1
2
คำนำ
รายงาน เรื่อง มนุษยสัมพันธในองคกร เปนสวนหนึ่งของรายวิชา 1165104 การบริหารทรัพยากรและ
สารสนเทศทางการศึกษา จัดทำขึ้นโดยนักศกึ ษากลุม ท่ี 10 หลักสตู รครุศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการบริหาร
การศกึ ษา แผน ก หอง 1
ทางคณะผูจัดทำขอขอบพระคุณทาน ผูชวยศาสตราจารย ดร.ปพนสรรค โพธิพิทักษ อาจารยประจำ
รายวิชา 1165104 การบริหารทรพั ยากรและสารสนเทศทางการศกึ ษา ที่คอยใหค ำปรึกษา ใหค วามรู ใหคำช้ีแนะ
ในการทำเลม รายงานในคร้ังนีจ้ นสำเร็จลุลว งไปดว ยดี
คณะผูจัดทำหวังเปนอยางยิ่งวา รายงานเลมนี้จะเปนประโยชน เปนการเพิ่มพูนความรูใหกับผูที่นำไป
ศึกษา ใหไ ดรับความรู และสามารถนำไปใชพฒั นาความรดู านการบรหิ ารการศกึ ษาไดมากย่งิ ข้นึ
คณะผูจัดทำ
3
สารบัญ
หนา
ความหมายของมนษุ ยสัมพนั ธใ นองคก ร………………………………………………………………………………………………1
แนวคิดและทฤษฎีเกี่ยวกบั มนุษยสมั พันธ…………………………………………………………………………………………….3
องคป ระกอบสำคัญของมนษุ ยสมั พันธ… ………………………………………………………………………………………………6
หลกั การสรางมนษุ ยสมั พนั ธ……………………………………………………………………………………………………………….7
คุณลักษณะของบคุ คลท่มี มี นษุ ยสมั พันธทีด่ …ี ……………………………………………………………………………………….8
มนษุ ยสัมพนั ธในการทำงาน……………………………………………………………………………………………………………….9
การสรา งมนษุ ยสัมพนั ธร ะหวางผบู ังคับบัญชากับผูใตบ งั คบั บญั ชา…………………………………………………………..10
การสรา งมนษุ ยสมั พนั ธร ะหวางผูใ ตบงั คบั บญั ชากบั ผูใตบงั คับบัญชา……………………………………………………….14
ประโยชนข องการมีมนษุ ยส มั พนั ธท ี่ดใี นองคก ร…………………………………………………………………………………….17
งานวิจยั ท่ีเกีย่ วขอ ง……………………………………………………………………………………………………………………………18
บรรณานุกรม……………………………………………………………………………………………………………………………………24
1
มนุษยสัมพนั ธในองคก ร (Human Relations of Organization)
ในการดำรงชีวิตของมนุษยนั้น ยอมตองมีการเกี่ยวของสัมพันธกัน เปนความสัมพันธระหวางมนุษย
ความสัมพันธข องมนุษยจึงกลายเปนสวนหนึง่ ของวถิ ีชีวิตมนุษย เพื่อสงเสริมใหมนุษยสามารถทำงานรวมกนั และ
ดำรงชีวิตรวมกันอยางมีคุณภาพและราบรืน่ ดวยธรรมชาติของมนุษยท ี่ไมอาจดำรงชีวิตในโลกน้ไี ดเ พียงลำพัง แต
ตองพึ่งพาและอยูรวมกันกับผูอื่น ชวยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน ดังนั้นการติดตอสัมพันธกับผูอ่ืนจึงเปนเรื่องที่
หลีกเลี่ยงไมได การศึกษาใหเขาใจและฝกปฏบิ ัติเกี่ยวกบั วธิ ีการสรางมนุษยสัมพันธหรือการสรางสัมพันธทีด่ ีกับ
บุคคลอื่นนั้น ยอมสงผลตอสัมพนั ธภาพอันย่ังยืนของมนุษยนั้นเอง มนุษยสัมพนั ธจึงมีบทบาทสำคัญ ที่จะชะลอ
ความคิดในดานมุงเอาชนะ และทำลายกันเพียงเพื่อความอยูรอดของตน ทั้งยังชวยสงเสริมความเขาใจและ
เสรมิ สรา งเจตคตทิ ด่ี ี ในการสรา งสมั พันธอนั ดตี อ กนั
1. ความหมายของมนุษยสัมพนั ธใ นองคก ร (Human Relations of Organization)
การทีม่ นุษยจ ะอยรู วมกันเพ่อื ดำเนนิ กิจกรรมอันมีเปา หมายเดยี วกัน หรอื แตกตา งกนั เปนจำเพาะของ
กลุม ในการอยูรวมกันจะตองมีการประสานสัมพันธทั้งในสวนที่เกี่ยวของกับหนาที่ความรับผิดชอบและสวนท่ี
เกย่ี วขอ งในดานสวนตัว ซึง่ ท้ังสองลกั ษณะนถี้ อื วาจะตองเปนความสัมพันธทั้งส้ิน ทงั้ ระหวา งบุคคลตอบุคคลและ
บุคคลตอ องคก ร
1.1 ความหมายของมนุษยสมั พนั ธ (Human Relations)
คำวา “มนุษยสัมพันธ” เปน คำสมาสระหวางคำวา “มนุษย” และ “สัมพนั ธ” ซงึ่ ในพจนานกุ รมฉบบั
ราชบัณฑติ ยสถาน พุทธศักราช 2542 ใหความหมายวา ความสัมพนั ธใ นทางสังคมระหวางมนษุ ยซ่ึงจะกอใหเ กิด
ความเขาใจอันดีตอกัน (ราชบณั ฑติ ยสถาน, 2542: 238 อางถงึ ใน พรรณราย ทรัพยะประภา, 2548: 44)
มผี ูใหค วามหมายของคำวา “มนษุ ยสมั พันธ” ไวม ากพอสมควร ซึ่งจะขอยกตวั อยางเพยี งบางประการ
ดงั ตอไปนี้
เดวีส (Davis, 1957: 9 อางถึงใน พรรณราย ทรัพยะประภา, 2548: 45) อธิบายวา มนุษยสัมพันธ
หมายถึง กระบวนการจงู ใจคนใหท ำงานรว มกนั อยางมปี ระสิทธิภาพ โดยมีความพอใจเปนพนื้ ฐาน
ฟลิปโป (Flippo, 1966: 15 อางถึงใน พรรณราย ทรัพยะประภา, 2548: 45) ใหความหมายวา
มนษุ ยสมั พันธ หมายถึง การรวมกลุมคนใหท ำงานรว มกนั ในลกั ษณะท่มี ุงเนนใหเ กดิ ความรวมมือรวมใจกันเพื่อให
งานบรรลุเปา หมายตามท่ีไดต ง้ั ไว หรอื เปนความสัมพันธร ะหวา งบุคคลในองคกร ท่มี งุ หมายใหเ กิดความรวมมือใน
การทำงานอยางมปี ระสิทธิภาพ และความเขาใจระหวางกนั และกนั
2
เกลเลอรแมน (Gellerman, 1966: 12 อา งถงึ ใน พรรณราย ทรพั ยะประภา, 2548: 45) ใหค ำจำกดั
ความของคำวา มนษุ ยสมั พันธวาหมายถงึ ความสมั พันธร ะหวา งบุคคลในองคกรใดองคกรหน่ึง ถาเปน ความสมั พันธ
ท่ดี ีก็จะกอใหเกดิ ความรสู ึกรกั ใครและเขา ใจดรี ะหวา งกนั และกนั ซึ่งสงผลใหเกดิ สัมฤทธผิ ลในการทำงาน แตถ า เปน
ความสัมพันธทีไ่ มด ียอมจะกอใหเกดิ ความไมเขาใจกัน ความไมพอใจ หรือความขัดแยงกัน ซึ่งสงผลใหเกิดความ
ลม เหลวในการทำงาน
ดูบรนิ (Dubrin, 1981: 4 อา งถึงใน พรรณราย ทรัพยะประภา, 2548: 45) อธิบายวา มนุษยสัมพันธ
หมายถึงศิลปะและการปฏิบัติในการนำความรูเกีย่ วกับพฤติกรรมของมนุษยมาใชในการตดิ ตอสัมพันธกนั เพื่อให
บรรลวุ ัตถุประสงคของตนเองและของสวนรวม
มนุษยสัมพันธ หมายถึง สภาพความสัมพันธของมนุษยที่เอือ้ อำนวยตอการดำรงชีวิตรวมกันอยา ง
ราบร่นื หรือทำงานรวมกันอยางมปี ระสิทธภิ าพและทุกฝายตา งก็มีความพึงพอใจทกุ ดาน (นพิ นธ คันธเสวี 2525: 4
อา งถงึ ใน พรรณราย ทรพั ยะประภา, 2548: 45)
มนุษยสมั พันธ หมายถึง การติดตอเกี่ยวของระหวางมนษุ ยอันจะเปนสะพานทอดไปสูการสรางมิตร
ชนะมติ ร และจงู ใจคน รวมทงั้ การสรางหรือพัฒนาตนเองใหเปนที่รจู กั รกั ใครชอบพอแกคนทั่วไปอยางกวางขวาง
ไดร ับการสนับสนนุ รว มมือจากบคุ คลทกุ ฝา ย เปน การสรางตนใหเปน คนดีของสงั คม พรอ มทั้งแสดงใหเหน็ ลักษณะ
สำคัญของการเปนผนู ำในอนาคตอีกดวย (วิจติ ร อาวะกลุ , 2528: 24 อา งถึงใน พรรณราย ทรพั ยะประภา, 2548:
45)
มนุษยสัมพนั ธ หมายถึง การติดตอเกี่ยวของกนั ระหวางบุคคลในสังคม ทั้งที่เปนเรอ่ื งสวนตัวและที่
เกยี่ วขอ งกบั การทำงาน ท้งั ที่เปนทางการและไมเ ปน ทางการ เพื่อใหเกดิ ความรักใครศรทั ธา ชว ยเหลอื และรวมมือ
รวมใจในการทำงานใหบรรลุเปาหมายทั้งนี้เพื่อใหตนเองมีความสุข ผูอื่นมีความสุข และสังคมมีประสิทธิภาพ
(ม.ล.ว. สมพร สทุ ศั นีย, 2535: 17 อางถึงใน พรรณราย ทรัพยะประภา, 2548: 46)
จากความหมายตา งๆของคำวา มนษุ ยสัมพันธดงั กลา วขางตน กลา วสรุปไดวา มนุ ษยสัมพันธ หมายถงึ
กระบวนการประพฤติปฏบิ ตั ติ นทัง้ ทางรา งกาย จิตใจ และการกระทำของตนท่กี ระทำตอบคุ คลอืน่ ใหสามารถครอง
ใจเขาได เพ่ือใหเกดิ ความรูสึกผูกพันท่ีดตี อกัน เกิดความพอใจ รักใครน ับถือ ซึ่งกอใหเกดิ ความรว มมอื รวมใจกัน
ทำงาน ทำงานดว ยความเตม็ ใจและมคี วามสุข ชว ยใหเปา หมายของหนวยงานบรรลุผลสำเร็จตามจุดประสงคอ ยาง
มีประสิทธิภาพ
1.2 ความหมายขององคกร (Organization)
มผี ูใ หค วามหมายของคำวา “องคก ร” ดงั จะยกมาเปนตัวอยา งเพยี งบางประการดังตอไปนี้
3
ซีน (Schein, 1972: 9 อางถึงใน ธงชัย ชอพฤกษา, 2539: 100) ไดใหความหมายขององคกรวา
องคกร คือ ความรว มมือกนั ทำกิจกรรมตางๆ อยางมเี หตุผลของบุคคลจำนวนหน่ึง เพื่อบรรลุจดุ ประสงคที่ชัดเจน
รว มกนั โดยการแบง งานและหนา ที่ และมลี ำดบั ขัน้ ของอำนาจบังคับบญั ชาและมีความรบั ผดิ ชอบ
เวเบอร (Weber, 1947: 12 อางในถึง ธงชัย ชอพฤกษา, 2539: 100) ใหความหมายขององคก รวา
องคก รเปน หนวยสงั คม หรือหนวยงานซ่งึ มีบคุ คลกลุมหนงึ่ รว มมือกนั ใหบ รกิ ารและดำเนินกิจกรรมตางๆ รวมท้ัง
