คาํ นาํ
เอกสารคาํ แนะนาํ เรอ่ื ง ถอดบทเรยี นเกษตรกรดเี ดน สาขาอาชพี ไรน า
สวนผสม ประจําป 2561 ฉบับน้ีไดจัดทําขึ้น เพื่อเปนแนวทางการสงเสริม
การเกษตรหรือเปนกรณีตัวอยาง การสงเสริมการทําไรนาสวนผสมของ
เกษตรกรที่เกิดข้ึนจริง จากการดําเนินกิจกรรมในการปฏิบัติงานในฟารมของ
เกษตรกร ซ่ึงรูปแบบดังกลาวสามารถประชาสัมพันธเผยแพรสูเกษตรกร
และบุคคลท่ัวไปท่ีสนใจใหเกิดแรงบันดาลใจ สามารถนําไปประยุกต ปรับใช
ใหเกดิ ประโยชนตามความเหมาะสมในแตล ะพนื้ ที่
กรมสง เสรมิ การเกษตร ขอขอบพระคณุ ในความรว มมอื เปน อยา งดยี ง่ิ
จากหนวยงาน เจาหนาที่ และเกษตรกรท่ีเกี่ยวของในการใหขอมูล ทําให
การถอดบทเรียนในครั้งนี้สําเร็จลุลวงไปไดดวยดี จึงขอขอบคุณทุก ๆ ทาน
มา ณ โอกาสน้ี และหวงั เปน อยา งย่งิ วา ผลท่ีไดจ ากการถอดบทเรยี นในครง้ั น้ี
จะเปนประโยชนตอการนําไปใชเพ่ือพัฒนาเกษตรกร และเจาหนาที่สงเสริม
การเกษตรตอ ไป
กรมสง เสรมิ การเกษตร
2562
การปอ งกนั กาํ จัดโรคและแมลงศัตรูมนั สาํ ปะหลัง
สารบัญ
บทนํา หนา
แผนท่ีแสดงท่ตี ้ังฟารมเกษตรกร 1
เกษตรกรดีเดน แหงชาติ สาขาอาชพี ไรนาสวนผสม ประจาํ ป 2561 2
3
นายใจ สุวรรณกิจ 7
เกษตรกรดเี ดนระดับเขต สาขาอาชีพไรน าสวนผสม ประจาํ ป 2561 10
13
นายเร่มิ อดุ มฉวี 16
นายทองพลู โฉมสะอาด 19
นายสมพร ดาวลอย 22
นายอํานวย ศรสี ขุ 25
นายวิริยะ แสนอนุ 28
นางสมพาน ผิวละออง
นายพิชิต ชมู ณี
นายชาญ ม่ันฤทธ์ิ
บทนาํ
การเกษตรของไทยในอดีตเปนการทําการเกษตรเพื่อยังชีพ โดยอาศัย
ความอุดมสมบูรณจากธรรมชาติและส่ิงแวดลอม จึงไมประสบปญหามากนัก
แตปจจุบันมีการเปล่ียนแปลงสภาพแวดลอมทางธรรมชาติ อันเน่ืองมาจากการ
เพิ่มขึ้นของจํานวนประชากร มีการใชเทคโนโลยีการเกษตรแผนใหมเพื่อเพ่ิม
ผลผลิตใหเพียงพอแกการบริโภคของประชากร และเพ่ือการสงออกเปนรายได
เขาสูประเทศ จึงทําใหการประกอบอาชีพเกษตรกรรมประสบปญหา ท้ังปญหา
ภยั ธรรมชาติ ไมว า จะเปน การระบาดของโรคแมลงศตั รพู ชื ตลอดจนความแปรปรวน
ดา นการตลาด กอ ใหเ กดิ ผลผลติ และรายไดท ่ไี มมน่ั คง
จากปญ หาดงั กลา ว การทาํ ไรน าสวนผสม จงึ เปน ทางเลอื กอกี รปู แบบหนงึ่
ของเกษตรกร โดยเปลี่ยนจากการทําการเกษตรเพียงอยางเดียว มาทํากิจกรรม
การเกษตรหลาย ๆ อยาง เพ่ือเพิ่มระดับรายได ลดรายจาย และขยายโอกาส
สามารถหมุนเวียนการใชทรัพยากรในฟารมไดมากข้ึน สรางความสมดุลใหกับ
ธรรมชาติ และส่ิงแวดลอม ทําใหเกิดระบบนิเวศเกษตรของชุมชนดีขึ้น เกษตรกร
มคี ุณภาพชีวิต มคี วามมั่นคง และย่งั ยืนในอาชพี การเกษตรตอ ไป
การถอดบทเรียนเกษตรกรที่ประสบความสําเร็จ ดานไรนาสวนผสม
เปนการดึงความรูจากการทํางาน ปรากฏการณที่เกิดขึ้นระหวางการทํางาน และ
ปจจัยความสําเร็จที่เกี่ยวของ เพ่ือเปนตนแบบ
ใ น ก า ร พั ฒ น า ก า ร ทํ า ง า น ข อ ง เ ก ษ ต ร ก ร ท่ี
ประกอบอาชีพไรนาสวนผสม ใหประสบผล
สําเร็จในระยะเวลาท่ีสั้นลง และสามารถ
นําไปประยุกตใชใหเกิดประโยชนในการ
พัฒนาไรนาสวนผสมไดตามความ
เหมาะสมกบั บริบทของตนเอง
ถอดบทเรยี นเกษตกรการปดอีเดงนกนั สกาํ ขจาัดอโารชคีพแไลรนะแาสมวลนงผศสัตมรมู ปันรสะจาํ ปาํ ปะห 2ล5งั 61 51
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
แผนทแ่ี สดงทต่ี ง้ั ฟารม เกษตรกร
นายวริ ิยะ แสนอุน
นายเร่ิม อุดมฉวี
นายชาญ มน่ั ฤทธ์ิ
นายอํานวย ศรีสขุ นางสมพาน ผิวละออง
นายสมพร ดาวลอย นายทองพลู โฉมสะอาด
นายใจ สวุ รรณกิจ
นายพิชติ ชูมณี
24 กรมสง เสรมิ การเกษตร
นายใจ สุวรรณกจิ
เกษตรกรดเี ดน แหงชาติ
สาขาอาชีพไรนาสวนผสม ประจําป 2561
ท่ีอยู : บานเลขท่ี 224 หมูท่ี 2
ตาํ บลฝาละมี อาํ เภอปากพะยูน
จังหวัดพทั ลงุ
โทรศัพท : 08 3537 1313
พนื้ ทีก่ ารเกษตร
แปลงท่ี 1 ต.ปา บอน อ.ปา บอน จ.พทั ลงุ พืน้ ที่ 6 ไร 2 งาน ปลูกยางพารา
แปลงที่ 2 ต.นาปะขอ อ.บางแกว จ.พัทลุง พน้ื ที่ 13 ไร 2 งาน ปลูกยางพารา
แปลงท่ี 3 ต.ฝาละมี อ. ปากพะยนู จ.พทั ลงุ พน้ื ท่ี 12 ไร 1 งาน ทาํ ไรน าสวนผสม
ไรน าสวนผสม
พ้ืนท่ี 12 ไร 1 งาน มแี ผนผังดังน้ี
นาขาว จาํ นวน 1 ไร 1 งาน (พนั ธุสงั ขหยด)
ยางพารา จาํ นวน 4 ไร
สระนํ้า/คูน้าํ เพือ่ ใช้น้ําทางการเกษตร และเล้ยี งปลา จํานวน 2 ไร
ไมผล ไดแก มะนาว (GAP) ลองกอง (GAP) กระทอน (GAP)
สมเขียวหวาน สม โอ ละมุด มะมว ง เงาะ ทุเรยี น ทุเรยี นเทศ
ฝรั่ง มะกรดู หมาก กลวย มะพรา ว สม จุก สมโชกุน
พชื ผัก ไดแ ก ถ่ัวฝกยาว ผักคะนา ผักกาดขาว กวางตงุ ผกั บุง
เลีย้ งสตั ว ไดแก เปด ไก เลี้ยงผงึ้ โพรงไทย
ท่ีอยูอาศัย/โรงเก็บอปุ กรณ
ปลกู หญา แฝก รอบ ๆ สระน้าํ
ถอดบทเรียนเกษตรกราดรปเี ดอ นงกสันากขําาจอดั าโชรพี คไแรนลาะแสมวนลผงศสัตมรปมู รนั ะจสาํ ปะ2ห5ล6งั 1 53
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
รูปแบบแผนผงั ฟารม นายใจ สวุ รรณกจิ
คนู ํ้า คูนาํ้
ไมผ ลผสมผสาน ไมผ ล
พ้นื ที่ 5 ไร คนู ้ํา
ยางพารา คนู ํ้า สระนํ้าเลี้ยงปลา ไมผ ล นาขา วพ้นื ท่ี 1 ไร
พน้ื ที่ 4 ไร ไมผล กนิ พชื พื้นท่ี 2 ไร คนู ้ํา 1 งาน
คนู ํ้า ไมผล หลมละอะมมนงากดุายวอเกหงสรตะทม ุ ทไโุเมรออ ียผนสนลม เเงทเไขาดศะยีแ วมกมหะะวกมารว นูดง
คูน้ํา สฝมรั่งจกุ หมาก กลวย มะพราว
ไมผ ล
ปฏิทนิ การปลูกพืชและเลีย้ งสัตว
ชนดิ พืช/สัตว ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.
