รายงานการวิเคราะห์จุดคุ้มทุน

รายงาน
เรอ่ื ง การวิเคราะห์จุดคมุ้ ทุน

จัดทำโดย
นางสาว ธนัญญา พลเดช เลขที่ 4
นางสาว ธญั ญลกั ษณ์ ศรีรักษา เลขท่ี 5
นางสาว ธิดารัตน์ แจง้ ตระกูล เลขท่ี 6
นางสาว ปัณชญา แก้วเหมอื น เลขท่ี 12
นางสาว แพรวพรรณ พงษว์ งษ์ เลขที 17
นกั ศึกษาระดบั ชัน้ ปวส.2/3 แผนกวิชาการบญั ชี

เสนอ
อาจารย์ ลักขณาภรณ์ รอดบน

รายงานฉบบั นีเ้ ป็นส่วนหนึง่ ของรายวชิ าการบญั ชีต้นทุน 2
รหสั วิชา 30201 - 2004

ภาคเรียนที่ 1 ปกี ารศกึ ษา 2565
วิทยาลัยอาชวี ศกึ ษาสรุ าษฎรธ์ านี

ก

คำนำ

รายงานฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาการบัญชีต้นทุน 2 รหัสวิชา 30201 – 2004 จัดทำขึ้น
โดยนักศึกษาระดับชั้น ปวส.2/3 แผนกวิชาการบัญชี วิทยาลัยอาชีวศึกษาสุราษฎร์ธานี เพื่อใช้เป็นแนวทาง
ในการจัดกิจกรรมส่งเสริมการวิเคราะห์ของจุดคุ้มทุน การสร้างสรรค์การทำงานและให้ผู้เรียนได้มีประสบการณ์
นำไปประยุกตใ์ ช้ในชวี ิตจริง

หวังว่า รายงานฉบับนี้เรื่อง การวิเคราะห์จุดคุ้มทุน จะเป็นประโยชน์ต่อผู้เรียนและอาจารย์ผู้สอน
ได้ใช้เป็นแนวทางในการเรียนการสอน และเป็นประโยชน์แก่นักเรียน นักศึกษาสำหรับผู้ที่สนใจและนำไปปฏิบัติ
ใช้ในชวี ติ จริง หากมขี อ้ เสนอแนะหรอื ข้อผดิ พลาดประการใด ยนิ ดีนอ้ มรับไว้ดว้ ยความขอบคุณยง่ิ

คณะผู้จดั ทำ

สารบัญ ข

คำนำ หน้า
สารบญั
การวิเคราะหจ์ ดุ คุ้มทุน ก
ข
- ความหมายของจดุ คุ้มทุน
- ประโยชนข์ องการวิเคราะห์จดุ คุ้มทุน 1
- ข้อกำหนดของการวเิ คราะห์จุดคุ้มทนุ 1
- วิธีวเิ คราะหจ์ ุดคมุ้ ทุน 2
- การใชจ้ ุดคมุ้ ทนุ คำนวณหาการตัง้ ราคาเพื่อใหไ้ ด้กำไรทตี่ ้องการ 3
- การหาจดุ คุม้ ทุนเมือ่ ขายสินค้าหลายชนิด 10
- จดุ ค้มุ ทุนกับนโยบายราคา 14
- บทสรุป 16
บรรณานกุ รม 18
ภาคผนวก 19
- ภาพที่ 1 การดำเนนิ งานการวิเคราะห์หาจดุ คุ้มทุน
- ภาพท่ี 2 การนำเสนอสื่อ เรื่อง การวิเคราะห์หาจดุ คุ้มทุน หน้าชนั้ เรยี น 21
- ภาพท่ี 3 สอ่ื การวิเคราะห์หาจดุ คุ้มทนุ 21
- ภาพที่ 4 คำอธิบายการวเิ คราะห์หาจดุ คุ้มทนุ 22
- ภาพที่ 6 ความหมายการวเิ คราะห์หาจุดคมุ้ ทุน 22
- ภาพท่ี 7 ประโยชน์การวเิ คราะหห์ าจุดคุ้มทนุ 23
- ภาพที่ 9 ขอ้ กำหนดของการวิเคราะห์หาจดุ คุ้มทนุ 24
- ภาพที่ 12 วธิ ีการวเิ คราะห์หาจดุ คุ้มทุน 25
- ภาพที่ 13 การวิเคราะห์หาจุดคมุ้ ทนุ วธิ ที ่ี 1 การหาจดุ คุ้มทนุ ดว้ ยกราฟ 26
- ภาพที่ 14 ตวั อย่างที่ 1 แสดงวธิ ีการหาจดุ คมุ้ ทุนด้วยกราฟ 27
- ภาพที่ 15 หลกั การหาจุดคุ้มทุนดว้ ยกราฟ 27
- ภาพที่ 17 ตัวอยา่ งท่ี 2 แสดงวธิ ีการหาจดุ คุ้มทนุ ดว้ ยการคำนวณ 28
- ภาพท่ี 18 การวิเคราะห์หาจดุ ค้มุ ทนุ วธิ ที ่ี 3 การหาจดุ คุ้มทนุ ดว้ ยวธิ ีกำไร 29
- ภาพที่ 19 การหาจุดคมุ้ ทนุ เป็นจำนวณหนว่ ย 29
- ภาพที่ 20 ตวั อยา่ งที่ 3 แสดงวิธีการหาจดุ คมุ้ ทุนเป็นจำนวนหนว่ ย 30
-ภาพท่ี 21 ตวั อย่างท่ี 4 แสดงวธิ ีการหาจุดค้มุ ทุนเปน็ จำนวนเงนิ 30
- ภาพท่ี 22 บทสรปุ การวเิ คราะห์หาจดุ คุ้มทนุ 31
- ภาพที่ 23 สมาชกิ กลุ่ม 31
- QR-code 32
34

1

การวิเคราะห์หาจุดคมุ้ ทนุ

เป็นที่ทราบกันดีว่ากิจการจะเริ่มมีกำไร เมื่อได้ต้นทุนที่ลงทุนไปทั้งหมดกลับคืนมาก่อน ปัญหาท่ี
ผู้บริหารต้องหาคำตอบคือ เม่ือไรกจิ การจะได้ทุนคนื ตอ้ งขายสินค้าให้ได้ก่ีหน่วย เปน็ จำนวนเงินเท่าไร ต้องใช้
เวลานานเท่าไร ปัญหาเหล่านี้สัมพันธ์กับการตัดสินใจเรื่องราคา คือ สินค้าจะขายได้จำนวนกี่หน่วยนั้นขึ้นอยู่
กับกิจการตั้งราคาขายอย่างไร คู่แข่งขัน ตั้งราคาอย่างไร หากกิจการตั้งราคาสูงเกินไปอาจขายได้ยาก แต่หาก
ตั้งราคาต่ำลง ขายได้ง่ายขึ้น แต่ต้องขายสินค้าให้ได้มากขึ้นกว่าเดิมจึงจะได้ทุนคืน ผู้บริหารจึงต้องตัดสินใจ
เร่ืองราคาโดยการวเิ คราะหจ์ ดุ คมุ้ ทุนของสนิ ค้าประกอบการตัดสนิ ใจ

การวเิ คราะหจ์ ุดคมุ้ ทุน
คำถามที่ผู้บริหารการตลาดหาคำตอบอยู่เสมอเม่ือคดิ จะผลิตและขายสนิ คา้ คือ หาจำนวนผลิต ราคา

ขายที่กำหนดไว้จะถึงจุดคุ้มทุนเมื่อไร การนำแนวคิดจุดคุ้มทุนมาวิเคราะห์เพื่อตัดสินใจกำหนดราคาขายน้ัน
ช่วยให้ผู้บริหารสามารถคำนวณรายรับจากการขาย ต้นทุนรวมของกจิ การและกำไรที่จะได้รับจากการตั้งราคา
รวมทั้งทำให้ทราบได้ว่ากิจการมีความเสี่ยงมากน้อยเพียงใด โดยดูจากตัวเลขของจุคคุ้มทุน กิจการต้องทำ
ยอดขายขั้นต่ำเท่าไรจึงได้เงินทุนคืนมาทั้งหมด จุดคุ้มทุนจึงช่วยให้ผู้บรหิ ารตัดสินใจเกี่ยวกับการกำหนดราคา
ขาย กำหนดปรมิ าณขายและกำหนดผลกำไร