การกระทำที่เกย่ี วเน่ืองกับวสั ดุในการผลติ
จากความหมายขององคกรทก่ี ลา วมา สรุปไดวา องคก ร คอื หนวยงานตา งๆท่เี กดิ ขนึ้ ในสงั คมไมว าจะ
เปน ภาคธุรกจิ เอกชน หรอื ภาคราชการ ที่ประกอบดวยสมาชิกจำนวนหน่งึ ทม่ี กี ารจดั ระเบยี บความสมั พนั ธต อกัน มี
การกำหนดสถานภาพและบทบาทลดหล่ันกันไป เพื่อการทำงานรวมกันมุงหวังใหเ กดิ ผลสำเรจ็ ตามจุดประสงคท่ี
ตอ งการ รวมทั้งไดร ับผลประโยชนร วมกนั
1.3 ความหมายของมนษุ ยสมั พันธใ นองคก ร (Human Relations of Organization)
จากความหมายของคำวา “มนุษยสัมพันธ” และ คำวา “องคกร” ทำใหไดความหมายของคำวา
“มนุษยสัมพันธในองคกร” ซึ่งหมายถึง ความสัมพันธของบุคลากรที่อยูในรูปแบบขององคกร ซึ่งมีสัมพันธภาพ
ระหวางบุคคลตอบุคคล กลุมบุคคลตอกลุมบุคคลดวยกัน เพื่อใหมคี วามผูกพันเปนไมตรีตอกนั มีความสุขในการ
ทำงานรว มกันในองคก ร ความสัมพันธท่ดี ีตอ กนั จะเปน ปจ จัยสำคัญที่ยึดเหยย่ี วใหบ ุคลากรอยูก บั องคก รทมี่ ที ศั นคติ
ที่ดตี องานและองคก รไวได
2. แนวคิดและทฤษฎีเกยี่ วกับมนุษยสมั พันธ
วิชามนุษยสัมพันธถือไดวาเปนศาสตรหนึ่ง เพราะมีการศึกษาคนควาจนไดแ นวคิดและทฤษฎีที่สามารถ
นำไปปฏิบตั ิได แนวคดิ และทฤษฎเี กี่ยวกบั มนุษยธส มั พนั ธท่จี ะนำเสนอในที่นี้มี 6 แนวคดิ ดว ยกัน คือ (สุรางค มัน
ยานนท, 2542: 102-107)
2.1 กฎทองคำ (Golden)
กฎทองคำ มีทม่ี าจากศาสนาคริสต ทไ่ี ดบัญญัติวา “จงปฏิบัตติ อคนอืน่ เหมอื นกับที่ทา นตอ งการใหคน
อื่นปฏิบัติตอทาน” ตามกฎนี้เชื่อวามีคนจำนวนมากที่มีความคิดเชนนี้ โดยใชตนเองเปนตัวกำหนดวาตนเอง
ตองการใหผ อู ืน่ ปฏบิ ัติอยางไรตอ ตนกป็ ฏบิ ัตอิ ยางน้นั กบั ผูอ ่ืนกอน
2.2 กฎทองคำขาว (Platinum Rule)
กฎทองคำขาว มีใจความวา “จงปฏบิ ตั ติ อ ผูอ ืน่ ตามทเ่ี ขาตองการใหเ ราปฏบิ ตั ”ิ (ฮันเสคเคอรและอเลก็
แซนดรา, 1980: 32 อา งถงึ ใน สรุ างค มันยานนท, 2542: 102) จะเห็นไดวา กฎทองคำขาวมคี วามคิดตรงขามกับ
4
กฎทองคำ เพราะกฎทองคำจะทำอะไรตองยึดตัวเราเปนหลกั แตกฎทองคำขาวตอ งพจิ ารณาความตอ งการของคน
ที่เราเกี่ยวของดวยเปนหลัก ซึ่งคนอื่นๆที่เราตองเกี่ยวของดวยนั้นมีความหลากหลายแตกตางกัน จึงไดรับการ
ยอมรับวาเปนกฎทีเ่ ปนไปตามหลักจิตวทิ ยาที่วาดวยความแตกตางระหวางบุคคลมากที่สุด เพราะบางครั้งเขากบั
เราก็มธี รรมชาติทีแ่ ตกตา งกัน ดงั นั้นกฎนีส้ อนใหวเิ คราะหบ ุคคลอ่นื ๆแลว จงึ ปฏบิ ตั ใิ หเ หมาะสม
2.3 สงั คหวัตถุ 4
หลักธรรม สังคหวัตถุ 4 นับไดวา เปนหลักธรรมท่ีใชกับการครองคนไดด ที ่ีสดุ เพราะเปนหลักปฏิบตั ิ
สำหรบั ทจ่ี ะใหม นุษยสามารถอยูร วมกันและทำงานรวมงานไดอ ยางมีความสุข และความพอใจ มีหลักปฏิบัติอยู 4
ประการ คือ
2.3.1 ทาน หมายถึง การให การใหมีอยู 2 ประการ คือ การใหทางวาจา และการใหทางใจ
2.3.2 ปยวาจา หมายถึง การใชวาจาดี คำวา วาจาดี คอื การพดู ชมเชย ยกยอ งผูอ ่ืนในโอกาสท่ี
เหมาะท่ีควร ไมพูดเสยี ดสี และไมพ ดู ยุนงใสรายผูอน่ื
2.3.3 อัตถจริยา หมายถึง กิริยาที่เปนประโยชน ไดแก การประพฤติปฏิบัติดี กระทำในสิ่งท่ีดี
งาม ไมขัดตอขนบธรรมเนียมประเพณีและวฒั นธรรมอันดงี านของสังคม มีความรูจกั ทำตนเปนคนออนนอ ม และ
ประพฤตปิ ฏบิ ตั ติ นไดอยา งถูกตอ งตามกาลเทศะ
2.3.4 สมานัตตา หมายถึง การประพฤติตนปฏิบัติตนใหเปนคนที่มีความเสมอตนเสมอปลาย
เชน เมอ่ื อารมณด จี ะแสดงหรือพดู ดี แตเมอื่ อารมณขนุ มัวจากสาเหตุใดๆกจ็ ะแสดงพฤตกิ รรมอกี อยา งหน่ึง เชนนจี้ ะ
ทำใหผูที่อยูรวมดวยปรับตวั ไมถกู และสรางความไมพงึ พอใจในท่ีสดุ
2.4 หลกั ความสัมพนั ธระหวา งบคุ คลของโรเจอร (Carl R. Roger)
หลักความสัมพันธระหวางบุคคลของโรเจอรน ้ีมีความสำคัญวาบุคคลท่ีจะสามารถสรางความสัมพันธ
กบั ผูอ ืน่ ไดดี จะตองมีส่งิ สำคญั 3 ประการตอไปนี้
2.4.1 ความจริงใจ คือ การคิด การพูด การปฏิบัติ และการแสดงทาทางประกอบออกมาตรง
ตามความเปนจริง ไมมีการเสแสรงแบบทีเ่ รยี กวา “ปากกบั ใจตรงกนั ” ถา บุคคลทต่ี องเกี่ยวขอ งกนั มีความจริงใจตอ
กนั คิดอยางไรกพ็ ดู อยางนัน้ แสดงอยา งทีค่ ิดทร่ี สู ึก ไมวาจะในแงบ วกหรอื ลบกต็ าม
2.4.2 ความเขา ใจ หมายถึง การทำความเขาใจบุคคลอื่นในสภาพที่ตรงตามความเปน จริง ปญหา
ประการหนงึ่ ที่เปนอุปสรรคในการเสริมสรางมนษุ ยสมั พันธระหวางบคุ คลกค็ ือการขาดความเขาใจในสภาพการณที่
ถูกตอง คนเรามักจะมองและตัดสินคนอื่นๆจากพฤติกรรม หรือผลของการกระทำโดยไมศึกษาดูวา สาเหตุของ
พฤติกรรมจริงๆเหลานน้ั คืออะไร
5
2.4.3 การยอมรับคาของคน หมายถึง การใหความสำคัญแกคนทกุ คนวาบคุ คลนั้นๆ มีคุณคา
และความสำคญั ตอ สังคม ในหนว ยงานหนงึ่ ๆการดำเนนิ งานของหนว ยงานนั้นจะตองประกอบไปดวยความรวมมือ
รวมใจจากทกุ คนในหนว ยงาน ท้งั จากบคุ คลทีมีความสำคญั มากและนอย ถาขาดความรว มมอื จากบุคคลหน่งึ บคุ คล
ใด ยอมมผี ลกระทบกระเทอื นตอ ความสำเร็จของงานในหนวยงานนนั้
2.5 ทฤษฎลี งิ 3 ตัวของขงจ้อื
ขงจอื้ เปน นักปราชญชาวจนี และเปน เจาของทฤษฎีลงิ 3 ตัวซ่งึ มีสญั ลกั ษณ ดงั น้ี
ลิงตวั ที่ 1: ปดหู ลิงตัวที่ 2: ปด ตา ลงิ ตัวที่ 3: ปด ปาก
ลงิ ตวั ท่ี 1: ปด หู
สัญลักษณของการทลี่ ิงเอามือปด หนู ้ัน หมายถึง การที่เรารูจักควบคุมการไดยิน การไดฟง นั่นก็
คือ รจู กั ปด หู ถาเราตอ งการจะสรางมนษุ ยส มั พนั ธก ับผอู ืน่ เราจะตองพยายามควบคุมหูของเราใหไดว า อะไรควรฟง
หรอื ไมควร อะไรควรไดยินหรอื ไมค วรไดย นิ ถึงแมว าเราไดฟ งไดยนิ แลว เราจะตองรูจักควบคมุ ตัวเราเองใหไดวามี
อะไรบางทค่ี วรเก็บเอาไปคิดหรอื ไมควรเกบ็ เอาไปคดิ ส่งิ ใดควรเชอ่ื หรือสงิ่ ใดไมค วรเชอ่ื ถาเราไปเชื่อทุกสิ่งทุกอยาง
ท่ีเราไดย นิ ไดฟง มาหมดเกย่ี วกบั บคุ คลคนหนงึ่ ทเี รารูจกั แนนอนเหลอื เกนิ วา สิ่งที่เราไดยนิ ไดฟ งมาน้ันอาจจะไมใช
ขอเท็จจรงิ เกย่ี วกับบคุ คลผนู ั้นก็เปน ไปได การที่เราไดรบั รถู ึงขอเสยี หายของบคุ คลอื่นๆ จะทำใหเ รามีความรูสึกทไ่ี ม
ดตี อ บคุ คลน้นั ซง่ึ ยอ มจะเปนอปุ สรรคในการเสรมิ สรางมนษุ ยสมั พันธระหวางเราและเขา
ลงิ ตวั ท่ี 2: ปด ตา
สัญลักษณของการที่ลิงเอามอื ปด ตา หมายถงึ การควบคุมการมอง คือรูวา สิ่งใดควรมองส่ิงใดไม
ควรมอง คนเรานัน้ มีนิสยั ไมชอบใหใครมาสอดรูสอดเหน็ ในเรอื่ งบางอยา งของตน ถา เขาไมอยากใหเรามองหรือเหน็
แลวเราพยายามซอกแซกมองหรือเห็นจนได ซึ่งถาเขาทราบวาเราเห็นแลว เขายอมจะตองไมพอใจและโกรธเปน
อยา งยง่ิ ถา เปนตัวเราเองเราคงไมชอบใหใครมาสอดรสู อดเห็นในเรอ่ื งทเี่ ราไมอ ยากใหคนอน่ื รูเ ปนแน
ลงิ ตวั ที่ 3: ปดปาก
สัญลกั ษณข องการที่ลงิ เอามือปด ปาก หมายถึง การควบคมุ การพูดนั้นคอื รูวาสิ่งใดที่ควรพูดหรือ
สง่ิ ใดไมค วรพูด
2.6 ทฤษฎีความสมดุลของไฮเดอร
ไฮเดอร ไดใหห ลักการเก่ียวกบั การสรา งมนุษยสัมพันธไววา ถาบคุ คล 2 คน มีทศั นคตติ อ สงิ่ ใดส่ิงหน่ึง
เหมอื นกนั ก็มีโอกาสที่จะมคี วามสัมพันธทด่ี ตี อ กัน
6
สมมติวา เราชอบพรรคการเมืองพรรคหน่งึ และเพอ่ื นคนหน่ึงก็ชอบพรรคน้นั ดวย โอกาสท่จี ะคุยในทาง
เดียวกันก็มีมากขึ้น แตในทางตรงกันขาม ถาเราชอบแตเขาไมชอบ คุยกันไปก็มีโอกาสขัดแยงกันไดในที่สุด ใน
ขณะเดยี วกนั ถาเรากับผูอนื่ ไมชอบในเร่ืองเดยี วกนั โอกาสทจ่ี ะผูกมติ รกม็ มี ากข้นึ
จากทฤษฎขี องไฮเดอรน ้ัน เราจะพบวามผี ปู ฏบิ ัตกิ ันโดยทวั่ ไป เชน บางคนรูว าคูร ักชอบหรือไมช อบสง่ิ
ใดก็จะทำตัวใหช อบหรือไมช อบส่ิงนัน้ ไปดว ย หรือลกู นอ งบางคนท่ชี อบประจบเจานายกใ็ ชหลกั นเ้ี ชนเดียวกัน น่ัน
คือเจานายชอบสงิ่ ใดกท็ ำตัวใหช อบส่งิ นั้นไปดวย