ขา วสังขห ยด
ยางพารา เก็บเก่ยี ว ไถ,ตดั หญา หวาน ใสปยุ ใสปุย
ไถ,ตัดหญา ไถ,ตดั หญา
มะนาว ตดั แตง กง่ิ ,ดอก
ใสป ยุ ใสปยุ ใสปุย
กระทอ น ตดั แตง กง่ิ ,ดอก
มะพราวน้ําหอม ใสป ยุ ใสป ุย เก็บเก่ยี ว ตดั แตง กง่ิ ,ดอก
ใสปุย
ลองกอง ใสปยุ
ผง้ึ โพรงไทย ใสปุย ตดั แตง กง่ิ ,ดอก ใสป ุย เก็บเก่ยี ว ตดั แตง กง่ิ ,ดอก
ตดั แตง กง่ิ ,ดอก ใสป ุย
เกบ็ เกยี่ ว
ใสปุย แตงรัง
เกบ็ เกี่ยว
แตง รงั
หวา น ไถ,ตัดหญา ใสปุย ตดั แตงก่งิ ,ดอก เก็บเก่ียว แตงรงั
4 กรมสงเสรมิ การเกษตร
จดุ เริ่มตน สกู ารเปลยี่ นแปลงและการแกไ ขปญ หา
เดิมเปดอูซอมเคร่ืองยนต ทํานา และทําสวนยางพารา เร่ิมศึกษาดูงาน
โครงการฟารมตัวอยางตามพระราชดําริในสมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ
ในรชั กาลท่ี 9 อ.บางแกว จ.พทั ลงุ และจากแปลงเศรษฐกจิ พอเพยี งทป่ี ระสบความสาํ เรจ็
ประกอบกับป 2534 ราคาขาวตกตํ่า จึงเปล่ียนมาทําไรนาสวนผสม เนนใชแรงงาน
ในครัวเรือนเปนหลักลดการพึ่งปจจัยภายนอก ป 2538 เลิกใชปุยเคมี หยุดเผาตอซัง
ใชวิธีไถกลบตอซัง ปลูกพืชตระกูลถ่ัวหลังการทํานาเปนปุยพืชสด ทําปุยหมัก
นํา้ หมักชีวภาพใชเ อง ปรบั ปรงุ ดิน ปลกู หญา แฝก เพอ่ื อนุรักษด นิ และนาํ้
รวมกลุมเกษตรกร จํานวน 30 คน ลดตนทุนการผลิตโดยลดการใชปุยเคมี
และสารเคมี โดยขอรับการสนบั สนุนวสั ดุอปุ กรณใ นการผลิตปยุ หมัก และน้าํ หมักชีวภาพ
จากสาํ นักงานพฒั นาท่ีดินพทั ลุง
กระบวนการดําเนินงาน / ข้นั ตอนการดาํ เนนิ งานสกู ารพัฒนา
แนวคิด/หลักการทํางาน : ยึดหลักความพอประมาณ ความมีเหตุผล มีภูมิคุมกัน
ในตวั ทีด่ ี มคี วามเอ้ืออาทรที่ดีตอ กนั ในชมุ ชน
แนวทางการดาํ เนนิ งาน
1. คํานึงถึงความตองการของตลาด
2. วางแผนการผลติ ตามความตองการของตลาด
3. กําหนดปฏทิ ินการปลกู พชื
4. คิดคนเคร่ืองมืออุปกรณตาง ๆ และนําเทคโนโลยีมาใชในฟารม เชน
ทําคันไถแบบเหล็ก (ผาน) แทนไม ประดิษฐอุปกรณหอผลกระทอน
ปองกันแมลงวันทองผลิตกับดักแมลงวันทอง เสริมรากยางพารา 2 ตน
เปนตนเดียวกัน ใชหลักฟสิกสวางทอระบายนํ้าเขา-ออกฟารม โดย
ไมตอ งใชเ ครอ่ื งปมนํา้ ขายผลผลติ ทางอินเตอรเ นต็
5. พฒั นาผลผลิตใหปลอดภยั ตอ ผบู รโิ ภค โดยการผลิตสินคาไปสู GAP
6. จาํ หนายผลผลิตโดยตรงสูผบู รโิ ภค
ถอดบทเรียนเกษตรกราดรปเี ดอนงกสันากขําาจอัดาโชรีพคไแรนลาะแสมวนลผงศสัตมรปูมรันะจสาํ ปะ2ห5ล6งั 1 5
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
7. แปรรูปผลผลิต เพ่ือสรางมูลคาเพ่ิม เชน แปรรูปน้ํามันมะพราว
ขนมเคก ใบเตย การจาํ หนา ยกง่ิ พนั ธพุ ชื แปรรปู นา้ํ มะนาว กระทอ นทรงเครอื่ ง
เคกมะพรา ว
8. จดบันทึกบัญชีครัวเรือน และบัญชีฟารมโดยแยกบัญชีเปนรายพืช
และแสดงงบประมาณฟารม
9. จัดทําแผนผังฟารม เพ่ือจะไดรูวาการปฏิบัติงานสวนไหนจะตองวาง
ตาํ แหนง ใหอ ยใู นจุดใดจงึ สะดวกใชป ระโยชนตอการทําฟารม
10. ศกึ ษาเรยี นรูตลอดเวลาเพ่ือพฒั นากจิ กรรมในฟารม
ภาพกจิ กรรมแปลง นายใจ สวุ รรณกิจ
64 กรมสง เสรมิ การเกษตร
นายเร่มิ อุดมฉวี
เกษตรกรดีเดนระดบั เขต
สาขาอาชีพไรนาสวนผสม ประจําป 2561
ท่ีอยู : บา นเลขท่ี 136 หมูท ่ี 5
บานกดุ นาดี ตาํ บลเสือโคก
อาํ เภอวาปปทุม
จงั หวัดมหาสารคาม
โทรศพั ท : 06 3040 8504
พ้นื ทีก่ ารเกษตร
จาํ นวน 27 ไร แบง ระบบการทาํ ฟารมเปน 4 สว น
พนื้ ที่ 1 ไร เปน ทอ่ี ยอู าศยั เกบ็ อุปกรณก ารเกษตร ปลูกพืชผกั
พ้ืนที่ 7 ไร ขดุ สระนํ้าจํานวน 2 สระ ขนาด 4 ไร และ 3 ไร/เลี้ยงปลานลิ
ปลาตะเพียน
พ้ืนที่ 12 ไร ปลูกขาวปลอดสารพิษ ไดแก ขาวหอมมะลิ 105 และ กข.6
พื้นที่ 7 ไร ทาํ ไรนาสวนผสม ไดแก องนุ มะพราว กลวย มะมว ง ลําไย
รปู แบบแผนผงั ฟารม นายเริม่ อุดมฉวี
ไมผ ล
ไมผล
บอ น้ํา
แปลงองุน แปลงองนุ
บอนํา้ ไมผ ล
นาขา ว 75
ถอดบทเรยี นเกษตรกราดรปเี ดอ นงกสนั ากขาํ าจอัดาโชรพี คไแรนลาะแสมวนลผงศสัตมรปูมรันะจสาํ ปะ2ห5ล6งั 1
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
ปฏทิ ินการเก็บเกยี่ ว
ปฏทิ ินการเก็บเกีย่ ว
เดอื น ม.ค. ก.พ. ม.ี ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.