1. ความหมายของจดุ คมุ้ ทนุ
การนำความรู้เรื่องจุคคุ้มทุนมาใช้ประกอบการตัดสินใจกำหนคราคาสินค้านั้นควรทำความเข้าใ จ

ความหมายของจุดคมุ้ ทุน ซ่ึงมคี วามหมายดงั นี้
จุดคุ้มทุน (break-even point) หมายถึง ระดับกิจกรรมการขายสินค้าที่ทำให้ได้กำไรเป็นศูนย์

(Hirschey & Peppas, 1993,420)
จุดคุ้มทุน หมายถึง ปริมาณขายสินค้าหรือบริการที่ทำให้ธุรกิจได้รับเงินลงทุนทั้งหมดกลับคืนมา

ณ จุดคุ้มทุนกิจการจึงไม่มีกำไร ไม่ขาดทุน คือ กิจการได้รายรับรวมเท่ากับต้นทุนรวมพอดี เกินจากจุดคุ้มทุน
แล้วกจิ การเรม่ิ มกี ำไร กอ่ นถึงจดุ คุ้มทนุ กิจการยงั คงขาดทนุ

2. ประโยชนข์ องการวเิ คราะหจ์ ดุ คุ้มทนุ
กิจการสามารถนำแนวคิดการวเิ คราะหจ์ ุดคุ้มทุนมาใช้ประโยชน์ในการตัดสินใจได้ดงั น้ี
2.1 ช่วยในการวางแผนการตั้งราคาของธุรกิจ ช่วยให้ธุรกิจตัดสินใจได้ว่าควรตั้งราดาสินค้าอย่างไร

ณ ระดับราคาที่ตั้งไว้ธุรกิจจะถึงจุดคุ้มทุนเร็วหรือช้า หากปรับเปลี่ยนราคาขึ้นลงปริมาณขายที่ทำให้ถึงจุคคุ้ม
ทนุ เปลีย่ นแปลงมากนอ้ ยเพยี งใด

2

2.2 ช่วยในการวางแผนการผลิต เพราะธุรกิจทราบความสัมพันธ์ระหว่างต้นทุนคงที่ ต้นทุนผันแปร
ราคาขาย และปริมาณขายที่จะมีผลต่อกำไรหรือขาคทุนจากการดำเนินงานทำให้ธุรกิจวางแผนได้ว่าควรเพิ่ ม
หรอื ลดการผลิตหรือไม่ หากเปลย่ี นแปลงปริมาณผลิต ตน้ ทุนสนิ คา้ เปล่ียนแปลงอย่างไรจุดคุ้มทุนเปลี่ยนแปลง
อยา่ งไร

2.3 ช่วยในการวางแผนกำไร จุดคุ้มทุนทำให้ธุรกิจทราบว่า หากปริมาณขายสินค้ามากกว่าจุดคุ้มทุน
ธุรกิจจะได้กำไร ธุรกิจจึงสามารถนำการวิเคราะห์จุดคุ้มทุนมาช่วยในการวางแผน หากธุรกิจต้องการกำไรใน
ระดับท่ี กำหนดต้องมปี ริมาณขายเท่าใด ต้องตัง้ ราคาเทา่ ใด

3. ขอ้ กำหนดของการวเิ คราะห์จดุ คมุ้ ทุน
หลกั การวเิ คราะหจ์ ดุ คุ้มทุนประกอบการตดั สินนั้น ต้องกำหนดข้อสมมตุ ิฐานในการคำนวณดงั นี้
3.1 การวเิ คราะห์จุดคุ้มทุนนิยมใชว้ เิ คราะห์สินค้าชนดิ เดียว หากวเิ คราะห์สินค้าหลายชนิดใช้การแบ่ง

ต้นทุนคงที่เฉลี่ยให้สินค้าแต่ละชนิดเท่ากัน จึงไม่สะท้อนภาพของต้นทุนและกำไรของสินค้าแต่ละชนิด
ตามความเป็นจริง ซง่ึ ในความเปน็ จรงิ ของธุรกจิ มธี รุ กิจนอ้ ยมากท่ผี ลิตและขายสินค้าเพยี งชนดิ เดยี ว จึงไมน่ ิยม
นำการวิเคราะห์จคุ คุ้มทนุ ไปวเิ คราะหส์ ินค้าหลายชนิด แตใ่ ชก้ ารบรหิ ารตน้ ทนุ กิจกรรมมาคำนวณ ซึ่งทำให้เกิด
ความแม่นยำในการคำนวณตน้ ทุน กำไร ตดั สินใจต้งั ราคาไดถ้ ูกตอ้ งมากกว่า

3.2 ตอ้ งแยกใหไ้ ดว้ ่าต้นทนุ ใดเปน็ ตน้ ทนุ คงทห่ี รือตน้ ทนุ ผันแปรอยา่ งชดั เจนหากแบง่ แยกผิดพลาดการ
คำนวณจดุ คมุ้ ทุนผิดพลาด เช่น เงินเดอื นผู้บริหารหากจา่ ยเปน็ อัตราแน่นอนเท่ากนั ทุกเดือนถือเป็นต้นทุนคงท่ี
แตค่ า่ ตอบแทนอ่นื ท่ใี ห้ผู้บรหิ าร เชน่ ค่าล่วงเวลาถอื เป็นตน้ ทุนผันแปร

33 ต้องสมมติให้ต้นทุนคงที่ไม่เปลี่ยนแปลง ซึ่งในความเป็นจริงต้นทุนคงที่จะเท่ากันไม่เปลี่ยนแปลง
ณ ระดับการผลิตหนึง่ เท่านั้น เช่น หากระดับการผลติ เกินจากกำลังผลิตของเครื่องจักร ต้องซื้อเครื่องจักรใหม่
ทำให้ตน้ ทุนคงท่เี ปลย่ี นแปลง จึงต้องคำนวณจคุ คุ้มทุนใหม่

3.4 ต้องสมมติให้ต้นทุนผันแปรต่อหน่วยคงที่ ราคาขายต่อหน่วยคงที่ ซึ่งในความเป็นจริงหากธุรกิจ
ซื้อวัตถุดิบมาก ๆ จะได้รับส่วนลดทำให้ต้นทุนค่าวัตถุดิบต่อหน่วยลดลงหรือราคาวัตถุดิบในบางฤดูกาล
เปลี่ยนแปลงตามอุปสงค์และอุปทาน นอกจากนั้นภาวะผันผวนทางเศรษฐกิจและสภาพแวดล้อม ในปัจจุบัน
เกิดขึ้นเร็วมาก ทำให้ด้นทุนผันแปรเปลี่ยนแปลงขึ้นลงเร็ว เช่น การเปลี่ยนแปลงอัตราแลกเปลี่ยนเงินตรา
ตา่ งประเทศหรือราคาน้ำมนั ปรับราคาสงู ขนึ้ ราคาวตั ถดุ ิบปรบั ราคาตามราคาน้ำมัน

3.5 ปริมาณผลิตต้องขายได้หมดจึงจะได้กำไรตามที่คำนวณไว้ หากปริมาณขายได้ไม่หมดทำให้กำไร
ลดลงด้วย แตป่ รมิ าณขายยงั ขึน้ อย่กู บั สภาพแวดล้อมทเ่ี ปล่ียนแปลงไปด้วยตามท่กี ล่าวแล้วในข้อ 3.4

3

4. วธิ ีวิเคราะห์จุดค้มุ ทุน
การวิเคราะห์หาจุดคุ้มทุนสามารถวิเคราะห์ได้ 2 วิธี คือ การหาจุดคุ้มทุนด้วยกราฟ และการหา

จดุ คุม้ ทนุ ดว้ ยการคำนวณ ซึ่งอธบิ ายได้ ดังน้ี
4.1 การหาจุดคุ้มทุนด้วยกราฟ เป็นการนำค่าต้นทุนคงที่รวมต้นทุนผันแปรรวมและรายรับรวม

จากการขายมาลงจุดในกราฟที่มีแกนตั้งแสดงค่าจำนวนเงิน และ แกนนอนแสดงจำนวนหน่วยสินค้า ณ จุดท่ี
เส้นต้นทุนรวมตดั กับเสน้ รายรบั รวมเปน็ จดุ คุ้มทุน ดงั ตัวอย่างท่ี 1
ตัวอย่างที่ 1 บริษัท เอดีบี จำกัด มีต้นทุนคงที่รวม 30,000 บาท ต้นทุนผันแปรหน่วยละ 80 บาท ราคาขาย

