

3. เขตท่ีรำบสงู ภำคตะวนั ตก ภูมปิ ระเทศทวปี แอฟรกิ า

เป็นท่รี าบกว้างใหญ่มอี าณาเขตตงั้ แต่ทะเลทรายสะ แผนทล่ี กั ษณะภมู ปิ ระเทศแอฟรกิ า
ฮาราถงึ อ่าวกนิ ี เขตน้เี ป็นทร่ี าบสงู หนิ เก่า โดยมพี น้ื ท่ี
ผวิ ปกคลุมด้วยหนิ กรวด ปนู ทราย และดนิ ตะกอน
ภูเขาทส่ี าคญั ในเขตน้ีได้แก่ ภูเขาอะฮกั การท์ างตอน
ใตข้ องประเทศแอลจเี รยี ภูเขาทเี บสต์ในประเทศชาด
ซง่ึ เป็นสภาพภูมปิ ระเทศทม่ี สี ่วนช่วยให้เกดิ ฝนตกใน
เขตทะเลทราย ทางใตข้ องเขตน้ีมที ร่ี าบสูงหลายแห่ง
เช่น ท่ีราบสูงกินี ท่รี าบสูงจอส ท่รี าบสูงแคเมอรูน
เป็นตน้

ภเู ขาอะฮกั การ์ ทร่ี าบสงู แคเมอรนู
ทร่ี าบสงู กนิ ี
ทร่ี าบสงู จอส

ช้นั มัธยมศกึ ษาปที ่ี 2

4. เขตท่ีรำบล่มุ แมน่ ้ำ ภมู ปิ ระเทศทวีปแอฟรกิ า

1 ระหว่างท่รี าบสูงต่างๆ จะมแี ม่น้าสายสาคญั ไหลผ่าน
2 ซ่งึ ส่วนใหญ่จะเกิดจากท่สี ูงตอนในของทวีปและไหลลงสู่
ทะเลโดยรอบ มลี กั ษณะเป็น ท่รี าบแคบๆ ลุ่มแม่น้าบาง
3 ตอนเต็มไปด้วยแก่งหินและน้ าตก ทาให้กระแสน้ า
4 ไหลแรง ไม่สามารถใช้ในการคมนาคมได้ แต่สามารถใช้
ประโยชน์ด้านการผลติ กระแสไฟฟ้าได้ แอฟรกิ ามที ่ีราบ
ลุ่มแมน่ ้าขนาดใหญ่ 4 เขต คอื

1. ท่ีรำบลุ่มแม่น้ำไนล์ อยู่ในเขตประเทศซูดานและ

อียปิ ต์ แม่น้าไนล์เป็นแม่น้าท่ยี าวท่สี ุดในโลก คือ 6,695
กิโลเมตร เกิดจากท่สี ูงและภูเขาทางตะวนั ออกของทวีป
ไหลผา่ นทร่ี าบสงู และทะเลทรายสทู่ ะเลเมดเิ ตอรเ์ รเนยี น

2. ท่ีรำบลุ่มแม่น้ำไนเจอร์ อย่ใู นเขตประเทศมาลี 4. ท่ีรำบลุ่มแม่น้ำแซมเบซี อย่ใู นเขตประเทศแอง

ไนเจอร์ และไนจเี รยี แมน่ ้าไนเจอรเ์ กดิ จากภเู ขาและท่ี โกลาและแซมเบยี บอตาสวานา ซิมบบั เว ไหลลงสู่
สูงทางตะวันตกเป็ นแม่น้าท่ีไหลผ่านท่ีราบลุ่มอัน มหาสมุทรอนิ เดยี ทป่ี ระเทศโมซมั บกิ เป็นแม่น้าทไ่ี หล
กวา้ งขวาง บางตอนมลี กั ษณะเป็นทร่ี าบต่า มีน้าแช่ขงั ผา่ นทร่ี าบสงู และไหลเชย่ี วมาก แม่น้าในทวีปแอฟรกิ า
เป็นทช่ี น้ื แฉะ ใชเ้ พาะปลกู ไมไ่ ดไ้ หลลงส่อู ่าวกนิ ี มกั มแี ก่งน้าตก และน้าตกขนาดใหญ่ กนั้ ขวางลาน้าอยู่
เป็นตอนๆ เน่ืองจากไหลผ่านบรเิ วณท่รี าบสูง น้าตก
3. ที่รำบลุ่มแม่น้ำคองโก อยู่ตอนกลางทวีปเขต ขนาด ใหญ่ท่มี ชี ่อื เสยี ง ได้แก่ น้าตกโบโยมา (น้าตก
สแตนลีย์) ในแม่น้าคองโก และน้าตกวิกตอเรียใน
ประเทศคองโก และซาอรี ์ เป็นทร่ี าบลุ่มแม่น้ากวา้ งขวาง แมน่ ้าแซมเบซี
แม่น้าคองโกมตี ้นกาเนิดจากเทอื กเขาด้านตะวนั ออก
และท่รี าบสูงภาคเหนือ ไหลผ่านทะเลสาบ ทล่ี ุ่ม ท่รี าบ น้าตกวกิ ตอเรยี
สูงหลายแห่ง จงึ มเี กาะแก่งและน้าตกมากมายไหลลงสู่
มหาสมทุ รแอตแลนตกิ

ลมุ่ แมน่ ้าเตม็ ไปดว้ ยแก่งหนิ และน้าตก ชนั้ มธั ยมศึกษาปีท่ี 2

ภมู ิอากาศทวีปแอฟริกา

ทวปี สว่ นใหญ่จะมที ะเลทราย อากาศแหง้ แลง้ ส่งผลต่อความเป็นอยู่ ของประชากรใน
ทวปี ส่วนมากจะอยทู่ างตอนเหนือสุดและใตส้ ุดของทวปี ซง่ึ มอี ากาศแบบเมดิเตอรเ์ รเนียน มี
ภูมอิ ากาศแบบทุ่งหญ้าสะวนั นา อยู่บรเิ วณ ตอนเหนือและใต้แนวศูนยส์ ูตร ปัจจัยสาคญั ท่มี ี
อทิ ธพิ ลต่อภมู อิ ากาศของทวปี แอฟรกิ า ไดแ้ ก่

1. ท่ีตงั้ เน่อื งจากทวปี แอฟรกิ ามที ต่ี งั้ อย่ทู งั้ ในซกี โลกเหนือ และซกี โลก

ใต้ โดยมเี สน้ ศนู ยส์ ตู รลากผา่ นเกอื บกลางทวปี จงึ ทาใหด้ นิ แดนส่วนใหญ่มอี ากาศ
รอ้ น ตอนเหนือสุด และตอนใตส้ ุดของทวปี มอี ากาศอบอุ่น

2. ทิศทำงลมประจำ เน่อื งจากมเี สน้ ศนู ย์ ลมตะวนั ออกเฉยี งเหนือ

สตู รลากผา่ นกลางทวปี
ทาให้เกือบทัง้ ทวีปตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของลมสินค้า คือลมสิ นค้า

ตะวนั ออกเฉียงเหนือ และ ลมสนิ ค้าตะวนั ออกเฉียงใต้ ซ่งึ จะพาฝน เข้ามา

ทางด้านตะวันออกและปะทะกับขอบท่ีราบสูง เป็นผลให้บริเวณ ชายฝั่ง

ตะวนั ออกเฉียงใตม้ ฝี นตกชกุ แต่พน้ื ทด่ี า้ นเหนือ และดา้ นใต้ ของทวปี เกดิ เป็น ลมตะวนั ออกเฉยี งใต้
ทะเลทรายกวา้ งใหญ่

เทอื กเขาแอตลาส 3. ลกั ษณะภมู ิประเทศ การวางตวั ของเทอื กเขา ขวางกนั้ ลมและ

ความชน้ื จากทะเล ทาใหด้ า้ นรบั ลมมฝี นตกมาก ดา้ นหลงั เขาอบั ฝน

4. กระแสน้ำ กระแสน้าทม่ี อี ทิ ธพิ ลต่อ

เทอื กเขาดราเคนสเ์ บริ ก์ ลกั ษณะอากาศของทวปี แอฟรกิ า ได้แก่ กระแสน้า
กระแสน้าอุ่นโมซมั บกิ ไหลเลยี บชายฝัง่ เยน็ คานารี

ตะวนั ออกเฉยี งใต้ ทาใหอ้ ากาศอบอนุ่ ชุ่ม กระแสน้าอุ่น
ชน้ื กระแส
กนิ ี กระแสน้าอุ่นโมซมั บ

เยน็ คานารี ไหลเลยี บชายฝัง่ ตะวนั ออก- เฉียงเหนือ ทาใหอ้ ากาศเย็นและ กระแสน้าเยน็ เบงเกวลา
แห้งแลง้ กระแสน้าเยน็ เบงเกลา ไหลเลยี บ ชายฝัง่ ตะวนั ตกเฉียงใต้ทาให้
อากาศเยน็ และแหง้ แลง้

ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ี่ 2

ภูมอิ ากาศทวีปแอฟรกิ า

เขตภมู ิอำกำศของแอฟริกำแบง่ ออกเป็น 7 เขต คือ

1. เขตภมู ิอำกำศรอ้ นชื้นแถบศนู ยส์ ตู ร

ลกั ษณะอากาศ เป็นเขตท่มี อี ากาศรอ้ นและ
ฝนตกชกุ มอี ุณหภมู สิ งู ตลอดปี ไมม่ ฤี ดหู นาว

พบไดบ้ รเิ วณ ไดแ้ ก่ บรเิ วณชายฝัง่ รอบอา่ ว
กนิ ี ลุ่มแม่น้าคองโก เขตท่สี ูงในแอฟรกิ าตะวนั ออก
และฝัง่ ตะวนั ออกของเกาะมาดากสั การ์