จากแนวคิดและทฤษฎีเกี่ยวกับมนุษยสัมพันธที่กลาวมาขางตน สามารถสรุปไดวามนุษยสัมพันธน้ัน
สามารถปรับใชไ ดอยางกวา งขวาง เปนกระบวนการทบ่ี ุคคลตดิ ตอ เก่ียวขอ งกนั บนพน้ื ฐานของความเขาใจกัน การ
ใหเ กียรตกิ ัน ใหการยอมรบั นบั ถือ อันสง ผลถงึ ความพอใจรกั ใคร และความรว มมอื กนั ทำงาน เพื่อบรรลุเปาหมาย
ทง้ั ในระดบั ความสมั พันธสว นบุคคล กลมุ และองคก ร
3. องคประกอบสำคญั ของมนุษยสัมพันธ
1. เขา ใจตนเอง : ทุกคนตองรูจกั ตวั เราเองใหม ากท่ีสุด รวู า อะไรคอื จดุ ออ น จุดแข็ง ควรจะปรบั แกจดุ ออน
อยางไรใหดีขนึ้ ควรจะใชจ ดุ แข็งของตนใหเ ปน ประโยชนอ ยางไร ขอดี ขอเสีย ของตนเองคอื อะไร อะไรท่ีจะทำให
การทำงานไมเกดิ ปญหา อะไรที่เราโดดเดน ทจี่ ะชว ยเพ่มิ ความสำเรจ็ ของงานไดด ี เมือ่ เรารูจ ักตนเองดีอยา งถองแท
แลว เรากจ็ ะสามารถประเมนิ สถานการณตางๆ ไดอ ยางเหมาะสมวาอะไรควรหรอื ไมควรทำ อะไรท่ีเกดิ ประโยชน
อะไรทท่ี ำแลว จะสรางผลกระทบ เปน ตน
2. เขา ใจผูอ ื่น : เมอื่ เรารจู กั ตนเองอยางดีแลวเราก็ควรที่จะเรียนรกู ารรจู กั ผอู ่ืนดว ยเชนกัน การเรยี นรูน้ียัง
หมายถงึ การใสใ จ ใหความสำคัญระหวา งกนั รวมไปถึงการเคารพซงึ่ กนั และกันดวย การรูจกั ความสามารถ จุดออน
จุดแขง็ ของผูอ่นื ทำใหเราสามารถปรบั ตวั ในการทำงานรว มกันไดด ี หรือชวยสนบั สนุนเก้อื กลู กนั ได ชว ยอดุ ชองโหว
ใหแกก นั ตลอดจนรูข อ บกพรองทน่ี ำไปสูการชวยกันแกปญ หาไดด ี เปน ตน
3. ยอมรับความแตกตางระหวางบคุ คล : เมื่อรูเขารูเราแลว กค็ วรทจี่ ะเรียนรคู วามแตกตา งระหวางบุคคล
ไมมีใครในโลกน้ีที่เหมือนกัน ทุกคนยอมมีความคิดเปนของตัวเอง แตทุกคนก็ตองเรียนรูทจ่ี ะฟง ความคิดเห็นของ
ผูอื่น และยอมรับในความแตกตางระหวางกัน การยอมรับความแตกตางไมใชการที่จะตองปรับความคิดให
เหมอื นกันหรือไปในทิศทางเดียวกันเสยี หมด การเห็นตางน้นั ไมใชส งิ่ ผดิ แตก ารยอมรบั ฟง จะทำใหเ ราสามารถเห็น
ขอมูลไดรอบดานขึ้น วิเคราะหไดหลายมิติขึ้น และอาจไดหนทางการแกปญหาที่ดที ี่สุดก็ได แลวก็ตองเขาใจวา
ความแตกตางไมใชการแบงพวก แบงฝกแบงฝาย แตเ ปนการแสดงความคิดเห็นทีม่ ีเหตุผลคนละรูปแบบ เหน็ ตางได
7
แตก็ตองยอมรับความเห็นตางระหวางกัน และทายท่ีสุดตองยอมรับขอสรุปสุดทายรวมกันใหไ ด เพื่อท่ีจะดำเนิน
รว มกนั ในทศิ ทางเดยี วกัน
4. หลักการสรางมนุษยสัมพนั ธ
1. บคุ คลยอ มมีความแตกตางกนั :บคุ คลโดยท่วั ไปน้นั ถาพจิ ารณาอยางผวิ เผินแลวจะเหน็ วาเหมือนๆกัน
แตแทจริงแลวบคุ คลแตละคนมีลักษณะพเิ ศษเฉพาะตัว (Uniqueness) แตละคนยอมแตกตางไปจากบุคคลอ่นื
ไมวา จะเปนทางดานสงิ่ แวดลอ ม พันธกุ รรม สติปญญา อารมณ เจตคติ คานยิ ม อดุ มคติ วัฒนธรรม ความคดิ ความ
เชื่อ นสิ ยั ใจคอ วินยั จรรยา การศึกษาทมี่ มี าตลอดชีวิต หรอื กระบวนการเรียนรทู างสังคม
2. การพิจารณาศกึ ษาบุคคลตอ งดทู ัง้ หมดในฐานะท่ีบคุ คลนน้ั เปน บุคคลคนหนึ่ง :ในการสรางความสัมพันธ
กับบุคคลหนึ่งบคุ คลใดนัน้ เราตองพึงระลึกเสมอวา เราไดเขามามีความสัมพนั ธเกี่ยวของกับบุคคลน้ันท้ังคน เรา
มิไดเลือกตดิ ตอสมั พนั ธก บั เรื่องหนง่ึ เร่ืองใด
3. พฤตกิ รรมของบคุ คลแตล ะคนตอ งมีสาเหตุ : บุคคลอาจไดร ับการจงู ใจเหตุนเ้ี ราจงึ จำเปนตองเรียนรถู งึ
สาเหตุของพฤติกรรม อนั ไดแ กเ รื่องความตอ งการทง้ั ทางรางกายและจติ ใจของบคุ คล การทีบ่ ุคคลจะไดรับการจูงใจ
ใหทำงานเขาจะตองสรางพฤติกรรมขึ้นเพื่อตอบสนองความตองการของเขาดวยความคิดของเขาเอง มิใชสราง
พฤติกรรมตามความคดิ ของผูอ ืน่
4. บุคคลทุกคนมีศกั ด์ิศรีของความเปน มนุษยเสมอกัน : เปนเร่ืองทเ่ี กีย่ วของกบั ทางปรชั ญามากกวาเรื่อง
ทางวิทยาศาสตร มนุษยนับเปนสัตวประเสริฐที่มคี วามคิด มีสมอง มีความรูผิดชอบชั่วดี มีวัฒนธรรม มีสามญั
สำนกึ เปนสง่ิ ที่อยูเหนือสรรพสัตวท ้ังหลายดังน้นั การติดตอสมั พันธกบั มนุษยดว ยกนั จงึ ตองปฏบิ ัติตอ กนั ดว ยความ
เคารพ และตระหนกั ในศกั ดิ์ศรขี องความเปนมนุษยข องเขา ไมว าเขาจะเปน ใคร มีสถานภาพหรือฐานะอยางไร
เขาก็เปน มนษุ ยเหมือนกับเรา
5. มนุษยทกุ คนมีแรงจูงใจ : ตอ งจงู ใจผูอืน่ ใหมเี จตคติตรงกัน มีจดุ หมายรวมกนั เพ่อื จุดประสงค
ในการทำงานรว มกนั อยา งมีประสทิ ธภิ าพ ตลอดจนมีการจงู ใจตนเองใหม รี ะเบียบและความรบั ผดิ ชอบเร่อื งตางๆ
6. บุคคลตองการทีจ่ ะติดตอ ส่อื สาร : ไดแ ก การศกึ ษาวธิ ีการติดตอสอ่ื สารเพ่ือทำใหเกดิ ความสมั พนั ธอ นั ดี
ในกลุม ใหก ลุมไดมคี วามเหน็ สอดคลองกัน และมีความเขาในตรงกันการส่อื สารเปน สิ่งสำคญั ท่สี ดุ ในองคกร
7. บุคคลมีความรับผิดชอบ : พื้นฐานความรับผิดชอบในงานองคกรก็คือ การทำใหงานสำเร็จโดยความ
พยายามรวมกนั ของผรู ว มงาน
8. บคุ คลตอ งการเอาใจเขามาใสใ จเรา : คอื ความสามารถทีจ่ ะทำตวั ของเขาใหรสู ึกเหมือนอยใู นสภาพของ
ผูอ นื่ และรสู ึกเหน็ ใจตอ ทัศนะการจงู ใจของคน การขาดการเอาใจเขามาใสใจเราเปน สาเหตุแรกของการขัดแยงใน
8
องคก ร การเอาใจเขามาใสใจเราเปน คณุ สมบัติสำคัญของผูไกลเกล่ียความแตกราวของการขดั แยงกันทางแรงงาน
การรูจกั เอาใจเขามาใสใจเรา ตองศึกษาความแตกตางของแตละบุคคลและตระหนักถึงปญหาของแตล ะคนซึ่งไม
เหมือนกนั
9. บุคคลตองการผลประโยชนซึ่งกันและกัน : หมายถึง ผลประโยชนของคนที่ทำงานในองคกร กับ
ผลประโยชนข ององคกรนัน้ ๆ ซ่งึ การทค่ี นจะเขาไปทำงานในองคก รใดหรือการที่องคก รใดจะรบั คนเขาไปทำงานนนั้
ก็ขึน้ อยกู บั ความรสู ึกหรอื ความเชือ่ วาตนจะไดป ระโยชนจ ากอีกฝา ยหนงึ่
10. บุคคลตอ งการพัฒนาศกั ยภาพของตนใหถ ึงขดี สุด : ไดแ ก การศึกษาพฒั นาตนเองตามศกั ยภาพใหดีที่สุด
ทัง้ ทางรา งกาย จติ ใจ และบคุ ลิกภาพ เพอ่ื ใหต นเปนสมาชิกทมี่ ีประสิทธิภาพของสงั คมและเปนประโยชนตอผูอ่ืน
และสังคมโดยสวนรวม รวมท้ังการดำรงชวี ติ อยา งสันติสุขของตนเอง
5. คุณลักษณะของบุคคลที่มมี นุษยสัมพันธที่ดี
(Attribute of an individual with good Human relations)
การอยใู นองคกรทเ่ี ปน ท่ีรวมของบุคลากรเปนจำนวนมาก มคี วามแตกตา งในเร่อื งบคุ ลิกภายนอกและ
ภายใน อาจเปนสาเหตุทำใหเกิดความขัดแยง เพราะสมาชิกทุกคนมองตางมุมกัน มีวิสัยทัศนไมเหมือนกัน การ
สรางบรรยากาศของมนุษยสัมพันธที่ดี จะเปนสายใยที่พาทุกคนมาสูเสนทางของไมตรีจิต ความผูกพัน ความ
จงรกั ภักดี และรว มมอื รว มใจกนั
ผทู ม่ี ีมนุษยสมั พันธที่ดคี วรมีคณุ ลักษณะดังน้ี (มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร, ม.ป.ป)
5.1 มที า ทางทดี ี (Handsome) เชน การเขา คน กรยิ ามารยาทเรียบรอย พดู คุยสนกุ สนาน ทำใหผู
คบหาดวยกม็ คี วามสบายใจ
5.2 มีบุคลิกภาพดี (Personality) หมายถึง รูปราง หนาตา การแตงตัว การเคลื่อนไหว กริยา
ทา ทาง
5.3 มคี วามเปน เพอื่ น (Friendliness) คอื เปนกันเองกับบุคคลอื่นๆ
5.4 มีความออ นนอ ม (Modesty) รวมท้ังกริยา มารยาทสภุ าพ พูดจาออนนอมถอ มตน
5.5 มีนำ้ ใจชว ยเหลอื (Helpful) คือ เต็มใจชวยเหลอื ผอู น่ื โดยทั้งกำลงั กาย กำลังความคิด เปนตน
5.6 ใหความรวมมอื (Cooperation) คอื สามารถใหการชวยเหลือในการทำงานรว มกับผอู นื่
5.7 มีความกรุณา (Kindness) คือ มนี ้ำใจโอบออมอารแี กผ ูไดรบั ความทุกขย าก
5.8 สรา งประโยชน (Contribution) ใหค วามชวยเหลือกิจการแกค นโดยทว่ั ไป โดยมหิ วังประโยชน
ใดๆ
9
5.9 การสรางสรรค (Constructive) หมายถึง ความคดิ และการกระทำทสี่ รา งสรรค ไมใ ชเปนคนท่ี
คอยคดิ
5.10 มอี ารมณด ี (Good Emotion) คือ มกี ารควบคมุ และใหอารมณไดอ ยางเหมาะสม
5.11 มีความกระตอื รอื รน (Enthusiasm) คือ ความมีชวี ิตจติ ใจไมเชอ่ื งชา
5.12 มคี วามรับผิดชอบ (Responsibility) ตอการทำงาน คำพูด คำมั่นสัญญา รกั ษาเวลา มีความ