สนิ ค้าหน่วยละ 120 บาท บรษิ ัทผลิตขายสนิ คา้ ไดท้ งั้ หมด 1,000 หน่วย จงแสดงการหาจุดคมุ้ ทุน
ด้วยกราฟ

สามารถลงจุดกราฟหาจดุ คุม้ ทนุ ได้ตามภาพท่ี 1

จำนวนเงนิ (หมื่นบาท)

15 รายรบั รวม
ต้นทนุ รวม

12

9
6 ตน้ ทุนผนั แปรรวม

3

ตน้ ทนุ คงท่รี วม

หน่วย
0 150 300 450 600 750 900 1050

ภาพท่ี 1 แสดงการหาจดุ คมุ้ ทุนดว้ ยกราฟ

จากภาพท่ี 1 เส้นรายรับรวมตัดกบั เส้นตน้ ทนุ รวม ณ จดุ คุ้มทนุ ซึ่งตรงกับปรมิ าณขาย 750 หน่วย ทำ
ให้ได้รายรับรวม 90,000 บาท หากปริมาณขายต่ำกว่า 750 หน่วย เส้นรายรับรวมอยู่ต่ำกว่าเส้นต้นทุนรวม
ดังนั้น หากขายได้ต่ำกว่า 750 หน่วย กิจการขาดทุนจากการดำเนินงาน หากปริมาณขายสูงกว่า 750 หน่วย
เส้นรายรับรวมอยู่สูงกวา่ เสน้ ต้นทุนรวม กิจการไดก้ ำไรจากการดำเนนิ งาน

4

เพอ่ื ให้เข้าใจกราฟได้ง่ายขน้ึ การลงจดุ กราฟเสน้ ตา่ ง ๆ เกิดจากหลกั การดงั นี้
4.1.1 เส้นต้นทุนคงที่รวม เป็นต้นทุนคงที่ไม่ได้เปลี่ยนแปลงตามปริมาณขายจึงลากเส้นตรง

ขนานกบั แกนนอน
4.1.2. เสน้ ตน้ ทุนรวม เกดิ จากต้นทนุ คงท่ีบวกกบั ต้นทนุ ผนั แปรรวม เสน้ ต้นทุนรวมจึงเริ่มต้น

จากเสน้ ต้นทนุ คงทรี่ วม
4.1.3 เสน้ รายรับรวม เปน็ เส้นแสดงรายรับจากการขายสินคา้ ทัง้ หมด ซง่ึ เกดิ จากปริมาณขาย

สินคา้ คณู ด้วยราคา เส้นรายรับรวมจงึ เพ่มิ ขึ้นเร่ือย ๆ ตามปรมิ าณขายที่ขายได้เพิ่มขน้ึ เสน้ รายรับรวม
เปน็ เสน้ ตรงเนอ่ื งจากกำหนดราคาขายไวค้ งที่

4.1.4 เส้นรายรับรวมตัดกับเส้นต้นทุนรวมที่จุคคุ้มทุน จากจุดคุ้มทุนลากเส้นปละขนานกับ
แกนนอนจะได้รายรบั รวม ณ จุดคุ้มทุน 90,000 บาท และจากจดุ คุ้มทุนลากเสน้ ปละขนานกับแกนตั้ง
ได้ปริมาณขาย ณ จุดคุ้มทนุ (Q*) 750 หนว่ ย

4.1.5 ณ จุดคุ้มทุน รายรับรวมเท่ากับต้นทุนรวม ระดับต่ำกว่าจุดคุ้มทุนกิจการขาดทุน
ระดบั สงู กว่าจุดคุ้มทนุ กิจการไดก้ ำไร

4.2 การหาจดุ คุ้มทนุ ดว้ ยการคำนวณ การหาจดุ คุ้มทนุ ดว้ ยการคำนวณสามารถวเิ คราะห์ได้ 2 แนวทาง
คอื การหาจุดคมุ้ ทุนเป็นจำนวนหนว่ ยสนิ คา้ และวเิ คราะห์จดุ คุ้มทนุ เป็นจำนวนเงิน ซง่ึ คำนวณได้ดงั นี้

4.2.1 การหาจุดคุ้มทุนเป็นจำนวนหน่วยสินค้า เพื่อหาว่ากิจการต้องขายสินค้าให้ได้จำนวน
ก่ีหนว่ ยจงึ ถึงจดุ คุ้มทุน จากแนวคดิ ที่ว่า ณ จุดคุ้มทนุ ระดับรายรับรวมเทา่ กับระดบั ต้นทุนรวม นำมาสู่
การคำนวณหาสูตรจดุ คุ้มทุนเป็นจำนวนหนว่ ยสนิ คา้ ได้ดงั น้ี

รายรับรวม = ตน้ ทนุ รวม
= TC
TR

PxQ = TFC + TVC

PQ = TFC + (AVC x Q)

PQ − (AVC x Q) = TFC

Q(P − AVC) = TFC

Q = TFC

P−AVC

∴ สูตร ปริมาณขาย ณ จุดคมุ้ ทุน Q* = TFC

P−AVC

5

จากโจทยต์ ัวอยา่ งท่ี 1 นำมาหาจดุ คมุ้ ทนุ ดว้ ยการคำนวณโดยแทนคา่ ในสตู รจะไดจ้ ุดคุม้ ทนุ ดงั น้ี

TFC = 30,000 บาท
P = 120 บาท
= 80 บาท
AVC
= 30,000
Q*
ปรมิ าณขาย ณ จุดคมุ้ ทนุ = 120−80

750 หน่วย

จากการวิเคราะห์จุดคุม้ ทุนกิจการสามารถคำนวณหากำไรไดจ้ ากปริมาณขายที่ทำกิจการถึงจุดค้มุ ทุน
คือ 750 หน่วย ฉะนั้นตั้งแต่หน่วยที่ 751 ถึงหน่วยที่ 1,000 กิจการจะได้รับกำไรทั้งหมดจำนวน 250 หน่วย
เป็นเงินทั้งสิ้น 10,000 บาท คำนวณได้จากจำนวนหน่วยที่กำไรคูณด้วยราดา ลบด้วยต้นทุนผันแปรต่อหน่วย
ธุรกจิ ตอ้ งหักตน้ ทนุ ผนั แปรออก เน่อื งจากทกุ หนว่ ยทีเ่ กิดการผลติ มีตน้ ทนุ ผนั แปรเกิดข้ึนเสมอจึงต้องหักออก

กำไร = จำนวนหน่วยที่กำไร x (ราคา - ตน้ ทุนผันแปรต่อหนว่ ย)

= 250 x (P − V)

= 250 x (120 − 80)

กำไร = 10,000 บาท

การพสิ ูจน์คำตอบ เพอ่ื ใหแ้ นใ่ จว่าการคำนวณจุดค้มุ ทนุ ถกู ต้องสามารถพสิ จู น์คำตอบได้ 2 วิธี ดังน้ี

วธิ ีท่ี 1 จากแนวคิดจุดคุ้มทนุ

TR = TC
= TFC + TVC
PxQ = TFC + ( )
= 30,000 + (80 750)
PxQ = 90,000
แสดงวา่ การคำนวณคำตอบถูกตอ้ ง
แทนคา่ ณ จดุ ค้นุ ทุน 120 750

90,000

ตัวเลข TR = TC

วธิ ีท่ี 2 จากสมมติฐานของจดุ ค้มุ ทนุ ที่ว่าปริมาณผลติ ขายได้ทั้งหมดนำไปสู่การหากำไรของกิจการ โดย
กำไรเกดิ จากรายรบั รวมลบดว้ ยตน้ ทนุ รวม

6

กำไร = TR – TC
= (P x Q) - (TFC + TVC)
= (P x Q) - [TFC + (AVC x Q)]
= (120 x 1,000) − [30,000 + (80 x 1,000)]
= 120,000 − 110,000
= 10,000 บาท

จากการคำนวณเดิมกำไรเกิดขึ้นตั้งแต่หน่วยที่ 751 ถึงหน่วยที่ 1,000 ซึ่งทำให้ได้กำไร 10,000 บาท
ตัวเลขกำไรตรงกนั แสดงวา่ การคำนวณจุดคมุ้ ทนุ ถูกต้อง