บรเิ วณเขตอากาศรอ้ นชน้ื แถบศนู ยส์ ตู ร

พชื พรรณธรรมชาติ เป็นป่าทบึ หรอื ป่ าดบิ
ช้ืน ต้นไม้มีลาต้นสูงใหญ่มีใบเขียวชอุ่มตลอดปี
และยงั มพี ชื ชนั้ ลา่ งเชน่ บอน เฟิรน์ หวาย เป็นตน้

เขตป่าดบิ ชน้ื

บอน เฟิรน์ หวาย

ป่าดบิ ชน้ื

ชน้ั มธั ยมศึกษาปที ่ี 2

ภูมอิ ากาศทวีปแอฟรกิ า

2. เขตภมู ิอำกำศแบบสะวนั นำ

ลกั ษณะอากาศ เป็นเขตอากาศทม่ี ฝี นตก
ชุกในฤดรู อ้ นและแหง้ แลง้ ในฤดหู นาว

พบไดบ้ รเิ วณ รอบท่รี าบลุ่มแม่น้าคองโก
บริเวณตอนในถดั จากท่ีราบชายฝัง่ อ่าว และฝัง่
ตะวนั ตกของเกาะมาดากสั การ์

บรเิ วณเขตอากาศแบบสะวนั นา

พชื พรรณธรรมชาติ เป็นป่าโปรง่ สลบั กบั ทุ่ง
หญา้ มตี น้ ไมแ้ บบพมุ่ ประปราย พชื ทพ่ี บ เชน่ ปารม์
อะเคเซยี เบาบบั และเป็นเขตทม่ี สี ตั วป์ ่าชุกชมุ

เขตท่งุ หญา้ สะวนั นา

ท่งุ หญา้ สะวนั นา

ตน้ อะเคเซยี

ชั้นมัธยมศกึ ษาปีท่ี 2

ภูมิอากาศทวีปแอฟรกิ า

3. เขตภมู ิอำกำศแบบทะเลทรำย

ลกั ษณะอากาศ เป็นเขตทม่ี อี ากาศรอ้ นและ
แห้งแล้งมากท่ีสุด มีฝนตกน้อย กลางวันร้อนจัด
กลางคนื หนาวจดั

พ บ ไ ด้บ ริเ ว ณ ท ะ เ ล ท ร า ย ส ะ ฮ า ร า
ทะเลทรายลเิ บยี ทะเลทรายคาลาฮารี ทะเลทรายนา
มิบ ทะเลทรายนูเบีย และมีเขตท่ีมีความชุ่มช้ืน
เรยี ก “โอเอซสิ ”

บรเิ วณเขตอากาศแบบทะเลทราย

พชื พรรณธรรมชาติ ท่พี บส่วนใหญ่
เป็นพชื ทะเลทราย ไม้พุ่ม ไม้หนาม เช่น
กระบองเพชร ตน้ อะคาเซยี อนิ ทผลมั

เขตทะเลทราย

ทะเลทรายสะฮารา

ตน้ กระบองเพชร

ชน้ั มัธยมศึกษาปีที่ 2

ภูมิอากาศทวีปแอฟรกิ า

เสริมควำมรู้

โอเอซสิ (Oasis) คอื พ้นื ท่เี ขยี วขจี อนั อุดมสมบูรณ์ หรอื แหล่งน้าชุ่มช้นื ในเขตพน้ื ท่ี
ทะเลทรายหรอื พ้นื ท่แี ห้งแล้งต่าง ๆ บนโลก ซ่งึ จะมพี ืชพนั ธุ์ไมต้ ่าง ๆ ท่ไี มใ่ ช่สงั คมพชื พนั ธุ์
ทะเลทรายขน้ึ อยโู่ ดยรอบ
โอเอซสิ แต่ละแห่งนนั้ มคี วามแตกต่างกนั โดยสว่ นใหญ่นนั้ เกดิ ขน้ึ เองตามธรรมชาติ และกม็ ีบางส่วนทม่ี นุษย์
สรา้ งขน้ึ ซง่ึ ในธรรมชาตนิ นั้ โอเอซสิ เกดิ จากแหลง่ น้าทอ่ี ยใู่ ตพ้ น้ื ดนิ หรอื น้าบาดาล แมว้ ่าทะเลทรายนนั้ จะแหง้ แลง้ แต่
หากเม่อื มฝี นตกลงมา น้าฝนนัน้ จะไหลซึมผ่านพ้นื ทรายลงไปกกั เก็บไว้ในชนั้ หนิ ใต้ดนิ และก่อ ให้เกิดแหล่งน้า
บาดาลใตท้ ะเลทรายขน้ึ

แหล่งน้าบาดาลในทะเลทรายจะอย่ลู กึ ลงไปหลายสิบ
เมตร ดงั นัน้ พน้ื ท่ที ่จี ะเป็นโอเอซสิ จะต้องมพี ้นื ผวิ อย่ใู นระดบั
ต่า ใกลร้ ะดบั น้าบาดาล เพ่อื ทน่ี ้าบาดาลมแี รงดันมากพอทจ่ี ะ
แทรกซมึ และดนั ข้นึ มาบนพ้นื ผวิ ได้ และท่วมเอ่อจนเกิดเป็น
แหล่งน้าธรรมชาตใิ นทะเลทราย พวกสตั ว์ทงั้ หลายก็จะเขา้ มา
ใชป้ ระโยชน์

โอเอซสิ เป็นความอยรู่ อดของสงิ่ มชี วี ติ ในดนิ แดนทแ่ี หง้ แลง้ และกนั ดาร แมแ้ ต่มนุษยเ์ องกอ็ ย่อู าศยั บรเิ วณ
โอเอซสิ ได้ ถา้ หากมขี นาดใหญ่เพยี งพอ อาทิ อวั กาชนิ าโอเอซสิ ประเทศเปรู หรอื ซวี าโอเอซสิ ประเทศอยี ปิ ต์ ท่ี
เปิดให้นักท่องเท่ียวแวะเวียนกันไปเย่ยี มชมความงามตามธรรมชาติ และตาแหน่งท่ีตัง้ ของโอเอซิสนัน้ มี
ความสาคญั อยา่ งมากในการคา้ ขาย หรอื การขนส่งผ่านทะเลทราย โดยการขนส่งจาเป็นทจ่ี ะตอ้ งแวะพกั ยงั โอเอซสิ
ต่าง ๆ เพอ่ื สะสมน้าและอาหารในการเดนิ ทางต่อ ๆ ไป

ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี 2

ภูมิอากาศทวีปแอฟริกา

4. เขตภมู ิอำกำศแบบทุ่งหญ้ำก่ึงทะเลทรำย

ลักษณะอากาศ เป็ นเขตท่ีไม่แห้งแล้ง
เหมอื นเขตทะเลทราย อากาศแหง้ แลง้ ในฟดูหนาว
มฝี นตกชกุ ในฟดรู อ้ น

พบได้บรเิ วณ โดยรอบทะเลทรายสะฮารา
ทะเลทรายคาราฮารี และบรเิ วณตะวนั ตกเฉียงใต้
ของเกาะมาดากสั การ์

บรเิ วณเขตอากาศแบบท่งุ หญา้ กง่ึ ทะเลทราย

พชื พรรณธรรมชาติ เป็นทุ่งหญา้ สนั้
ๆ เรียกว่าทุงหญ้าสเต็ปป์ (เขตเล้ียงสตั ว์
แบบเร่ร่อน) มตี น้ ไม้ขน้ึ น้อย ส่วนใหญ่เป็น
พชื ใบมนั เลก็ หรอื พชื หนาม

เขตทุ่งหญา้ กง่ึ ทะเลทราย

ทุ่งหญา้ สเตป็ ป์ การเลย้ี งสตั วแ์ บบเรร่ อ่ นท่งุ หญา้ สเตป็ ป์

ชน้ั มธั ยมศึกษาปที ี่ 2

ภูมิอากาศทวปี แอฟริกา

5. เขตภมู ิอำกำศแบบเมดิเตอรเ์ รเนียน

ลกั ษณะอากาศ เป็นภมู อิ ากาศเยน็ สบายตลอดปี
ฤดูร้อนอากาศค่อนขา้ งร้อนและแห้งแลง้ มแี ดดจัด ฤดู
หนาวอบอนุ่ และมฝี นตกคอ่ นขา้ งชกุ

พบไดบ้ รเิ วณ ภูมอิ ากาศแบบน้ีมอี ยู่ 2 บริเวณ
คือ ทางตอนเหนือท่ีเรียกว่า ชายฝัง่ บาร์บารี ได้แก่
บริเวณชายฝัง่ ของประเทศโมร็อกโก ตูนิเซีย กบั ทาง
ตอนใต้ ได้แก่ คาบสมุทรภาคใต้ของสาธารณรัฐ
แอฟรกิ าใต้

บรเิ วณเขตอากาศแบบเมดเิ ตอรเ์ รเนียน

พชื พรรณธรรมชาติ เป็นไม้พลดั ใบ
ต้นไม้ใบแข็งและมสี ีเขยี วมนั รวมถึงไม้พุ่ม
หนามท่ีทนสภาพแล้ง เช่น ต้นคอร์กโอ๊ก
มะกอก และ สม้

เขตเมดเิ ตอรเ์ รเนียน

คอรก์ โอก๊ สม้ มะกอก

ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ 2

ภูมิอากาศทวปี แอฟรกิ า

6. เขตภมู ิอำกำศแบบอบอ่นุ ชื้น

ลกั ษณะอากาศ เป็นเขตทไ่ี ม่มฤี ดูแล้ง มฝี น
ตกมากในฤดูร้อนทุกเดือนและมีความช้ืนตลอด ปี
ฤดหู นาวมอี ากาศอบอนุ่

พบไดบ้ รเิ วณ บรเิ วณชายฝัง่ ตะวนั ออกของ
สาธารณรฐั แอฟริกาใต้ เลโซโท เอสวานิตินี และ
ภาคใต้ของประเทศโมซัมบิก บางส่วนของเกาะ
มาดากสั การ์