ซอื่ ตรง เปนตน
5.13 มีความอดทน (Patient) คือ อดทนตอความเหน็ดเหนือ่ ย ความยากลำบาก อดทนตอกริยา
ทาทางคำพูดที่ไมส บอารมณ เปนตน
5.14 มีความขยนั (Diligent) คือ ขยันตอ การทำงาน ภาระหนา ท่ี ความรบั ผดิ ชอบ ไมเ ปน คนเกียจ
ครา น
5.15 มีความพยายาม (Attempt) คอื ความพยามพากเพียรท่ีจะฝก ฝนตนใหมีคณุ สมบตั ิทางมนุษย
สัมพันธ พยายามปรับปรุงตนเองอยูเสมอ พยายามแกไ ขปญหา อปุ สรรคตางๆ อนั จะเปนหนทางนำไปสูการสราง
มนุษยสมั พนั ธกับคนอ่ืนๆได
5.16 มีปฏิภาณ (Intelligence) หมายถึง การมีไหวพริบในการสรางบรรยากาศความสัมพันธกับ
ผูอ ื่น การพูดคุย การเสนอความคิดเหน็ เปน ตน
จากคุณลักษณะของบุคคลที่มีมนุษยสัมพันธที่ดีดังที่กลาวมาขางตน สามารถสรุปไดวา คนที่จะมี
มนษุ ยสมั พนั ธก ับผอู ืน่ ไดน ้ันจะตอ งมกี ารกระทำตัวท่ีดเี ปนหลกั จะตองเปนคนท่เี ขา หาผอู ่นื มคี วามเปนมิตร ยอม
เสยี สละประโยชนส ว นตนเพ่ือประโยชนส วนรว มเพอ่ื สรา งสงบความสขุ ใหเ กดิ ขนึ้ แกทง้ั สองฝา ยน้นั เอง
6. มนษุ ยสัมพันธในการทำงาน
การสรางมนุษยสัมพันธกับเพื่อนรวมงานทุกฝายเปนสิ่งจำเปนสำหรับผูบริหาร เพราะเปนการจูงใจให
คนทำงานรวมกันเพื่อใหงานดำเนินไปดวยดีและบังเกิดผลสำเร็จ ทำใหทุกคนมีความสุขความสบายที่จะทำงาน
ดวยกัน กอนที่จะกลาวถึงเทคนิคการสรางมนุษยสัมพันธกับผูรวมงาน ควรจะไดทำความเขาใจประเภทของ
ผรู วมงานเสียกอน ดังนี้
6.1 ประเภทของผูร วมงาน
ในการบริหารงานทกุ หนวยงาน ไมวา จะเปนกระทรวง ทบวง กรม องคกร หรอื รัฐวสิ าหกิจตลอดจนบรษิ ทั เอกชน
ซึ่งเรียกรวมๆวา “องคกร” หรือ “หนวยงาน” ตั้งแตระดับสูงสดุ จนถงึ ระดับต่ำสดุ ระดับสูงสุดกจ็ ดั เปนผูบริหาร
หรือ ผูอำนวยการ ซึ่งเปนฝายกำหนดนโยบายหรืออวางแผน เพื่อใหงานดำเนินไปสูจุดมุงหมายที่ตั้งไว สวน
10
ผูบริหารระดับลองลงไปก็จะเปนผูคอยควบคุมดูแลผูปฏิบัติงานหรือคนงานในหนวยงานที่ตนรับผิดชอบให
ปฏิบัติงานใหสำเร็จลุลวงตามเปาหมายหรือนโยบายที่วางไว และผูปฏิบัติงานหรือคนงานก็จะทำงานที่ไดรับ
มอบหมายใหเสร็จสน้ิ ตามกำหนด บุคคลเหลา น้ีในองคกรถือวา เปนผรู ว มงานกนั แมว าบางคนอาจจะทำหนาท่ีเปน
หัวหนาหรือผูบังคับบัญชา บางคนจะทำหนาท่ีเปนลูกนองหรือผูใตบังคับบัญชา ก็เปนเพียงบทบาทหนาที่ที่ถกู
กำหนดขึ้นตามกฎ ระเบียบหรือโครงสรางขององคกร แตทุกฝายมีความสำคัญไมยิ่งหยอนกวากัน บุคลากรใน
หนว ยงานหรอื องคกร จะมอี ยู 3 ประเภท คอื (วนิ ิจ เกตขำ, 2535: 64)
6.1.1 ผูบังคับบัญชา หมายถึง หัวหนาหรือผูบริหารทุกระดับตั้งแตระดับสูงสุดของหนวยงาน
จนถึงผูบริหารระดบั ลางสุดองหนว ยงาน ผบู ังคบั บญั ชาจะมลี กู นอ งหรอื มผี ใู ตบ งั คบั บญั ชาทตี่ อ งดแู ลรับผดิ ชอบ
6.1.2. ผูใตบังคับบัญชา หมายถึง ผูที่อยูภายใตการดูแลบังคับบัญชาของหัวหนาหรือผูบริหาร
สวนใหญจะเปนผูนอยหรือผูปฏิบัติงานหรือเปนคนงานนั่นเอง อยางไรก็ตามผูใตบังคับบัญชาบางคนอาจจะเปน
ผูบังคบั บัญชาดวยก็ได ถาบุคคลผูนั้นเปนผูบริหารระดับกลาง ก็จะมีทั้งผูบริหารระดับสงู เปน ผูบังคับบัญชา และ
ขณะเดียวกันกม็ ลี กู นอ งที่จะตอ งควบคุมดูแลอกี ดวย
6.1.3 เพื่อนรวมงาน หมายถึง บคุ คลที่ทำงานในระดบั เดียวกัน มีฐานะตำแหนง หรือหนาที่การ
งานอยางเดียวกัน สำหรับในองคก รหรือหนวยงานท่ัวไป หมายถึง เจาหนา ที่ผูปฏิบัตงิ านหรือคนงานที่ทำงานใน
แผนกเดยี วกันและทำงานเหมือนกนั นั่นเอง
จากที่ไดกลาวมาขางตน สามารถสรุปไดวา ในการทำงานนั้น ผูบริหารหนวยงานหรือผูนำองคกร
จะตองรูเทคนิควิธีในการสรางความสัมพันธกับผูรวมงานทุกคนทุกระดับ ตั้งแตผูบังคับบัญชาระดับสูง
ผูใตบังคบั บัญชาและเพ่อื นรวมงานโดยอาศัยการสรา งความสัมพันธเปนรายบคุ คลหรอื เปนกลมุ กเ็ ปนได
7. การสรางมนุษยสมั พนั ธร ะหวา งผูบ งั คบั บญั ชากับผูใ ตบ ังคับบญั ชา
ในฐานะท่เี ปนผบู ังคบั บญั ชา การมมี นุษยสมั พันธกบั ผใู ตบงั คบั บญั ชาเปน เร่ืองสำคัญ เพราะทำใหไมตอง
ทำงานคนเดียวอยางโดดเดี่ยว แตจะไดผูรวมงานที่ดีมีความรักและผูกพันกับงาน มีความตองการที่จะชวย
ดำเนินงานใหไปสูจดุ หมายปลายทาง ผลพลอยไดท ี่สำคญั ก็คอื ทำใหเ กิดความสามัคคขี ้ึนในหมูคณะและไดรับการ
ยอมรบั นบั ถือจากผูใ ตบงั คบั บัญชาอีกดว ย
เกรย ดัสเลอร (Gray Dessler, 1983 : 50-51 อางถึงใน วินิจ เกตุขำ, 2535: 64-66) กลาวถึงการ
สรางมนุษยสัมพนั ธโ ดยอาศยั “การสรา งวินยั ” (Disciplines) ในตนเองใหเกดิ ขนึ้ แกผูใตบังคับบญั ชา การสรา งวนิ ยั
ในตนเองนเี้ ปน การชว ยใหผ ูใตบ ังคบั บญั ชาประพฤติปฏบิ ตั ไิ ดถกู ตองโดยยดึ กฎระเบยี บตางๆ ผูบงั คบั บญั ชาไมเปน
11
บุคคลทคี่ อยจบั ผิด แตควรเปน บคุ คลทคี่ อยดแู ลชกั จูงใหผ ใู ตบ งั คบั บญั ชากระทำใหถ กู ตองเทา น้ัน Dessler กลาววา
วธิ ีการสรางมนุษยสมั พนั ธแ บบนี้เปนเรอ่ื งละเอยี ดออน ดังนน้ั ผูบงั คบั บัญชาจึงควรมีหลกั ดังน้ี
1. ยึดหลกั ความจริง (Get the Facts) การกระทำใดๆของผูบ งั คบั บัญชาจะตองอยบู นรากฐานของ
ความจริงหรอื ระเบียบกฎเกณฑ การตัดสินใดๆ ไมควรอาศัยการไดย ินไดฟ ง มาหรอื จากความรูส ึกของตนเองเปน
หลัก เพราะจะทำใหเกดิ ความผดิ พลาดหรอื เสียหายได
2. อยากระทำการใดๆในเวลาโกรธ (Do not Act While Angry) บุคคลทั่วไปยอมมีความโลภ
โกรธ หลง หรอื ไมพอใจข้นึ ได ควรระงับความโกรธกอ นท่จี ะคิดทำอะไรลงไปหรอื ตัดสินใจอะไรลงไป โดยเฉพาะใน
เรอื่ งทเ่ี กย่ี วของกับผใู ตบ งั คับบญั ชา
3. อยาบั่นทอนศักดิ์ศรีของความเปนมนุษยของผูใตบังคับบัญชา (Do not Rob Your
Subordinate of His or Her Dignity) ทุกคนตองการใหบุคคลอื่นยอมรับวาตนเองมีความสำคัญ จึงควร
หลีกเลี่ยงการบั่นทอนศักดิ์ศรีของความเปน มนุษย ไมควรวากลาวผูใตบังคับบญั ชาตอหนาคนอื่น ควรจะเรียกไป
พูดคุยเปน สว นตัว สิง่ ทีว่ ากลา วควรเปน เรอ่ื งของการกระทำมากกวา ตัวบุคคล ไมควรตัดสินหรือสรุปอะไรลงไปจาก
การกระทำของบคุ คลเพียงคร้ังสองครง้ั
4. ตองเปนผูพสิ ูจนความจริง (The Burden of Proof is on you) ในกรณีทีผ่ ูใตบังคับบัญชามี
ปญหา ผูบังคับบญั ชาจะตอ งช้ีแจงระเบียบหรือกฎเกณฑต างๆใหเขาใจวา ไดมีการฝาฝน กฎระเบียบขึน้ แลว ควร
จะตอ งไดรบั โทษสถานใด อยา งไร แตท ้ังนตี้ องมีพยานหลักฐานอา งอิงทีเ่ ช่ือถือได
5. ควรมกี ารตกั เตือนลว งหนา (Provide Adequate Warning) การเกดิ ปญ หาใดๆกต็ าม ควรจะ
มีการตักเตือนดวยวาจาหรือลายลักษณอักษรเสียกอน กอนที่จะมีการตัดสินใจ เพราะเมื่อมีการอุทธรณไปยัง
ผูบงั คับบญั ชาระดับสงู จะไดอางอิงไดวา ไดม กี ารตักเตือนมากอ นทจ่ี ะไดตัดสินใจลงไป จะไดไมม กี ารถกเถียงหรือมี
ขอขัดแยง กนั ในภายหลัง
6. อยาลงโทษรุนแรง (Do not Make the Punishment too Severe) ถาจำเปนตองมีการ
ลงโทษใดๆ แกผูใตบังคับบัญชาจะตองไมมีความรุนแรงเกินไป ควรตั้งอยูบนหลักเหตุผล มิฉะนั้นจะทำให
ผใู ตบ งั คับบัญชามองวา ไมยุติธรรมหรือถูกกลน่ั แกลง ฉะนน้ั การลงโทษควรจะเปน ลักษณะการกระตุน เตอื น และ
มุงที่ความเขาใจเหตุเขาใจผลของผูถูกลงทาเทานั้น เพราะอาจจะถูกอุทธรณหรือรองเรียนกลับ จะทำให
ผูบ ังคบั บญั ชาเองลำบาก
7. ควรใชวินัยอยางเสมอภาค (Make Sure the Disciplines Equitable) ไมมีใครตองการ
ความอยุตธิ รรม โดยเฉพาะการลงโทษหรือการใชกฎเกณฑท ีไ่ มคงเสน คงวา หรือมกี ารเลือกทร่ี กั มกั ที่ชงั หรอื ความ
12
ไมเสมอภาคใดๆ จะทำใหเกิดความรูสึกไมพอใจและไมยินยอม ฉะนั้น ควรจะใชวินัยหรือการลงโทษแกทุกคน
เหมอื นๆกนั และไมล ำเอียง
8. พยายามมองปญหาหลายแงหลายมุม (Get the Other Side of the Story) การสืบหา
