ภาษาถิ่น ป.4

ภาษาถิ่น

ชั้นประถมศึ กษาปีที่ 4

Mali
Mali Light

จัดทำโดย นางสาวพรรณพษา สมบูรณ์

ก

คำนำ

ผลงานนวัตกรรมสื่อการสอนสำหรับชั้น
ประถมศึกษาปีที่ 4 เรื่อง ภาษาถิ่น เป็นสื่อสำหรับการ
เรียนการสอนกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ซึ่งผู้จัด
ทำได้รวบรวม ความรู้เกี่ยวกับความหมายของภาษา
ถิ่น ความเป็นมาของภาษาถิ่น ลักษณะของภาษาถิ่น
สาเหตุการเกิดภาษาถิ่น เเละประเภทของภาษาถิ่น
อีกทั้งยังมีเเบบฝึ กหัดเรื่ องภาษาถิ่นเเละตัวอย่างคำ
ภาษาถิ่นไว้ในผลงานนวัตกรรมนี้ สามารถเป็นเเหล่ง
เรียนรู้สำหรับผู้ที่สนใจเเละนำไปใช้ในการเรียนการ
สอน

ผู้จัดทำหวังว่าผลงานนวัตกรรมสื่อการสอน
ชิ้นนี้คงเป็ นประโยชน์ต่อการเรียนการสอนกลุ่มสาระ
การเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 เป็น
อย่างดี และหากเกิดข้อผิดพลาดประการใดขออภัย
ณ โอกาสนี้ด้วย

ผู้จัดทำ
พรรณพษา สมบูรณ์

สารบัญ ข

เรื่อง หน้ า

คำนำ..................................................................ก
สารบัญ...............................................................ข
มาตรฐานการเรียนรู้ / ตัวชี้วัด...............................ค
ความหมายของภาษาถิ่น......................................1
ความเป็ นมาของภาษาถิ่น.....................................2
ลักษณะของภาษาถิ่น...........................................3
ประเภทของภาษาถิ่น...........................................4

ภาษาถิ่นกลาง............................................5
ภาษาถิ่นเหนือ............................................6
ภาษาถิ่นอีสาน...........................................7
ภาษาถิ่นใต้...............................................8
ตัวอย่างคำภาษาถิ่น............................................ 9
เเบบฝึ กหัดเรื่ องภาษาถิ่น...............................12-13
เเบบฝึกหัดที่ 1..................................................12
เเบบฝึกหัดที่ 2..................................................13

ค มาตรฐานการเรียนรู้
และตัวชี้วัด

มาตรฐาน ท 4.1 เข้าใจธรรมชาติของ
ภาษาและหลักภาษาไทย การ

เปลี่ยนแปลงของภาษาและพลังของ
ภาษา ภูมิปัญญาทางภาษา และรักษา

ภาษาไทยไว้เป็ นสมบัติของชาติ

ป.4/7 เปรียบเทียบภาษาไทย
มาตรฐานกับภาษาถิ่นได้

ความหมายของ 1
ภาษาถิ่น

ภาษาถิ่น หมายถึง ภาษาที่ใช้อยู่ในท้องถิ่น
ใดท้องถิ่นหนึ่งของประเทศ ในประเทศ
ไทยมีภาษาถิ่นอีสาน ภาษาถิ่นใต้ และ
ภาษาถิ่นเหนือที่เรียกกันว่า ภาษาล้านนา
ภาษาถิ่นเป็ นภาษาเดียวกันกับภาษาไทย

แต่มีลักษณะบางอย่างแตกต่างผิดเพี้ยนไป
จากภาษากลาง และความแตกต่างนั้นมัก
เป็นระบบเสียง เช่น คำที่ภาษากรุงเทพฯ
ใช้ ร ภาษาเหนือจะเป็น ฮ เช่น คำว่า รัก
เป็น ฮัก คำว่าเรือน เป็น เฮือน คำว่า ร้อง

