การประเมินทางเลือกอาชีพ ม.3

การประเมนิ ทางเลือกอาชีพ

ความหมกายารแวลาะงปแรผะนเภศทึกษขาอตง่อสเ่ือพือ่ เลือกอาชีพ

เมื่อจบการศึกษาระดบั ช้นั มธั ยมศึกษาปี ที่ ๓ แลว้ แต่ละ
คนจะตอ้ งคิดวา่ จะเรียนต่อหรือจะทางาน ทุกคนควรมีการวางแผน
ชีวติ ในการศึกษาต่อไวล้ ่วงหนา้ เมื่อเรียนจบแลว้ จะไดป้ ระกอบ
อาชีพตามท่ีตอ้ งการและตรงกบั ความสนใจและความถนดั

ถา้ สามารถปฏิบตั ิไดต้ ามท่ีวางแผนไว้ กจ็ ะประสบ
ความสาเร็จในชีวติ การศึกษาต่อและการประกอบอาชีพ เน่ืองจาก
สามารถทาใหต้ ดั สินใจหรือวางแผนแนวทางศึกษาต่อและ
ประกอบอาชีพไดถ้ ูกตอ้ งเหมาะสมกบั ตนเองมากที่สุดซ่ึงการ
วางแผนศึกษาต่อเพอื่ เลือกอาชีพควรมีปัจจยั ต่าง ๆ พิจารณา
ประกอบ ดงั น้ี

๑.ต้องรู้จกั ตนเอง ๑.๑ ความชอบหรือความสนใจของบุคคล ในการเลือกอาชีพ
ที่เหมาะสมกบั ตนเองควรนาเอาผลการสารวจดา้ นต่าง ๆ มา
ประกอบการพิจารณา

๑.๒ ความถนัดของบุคคล การที่บุคคลจะวางแผนในอนาคต
ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งเหมาะสมกบั ตนเองไดน้ ้นั บุคคลตอ้ งรู้จกั ความ
ถนดั ของตนเอง

๑.๓ สติปัญญาและความสามารถ การที่จะดูวา่ สติปัญญา
หรือความสามารถดีหรือไม่ดีน้นั อาจดูไดจ้ ากผลการเรียนท่ีผา่ น
มาในแต่ละวชิ าท่ีสอบไดผ้ ลการเรียนเป็นอยา่ งไร

๑.๔ ค่านิยม การที่บุคคลจะวางแผนอนาคตไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง
เหมาะสมกบั ตนเองไดน้ ้นั ตอ้ งรู้ค่านิยมในงานที่ตนยดึ ไวเ้ ป็น
หลกั ค่านิยมในตนเองมีผลต่อการเลือกแนวทางต่างๆ

๑.ต้องรู้จกั ตนเอง ๑.๕ บุคลกิ ภาพ เป็นลกั ษณะเฉพาะตวั ของแต่ละบุคคลดา้ นต่างๆ
ท้งั ภายนอก เช่น รูปร่าง หนา้ ตา กิริยามารยาท การแต่งกาย และ
ภายใน เช่น สติปัญญา ลกั ษณะอารมณ์ ซ่ึงลกั ษณะต่าง ๆ

๑.๖ รูปร่างและลกั ษณะของร่างกาย สถานศึกษาหลายแห่งกาหนด
คุณสมบตั ิเก่ียวกบั รูปร่าง และลกั ษณะของร่างกายไวเ้ ช่น
สถานศึกษาดา้ นทหาร ตารวจ

๑.๗ อายุ สถานศึกษาหลายแห่งกาหนดอายขุ องผทู้ ่ีจะเขา้ ศึกษา
ไว้ ซ่ึงตอ้ งนามาประกอบการตดั สินใจ

๑.๘ เพศ บางสถานศึกษาไดก้ าหนดเพศเอาไว้ เพ่อื ความ
เหมาะสมและความคล่องตวั ในการประกอบอาชีพ เช่น
พยาบาล

๑.ต้องรู้จกั ตนเอง ๑.๙ สัญชาติและเชื้อชาติ สถานศึกษาบางแห่งจะกาหนดวา่ ผเู้ ขา้
ศึกษาต่อตอ้ งมีสญั ชาติและเช้ือชาติตามท่ีสถานศึกษาน้นั กาหนด
ท้งั น้ีตอ้ งสงวนสิทธ์ิในการประกอบอาชีพบางอาชีพ

๑.๑๐ เงนิ ทุน ดูวา่ ฐานะทางบา้ นเป็นอยา่ งไร พอท่ีจะส่งเสียให้
ศึกษาต่อไดเ้ พียงใดเพราะการศึกษาต่อในระดบั สูงข้ึนไปน้นั