ขอ เท็จจริงของผบู งั คับบัญชาเปน เรอื่ งจำเปน จะตอ งทำก็จรงิ แตถ าผูใตบ ังคบั บญั ชาอธิบายสาเหตุของปญหา ก็จะ
เปนการดีตอผูบังคับบัญชาเอง เพราะถารูเรือ่ งตางๆเพราะถารูเรื่องตางๆ อยางกระจางแจงก็จะทำใหเรื่องรา ย
กลายเปนเรือ่ งดีหรอื บรรเทาเบาบางลงได เพราะส่งิ ทีผ่ ใู ตบ งั คับบัญชากระทำลงไปอาจเปน เพราะรเู ทา ไมถึงการณ
หรอื ไมไดต ั้งใจกเ็ ปน ได
9. อยา ถอยถา เปนฝา ยถูก (Do not Back down When you are Right) ถา ผบู ังคบั บัญชาแนใจ
วามีการกระทำผิดกฎเกณฑ ไดมีการตักเตือนกอนแลว และตัดสินวา จะไมม ีการลงโทษที่รุนแรง ก็ควรตัดสินใจ
กระทำลงไปและไมค วรใจออน เพราะบางคร้งั การใจออนไมไดถ ูกมองวา เปนเร่อื งของคณุ ธรรม แตผ ูใตบ งั คบั บัญชา
คนอื่นๆจะรูส ึกวา กฎเกณฑไมมีความหมาย หรือรูสึกวาผูบังคับบัญชาออนแอ ไมคงเสนคงวา ฉะนั้นไมควรถอย
หรือใจออนถาเปน การกระทำทถ่ี ูกตองแลว
10. อย า ป ล อยใ ห วิ นั ยก ลายเ ป นเ รื ่ องส วน ต ัว ( Do not Let Discipline Become
Personal) ผูบังคับบัญชาตองระมัดระวังอยาใหผูใตบังคับบัญชาขาดความเชื่อมั่น ยิ่งถามีเรื่องสวนตัวเขาไป
เกย่ี วขอ งดวยแลว จะเปน การยากตอการใชวนิ ยั ในการบรหิ ารงาน ดงั น้ัน การกระทำใดๆ ของผบู ังคบั บญั ชาจึงควร
มีความบรสิ ทุ ธใ์ิ จ ไมค วรเอาเรอื่ งสวนตัวหรือครอบครัวเขาไปเก่ียวขอ งเปนอนั ขาด
จากหลกั การสรา งมนษุ ยสัมพนั ธดงั กลาว จะเหน็ ไดว า Dessler เนน ทก่ี ารใชวินัยกับผูใตบังคับบัญชา
เปนการใหผูใตบ ังคับบัญชาปฏิบัตติ ามกฎระเบียบตางๆ ใหมากที่สุด เพื่อหลีกเลี่ยงการขดั แยงหรือการปะทะกนั
ผบู ังคบั บญั ชาเปนเพียงผคู อยชว ยใหผใู ตบ งั คบั บญั ชาประพฤติปฏิบัตติ ามกฎเกณฑใ หม ากท่ีสดุ แลวปญ หาตา งๆ จะ
ลดนอ ยลง
สำหรับหลักการสรา งมนุษยสัมพันธกับผูใตบังคับบัญชาที่เปนที่ยอมรับกันมากในหมูนักบรหิ ารของ
ไทย คือ เทคนิคการสรางมนุษยสัมพันธกับผูใตบังคับบัญชาของ ชะลอ ธรรมศิริ ซึ่งไดใหแนวคิดไวดังนี้ (ชลอ
ธรรมศริ ิ, 2530:520-523 อา งถงึ ใน วินจิ เกตขุ ำ, 2535: 66-67)
1. รูจ กั ควบคุมอารมณของตนเอง การตัดสินวินิจฉยั ทเี่ ก่ียวของกับงานหรอื บคุ คล จะตองตั้งอยูบน
หลักเหตุผล ไมควรใชอารมณ เพราะจะทำใหเสียหายได ผูบังคับบัญชาที่ดีจึงควรควบคุมอารมณของตนใหได
อารมณท ค่ี วรควบคมุ ไดแ ก ความโกรธ ความโมโหฉนุ เฉียว ความหลงตนเองวาเกงกวาคนอน่ื ความหลงในอำนาจ
ยศศักดิ์ ความมีอคติ เลือกที่รักมักที่ชัง และความอยุติธรรม ซึ่งอารมณเหลานี้จะทำใหการงานเสียหาย
13
สมั พนั ธภาพระหวา งตนเองกับผูใ ตบ งั คับบญั ชาจะลดลง เกดิ ชอ งวา ง ไมมใี ครกลาเขาใกล ไมมีใครกลาพูดความจรงิ
เปน ผลเสียตอ องคกรโดยสวนรวม
2. รูวิธีสงเสริมกำลังใจ ผูใตบังคบั บัญชาทุกคนตองการกำลังใจในการปฏิบัตงิ าน ตองการการรับรู
และยกยอ งจากผบู ังคบั บัญชา ดังนัน้ จึงตอ งมกี ารสง เสริมกำลังใจหลายวธิ ี ไดแก รูจักใจเขาใจเรา ความเห็นอกเหน็
ใจ แสดงความเชอื่ ม่ันไววางใจผใู ตบังคับบญั ชา เอาใจใสค วามยากลำบาก และรบั รปู ญ หาในการทำงาน ตลอดจนมี
ความจรงิ ใจไมเสแสรง หรอื หลอกลอไวใ ชง าน
3. รูจักใหร างวัล การยกยอ งชมเชย การตอบแทนน้ำใจผใู ตบงั คับบัญชาเปน ส่งิ จำเปน บางครั้งอาจ
เปนสิ่งของเล็กๆ นอยๆ การบำเหน็จความดีความชอบเปนเงินเดือน หรือคาตอบแทนประจำปที่ไดทำความดี
ขณะเดียวกนั ก็หลีกเลีย่ งการขเู ขญ็ จูจ้ี ขีบ้ น ซึ่งจะเปน การบน่ั ทอนความรสู กึ ทด่ี ีของผูใตบงั คบั บัญชา
4. ชี้แจงความเคลื่อนไหวของงานใหทราบ การใหผูใตบังคับบัญชาทราบนโยบาย เปาหมาย
แผนงาน โครงการหรือกิจกรรม เปนสิ่งสำคัญ เพราะทุกคนจะไดทราบความเคลื่อนไหว และใหความรวมมือ
เสมือนลงเรือลำเดยี วกนั ทกุ คนจะตอ งรูทิศทางวาเรือกำลังแลนไปในทิศทางใด ถึงจดุ หมายปลายทางเมื่อไหร เม่ือ
ทุกคนรูก็จะไดรว มมอื ชว ยเหลอื แกป ญหาและมีความรูสกึ เปนเจาของ ไมใ ชเรือ่ งของเจานาย หรอื หัวหนาเพียงคน
เดียว
5. รักษาผลประโยชนของผูใตบังคับบัญชา สิทธิประโยชนตางๆ โดยชอบธรรม ผูใตบังคับบัญชา
ยอมสนใจ และรูสึกยินดีเมอื่ ผูบังคับบัญชารกั ษาผลประโยชนแกตนเอง ชวยเปนธุระในเรื่องผลประโยชนใหกบั
ลูกนอง มีเรื่องเดือดรอนก็ดูแลเอาใจใส รับฟงทั้งในเรื่องการงานและเรื่องสวนตัว ที่สำคัญก็คือ ไมควรเอา
ผลประโยชนข องผใู ตบ ังคบั บญั ชามาเปนของตน
จากทไ่ี ดก ลาวมาขางตน สามารถสรปุ ไดวาผบู งั คับบัญชาจะตอ งปฏิบตั กิ ับผูใตบ งั คบั บญั ชาโดยการเอา
ใจใสในทุกขสุขและความสะดวกสบายของผูใตบังคบั บญั ชา พรอมทั้งปรับปรุงสภาพของการทำงานใหดี มีความ
จรงิ ใจและใหความยุติธรรมแกผ ูใตบ งั คับบัญชาทุกคน และปฏบิ ัตติ อ ผูใตบ งั คบั บญั ชาดวยความเสมอภาค อยาใช
อารมณในการแกปญหา พยายามควบคุมอารมณไปในทางสรางสรรคใ หเกิดประโยชนตอองคกรมากที่สุด ทำตน
เปนคนใจกวาง ไมเ อารัดเอาเปรยี บใคร และโอบออมอารีตอผใู ตบังคับบัญชาเสมอตน เสมอปลาย ย้ิมแยม แจม ใสให
ความเปนกันเองกับผูใตบังคับบัญชา ยกยองชมเชยผูใตบังคับบัญชาเมื่อเขาทำงานดีเพื่อเปนการสรางขวัญและ
กำลังใจในการทำงานใหม ีประสทิ ธิภาพดีย่งิ ข้ึน
14
8. การสรา งมนษุ ยสัมพันธร ะหวา งผใู ตบังคบั บญั ชากบั ผใู ตบ ังคับบญั ชา
ในบรรดาผูรวมงานทุกระดบั ดูเหมือนวาจะไมมีผูรว มงานระดับใดมีอิทธิพลตอการทำงานเทากับเพื่อน
รวมงาน เพราะนอกจากจะมีสวนชว ยผลักดันใหเกิดการรวมงานกนั เปนกลุมหรือเปนทีมแลว เพื่อนรวมงานยงั มี
อิทธิพลตอความผูกพันในเรื่องสวนตัวและการรวมกลุมกันในดานแรงงานที่ฝายผูบังคับบัญชาจะตอ งระมัดระวัง
อยา งยง่ิ อีกดวย
การสรางความสัมพันธระหวางผูใตบังคับบัญชากับผูใตบังคับบัญชาเปนการสรางสายใยในบุคคล
ระดบั เดยี วกัน ในทางตรงกันขามถาความสัมพันธร ะหวางผูใ ตบ งั คบั บญั ชากบั ผใู ตบงั คบั บญั ชาลดลง ก็จะเกิดการ
ขาดความรว มมอื ในการทำงาน งานขาดประสิทธิภาพ ทำใหองคกรหรอื หนวยงานไมประสบผลสำเร็จ สำหรบั การ
สรางมนุษยสัมพันธระหวางผูใตบังคับบัญชากับผูใตบังคับบัญชานั้น มีหนังสือที่ขายดีมากกวาแปดลานเลมของ
สหรัฐอเมริกาในชวงทศวรรษหนึง่ ซึ่งผูบ ริหารตลอดจนผูป ฏิบัติงานทั่วไปยังยึดเปนหลักในการทำงานจนกระทงั้
บัดนี้ นั้นคือ หนังสือ “How to Win Friends and Influence People” ของ Dale Carnegie ซึ่งไดนำหลัก
ความสัมพนั ธร ะหวางบคุ คลมาอธิบายวธิ กี ารเอาชนะใจเพ่อื นไว พอสรปุ ไดด งั น้ี (วนิ ิจ เกตขุ ำ, 2535: 69-71)
1.อยาวิพากษวิจารณเพื่อน (Do not Criticize) แมวาการวิพากษวิจารณจะเปนของดีและมี
ประโยชน เพราะจะทำใหคนถูกวิพากษวิจารณหาทางท่ีจะปองกันตนเองและพยายามพิสจู นตวั เองก็ตามแตก าร
วพิ ากษว ิจารณก ็เปนอันตรายเพราะจะทำลายศกั ดิศ์ รขี องบคุ คลโดยส้ินเชงิ เปนการทำลายความรสู กึ และทำใหเกดิ
การตอ ตาน ไมมใี ครยอมรบั วาตนเองทำผดิ การวิพากษว ิจารณห รือการปรักปรำคนผดิ ไมใชเ ปน ส่งิ ดี ฉะนั้นจึงควร
จะเขาใจเพือ่ นและพยายามเขาใจวา ทำไมเพื่อนจงึ ทำเชนน้เี พราะจะนำมาซ่งึ ความเห็นอกเหน็ ใจและความเมตตา
กรุณาในท่ีสดุ
2. ควรใหความสนใจในตัวเพื่อนอยางจริงใจ (Become Genuinely Interested in Other
People) โดยท่ัวไปแลวมนุษยจะสนใจตนเองมากกวาสิง่ อื่นใด ตั้งแตรปู รา งหนา ตาอาชีพ และความทกุ ขสขุ ของ
ตนเอง แตในการทำงานแลวแตม นุษย ควรจะใหความสนใจบุคคลอื่นดวย Carnegie เองไดก ลาววา “ถาทานสนใจ
ในตัวเพ่อื นจะใชเ วลาสรา งมิตรภาพเพยี งสองเดือน แตจะใชเ วลาถึงสองปจ ึงจะสรา งมิตรภาพได ถาทานปลอยให
เพื่อนสนใจเพียงฝายเดียว” นอกจากนี้ Alfred Adler นักจิตรวิทยาชื่อดงั ทีม่ ีความเชื่อในเร่ืองเอกัตบุคคล กลาว
“ถาบคุ คลใดไมสนใจในเพ่อื นฝงู ท่ปี ระสบความยงุ ยากในชีวติ หรอื กำลงั เดอื ดรอ น แสดงวา ความลม เหลวในหมูม วล