เป็น ฮ้อง เป็นต้น

2

ความเป็นมา

ของภาษาถิ่น

ภาษาถิ่น เป็นภาษาย่อยที่ใช้พูดจากกันใน
ท้องถิ่นต่าง ๆ ซึ่งเกิดจากการใช้ภาษาเพื่อ
การสื่อความหมาย ความเข้าใจกันระหว่าง
ผู้คนที่อาศัยอยู่ตามท้องถิ่นนั้น ๆ ซึ่งอาจ
จะแตกต่างไปจากมาตรฐาน หรือภาษาที่
คนส่วนใหญ่ของแต่ละประเทศใช้กัน และ
อาจจะแตกต่างจากภาษาในท้องถิ่นอื่นทั้ง
ทางด้านเสียง คำและ การใช้คำ ภาษาถิ่น
เป็นภาษาที่มีลักษณะเฉพาะ ทั้งถ้อยคำและ
สำเนียง ภาษาถิ่นจะแสดง ถึงเอกลักษณ์
ลักษณะความเป็นอยู่ และวิถีชีวิตของผู้คน
ในท้องถิ่นของแต่ละภาค ของประเทศไทย

บางทีเรียกว่า ภาษาท้องถิ่น

ลักษณะของ 3
ภาษาถิ่น

ภาษาถิ่นทุกภาษาเป็ นภาษาที่สำคัญใน
สังคมไทยเป็ นภาษาที่บันทึกเรื่ องราว
ประสบการณ์ และวัฒนธรรมทุกแขนง
ของท้องถิ่น เราจึงควรรักษาภาษาถิ่น
ทุกถิ่นไว้ใช้ให้ถูกต้อง เพื่อเป็นสมบัติ
มรดกของชาติต่อไปซึ่งภาษาถิ่นจะเป็ น
ภาษาพูด หรือภาษาท่าทางมากกว่า
ภาษาเขียน ภาษาถิ่นของไทยจะแบ่ง
ตามภูมิศาสตร์หรือท้องถิ่นที่ผู้พูดภาษา

นั้นอาศัยอยู่ในภาคต่าง ๆ

4 ประเภทของภาษาถิ่น

การแบ่งภาษาถิ่น ที่ใช้พูดกันในท้องถิ่น
ต่าง ๆ ของประเทศไทยนั้น ถ้าแบ่งตาม
ความแตกต่างของภูมิศาสตร์หรือท้องที่ผู้
พูดภาษานั้น ๆ อาศัยอยู่ แบ่งเป็น 4 กลุ่ม

ภาษาถิ่นกลาง

ภาษาถิ่นเหนื อ
ภาษาถิ่นอีสาน

ภาษาถิ่นใต้

ภาษาถิ่นกลาง 5

ภาษาถิ่นกลาง ที่ใช้สื่อสารอยู่ในบาง
จังหวัดของภาคกลาง เช่น เพชรบุรี
กาญจนบุรี สุพรรณบุรีราชบุรี นครปฐม
อ่างทอง และพระนครศรีอยุธยา เป็นต้น
ภาษาถิ่นที่ใช้สื่อสารอยู่ในจังหวัดเหล่านี้
มีสำเนียงพูดที่แตกต่างกันออกไปจะมี
ลักษณะเพี้ยนเสียงไปจากภาษากลางที่

เป็ นภาษามาตรฐาน

6

ภาษาถิ่นเหนื อ

ภาษาถิ่นเหนือ หรือภาษาถิ่นพายัพ
(คำเมือง) ได้แก่ ภาษาถิ่นที่ใช้สื่อสารอยู่
ในบางจังหวัดของภาคเหนือตอนบน หรือ
ภาษาในอาณาจักรล้านนาเดิม มักจะพูด
กันมากในจังหวัดเชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน
เชียงรายพะเยา ลำปาง น่าน ลำพูน ตาก
แพร่ เป็นต้นภาษาถิ่นเหนือ เป็นภาษาที่มี
สำเนียงการออกเสียงที่โดดเด่นน่ารักไม่
เหมือนใคร เช่น คำว่า เดิ้ก แปลว่า ดึก