กิจกรรม
ขาว
มะมว ง
องนุ
มะพราว
ลําไย
กลว ย
มะนาว
ฝรั่ง
ขนนุ
ปลาธรรมชาติ
กลา ไม
กุงฝอย บรโิ ภคในครวั เรอื น
จดุ เร่มิ ตนสูการเปลี่ยนแปลงและการแกไ ขปญ หา
เดิมปลูกขาวและพืชหมุนเวียน ประสบปญหาภัยแลง ราคาขาวถูก เร่ิมศึกษา
ดูงานในพ้ืนท่ีตาง ๆ และนําศาสตรพระราชามาปรับใช และปรับเปล่ียนพื้นท่ีนามาทํา
ไรนาสวนผสมและปลูกองุน ใชแรงงานในครัวเรือนเปนหลัก และใชแรงงานจางตาม
ฤดูกาล วางแผนการผลิตใหสอดคลองกับพ้ืนท่ี ผลิตปุยอินทรีย และปุยนํ้าหมักชีวภาพ
ใชเ พือ่ ลดตนทุนการผลิต และลดการใชสารเคมี ใชป ยุ ตามคา วเิ คราะหด นิ
กระบวนการดําเนินงาน / ข้นั ตอนการดาํ เนนิ งานสกู ารพฒั นา
แนวคิด/หลกั การทาํ งาน : ยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียงในการดาํ รงชวี ิต
แนวทางการดาํ เนนิ งาน
1. ศึกษาชนิดพชื ท่ีจะปลกู
2. ดคู วามตอ งการของตลาด
3. นาํ ดินไปตรวจวิเคราะหเพ่ือใชป ุยตามคาการวิเคราะหดนิ
4. กเู งนิ ธนาคารเพ่อื การเกษตรและสหกรณก ารเกษตร
จํานวน 400,000 บาท ลงทุน
5. วางแผนการผลิตในกิจกรรมตาง ๆ ใหเหมาะสมกบั พื้นที่
84 กรมสง เสริมการเกษตร
6. กาํ หนดปฏิทนิ ในการปลูกพชื
7. จัดทาํ แผนผงั ฟารม
8. คัดเลือกพนั ธุพชื ท่เี หมาะสมกอ นนํามาเพาะปลูกในแปลง
9. ขดุ สระเก็บนา้ํ ไวใชใ นฤดูแลง
10. เก็บเกย่ี วพชื ในระยะทเี่ หมาะสม
11. หลงั การเกบ็ เก่ยี วผลผลติ มีการตัดแตง กงิ่ ดูแลรักษา
12. จาํ หนา ยผลผลติ ในตลาดทอ งถน่ิ โดยใชร ถโมบายเคลอื่ นท/่ี ประชาสมั พนั ธ
13. ขยายพันธุพืชไวปลูกเองในสวนและจําหนาย หลากหลายสายพันธุ
ใหล ูกคาเลอื กซ้ือ
14. ขายพันธอุ งนุ ทั่วประเทศ พรอ มรบั ดแู ลสวนและใหค าํ แนะนํา
15. แปรรูปองุน เชน องุน ดอง ไวนองนุ
16. จดบนั ทึกบัญชฟี ารม
17. ศกึ ษาหาความรตู ลอดเวลา
ภาพกจิ กรรมแปลง นายเรม่ิ อุดมฉวี
ถอดบทเรยี นเกษตรกราดรปเี ดอ นงกสนั ากขาํ าจอดั าโชรีพคไแรนลาะแสมวนลผงศสัตมรปูมรันะจสําปะ2ห5ล6งั 1 95
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
นายทองพูล โฉมสะอาด
เกษตรกรดีเดนระดับเขต
สาขาอาชพี ไรนาสวนผสม ประจาํ ป 2561
ทีอ่ ยู : บานเลขที่ 18/1 หมทู ี่ 6
ตําบลวงั เย็น อาํ เภอแปลงยาว
จงั หวดั ฉะเชิงเทรา
โทรศัพท : 08 5254 3002, 08 5284 3002
พื้นที่การเกษตร
พ้นื ท่ีของตนเอง 33 ไร พ้นื ท่ีเชา 27 ไร แบง พืน้ ท่ีเปน 4 สว น
สว นท่ี 1 ปลกู ขา วหอมมะลิ 105 จํานวน 10 ไร
สวนที่ 2 ปลกู พชื ผกั ผลไม จํานวน 40 ไร
ปลกู มะนาว/ปลูกถ่ัวลิสงระหวางแถว จาํ นวน 20 ไร
ปลกู พริกขีห้ นู จาํ นวน 10 ไร
ปลกู ผกั อนามัย จาํ นวน 3 ไร
ปลกู ไมผ ล (มะมว ง, กลว ย, สม โอ, มะพรา ว) จาํ นวน 5 ไร
ปลูกขาวโพดหวาน จํานวน 2 ไร
ปลูกกลวยนาํ้ วาเปนแนวกนั ลม
สวนท่ี 3 เลย้ี งสัตว
ไกป า 200ตวั (ไมข าย) เพอ่ื อนรุ กั ษแ ละกาํ จดั วชั พชื /แมลงศตั รพู ชื
เลีย้ งเปด
สว นท่ี 4 ขุดสระเกบ็ นํ้า/เล้ยี งปลา จาํ นวน 5 ไร 3 สระ
(ขนาด 1 ไร จาํ นวน 2 สระ, 3 ไร จํานวน 1 สระ)
140 กรมสงเสรมิ การเกษตร
รูปแบบแผนผังฟารม นายทองพูล โฉมสะอาด
กลวยน้าํ วา กนั ลม
ขาวโพดยดื อายุ พรกิ ข้ีหนู มะนาวสรางเครอื ขา ย มะมวง/กลวย/สมโอ/
บอปลา 1 ไร เพื่อเศรษฐกจิ ถว่ั ลิสงพรวนดนิ 10 ไร มะพราว/อื่นๆ 5 ไร
10 ไร
พชื ผกั อนามยั บา นพกั อาศยั หอ งผลติ นาํ้ มะนาว
3 ไร
บอ ปลา 1 ไร นาขา ว 10 ไร บอ ปลารกั นาํ้ 3 ไร
ขาวโพดยืดอายุ มะนาวสรา งเครอื ขา ย
ถั่วลสิ งพรวนดิน 10 ไร
ศาลา ศพก.
