การจัดการโรคและแมลงศัตรูทุเรียน

การจัดการ

โรคและแมลงศัตรทู ุเรยี น

คาํ นาํ

ทุเรียน เปนผลไมที่คนไทยยกยองใหเปนราชาแหงผลไมทั้งปวง
(King of Fruits) นอกจากจะเปน ทนี่ ยิ มรับประทานของคนไทยแลว

ยังเปนผลไมท่ีดึงดูดความสนใจของนักทองเท่ียว และชาวตางชาติดวย

ทำใหการบริโภคทุเรียนในแตละปมีปริมาณสูง รวมถึงมีการสงออก

ทุเรียนไปตางประเทศในปริมาณมาก และความตองการบริโภค

ทุเรียนมีแนวโนมเพิ่มขึ้น สงผลใหเกษตรกรหันมาปลูกมากขึ้นใน

ท่วั ทุกภาคของประเทศไทย .
ปญ หาในการปลกู ทุเรยี นทสี่ ำคัญปญ หาหนึ่งคอื ศัตรูทเุ รยี น โรค

และแมลงเปนศัตรูพืชที่ระบาดทำลายทุเรียน บางชนิดทำใหตนทุเรียน

ตาย บางชนิดทำใหผลผลิตลดลง และบางชนิดทำใหผลผลิตไมมี

คุณภาพหรือผลผลิตเสียหายจนไมสามารถรับประทานได ศัตรูพืช

บางชนิดสงผลตอการสงออกทุเรียนไปยังตางประเทศ บางประเทศใช

เปนเงื่อนไขในการกดราคา บางประเทศใชเปนเง่ือนไขกีดกันทางการคา
เอกสารวิชาการเร่ือง การจัดการโรคและแมลงศัตรูทุเรียน

ฉบับนี้ จัดทำขึ้นเพื่อใหเจาหนาท่ีสงเสริมการเกษตรใชเปนคูมือสำหรับ

สงเสริมใหคำแนะนำเกษตรกรในการจัดการศัตรูทุเรียน ใหเกษตรกร

นำความรูไปปรับใชในการผลิตทุเรียนคุณภาพดีใหเหมาะสมกับสภาพ

พื้นท่ี คณะผูจัดทำขอขอบคุณแหลงขอมูลและผลงานวิจัยตางๆ

รวมถงึ ภาพประกอบท่แี สดงในเอกสารฉบับนี้ หากมีขอ เสนอแนะเพิม่ เติม

ขอไดโปรดแจงใหศูนยสงเสริมเทคโนโลยีการเกษตรดานอารักขาพืช

จังหวัดสงขลาทราบ เพ่ือนำไปปรับปรงุ ในการจดั ทำคร้งั ตอไป และหวัง

เปนอยางย่ิงวาเอกสารฉบับนี้จะเปนประโยชนในการผลิตทุเรียนท่ีมี

คณุ ภาพ ปลอดภัยจากศตั รูพืชและสารเคมี .

คณะผูจัดทำ
มถิ นุ ายน 2562

1

สารบญั หนา

เรื่อง 3
5
บทนำ 6
โรคท่ีสำคัญของทเุ รยี น 21
27
โรครากเนา โคนเนา 33
โรคใบติด 34
โรคราสชี มพู 45
แมลงศตั รูทส่ี ำคญั ของทุเรยี น 56
หนอนเจาะเมล็ดทุเรียน 62
หนอนเจาะผลทเุ รียน 66
ดว งหนวดยาวเจาะลำตน 72
มอดเจาะลำตน 77
เพลี้ยไกแ จ 82
เพล้ียไฟ
ไรแดง 83
ปฏิทนิ การจดั การศตั รทู เุ รียน
ตามระยะการเจริญเติบโต
เอกสารอา งอิง