4.2.2 การคำนวณจุดคุ้มทุนเป็นจำนวนเงิน เพื่อหาว่ากิจการต้องขายสินค้าให้ได้เป็นจำนวน
เงนิ เทา่ ไรจงึ ถงึ จดุ คุม้ ทนุ คำนวณได้ 2 วธิ ี ดงั นี้

(1) คำนวณจากจุดคุ้มทุนจากจำนวนหน่วยคูณด้วยราคาขาย ซึ่งเป็นวิธีคำนวณที่ง่ายที่สุด
หากต้นทุนคงท่ี 30,000 บาท ราดาขาย 125 บาท ต้นทุนผนั แปรหน่วยละ 65 บาท

จุดคุ้มทุนเปน็ จำนวนหน่วย Q* = 30,000 = 500 หนว่ ย
125−65

จดุ คนุ้ ทุนเป็นจำนวนเงนิ = 500 125
=
62,500 บาท

(2) คำนวณหาอตั รากำไรสว่ นเกิน โดยเทียบเป็นเปอร์เซน็ ต์ ดงั นี้

เปอรเ์ ซ็นต์

ราคาขายต่อหนว่ ย 125 บาท 100%

ตน้ ทนุ ผันแปรตอ่ หน่วย 65 บาท 52%= 65 x 100
125

กำไรสว่ นเกินต่อหน่วย 60 บาท 48%= 60 x 100
125

การหาจดุ คมุ้ ทนุ เปน็ จำนวนเงินด้วยวธิ หี าอัตรากำไรสว่ นเกนิ จากสูตร

จดุ คนุ้ ทนุ เปน็ จำนวนเงิน = TFC
%P−%AVC

7

= TFC
อตั รากาไรส่วนเกนิ

= 30,000

100%−52%

= 30,000

48%

= 62,500 บาท

4.3 การคำนวณหาจดุ คุ้มทุนหากราคาเปลี่ยนแปลง เม่อื ราคาขายสินค้าเปลี่ยนแปลงข้ึนลงกิจการต้อง
คำนวณจคุ ค้มุ ทุนใหม่ ดังตัวอยา่ งท่ี 2

ตัวอย่างที่ 2 จากโจทย์ตัวอย่างที่ 1 หากราคาขายเปลี่ยนแปลงโดยขึ้นราคาขายเป็น 140 บาท
และลดราคาขายเปน็ 115 บาท จุดคมุ้ ทุนเปลยี่ นแปลงอยา่ งไร และกำไรเปล่ยี นแปลงอย่างไร

กรณีราคาขายเพิ่มขน้ึ 140 บาท = 30,000
= 140−80
∗ =
= 500 บาท
จดุ คุม้ ทุน
กำไร = 500 (140 − 80)
กำไร =
กรณีราคาขายลดลงเปน็ 115 บาท = 30,000 บาท
=
∗ = 30,000
115−80
∴ กำไร
857.14 หนว่ ย
858 หน่วย

142 (115 − 80)

4,970 บาท

จากตัวอย่างที่ 2 จะเห็นได้ว่า หากกิจการปรับราคาขึ้นเป็น 140 บาท กิจการถึงจุคคุ้มทุนเร็วขึ้น
และได้กำไรมากข้นึ คอื ถงึ จุคคุ้มทุนท่ี 500 หนว่ ย และมีกำไร 30,000 บาท แต่หากกจิ การปรบั ลคราคาลงเป็น
115 บาท กิจการถึงจุคคุ้มทุนช้าลงและได้กำไรลดลง คือ ถึงจุคคุ้มทุนที่ 858 หน่วย และได้กำไรเพียง 4,970
บาท ซึ่งจากสมมติฐานของจุคคุ้มทุนที่ว่าปริมาณผลิตเท่าไรขายได้ทั้งหมดนั้น กรณีนี้การปรับราคาทำให้
สามารถมีกำไรมากขึ้น แต่ในสภาพความเป็นจริง การขึ้นราคาอาจมีผลทำให้ยอดขายลดลง กลับยิ่งทำให้
ระยะเวลาทีข่ ายได้จนถึงจุดคุ้มทุนยืดออกไปอกี หากราคาลดลงอาจทำใหร้ ะยะเวลาทีข่ ายถงึ จดุ คุ้มทนุ เร็วขนึ้ ได้

8

4.4 การคำนวณจุดคุ้มทุนในกรณีต้นทุนคงที่เปลี่ยนแปลง หากต้นทุนคงที่เปลี่ยนแปลง กิจการต้อง
คำนวณจดุ คุ้มทนุ ใหม่เชน่ กัน ดังตวั อยา่ งท่ี 3

ตัวอย่างที่ 3 จากโจทย์ตัวอย่างที่ 1 หากมีคำสั่งซื้อเพิ่มอีก 900 หน่วย รวมเป็น 1,900 หน่วย ซึ่ง

กำลังผลิตเครื่องจักรไม่เพียงพอ บริษัทต้องตัดสินใจซื้อเครื่องจักรใหม่ทำให้ต้นทุนคงที่เพิ่มขึ้นเป็น 60,000

บาท โดยต้นทุนผันแปรต่อหน่วย 80 บาทเท่าเดิม และราคาขาย 120 บาทเท่าเดิม จุดคุ้มทุนจะเปลี่ยนแปลง

อย่างไร หาการเปลยี่ นแปลงของจดุ ค้มุ ทนุ ไดค้ งั น้ี

แทนคา่ ในสตู ร

∗ = TFC

P − AVC

= 60,000

120−80

= 1,500 หน่วย

จากกรณีนเ้ี มอ่ื ดนั ทุนคงท่ีเปลีย่ นแปลงเพ่มิ ขึน้ ทำให้จคุ คุ้มทนุ เพ่ิมขึ้นเป็น 1,.500 หน่วย

4.5 การวิเคราะห์ความอ่อนไหว (sensitivity analysis) คือ การวิเคราะห์ผลกระทบจากการ
เปล่ยี นแปลงของราคา ตน้ ทนุ และปริมาณขาย (Maher, Stickney & Weil,1994, 297)

การวิเคราะห์ความอ่อนไหวของการเปลี่ยนแปลงของปัจจัยเหล่านี้ช่วยให้ผู้บริหารนำไปตัดสินใจต้ัง
ราคา ไดเ้ หมาะสมหากสภาพแวดล้อมเปลยี่ นแปลงไปกระทบตอ่ ค้นทุน ราคา และ ปริมาณขาย ดงั ตวั อยา่ งท่ี 4
และการคำนวณในตารางที่ 1 ดงั น้ี

ตัวอย่างที่ 4 ต้นทุนคงที่ทั้งหมด 30,000 บาท ต้นทุนผันแปรต่อหน่วย 80 บาท ราคาขาย 120 บาท
ปริมาณขายทั้งหมด 1,000 หนว่ ย หากเง่อื นไขตา่ ง ๆ เกดิ ขึน้ ดงั น้ี

ตน้ ทนุ กรณีท่ี 1 ไมเ่ ปลย่ี นแปลง
กรณที ่ี 2 เพิ่มขึ้น 10%

ราคาและปริมาณขาย
กรณที ี่ 1 ไมเ่ ปลี่ยนแปลง
กรณที ี่ 2 ราคาเพม่ิ ข้นึ 10% และปรมิ าณขายลดลง 5%

จากข้อมูลนี้สามารถนำไปวิเ คราะห์ความอ่อนไหวเพื่อนำไปสู่การตัดสินใจโดย คำนวณจุดคุ้มทุน
และกำไรดงั ตารางท่ี 1

9

ตารางท่ี 1 แสดงการคำนวณความออ่ นไหวหากตน้ ทนุ ราคาขาย และปรมิ าณขายเปลี่ยนแปลง

ต้นทนุ

ไมเ่ ปล่ียนแปลง เพ่มิ ข้ึน 10%

ทางเลือกที่ 1 ทางเลือกท่ี 2

TFC = 30,000 AVC = 80 TFC = 30,000 AVC = 80

ไมเ่ ปลีย่ นแปลง ∗ = 30,000 = 750 หนว่ ย ∗ = 33,000 = 1,031.25 หนว่ ย
ราคาและยอดขาย 120−88
120−80
≈ 1,032 หน่วย
กำไร = (120 1,000) − [30,000 +
กำไร = (120 1,000) − [33,000 +
(80 1,000)]
(88 1,000)]
= 120,000 − 110,000
= 120,000 − 121,000
= 10,000 บาท