บรเิ วณเขตอากาศแบบอบอุ่นชน้ื

พืชพรรณธรรมชาติ เป็ นป่ าไม้ใบ
กว้างท่ีพบทงั้ ไม้พลดั ใบ ไม่ผลัดใบ ไม้พุ่ม
บางแห่งมีทุ่งหญ้า ต้นไม้ เช่น เมเปิล สน
และบชี

เขตอบอุ่นชน้ื

เมเปิล สนแอฟรกิ า ตน้ บชี

ช้ันมธั ยมศึกษาปีที่ 2

ภูมอิ ากาศทวีปแอฟริกา

7. เขตภมู ิอำกำศแบบภเู ขำสงู

ลกั ษณะอากาศ เป็นเขตท่ีมีอากาศหนาว
เยน็ ขน้ึ อยู่กบั ระดบั ความสูงของพน้ื ท่ี โดยอุณหภูมิ
จะลดลงตามระดบั ความสงู ทเ่ี พมิ่ ขน้

พบได้บริเวณ พบทางตะวนั ออกของทวีป
คอื ทร่ี าบสงู เอธโิ อเปีย ทส่ี งู เคนยา

บรเิ วณเขตอากาศแบบภูเขาสงู

พชื พรรณธรรมชาติ เป็นป่ าไม้ผลดั
ใบบรเิ วณเชงิ เขา บรเิ วณท่สี งู มไี มต้ ระกูลสน
และต้นไม้จะน้อยลงบนยอดเขาท่ีสูงมาก
เพราะมหี มิ ะปกคลุมตลอดปี

เขตภเู ขาสงู

ไมส้ กุลสน ทร่ี าบสงู เอธโิ อเปีย

ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีที่ 2

ทรพั ยากรธรรมชาติ
ทวปี แอฟรกิ า

ทรพั ยากรธรรมชาตขิ องทวปี แอฟรกิ ามอี ย่อู ย่างอุดมสมบูรณ์ และทรพั ยากร
จานวนมากยงั ไม่ได้รับการบุกเบิกนาข้ึนมาใช้ เราสามารถจาแนกประเภทของ
ทรพั ยากรได้ ดงั น้ี

1. ทรพั ยำกรดิน

ทวปี แอฟรกิ าอย่ใู นเขตรอ้ น ทาใหแ้ ร่ธาตุและสารอาหารย่อยสลายรวดเร็ว อกี
ทัง้ ลักษณะภูมิประเทศส่วนใหญ่ของทวีปแอฟริกาเป็นท่ีสูงจึงง่ายต่อก ารชะล้าง
พงั ทลาย ดนิ ไมอ่ ุดมสมบรู ณ์
บรเิ วณทม่ี ดี นิ อุดมสมบรู ณ์ของทวปี แอฟรกิ า ไดแ้ ก่บรเิ วณลุ่มแมน่ ้าต่างๆ
ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศของแต่ละบรเิ วณ ทาใหด้ นิ มคี วามแตกต่างกนั ดงั น้ี
1.1 บรเิ วณทร่ี าบสงู ไดแ้ ก่ บรเิ วณทร่ี าบสงู ทางตะวนั ตกเฉยี งเหนือ ทางตะวนั ออก และทางใต้ หาก
อย่ใู นเขตฝน จะมกี ารเกดิ การชะล้างจนดนิ ขาดความอุดมสมบูรณ์ ส่วนทเ่ี ป็นเขตทาเลทรายดนิ จะมคี วาม
แหง้ แลง้ ไมเ่ หมาะต่อการเพาะปลกู
1.2 บรเิ วณเทอื กเขาสูง ได้แก่ บรเิ วณภเู ขาสูงทางตะวนั ตกเฉียงเหนือ ทางตะวนั ออกและทางใต้
ดนิ มคี วามสมบรู ณ์ในระยะแรก เน่อื งจากเป็นดนิ ตน้ื
1.3 เขตท่รี าบ มคี วามอุดมสมบูรณ์ เหมาะแก่การเพาะปลูก โดยเฉพาะดนิ ในบรเิ วณท่รี าบลุ่ม
แมน่ ้า ไดแ้ ก่ ทร่ี าบลมุ่ แมน่ ้าไนล์ ทร่ี าบลมุ่ แมน่ ้าคองโก ทร่ี าบลมุ่ แมน่ ้าไนเจอร์ และทร่ี าบลมุ่ แมน่ ้าออเรนจ์

พน้ื ดนิ แหง้ แลง้ ของแอฟรกิ า พน้ื ดนิ ทใ่ี ชไ้ ดใ้ นการเพาะปลกู

ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 2

ทรพั ยากรธรรมชาตทิ วีปแอฟริกา

2. ทรพั ยำกรน้ำ

แมน่ ้าในทวปี แอฟรกิ าสว่ นใหญ่เกดิ จากทร่ี าบสงู ตอนกลาง และทาง
ตะวนั ออกของทวปี ซ่งึ มฝี นตกชุก เน่ืองจากพน้ื ท่ตี ่างระดบั แม่น้าจงึ กดั
เซาะพ้ืนท่ีให้เกิดเป็ นแก่ง น้าตกขวางลาน้า จึงเป็ นอุปส รรคต่อการ
คมนาคม แต่สามารถใชป้ ระโยชน์ในการผลติ กระแสไฟฟ้าได้

แม่น้ำที่สำคญั ในทวีปแอฟริกำ ได้แก่
•แม่น้ำไนล์ เป็นแมน่ ้าสายทย่ี าวทส่ี ดุ ในโลก ไหลลงสทู่ ะเลเมดเิ ตอรเ์ รเนียน ประกอบดว้ ยแคว
สาคญั คอื ไวทไ์ นว์ บลไู นลแ์ ละอตั บารา ปากแมน่ ้าเป็นเดลตา้
•แม่น้ำซำอีร์ (คองโก) เป็นแมน่ ้าสายยาวอนั ดบั 2 ของทวปี และเป็นทร่ี าบลมุ่ แมน่ ้าท่ี
กวา้ งขวาง น้าในแมน่ ้าไหลลงสมู่ หาสมทุ รแอตแลนตกิ
•แม่น้ำไนเจอร์ ไหลลงสอู่ า่ วกนิ ี
•แม่น้ำแซมบซี ี ไหลลงสมู่ หาสมุทรอนิ เดยี ไหลผา่ นทร่ี าบสงู และไหลเชย่ี วมาก

แมน่ ้าไนล์ แมน่ ้าคองโก
แมน่ ้าแซมบซี ี แมน่ ้าไนเจอร์

ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีท่ี 2

ทรัพยากรธรรมชาติทวปี แอฟรกิ า

3. ทรพั ยำกรป่ ำไม้

ทรพั ยากรป่ าไม้ ป่าไมข้ องแอฟรกิ ามพี ้นื ทป่ี ่ าไม้ ประมาณ 1 ใน 6 ของ
พน้ื ทท่ี วปี โดยมปี ่าดงดบิ อยทู่ างบรเิ วณ
เส้นศูนย์สูตรตามลุ่มแม่น้าคองโก และป่ าไม้ในเขตอบอุ่นอยู่ทางภาคตะวันตกและ
ตะวนั ออกของทวีป ป่ าไม้ส่วนใหญ่มกั ถูกตดั โค่นเพ่อื นาพ้นื ท่ีมาใช้ในการเพาะปลูก
มากกว่าจะใช้ประโยชน์จากเน้ือไม้โดยตรง ไม้สาคัญของแอฟริกา ได้แก่ มะฮอก
กะนี แอวอดเิ ร อโิ รโคโอคเู ม และลมิ บา

ป่าลมุ่ แมน่ ้าแอฟรกิ า

ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี 2

ทรพั ยากรธรรมชาติทวปี แอฟรกิ า

4. ทรพั ยำกรสตั วป์ ่ ำ

สตั ว์ในธรรมชำติ ทวีปแอฟริกาเป็นทวีปท่ีมีสตั ว์หลากหลายชนิด
เน่ืองจากมที งุ่ หญา้ ทเ่ี หมาะสมในการดารง
ชพี ของสตั ว์กินพชื และสตั ว์กินเน้ือ ทงั้ ท่อี าศยั ในเขตป่ าดบิ ช้นื และในเขตทะเลทราย แต่
ปัจจุบนั จานวนสตั ว์ได้ลดลงเน่ืองจากการกระทาของมนุษย์ จึงมีเขตรักษาพนั ธุ์สัตว์ป่ า
แห่งชาตขิ น้ึ เพ่อื ป้องกนั การลกั ลอบล่าสตั ว์ เช่น อุทยานแห่งชาตคิ รูเกอร์ ในแอฟรกิ าใต้ เขต
อนุรกั ษข์ า้ มแดนคาวงั โกและคาลาคาดี ใน บอตสวานา

สตั วใ์ นธรรมชาตทิ วปี แอฟรกิ า

ช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 2

ทรพั ยากรธรรมชาตทิ วีปแอฟริกา

5. ทรพั ยำกรแร่

แร่ ในทวปี แอฟรกิ ามที รพั ยากรแร่มากมายหลายชนิด และเป็ น

สนิ คา้ ส่งออกทส่ี าคญั ของทวปี แอฟรกิ า
การทาเหมอื งแร่ แรท่ ส่ี าคญั ของแอฟรกิ า ไดแ้ ก่ เพชร ทองคา ยเู รเนียม ถ่านหนิ ใยหนิ เหลก็
แมงกานีส ทองแดง ดบี ุก บอกไซต์ และฟอสเฟต มแี หล่งผลติ ดงั น้ี

1) เพชร แหล่งเพชรท่ีสาคัญ ได้แก่ สาธารณรัฐ
แอฟรกิ าใต้ นามเิ บยี บอตสวานา ซมิ บบั เว และโมซมั บกิ

2) ทองคา ประเทศสาธารณรฐั แอฟรกิ าใต้ ซมิ บบั เว กานา ผลิต
ทองคาไดม้ ากกว่าครง่ึ หน่ึงของโลก แหล่งสาคญั อย่ทู ่ีวติ วอเตอรส์ แรนด์
ในสาธารณรฐั แอฟรกิ าใต้