กลว ยนํ้าวากันลม
ปศุสัตว/สัตวป ก
จดุ เร่ิมตนสกู ารเปลยี่ นแปลงและการแกไขปญ หา
เริม่ จากทาํ นา 5 ไร ปลกู พืชผกั /พชื สมุนไพร เลีย้ งสัตวทวั่ ไปไวบ ริโภค ตอมา
มีแนวคิดปรับพื้นท่ีมาทําเกษตรทฤษฎีใหม แบงพ้ืนท่ีออกเปน 30:30:30:10
ดวยความขยัน ประหยัด ซื่อสัตย อดทน ใฝหาความรูวิทยาการสมัยใหมมาใช
ปรับปรุงสวนตลอดเวลา นําเทคโนโลยีมาใชไดอยางเหมาะสมไมทําลายส่ิงแวดลอม
เชน ทําน้ําหมักจากชีวภาพดวยเปลือกมะนาวเพื่อกําจัดวัชพืช ทํานํ้าหมักชีวภาพจากพืช
สมุนไพร/ยาสูบ ทําฮอรโมนไข ลดการใชสารเคมี ประดิษฐอุปกรณกรรไกรตอนก่ิงไม
เนนการใชแรงงานในครวั เรอื นเปน หลัก และใชแ รงงานจางตามฤดูกาล วางแผนการผลติ
แผนการตลาด หาตลาดท้ังภายในประเทศ และตางประเทศ มีเทคนิคในการทํางาน
คอื “ตองกําเงินได”
ถอดบทเรยี นเกษตรกราดรปีเดอ นงกสันากขําาจอัดาโชรีพคไแรนลาะแสมวนลผงศสัตมรปูมรันะจสําปะ2ห5ล6ัง1 151
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
กระบวนการดําเนินงาน / ขน้ั ตอนการดาํ เนนิ งานสกู ารพัฒนา
แนวคิด / หลักการทํางาน : ยึดหลักการของทฤษฎีใหม
แนวทางการดาํ เนนิ งาน
1. ศกึ ษาหาความรตู ลอดเวลา/ชางสงั เกต
2. วางแผนการผลติ กจิ กรรมตา ง ๆ ของฟารม แบง พน้ื ทอ่ี อกเปน 30:30:30:10
3. สรา งแหลง นา้ํ สาํ รองเพอื่ ใชในฟารมตลอดท้ังป
4. วางแผนดานการตลาด ทั้งตลาดภายใน ไดแก ตลาดไท และตลาด
ภายนอก เชน เวียดนาม ลาว เขมร
5. ผสมพันธุมะนาวระหวางพันธุไตหวันกับพันธุทูลเกลาไดผลมะนาว
แลว นําเมลด็ ไปปลูกไดส ายพนั ธุใ หม ต้งั ชอ่ื วา “มะนาวพนั ธหุ อมแปดรว้ิ ”
มีคุณสมบัติใหผลผลิตสูง ลูกใหญ เปลือกบาง นํ้าเยอะ รสชาติดี
มกี ลน่ิ หอม ใหผ ลผลติ เรว็ เกบ็ ไดน าน
6. นาํ เทคโนโลยีตา ง ๆ มาใชในฟารม และคดิ คนอปุ กรณการตอนกง่ิ มะนาว
เชน การใชวัสดุ (พลาสติกสีดําคลุมแปลงกําจัดวัชพืช) ประดิษฐมีด
ตอนกง่ิ มะนาว
7. แปรรูปผลผลิต เชน ทําน้ํามะนาวพรอมด่ืม ทํามะนาวดอง ขายตลาด
ทอ งถิ่นและตา งจังหวัด
8. ขายกง่ิ พนั ธมุ ะนาวพรอ มกบั รับปลูก และดแู ลใหคําแนะนาํ ทั่วประเทศ
9. จัดทาํ บัญชคี รัวเรือน และบญั ชฟี ารม
ภาพกิจกรรมแปลง นายทองพูล โฉมสะอาด
142 กรมสงเสรมิ การเกษตร
นายสมพร ดาวลอย
เกษตรกรดเี ดน ระดบั เขต
สาขาอาชีพไรน าสวนผสม ประจําป 2561
ท่ีอยู : บานเลขที่ 50 หมทู ี่ 1
ตําบลส่คี ลอง อาํ เภอเมืองลพบรุ ี
จงั หวดั ลพบรุ ี
โทรศัพท : 08 6122 1982
พ้นื ทกี่ ารเกษตร
พ้ืนที่ของตนเองทั้งหมด 105 ไร ดาํ เนินกจิ กรรมการเกษตร ดังนี้
1. ปลูกขา ว จํานวน 91 ไร
2. ปลกู พชื ผสมผสาน จํานวน 11 ไร 1 งาน ไดแก
พริกขี้หนูสวน จํานวน 2 งาน
ไผลมื แลง จํานวน 2 ไร
ชะอม จํานวน 1 ไร
กลวย จํานวน 2 ไร
มะนาว จํานวน 20 ตน
มะละกอ (ฮอลแลนด) /แขกดํา จาํ นวน 2 ไร
พุทรานมสด จาํ นวน 1 ไร 2 งาน
ตะไคร จํานวน 2 ไร
ผักสวนครัว จํานวน 1 งาน
3. ท่ีอยอู าศัย เลย้ี งสตั ว และทําประมง จํานวน 2 ไร 1 งาน
เลย้ี งไกไ ข จํานวน 150 ตัว
เล้ียงเปด จาํ นวน 6 ตัว
เลยี้ งหานขาว จํานวน 6 ตัว
เล้ยี งปลา (ปลานลิ , ปลาตะเพยี น และปลาสวาย) ในพน้ื ท่ี 1 ไร
ถอดบทเรียนเกษตรกราดรปีเดอนงกสนั ากขาํ าจอดั าโชรพี คไแรนลาะแสมวนลผงศสตัมรปูมรนั ะจสําปะ2ห5ล6งั 1 153
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
รปู แบบแผนผงั ฟารม นายสมพร ดาวลอย
พริกข้ีหนสู วน
กลว ย มะละกอ นาขาว
ชะอม
ผักกางมุง พุทรานมสด
ตะไคร ปยุ อนิ ทรยี คอกหม/ู เลาไก
มะนาว ผักสวนครัว
นาขาว
กลวย มะเขอื ไผลมื แลง เลา เปด/เลา หาน
บอเล้ยี งปลา
จดุ เริ่มตนสูการเปล่ยี นแปลงและการแกไขปญ หา
มีพ้ืนฐานทางครอบครัวดานอาชีพเกษตรกรรมจึงประกอบอาชีพทําการเกษตร
ตั้งแตรุนบรรพบุรุษ โดยมีพื้นท่ีทํากินเปนของตนเองท้ังหมด 105 ไร (ทํานา)
ตั้งแต ป พ.ศ. 2505 – 2556 และมีการปรับเปล่ียนแนวคิด เน่ืองจากมีปญหาราคา
ขาวตกต่ํา ดานภัยธรรมชาติ (นํ้าทวม) และตองการลดรายจายในครัวเรือน จึงสนใจ
ที่จะปลูกพืชใหมีความหลากหลายมากข้ึน โดยดําเนินชีวิตตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง
มาเปนระยะเวลา 20 ป มีการผลิตที่พึ่งตนเองดวยวิธีงาย ๆ คอยเปนคอยไปตามกําลัง
ใหพอมีพอกินกอนแลวคอยขยายข้ึน ดวยความรอบคอบและระมัดระวัง มีการผลิตขาว
ไวบรโิ ภคพอเพียงตลอดป มีการปลูกพชื ผัก และเล้ยี งสัตวท่จี าํ เปน
144 กรมสงเสรมิ การเกษตร
กระบวนการดาํ เนนิ งาน / ข้นั ตอนการดาํ เนินงานสูการพฒั นา
แนวคิด/หลกั การทํางาน : เหลือกินหรือใช ก็แจกจา ยใหก ับเพอ่ื นบา น
ถามเี ยอะมากจึงเรมิ่ ขาย
แนวทางการดาํ เนนิ งาน
1. วางแผนการผลิตพชื และกิจกรรมตา ง ๆ ของฟารม
2. มีการบรหิ ารจัดการนาํ้ ใหเพยี งพอตอการผลติ
3. ใชวัสดุจากสวนเพ่ือทําน้ําหมักหนอกลวยและหัวปลีสําหรับปรับปรุงดิน
