นิทานเรื่องกระเช้าสีดา

นทิ านเร่ือง
กระเช้าสีดา
ห้องเรยี นวชิ าภาษาไทย

เพจภาษาไทย ใจพองโต

ตัวละคร

ขนั ทอง นพกลุ พรายน้า พรายไม้

ผูแ้ ต่ง

พระสารประเสริฐ
(ตรี นาคะประทีป)

ทมี่ า

หนังสอื วรรณคดแี ละวรรณกรรม ป.๕
หนา้ ๔๖ - ๔๙

ลักษณะคาประพนั ธ์

ใชค้ าประพันธ์ประเภทบทรอ้ ยแกว้

เน้อื เร่อื ง

ภู ต ที ่ เ ป ็ น พ ร า ย ไ ม ้ ห รื อ พ ร า ย น ้ า
กล่าวกันว่ามีตัวเล็กจิ๋วสวยงาม สามารถ
สาแดงให้เห็นตัวเป็นรูปคนหรือรูปอะไร
ได้ต่างๆ ทั้งให้ดีหรือให้ร้ายแก่มนุษย์
ได้ด้วย มีนิสัยชอบเล่นสนุก ประชุม
ร้องราทาเพลงกัน

พรายไม้เป็นเพศชาย อยู่ตามต้นไม้
ในป่า พรายน้าเป็นเพศหญิง และเป็นชาวน้า
ทั้งพรายไม้และพรายน้าชอบคนดี ถ้าใครทาดี
เป็นต้นว่า มีใจเมตตากรุณา ช่วยเหลือผู้อื่น
ไม่เห็นแก่ตัว ก็มาปรากฏให้เห็นรูปอันน่ารัก
สนทนาปราศรยั เปน็ ทสี่ นิทสนม

วั น ห นึ ่ ง ห นู น ้ อ ย ขั น ท อ ง น พ กุ ล
ก็นึกว่าพวกพรายไม้จะพากันมาเล่น ขันทอง
เคยได้ยินว่าพวกเด็กๆ หรือผู้ใหญ่ก็ตามไม่มี
ใครเห็นพรายไม้ได้เลย แต่ขันทองคิดว่า
ถ้าตนเป็นเด็กดี มีวัฒนธรรมตามแม่สอน
คงเหน็ พรายไมไ้ ด้สักคราวหน่ึง

แม่สอนขันทองอยู่เสมอ ให้เป็นคนอารี
ต่อเพื่อน รู้จักเกรงใจผู้อื่น เช่น ไม่หยิบฉวย
สิ่งของคนอื่นก่อนที่เจ้าของอนุญาต ประพฤติ
ตัวเป็นคนสุภาพ อยากได้อะไรเมื่อเขาให้
ก็ ไ ม ่ โ ล ภ ม า ก ขั น ท อ ง ท า ต า ม แ ม ่ ส อ น
จนชนิ เป็นนิสัย เป็นทรี่ ักสดุ สวาสดิ์ของแม่

เ ว ล า ค ่ า เ ดื อ น ห ง า ย ถิ ่ น ข อ ง พ ร า ย ไ ม้
สว่างกระจ่างแจ้ง พวกพรายไม้ได้มาประชุมกัน
ครั้นได้เวลาเล่นสนุก นางพรายน้าแจกกระเช้า
แก่พวกพรายไม้ตัวละใบ พรายไม้ตัวสุดท้าย
ได้กระเช้าแล้วพูดแนะขึ้นว่า ควรเล่นเก็บของ
ใส่กระเช้าแข่งกนั ทุกรายตกลงว่าเป็นกีฬาที่แสดง
ความว่องไวอันสนุก ลงท้ายผู้ชนะได้รางวัลคือ จับคู่
เตน้ รากับนางพรายน้าเจ้าของกระเช้าผู้สวยสด