3) ถ่านหนิ มใี นรฐั ทรานสวาล และนาทาลในสาธารณรฐั
แอฟรกิ าใต้ เป็นแหล่งสาคญั ทส่ี ุดในแอฟรกิ า

4) ทองแดง พบมากในแควน้ 5) เหลก็ พบมาในเขตท่รี าบสูงมาลาวี
ซิมบับเว โมร็อกโก แต่มีปริมาณไม่
คาดงั กา ประเทศซาอรี ์ ผลติ มาก
ไดม้ ากทส่ี ุดในแอฟรกิ า
ช้นั มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 2

ทรัพยากรธรรมชาติทวีปแอฟริกา

6. ทรพั ยำกรพลงั งำน

พลงั งำน แหลง่ พลงั งานทส่ี าคญั ของชาวพน้ื เมอื งในทวปี

แอฟรกิ า ไดแ้ ก่ ตน้ ไม้ และใบไม้ ปัจจุบนั ทวปี น้ีมอี ุตสาหกรรม
มากขน้ึ ซง่ึ ไดจ้ ากแหลง่ พลงั งานดงั น้ี

– น้ำมนั และกำ๊ ซธรรมชำติ พบในทะเลทรายสะฮารา
ประเทศทผ่ี ลติ ก๊าซธรรมชาตทิ ส่ี าคญั ไดแ้ ก่ ลิเบยี ไนจเี รยี
อยี ปิ ต์ เป็นตน้

- พลงั งำนน้ำ มกี ารสรา้ งเขอ่ื นขนาดใหญ่เพ่อื ผลติ ประแส
ไฟฟ้าท่ีสาคญั ได้แก่เข่ืออัสวานในแม่น้าไนล์ ประเทศ
อยี ปิ ต์ และยงั มปี ระเทศทใ่ี ชพ้ ลงั งานน้านอกจากอยี ปิ ต์ คอื
ประเทศยกู นั ดา เคนยา แทนซาเนีย เป็น

- นิ วเคลียร์ มีแร่ยูเรเนียมจานวนมากแต่ไม่นิยม

นามาใช้ผลิตประแสไฟฟ้า ประเทศท่ีใช้พลังงาน
นิวเคลยี รไ์ ดแ้ ก่ ประเทศสาธารณรฐั แอฟรกิ าใต้

ชัน้ มัธยมศกึ ษาปที ่ี 2

ลกั ษณะทางเศรษฐกิจ
ทวีปแอฟรกิ า

กิจกรรมทำงเศรษฐกิจที่สำคญั ของทวปี แอฟริกำจำแนกได้ ดงั นี้

1. กำรเพำะปลกู การเพาะปลูกของทวปี แอฟรกิ าเป็นอาชพี ทส่ี าคญั ทส่ี ุดส่วนใหญ่ทาการเกษตร

แบบดงั้ เดมิ ใชแ้ รงงานคนและสตั ว์เป็นส่วนใหญ่มผี ลผลติ แต่ละปีไดไ้ ม่เพยี งพอแก่การบรโิ ภคภายในทวปี จงึ

ต้องสงั่ เข้าจากส่วนอ่ืนของโลก ลกั ษณะการเพาะปลูกมคี วามแตกต่างกนั ไปตามสภาพภูมอิ ากาศแล ะภูมิ

ประเทศ คอื

1. เขตร้อนชื้น ได้แก่ แอฟรกิ าตะวนั ตก

ลุ่ ม แ ม่น้ า ค อ ง โ ก แ ล ะ ช า ย ฝั ่ง แ อ ฟ ริก า ต ะ วันอ อ ก มี

อากาศรอ้ นช้นื เป็นแหล่งเพาะปลกู พชื เมอื งร้อน เช่น

โกโก้ ปลูกมากท่สี ุด ประเทศกานาเป็นประเทศท่ีส่ง

เมล็ดโกโก้ออกจาหน่ายมากท่ีสุดในโลก พืชสาคญั

อ่ืนๆ ได้แก่ เผือก มนั ปาล์มน้ามนั กาแฟ ถัว่ ลิสง ปาลม์ น้ามนั
ออ้ ย ยางพารา
โกโก้

2. เขตล่มุ น้ำไนล์ มอี ากาศรอ้ นและแหง้ แลง้ แต่

ไดร้ บั น้าจากการชลประทาน พชื สาคญั ไดแ้ ก่ ฝ้าย ชา

อนิ ทผลมั และขา้ วฟ่าง

ไรฝ่ ้าย

3. เขตเมดิเตอรเ์ รเนียน ไดแ้ ก่ ตอนเหนอื สดุ และใตส้ ุด มะกอก

ของทวปี มกี ารปลกู พชื ผลเมดเิ ตอรเ์ รเนยี น เชน่ สม้ องนุ่
มะกอก ขา้ วสาลี เป็นตน้

4. เขตอบอ่นุ ชื้น ไดแ้ ก่ ทาง

ตะวนั ออกเฉียงใตข้ องทวปี มกี าร
ปลกู ขา้ วสาลี ขา้ วโพด และไมผ้ ล

สม้ กาแฟ

ชัน้ มัธยมศกึ ษาปีที่ 2

ลกั ษณะทางเศรษฐกิจของทวปี แอฟริกา

2. กำรเลี้ยงสตั ว์ เป็นอาชพี ทพ่ี บมากทส่ี ุด เพราะแอฟรกิ าเป็นทวปี ทม่ี เี ขตทุ่งหญ้ากว้างขวาง

แต่การเล้ยี งสตั ว์ก็ประสบปัญหาสาคญั คอื ทุ่งหญ้าอนั กว้างใหญ่ทางตอนใต้ของทะเลทรายสะฮารามกี าร
เลย้ี งสตั วม์ ากเกนิ ไป เป็นการทาลายทุ่งหญา้ อยา่ งรเู้ ท่าไมถ่ งึ การณ์ ส่วนในเขตรอ้ นทางภาคกลางของทวปี มี
“แมลงเซตซ”ี ทเ่ี ป็นพาหะแพรเ่ ชอ้ื โรคเหงาหลบั (Sleeping sickness) เขา้ ส่สู ตั วเ์ ลย้ี งจนบางแห่งไม่สามารถ
เลย้ี งสตั วไ์ ด้ สตั วเ์ ลย้ี งสาคญั ของทวปี แอฟรกิ า ไดแ้ ก่

•โคพันธ์ุพื้นเมือง เป็ นโคเขายาวท่ีนิยมเล้ียงกันทางภาค

ตะวันออกและภาคใต้ของทวีป การเล้ียงโคของชาวแอฟริกา
นอกจากเพ่อื ใชแ้ รงงานและใชเ้ น้ือเป็นอาหารแลว้ ยงั แสดงถงึ ฐานะ
ทางสงั คมดว้ ย กล่าวคอื ผู้มจี านวนโคมากแสดงถงึ ความมีฐานะดี
และเป็นผมู้ หี น้ามตี าในสงั คม

โคพน้ื เมอื ง

•โคพนั ธต์ุ ่ำงประเทศ เป็นโคทน่ี ามาจากต่างประเทศเลย้ี งไว้ เพ่อื ใช้

เน้ือและนม เล้ยี งกนั มากทางตอนใต้และตอนเหนือของทวีป ในเขต
อากาศอบอุ่นชน้ื และเขตเมดเิ ตอรเ์ รเนยี น

โคเน้อื

•แพะและแกะ ชาวแอฟรกิ านิยมเล้ยี งแบบเร่ร่อน ซ่งึ พบใน

ทุกประเทศทม่ี ลี กั ษณะอากาศแบบทงุ่ หญ้ากง่ึ ทะเลทราย

•อฐู เป็นสตั วเ์ ลย้ี งในเขตแหง้ แลง้ เพ่อื ใชเ้ ป็น แพะ

สตั วพ์ าหนะและใชเ้ น้อื เป็นอาหาร •ลำ เลย้ี งไวเ้ ป็นสตั วพ์ าหนะในเขตทุง่ หญา้ กง่ึ ทะเลทราย

อฐู ลา

ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 2

ลักษณะทางเศรษฐกจิ ของทวีปแอฟรกิ า

3. กำรล่ำสตั ว์ แอฟรกิ าเป็นทวีปท่สี ตั ว์ป่ าชุกชุมและมมี ากมายหลายชนิด ชนพ้นื เมอื ง

ดงั้ เดมิ ของแอฟรกิ า เช่น พวกปิกม่ี แถบลมุ่ แมน่ ้าคองโก และพวกบชุ แมน ในเขตทะเลทรายคาลาฮารี ยงั
ดาเนนิ ชวี ติ โดยการลา่ สตั วป์ ่าเอาไปขาย สนิ คา้ จากป่าแอฟรกิ าทต่ี ่างชาตสิ นใจ ไดแ้ ก่ งาชา้ ง และนอแรด
ต่อมาต่างชาติโดยเฉพาะชาวยุโรปนิยมเดนิ ทางไปล่าสตั วใ์ นแอฟรกิ ามากขน้ึ จงึ ทาให้จานวนสตั ว์ป่ า
ลดลงอย่างรวดเร็ว ปัจจุบนั ประเทศต่างๆ ในแอฟรกิ าจงึ ได้จดั ทาเขตรกั ษาพันธุ์สตั ว์แห่ งชาติ เช่น
ประเทศเคนยา เอธโิ อเปีย เป็นต้น และเปิดโอกาสให้ชาวต่างชาตเิ ขา้ ชมโดยจ่ายเงนิ ค่าธรรมเนียมแก่
รฐั บาล ท่รี ู้จกั กนั ในช่อื ซาฟารี (Safari) แต่ปัจจุบนั ทุกประเทศต่างมนี โยบายอนุรกั ษ์สตั ว์ป่ า ทาให้
ซาฟารหี มดความสาคญั ไป