และทาํ น้ําหมัก พด. 7 รวมกับสมนุ ไพรในสวนเพ่ือหมกั สารกําจัดแมลง
4. ใชเปลือกถั่วและฟางขาวท่ีเหลือจากแปลงนาสําหรับเปนวัสดุในการ
ทาํ ปุย หมกั
5. นําผลผลติ เกษตรท่ีไดม าทําสินคาแปรรูป เชน กลว ยอบเนย หนอไมดอง
เคก กลว ยหอม เปนตน
6. เทคนิคพิเศษสําหรับการปลูกตะไคร ใชวิธีปลูกแบบดํานา เมื่อตะไคร
ครบ 6 เดอื น จะเรม่ิ ตดั รอบแรกได เทคนคิ นจ้ี ะแตกตา งจากคนอน่ื ทาํ ให
สามารถเกบ็ ผลผลติ ไดถ งึ 3 ครง้ั วธิ กี ารตดั ตน ตะไคร คอื ตอ งตดั ตน ตะไคร
ใหเ สมอกับดิน เพ่อื ใหต น แตกกอไดอ กี ครงั้ จึงทําใหเกบ็ ไดห ลายรอบ
7. มอี าหารที่ปลอดภยั ไวบ ริโภคในครวั เรือน สุขภาพดีขน้ึ
8. จดั ทาํ บญั ชคี รัวเรือน และบัญชฟี ารม
ภาพกจิ กรรมแปลง นายสมพร ดาวลอย
155
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
นายอาํ นวย ศรสี ขุ
เกษตรกรดเี ดนระดบั เขต
สาขาอาชีพไรนาสวนผสม ประจําป 2561
ทอ่ี ยู : บานเลขท่ี 13 หมูที่ 6
ตาํ บลหนองบอ อาํ เภอสองพนี่ อ ง
จังหวดั สพุ รรณบุรี
โทรศพั ท : 06 5640 2079
พ้ืนที่การเกษตร
พื้นทข่ี องตนเอง 23 ไร พืน้ ท่เี ชา 23 ไร แบงพน้ื ทเี่ ปน 4 สว น
สวนที่ 1 ปลูกขา ว จํานวน 3 ไร
สวนท่ี 2 ปลูกพชื ผสมผสาน จาํ นวน 9 ไร ไดแก ไมผล (กลว ยน้ําวา
กลว ยหอม มะมวง มะพรา ว), ผกั สวนครัวผักพนื้ บา น สมุนไพร, ไมใชสอย (ยคู าลปิ ตัส)
พชื อาหารสัตว (หญา แฝก หญาเปยร มันสําปะหลัง)
สวนที่ 3 ขุดสระเก็บน้ํา/เลี้ยงปลา จํานวน 4 ไร 5 สระ ขนาดกวาง
15 เมตร ยาว 30 เมตร และสงู 1.5 เมตร เล้ยี งปลา (ปลานลิ ปลาบึก ปลาตะเพยี น
ปลาสลิด ปลาแรด ปลาทับทิม), ปลาสวยงาม (ปลาคารฟ ปลากัด), กบ, กุงฝอย
กงุ กามกราม
สว นที่ 4 พ้ืนทีพ่ กั อาศยั อาคาร และเลย้ี งสตั ว จาํ นวน 7 ไร เลย้ี งหมูขุน,
ไกไ ข, หาน และไกแ จ
146 กรมสง เสริมการเกษตร
รปู แบบแผนผงั ฟารม นายอํานวย ศรสี ขุ แปลงพชื ผสมผสาน 4.2 ไร
ปลบาสอลิด
มะมวง/กลวย/ผัก
บอกุงฝอย-กามกราม บอปลากดเหลือง
แปลงพืชผสมผสาน 4 ไร บอปลานิล-ปลาตะเพียน นาขา ว 3 ไร
บอ ปลาคารฟ แปลงผัก
อาคาร 4 ไร บอปลาแรด-ปลาทับทิม
แปลงผัก
บอน้ําหมัก
อาคารไบโอดเี ซล
ทอ่ี ยอู าศยั 3 ไร
จุดเรมิ่ ตน สกู ารเปลยี่ นแปลงและการแกไ ขปญหา
เร่ิมตนอาชีพดานการเกษตรจากการปลูกพืชเชิงเดี่ยว โดยทํานาสลับกับ
ทําไรออย ซ่ึงในแตละปจะดูจากราคาของผลผลิตนั้น ๆ ถาปไหนราคาขาวดีก็จะทํานา
ปไหนราคาออยดีก็จะทําออย ตอเน่ืองเร่ือยมาจนถึงระยะหนึ่งประสบกับปญหาราคา
ผลผลิตตกตํ่า ตนทุนการผลิตสูงข้ึน และดินเสื่อมสภาพ ประกอบกับเมื่อป 2542
ไดรับการเลือกต้ังใหเปนผูใหญบาน และไดรับการอบรมจากหนวยงานตาง ๆ เก่ียวกับ
หลักเศรษฐกิจพอเพียง และเกษตรทฤษฎีใหม และไดเห็นผลสําเร็จของการนอมนํา
แนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งมาใช ซงึ่ เปนสิ่งทจี่ ุดประกายใหต นเองเกิดความคิด
ในการปรับเปล่ียนการทําการเกษตร และเปนจุดเริ่มใหตนเองหันมาทําการเกษตร
แบบผสมผสานจนถึงปจจบุ นั
ถอดบทเรยี นเกษตรกราดรปีเดอนงกสนั ากขําาจอดั าโชรพี คไแรนลาะแสมวนลผงศสัตมรปมู รันะจสาํ ปะ2ห5ล6งั 1 157
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
กระบวนการดาํ เนินงาน / ขนั้ ตอนการดาํ เนนิ งานสูก ารพัฒนา
แนวคิด / หลกั การทาํ งาน : ยึดหลกั เศรษฐกิจพอเพยี ง
แนวทางการดําเนนิ งาน
1. บรหิ ารจดั การทรพั ยากรดนิ และนา้ํ ทม่ี อี ยอู ยา งจาํ กดั ใหเ กดิ ประโยชนส งู สดุ
2. มีการขุดคสู งนํ้าไปยังพน้ื ทีท่ ่ีทําการเกษตรอยา งทั่วถงึ
3. ลดการใชสารเคมีโดยการใชปุยนาํ หมกั
4. ใชเครื่องปมน้ําดูดปุยนํ้าหมักจากบอน้ําหมักเขามาไวในถังพัก และ
กระจายออกตามแนวทอ นํา้ ท่ีวางไว
5. มกี ารวางแผนการผลิตเพ่อื ใหสอดคลอ งกบั ความตองการของตลาด
6. มกี ารจดั การฟารม มกี ารวางตาํ แหนง ของแตล ะกจิ กรรมใหม คี วามตอ เนอื่ ง
และสอดคลองกัน มีประโยชนเกื้อกูลกนั
ภาพกิจกรรมแปลง นายอาํ นวย ศรีสุข
148 กรมสงเสรมิ การเกษตร
นายวิริยะ แสนอนุ
เกษตรกรดีเดน ระดบั เขต
สาขาอาชีพไรนาสวนผสม ประจําป 2561
ท่อี ยู : บานเลขที่ 98 หมูท่ี 12
ตาํ บลบา นเวยี ง อาํ เภอรอ งกวาง
จังหวดั แพร
โทรศพั ท : 08 6132 1460
พ้ืนทกี่ ารเกษตร
พน้ื ท่กี ารเกษตร พ้นื ทขี่ องตนเอง 9 ไร พนื้ ทเี่ ชา 23 ไร แบงพ้ืนท่เี ปน 4 สวน
สว นท่ี 1 ปลกู ขาว จํานวน 4 ไร
สวนที่ 2 ปลูกพืชผสมผสาน จํานวน 3.5 ไร ไดแก ไมผล ไมยืนตน
พืชไรและพืชผัก เชน มะนาว มะมวง ลําไย หนอไม พืชผัก ฯลฯ ไมใชสอย
เชน สัก เปน ตน
สว นที่ 3 ขุดสระนํ้า ทําเปนแหลงกักเก็บนํ้า และเล้ียงปลา กุงฝอย
จาํ นวน 1.5 ไร
สวนที่ 4 พืน้ ทพี่ ักอาศัย และเล้ียงสัตว เชน ไก จาํ นวน 1 ไร