ขันทองออกจากบ้าน เดินพลางดูพลางว่าจะ
เห็นพรายไม้บ้างหรือไม่ เห็นแต่กระเช้าเล็กๆ
กลิ้งเกลื่อนอยู่ กระเช้าเหล่านั้นพวกพรายไม้ที่เล่น
วิ่งเก็บของ เลิกแล้วทิ้งไว้กระจัดกระจาย ขันทอง
รู้สึกแปลกใจว่าใครเอากระเช้านิดๆ เหล่านี้มาจาก
ไหน และชอบใจที่เป็นใบเล็กๆ น่าเอ็นดมู าก

ขณะนั้นเป็นเวลาที่เลิกงานรื่นเริงแล้ว พวกพราย ไม้
พากันกลับ ส่วนพรายน้าผู้เรียบร้อยยังกาลังเดินไปเก็บกระเช้า
เพื่อไม่ให้รก ขันทองยิ่งประหลาดใจมาก ที่เห็นกระเช้าลอยขึ้นเอง
ทีละใบแล้วลอยไปรวมกองอยู่แห่งหนึ่ง มีอาการเหมือนคนเก็บขึ้น
แต่ไม่เห็นตัวคน เห็นแต่กระเช้ายกตัวเองขึ้น ความจริงนางพรายน้า
ก็เดินไปเก็บตามธรรมดา หากแต่ไม่มีใครเห็นตัวได้ คงเห็นแต่
กระเช้า

ขันทองคะเนว่าคงมีอะไรที่มายกกระเช้าขึ้นเป็นแน่ และอันนั้น
คงเป็นพรายไมท้ ีต่ นแลไม่เห็น นิสยั ของขันทองชอบช่วยผู้อื่น จึงเดิน
ไปช่วยเก็บกระเช้าตามดินแล้วนาไปรวมที่กองจนหมด และนั่งดูอยู่
ใหน้ กึ อยากเลน่ บ้าง แต่ก็ไมก่ ล้าหยบิ ฉวย กลวั เจ้าของจะว่าเอา

นางพรายน้าชอบใจความอารีและความสุจริตของขันทอง
ขณะนั้นขันทองรู้สึกเหมือนมีมือน้อยๆ เอาอะไรมาป้ายที่ตาเย็นๆ
แล้วก็แลเห็นตัวนางพรายน้าสูงสักสิบห้าเซ็น ขนาดเท่าตุ๊กตา
ยืนยิ้มแฉ่งอยู่ตรงหน้า รูปร่างสะสวย หน้าตาหมดจด แต่งตัว
เหมอื นกับขนั ทองทุกอย่าง

ขันทองพูดว่า “สวัสดี ฉันเห็นจะ

เป็นคนดีนะ จึงแลเห็นท่านได้ แม่ฉันอ่าน
หนังสือพบเรื่องพรายไม้ เล่าให้ฉันฟัง

ฉันก็นึกอยากเห็นตัวเหลือเกิน เขาว่าต้อง
เป็นคนดี จึงจะเห็นพรายไม้ได้ นี่ฉันเห็น
ทา่ นแลว้ ฉันกเ็ ป็นคนดนี ะ”

พรายน้าจึงตอบว่า “หนูเป็นคนดีทีเดียว มีน้าใจ

อารีดีมาก และสุจริตด้วย ฉันชอบความอารี และ
ความสุจริตของหนู จึงทาให้หนูเห็นตัวฉัน ฉันไม่ใช่
พรายไม้ พรายไม้เขาเป็นผู้ชาย ฉันเป็นพรายน้า
เมื่อหนูเห็นฉันได้ ก็แลเห็นพรายไม้ ทั้งหลาย
ได้เหมือนกัน แต่เดี๋ยวนี้พรายไม้กลับไปหมดแล้ว
เหลือแต่ฉันเก็บกระเช้าอยู่”

ขันทองถามพรายไม้ว่า “กระเช้าน้ี
นา่ รกั จรงิ ๆ ทา่ นทาดว้ ยอะไร”

