ใบความรู้โคลงโสฬสไตายางค์

หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 ชื่อหน่วย ร้อยเรียงโคลงสุภาษิต

เรื่อง โคลงสุภาษิต พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระ
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (โคลงสุภาษิตโสฬตไตรยางค์)



โคลงสุภาษิตพระราชนิ พนธ์
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระราชประวัติผู้ทรงพระราชนิพนธ์



พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี
(รัชกาลที่ ๔)



พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
(รัชกาลที่ ๕)

พระราชประวัติผู้ทรงพระราชนิพนธ์



พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี
(รัชกาลที่ ๔)

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
(รัชกาลที่ ๕)
สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้า

จุฬาลงกรณ์ กรมขุนพินิตประชานาถ

พระราชประวัติผู้ทรงพระราชนิพนธ์
พระบาทสม
เด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

(รัชกาลที่ ๕)




พระราชกรณียกิจที่สำคัญ เช่น เลิกทาส

ปฏิรูปประเทศในด้านต่าง ๆ

งานพระราชนิพนธ์เด่น ๆ เช่น พระราชพิธี
สิบสองเดือน ไกลบ้าน กาพย์เห่เรือ บทละคร
เรื่องเงาะป่า

ความเป็นมาของโคลงสุภาษิต



โคลงสุภาษิต เป็นบทพระราชนิพนธ์ในพระบาท
สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เดิมเป็นภาษาอังกฤษ
จึงได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้กวีใน
พระราชสำนักแปลและประพันธ์เป็นโคลงภาษาไทย
พระองค์ท่านได้ตรวจแก้และทรงพระราชนิพนธ์โคลง
บทนำ

โคลงสุภาษิตพระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

๑. สุภาษิตบางปะอิน ๗. โคลงว่าด้วยความสุข
๒. โคลงกระทู้สุภาษิต ๘. วชิรญาณสุภาษิต
๓. สุภาษิตเบ็ดเตล็ด ๙. พระราชปรารภความสุขทุกข์
๔. สุภาษิตสอนผู้เป็นข้าราชการ ๑๐. สุภาษิตพิพิธธรรม
๕. สุภาษิตโสฬสไตรยางค์ ๑๑. สุภาษิตอิศปปกรณำ
๖. สุภาษิตนฤทุมนาการ

ในระดับชั้น ม.๒ เรียนโคลงสุภาษิต ๓ เรื่อง คือ

โคลงสุภาษิตโสฬสไตรยางค์
โคลงสุภาษิตอิศปปกรณำ



โคลงสุภาษิตนฤทุมนาการ

ในระดับชั้น ม.๒ เรียนโคลงสุภาษิต ๓ เรื่อง คือ

โคลงสุภาษิตโสฬสไตรยางค์
โคลงสุภาษิตอิศปปกรณำ



โคลงสุภาษิตนฤทุมนาการ

ลักษณะคำประพันธ์

โคลงสุภาษิตพระราชนิพนธ์





โคลงสุภาษิตทั้ง ๓ เรื่อง แต่งด้วยฉันทลักษณ์ชนิดโคลงสี่สุภาพ

จุดประสงค์การประพันธ์




เพื่อต้องการจะอธิบายสุภาษิตที่
เกี่ยวกับนามธรรมซึ่งเป็นเรื่องใกล้ตัวที่
เกี่ยวข้องกับคนทุกคน ทุกฐานะ ทุก
อาชีพ ได้นำไปเป็นเครื่องโน้มนำให้
ประพฤติชอบให้ถูกต้อง เหมาะสม
และมีความสุข

โคลงสุภาษิตโสฬสไตรยางค์

โสฬตไตรยางค์ หมายถึง การจำแนกเนื้อความเป็น ๑๖ หมวด หมวดละ ๓ ข้อ

- โดยมีบทนำ ๑ บท
- แสดงสุภาษิตเป็นหมวด ๆ หมวดละ ๓ ข้อ
- โคลง ๑ บท ปิดท้าย เพื่อบอกวัตถุประสงค์ว่าเป็นแนวทางให้ผู้รู้ดำรงให้เจริญ