ถอดบทเรียนเกษตรกราดรปีเดอนงกสนั ากขําาจอัดาโชรีพคไแรนลาะแสมวนลผงศสัตมรปูมรนั ะจสาํ ปะ2ห5ล6งั 1 159
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
รูปแบบแผนผังฟารม นายวริ ิยะ แสนอนุ
แปลงปลูกพืชผัก
สระน้ํา/เลี้ยงปลา มะนาว นาขาว
หองน้ํา โรงเลี้ยงไก
สระน้ํา/เลี้ยงปลา
ไมผลตางๆ นาขาว
จุดเรมิ่ ตน สูก ารเปลย่ี นแปลงและการแกไ ขปญ หา
เริ่มสนใจในอาชีพการเกษตรต้ังแตเด็ก ๆ ศึกษาหาความรูเร่ืองเศรษฐกิจ
พอเพียงกับหนวยงานตาง ๆ และศึกษาดูงานโครงการชั่งหัวมันตามแนวพระราชดําริ
เริม่ ดาํ เนนิ การปรับพืน้ ท่วี างระบบการปลกู พชื ไดแก ปลูกมะมว ง ลาํ ไย สะเดา มะขาม
พืชผัก ปลูกมะนาวแบบแกลงดิน ทํามะนาวนอกฤดูกาลพันธุตาฮิติ จนสามารถทําให
มีรายไดเปนรายวัน รายสัปดาห รายเดือน และรายป ในป 2559 สมัครเขารวม
โครงการ young smart farmer เพ่ิมประสิทธิภาพการผลิต การบริหารจัดการ
และการตลาดสินคาเกษตรไดอยางมืออาชีพ การเช่ือมโยงเครือขายเกษตรกรรุนใหม
เพอ่ื พัฒนาสูการเปนผปู ระกอบการมอื อาชีพ
240 กรมสง เสริมการเกษตร
กระบวนการดาํ เนินงาน / ขนั้ ตอนการดําเนนิ งานสกู ารพฒั นา
แนวคดิ / หลักการทาํ งาน : ยึดหลักเศรษฐกิจพอเพยี ง
แนวทางการดาํ เนนิ งาน
1. นําเทคโนโลยีมาปรับใชในพื้นที่การเกษตร ปรับสภาพดิน เพ่ือใหดิน
มีความอดุ มสมบรู ณ
2. ดาํ เนินกิจกรรมที่ไมท ําลายสิ่งแวดลอม เชน การนาํ เศษวชั พืช เศษใบไมแ หง
มาทาํ เปน ปยุ หมกั และนาํ้ หมักชวี ภาพ
3. ไถกลบตอซังแทนการเผา เปน การไมท ําลายจุลินทรยี ในดนิ ธาตุอาหารในดนิ
4. การนําเศษวัชพืช ฟางขาว เปลือกขาวโพด มาคลุมดิน โคนตนไมผล
คลมุ แปลงผัก เพ่ือรกั ษาความชมุ ชืน้ และทาํ ใหเกิดสิ่งมชี ีวติ ในดนิ
5. การสนับสนุนใหเยาวชนในชุมชนเขามาทํากิจกรรมการเกษตรในพ้ืนที่
ของตนเอง
6. มีการวางแผนการผลิตของตนเองใหผลผลิตออกสูตลาดไดตลอดท้ังป
โดยเฉพาะชว งนอกฤดกู าลเพ่อื ใหผ ลผลติ มรี าคาดี
7. ลดการผกู ขาดดา นราคาจากพอ คา คนกลางโดยการนาํ สนิ คา ทผ่ี ลติ ไดภ ายในสวน
นําไปจําหนายเองในตลาดทั้งในตลาดภายในชุมชนและนอกชมุ ชน
8. กระจายความเส่ียง โดยการปลูกพืชท่ีสามารถใหผลผลิตทั้งในระยะส้ัน
และระยะยาว
9. มกี ารจดบันทึกบัญชคี รัวเรือน และบญั ชีฟารม
10. เปนจุดสาธิตใหความรูเก่ียวกับการทําการเกษตรแบบผสมผสานและยังเปน
แหลงสาธติ ประจาํ อําเภอ
ภาพกจิ กรรมแปลง นายวริ ยิ ะ แสนอนุ
251
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
นางสมพาน ผวิ ละออง
เกษตรกรดเี ดน ระดบั เขต
สาขาอาชีพไรน าสวนผสม ประจําป 2561
ทอี่ ยู : บานเลขที่ 298 หมูท่ี 20
ตาํ บลโสน อําเภอขุขนั ธ
จงั หวัดศรสี ะเกษ
โทรศัพท : 08 6878 5189
พื้นที่การเกษตร
พน้ื ท่ีของตนเอง 11 ไร ดาํ เนนิ กจิ กรรมการเกษตร ดังน้ี
1. การทํานา จํานวน 3 ไร ไดผ ลผลติ เฉล่ียปละ 400 กก./ไร
2. ทอี่ ยอู าศัย ทําประมง และปศสุ ัตว ในพนื้ ที่ จํานวน 3 ไร
มีบอ ปลานลิ ปลาตะเพยี น และปลาสวาย จํานวน 1 บอ
มปี ลาธรรมชาติ เชน ปลาดุกอยุ ปลาชอ น ฯลฯ จํานวน 2 บอ
มปี ลาหมอเทศ และปลาดุก จาํ นวน 1 บอ
มีววั พนั ธุพ น้ื เมืองและพนั ธผุ สม จาํ นวน 9 ตวั
เล้ียงเปดและไกพืน้ เมอื ง
เลี้ยงกบ จํานวน 1 บอ
3. การปลกู ไมยนื ตน หรือไมผล
ตน ยางนา จํานวน 200 ตน
ตนสักทอง จํานวน 30 ตน
ตน ตะกู จํานวน 50 ตน
หมาก จํานวน 600 ตน
มะมวง จํานวน 50 ตน
สม โอ จํานวน 20 ตน
ฝรั่ง จาํ นวน 30 ตน
กลวยหอมทองและกลว ยนํา้ วา จาํ นวน 200 ตน
ไผต ง และไผเลีย้ งหวาน จํานวน 20 กอ
242 กรมสงเสริมการเกษตร
รปู แบบแผนผังฟารม นางสมพาน ผิวละออง
หมาก/ยางนา/ตะกู มะพราว นาขาว นาขาว
เพาะเห็ด/ยางนา/ตะกู/มะมวง ยางนา/หวาย/ตะกู
ขาวโพด/ถั่วเขียว บอปลา
โรงเพาะเหด็
กลวย/นาขาว
กลว ย ชะอม
ไผ/ กระทอ น
คอกวัว/คอกหมู มะมว ง/สมุนไพร
เลาเปด/เลาไก
มะมวง เรือนเพาะชํา
หมาก แกนตะวัน
สม โอ/มะกอกน้าํ ฝรง่ั /มะมวง
พรกิ /มะเขือ
ผักสลัด ผกั สลัด มะนาว ชะอม
สมโอ ผักสลัด
มะนาว/มะดัน ฝรงั่ /มะมวง
หมาก ฝรง่ั /มะนาว/มะมว ง
จุดเรมิ่ ตนสูการเปลย่ี นแปลงและการแกไขปญ หา
เปนผูที่มีความขยันและอดทนสูงในการประกอบอาชีพ มีความพยายาม
ที่จะสรางความมั่นคงใหครอบครัวเปนพ้ืนฐานที่ดีไวใหลูก ๆ สืบทอดตอไป ป 2531
เร่ิมทําอาชีพการเกษตรปลูกพืชเชิงเดี่ยว ทําแบบลองผิดลองถูกประสบปญหาตาง ๆ
มากมาย เชน รายจายมากกวารายรับ ปญหาภัยธรรมชาติ ปญหาสารเคมีตกคาง
ในไรนาสงผลใหเกิดความเจ็บปวย ป พ.ศ. 2542 ตัดสินใจทําไรนาสวนผสม พ้ืนท่ี
จํานวน 11 ไร มาทําเกษตรแบบผสมผสาน มีการจัดสรรที่ดินท่ีมีอยูเพ่ือปลูกพืช
เล้ียงสัตว โดยไดนอมนําเอาหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงที่พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ที่ทรงมีพระราชดํารัสชี้แนะแนวทาง