๑.๑๑ เป้าหมายในอนาคต ต้งั เป้าหมายในอนาคตวา่ ตอ้ งการ
ประกอบอาชีพใดเพ่อื จะไดศ้ ึกษาต่อในสาขาวชิ าท่ีสอดคลอ้ งกบั
อาชีพที่ตนเองสนใจ มีความถนดั และสอดคลอ้ งกบั บุคลิกภาพ
ของตน
๑.๑๒ ผู้ปกครอง การที่จะเลือกศึกษาต่อหรือประกอบอาชีพ
ควรขอคาปรึกษาจากผปู้ กครองก่อน เพ่อื ช่วยช้ีแนะแนวทางให้
ตดั สินใจไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง

๒.ต้องรู้จกั ตอ้ งรู้ขอ้ มูลเก่ียวกบั สถานศึกษาท่ีจะศึกษาต่อวา่
ส่ิงแวดล้อม มีท่ีต้งั ระยะทางไป-กลบั ระหวา่ งที่พกั กบั สถานศึกษา
ระเบียบการ หลกั สูตร คุณสมบตั ิท่ีตอ้ งการ สวสั ดิการ
ค่าใชจ้ ่ายเป็นอยา่ งไร หรือขอ้ มูลเกี่ยวกบั อาชพี วา่ ลกั ษณะ
งาน คุณสมบตั ิที่ตอ้ งมี โอกาสกา้ วหนา้ ในอาชีพ รายได้
สวสั ดิการเป็นอยา่ งไร และอาชีพในอนาคตเป็นที่ตอ้ งการ
ของตลาดแรงงานหรือไม่

เม่ือรู้จกั ตนเองดา้ นต่างๆ รู้จกั ขอ้ มูลเก่ียวกบั
สถานศึกษาที่จะศึกษาต่อ หรือขอ้ มูลเก่ียวกบั อาชีพแลว้ ให้
นาขอ้ มูลท่ีเก่ียวกบั ตนเองเปรียบเทียบกบั ขอ้ มลู ส่ิงแวดลอ้ ม
วา่ เหมาะสมที่จะเลือกศึกษาต่อหรือประกอบอาชีพใดได้
อยา่ งถูกตอ้ งและเหมาะสมกบั อตั ภาพของตน โดยมีการ
พิจารณาอยา่ งรอบคอบ

๓.เปรียบเทยี บข้อมูล
ของตนเองกบั
ส่ิงแวดล้อม

ความหมอายงคแลป์ ะรปะกระอเบภกท่อขนอตงสดั ่ืสอินใจเลือกอาชีพ

กอ่ ดนา้ ตนดั อสาชินีพใจกตเ่อล้งั นแือตตก่วดัอยสั าเินรชตียีใพงั้นจแจเลตซาือ่เึว่งปกเยั ป็นอเ็นรตายีชกอ้ นีพางรจมซวาีกง่ึาเปงเาปแ็รน็ผนวตนาอ้ งรงแะมผยีกะนายชราวีววาิตทงดี่ตแา้อผ้ นงนใอชชาีว้ชติ ีพ
รกะายระวเวาลงาแนผานนรแะลยะะใยชาค้ ววทาม่ีตพอ้ ยงาใยชาร้ มะยกะารเวจละาไดนร้าับนผแลลตะอใบชค้แทวานมอยา่ ง
คุม้ ค่าข้ึนอพยกู่ ยบั าอยงาคมป์ กระากรจอะบได๒ร้ บปั รผะลกตาอรบคแือทนอยา่ ง
คมุ้ คา่ ขนึ้ อยกู่ บั องคป์ ระกอบ ๒ ประการ คือ

๑. ปัจจัยภายนอก

๑. แนวโน้มของตลาดแรงงาน

เป็นขอ้ มูลเก่ียวกบั ความตอ้ งการผทู้ างานในดา้ นต่าง ๆ ใน
ปัจจุบนั และการพยากรณ์ท่ีจะมีความตอ้ งการเพ่มิ ข้ึนหรือ
ลดลงในอนาคต

๒. ลกั ษณะงาน

งานที่จะตอ้ งทาเป็นประจามีลกั ษณะอยา่ งไร ผทู้ างานจะตอ้ งทาอะไรบา้ ง
เป็นงานที่ทาใหเ้ กิดความเพลิดเพลินหรือก่อใหเ้ กิดความเบ่ือหน่าย

๓. สภาพแวดล้อมของงาน ไดแ้ ก่ สภาพแวดลอ้ มและบรรยากาศของงาน

เช่น ร้อน เยน็ ช้ืน แหง้ เปี ยก ฝ่นุ ละออง สกปรก เสียงดงั
ในอาคาร กลางแจง้ ในโรงงาน มีสารพษิ มีความขดั แยง้