มนุษยกำลงั เกิดขึ้น” ดงั นน้ั ควรสนใจเพ่อื นรว มงานตัง้ แตการจำช่ือได จำวนั เกดิ เพอื่ นได ถามถงึ สุขภาพของภรรยา
เพอ่ื น และส่งิ สำคญั ๆในตวั เพ่ือนเพอ่ื เปน การแสดงวาเพอื่ นไดร ับความสนใจอยางแทจ ริง
3. จงยิ้มไวเสมอ (Smile) มีคำโบราณกลาวไววา “ถาคุณหัวเราะ โลกจะหัวเราะกับคณุ แตถาคุณ
รองไหค ณุ จะรองไหเ พยี งคนเดยี ว” น้ันกห็ มายความวา “ควรจะย้มิ ไวเสมอ” นั้นเอง นอกจากน้ี Carnegie ยังกลาว
15
วา “การแสดงออกสำคัญกวาคำพูด” มีผูจัดการฝายขายจำนวนมากพยายามอบรมพนักงานขายที่ขายของทาง
โทรศัพทใ หย ิม้ เวลาพูดทางโทรศพั ท แมว าคนทีพ่ ูดดวยจะมองไมเ ห็นกนั ก็ตาม แตการยิม้ หรือการพูดดวยความรา
เรงิ แจม ใสในขณะโทรศัพทก็เปนความรสู กึ ท่ีแสดงออกผา นคำพูดไดด อี ยา งไมน าเชื่อ
4. จำชื่อและหมั่นเรียกชื่อเพื่อนรวมงานเสมอ (Remember the Person’s Name and Use
It) การจำชื่อและเรียกช่ือคนไดเปน สิง่ ท่มี ีความสำคัญและมคี ุณคาตอ บุคคลนัน้ ยง่ิ กวาการใชถ อยคำภาษาที่ไพเราะ
อื่นใดเสียอีก การจำชื่อบุคคลเปนสิ่งจำเปนมากตอนที่ Franklin Roosevelt หาเสียงเลือกต้ังประธานาธิบดีของ
สหรัฐอเมรกิ า มปี ระธานการหาเสียงเลอื กตั้งของ Roosevelt คนหน่ึงชือ่ James Forely สามารถจำช่อื เรียกของ
คนไดถึง 50,000 คน วิธีการจำช่ือก็คือ พยายามเขียนชื่อคนลงไปในกระดาษและเขียนลักษณะเฉพาะของบุคคล
น้ันตอทา ยนิดหนอยก็จะจำไดง ายข้นึ การจำชือ่ เรียกชอ่ื คนทำไดไมย ากถาสนใจจริง เพราะเปนของขวัญอันล้ำคา
แกคนที่ถกู เรียกชอ่ื และสามารถเอาชนะใจเพ่ือนรวมงานไดไมยาก
5. เปนผูฟงที่ดีและกระตุนใหเพื่อนรวมงานพูดถึงเรื่องของตนเองใหมากที่สุด (Be a Good
Listener, Encourage Others to talk about themselves) สิ่งสำคัญในการพูดคุยกันก็คือควรเปนเรื่อง
เก่ียวกบั ขอ เท็จจรงิ ตางๆ ผพู ดู ท่ดี จี ะตองจำเร่ืองทพ่ี ูดไดอ ยางแมนยำ ตลอดจนแสดงความคิดเหน็ ตา งๆอยา งชดั เจน
ไมคลุมเครือ ผูพูดจะรูสึกภาคภูมิใจอยางมากถามคี นสนใจฟง ฉะนั้น จึงควรเปนผูฟงทีด่ ีและพยายามกระตุนให
เพือ่ นรวมงานพูดเกีย่ วกบั ตัวเองใหม าก ในการสมัครงานถา ผูส มัครงานทฉี่ ลาดเวลาสัมภาษณจะตองพยายามใหผู
สัมภาษณหรอื ฝา ยนายจา งพูดเก่ียวกบั สิ่งทน่ี ายจา งตอ งการหรอื ปญหาตา งๆ ขององคกร เพื่อจะไดใ ชเ ปน วถิ ที างใน
การแสดงจุดเดนหรือความสามารถเฉพาะของผูสมัครงาน แลว นายจา งจะไดจ า งเขา ไปทำงานดว ยความเต็มใจและ
พงึ พอใจ ทำนองเดียวกันพนกั งานขายท่ีดีจะตอ งพยายามใหผ ซู ื้อพูดถงึ ความตองการตางๆของผูซอื้ เอง เพื่อจะได
เปนแนวทางในการขายของไดสนองความตองการของผูซอ้ื ไดตรงจดุ ท่ีสดุ
6. พูดในสิ่งที่เพื่อนสนใจ (Talk in Terms of the Other Person’s Interests) การพูดในสิ่งที่
ผูฟงสนใจเปนเทคนิคการครองใจคนอีกวิธีหนึ่ง Theodore Roosevelt ไดใชวิธีเขาถึงจิตใจของผูที่สนทนาดวย
โดยพยายามศึกษาวา คูสนทนาสนใจอะไร วิธีการก็คือ ยอมเสียเวลาศึกษาคนท่ีจะเขาพบหรือแขกที่จะเขาพบทกุ
ดาน เปนตนวา สิ่งที่แขกสนใจ สิ่งที่แขกชอบไมชอบ พอแขกกลับออกไปแลว แขกจะรูสึกวา Theodore
Roosevelt ใหความสำคัญและมีความรูสึกทางบวกตอ Roosevelt ดวย วิธีการเอาชนะใจเพื่อนและมีอิทธิพล
เหนือคนอื่นดวยวธิ ีนี้นับเปนการลงทนุ นอ ยที่สดุ เพราะเพยี งแตศ ึกษาและพูดในสิ่งทีค่ ูส นทนามคี วามสนใจอยูให
มากทีส่ ุดกน็ บั วาคุมแลว
7. ทำใหเพื่อนรูส ึกวาเราใหความสำคญั แกเขาดวยความจริงใจ (Make the Other Person Feel
Important and Do It Sincerely) ในการบริหารหรือการจัดการใดๆ ก็มักจะมีหลักเกณฑวา จะตองมีผูนำท่ี
16
เหมาะสมกับสถานการณ ยึดปรัชญาการบริหารที่ถูกตอง กระตุนใหลูกนองทำงาน แตไมมีอะไรดีเทากับการให
ความสำคัญแกทุกคนในหนวยงานเลย ความลมเหลวของหลายหนวยงานเกิดจากการไมใหความสำคัญแก
ผูปฏบิ ตั ิงาน ฉะนน้ั จงใหผ ูปฏิบตั งิ านหรอื เพอื่ นรวมงานทำตามหนาทีใ่ หดที ีส่ ุด ไมจ ำเปนไมค วรเปลี่ยนหนาที่หรือ
บทบาทของผปู ฏบิ ัติงาน จะตองทำใหผปู ฏิบตั งิ านรูสึกวา งานเสรจ็ ไดเ พราะทกุ คนใหค วามรว มมือ ควรยกยองให
ความสำคัญแกทกุ ฝายทุกคนดวยความจริงใจดวย
นอกจากนี้ ชลอ ธรรมศิริ ก็ไดอธิบายเทคนิคการสรางมนุษยสัมพันธผูใตบังคับบัญชากับ
ผใู ตบังคบั บญั ชาไวเ ชน เดยี วกนั คอื (ชลอ ธรรมศริ ,ิ 2530: 520-523 อา งถึงใน วินิจ เกตขุ ำ, 2535: 71-73)
1. เปดฉากการติดตอทักทายกอน ไมค วรรอเวลาใหเพอื่ นมาทำความรจู กั หรือทักทายเรากอน ควรจะ
ติดตอกับเพื่อนกอ น เปนการแสดงตัวใหเ ห็นวาเปนคนเปดเผยใหเ กียรตเิ พื่อน และเปนการใหความสำคัญกับตวั
เพอ่ื นดวย ทำใหเพือ่ นเกดิ ความภาคภมู ิใจ โดยเฉพาะอยางยงิ่ สำหรบั เพอื่ นรวมงานทเ่ี พิ่งเขามาใหม ท้ังน้ีนอกจาก
จะเปน การสรา งความสัมพันธสว นตวั แลว ยังเปน การเปด ทางในการประสานงานติดตอกันตอไปดวย
2. มีความจริงใจตอเพื่อน ทุกคนตองการความจรงิ ใจตอกัน ความจริงใจนี้ตองการแสดงใหป รากฏทงั้
ตอหนาและลบั หลงั จริงอยูการแสดงความจริงใจใหป รากฏเปนเรื่องยากจะตองพยายามพิสูจนใหเห็นใหได เปน
การแสดงความเดอื ดรอนแทนเพอ่ื น ชว ยแกปญหาแทนเพอ่ื น ทำการชว ยเหลอื เพ่ือนโดยไมหวังผลตอบแทน ฉะนน้ั
ถาเราตอ งการความจริงใจจากเพอื่ น เราตองแสดงความจริงใจตอ เพ่อื นเชน เดยี วกัน
3. หลีกเลี่ยงการนนิ ทา เพือ่ นรว มงานหรือผทู ่ีทำงานในระดบั เดยี วกนั มกั จะมคี วามอจิ ฉาริษยากัน ชอบ
พูดนินทาวารายกัน ทำเปนอุปสรรคตอ สมั พันธภาพ ดังนั้น จึงควรหลีกเล่ียงการนินทาหรือการพูดจาที่ทำใหเ กิด
ความเสยี หายตอ ผูอ่นื ควรใหก ารยกยอ งชมเชยดวยความจรงิ ใจมากกวา
4. หลกี เล่ียงการทำตัวเหนือกวา ทุกคนมคี วามดีเดน อยูใ นตัวและตอ งการเปน คนสำคัญ นอกจากนี้ทุก
คนยงั มตี ำแหนง ฐานะและความสามารถเฉพาะตวั หรอื อาจกลา วงา ยวา ๆ ทุกคนมคี วามดอี ยใู นตวั แตกตา งกันไป ไม
ตอ งการใหใครมาขม ใหตนเองดอ ยลงไป ฉะนัน้ “การยกตนขมทา น” จงึ ไมควรทำอยางยิง่ กบั เพื่อนรวมงานของเรา
5. อยาซัดทอดความผิดใหเพื่อน การทำงานรว มกนั ก็จะตองมีความรับผิดชอบรวมกัน ไมใชเกดิ การ
ผิดพลาดในการทำงานแลวก็โยนความผิดใหกับเพื่อน ควรจะตองรับผิดชอบรวมกัน หรือดีดวยกัน เสียดวยกัน
เพราะเปนการแสดงความมีน้ำใจและจรงิ ใจตอกันนั้นเอง
6. ใหความรวมมอื ในการงานของเพอ่ื น การแสดงนำ้ ใจตอเพอ่ื นเปนสงิ่ สำคญั เปน การชวยเหลือกันทำ
ประโยชนใหแกกัน เวลามีปญหาเดือดรอนหรือประสบความทุกขยาก เมื่อตองการความรวมมือชวยเหลือถา
สามารถทำไดก ค็ วรแสดงเจตจำนงทนั ที เพราะการรวมมือชว ยเหลอื กันของคนไทยมมี าแตโ บราณกาลแลว
17
7. ฟงความคิดเห็นของเพ่ือนบาง การรับฟงความคิดเห็นของเพื่อนรวมงานนอกจากจะเปน การไดรับ
แนวคิดใหมที่แปลกออกไปในการทำงานแลว ยังเปนการใหเกียรติเพื่อนรวมงานดวย ถึงแมวาเพื่อนเราจะมี
ตำแหนงต่ำกวาและมีศักดิ์ศรีต่ำกวาเรากค็ วรจะเปดโอกาสใหเขาไดแสดงความคิดเห็น เพราะชวยใหเขามีความ
ภาคภมู ใิ จวา ตนเองกม็ ีสวนชวยงานและเปนเจาของงานนั้นดวย
8. มีความเสมอตนเสมอปลาย บางครั้งเพ่ือนในท่ีทำงานมีฐานะแตกตา งกันทั้งนี้เพราะตำแหนงหนาท่ี
การงาน แตตอ งคำนึงถงึ ความเปนเพือ่ นดวย ความมีนำ้ ใจและความเสมอตนเสมอปลายก็ยงั คงมีอยูความสัมพันธ
ฉันเพื่อนกค็ วรจะคงไวด วย การปฏบิ ัติหนาทก่ี ารงานก็จะไดร บั ความรวมมือดวยดี
9. ใจกวา งกับเพอื่ นพอประมาณ การเอื้อเฟอ ตอ กันเปนเรอ่ื งไมเ สยี หายสำหรบั เพอ่ื นกัน การไมต ระหน่ี
ถี่เหนีย่ ว คิดเล็กคิดนอย หยุมหยิมจะทำใหคงความสัมพันธกับเพือ่ นไวได ขอแตเพียงใหมีน้ำใจกับเพื่อนบาง เชน
แบงปนสง่ิ ของกันบา ง ฝากความระลึกถึงบาง สงบตั รอวยพรบาง แตไมค วรทมุ เทเงินทองมากเกนิ ไปจนทำใหต นเอง