การลา่ สตั วใ์ นแอฟรกิ า

ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 2

ลกั ษณะทางเศรษฐกจิ ของทวีปแอฟริกา

4. กำรประมง การประมงไม่ไดเ้ ป็นอาชพี สาคญั ของชาวแอฟรกิ าจะมบี า้ ง ไดแ้ ก่ การ

จบั ปลาเลก็ ๆ น้อยๆในแมน่ ้าต่างๆ ส่วนการประมงน้าเคม็ มนี ้อยมาก แหล่งจบั ปลาน้าเคม็ ไดแ้ ก่
น่านน้าชายฝัง่ ตะวนั ตกเฉียงใต้ โดยมปี ระเทศสาธารณรฐั แอฟรกิ าใตเ้ ป็นประเทศท่จี บั ปลาไดม้ าก
ทส่ี ุดในแอฟรกิ า

การทาประมงในแอฟรกิ า

5. กำรทำป่ ำไม้ เขตทม่ี คี วามสาคญั ในการทาป่าไมใ้ นแอฟรกิ า คอื บรเิ วณทางชายฝัง่

อา่ วกนิ ี และบรเิ วณลมุ่ แมน่ ้าคองโก เป็นแหลง่ ทม่ี ปี ่าไมอ้ ยมู่ ากและอยใู่ กล้ทะเล ซง่ึ สามารถขนส่ง
ไดง้ า่ ย กบั เขตทร่ี าบสงู ของแอฟรกิ าตะวนั ออก

การทาป่ าไม้

ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี 2

ลักษณะทางเศรษฐกิจของทวีปแอฟรกิ า

6. กำรทำเหมืองแร่ ประเทศทต่ี งั้ อยใู่ นภูมภิ าคแอฟรกิ าเหนือ แอฟรกิ าตะวนั ตก มกี ารขดุ แร่

แลว้ สง่ ออกไปจาหน่ายในทวปี ยโุ รป ทวปี อเมรกิ าเหนือ ทวปี เอเชยี ทวปี ออสเตรเลยี และโอเชยี เนีย ประเทศ
ทม่ี กี ารทาเหมอื งแร่มาก ไดแ้ ก่ สาธารณะแอฟรกิ าใต้ นอกเหนือจากทองคาและเพชร แลว้ ยงั มกี ารทาเหมอื ง
แรโ่ ครเมยี ม โคบอลต์ เหลก็ แมงกานีส ยเู รเนียม ในประเทศบอตสวานามี การทาเมอื งนิกเกลิ เพชร เหลก็
คองโกมี การทาเหมอื ง ถ่านหนิ เพชร ฟอสเฟต เป็นตน้ การทาเหมอื งแรใ่ น แอฟรกิ ายงั คงใชแ้ รงงานคน
เป็นหลกั เน่อื งจากมตี น้ ทุนคา่ แรงถูก

การทาเหมอื งแร่

7. กำรอุตสำหกรรม แอฟรกิ าเป็นทวปี ท่มี คี วามล้าหลงั ทางด้านอุตสาหกรรม ประเทศท่ีมี

ความก้าวหน้าทางอุตสาหกรรม คอื สาธารณรฐั แอฟรกิ าใต้ ประเทศท่มี ผี ลผลิตทางด้านอุตสาหกรรม ทา
รายไดเ้ ขา้ ประเทศบา้ ง ไดแ้ ก่ ซมิ บบั เว สวาซแิ ลนด์ โมรอ็ กโก เซเนกลั ส่วนประเทศทเ่ี ป็นแหล่งอุตสาหกรรม
ทอ่ งเทย่ี ว ไดแ้ ก่ ตนู ิเซยี โมรอ็ กโก อยี ปิ ต์ เคนยา แอลจเี รยี

อตุ สาหกรรม

ชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 2

ลักษณะทางเศรษฐกจิ ของทวีปแอฟรกิ า

8. การคา้ กบั ต่างประเทศ การคา้ ระหว่างประเทศต่างๆ ในแอฟรกิ ากบั ภมู ิภาค

อ่นื ของโลก สว่ นใหญ่เป็นฝ่ายเสยี เปรยี บดลุ การคา้ จะมปี ระเทศทไ่ี ดเ้ ปรยี บดลุ การคา้ บา้ งก็
เฉพาะประเทศผผู้ ลตนิ ้ามนั และแก๊สธรรมชาติ กบั ประเทศโกตดวิ วั รแ์ ละรวนั ดาเท่านัน้ ท่ี
ไดด้ ลุ การคา้ ในการคา้ ขายกบั ตา่ งประเทศ ลกั ษณะการคา้ กบั ตา่ งประเทศ ดงั น้ี

- สินค้ำออก ทส่ี าคญั ไดแ้ ก่ น้ามนั
น้ามันดิบ แก๊สธรรมชาติ อาหาร
ยาสูบ และวตั ถุดบิ ต่างๆ ตลาดรับ
ซ้อื สินค้าจากแอฟรกิ า ได้แก่ กลุ่ม
สหภาพยุโรป สหรฐั อเมริกา และ

ประเทศต่างๆในยโุ รปตะวนั ออก

สนิ คา้ นาเขา้ ยาสบู

- สิ น ค้ ำ เ ข้ ำ ท่ี ส า คัญ ไ ด้ แ ก่
เคร่อื งจกั รกล ยานยนต์ อุปกรณ์การขนส่ง
สินค้าจากโรงงานอุตสาหกรรม น้ามนั ดิบ
และแก๊สธรรมชาติ แหล่งท่ีส่งสินค้าเข้าสู่
แอฟริกา ได้แก่ กลุ่มสหภาพยุโรป กลุ่ม
โอเปค สหรฐั อเมรกิ า และญป่ี ่นุ

ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ 2

ลกั ษณะทางเศรษฐกิจของทวปี แอฟรกิ า

9. กำรคมนำคม ทวปี แอฟรกิ าเป็นทวปี ท่มี คี วามล้าหลงั ทางการคมนาคมขนส่งมากกว่าทุกทวีป ทงั้

เพราะประเทศ ส่วนใหญ่ยากจน ไม่มเี งนิ ทุนเพยี งพอท่จี ะนามาพฒั นาในด้านน้ี และนอกจากน้ีทวปี แอฟรกิ ายงั มี
ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศและสภาพแวดลอ้ มต่างๆ ทเ่ี ป็นอุปสรรคต่อการคมนาคมขนสง่ ดว้ ย

1) ทำงบก นอกจากความขาดแคลนทางด้านเศรษฐกิจแล้ว แอฟรกิ ายงั มี
พน้ื ท่สี ่วนใหญ่เป็นอุปสรรคต่อการสรา้ งถนนและทางรถไฟ เพราะภูมปิ ระเทศเป็นท่ี
ราบสงู และมเี ขตทะเลทรายอนั กวา้ งขวางทางตอนเหนือและตอนใต้ เป็นบรเิ วณท่ีไมม่ ี
คา่ ทางเศรษฐกจิ และแทบไมม่ ปี ระชากรอาศยั อยู่ การสรา้ งเสน้ ทางคมนาคมในเขตน้ีจงึ
ไมค่ ุม้ ค่ากบั การลงทุน ส่วนเขตแมน่ ้าคองโกทางภาคกลางเป็นเขตทร่ี าบลุ่มทป่ี กคลุม
ดว้ ยป่ าดบิ อนั กวา้ งขวาง กเ็ ป็นอุปสรรคต่อการก่อสรา้ งเสน้ ทางคมนาคมขนส่ง ทงั้ ยงั
ประชากรอาศยั อยู่เบาบางมาก พ้นื ท่ดี งั กล่าวจงึ แทบไม่มถี นนอยู่เลย แอฟรกิ าเป็น
ทวปี ท่ไี ม่มถี นนหรอื ทางรถไฟสายยาวขา้ มทวปี เหมอื นทวปี อ่นื ๆ บรเิ วณท่ีมเี ส้นทาง
คมนาคมขนส่งทางบกอย่บู า้ ง กม็ กั เป็นเสน้ ทางสายสนั้ ๆ ไดแ้ ก่ ประเทศต่างๆทต่ี งั้ อยู่
ใกลช้ ายฝัง่ ทะเลโดยเฉพาะสาธารณรฐั แอฟรกิ าใต้ มเี สน้ ทางคมนาคมขนส่งหนาแน่น
กว่าทกุ ประเทศ

2) ทำงน้ำ เส้นทางคมนาคมทางทะเลมคี วามสาคญั ต่อแอฟรกิ ามาก ทัง้ น้ี
เพราะแอฟรกิ าตงั้ อย่ใู นเสน้ ทางเดนิ เรอื ระหว่างทวปี ยโุ รปกบั ทวปี เอเชีย และทวปี
ยโุ รปกบั ทวปี ออสเตรเลยี หลายประเทศในทวปี น้ี ไดม้ กี ารปรบั ปรงุ เมอื งท่าน้าลกึ ให้
เรอื สนิ ค้าและเรอื เดนิ สมุทรเขา้ เทยี บท่าได้ และกลายเป็นเมอื งท่าขนาดใหญ่หลาย
เมอื ง เช่น อะเลก็ ซานเดรยี ในอยี ปิ ต์ เคปทาวน์ในสาธารณรฐั แอฟรกิ าใต้ คาซาบ
ลงั กาในโมรอ็ กโก มนั โรเวยี ในไลบเี รยี เป็นตน้

3) ทำงอำกำศ แอฟรกิ าเป็นทวปี มสี ายการบนิ ท่ใี ช้ตดิ ต่อกนั ทงั้
ภายในทวปี และระหว่างทวปี ศูนยก์ ลางคมนาคมทางอากาศ ไดแ้ ก่ ไคโร
ในอยี ปิ ต์ คารท์ มู ในซดู าน แอลเจยี รใ์ นแอลจเี รยี ไนโรบใี นเคนยา ลากอส
ในไนจเี รยี โจฮนั เนสเบริ ก์ และเคปทาวน์ในสาธารณรฐั แอฟรกิ าใต้