= 1,000 บาท

ทางเลอื กท่ี 3 ทางเลอื กที่ 4

TFC = 30,000 AVC = 80 TFC = 33,000 AVC = 88

ราคาเพมิ่ ข้ึน 10% ราคา = 132 , ยอดขาย = 950 หน่วย ราคา = 132 , ยอดขาย = 950 หนว่ ย

ยอดขายลดลง 5% ∗ = 30,000 = 576.92 หนว่ ย ∗ = 33,000 = 750 หนว่ ย

132−80 132−88

≈ 577 หน่วย กำไร = (132 950) − [33,000 +

กำไร = (132 950) − [30,000 + (88 950)]

(80 950)] = 125,400 − 116,000

= 125,400 − 106,000 = 8,800 บาท

= 19,400 บาท

จากตารางท่ี 1 สรุปได้ดังนี้
ทางเลือกที่ 1 ต้นทุนราคาและปริมาณขายไม่เปลี่ยนแปลง มีจุดคุ้มทุนที่ 750 หน่วยได้กำไร 10,000

บาท
ทางเลอื กที่ 2 หากตน้ ทนุ เพิม่ ข้ึน 100 ทำให้จุคคมุ้ ทุนเพ่ิมขน้ึ เป็น 1,032 หน่วยสง่ ผลให้กิจการขาดทุน

1,000 บาท

10

ทางเลือกที่ 3 ด้นทุนไม่เปลี่ยนแปลง หากราคาขายปรับสูงขึ้น 10% ยอดขายลดลง 5% ทำให้
จดุ คุ้มทุน อยทู่ ี่ 577 หน่วย กจิ การมีกำไร 19,400 บาท

ทางเลือกที่ 4 หากต้นทุนเพิ่มขึ้น 10% ราคาเพิ่มขึ้น 10% และขอดขายลดลง 5% ทำให้กิจการมี
จดุ คุ้มทุน 750 หน่วย เท่ากบั ทางเลอื กที่ 1 แต่กจิ การมีกำไร 8,800 บาท

จากการคำนวณจุดคุ้มทุนและกำไรใน 4 ทางเลือกนี้ ผ้บู ริหารควรตดั สินใจเลือก ทางเลอื กที่ 3 เพราะ
มีจุดคุ้มทุนต่ำสุดและมีกำไรมากที่สุด ตัวอย่างนี้ชี้ให้เห็นว่าหากปัจจัยต่าง ๆ เปลี่ยนแปลงไปกระทบต่อ
จุดคุ้มทุนและกำไรของกิจการ ผบู้ รหิ ารจึงควรคาดหมายความอ่อนไหวของปจั จยั เหล่าน้ี เพ่ือนำไปตัดสินใจตั้ง
ราคาใหเ้ หมาะสม

5. การใช้จดุ คุ้มทุนคำนวณหาการตง้ั ราคาเพ่อื ให้ได้กำไรที่ตอ้ งการ
หลังจากเข้าใจเรื่องจุดคุ้มทุนแล้ว สามารถนำการวิเคราะห์จุดคุ้มทุนไปประยุกต์ใช้ในการตั้งราคา

เพื่อให้กจิ การไดร้ ับผลกำไรได้ดงั นี้
5.1 การตั้งราคาเพื่อให้ได้กำไรก่อนหักภาษีตามที่ต้องการ หากกิจการต้องการทราบว่าควรตั้งราคา

ขายเท่าไร เมื่อกำหนดเป้าหมายจำนวนกำไรก่อนหักภาษีไว้แล้ว ซึ่งสามารถคำนวณหาจุดคุ้มทุนได้ทั้งจำนวน
หนว่ ย และจำนวนเงนิ ตามสูตรดังนี้

สตู ร จดุ คุม้ ทนุ เปน็ จำนวนหนว่ ย ∗ = TFC + กำไรทตี่ อ้ งการกอ่ นหักภาษี
สูตร จุดคมุ้ ทุนเป็นจำนวนเงนิ =
P−AVC

TFC + กำไรทต่ี ้องการกอ่ นหักภาษี

%P−%AVC

ตัวอยา่ งท่ี 5 จากโจทย์ตวั อย่างท่ี 1 หากธุรกิจตอ้ งการกำไรก่อนหักภาษี 45,000 บาท ธุรกิจต้องขาย

ให้ได้กี่หนว่ ย และเป็นจำนวนเงินเท่าไร

แทนคา่ ในสูตร จคุ คมุ้ ทนุ เปน็ จำนวนหน่วย ∗ = 30,000 + 45,000
= 125−65

1,250 หนว่ ย

แทนค่าในสตู ร จุดคมุ้ ทุนเป็นจำนวนเงิน = 30,000 + 45,000
=
100%−52%

156,250 บาท

ธุรกิจต้องขายให้ได้จำนวน 1,250 หน่วย หรือขายให้ได้เงินจำนวน 156,250 บาท ซึ่งจะได้กำไร

ก่อนหักภาษจี ำนวน 45,000 บาท ตามเปา้ หมาย

จากการคำนวณขา้ งต้น สามารถพสิ ูจนค์ ำตอบได้ดังนี้

ยอดขาย (125 x 1,250) 156,250 บาท

ตน้ ทนุ ผนั แปร (52% ของยอดขาย) 81,250 บาท

กำไรส่วนเกิน (48% ของยอดขาย) 75,000 บาท

11

ต้นทนุ คงที่ 30,000 บาท

กำไรกอ่ นหกั ภาษี 45,000 บาท

จากการพิสูจน์คำตอบ หากขายได้จำนวน 1,250 หน่วย ทำให้ได้รายรับ 156,250 บาท

ไดก้ ำไรก่อนหักภาษจี ำนวน 45,000 ตามเป้าหมายท่ีวางไว้

5.2 การต้ังราคาเพื่อให้ได้กำไรหลังหักภาษีตามที่ต้องการ เมื่อกิจการกำหนดเป้าหมายกำไรหลังหัก
ภาษี ไว้แล้วสามารถคำนวณหาจุดคุ้มทุนเพื่อหาคำตอบเป็นจำนวนหน่วย และจำนวนเงนิ ได้
เชน่ กนั ตามสูตรดังนี้

สตู ร จคุ คมุ้ ทนุ เป็นจำนวนหน่วย ∗ = +ก1ำไร−หลองััตหรักภภาษาษี ี
P−V

สูตร จุดคุม้ ทนุ เป็นจำนวนเงนิ = +ก1ำไร−หลองัตั หรักภภาษาษี ี
%P−%AVC

ตวั อยา่ งที่ 6 จากโจทย์ตวั อย่างที่ 1 หากอัตราภาษี 40% และตอ้ งการกำไรหลงั หักภาษี 54,000 บาท
จงหาจดุ คุ้มทุน

สามารถหาจดุ คมุ้ ทนุ ได้ดงั นี้ ∗ = 30,000+15−4,00.0400
แทนค่าในสูตร = 125−65

แทนคา่ ในสูตร = 2,000 หน่วย
=
= 30,000+15−4,00.0400
100%−52%

30,000+90,000

40%

250,000 บาท

จากการคำนวณสามารถพสิ จู นค์ ำตอบได้ดงั น้ี

ยอดขาย (125 x 2,000) 250,000 บาท
ต้นทุนผันแปร (52% ของยอดขาย) 130,000 บาท
กำไรส่วนเกิน (48% ของยอดขาย) 120,000 บาท
ตน้ ทุนคงท่ี 30,000 บาท
กำไรกอ่ นหักภาษี 90,000 บาท

ภาษเี งนิ ได้ (40%) 36,000 บาท

12

กำไรสุทธหิ ลังหกั ภาษี 54,000 บาท

จากการพิสูจน์คำตอบ หากขายได้จำนวน 2,000 หน่วย ทำให้ได้รายรับ 250,000 บาท ทำให้กิจการ
ได้รับกำไรสทุ ธหิ ลงั หักภาษจี ำนวน 54,000 บาท ตามเปา้ หมายทว่ี างไวจ้ รงิ

5.3 การคำนวณหาราคาบายเพื่อให้ได้กำไรตามที่ต้องการ จากแนวคิดการนำจุดคุ้มทุน คำนวณหา
ยอดขายเพื่อให้ใด้กำไรตามทตี่ ้องการ สามารถนำแนวคิดนี้มาคำนวณหาราคาขายเพื่อให้ได้กำไรตามที่ต้องการ
ได้ตามตัวอย่างที่ 7