2

บาํ

ทเุ รียน (Durian) มีชอื่ วทิ ยาศาสตรว า Durio zibethinus Murray
เปนพืชในวงศ Bombacaceae เปนพืชที่ชอบอากาศรอนชื้น อุณหภูมิ
ท่ีเหมาะสมสำหรบั ทเุ รยี นอยใู นชว ง 25-30 องศาเซลเซยี ส ความชน้ื สมั พัทธ
75-85% ปรมิ าณน้ำฝนไมน อ ยกวา 2,000 มิลลลิ ติ ร/ป ชว งแลง ตอ เนอ่ื ง
ไมเกิน 3 เดือน ชอบดินรวน หรือรวนปนทราย มีการระบายน้ำไดดี
ความเปน กรดเปนดาง 5.5-6.5 .
ทเุ รียนเปน ไมผลยนื ตน ลำตน ตรง ไมม กี ารผลัดใบ ทรงพมุ แผก วาง
ตนที่ปลูกจากเมล็ด สูง 25-50 เมตร สวนตนที่ปลูกจากการเสียบยอด
อาจสูงถึง 8-12 เมตร ทุเรียนเปนพันธุไมท่ีมีรากหาอาหารตามผิวดิน
จนถึงระดบั 50 เซนตเิ มตร มีรากพิเศษท่เี กดิ จากบริเวณโคนตนอยมู ากมาย
ตามผิวดิน แตกออกมาลักษณะตีนตะขาบเรียกวา “รากตะขาบ” รากแกว
ของทุเรียนทำหนาท่ียึดลำตน มีรากฝอยเปนรากหาอาหาร ตนแตกกิ่ง
เปนมุมแหลม ปลายกิ่งตั้งกระจายกิ่งกลางลำตนขึ้นไป เปลือกช้ันนอก
ของลำตน สเี ทาแก ผิวขรุขระหลุดลอกออกเปนสะเกด็ ไมมียาง ใบเปน ใบเดย่ี ว
เกิดกระจายท่ัวก่ิง เกิดเปนคูอยูตรงกันขามระนาบเดียวกัน กานใบกลม
ยาว 2–4 เซนติเมตร แผนใบรูปไข ปลายใบเรียวแหลมยาว 8-20
เซนตเิ มตร กวา ง 4-6 เซนติเมตร ผิวใบเรียบล่ืน มีไขนวล ใบดานบน
มสี ีเขยี ว ทองใบมสี นี ำ้ ตาล เสนใบดานลา งนนู เดน ขอบใบเรยี บ .

3

ดอกเปนดอกชอ มี 1-8 ดอก บนก่งิ เดยี วกนั มี 3-30 ชอ ลักษณะดอก
สมบูรณเพศ ลักษณะดอกคลายระฆัง กลีบเล้ียงอยูช้ันนอกสุดมีสีเขียว
อมน้ำตาล หุมดอกไวมิดชิดโดยไมมีการแบงกลีบ เม่ือดอกใกลแยมจึงแยก
ออกเปน สองหรอื สามกลบี กลบี รองลกั ษณะคลา ยหมอ ตาลโตนดอยูถ ัดเขาไป
จากกลบี เลีย้ ง กลบี ดอกสขี าวนวลมี 5 กลีบ เกสรตวั ผมู ี 5 ชดุ ประกอบดวย
กา นเกสร 5-8 อนั โดยท่ัวไปทุเรยี นจะใหผ ลเมอื่ มีอายุ 4-5 ป ผลจะออกตาม
กิ่งและจะสุกหลังจากผสมเกสรไปแลว 3 เดือน ผลทุเรียนมีเปลือกหนา
มีหนามแหลมแข็งเปนรูปปรามิดตลอดผล เม่ือแกผลมีสีเขียว เม่ือสุกมีสี
นำ้ ตาลออน แตกตามแตล ะสว นของผลเรยี กเปน พู เนือ้ ในมีต้งั แตส ีเหลืองออน
เหลืองจำปาถงึ แดง เนอื้ ในกง่ึ ออ นกึง่ แขง็ มรี สหวาน เมลด็ มเี ย่ือหมุ กลมรี
เปลอื กหมุ สีน้ำตาลผิวเรยี บ เน้อื ในเมล็ดสีขาว รสชาตฝิ าด

4

โรคสำคญั
ของทเุ รียน

5

โรครากเนา
โคนเนา

เกิดจากเชอ้ื ราไฟทอปธอรา

Phytopthora palmivora

6

เชื้อรา Phytopthora สรา ง
sporangium ภายในมี zoospores
ซง่ึ มี Ffl lagella วา ยนำ้ ได