ชนั้ มัธยมศึกษาปที ี่ 2

แผนทแ่ี ม่น้าไนล์ ลักษณะทางสังคมและวฒั นธรรม

ทวปี แอฟรกิ า

ทางตอนเหนือของทวปี แอฟรกิ า บรเิ วณประเทศอยี ปิ ต์ปัจจุบนั
เป็นแหลง่ อารยธรรมลมุ่ แมน่ ้าทเ่ี ก่าแก่ทส่ี ุดแห่งหน่ึงของโลก ไดแ้ ก่ อารย
ธรรมลุ่มแมน่ ้าไนล์ สงิ่ ทแ่ี สดงถงึ อารยธรรมของชาวอยี ปิ ต์โบราณ ไดแ้ ก่
- การชลประทาน ทส่ี ามารถนาน้าจากแมน่ ้าไนลม์ าใชใ้ นการเกษตร ทา
ให้สามารถเพระปลูกไดป้ ีละ2-3 ครงั้ - การสรา้ งพรี ะมดิ เป็นท่เี ก็บศพ
ของฟาโรหน์ กั ปกครองและนกั รบ
- การทามมั ม่ี การเก็บรกั ษาศพมนุษย์โดยไม่เน่าเป่ือย - การสร้างส
ฟิงซ์ แกะสลกั หนิ เป็นรูปสงิ โตหมอบมหี น้าเป็นคน แพะ และเหย่ียวไว้
เป็นสง่ิ เคารพ
- การทาปฏิทิน โดยกาหนดให้มปี ีละ 365 วนั และเป็นท่ีนิยมใช้กัน
แพรห่ ลายมาจนถงึ ปัจจบุ นั
- การเขยี นภาพจติ รกรรมฝาผนัง เป็นเร่อื งราวต่างๆ ไวท้ ่ฝี าผนังท่ฝี ัง่
ศพ การเขยี นสญั ลกั ษณ์และรปู ภาพแทนคาพูด ทเ่ี รยี กว่า อกั ษรไฮโรกลี
ฟิก
- การทากระดาษ จากต้นพาไพรสั (ต้นกกชนิดหน่ึง) เรยี กว่ากระดาษ
ปาปิรสุ

กระดาษปาปิรุส

พรี ะมดิ และสฟิงซ์

อกั ษรภาพไฮโรกลฟี ิก มมั มแ่ี ละการทามมั ม่ี

ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีท่ี 2

ลกั ษณะทางสงั คมและวัฒนธรรมของทวปี แอฟริกา

ต่อมาประมาณต้นพุทธศตวรรษท่ี
12 พวกอาหรบั ซ่งึ นบั ถอื ศาสนาอสิ ลามได้
ขยายอานาจจากเอเชยี ตะวนั ตกเฉียงใต้
แ ละนาอ ารยธรร มมุส ลิมเ ข้าสู่ทวีป
แอฟรกิ าหลายอย่าง เช่น ศาสนาอสิ ลาม
ภาษาอาหรบั สภาพความเป็นอยแู่ ละการ
ดาเนินชวี ติ เป็นตน้

ชาวอาหรบั

ประมาณตน้ พุทธศตวรรษท่ี 22 วาสโก ดากามา (Vasco da Gama) ชาวโปรตุเกส ไดเ้ กดิ
เรอื ออ้ มแหลมกู๊ดโฮปเขา้ สแู่ อฟรกิ าตะวนั ออก และนบั ตงั้ แต่นนั้ มาการสารวจทวปี แอฟรกิ าของชาว
ยโุ รปกไ็ ดเ้ รมิ่ ขน้ึ และชาวยโุ รปไดข้ ยายอทิ ธพิ ลของตนเขา้ ยดึ ครองดนิ แดนต่างๆ ไว้เป็นอาณานิคม
กระทงั่ ถงึ หลงั สงครามโลกครงั้ ท่ี 2 ประเทศส่วนใหญ่ในทวปี แอฟรกิ าจงึ ไดร้ บั เอกราชใหป้ กครอง
ตนเอง

วาสโก ดากามา แหลมกดู๊ โฮป

ช้ันมัธยมศึกษาปที ่ี 2

ประชำกร ลกั ษณะทางสงั คมและวัฒนธรรมของทวปี แอฟริกา

ประชำกร ทวปี แอฟรกิ ามปี ระชากรมากเป็นอนั ดบั

2 ของโลก รองจากทวปี เอเชยี ประเทศทม่ี ปี ระชากรมากท่ีสุด
คอื ประเทศไนจเี รยี รองลงมาคอื ประเทศอยี ปิ ต์

1. กำรตงั้ ถ่ินฐำนของประชำกร

1.1. บริเวณที่มีประชำกรอำศยั อยู่อย่ำงหนำแน่น คอื บรเิ วณทม่ี ดี นิ อุดมสมบูรณ์ อากาศไม่

รอ้ นจดั ไดแ้ ก่
- ทร่ี าบล่มุ แมน่ ้าไนล์ ในประเทศอยี ปิ ต์
- ทร่ี าบลุ่มแมน่ ้าไนเจอร์ เป็นเขตทด่ี นิ มคี วามอุดมสมบรู ณ์
- ชายฝัง่ อ่าวกนิ ี เป็นแนวชายฝัง่ ยาว อากาศไมร่ อ้ นจดั แถบประเทศแกมเบยี ถงึ ประเทศคองโก
- ชายฝัง่ ตะวนั ตกเฉียงเหนือ เป็นเขตภูมอิ ากาศแบบเมดิเตอร์เรเนียน แถบประเทศโมร๊อกโก

แอลจเี รยี และตูนเี ซยี
- บรเิ วณทร่ี าบสงู ตะวนั ออก เป็นเขตอากาศอบอุ่น แถบประเทศเอธโิ อเปีย ยกู นั ดา เคนยา และ

แทนซาเนยี
- คาบสมทุ รทางภาคใต้ เป้นเขตทม่ี อี ากาศอบอุ่นและมที รพั ยากรธรรมชาตทิ ส่ี มบรู ณ์ แถบประเทศ

แอฟรกิ าใต้
1.1 บริเวณที่มีประชำกรอำศยั อยู่อย่ำงเบำบำง เป็นเขตท่ีมภี ูมปิ ระเทศและภูมอิ ากาศไม่

เอ้ืออานวยต่อการดารงชีวิต มคี วามแห้งแล้งและอากาศร้อนจดั ได้แก่บรเิ วณเขตทะเลทรายสะ ฮารา
ทะเลทรายคาราฮารี รวมไปถงึ บรเิ วณรอ้ นชน้ื ทม่ี ปี ่าดงดบิ ไดแ้ ก่ บรเิ วณทร่ี าบลุ่มแม่น้าคองโก

บรเิ วณทม่ี ปี ระชากรอาศยั อยอู่ ย่างหนาแน่น บรเิ วณทม่ี ปี ระชากรอาศยั อย่อู ย่างเบาบาง

ชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี 2

ลักษณะทางสังคมและวัฒนธรรมของทวีปแอฟรกิ า

2. เชื้อชำติ จาแนกออกเป็นกลมุ่ ใหญๆ่ ได้ 2 กลุม่ คอื

พวกผิวดำ เป็นเผา่ พนั ธุพ์ น้ื เมอื งดงั้ เดมิ ของทวปี แอฟรกิ า เรยี กว่า “นิกรอยด”์ และเป็นประชากรส่วน

ใหญ่ของทวปี มลี กั ษณะเดน่ ทผ่ี วิ สดี า ผมสดี าและหยกิ หยอย รมิ ฝีปากหนา จมกู แบน แบ่งออกเป็นกลุ่มไดด้ งั น้ี
- กล่มุ บนั ตู อาศยั อยแู่ อฟรกิ าตะวนั ออก แอฟรกิ ากลางและแอฟรกิ าใต้ เช่น เผ่าวาตูซี มรี ปู ร่างสูงใหญ่

เผ่ามาไซ เผา่ ซลู ู
- กลมุ่ ปิกม่ี มรี ปู รา่ งเตย้ี ทส่ี ุด อาศยั อยบู่ รเิ วณป่าดบิ ลมุ่ แมน่ ้าคองโกในแอฟรกิ ากลาง
- กลุ่มบุชแมน มรี ปู ร่างเลก็ อาศยั อย่ใู นเขตทะเลทรายคาลาฮารี ในแอฟรกิ าตอนใต้ กลุ่มซูดานนิโกร

อาศยั อยใู่ นแอฟรกิ าตะวนั ตก

กลุม่ บนั ตู (เผา่ มาไซ) กล่มุ ป๊ิกม่ี

พวกผิวขำว/คอเคซอยด์ ท่ีเป็ นเผ่าพันธุ์ กลุ่มเบอรเ์ บอร์

ดงั้ เดมิ ของแอฟรกิ า ส่วนใหญ่อยทู่ างตอนเหนือของทวปี มี ชนั้ มัธยมศกึ ษาปีท่ี 2
ลกั ษณะผวิ สนี ้าตาลหรอื ค่อนขา้ งขาว ผมหยกิ เป็นลอน รมิ
ฝีปากบาง จมูกค่อนข้างโด่งได้แก่ พวกอาหรบั และเบอร์
เบอร์ ส่วนพวกผวิ ขาวกลุ่มใหม่ท่อี พยพไปจากทวปี ยุโรป
นิยมตั้งถิ่นฐานในเขต อ บอุ่ นทางตอ นใต้ของทวีป
โดยเฉพาะในประเทศสาธารณรฐั แอฟรกิ าใต้ นอกจากน้ียัง
มพี วกผวิ ขาวจากปากสี ถานและอินเดีย ซ่งึ อพยพเข้าไป
อาศยั อยทู่ างภาคตะวนั ออกของทวปี

ลักษณะทางสงั คมและวัฒนธรรมของทวีปแอฟริกา

3. ภำษำ ในทวปี แอฟรกิ ามภี าษาพดู อยไู่ มน่ ้อยกว่า 1,000 ภาษา ทงั้ น้เี น่อื งจากเป็นทวปี ทม่ี ปี ระชากร