การดาํ เนินชีวติ มาเปนแนวทางปฏิบัติ
ถอดบทเรยี นเกษตรกกราดรปีเดอนงกสนั ากขําาจอดั าโชรพี คไแรนลาะแสมวนลผงศสัตมรปมู รนั ะจสําําปปะ2ห5ล6งั 1 253
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
กระบวนการดาํ เนนิ งาน / ขั้นตอนการดาํ เนินงานสกู ารพฒั นา
แนวคิด / หลักการทาํ งาน : ยึดหลกั เศรษฐกิจพอเพียง
แนวทางการดําเนนิ งาน
1. ขายผลผลิตในสวนเพ่ือใหมีรายได รายวัน รายเดือน และรายป
สามารถสรา งความม่นั คงและย่ังยนื ในอาชพี
2. สามารถผลติ อาหารท่ปี ลอดภยั ไวบรโิ ภคในครวั เรือนอยา งพอเพียง
3. ใชประโยชนจากทรัพยากรท่ีมีอยูอยางคุมคา เชน ปุยคอก ปุยอินทรีย
และน้าํ หมกั ชีวภาพทที่ าํ เอง เปนตน
4. ปลูกถัว่ เขียว ถวั่ พรา และปอเทือง พืชคลุมดนิ หลังฤดเู ก็บเกีย่ วขา วเสรจ็
เพ่ือรกั ษาความอดุ มสมบรู ณในดนิ
5. เลี้ยงไกพื้นเมืองในสวนผลไม เพื่อใหไกกินหญาเปนอาหารและชวยกําจัด
วชั พืชและแมลงศัตรพู ืชในสวน รวมทั้งมลู ไกย งั เปนปยุ ใหก ับไมผ ล
5. ลด เลิกการใชสารเคมีตา ง ๆ
6. จัดทําบัญชีครัวเรอื น และบญั ชฟี ารม
7. ปลกู ไมย นื ตนเพอื่ อนุรกั ษแ ละเปน ไมใชส อย
ภาพกิจกรรมแปลง นางสมพาน ผิวละออง
244 กรมสงเสริมการเกษตร
นายพิชิต ชมู ณี
เกษตรกรดเี ดนระดบั เขต
สาขาอาชพี ไรน าสวนผสม ประจาํ ป 2561
ทอี่ ยู : บานเลขที่ 223 หมทู ี่ 9
ตําบลปกาสยั อําเภอเหนอื คลอง
จังหวัดกระบ่ี
โทรศัพท : 08 1958 9566
พ้นื ทีก่ ารเกษตร
พื้นทข่ี องตนเอง 12 ไร ดาํ เนินกจิ กรรมตาง ๆ ดงั นี้
1. นาขาว จํานวน 3 ไร
2. แหลง นา้ํ สระกักเกบ็ นาํ้ จํานวน 2 ไร
บอ นาํ้ ตืน้ (กวาง 1 เมตร ลกึ 7 เมตร) จาํ นวน 3 บอ
3. พืชผัก จํานวน 1 ไร
4. ไมผล พืชสมนุ ไพรและเล้ยี งสตั ว จาํ นวน 3 ไร
5. ทอ่ี ยอู าศัย จาํ นวน 1 ไร
รูปแบบแผนผังฟารม นายพชิ ติ ชมู ณี สระนํา้ /เลยี้ งปลา
โรงผกั กางมุง พลังงานบา นทุง/โรงปยุ โรงผักกางมุง
โรงสีขาว
บา นดนิ
บานดนิ
รานคา พอเพียง โรงผกั กางมุง
ผกั สวนครัว/สมุนไพร
บา นดิน
ไมผ ล
ศนู ยการเรยี นรู
บอปลาดกุ
ศนู ยเ รียนรูเ ศรษฐกจิ พอเพียง บานดนิ สระน้ํา/เลยี้ งปลา
ชมุ ชนบานเกาะไทร
สระน้าํ /เลย้ี งปลา 255
ถอดบทเรียนเกษตรกราดรปเี ดอ นงกสันากขําาจอดั าโชรีพคไแรนลาะแสมวนลผงศสัตมรปมู รนั ะจสาํ ปะ2ห5ล6งั 1
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
จดุ เริม่ ตน สกู ารเปล่ยี นแปลงและการแกไขปญหา
จบการศึกษาระดับประโยควิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) สาขาชางไฟฟากําลัง
ประกอบอาชีพเปดบริษัทรับเหมาติดต้ังระบบไฟฟาภายในอาคารและนอกอาคาร
ท่ีจังหวัดภูเก็ต ป 2540 เศรษฐกิจตกต่ําเกิดภาวะฟองสบูแตกกลับมาพัฒนาทําการ
เกษตรในพ้ืนที่ของตนเอง จํานวน 12 ไร แตเนื่องจากพื้นที่เปนนารางสภาพดินเปน
ดินเหนียวปนลูกรัง ไมเหมาะสําหรับการทําการเกษตร ตองอาศัยน้ําฝนเพียงอยางเดียว
ศึกษาหาความรูดวยตนเอง จากเอกสารวิชาการและจากเจาหนาท่ีหนวยงานราชการ
จึงไดใชหลักคิดนอมนําพระราชดําริพระบาทสมเด็จพระปรมินทร มหาภูมิพลอดุลยเดช
บรมนาถบพิตร ในการทําไรนาสวนผสม เกษตรทฤษฎีใหม ตามหลักของปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียง มาทําไรนาสวนผสมอยางจริงจัง เร่ิมวางแผนการผลิต พ้ืนท่ี
จํานวน 12 ไร แบงพื้นท่ีออกเปนสัดสวนตามเกษตรทฤษฏีใหม คือ 30:30:30:10
โดยแบงพ้ืนท่ี ทํานาขาวคุณธรรม ผักคุณธรรม และพืชสมุนไพร สวนผลไม
เชน มะนาว ไผหวาน มะละกอ และเลี้ยงปลา เล้ียงเตาเพื่อการอนุรักษ เล้ียงไก
เพ่ือบริโภคในครัวเรือน ผลิตสารไลแมลงใชเองในสวน มีการจัดระบบการปลูกขาว
การปลกู พชื การเลีย้ งสัตว การทําประมง แบบครบวงจรในไรนาสวนผสม
กระบวนการดาํ เนนิ งาน / ขัน้ ตอนการดําเนินงานสูการพฒั นา
แนวคดิ / หลกั การทาํ งาน : คิด ทํา สําเรจ็ บอกตอ และ เกดิ มาทงั้ ที เอาดใี หได
ตายไปท้งั ที ขอฝากความดเี อาไวใ หแผน ดนิ
แนวทางการดาํ เนินงาน
1. ศึกษาหาความรู
2. คิดคนรูปแบบและขนาดของโรงเรือนปลูกผักกางมุง สามารถควบคุม
ตนทุนในการสรางโรงเรอื นผกั กางมงุ ใหต ่าํ กวา โรงเรอื นแบบไฮโดรโปนกิ ส
3. การทาํ ปลาสม (ปลานิล, ปลาตะเพยี น) ปลาดุกรา ขายในชมุ ชน
4. ขยายพนั ธุด วยการตอนกิ่งมะนาว
5. ปลูกไมในกระถางไวแ จกและจําหนาย
6. ขายผกั คณุ ธรรม โดยไมผานพอคา คนกลาง
7. ปลูกขา ว สีขา วไวก ินเอง
246 กรมสงเสริมการเกษตร
8. นําเศษอาหารที่เหลือใชในครัวเรือน มาทําแกสหุงตม เปนพลังงาน
ในครัวเรอื น
9. นาํ เศษผักและผลไม มาทําปุยหมักนํา้ ใชแจกแกช ุมชนและไวใชเอง
10. นํามลู สัตวและแกลบมาทาํ เปนปุยหมักชีวภาพ เพอ่ื ใชเ องและจําหนา ย
11. นาํ เศษหญามาทําปยุ
12. นําสับปะรดมาหมักเพ่ือทําผลิตภัณฑทําความสะอาดอเนกประสงค
เชน ลางจาน ซกั ผา
ภาพกจิ กรรมแปลงของ นายพิชิต ชูมณี