เช้ือรา Phytopthora สามารถแพรก ระจาย
ไดห ลายชอ งทาง เชน น้ำ ลม
ตดิ ไปกบั สงิ่ มีตา งๆ ท่ีสมั ผัสเชื้อ เปน ตน

7

ลกั ษณะอาการ หากทำลายทีร่ ากฝอย
ปลายยอดแหง
ใบหมอง ไมสดใส

หากทำลายทีร่ ากใหญ
ใบหมองซีดไมส ดใส
แสดงอาการทั้งตน
และใบหลุดรวง
จากปลายกิง่

เชอ้ื ราเขาทำลายทรี่ าก
ทำใหร ากเนาเปนสีนำ้ ตาล
เปลอื กรากดงึ ลอกไดง า ย

8

ลกั ษณะอาการ

เช้อื โรคลุกลามไปลำตน
เกิดจดุ ฉ่ำนำ้ มีเมอื กไหลเยิ้ม
เนื้อไมเปน สนี ้ำตาลแดง

ใบดาน เหลืองซีด ไมส ดใส
จากน้นั ใบรว ง และยืนตน ตาย

9

บางคร้งั เช้ือโรคเขาทำลายท่ีลำตน
หรือกงิ่ โดยตรง จะเห็นอาการใบสลด
ไมสดใส ใบเหลอื งเปน บางกงิ่

หากเชอ้ื โรคเขา ทำลาย
ทีใ่ บโดยตรง ใบดำชำ้
ตายนงึ่ คลายนำ้ รอ นลวก
ตอมาใบไหมแ ละ
แหงคาตน

หากมีการ
ตดิ เชื้อทผ่ี ล
จะทำใหผ ลเนา

10

การจดั การ

1. ปรบั สภาพสวนไมใ หเอือ้ อำนวยตอ เชือ้ โรค

อยา ใหนำ้ ขงั แฉะ บริเวณโคนตน
โดยการขุดรอ ง ระบายน้ำ

ตัดแตงทรงพุมใหโปรง เพอื่ ใหอากาศถายเท
และเกบ็ สวนท่ีเปนโรคนำไปเผาทำลาย

11

กำจดั วชั พืชบรเิ วณโคนตน
ไมนำเคร่อื งจักรหรือสัตวเ ลี้ยง
ลงเหยยี บย่ำบรเิ วณทรงพุม

ปรับ pH ดิน ใหอยรู ะหวาง
5.5-6.5 เชน ใสปูนขาว หรือ โดโลไมท
ในดินที่มีความเปน ดาง

12

การจดั การ

2. บำรงุ ตนใหแ ข็งแรง ใหทเุ รียนไดร บั น้ำ
อากาศ และธาตุอาหาร อยา งเหมาะสม

ออกซเิ จน

นำ้
คารบ อนไดออ กไซด

NP K Ca Mg S
ธาตอุ าหารรอง
ธาตอุ าหารหลกั

B Zn Fe Cu Mn Cl Mo

จลุ ธาตุ

13

การจดั การ

3. สำรวจสถานการณศ ตั รพู ชื อยางสม่ำเสมอ

สำรวจตดิ ตามสถานการณศัตรูพืช
สปั ดาหละ 1 ครั้งๆละ 10 จุด
ตลอดฤดกู าล
แปลงสำรวจควรมขี นาด 3 ไร ขึ้นไป

สำรวจ ตดิ ตาม
ตรวจนับศตั รพู ืช ความเคลื่อนไหว
ศัตรูธรรมชาติ
และสวนของพชื ของสภาพ
ดินฟาอากาศ
ทถี่ กู ทำลาย
อยางสมำ่ เสมอ

ประเมิน วเิ คราะห
ประสิทธิภาพ สถานการณ
ศตั รธู รรมชาติ
ในการควบคุม ศตั รูพืช

ศัตรูพืช

14

การจัดการ

4. ลดปริมาณเช้อื โรคในดินและบรเิ วณทีเ่ กิดโรค

ใชเ ชื้อราไตรโคเดอรม า (Trichoderma harzianum)