อยหู่ ลายเผา่ พนั ธุ์ แต่อาจแบง่ ออกไดเ้ ป็น 4 กลุม่

1. กลุ่มภาษาเซมติ กิ ไดแ้ ก่ ภาษาอาหรบั เป็นภาษาของคนส่วนใหญ่ในแอฟรกิ าเหนือ และบางส่วนใน
แอฟรกิ าตะวนั ออก สว่ นกลมุ่ ภาษาเซมติ กิ ของชาวยโุ รปเป็นภาษาของเจา้ อาณานิคมทเ่ี ขา้ มาปกครอง เป็นภาษท่ี
ใชก้ นั แพรห่ ลายเมอ่ื ไมน่ านมาน้ี ไดแ้ ก่ ภาษาฝรงั่ เศส ภาษาองั กฤษ และภาษาดตั ช์

2. กลมุ่ ภาษาซดู าน เป็นภาษาของประชากรในประเทศต่างๆ ซง่ึ ตงั้ อยใู่ นเขตทุ่งหญา้ สะวนั นาทางตอนใต้
ของทะเลทรายสะฮารา

3. กลมุ่ ภาษาบนั ตู เป็นภาษาของประชากรในประเทศต่างๆ ซง่ึ ตงั้ อยทู่ างภาคกลางและภาคตะวนั ออก
ของทวปี รวมทงั้ บางประเทศทอ่ี ยทู่ างตอนใตด้ ว้ ย

4. กลุม่ ภาษาเฮาซา เป็นกล่มุ ภาษาทางการคา้ ของประชากรทางภาคตะวนั ตกของทวปี

ภาษาอาหรบั ภาษาซดู าน

ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี 2

ลักษณะทางสังคมและวัฒนธรรมของทวปี แอฟริกา

4. ศาสนา ประชากรส่วนใหญ่ในทวปี แอฟรกิ ายงั มคี วามเช่อื และปฏบิ ตั ติ ามความเช่ือนัน้

สบื ต่อกนั ตงั้ แต่ครงั้ บรรพบุรุษมาหลายชวั่ อายุคน เช่น เร่อื งจติ วญิ ญาณ อานาจของดวงดาว ภูเขา
ตน้ ไม้ สงิ่ มหศั จรรย์ เป็นต้น ส่วนศาสนาทน่ี ับถอื กนั มาก ไดแ้ ก่ ศาสนาครสิ ต์ มผี ูน้ ับถอื มากท่สี ุด
รองลงมาไดแ้ ก่ ศาสนาอสิ ลาม นอกจาน้ียงั มชี าวอนิ เดยี ท่อี พยพเขา้ มาใหม่นับถอื ศาสนาฮนิ ดูและ
ศ า ส น า ยิ ว ก็ มี ผู้ นั บ ถื อ อ ยู่ บ้ า ง

ความเช่อื ชนเผ่า ผนู้ บั ถอื ศาสนาอสิ ลาม ผนู้ บั ถอื ศาสนาครสิ ต์
นกั ศกึ ษาในแอฟรกิ า
5. กำรศึกษำ แอฟรกิ าเป็นทวปี ทย่ี ากจนและตอ้ งพฒั นา

ทางดา้ นวทิ ยากรสมยั ใหม่ แมค้ วามกา้ วหน้าในโลกปัจจุบนั จะเป็น
เคร่ืองกระตุ้นให้ประชากรและรัฐบาลของประเทศต่างๆ ต้อง
ยกระดบั และขยายการศกึ ษาใหท้ วั่ ถงึ แต่การขาดแคลนทรพั ยากร
มนุษย์และขดั สนทางดา้ นเศรษฐกจิ ในเกือบทุกประเทศ ยอ่ มเป็น
อุปสรรคสาคญั ในการพฒั นาการศึกษา นัน่ คือประเทศท่ยี ากจน
อตั ราส่วนการรู้หนังสอื ของประชากรจะต่า เช่น เอธโิ อเปี ย มาลี
ไนเจอร์ มผี ูอ้ ่านออกเขยี นได้เพยี งร้อยละ 24,25,28 ตามลาดบั
ขณะท่ีประเทศสาธารณรฐั แอฟริกาใต้และแทนซาเนีย มีสภาพ
เศรษฐกจิ ดกี ว่าประเทศทงั้ สามน้ีมอี ตั ราส่วนของผรู้ ู้หนังสอื สูงรอ้ ย
ละ 60 และ 85 เป็นตน้

ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 2

ลกั ษณะทางสงั คมและวัฒนธรรมของทวีปแอฟริกา

6. กำรเมืองกำรปกครอง หลงั สน้ิ สุดสงครามโลกครงั้ ท่ี 2 ประเทศต่าง ๆ
ในแอฟรกิ าไดร้ บั เอกราชจากการตกเป็นเมอื งขน้ึ แต่ยงั ประสบปัญหาและขาดความ
มนั่ คงทางการเมอื ง เกดิ รฐั ประหาร และสงครามระหวา่ งเผา่ พนั ธุ์ เน่อื งจาก

1. ขาดความชานาญทางดา้ นการปกครอง เพราะอยู่ภายใต้การปกครอง
ของยโุ รปมาตลอด

2. ความแตกต่างทางดา้ นเชอ้ื ชาติ สงั คม และวฒั นธรรม เพราะแอฟรกิ ามี
หลายชนเผา่ ทาใหย้ ากแกก่ ารรวมตวั กนั

3. การแทรกแซงของประเทศมหาอานาจตะวนั ตก เพ่อื ใชแ้ อฟรกิ าเป็น
แหลง่ วตั ถุดบิ และกระจายสนิ คา้

4. ปัญหาความยากจน และไมไ่ ดร้ บั การศกึ ษา
5. ปัญหาทุจรติ คอรปั ชนั่
รปู แบบการปกครองสว่ นใหญ่ปกครองระบอบประชาธปิ ไตย มปี ระธานาธบิ ดี
เป็ นประมุข เช่น ประเทศแอฟริกาใต้ อียิปต์ แคเมอรูน คองโก เป็ นต้น
นอกจากน้ียงั มกี ารแกครองระบอบกษัตรยิ ์ เช่น ประเทศโมร๊อกโก สวาซแิ ลน ด์
และเลโซโท เป็นตน้

ไซรลิ รามาโฟซา อบั เดล ฟัตตอห์ เอล-ซซิ ี สมเดจ็ พระราชาธบิ ดมี ฮุ มั มดั ท่ี 6
ประธานาธบิ ดแี อฟรกิ าใต้ ประธานาธบิ ดอี ยี ปิ ต์ แห่งโมรอ็ กโก

ชั้นมัธยมศึกษาปที ี่ 2

แบบฝึ
กหดั

ใบงานที่ 1 ลกั ษณะทางกายภาพของทวปี แอฟริกา

ชอ่ื ชน้ั เลขที่
คาชี้แจง : อา่ นขอ้ ความท่กี าหนดให้แลว้ ระบสุ ถานที่ ลักษณะภูมปิ ระเทศ พร้อมท้ังระบุตาแหนง่ ตามหมายเลข
ข้อลงในแผนท่ีแสดงลกั ษณะภมู ิประเทศของทวีปแอฟรกิ าใหถ้ กู ตอ้ ง

1. อยูบ่ ริเวณหบุ เขาเกรตริฟต์แวลลยี ์ มียอดเขาคีโบเปน็ ยอดเขาที่สงู ที่สุดในทวีป
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
2. มบี รเิ วณพน้ื ท่ีต่ากวา่ พืน้ ดินโดยรอบ เกิดจากความลาดของพืน้ ท่รี าบสูง อยูบ่ รเิ วณตะวนั ตกของทวปี
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3. อยู่บริเวณทางตอนเหนือของทะเลทรายคาลาฮารี เป็นตน้ กาเนิดของแม่นา้ คองโก แม่น้าแซมบีซี
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

4. มีตน้ กาเนดิ จากทะเลสาบวิกตอเรยี ไหลออกสทู่ ะเลเมดิเตอร์เรเนียน เปน็ แหลง่ อารยธรรมที่สาคญั ของโลก
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

5. เปน็ พนื้ ท่ที ีแ่ ยกออกจากแผ่นดนิ ใหญ่ สง่ ผลใหเ้ กิดแหล่งทาประมงที่สาคญั ของทวีป
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ใบงานที่ 2 ลกั ษณะภูมอิ ากาศและพชื พรรณธรรมชาติของทวีปแอฟริกา

ชื่อ ชนั้ เลขที่
คาชแี้ จง : ใหน้ กั เรยี นระบายสีเขตภูมิอากาศลงในแผนท่แี สดงลกั ษณะภูมอิ ากาศของทวปี แอฟริกาแบบ

เคปิ เปน-ไทเกอร์ ปรับปรุง ให้ตรงกบั คาอธิบายสญั ลักษณ์ พรอ้ มท้งั ยกตัวอย่างและระบุ
ลกั ษณะภมู ิอากาศและพืชพรรณธรรมชาติจานวน 5 เขตขนึ้ ไปให้ถกู ตอ้ ง

ใบงานท่ี 3 ลักษณะทรัพยากรธรรมชาติของทวปี แอฟรกิ า

ชอ่ื ช้นั เลขที่
คาช้ีแจง : ใหน้ กั เรียนอ่านสถานการณ์ วเิ คราะห์และแสดงความคดิ เห็นจากสถานการณ์ทก่ี าหนดให้

แอนดรวิ เปน็ นักธรุ กจิ จากทวปี ยโุ รป ต้องการลงทนุ ในทวปี แอฟริกา แต่ยงั ไม่มจี ุดมุ่งหมายวา่ จะ
ลงทุนทาสิง่ ใด และในบริเวณใด นกั เรียนคิดว่าแอนดรวิ ควรเลอื กลงทนุ ในภมู ภิ าคใดของทวีปแอฟรกิ า เพือ่ ใหร้ ูจ้ ัก
ถงึ ความเป็นทวปี แอฟรกิ า และเลอื กลงทุนได้หลากหลายมากทส่ี ุด