พ ร า ย น ้ า จึ ง ต อ บ ว ่ า “ ฉั น ไ ม ่ ไ ด้

ท า มั น ด อ ก มั น เ ป ็ น ผ ล อ อ ก ม า จ า ก เ ถ า

ชนิดหนึ่ง ผลนั้นเมื่อแก่ ตอนบนแยกเป็น

หกกลีบ แล้วก้านผลก็แตกกระจายออกเป็น
สาแหรกหวิ้ กลีบเท่านั้น”

ขันทองพูดขึ้นว่า “ดูรูปเป็นกระเช้า
ทเี ดียว”

พรายน้าเล่าว่า “เดิมก็เป็นกระเช้า มีเรื่องว่า

เมื่อก่อนมานานแล้ว นางสีดาถูกทศกัณฐ์อุ้มเอาตัว

เหาะ ไป ก ระเ ช้ าของน างสี ดาห ลุด ลงมาก ลางป่า
กระเช้านั้นเป็นของวิเศษ เทวดาเจ้าป่า เสียดาย
ว่าจะหายไปเสีย จึงช่วยให้ออกรากงอกเป็นเถา แล้วก็มี
ผลสืบตลอดมาจนถึงบดั นี้ เปน็ ทร่ี ะลึกถงึ นางสดี า”

ขันทองพูดขึ้นว่า “ขอฉันไปเล่น
บา้ งไดไ้ หม”

พรายน้าตอบว่า “ได้สิ
เชญิ หยิบไปตามความพอใจ”

พรายน้าพูดขึ้นว่า “ขันทองหนูเป็นคนดีมาก

มีความอารีชอบช่วยเหลือผู้อื่น มีใจสุจริต ไม่เอาสิ่งของ

ก่อนเจ้าของให้ ทั้งไม่โลภมาก หนูดีพร้อมทุกอย่าง
ต่อไปนี้เมื่อถึงวันดีคืนดี เดือนหงายพระจันทร์เพ็ญ

เ ช ่ น นี ้ ห นู ม า ที ่ นี ่ อี ก สิ ฉั น จะ ท าใ ห ้ ห นู ไ ด ้ เ ห็ น
พวกพรายไมม้ าประชมุ กนั เล่นรน่ื เริง”

ทันใดนั้นขันทองรู้สึกว่านางพรายน้ายกมือมาเช็ดตาของตน
แล้วก็แลไม่เห็นนางพรายน้าอีกต่อไป และกองกระเช้าก็หายวับ
ไปด้วย ขันทองหิ้วกระเช้าเต็มสองมือกลับบ้าน เล่าเรื่องให้แม่ฟัง
แมด่ ีใจท่ีลกู เปน็ คนพเิ ศษไดเ้ หน็ นางพรายน้า แลว้ ขอดกู ระเช้า

แ ม ่ พู ด ขึ ้ น ว ่ า “ ผ ล ไ ม ้ นี ้ แ ม ่ เ ค ย เ ห็ น

นางพรายน้านั้นรู้เรื่องดีกว่าเดิม เป็นกระเช้าของ
นางสีดา เราก็เรยี กกันว่า “กระเช้าสีดา” นน่ั แหละดี”

แม่ขันทองก็ไปเล่าเรื่องนี้ให้เพื่อนบ้านฟัง

แต่นนั้ มาผลไม้เถาชนดิ นจ้ี งึ เรยี กกันวา่ กระเช้าสดี า

ขอ้ คิดทีไ่ ด้จากเร่อื ง

๑. ไมห่ ยิบของคนอืน่ โดยไม่ไดร้ ับอนุญาต
๒. ความไมโ่ ลภ
๓. มีความอ่อนน้อมถ่อมตน เชือ่ ฟงั ผู้ใหญ่
๔. ชอบชว่ ยเหลือผู้อ่ืน
๕. มคี วามเกรงใจต่อผู้อนื่