ถากบรเิ วณท่เี ปนโรค ใชไ ตรโคเดอรม า
250 กรัม ดนิ แดง กก. น้ำ 1 ลติ ร

ผสมกนั ทาบริเวณแผล

15

ใสส วนผสมไตรโคเดอรม า บรเิ วณโคนตน
รอบทรงพุม อตั รา 50 กรัม/ตารางเมตร
ทกุ 4-6 เดือน

1 กไกต.รโคเดอรมา

ปุย1อ0นิ 0ทกรียก. 4 รกำกล.ะเอียด

16

รดไตรโคเดอรม า บรเิ วณโคนตนรอบทรงพุม
อตั รา 5-10 ลิตร/ตน ทุก 1-3 เดอื น
ฉีดพนไตรโคเดอรม า ท่วั ตน เม่อื สำรวจพบผลเนา

ไตรโคเดอรมา 1 กก.
น้ำ 200 ลิตร

17

ใชเชอื้ บาซิลลสั ซบั ทลี ิส (Bacillus subtilis : Bs)

รด Bs บริเวณโคนตน รอบทรงพุม
อัตรา 50 กรมั /นำ้ 20 ลติ ร 5-10 ลิตร/ตน
ทกุ 1-3 เดอื น

18

ใชส ารเคมี เม่อื มอี าการรุนแรง เชน
เมตาแลกซลิ ฟอสเอทลิ อลูมินัม โพลอี ารฟอส

ฉีดสารเคมโี พลีอารฟ อส ผสมนำ้ สะอาด
อัตรา 1:1 ฉดี เขาลำตน 20 ซซี ี

19

ราดดนิ รอบทรงพมุ ดว ยสารเคมีเมตาแลกซิล
หรือ ฟอสเอทลิ อลูมนิ ัม
หรือออกซาไดซลิ +แมนโคเซบ
2-3 ครัง้ หา งกัน 15 วนั
ถากบรเิ วณที่เปนโรค ใชส ารเคมีเมตาแลกซลิ
หรอื ฟอสเอทลิ อลมู นิ ัม ทาบริเวณแผล
ฉดี พน ท่วั ตน ดวยสารเคมีเมตาแลกซิล
หรอื ฟอสเอทิลอลมู ินมั
เม่ือสำรวจพบผลเนากอนเก็บเกีย่ ว
ไมนอ ยกวา 20 วนั

20

โรคใบติด

เกิดจาก
เชื้อราไรซอกโทเนีย

Rhizoctonia solani

21

เสน ใยเช้ือรามผี นังกนั้

เสน ใยแตก
สาขาในลักษณะ
ตั้งฉาก

การขยายพนั ธสุ ว นใหญโ ดยการทเี่ สน ใยเช้ือราอดั แนน
รวมกันเปน เมด็ คลา ยเมล็ดผกั กาด เรียกวา

เม็ดสเคลอโรเทียม (sclerotium) มอี ายุอยูใ นดินหรือในพชื
ไดน านหลายป เม่ือสภาพแวดลอ มเหมาะสม
จะงอกเขาทำลายพชื ได

22

ลักษณะอาการ

ใบมีรอยคลายถูก
น้ำรอ นลวก
ขอบแผลไมแ นนอน
อาการอาจเรม่ิ ท่ี
ปลายใบ กลางใบ
หรือโคนใบ

อาการลกุ ลามจน
เปน ทง้ั ใบ
เหน็ เสนใยสีขาวนวล
ปกคลุม
ยึดใบใหต ิดกัน

ใบรวงในที่สุด
ซง่ึ เสน ใยของเชอ้ื ราบนใบ
จะเปน แหลง สะสมเชอ้ื
และระบาดตอ ไป

23

การจัดการ

1. ปรบั สภาพสวนไมใ หเ อือ้ อำนวยตอเชอ้ื โรค

ตดั แตง ทรงพมุ ใหโ ปรง เพ่ือใหอ ากาศถา ยเท
และเกบ็ สว นท่ีเปน โรค และเกบ็ ใบทเุ รียน
ทีต่ ดิ โรครวงหลน ลงพ้ืน นำไปเผาทำลาย

24

การจดั การ

2. ไมควรปลูกทุเรยี นใหชดิ กนั เกนิ ไป
เพราะจะทำใหทรงพมุ ชนกัน
เกิดโรคติดตอกนั ไดงาย