ตัวอย่างที่ 7 บริษัทมหามิตร จำกัด มีต้นทุนคงที่ 400,000 บาท มีต้นทุนผันแปรต่อหน่วย ๆละ 20
บาท คาดว่าจะขายได้ 20,000 หน่วย ต้องการกำไรตามเป้าหมาย 160,000 บาท กิจการต้องขายสินค้าใน
ราคาหน่วยละเทา่ ไร

สามารถคำนวณหาราคาขายได้ 2 วิธีดังน้ี

วธิ ีที่ 1 ใชส้ ตู ร = TFC + กำไรที่ตอ้ งการ
P−V

=20,000 400,000 + 160,000
P−20

20,000P − 400,000 = 560,000

20,000 P = 560,000 + 400,000

= 960,000

P 20,000

∴ กิจการตอ้ งขายราคา = 48 บาท

วธิ ที ี่ 2

ต้นทนุ คงทรี่ วม 400,000 บาท
ต้นทุนผันแปรรวม 400,000 บาท
ตน้ ทนุ รวม 800,000 บาท
กำไรทตี่ ้องการ 160,000 บาท

∴รายรบั รวมจากการขาย 960,000 บาท

∴ กำไรสุทธหิ ลังหักภาษี = รายรับรวม
จำนวนหนว่ ยขาย

= 960,000
20,000

= 48 บาท

13

5.4 การวัดส่วนเกินที่ปลอดภัย (margin of safety) คือ การหายอดขายจรงิ หรือยอคขายปกติที่เกนิ
จากยอดขาย ณ จุคคุ้มทุน เป็นการนำจุดคุ้มทุนมาคำนวณเพื่อช่วยในการควบคุมและตัดสินใจของผู้บริหาร
โดยผบู้ รหิ ารใช้ประกอบการตดั สินใจได้ว่ายอดขายจะลดลงเท่าไร จงึ จะเร่ิมขาดทุน

5.4.1 การคำนวณหาส่วนเกินท่ีปลอดภัย สามารถคำนวณได้ 2 วธิ ี ดงั ตอ่ ไปน้ี
(1) คำนวณหาส่วนเกินที่ปลอดภัยเป็นจำนวนหน่วยสินค้า โดยนำยอดขายปกติลบ

ด้วยยอดขาย ณ.จุดคุม้ ทนุ ดงั น้ี
สูตร ส่วนเกินท่ีปลอดภัย = ยอดขายปกติ - ยอดขาย ณ จุดคุม้ ทุน

ตัวอย่างที่ 8 ยอคขายปกตขิ องบริษทั 6,000 หน่วย ตน้ ทุนคงท่ีทงั้ หมด 100,000 บาท ต้นทุนผนั แปร
ตอ่ หน่วย 15 บาท ราคาขายหนว่ ยละ 25 บาท ใหห้ าส่วนเกินทป่ี ลอดภัย

หาจดุ คุ้มทุน = 100,000
25−15

= 10,000 หน่วย

∴ สว่ นเกินทปี่ ลอดภัย = 16,000 − 10,000

= 6,000 หน่วย

จากการคำนวณช้ีให้เห็นว่ายอดขายของบริษัทลดลงได้ถึง 6,000 หน่วย จึงจะเริ่มปลอดภัยโดยการ

คิดเป็นร้อยละว่าขอดขายของกิจการสามารถลดลงได้ต่ำสุดร้อยละเท่าไรจึงจะเริ่มขาดทุน โดยคำนวณได้จาก

สตู รดงั น้ี

จากสตู ร

อัตราส่วนเกินท่ปี ลอดภยั = ยอดขายปกติ − ยอดขาย ณ จดุ คมุ้ ทนุ x 100
ยอดขายปกติ

แทนคา่ = 16,000 − 10,000 x 100
16,000

= 37.5%

จากการคำนวณอัตราส่วนเพมิ่ ปลอดภยั ยอดขายลดลงได้ถงึ 37.5% จึงจะเรมิ่ ขาดทนุ

5.4.2 การคำนวณส่วนเกินที่ปลอดภัยและกำไร จากการคำนวณส่วนเกินที่ปลอดภัย
กิจการสามารถนำไปคำนวณหาอัตรากำไรท่ีกิจการได้รบั โดยการหาอตั ราส่วนกำไร สว่ นเกินกอ่ น แล้วนำไปคูณ

กบั อตั ราส่วนเกินที่ปลอดภัย จะไดอ้ ัตรากำไรดงั ตวั อย่างที่ 8 คำนวณไดด้ ังน้ี

อตั ราส่วนกำไรส่วนเกนิ = กำไรส่วนเกิน x 100
ราคา

= 10 x 100
25

14

= 40 %

สูตร อัตรากำไร = อัตราส่วนกำไรสว่ นเกนิ x อัตราสว่ นเกินทป่ี ลอดภัย

แทนคา่ = 40 % 37.5%

= 15 %

จาการคำนวณกจิ การได้กำไรทงั้ หมด 15%

6. การหาจดุ คมุ้ ทุนเมอ่ื ขายสนิ คา้ หลายชนดิ
การหาจุดคุ้มทุนที่กล่าวมาแล้ว เป็นการหาจุดคุ้มทุนสำหรับสินค้าชนิดเดียว หรือหาจุดคุ้มทุนของ

สนิ คา้ หลายชนดิ แตส่ ามารถแยกไดช้ ดั เจนว่า สนิ คา้ แตล่ ะชนิดมีต้นทุนคงท่เี ทา่ ไร ในความเป็นจริงกจิ การธุรกิจ
ส่วนใหญ่ขายสินค้ามากกว่า 1 ชนิด สินค้าแต่ละชนิดขายราคาต่างกัน แต่ต้องใช้ต้นทุนคงที่ร่วมกัน หรือไม่
สามารถเบ่งตน้ ทนุ คงที่ให้สินค้าแตล่ ะชนิคไดช้ ดั เจน จึงไมส่ ามารถคำนวณจุดคุ้มทุนแยกของสินค้าแตล่ ะชนิดได้
ต้องหาจุดคุ้มทนุ และกำไรรว่ มกัน ซึ่งกิจการต้องทราบส่วนผสมของการขายแตล่ ะชนิด หรืออัตราส่วนของการ
ขาย (sale mix)

กจิ การจะไดก้ ำไรมากน้อยเพียงใดขน้ึ อยู่กับสดั สว่ นของการขายและกำไรส่วนเกนิ ของสินคา้ แต่ละชนิด
หากกิจการขายสินค้าที่มีกำไรส่วนเกินมาก ได้มากกว่าสินค้าที่มีกำไรส่วนเกินน้อย จะทำให้กิจการมีกำไรรวม
มาก

6.1 วิธีการคำนวณหาจุดคุ้มทุนของสินค้าหลายชนิด สามารถคำนวณได้ตามขั้นตอนในตัวอย่างที่ 9
ดงั นี้

ตัวอย่างที่ 9 บริษัทไทยโปรดักส์ จำกัด ขายสินค้า 3 ชนิด คือ X,Y,Z จำนวนหน่วยขายราคาขายต่อ

หน่วย ต้นทนุ ผนั แปรต่อหน่วยและตน้ ทนุ คงที่ ตามตารางข้างล่างนี้ ใหค้ ำนวณหาจุดคุม้ ทุนว่าต้องขายสินค้าแต่

ละชนดิ เท่าไร

สินคา้ จำนวนหน่วยขาย ราคาขาย/หน่วย ต้นทุนผนั แปร/หนว่ ย(AVC) ต้นทนุ คงท่ี

(P)

X 20,000 60 50

Y 10,000 60 40 60,000

Z 40,000 60 25

15

วิธีการคำนวณ

ขน้ั ที่ 1 หาอัตราส่วนของการขายสนิ คา้ แต่ละชนดิ คอื

X : Y : Z = 10,000 : 20,000 : 20,000 = 1 : 2 : 2

ขั้นที่ 2 หากำไรส่วนเกินต่ออัตราส่วนของการขาย จกกำไรส่วนเกินต่อหน่อย คูณด้วยอัตราส่วนการ
ขายสนิ ค้าแต่ละชนดิ รวมกนั