ปวดต้อง แปลว่า ปวดท้อง
วันพู่ก หมายถึง พรุ่งนี้

และมักลงท้ายประโยคพูดอย่างอ่อนหวาน
ด้วยคำว่า "เจ้า"

ภาษาถิ่นอีสาน 7

ภาษาถิ่นอีสาน ของประเทศไทยมีลักษณะ
ใกล้เคียงกับภาษาที่พูดที่ใช้กันในประเทศ
ลาว แต่ภาษาอีสานก็ยังถือว่าเป็นภาษาถิ่น
ของภาษาไทย ภาษาถิ่นอีสานมีภาษาถิ่น

ย่อยหลายภาษา ได้แก่ ภาษาที่ชนกลุ่ม
ใหญ่ในภาคอีสานใช้พูดจากัน ซึ่งใช้สื่อสาร

อยู่ในจังหวัดต่างๆ ของภาคอีสาน หรือ
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น สกลนคร
หนองคาย นครพนม ขอนแก่นอุดรธานี

อุบลราชธานี ร้อยเอ็ด เลย ชัยภูมิ
มหาสารคาม กาฬสินธุ์ เป็นต้น ภาษาถิ่น
อีสานก็มักเป็ นคำหรือสำเนียงที่เราได้ยิน
คุ้นหู เช่นคำว่า ไปบ่ แปลว่า ไปหรือเปล่า,

ชั่วโมงพูดว่า ซัวโมง, ข้างแรม พูดว่า
เดือนดับ ฯล

8

ภาษาถิ่นใต้

ภาษาถิ่นใต้ ได้แก่ ภาษาถิ่นที่ใช้สื่อสารอยู่
ในจังหวัดต่างๆ ของภาคใต้ของ

ประเทศไทย ลงไปถึงชายแดนประเทศ
มาเลเซีย รวม 14 จังหวัด เช่น ชุมพร
ระนอง สุราษฎร์ธานี ภูเก็ต พัทลุง สงขลา

นครศรีธรรมราช เป็นต้น
ภาษาถิ่นใต้มักจะเป็นคำพูดหัวน ๆ สั้นๆ

เช่น คำว่า
ตะไคร้ พูดว่า ไคร
กระทะ พูดว่า ทะ
ถังน้ำ พูดว่า ทุงน้ำ

ตตััววออยย่่าางงคคำำ 9

ภภาาษษาาถิถ่ิน่น


อีสาน
กลาง บักนั ด



สั ปปะรด


ใต้
เหนื อ ยานั ด

บะขะนั ด


อีสาน
กลา
ง
กะต่า
ตะกร้า
ใต้


เหนื อ ฉ่ าหิ้ ว

ซ้า

10 ตัวอย่างคำ

ภาษาถิ่น


อีสาน
กลาง

รองเท้า เกิบ


ใต้
เหนื อ เกือก

เกิบ


อีสาน
กลาง
ห่ม
ร่ม
ใต้


เหนื อ ร่ม

จ้อง

11

ตารางเปรียบเทียบภาษาถิ่น

กับภาษาไทยมาตรฐาน

ภาษาไทย ภาษาเหนื อ ภาษาอีสาน ภาษาใต้
มาตรฐาน

รับประทาน กิน กิ๋น กิน
เมื่ อวาน ตะวา มื้อวาน แหลกวา
พรุ่งนี้ วันพู่ก มื่ ออื๊น ต่อเช้า
เคียด
โกรธ โขด แล่น หวิบ
เบิ่ง แหล่น
วิ่ง ล่น เเซบ
ดู แล เเล
อร่อย ลำ หรอย