ประวัติความเป็นมา




ทรงพระราชนิพนธ์โคลงบทนำแ
ละโปรดให้ คุณหญิงเปลี่ยน

ภาสกรวงศ์ นำโคลงไปปักเป็นตัวอักษรใส่กรอบกระจก ประดับ
บนที่นั่งทรงธรรมในงานพระเมรุ สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทา
กุมารีรัตน์

จุดประสงค์การประพันธ์ หมวด
โคลงสุภาษิตโสฬสไตรยางค์




เพื่อแนะนำสิ่งที่ควรปฏิบัติและ
สิ่งที่ควรละเว้น ๑๖

หมวดละ ๓ ข้อ เพื่อให้ผู้ปฏิบัติมีความเจริญในชีวิต

โคลงสุภาษิตโสฬสไตรยางค์

เรื่องย่อ
สิ่งควรเกลียด


สิ่งควรชม • ความดุ
ร้าย
สิ่งควรรัก
• ความก
ล้า
• อำนาจปั
ญญา • ความหยิ่งกำเริบ
• ความอกตัญญู
• ความสุภาพ • เกียรติยศ
• ความรักใคร่ • มีมารยาทดี



สิ่งควรเคารพ สิ่งควรยินดี
• ศาสนา
• ความง
าม
สิ่งควรรังเกียจติเตียน

• ความยุติธรรม • ความซื่อตรง
• การสละประโยชน์ส่วนตน • ความอิสระเสรี
• ความชั่วเลวทราม
• มารยาท
• ความริษยา

เรื่องย่อ (ต่อ) สิ่งควรอ้อนวอนขอ สิ่งควรนับถือ

• ปัญญา


• ความฉลาด
ทันคน

• คคววาามมสเชืง่อบ
ถือ
• • ความมั่นคงไม่หวั่นไหว
สิ่งควรปรารถนา

• จิตใจที่บริสุทธิ์

• ความสุขสบาย สิ่งควรสงสัย สิ่งควรละ
• มิตรที่ดี
• จิตใจสบาย


• คำยกยอ


• กคาวราพมูเดกีจยา
จเพค้รอ้าเจน้อ
• ปากกับใจไม่ตรงกัน •
สิ่งควรจะช
อบ • การรักง่ายหน่ายเร็ว
• การพูดจาหยาบกระด้าง



• ความอารีด้วยใจสุจริต
• ใจดี
• ความสนุกสนานเบิกบาน

เรื่องย่อ (ต่อ)







สิ่งควรกระทำให้มี สิ่งควรหวงแหน




• มชชืิ่อาตตเริสบีส้ยหางนา

เกยเีมยือรงติยศ
• ใหเพจืน่เัอยง็นสนืด

อี ดี •
• •
•




สิ่งควรเตรียมเผื่อไว้ สิ่งควรครองไว้

• ความไม
่เที่ยงแท้แน่นอน • กกาารรรคิะดงักบ

่ออนาพรูมดณ์
•
• ความชรา
• ความตาย • วาจา

ตัวอย่าง โคลงสุภาษิตโสฬสไตรยางค์

Three Things to Cultiva
te (สามสิ่งควรจะกระทำให้มี)

Good Book
Good Humour
หนังสือดี Good Friends ใจเย็นดี



เพื่อนดี



หนังสือสอนสั่งข้อ วิทยา
เว้นบาปเสาะกัลยาณ
์ มิตรไว้
หนึ่งขาดปราศโทส
า คติห่อ ใจเฮย
สามสิ่งควรมีให้
มากยั้งยืนเจริญ

สามสิ่งที่เราควรจะกระทำให้มีคือ หนังสือดี เพื่อนที่ดี และ
อารมณ์ใจเย็นดี เพราะหนังสือคือแหล่งรวมความรู้ต่าง ๆ
มากมาย ส่วนเพื่อนที่ดี ก็ควรแสวงหาเอาไว้ และควรทำใจให้

ปราศจากความโกรธ สามสิ่งนี้จะนำพา
เราไปสู่ความเจริญนั่นเอง

ตัวอย่าง โคลงสุภาษิตโสฬสไตรยางค์

Three Things to Wait
for (สามสิ่งควรเตรียมเผื่อ)
Cอ

hนaิจn
จgังe

Decay Death
ชรา มรณะ






สิ่งใดในโลกล้วน เปลี่ยนแปลง
เร่งร้น
หนึ่งชราหย่อนแรง
ทำชีพ ประลัยเฮย
ความตายติดตามแ
สวง คติรู้เตรียมคอย