สนิ ค้า กำไรส่วนเกนิ อตั ราสว่ นของการขาย กำไรส่วนเกนิ ต่อ
อตั ราสว่ นของการขาย
X 60 – 50 = 10 1
Y 60 – 40 = 20 2 10
Z 60 – 25 = 35 2 40
รวม 70
ขั้นที่ 3 หาจุดคุ้มทุนตอ่ อัตราสว่ นของการขาย 120

จากสูตร จดุ ค้มุ ทนุ = ต้นทนุ คงท่ี
ผลรวมกำไรส่วนเกนิ ต่อ อัตราสว่ นของการขาย

= 600,000

120

= 5,000 หนว่ ย

ขั้นที่ 4 หาจุดคุ้มทุนของสินค้าแต่ละชนิดที่ขายตามอัตราส่วนการขาย โดยนำจุดคุ้มทุนคูณด้วย

อตั ราสว่ นการขาย

สนิ คา้ X 5,000 x 1 = 5,000 หน่วย

สินค้า Y 5,000 x 2 = 10,000 หน่วย

สินคา้ Z 5,000 x 2 = 10,000 หนว่ ย

จากการคำนวณได้คำตอบจุดคุ้มทุนของการขายสินค้า 3 ชนิดรวมกัน คือ ต้องขายสินค้า x จำนวน

5,000 หนว่ ย ขายสนิ ค้า Y จำนวน 10,000 หน่วย และขายสินคา้ Z จำนวน 10,000 หนว่ ย

พสิ จู น์คำตอบ สามารถพิสจู น์คำตอบวา่ คำนวณถกู ต้องหรือไม่ได้ 2 วธิ ี ดงั นี้

วธิ ที ่ี 1 รายรับรวมจากการขายสนิ ค้า X = 5,000 x 60 = 300,000 บาท

รายรบั รวมจากการขายสินค้า Y = 10,000 x 60 = 600,000 บาท

รายรับรวมจากการขายสนิ ค้า Z = 10,000 x 60 = 605,000 บาท

รายรบั รวมทง้ั หมด = 1,500,000 บาท

ตน้ ทนุ รวม

ต้นทนุ ผันแปรสนิ คา้ X ทั้งหมด = 5,000 x 50 = 250,000 บาท

ต้นทุนผันแปรสินคา้ Y ทั้งหมด = 10,000 x 40 = 400,000 บาท

ตน้ ทุนผันแปรสนิ ค้า Z ทั้งหมด = 10,000 x 25 = 250,000 บาท

16

ตน้ ทนุ ผนั แปรรวม = 900,000 บาท
ต้นทนุ คงท่ีทัง้ หมด = 600,000 บาท
ต้นทุนรวมทงั้ หมด = 1,500,000 บาท

วิธีท่ี 2 กำไร = รายรบั รวม - ต้นทุนรวม

= 1,500,000 – 1,500,000

=0

จากการพิสูจน์ทั้ง 2 วิธี คำนวณได้ว่า รายรับรวมเท่ากับ ต้นทุนรวม หรือ กำไรเท่ากับ 0 แสดงว่า

การคำนวณจุคค้มุ ทนุ ไดถ้ กู ต้อง

7. จดุ คุ้มทนุ กับนโยบายราคา
หลายบรษิ ทั ใช้นโยบายลคราคาขายเพอ่ื เพิ่มปริมาณขายให้ได้มากกวา่ เดมิ แต่บางคร้งั การลดราคาขาย

อาจไม่เพิ่มยอดขายให้ได้ตามจำนวนที่ต้องการ หากสินค้านั้นไม่ยืดหยุ่นต่อราคาโดยสมบูรณ์ ปริมาณขาย
จะไปเปลี่ยนแปลงไปตามราคาที่เปลี่ยนแปลงไป การลดราคาจึงกลับทำให้รายรับรวม และกำไรลดลงไปอีก
รวมทั้งหากบริษัทลคราคาลงและคู่แข่งขันลครา คาลงด้วยก็จะไม่เพิ่มยอด ขายของแต่ละบริษั ทมา กนั ก
กำไรรวมของทุกบริษัทจะลดลงหรือแม้คู่แข่งขันไม่ลดราคาลง ก็ยังไม่มีข้อสรุปว่ากำไรจะเพิ่มขึ้นเมื่อปริมาณ
ขายเพ่ิมขึน้ กำไรอาจลดลงอีกทง้ั ๆ ทป่ี รมิ าณขายเพ่มิ ขึ้น จึงต้องพิจารณาวา่ การลดราคาลงทำให้ปริมาณขาย
เพ่ิมขนึ้ เท่าไร อตั ราผลตอบแทนเพม่ิ ขึ้นหรอื ลดลงมากน้อยเพยี งใด

หากปริมาณขายเพิ่มขึ้น เนื่องจากการลดราคาขายลงอาจไม่มากพอที่จะชดเชยกำไรที่ลดลง การลด
ราคาจึงเป็นการเพิ่มต้นทุนผันแปรต่อหน่วย เพราะทำให้กำไรส่วนเกินต่อหน่วยลดลง กิจการจึงต้องคำนวณ
ปรมิ าณขายทต่ี อ้ งการใหไ้ ดเ้ พม่ิ ข้นึ เพอื่ ให้คุ้มกบั กำไรท่ลี ดลงดัง ตัวอยา่ งที่ 10 ดงั น้ี

ตัวอย่างที่ 10 บริษัทอุดมพร จำกัด ต้องการลดราคาสินค้าลง 10% คาดว่าจะทำให้ปริมาณขวย

เพิ่มขึ้น โดยบริษัทมียอคขายเดิม 70,000 หน่วย มีต้นทุนคงที่รวม 180,000 บาท มีต้นทุนผันแปรต่อหน่วย

และราคาขายดงั นี้

ปจั จบุ ัน เม่ือลดราคาแลว้

ราคาขายต่อหนว่ ย 100 90 บาท

ต้นทุนผนั แปรต่อหนว่ ย 60 60 บาท

กำไรส่วนเกนิ ต่อหนว่ ย 40 30 บาท

อัตรากำไรสว่ นเกนิ 40% 33.33%

17

คำนวณจุดคุ้มทนุ ณ ราคาขายเดิม ∗ = 180,000
คำนวณจดุ ค้มุ ทุน ณ ราคาขายใหม่ ∗ =
= 100−60
=
4,500 หน่วย

180,000

90−60

6,000 หน่วย

∴ หากปรับราคาลดลง 10% ต้องเพ่ิมปริมาณขายอีก = 6,000 – 4,500 = 1,500 หน่วย หรือเทา่ กบั
15,000 = 1 = 33.33%

4,500 3

ยอดขาย ณ จดุ คุม้ ทนุ ณ ราคาขายใหม่ (90 x 6,000) = 540,000
ยอดขาย ณ จุดคุ้มทนุ ณ ราคาขายเดมิ (100 x 4,500) = 450,000

∴ยอดขายเพ่ิมขึน้ = 90,000

หรือเทา่ กับ 90,000 = 1 = 20%

450,000 5

เดิมยอดขาย 70,000 หน่วย เมื่อลดราคาแล้วต้องเพิ่มปริมาณขายอีก 33.33% เป็น 93,333.33

หน่วย [(70,000 x0100) + (70,000 x 100) x 20%] หรือเพิ่มยอดขายอีก 20% เป็นเงินจำนวน 8,400,000

บาท [(70,000 x 100) + (70,000 x 100) x 20%]

สามารถพสิ ูจนค์ ำตอบได้ดงั น้ี

เดิม ใหม่

จำนวนหน่วยขาย 70,000 93,333.33

ขาย (70,000 x 100) 7,000,000 (93,333.33 x 90) 8,4000,000*

ต้นทนุ ผันแปร (70,000 x 60) 4,200,000 (93,333.33 x 60) 5,600,000*

กำไรสว่ นเกิน 2,800,000 2,800,000

ตน้ ทุนคงท่ี 180,000 180,000

กำไร 2,620,000 2,620,000

หมายเหตุ *เศษทศนิยมปดั ขึ้น

จากตัวอย่างชี้ให้เห็นว่าหากบริษัทลคราคาลงเพียง 10% บริษัทต้องเพิ่มปริมาณขายถึง 33.33 %
และต้องเพิ่มยอดขายอีก 20% หากบริษัทลดราคาลงอยา่ งเดียวโดยต้นทุนผันแปรไม่ลดลงด้วย ซึ่งเป็นภาระท่ี
ต้องใช้ความพยายามทำยอดขายให้เพิ่มขึ้นมากจึงจะทำให้บริษัทสามารถรักษาระดับกำไรให้เท่าเดิม จึงเป็น
การเสี่ยงหากบริษัท ไม่สามารถทำยอดขายได้สูงขึ้น การพิจารณาตัดสินใจลดราคาจึงเป็นเรื่องที่ต้องตัดสินใจ
อยา่ งรอบคอบ เพราะอาจทำใหก้ ำไรของบริษทั ลดลงมากกว่ารักษาระดบั ราคาเดิม