ถอดบทเรยี นเกษตรกราดรปีเดอนงกสนั ากขําาจอดั าโชรีพคไแรนลาะแสมวนลผงศสตัมรปูมรันะจสําปะ2ห5ล6ัง1 257
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
นายชาญ ม่นั ฤทธ์ิ
เกษตรกรดีเดน ระดบั เขต
สาขาอาชีพไรนาสวนผสม ประจาํ ป 2561
ทีอ่ ยู : บา นเลขท่ี 100 หมูท่ี 5
ตาํ บลหนองแขม อาํ เภอพรหมพริ าม
จังหวดั พิษณโุ ลก
โทรศัพท : 08 9708 3633
พน้ื ท่กี ารเกษตร
พน้ื ท่ีของตนเอง จํานวน 15 ไร แบงทํากิจกรรมการเกษตร ดงั น้ี
1. ทํานาปลกู ขาว จํานวน 9 ไร
2. ทําไรน าสวนผสม จํานวน 6 ไร ประกอบดว ย
ปลูกพชื ผักสวนครวั ไดแ ก ชะอม ตะไคร มะเขือ ถั่วฝก ยาว
- ชะอม จํานวน 2,000 ตน จาํ นวน 2 ไร
- ตะไคร จาํ นวน 2,000 ตน จาํ นวน 2 งาน
เลย้ี งปลา จํานวน 3 บอ ไดแก ปลานลิ ปลาดกุ ปลาหมอ
เล้ยี งกบ จํานวน 2 กระชงั
รูปแบบแผนผงั ฟารม นายชาญ มน่ั ฤทธ์ิ
บอปลา สวนชะอม
บอปลา
กอไผ บอกบ
มะพราว/มะขาม กลวยหอมมะทเขอือง/ตะไคร/
ถั่วฝกยาว บอ ปลา ตะไคร
โรงเรือน มะนาว/ตะไคร
248 กรมสงเสรมิ การเกษตร
จุดเรม่ิ ตน สกู ารเปลย่ี นแปลงและการแกไขปญ หา
เดิมประกอบอาชีพทํานาเพียงอยางเดียวเปนหนี้สินตลอดเวลา คาปุยเคมี
คายาเคมี คาปจจัยการทํานา ตอมาไดรับความรูจากเจาหนาท่ีการสงเสริมการเกษตร
เรอ่ื งเกษตรทฤษฎใี หมแ ละหลกั ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง ของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทร
มหาภมู ิพลอดลุ ยเดช บรมนาถบพติ ร จึงเริม่ นาํ มาปรับใชแ ละพัฒนาอาชีพเกษตรกรรม
กระบวนการดําเนนิ งาน / ข้นั ตอนการดาํ เนนิ งานสูก ารพัฒนา
แนวคิด / หลักการทํางาน : อยูดีกินดีดวยวิถีพ่ึงตนเองตามรอยพระราชดําริ
เกษตรทฤษฎใี หม เศรษฐกจิ พอเพยี ง ดว ยการพง่ึ ตนเอง
ปลูกทุกอยางท่ีกินและกินทุกอยางท่ีปลูก ลดรายจาย
และเพม่ิ รายไดใ หค รอบครวั
แนวทางการดําเนนิ งาน
1. ตอ งการลดความเสีย่ งจากการประกอบอาชีพ
2. ศึกษาหาความรูจากอินเตอรเน็ต อานหนังสือ และศึกษาดูงาน
เพื่อพัฒนาอาชพี
3. วางแผนจดั ระบบการปลกู พชื เพอ่ื ใหม รี ายไดร ายวนั รายสปั ดาห รายเดอื น
รายป โดยกําหนดปฏทิ ินในการปลกู พชื เล้ยี งปลา เล้ยี งสัตว (หาน)
4. นําเทคโนโลยีมาประยุกตใช เชน การทําจุลินทรียสังเคราะหแสง,
ฮอรโ มนเรง ดอก
5. วางแผนการตลาดจาํ หนา ยผลผลติ ใหก ลมุ ผลติ นา้ํ พรกิ ในอาํ เภอพรหมพริ าม
ชุมชนใกลเ คยี ง แมคาตลาดนัด และประชาชนทั่วไป
6. จดั ทําแผนผงั ฟารม เพ่ือความสะดวกในการปฏิบตั ิงาน
7. จดบันทึกบญั ชีครัวเรอื น และบญั ชีฟารม
ภาพกจิ กรรมแปลงของ นายชาญ มน่ั ฤทธ์ิ
ถอดบทเรียนเกษตรกราดรปเี ดอ นงกสนั ากขาํ าจอัดาโชรีพคไแรนลาะแสมวนลผงศสตัมรปมู รันะจสาํ ปะ2ห5ล6ัง1 259
การปอง ักนกํา ัจดโรคและแมลงศัต ูรมัน ํสาปะห ัลง
เอกสารคาํ แนะนําท่ี 5/2562
ถอดบทเรียนเกษตรกรดเี ดน สาขาอาชีพไรนาสวนผสม ประจําป 2561
ท่ีปรึกษา อธบิ ดีกรมสง เสริมการเกษตร
รองอธิบดกี รมสงเสริมการเกษตร
นายสาํ ราญ สาราบรรณ รองอธิบดกี รมสงเสริมการเกษตร
วาทรี่ อยตรี ดร.สมสวย ปญ ญาสิทธิ์ ผูอํานวยการสํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี
นางดาเรศร กติ ตโิ ยภาส ผูอ าํ นวยการกองวิจยั และพัฒนางานสงเสริมการเกษตร
นางอญั ชลี สุวจติ ตานนท
นางวฒุ ินัย ยุวนานนท
เรียบเรียง ผอู ํานวยการกลุมจัดการฟารมและเกษตรกรรมยง่ั ยนื
นกั วิชาการสง เสรมิ การเกษตรชํานาญการพิเศษ
นางสมคิด นุมปราณี นกั วชิ าการสง เสริมการเกษตรชาํ นาญการ
นางเนตรนรศิ ผดงุ ศลิ ป นักวิชาการสง เสริมการเกษตรชํานาญการ
นางสาวพิมประภา สินค้ําคณู นกั วิชาการสงเสรมิ การเกษตรปฏิบัติการ
นางสาวเสาวณิต เทพมงคล นกั วิชาการสงเสรมิ การเกษตรปฏิบัตกิ าร
นางสาวพีรชา มณชี าติ นักวิชาการสงเสริมการเกษตร
นางสาวรตั นาภรณ นพพูน
นางสาวอารียว รรณ เหลอื งทอง
กลุมจดั การฟารม และเกษตรกรรมยง่ั ยนื
กองวจิ ัยและพัฒนางานสง เสริมการเกษตร
กรมสง เสรมิ การเกษตร
บรรณาธิการ ผูอ าํ นวยการกลมุ พัฒนาส่อื สงเสริมการเกษตร
นกั วชิ าการเผยแพรชาํ นาญการ
นางรุจพิ ร จารพุ งศ
นางสาวอําไพพงษ เกาะเทยี น
กลมุ พัฒนาสื่อสงเสริมการเกษตร
สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี
กรมสงเสรมิ การเกษตร
ออกแบบ
กลมุ โรงพิมพ สํานักพฒั นาการถายทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร
www.doae.go.th
การปองกนั กําจดั โรคและแมลงศัตรมู ันสําปะหลงั 5
เอกสารคาํ แนะนําที่ 5/2562
ถอดบทเรยี นเกษตรกรดเี ดน สาขาอาชพี ไรน าสวนผสม ประจาํ ป 2561
พมิ พค ร้ังที่ 1 : จาํ นวน 5,000 เลม มนี าคม พ.ศ. 2562
พิมพท่ี : กลมุ โรงพมิ พ สํานักพฒั นาการถายทอดเทคโนโลยี
จดั พิมพ : กรมสง เสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