25

การจดั การ

3. ชว งฤดฝู นหรือชวงที่มีความชืน้ สงู
ฉีดพนทรงพุมดว ยเชอ้ื รา ไตรโคเดอรมา
หรอื เชอ้ื Bs ทุก 7-15 วัน

26

โรคราสชี มพู

เกิดจาก
เชือ้ ราคอรต ิเซียม

Corticium salmonicolor

27

ลักษณะอาการ

เช้ือราเจรญิ บนก่ิงและงา มก่ิง
หรือลำตน เรม่ิ ตน จะเห็นเสนใย
สขี าว เม่ืออายุมากขึ้นจะเปลี่ยน

เปนสชี มพู

28

กง่ิ และลำตน
เปลือกผลุ อน
เนอ้ื ไมภายใน
เปน สนี ำ้ ตาล

ก่ิงที่เปนโรค
ใบเหลอื งรวง
หากเปน รอบก่งิ
กง่ิ จะแหงตาย

29

การจดั การ

1. ปรบั สภาพสวนไมใ หเออ้ื อำนวยตอ เช้อื โรค

ตัดแตง ทรงพุมใหโปรง เพอื่ ใหอากาศถายเท
และเกบ็ สว นท่เี ปน โรคและเก็บใบทเุ รยี น
ท่ตี ิดโรครว งหลน ลงพ้ืน นำไปเผาทำลาย

30

การจดั การ

2.ชว งฤดฝู นหรอื ชว งทมี่ ีความชน้ื สูง
ฉดี พน ทรงพุมดวยเชอ้ื รา ไตรโคเดอรม า หรือเช้อื Bs
ทุก 7-15 วนั เพอื่ ปอ งกันการเกิดโรค และทุก 3-7 วัน
เพอ่ื ปอ งกันการระบาดเม่อื เกดิ โรค

31

การจัดการ

3.อาการรุนแรง ใชส ารเคมี
Copper oxychloride
ฉีดพน

32

แมลงศัตรูพืช
ทส่ี ำคญั
ของทุเรียน

33

หนอน
เจาะเมลด็ ทุเรยี น

Mudaria luteileprosa

ผีเส้อื กลางคนื
วงศ Noctuidae

34

สนั นิษฐานวาเดิมระบาดในประเทศมาเลเซยี

จึงมชี ื่อเรียกวา หนอนมาเลย แลว ระบาด

จากภาคใตไปยงั ภาคตะวนั ออก

เกษตรกรจงึ เรยี กวา หนอนใต

ในชวงเกบ็ เก่ยี วผลผลิต หนอนจะเจาะ
ออกจากผล ทำใหเกิดรูทีผ่ ล

บางคนจงึ เรยี กวา หนอนรู

35

วงจรชีวิต

หลงั ฝนตกหนัก ผเี ส้อื วางไขเปน
ตอ เน่ืองผีเสือ้ จะ ฟองเด่ียว ตลอด
ฟก ออกจากดักแด อายุขยั วางไขไ ด
ผสมพันธุ 100-200 ฟอง
และวางไข

ตวั เต็มวัย
7-10 วัน

ดกั แด ไข 2-3 วนั
1-9 เดือน

หนอนออกมา หนอนเจาะเขาไป
เขาดกั แดใ นดิน กัดกนิ ภายในเมลด็
ลึกประมาณ 15 ซม. จนโตเตม็ ท่ี

หนอน 38 วัน

36

ผีเสอื้ วางไขทร่ี องหนาม
เมือ่ หนอนฟก จะเจาะเขาไปกัดกิน

ภายในเมล็ดจนโตเตม็ ที่
ขนาดประมาณ 4 ซม.