18

บทสรปุ

จุดคุ้มทุน หมายถึง ปริมาณการขายสินค้าหรือบริการที่ทำให้ต้นทุนรวมเท่ากับรายรับรวม หรือกำไร
เป็นศูนย์ สามารถหาจุดคุ้มทุน ได้ 2 วิธี คือ หาด้วยการลงจุดกราฟ และจากการคำนวณ โดยสามารถ
คำนวณหาจุดคุ้มทุนเป็นจำนวนหน่วยสินค้าและเป็นจำนวนเงิน ในการคำนวณหาจุดคุ้มทุนต้องตั้งสมมติฐาน
คือ ต้นทุนคงที่รวม ต้นทุนผันแปรต่อหน่วย และราคาไม่เปลี่ยนแปลง หากปัจจัยข้อใดข้อหนึ่งหรือปัจจัย
ทั้งหมดเปลี่ยนแปลงต้องคำนวณหาจุดคุ้มทุนใหม่ รวมทั้งต้องสมมุติให้ปริมาณผลิตขายได้หมด และสามารถ
แยกต้นทุนคงที่ และต้นทุนผันแปรได้ชัดเจน กิจการใช้จุคคุ้มทุนคำนวณได้ทั้งกรณีขายสินค้าชนิดเดียว และ
หลายชนิด กิจการสามารถนำการวิเคราะห์การอ่อนไหวซึ่งเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของราคา ต้นทุนคงที่
ต้นทุนผันแปร และปริมาณขายมาวิเคราะห์หาจดุ คุ้มทนุ ที่เปล่ียนแปลงไป นำมาประกอบการตัดสินใจกำหนด
ราคา รวมทั้งใช้วิธีหาส่วนเกินที่ปลอดภัยที่มีผลต่อการเปลี่ยนเปลงของยอดขายประกอบการตัดสินใจของ
ผบู้ ริหาร อีกทั้งสามารถประยกุ ต์จุดคุ้มทุนใชต้ ง้ั ราคาเพอ่ื ใหไ้ ด้กำไรก่อนหักภาษี และหลังหกั ภาษตี ามที่ตอ้ งการ
ได้ นอกจากน้ันยงั ประยุกต์ใชจ้ ุดคุ้มทุนคำนวณหาราคาขายเพื่อให้ได้กำไรตามที่ตอ้ งการ

19

บรรณานกุ รม

อ้างองิ จากเวบ็ ไซต์
การวิเคราะห์จดุ ค้มุ ทุน ทม่ี า : http://oservice.skru.ac.th/ebookft/355/chapter11.pdf
สูตรการคำนวณจุดคุ้มทนุ ท่ีมา : https://www.myaccount-cloud.com/Article/Detail/91025/

การวเิ คราะห์จุดคุม้ ทุน
การวิเคราะห์จดุ ค้มุ ทุนและการกำหนดราคา (ออนไลน)์ (2561) ท่ีมา : http://financing-

options.blogspot.com/p/blog-page_5.html

ภาคผนวก

การวเิ คราะห์หาจุดคุ้มทุน 21
ภาคเรียนท่ี 1 ปกี ารศกึ ษา 2565
.

ภาพที่ 1 การดำเนินงานการวเิ คราะห์หาจดุ คุ้มทนุ

ภาพท่ี 2 การนำเสนอเรื่องการวิเคราะห์หาจุดคมุ้ ทุน หน้าชั้นเรียน

การวิเคราะหห์ าจุดคมุ้ ทนุ 22
ภาคเรยี นท่ี 1 ปกี ารศกึ ษา 2565
.

ภาพที่ 3 ส่ือการวิเคราะห์หาจุดค้มุ ทนุ

ภาพที่ 4 คำอธิบายการวิเคราะห์หาจดุ คมุ้ ทุน

การวิเคราะหห์ าจดุ ค้มุ ทุน 23
ภาคเรยี นท่ี 1 ปกี ารศึกษา 2565
.

ภาพที่ 5 คำอธิบายการวิเคราะห์หาจุดคุ้มทนุ
ภาพที่ 6 ความหมายการวเิ คราะห์หาจดุ คุม้ ทนุ

การวิเคราะหห์ าจดุ คมุ้ ทุน 24
ภาคเรียนท่ี 1 ปกี ารศกึ ษา 2565
.

ภาพท่ี 7 ประโยชนก์ ารวเิ คราะห์หาจดุ คุม้ ทุน
ภาพที่ 8 ประโยชนก์ ารวิเคราะหห์ าจดุ คุ้มทุน

การวิเคราะหห์ าจดุ คุม้ ทนุ 25
ภาคเรยี นที่ 1 ปกี ารศึกษา 2565
.

ภาพที่ 9 ข้อกำหนดของการวเิ คราะห์หาจุดคุม้ ทุน

ภาพที่ 10 ข้อกำหนดของการวิเคราะห์หาจดุ คุ้มทนุ

การวิเคราะห์หาจุดคุ้มทุน 26
ภาคเรยี นท่ี 1 ปกี ารศึกษา 2565
.

ภาพที่ 11 ข้อกำหนดของการวิเคราะห์หาจดุ ค้มุ ทนุ
ภาพที่ 12 วิธกี ารวเิ คราะห์หาจุดคมุ้ ทนุ

การวเิ คราะหห์ าจดุ ค้มุ ทนุ 27
ภาคเรยี นที่ 1 ปีการศึกษา 2565
.

ภาพท่ี 13 การวิเคราะห์หาจุดค้มุ ทนุ วิธที ่ี 1 การหาจุดคุ้มทุนดว้ ยกราฟ

ภาพที่ 14 ตวั อยา่ งที่ 1 แสดงวิธีการหาจดุ คมุ้ ทุนดว้ ยกราฟ

การวิเคราะหห์ าจดุ ค้มุ ทุน 28
ภาคเรยี นที่ 1 ปีการศึกษา 2565
.

ภาพท่ี 15 หลักการหาจุดค้มุ ทุนด้วยกราฟ

ภาพท่ี 16 หลกั การหาจุดคุ้มทนุ ด้วยกราฟ

การวเิ คราะห์หาจดุ คมุ้ ทุน 29
ภาคเรียนท่ี 1 ปีการศกึ ษา 2565
.

ภาพที่ 17 ตัวอยา่ งท่ี 2 แสดงวธิ ีการหาจดุ คมุ้ ทนุ ดว้ ยการคำนวณ
ภาพที่ 18 การวเิ คราะห์หาจุดคมุ้ ทนุ วิธีท่ี 3 การหาจดุ คมุ้ ทนุ ด้วยวิธกี ำไรสว่ นเกิน

การวเิ คราะหห์ าจุดคมุ้ ทุน 30
ภาคเรียนที่ 1 ปกี ารศกึ ษา 2565
.

ภาพท่ี 19 การหาจดุ คุ้มทนุ เปน็ จำนวณหน่วย
ภาพที่ 20 ตวั อย่างที่ 3 แสดงวิธีการหาจดุ คุ้มทุนเปน็ จำนวนหน่วย

การวิเคราะห์หาจุดคมุ้ ทุน 31
ภาคเรียนที่ 1 ปีการศกึ ษา 2565
.

ภาพที่ 21 ตัวอย่างท่ี 4 แสดงวิธีการหาจุดคุ้มทุนเป็นจำนวนเงิน

ภาพท่ี 22 บทสรุปการวิเคราะห์หาจดุ คุ้มทนุ

การวเิ คราะห์หาจดุ คุ้มทุน 32
ภาคเรยี นท่ี 1 ปกี ารศกึ ษา 2565
.

ภาพที่ 23 สมาชิกกลุ่ม

ภาพท่ี 24 สมาชิกกลุ่ม

การวเิ คราะห์หาจุดค้มุ ทุน 33
ภาคเรยี นท่ี 1 ปีการศึกษา 2565
.

ภาพท่ี 25 สมาชิกกลุม่