๑. ปัจจยั ภายนอก

๔. คุณสมบตั ขิ องผู้ประกอบอาชีพ

อายุ ไดม้ ีการกาหนดช่วงอายใุ นการทางานและเกษียณไวอ้ ยา่ งไร
เพศ อาชีพน้นั ๆ โดยทว่ั ไปเป็นอาชีพสาหรับเพศหญิงหรือเพศชาย

๕. การเร่ิมประกอบอาชีพ

การประกอบอาชีพตอ้ งมีวธิ ีการอยา่ งไร โดยการสมคั รงานกบั นายจา้ งดว้ ย
ตนเองตอ้ งมีการสอบสมั ภาษณ์หรือตอ้ งสอบขอ้ เขียนดว้ ย ถา้ เป็นการประกอบ
อาชีพอิสระตอ้ งใชท้ ุนทรัพยเ์ พ่ือดาเนินกิจการมากนอ้ ยเพียงใด

๖. รายได้ ในการประกอบอาชีพน้นั ควรพจิ ารณาวา่ จะมีรายได้
เป็นวนั สปั ดาห์ เดือน ปี โดยเฉลี่ยแลว้ เป็นเงินจานวน
เท่าใด

๑. ปัจจยั ภายนอก

๗. ความก้าวหน้า

อาชีพน้นั ๆ จะมีความกา้ วหนา้ เพียงใด จะตอ้ งมีการศึกษาอบรม
เพม่ิ เติม มีความสามารถหรือประสบการณ์อยา่ งไรจึงจะไดเ้ ลื่อนข้นั
มากนอ้ ยเพียงใดการประกอบอาชีพเดิมนาไปสู่อาชีพใหม่หรือไม่

๘. การกระจายของผ้ปู ระกอบอาชีพ

มีผปู้ ระกอบอาชีพมากนอ้ ยเพียงใดและกระจายอยทู่ ว่ั ประเทศหรือมีอยเู่ พยี ง
บางจงั หวดั ทาไมจึงเป็นเช่นน้นั ผปู้ ระกอบอาชีพอยทู่ ่ีใดกไ็ ดห้ รือจะตอ้ งอยทู่ ่ีใด
ที่หน่ึงโดยเฉพาะ

๙. ข้อดแี ละ อาชีพแต่ละอาชีพยอ่ มมีท้งั ขอ้ ดีและขอ้ เสีย ซ่ึงข้ึนอยกู่ บั ความพอใจและความ
ตอ้ งการของผปู้ ระกอบอาชีพของแต่ละคน งานบางอยา่ งอาจมีการทางานล่วงเวลา
ข้อเสีย ทางานในวนั เสาร์-อาทิตย์ หรือวนั หยดุ และการเดินทางไปปฏิบตั ิงานในทอ้ งท่ีอื่น ๆ

๒. ปัจจัยภายใน

โดยแบ่งออกเป็ น

ปัจจัยส่ วนบุคคล ปัจจัยเกยี่ วกบั โครงสร้างของค่านิยม

ความสนใจบุคลกิ ภาพ ค่านิยมทว่ั ๆ ไป ค่านิยมทางการงาน

สติปัญญา ความถนัด จุดมุ่งหมายชีวติ จุดมุ่งหมายทางอาชีพ

ทกั ษะ ความสัมฤทธิผล เกยี รติและช่ือเสียงของอาชีพ ทศั นคติต่ออาชีพต่าง ๆ

ประสบการณ์ แรงจูงใจใฝ่ สัมฤทธิผล จริยธรรมในการทางาน การใช้เวลาว่าง

ความรับผดิ ชอบ ความอุตสาหะ ความตรงต่อเวลา ความต้องการเปลยี่ นแปลง ความต้องการกฎเกณฑ์

ความอบอุ่น ระดบั การกล้าเสี่ยง ความต้องการอานาจ ความมนั่ คง

ความเป็ นคนเปิ ดเผย ความปลอดภัย

ความไม่ยืดหยุ่น ความแกร่งของจติ ใจ ความต้องการสนับสนุน/ช่วยเหลือ

ความรู้สึกเกย่ี วกบั คุณค่าแห่งตน ความเข้าใจอาชีพทเ่ี กยี่ วกบั คน/ข้อมูล

ความสามารถในการตดั สินใจ การทางานให้เป็ นประโยชน์กบั ผู้อ่ืน

วุฒิภาวะทางอาชีพ เพศ เชื้อชาติ อายุ

ความแขง็ แรงของร่างกาย สุขภาพ

ปัญหาก่อนตัดสินใจเลือกอาชีพ

ในการตดั สินใจเลือกอาชีพจาเป็ นต้องวางแผนให้รอบคอบ ซึ่งต้องใช้
ระยะเวลานานพอสมควร และต้องใช้ความเพยี รพยายามเป็ นอย่างมาก เพ่ือให้
ได้ผลตอบแทนทดี่ ที ส่ี ุดในชีวติ ของตนเอง อย่างไรกต็ ามก่อนจะตดั สินใจเลือก
อาชีพ อาจจะมีปัญหาของแต่ละบุคคลแตกต่างกนั ไป ดงั นี้