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………….................................…………

แบบทดสอบ

ชอ่ื ชน้ั เลขท่ี

คาชี้แจง : ให้นกั เรียนเลอื กคาตอบทถี่ กู ตอ้ งทส่ี ุดเพียงข้อเดยี ว

1. หากเดนิ ทางจากด้านทศิ ตะวนั ตก โดยมจี ดุ เริ่มต้นจาก 6. เพราะเหตุใดในทวปี แอฟริกาจงึ มกี ารใช้ประโยชน์จาก

ประเทศไทยเพื่อไปยงั ทวปี แอฟริกา จะต้องเดนิ ทางผ่าน นา้ บาดาลค่อนข้างมาก

มหาสมุทรใดก่อน ก. มแี อ่งแผ่นดนิ หลายแห่ง

ก. มหาสมทุ รอนิ เดยี ข. ห่างไกลจากแหล่งนา้ ผวิ ดนิ

ข. มหาสมุทรแปซิฟิ ก ค. มพี ืน้ ทท่ี ะเลทรายค่อนข้างมาก

ค. มหาสมทุ รอาร์กตกิ ง. มแี ม่นา้ สายส้ัน ๆ เป็ นส่วนใหญ่

ง. มหาสมุทรแอตแลนตกิ 7. ข้อใดกล่าวถงึ ทตี่ ้งั ของทวปี แอฟริกาได้ถูกต้อง

2. เทือกเขาใดมยี อดเขาทสี่ ูงทส่ี ุดในทวปี แอฟริกา ก. มเี ส้นศูนย์สูตรลากผ่านกลางทวปี

ก. เกรตคารู ข. ดราเคนส์เบริ ์ก ข. ช่องแคบยบิ รอลตาร์ก้นั พรมแดนภายในทวปี แอฟริกา

ค. แอตลาส ง. คลิ มิ นั จาโร ค. มคี ลองสุเอซใช้เป็ นเส้นทางออกสู่มหาสมุทรแอตแลนตกิ

3. ข้อใดกล่าวถงึ ลกั ษณะสาคญั ของภูมปิ ระเทศของทวปี ง. ทะเลแดงก้นั พรมแดนระหว่างทวปี แอฟริกากบั ทวปี ยโุ รป

แอฟริกาได้ถูกต้องทสี่ ุด 8. เพราะเหตใุ ดบริเวณทร่ี าบชายฝ่ังด้านตะวนั ตกเฉียงเหนือของ

ก. พืน้ ทส่ี ่วนใหญ่เป็ นทรี่ าบสูงโดยรอบของทวปี ทวปี แอฟริกาจงึ มปี ระชากรต้งั ถ่ินฐานอยู่หนาแน่น

ข. เป็ นทรี่ าบล่มุ แม่นา้ ทางตอนเหนือและตอนใต้ ก. มกี ารคมนาคมสะดวกในทุกด้าน

ค. เป็ นทะเลทรายกว้างขวางอยู่ทางตะวนั ตกและ ข. อากาศอบอุ่น มที ร่ี าบกว้างขวาง

ตะวนั ออก ค. มภี ูมอิ ากาศคล้ายกบั ภาคเหนือของทวปี ยโุ รป

ง. มแี ม่นา้ หลายสายไหลผ่านทางตอนเหนือและมหี มู่เกาะ ง. มคี วามอดุ มสมบูรณ์ของดนิ และทรัพยากรธรรมชาติ

จานวนมาก 9. เพราะเหตุใดบริเวณแถบล่มุ นา้ คองโกจงึ มปี ระชากรต้งั ถ่ินฐานอยู่

อ่านข้อความ แล้วตอบคาถามในข้อ 4.–5. เบาบาง

ณัฐต้องการเดนิ ทางท่องเทย่ี วไปในทวปี แอฟริกาในประเทศที่ ก. เป็ นบริเวณพื้นทป่ี ่ าดงดบิ

อากาศอบอ่นุ ไม่ร้อนจดั ไม่หนาวจดั ฤดูร้อนอากาศแห้งแล้ง ข. การเดนิ ทางลาบากและไม่สามารถทาการเกษตรได้

ฤดู หนาวฝนตกชุก และมผี ลไม้รสอร่อยกว่าดนิ แดนต่างๆ ค. เป็ นบริเวณทฝ่ี นตกชุกไม่เหมาะกบั การทาการเกษตร

ง. เป็ นพื้นทภี่ ูเขาสลบั ทร่ี าบสูง และมที ะเลทรายกว้างใหญ่

4. ณัฐควรเดนิ ทางไปเทย่ี วทป่ี ระเทศใดในทวปี แอฟริกา 10. ประชากรกล่มุ ใดเป็ นกลุ่มใหญ่ทส่ี ุดของทวปี แอฟริกา

ก. ซูดาน ข. คองโก ก. นกิ รอยด์ ข. คอเคซอยด์

ค. ไนจเี รีย ง. แอฟริกาใต้ ค. ปิ กมี ง. บุชแมน

5. ณฐั ควรซื้อผลไม้ชนิดใดจากบริเวณทเี่ ขาไปท่องเทย่ี ว 11. เพราะเหตุใดการเลยี้ งสัตว์จงึ เป็ นอาชีพทน่ี ิยมทากนั มากทส่ี ุด

ก. อนิ ทผลมั ส้ม ข. แอปเปิ ล องุ่น ในทวปี แอฟริกา

ค. ส้ม อง่นุ มะกอก ง. อง่นุ ฝรั่ง แคนตาลูป ก. มพี ื้นทป่ี ่ าดงดบิ อุดมสมบูรณ์

ข. มที ร่ี าบและทะเลทรายกว้างขวาง

ค. มพี ื้นทกี่ ลางทะเลทรายทเ่ี ป็ นโอเอซิสอดุ มสมบูรณ์

ง. มพี ื้นทส่ี ่วนใหญ่แห้งแล้งและมที ุ่งหญ้าจานวนมาก

12. เพราะเหตใุ ดภูมภิ าคแอฟริกาตะวนั ตกจงึ เป็ นบริเวณทมี่ พี ืน้ ท่ี 16. เพราะเหตใุ ดการทาเหมืองแร่ในทวปี แอฟริกาจงึ ยงั คงใช้

เพาะปลูกทอ่ี ุดมสมบูรณ์ แรงงานคนเป็ นหลกั

ก. อยู่ในบริเวณเส้นศูนย์สูตร ก. มแี รงงานจานวนมาก

ข. เป็ นบริเวณทมี่ พี ืน้ ทต่ี ดิ ชายฝ่ังทะเล ข. มตี ้นทุนค่าแรงราคาถูก

ค. อากาศร้อนชื้น มแี ม่นา้ หลายสายไหลผ่าน ค. ขาดการพฒั นาด้านการใช้เครื่องจกั ร

ง. เป็ นโอเอซิสกลางทะเลทราย มแี ม่นา้ ไหลผ่านตอนกลาง ง. ยงั ไม่สามารถเข้าถึงการใช้เทคโนโลยี

13. ข้อใดเป็ นลกั ษณะภูมปิ ระเทศทเี่ ด่นชัดทส่ี ุดทางตะวนั ตก 17. เกาะมาดากสั การ์มบี ทบาทสาคญั ในการส่งออกพืชเศรษฐกจิ

เฉียงเหนือของทวปี แอฟริกา สาคญั ชนดิ ใดในตลาดโลก

ก. แม่นา้ ไนล์ ก. องุ่น มะกอก

ข. เทือกเขาแอตลาส ข. โกโก้ อนิ ทผลมั

ค. ทะเลทรายสะฮารา ค. วานลิ ลา กาแฟ

ง. ทะเลสาบวกิ ตอเรีย ง. กาแฟ ยางพารา

14. ต้นเบาบับ (baobab) พบได้มากในบริเวณใด 18. หากนกั เรียนต้องการไปท่องเทยี่ วแบบ “ท่องซาฟารี” ควรจะ

ก. ล่มุ นา้ คองโก ไปในภูมภิ าคใดของทวปี แอฟริกา

ข. เกาะมาดากสั การ์ ก. แอฟริกาตะวนั ออก ข. แอฟริกากลาง

ค. หมู่เกาะเซเชลส์ ค. แอฟริกาใต้ ง. แอฟริกาเหนือ

ง. ประเทศแอฟริกาใต้ 19. การพง่ึ พาการลงทนุ จากต่างประเทศเพื่อพฒั นาเศรษฐกจิ ของ

15. ข้อใดจดั เป็ นพืชเศรษฐกจิ ทส่ี าคญั ของภูมภิ าคแอฟริกา ทวปี แอฟริกา ส่งผลทาให้เกดิ ปัญหาสาคญั อย่างไร

ตะวนั ตก ก. เกดิ การทาลายทรัพยากรธรรมชาตเิ พมิ่ มากขนึ้

ก. ส้ม องุ่น มะกอก ข. เกดิ การขาดแคลนแรงงานฝี มือทเี่ ป็ นชาวพืน้ เมือง

ข. กาแฟ ส้ม มะกอก ค. เกดิ การขยายตวั ทางเศรษฐกจิ ทาให้เกดิ ภาวะเงนิ เฟ้อ

ค. ข้าวสาลี ชา อนิ ทผลมั ข้าวฟ่ าง ง. เกดิ การเปลยี่ นแปลงสังคมและวฒั นธรรมอย่างรวดเร็ว

ง. โกโก้ กาแฟ ปาล์มนา้ มนั ยางพารา 20. เพราะเหตุใดนักลงทนุ จากต่างชาตจิ งึ นยิ มไปลงทนุ ในทวปี

แอฟริกา

ก. ต้นทนุ ในการศึกษาตา่

ข. ได้รับสิทธิพเิ ศษจากรัฐบาล

ค. ทรัพยากรธรรมชาตอิ ุดมสมบูรณ์

ง. แรงงานมฝี ี มือมมี ากกว่าในทวปี อื่น