โกหก ขี้จุ๊ ขี้ตั๋ว ขี้ฮก
ฝรั่ง มะแก้ว บักสีดา ชมพู่
เว้า เเหลง
พูด อู้

12 แบบฝึกหัดที่ 1

คำชี้เเจง : ให้นักเรียนเลือกคำที่กำหนดให้แล้วเติมลง
ในช่องว่างให้ตรงกับภาษาถิ่น

ม่วน กาด ขี้จุ๊ เกิบ เฮ็ด กะต้า น้ำพริก ขนุน
หรอย ตอเบา หลบบ้าน อร่อย ตำบักหุ่ง

ภาค ภาคเหนื อ
กลาง

............................. .............................
.............................. ..............................
............................. .............................

ภาคอีสาน ภาตใต้

............................. .............................
.............................. ..............................
............................. .............................

ชื่อ......................สกุล.....................เลขที่..........

แบบฝึกหัดที่ 2 13

คำชี้เเจง : ให้นักเรียนโยงเส้นคำในภาษาไทย
มาตรฐานกับภาษาถิ่นต่อไปนี้ให้ถูกต้อง

มะนาว ตอเช้า
ตลาด บักนาว
พรุ่งนี้ กะเลิบ
อร่อย กาด
กระเป๋ า เเซบ

ชื่อ......................สกุล.....................เลขที่..........

อ้างอิง

ปราณีกุลละวณิชย์. 2543. ภาษาไทยถิ่น.
กรุงเทพฯ : คณะอักษรศาสตร์จุฬาลงกรณ์

มหาวิทยาลัย.
มูลนิธิการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม ในพระบรม
ราชูปถัมภ์. (2560). ภาษาไทยมาตรฐานและภาษาถิ่น.
สืบค้น 8 กุมภาพันธ์2565, จาก www.dltv.ac.th.

สถาบันทักษณคดีศึกษา. 2525.พจนานกรมภาษา
ถิ่นใต้ 2525. กรุงเทพ ฯ : กรุงสยามการพิมพ์

เฉลย แบบฝึกหัดที่ 1
คำชี้เเจง : ให้นักเรียนเลือกคำที่กำหนดให้แล้วเติมลง
ในช่องว่างให้ตรงกับภาษาถิ่น

ม่วน กาด ขี้จุ๊ เกิบ เฮ็ด กะต้า น้ำพริก ขนุน
หรอย ตอเบา หลบบ้าน อร่อย ตำบักหุ่ง

ภาค ภาคเหนื อ
กลาง

......น..้.ำ..พ...ร.ิ.ก............. ........ม.่.ว...น................
...............อ.ข....ร.น.่..ุ
.อ

.น....ย............................. ................ก.ก.....ะา..

..ดต
..้...า............................




ภาคอีสาน ภาตใต้

..........เ.ก.ิ..บ............... ......ห...ร..อ..ย................
..........เ..ฮ.็.ด................ ...........ต.ห....อ.ล....เ.

บ..บ...
.บ..า.้..า....น......................
......ต..ำ...บ.ั.


ก...ห.ุ.่.ง..........



ชื่อ......................สกุล.....................เลขที่..........

เฉลย แบบฝึกหัดที่ 2
คำชี้เเจง : ให้นักเรียนโยงเส้นคำในภาษาไทย
มาตรฐานกับภาษาถิ่นต่อไปนี้ให้ถูกต้อง

มะนาว ตอเช้า
ตลาด บักนาว
พรุ่งนี้ กะเลิบ
อร่อย กาด
กระเป๋ า เเซบ

ชื่อ......................สกุล.....................เลขที่..........

ผู้จัดทำ
นางสาวพรรณพษา สมบูรณ์
นักศึ กษาครุศาสตร์ สาขาภาษาไทย
รหัสนักศึ กษา 6301105001026

กลุ่มเรียน 63009.151