๑.ขาดความรู้ ความเขา้ ใจในการประกอบอาชีพ

๒.ขาดความช่วยเหลือเกี่ยวกบั การใหค้ าปรึกษา
๓.ขาดความรู้ขีดความสามารถของตนเอง

๔.ขาดความรู้ดา้ นเศรษฐกิจ

ปัญหาก่อนตดั สินใจเลือกอาชีพ

๑. ขาดความรู้ ความเข้าใจในการประกอบอาชีพ ขาดทกั ษะและ
รายละเอียดขอ้ มูลเก่ียวกบั อาชีพ เช่น ลกั ษณะของงานอาชีพ กระบวนการ
ทางานในงานอาชีพน้นั ความกา้ วหนา้ ในอาชีพ และความตอ้ งการของ
ตลาดแรงงานในงานสาขาอาชีพน้นั

๒.ขาดความช่วยเหลือเกย่ี วกบั การให้คาปรึกษา แนะนา แนะแนว
อาชีพ แนะแนวการศึกษาต่อและการเตรียมตวั ก่อนเขา้ สู่ตลาดแรงงาน

ปัญหาก่อนตัดสินใจเลือกอาชีพ

๓.ขาดความรู้ขดี ความสามารถของตนเอง ผสู้ มคั รงานไม่สามารถประเมิน
สติปัญญา ความถนดั ความสนใจและความพร้อมในการเลือกประกอบอาชีพ
ใหเ้ หมาะสมกบั ตนเองได้

๔. ขาดความรู้ด้านเศรษฐกจิ ผสู้ มคั รงานจะตอ้ งมีความรู้เร่ืองปัญหา
เศรษฐกิจซ่ึงมีผลต้งั แต่การเลือกเรียนต่อหรือศึกษาเพิ่มเติมในสาขาวชิ าที่ใช้
เงินทุนจานวนนอ้ ย และเม่ือสาเร็จการศึกษาแลว้ เป็นท่ีตอ้ งการของตลาด
แรงงาน และการฝึกพฒั นาฝีมือตนเองเพ่ิมเติมเพือ่ ใหม้ ีคุณลกั ษณะเด่นในการ
สมคั รงาน

ข้อแนะนาก่อนตดั สินใจเลือกอาชีพ

ก่อนตัดสินใจเลือกอาชีพใดควรพจิ ารณาอย่างรอบคอบ ซ่ึงมี
ข้อแนะนาดงั นี้

๑.ผู้ตัดสินใจเลือกอาชีพควรรู้จักตนเอง ไม่วา่ จะเป็นนิสยั
ความรู้ ความถนดั ความสามารถ ความสนใจ บุคลิกภาพ เจตคติเก่ียวกบั
อาชีพและฐานะการเงินของตนเอง

๒.ควรมคี วามรู้ ความเข้าใจเกยี่ วกบั อาชีพต่าง ๆ ไม่วา่ จะเป็น
ค่าจา้ ง สวสั ดิการความกา้ วหนา้ และความมนั่ คงของงาน ความตอ้ งการ
ของตลาดแรงงาน

๓.ควรเลือกอาชีพทช่ี อบหรือคดิ ว่าถนัด พจิ ารณาลกั ษณะงาน
อาชีพ และพิจารณาตวั เองพร้อมท้งั บุคคลในครอบครัวประกอบกนั

ข้อแนะนาก่อนตัดสินใจเลือกอาชีพ

ก่อนตัดสินใจเลือกอาชีพใดควรพจิ ารณาอย่างรอบคอบ ซ่ึงมี
ข้อแนะนาดงั นี้

๔. ควรจะต้องพฒั นาความสามารถของตนเอง คือ ตอ้ งศึกษา
รายละเอียดของอาชีพท่ีจะเลือกไปประกอบ และฝึกอบรมเพิ่มเติมจาก
บุคคลหรือหน่วยงานต่าง ๆ ใหม้ ีพ้นื ฐานความรู้ความเขา้ ใจในการเริ่ม
ประกอบอาชีพอยา่ งถูกตอ้ ง

๕. ควรพจิ ารณาองค์ประกอบอื่นทีเ่ กย่ี วข้อง เช่น ทาเลที่ต้งั
ของอาชีพ สภาพแวดลอ้ มผรู้ ่วมงานพ้นื ฐานในการเร่ิมทาธุรกิจ เงินทุน
โดยเฉพาะเงินทุนตอ้ งพิจารณาวา่ มีเพียงพอหรือไม่ ถา้ ไม่พอจะหาแหล่ง
เงินทุนจากท่ีใด