ตองหมดตวั
10. พบปะสงั สรรคตามสมควร การพบปะสังสรรคก ันบา งเปนการชว ยสรางสมั พนั ธภาพระหวางเพ่ือน
รวมงานเอาไว เพราะการสังสรรคกันบาง เชน จัดงานปใหม จัดทัศนะศึกษา จัดงานวันสำคัญ ก็จะชวยสราง
บรรยากาศและความสัมพนั ธอันดีในหมูเ พือ่ นไดเปนอยางมาก แตก็ไมควรมากเกนิ ไป เพราะนอกจากจะเสียเงนิ
เสยี เวลาแลว บางครง้ั ก็อาจจะเกดิ ความเบอ่ื หนายและเปน ภาระกับเพ่อื นดวย
จากที่กลาวมาขางตน สามารถสรุปไดวา การสรางมนุษยสัมพันธระหวาง ผูใตบังคับบัญชากับ
ผูใตบ ังคับบัญชา เปนเรื่องจำเปนอยา งยิ่งตอ การทำงานรวมกนั หนวยงานหรอื องคกรใดทีท่ ุกฝา ยมมี นุษยสัมพนั ธที่
ดีตอกนั นอกจากจะเปน การชวยใหเ กิดความรว มมอื ในการปฏบิ ัตงิ านแลว ยงั เปน หนทางกอใหเ กดิ ความสมคั รสมาน
สามัคคีในหนวยงานอกี ดวย
9. ประโยชนของการมมี นษุ ยส ัมพันธท ีด่ ใี นองคกร
1. เปนประโยชนในการส่ือความคดิ ติดตอการประชาสัมพันธกับประชาชน เพื่อเรียกรองความเห็นชอบ
กับชแ้ี จงใหรูถงึ บรกิ ารตา ง ๆ ของหนว ยงานในองคก ร
2. ทำใหมคี วามพอใจในชีวิตเพิ่มขึ้นการไดแ ลกเปลีย่ นประสบการณ ความคิด และวัตถุสิ่งของซึ่งกันและ
กนั จะนำไปสูค วามพอใจในชีวิต รูส ึกวา ชวี ิตไมแ หงแลง
3. ทำใหเ กดิ ความรว มมอื รวมใจกันในการประกอบธรุ กิจตาง ๆ มนุษยสัมพนั ธชวยสงเสริมความเขาใจใน
ระหวางสมาชิกของกลุมผูประกอบธุรกิจการงาน ความเขาใจอันดีมีผลทำใหการประกอบธุรกิจดำเนินไปอยา งมี
18
ประสทิ ธิภาพ สมาชกิ มีสว นรวมในการแสดงความคิดเหน็ ทำใหเกิดความรสู ึกเปนสวนหนงึ่ ของหมูคณะจะชวยลด
อบุ ัติเหตใุ นการทำงานได มนุษยสัมพนั ธจึงมผี ลชวยใหเกิดการรว มแรงรว มใจในการประกอบธุรกิจการงาน
4. ทำใหมีความสุขเพ่มิ ขึ้นการมมี นษุ ยสัมพนั ธและมิตรภาพที่ดี จะทำใหเ กดิ ความสดชืน่ และสงผลมายัง
ครอบครัวคือจะไมมอี ารมณเ ครยี ดมาระบายความหงุดหงดิ กับครอบครัวทำใหผูทีเ่ กีย่ วของ มคี วามสุขมคี วามพอใจ
ท่ไี ดม กี ิจกรรมและปฏบิ ตั ิงาน
5. ทำใหเกิดการแบงหนาที่รูจักบทบาทและภารกิจในการประกอบการผลิตการจำหนายการกระจาย
บริหารงานออกไปโดยทั่วถงึ กันมนุษยสัมพันธมีสวนสำคญั ในการแบงเบาภาระหนาทีร่ บั ผิดชอบ บนพื้นฐานของ
ความเขาใจ ไวว างใจเปน การแบงงานกนั ทำตามวธิ ีการบริหารงานแผนใหม อนั เปนผลชว ยทำใหการประกอบธุรกิจ
การงานรวมกันสำเรจ็ ลลุ ว งตามที่กำหนดไวอ ยางไดผล และมคี วามสมานฉันทก ันในหมคู ณะ
10. งานวิจัยท่เี กย่ี วของ
มนษุ ยสัมพนั ธข องผูบรหิ ารทีส่ งผลตอ การบริหารงานโรงเรียนมธั ยมศึกษา
สงั กัดองคการบริหารสวนจังหวัดศรีสะเกษ
ขุนทอง สขุ ทวี
หลกั สตู รครุศาสตรมหาบณั ฑิต สาขาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลยั ราชภฏั ศรีสะเกษ
พ.ศ. 2562
ความเปนมาและความสำคญั ของปญ หา
ในการดำรงชีวิตของมนุษยนั้นยอมตองมีการเกี่ยวของสัมพันธกันเปนความสัมพันธระหวางมนุษย
ความสัมพันธข องมนุษยจ ึงกลายเปนสวนหนึง่ ของวถิ ชี ีวิตมนุษย เพื่อสง เสริมใหม นุษยส ามารถทำงานรว มกนั และ
ดำรงชีวิตรวมกันอยางมีคุณภาพและราบรื่นดวยธรรมชาติของมนุษยที่ไมอาจดำรงชีวิตในโลกนี้ไดเพียงลำพังแต
ตองพึ่งพาและอยูรวมกันกับผูอื่น ชวยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน ดังนั้นการติดตอสัมพันธกับผูอ่ืนจึงเปนเรื่องท่ี
หลีกเลี่ยงไมไดการศึกษาใหเขาใจและฝกปฏิบัตเิ ก่ียวกับวิธีการสรางมนุษยสัมพันธหรือการสรางสัมพันธที่ดีกบั
บุคคลอื่นนั้นยอมสงผลตอสัมพันธภาพอันยั่งยืนของมนุษยนั่นเอง มนุษยสัมพันธจึงมีบทบาทสำคัญที่จะชะลอ
ความคิดในดานมุงเอาชนะและทำลายกันเพียงเพื่อความอยูรอดของตน ทั้งยังชวยสงเสริมความเขาใจและ
เสริมสรางเจตคติที่ดีในการสรา งสัมพันธอ ันดีตอกัน การที่มนุษยจะอยูรวมกันเพื่อดำเนินกิจกรรมอันมีเปาหมาย
19
เดยี วกันหรือแตกตางกนั เปนจำเพาะของกลุม ในการอยรู ว มกันจะตองมีการประสานสัมพนั ธทั้งในสวนท่ีเก่ียวของ
กับหนาที่ความรับผิดชอบและสวนที่เก่ียวของในดานสวนตัว ซึ่งทั้งสองลักษณะนี้ถือวาจะตองเปนความสัมพนั ธ
ทั้งสิ้นท้ังระหวางบุคคลและตอองคก าร
บทบาทของการมมี นุษยสัมพันธข องผูบรหิ ารโรงเรยี นเปน เร่อื งท่ีนาสนใจและสำคัญยงิ่ ควรศึกษาคนควา
เพือ่ ทราบแนวทางการปฏบิ ัติวาควรจะดำเนินการไปอยางไร จงึ จะทำใหบ ุคลากรมคี วามสามัคคีในการปฏิบัติงาน
การทำงานเปนทีมและทำใหงานสำเร็จไปดวยดี จึงไดทำวิจัยในเรือ่ ง มนุษยสัมพันธของผูบริหารที่สงผลตอ การ
บริหารงานโรงเรียนมัธยมศึกษา สังกัดองคการบริหารสวนจังหวัดศรีสะเกษ เพื่อที่จะเห็นความแตกตางของ
โรงเรยี นแตล ะขนาดในการมีมนุษยสัมพนั ธ และผลการวิจยั ในคร้งั นีน้ ำไปใชเปน แนวทางสำหรับการพัฒนาบทบาท
การทำงานเปน ทีมหรือบริบทการปฏิบตั งิ านของผบู รหิ ารโรงเรยี นดา นการมีมนษุ ยสัมพันธ อันจะเปน ประโยชนตอ
การปรับปรุงพัฒนาโรงเรียนในสังกัดองคการบริหารสวนจังหวัดศรีสะเกษ และเกิดความรวมมือรวมใจในการ
ปฏบิ ัติงานรว มกนั ซึง่ ทำใหเ ขาใจและเขาถึงบุคลากรในหนวยงานมากยิง่ ขึ้น ทำใหก ารบรหิ ารงานมีคณุ ภาพ และมี
ประสทิ ธภิ าพเพมิ่ มากขึ้น
วัตถุประสงคของการวจิ ัย
1. เพื่อศึกษามนุษยสัมพันธของผูบริหารที่สงผลตอการบริหารงานโรงเรียนมัธยมศึกษา สังกัดองคการ
บรหิ ารสว นจังหวัดศรีสะเกษ
2. เพื่อเปรียบเทียบมนุษยสัมพันธของผูบริหารโรงเรียนมัธยมศึกษา จำแนกตามวุฒิการศึกษา
ประสบการณในการทำงานและขนาดของโรงเรียนสังกดั องคก ารบรหิ ารสวนจงั หวัดศรีสะเกษ
3. เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนามนุษยสัมพันธของผูบริหาร ที่สงผลตอการบริหารงานโรงเรียน
มัธยมศกึ ษา สงั กัดองคการบรหิ ารสว นจงั หวดั ศรสี ะเกษ
ประชากรและกลุมตัวอยา ง
ประชากรท่ใี ชใ นการวิจัย ประกอบดว ย ผบู ริหารสถานศึกษาและครผู สู อนในโรงเรยี นมัธยมศึกษา ขนาด
เลก็ ขนาดกลาง และขนาดใหญ สงั กดั องคการบรหิ ารสว นจังหวัดศรีสะเกษ จาก 35 โรงเรยี น ประจำปก ารศึกษา
2558 แยกเปนผบู รหิ ารสถานศึกษา 73 คน และครูผูสอน 874 คน รวมประชากรทง้ั ส้นิ 947 คน
กลมุ ตวั อยา งท่ีใชใ นการวจิ ัย ประกอบดวย ผูบ ริหารและครผู สู อนในโรงเรยี นมัธยมศึกษา ขนาดเลก็ ขนาด
กลาง และขนาดใหญ สังกดั องคการบรหิ ารสวนจงั หวดั ศรสี ะเกษ โดยไดกำหนดขนาดกลมุ ตวั อยา ง โดยใชส ูตรการ
คำนวณของทาโร ยามาเน (Taro Yamane) ไดก ลมุ ตัวอยา งจำนวน 281 คน ประกอบดว ย 1) ผูบริหารสถานศึกษา
20
โรงเรยี นมัธยมศึกษา จำนวน 73 คน โดยการเลือกมาทั้งหมด 2) ครูผูสอน จำนวน 208 คน ไดมาโดยการเทียบ
สัดสว นจำนวนครทู มี่ ใี นแตละโรงเรียนตอจำนวนประชากรแยกตามขนาดโรงเรยี นขนาดเล็ก ขนาดกลาง และขนาด
ใหญ ท้งั หมด 35 โรงเรยี น และวธิ กี ารสุมอยา งงา ย
กระบวนการวจิ ัย
เครอ่ื งมอื ที่ใชใ นการเก็บรวบรวมขอ มลู
เคร่อื งมอื ทใ่ี ชในการวจิ ัยครงั้ นเี้ ปน แบบสอบถาม (Questionnaire) ทผ่ี ูวิจัยสรา งขึ้นเองตามวัตถุประสงค
ของการวิจัยโดยศึกษาจากเอกสารทฤษฎี หลักการที่เกี่ยวของเพื่อใชในการเก็บรวบรวมขอมูลเกี่ยวกับมนุษย
สัมพันธข องผบู รหิ ารทีส่ งผลตอการบรหิ ารงานโรงเรยี นมธั ยมศึกษา สังกัดองคก ารบริหารสว นจงั หวัดศรีสะเกษ ซึ่ง
แบง ออกเปน 3 ตอน ดงั น้ี
ตอนท่ี 1 เปน แบบสอบถามเก่ียวกบั ขอ มูลทวั่ ไปของผูตอบแบบสอบถามไดแก เพศ อายุ วฒุ ิทางการศกึ ษา
ตำแหนง ประสบการณในการทำงาน ขนาดของโรงเรยี น ขนาดเล็ก ขนาดกลาง และขนาดใหญ มีลกั ษณะเปนแบบ
เลือกรายการ
ตอนที่ 2 เปนแบบสอบถามเกี่ยวกับมนุษยสัมพันธของผูบริหารที่สงผลตอการบริหารงาน โรงเรียน
มธั ยมศึกษา สังกัดองคการบรหิ ารสว นจังหวัดศรสี ะเกษโดยใชแ นวคิดของนักการศกึ ษาเกย่ี วกับมนุษยสมั พนั ธ ของ