จึงเจาะออกมาเขา ดักแดใ นดนิ

ความเสียหายเกดิ จากหนอน
ถายมูลออกมา

ทำใหเนอ้ื ทเุ รยี นเปรอะเปอน

ความสญู เสยี ในการสง ออก
คอื หนอนเจาะออกมา
ระหวา งขนสง และผูบ ริโภค
พบหนอนหรอื รอยเปอ น
ทำใหถกู กีดกนั ไมให
สงไปขายยงั ประเทศ
ปลายทาง

รูท่หี นอนเจาะออกมา
จะมีขยุ สขี าวปนสม ติดอยู

37

การจัดการ

1. วางกับดกั แสงไฟเมอ่ื เรม่ิ ออกดอก
วางต้ังแต 21.00 น. เพือ่ ดูปรมิ าณผเี ส้ือ

38

ตรวจนับทกุ 2-3 วนั พบผเี ส้ือ 1 ตวั
ใหต รวจดูไขท ่รี อ งหนาม เก็บทำลาย
และปลอยแตนเบียนไขไตรโคแกรมมา

39

ฉดี พน สารท่มี ีกลน่ิ เชน
สารสะเดา น้ำสมควันไม
เพื่อไลผ เี สือ้ ไมใหเ ขา มาวางไข

40

การจัดการ

2. ทำความสะอาดสวน
เกบ็ ผลที่รว งหลน
ไปทำลาย

41

ใชเชอ้ื ราบวิ เวอเรีย หรอื เชอื้ ราเมตาไรเซียม
หรือไสเดือนฝอย หวา นหรือรดลงดนิ
ใหท ่ัวทงั้ สวน หลงั ตดั แตงกิง่ และชว งตดิ ผล

เชอื้ ราบวิ วอเรีย ไสเดือนฝอย
1-2 กก./ไร 5-10 ซอง/ไร

เช้อื ราเมตาไรเซยี่ ม
1-2 กก./ไร

42

การจดั การ

3. หอผลดวยถุงพลาสติกสีขาวขุน ขนาด
40x75 ซม. เจาะรกู นถุง กอ นหอ ผลตอ ง
ตรวจดูวาไมม แี มลงหรือไขแมลงตดิ ทผี่ ล
หอ ผลต้ังแตผลทเุ รียนอายุ 6 สปั ดาห
หอ ผลไปจนเก็บเก่ยี ว

กอนหอ ผลอาจฉีดพนดวย chlorpyrifos
หรือ carbaryl เพ่อื ฆา แมลงทต่ี ิดทผี่ ล

43

หรอื

ฉดี พน lamdacyhalothin หรือ
cypermethrin+fosalone
ในชวงอายผุ ลทุเรียน 6-10 สัปดาห
สัปดาห ละ 1 ครง้ั รวม 5 ครง้ั
จากนนั้ เลอื กหอ ผลทตี่ องการเกบ็ ไว
โดยหอดวยถงุ พลาสตกิ สีขาวขนุ
ขนาด 40x75 ซม. เจาะรูกน ถุง
กอนหอผลตองตรวจดวู า ไมมแี มลง
หรือไขแมลงติดที่ผล
หอผลไปจนเก็บเกย่ี ว

งดฉีดพนสารเคมกี อนเกบ็ เกย่ี ว
อยา งนอ ย 14 วัน

44

หนอน
เจาะผลทุเรยี น

Conogethes punctiferalis

ผีเสอ้ื กลางคนื
วงศ pyralidae

45

วงจรชีวิต

46

ผีเส้อื วางไขทผ่ี ิวผลทเุ รียน
โดยเฉพาะบรเิ วณผล
ท่อี ยตู ดิ กนั

เมื่อหนอนฟก
จะกดั กินผวิ เปลือก
ถายมูลทำรงั
อยูท่เี ปลือก

หนอนโตจะเจาะเขา ไปกนิ ภายใน
อาจกัดกนิ ถงึ เนือ้ ผล ทำใหผ ลเนา
มนี ำ้ ไหลเยิม้ และรว ง

47

การจดั การ

1. วางกบั ดกั แสงไฟเมือ่ เรมิ่ ติดผล วางต้งั แต
หวั ค่ำ เพ่อื ดปู ริมาณผีเสื้อ

48

ตรวจนับทุก 2-3 วัน พบผเี ส้ือ 1 ตัว ใหตรวจดไู ข
ท่ีผวิ เปลือก เก็บทำลาย และปลอยแตนเบียนไข
ไตรโคแกรมมา

ฉดี พน สารท่มี กี ลน่ิ เชน
สารสะเดา นำ้ สมควันไม
เพ่อื ไลผเี สื้อไมใ หเขามา
วางไข

49