(สมพร สุทัศนีย) มีองคประกอบ 3 ดาน 1) ดานคุณลักษณะสวนตัวของผูบริหาร 2) ดานความเขาใจผูอื่นของ
ผูบริหาร 3) ดานการทำงานรวมกับผูอื่นของผูบริหาร ลักษณะของแบบสอบถามเปนแบบสอบถามมาตราสวน
ประมาณคา (Rating Scale) มี 5 ระดบั ของลิเคริ ท (Likert Scale) กำหนดคาน้ำหนักของการประเมนิ คา
ตอนที่ 3 เปน แบบสอบถามปลายเปด (Open–ended Questionnaire) การมีมนุษยสัมพันธของผบู รหิ าร
ที่สงผลตอการบริหารงานโรงเรียนมัธยมศึกษา สังกัดองคการบริหารสวนจังหวัดศรีสะเกษ ในขอบขายของ
องคประกอบ 3 ดาน คือ 1) ดานคุณลกั ษณะสวนตัวของผูบ รหิ าร 2) ดา นความเขา ใจผูอ นื่ ของผูบริหาร 3) ดา นการ
ทำงานรวมกบั ผอู ื่นของผูบรหิ าร
การวิเคราะหขอ มลู
ผวู จิ ัยนำแบบสอบถามไปวเิ คราะหขอมลู โดยใชโปรแกรมสำเร็จรปู ดังน้ี
1. ขอ มูลจากแบบสอบถามตอนท่ี 1 ซง่ึ เปน ขอมูลทว่ั ไปของผตู อบแบบสอบถามวเิ คราะหข อมลู โดยใชส ถติ ิ
เพอื่ หาคาความถี่ และหาคา รอยละ
2. ขอมูลจากแบบสอบถามตอนที่ 2 ซึ่งสอบถามเกี่ยวกับมนุษยสัมพันธของผูบริหารที่สงผลตอการ
บรหิ ารงานโรงเรยี นมัธยมศกึ ษา สงั กดั องคการบรหิ ารสวนจงั หวัดศรีสะเกษในขอบขา ยองคป ระกอบ 3 ดา นคือ 1)
21
คณุ ลักษณะสว นตวั ของผบู รหิ าร 2) ดานความเขาใจผูอื่นของผูบรหิ าร 3) ดานการทำงานรว มกับผูอนื่ ของผูบริหาร
โดยหาคาเฉลี่ย (Mean) และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) โดยภาพรวมรายดานและรายขอ
การแปลความหมายของคาเฉลย่ี (บุญชม ศรสี ะอาด, 2535, น.100 อา งถึง สมหวงั ไชศรีฮาด, 2547, น.53)
3. การเปรียบเทียบความแตกตางของคาเฉลี่ย มนุษยสัมพันธของผูบริหารที่สงผลตอการบริหารงาน
โรงเรยี นมธั ยมศึกษา สังกัดองคการบริหารสวนจงั หวัดศรีสะเกษ โดยใชการทดสอบคา t T–test และคา F–test
4. ขอ มูลเกี่ยวกับปญหาและขอ เสนอแนะอื่นๆ โดยนำมาวิเคราะหเ ชงิ เนอ้ื หาแลวสรุปเปน ความเรียง
ผลการวิจยั
กลมุ ตวั อยางทีไ่ ดตอบแบบสอบถาม ดา นวุฒกิ ารศึกษาปริญญาตรีจำนวน 127 คน คิดเปนรอ ยละ 45.20
สูงกวาระดบั ปริญญาตรีจำนวน 154 คน คิดเปนรอยละ 58.80 ดานประสบการณ ประสบการณนอ ยกวา 10 ป
จำนวน 128 คน คิดเปนรอยละ 45.55 ประสบการณ 10–20 ป จำนวน 94 คน คิดเปนรอยละ 33.45
ประสบการณม ากกวา 20 ป จำนวน 59 คน คดิ เปนรอ ยละ 21.00 ดา นขนาดโรงเรยี น โรงเรยี นขนาดเล็กจำนวน
65 คน คิดเปนรอยละ 23.13 โรงเรียนขนาดกลาง จำนวน 120 คน คิดเปนรอยละ 42.70 โรงเรียนขนาดใหญ
จำนวน 96 คน คดิ เปนรอ ยละ 34.17
1. ความคิดเห็นโดยรวมของผบู ริหารและครตู อมนุษยสมั พันธผ บู ริหารทส่ี งผลตอการบริหารงานโรงเรียน
มัธยมศึกษา โดยรวมอยูในระดับมาก เมื่อพิจารณาเปนรายดาน พบวา ดานคุณลักษณะสวนตัวของผูบริหาร มี
คา เฉล่ียสงู สดุ รองลงมาคอื ดานการทำงานรวมกบั ผูอน่ื ของผบู รหิ าร และดา นท่มี คี าเฉลย่ี ต่ำสุดคอื ดานความเขาใจ
ผูอน่ื ของผบู ริหาร
2. ความคิดเห็นโดยรวมของผูบริหารและครูตอมนุษยสัมพันธของผูบริหารที่สงผลตอการบริหารงาน
โรงเรียนมัธยมศึกษา จำแนกตามวุฒกิ ารศกึ ษา โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกัน
3. ความคิดเห็นโดยรวมของผูบริหารและครูตอมนุษยสัมพันธของผูบริหารที่สงผลตอการบริหารงาน
โรงเรียนมัธยมศึกษา จำแนกตามประสบการณโดยภาพรวมแตกตางกนั อยางมีนัยสำคัญทางสถิตทิ ี่ ระดับ 0.01
เมื่อพจิ ารณารายดานพบวา ทกุ ดานแตกตา งกันอยา งมีนัยสำคัญทางสถติ ิทรี่ ะดบั 0.01
4. ความคดิ เห็นโดยรวมของผบู ริหารและครตู อมนุษยสมั พันธผบู รหิ ารทส่ี ง ผลตอการบรหิ ารงานโรงเรียน
มัธยมศึกษา จำแนกตามขนาดของโรงเรียน โดยภาพรวมไมแตกตางกัน เมื่อพิจารณารายดาน พบวา ทุกดานไม
แตกตา งกัน
22
5. ความคิดเห็นขอเสนอแนะ ผูบริหารและครู มนุษยสัมพันธของผูบริหารที่สงผลตอการบริหารงาน
โรงเรยี นระดับมธั ยมศกึ ษา จำแนกออกเปน 3 ดานคือ 1) ดานคุณลักษณะสว นตัวของผูบริหาร 2) ดานความเขาใจ
ผอู ่นื ของผบู ริหารและ 3) ดานการทำงานรวมกับผูอน่ื ของผูบ รหิ าร ปรากฏผลดังนี้
5.1 ดานคุณลักษณะสวนตัวของผูบริหาร บุคลิกและคุณลักษณะดานความที่เปนผูนำ ความรู
ความสามารถในการบริหารยังตองพฒั นาโดยเฉพาะผูบ รหิ ารรุนใหมๆ ขาดความนาเคารพและขาดวิสัยทัศนดา น
การบริหาร และตอ งเปนผมู บี คุ ลิกดี เหมาะสมกบั ผบู รหิ าร การวางตวั เปนกลาง ตองกลาตัดสินใจและชัดเจนในการ
ส่งั การ มีความโอบออมอารีตอผรู ว มงาน
5.2 ดานความเขาใจผูอ ื่นของผูบริหาร ควรใหผูรวมงานภายในขององคกร แสดงศักยภาพของ
ตนเอง ควรรับฟงขอเสนอแนะจากผูรวมงาน และนำมาวิเคราะหก อนตัดสนิ ใจ ควรมีการยอมรบั ฟง ความคดิ เห็น
ของผูอืน่ สามารถเปนผทู ี่ใหคำปรกึ ษาที่ดไี ด
5.3 ดานการทำงานรวมกับผูอ่ืนของผูบ รหิ าร ทานผูบริหารควรมีกัลยาณมิตร มีการเสริมแรงให
รางวลั ชมเชยตอบุคลากรทที่ ำความดตี ามโอกาสอันควร ผบู รหิ ารที่ดีตอ งเปนผมู คี วามเสยี สละ มีนำ้ ใจ รกั องคก ร มี
ความเมตตาลูกนอ ง
ขอ เสนอแนะ
1. ขอเสนอแนะสำหรับการนำผลวิจัยไปใชประโยชน
จากการศึกษามนุษยสัมพันธของผูบรหิ ารทีส่ งผลตอการบริหารงานโรงเรียนมัธยมศึกษา สังกัดองคการ
บริหารสวนจังหวดั ศรสี ะเกษ ตามความคิดเห็นของผูบรหิ ารและครผู ูว ิจัยขอเสนอแนะแนวทางมนุษยสัมพันธของ
ผูบรหิ ารทีส่ ง ผลตอ การบรหิ ารงานโรงเรยี นมธั ยมศกึ ษา สงั กัดองคก ารบริหารสว นจงั หวดั ศรสี ะเกษ ดงั ตอไปนี้
1.1 ดานคุณลกั ษณะสว นตัวของผูบริหาร ผูบริหารท่ีดตี องมีความรับผิดชอบตอการกระทำและ
คำพูดของตน มีความคิดริเริ่มสรางสรรคในการบริหารงาน รูจักควบคุมอารมณ มีความสงาผา เผย เหมาะสมกับ
ตำแหนง
1.2 ดานความเขาใจผูอื่นของผูบริหาร ผูบริหารควรเขาใจเขาถึงยกยองชมเชยใหเกียรติแก
ผูใตบ ังคับบัญชาการ ทำความดใี นโอกาสอันควรและการใหอ ภัยผรู วมงานเม่ือเกดิ ขอผิดพลาดท่ีไมจงใจใหเกิดขึ้น
และอีกอยา งผูบ ริหารควรมีความสนทิ สนมเปนกนั เองกับผูร วมงานในองคกรทุกๆ คนในขอบเขตและความพอดี
1.3 ดานการทำงานรวมกับผูอื่นของผูบริหาร ผูบริหารควรปฏิบัติตนตอผูรวมงานเสมือนเปน
บุคคลที่เทาเทียมกัน มีการสั่งการอยางชัดเจนไมคลุมเครือและการประสานงานกับผูรวมงานไดอยางราบร่ืน
ผบู รหิ ารควรใชกระบวนการกลุมในการทำงาน
23
2. ขอ เสนอแนะสำหรบั การวจิ ัยครั้งตอ ไป
2.1 ควรศึกษาเรื่อง ปจจัยที่สงผลตอมนุษยสัมพันธของผูบริหาร โรงเรียนมัธยมศึกษา สังกัด
องคการบริหารสว นจังหวดั ศรสี ะเกษ
2.2 ควรศึกษาเรื่องมนุษยสัมพันธของผูบริหารโดยใชกระบวนการกลุมในการทำงานที่สงผลตอ
การบรหิ ารงานโรงเรียนมธั ยมศึกษา สงั กดั องคการบรหิ ารสว นจงั หวัดศรสี ะเกษ
24
บรรณานุกรม
การสรา งมนษุ ยสัมพันธใ นองคกร. (2562). สบื คนคน 7 พฤษภาคม 2565 จาก https://th.hrnote.
asia/orgdevelopment/190523-human-relation-organization/
ขุนทอง สขุ ทวี. (2562). มนุษยสัมพนั ธของผบู ริหารท่สี งผลตอการบรหิ ารงานโรงเรยี นมัธยมศึกษา สังกดั
องคการบรหิ ารสว นจังหวดั ศรสี ะเกษ. วิทยานิพนธค รุศาสตรมหาบณั ฑติ (การบริหารการศึกษา)
มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั ศรีสะเกษ.
บษุ ราภรณ ศรคี ำ. (2559). มนุษยสมั พันธในการทำงาน. สบื คนคน 7 พฤษภาคม 2565 จาก
http://freegoodwill.blogspot.com/2016/07/human-relations-at-work.html
ปจ จัยสำคญั ในการสรา งมนษุ ยสมั พันธใ นองคก ร. (2562). สบื คนคน 7 พฤษภาคม 2565 จาก
https://th.hrnote.asia/orgdevelopment/190524-human-relation-factors/
มนษุ ยสัมพนั ธในองคการ. (มปป.). สบื คนคน 7 พฤษภาคม 2565 จาก https://webcache.
googleusercontent.com/search?q=cache:w-ewuFJYCv8J:https://www.g-tech.ac.th/vdo/
computre/cheetupweb