สามส่วนควรคิดค้น

สามสิ่งที่เราควรจะเตรียมเผื่อ หรือเตรียมตัวเผชิญหน้ากับมันคือ
อนิจจัง ความชรา และมรณะ โดยอนิจจังคือความไม่เที่ยง เพราะทุกสิ่ง
บนโลกล้วนมีการเปลี่ยนแปลง ส่วนความแก่เถ้าและชรา ก็เป็นสิ่งเข้า
มาในชีวิตอย่างรวดเร็ว และสุดท้าย ทุกคนย้อมก้าวเข้าสู่ความตายใน
สักวัน ดังนั้น เราจึงควรเตรียมตัวเพื่อรับความเปลี่ยนแปลงที่จะมาถึง



สามสิ่งที่เราควรชอบและยินดีคือ ความอารีด้วยใจสุจริต
ความใจดี และความสนุกสนาน เพราะความมีจิตใจโอบอ้อมอารี
ด้วยใจสุจริตที่แท้ แจ่มใส และปลอดโปร่งจากสิ่งไม่ดี จะทำให้สิ่ง
ที่ดี ความสุขสนุกสนาน ก็จะเข้ามาพร้อมในทุก ๆ ด้านนั่นเอง

คำศัพท์สำคัญ

เหล้น (ในที่นี้เป็นรูปโทโทษ) หมายถึง เล่น

สามสิ่งที่ควรละคือ ความเกียจคร้าน การพูดจาไร้สาระ และไม่
ควรกล่าวว่าเสียดแทงหรือพูดคำหยาบใส่ผู้อื่น เพราะนับว่า
เป็นการไร้มารยาท

สามสิ่งที่เราควรเกลียด ได้แก่ ความดุร้าย ความยิ่ง
กำเริบ และความอกตัญญู เพราะสามสิ่งนี้ เป็นหนทางแห่ง
ความเสื่อม หากพบเจอคนประเภทนี้ ก็ไม่ควรผูกสัมพันธ์
ด้วย

ให้นักเรียนทำใบงาน เรื่อง โคลงสุภาษิตโสฬสไตรยางค์
ส่งครูผ่านช่องทาง Google classroom

กำหนดส่ง ๑๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕

ช่วยกันแล...ช่วยกันแปล

สามสิ่งที่ควรรังเกียจติเตียน

ใจชั่วชาติต่ำช้า ทรชน

ทุจริตมารยาปน ปกไว้

หึงจิตคิดเกลียดคน ดีกว่า ตัวแฮ

สามส่วนควรเกียจใกล้ เกลียดซ้องสมาคม




หึง หมายถึง เบียดเบียน
ทรชน หมายถึง คนชั่วร้าย
ซ้อง หมายถึง เกี่ยวข้อง

คำศัพท์สำคัญ
ครอง หมายถึง ควบคุมให้ได้

คุณค่าและข้อคิด




โคลงสุภาษิตโสฬสไตรยางค์

ด้านเนื้อหา




เป็นการสั่งสอนการดำเนินชีวิตของมนุษย์
โดยตรง ครอบคลุมชีวิตทั้งหมดให้รู้ว่าควรจะปฏิบัติตน
อย่างไรจึงจะเกิดเป็นมงคลแก่ชีวิต และเป็นผู้ที่ประสบ
ความสำเร็จในชีวิตมักจะใฝ่หาคติธรรมต่าง ๆ เป็น
เครื่องเตือนใจ

ด้านวรรณศิลป์




การใช้สัมผัสสระและสัมผัสพยัชนะในโคลงแต่ละบท



สุขกายวายโรคร้อน รำคาญ
มากเพื่อนผู้วานการ ชีพได้
จิตแผ้วผ่องสำราญ รมย์สุข เกษมแฮ
สามสิ่งควรจักให้ รีบร้อนปรารถนา

ด้านวรรณศิลป์




การใช้ถ้อยคำตรงไปตรงมาเข้าใจง่าย




สุจริตจิตโอบอ้อม อารี
ใจโปร่งปราศราคี ขุ่นข้อง
สิ่งเกษมศุขเปรมปรี ดาพรั่ง พร้อมแฮ
สามสิ่งสมควรต้อง ชอบต้องยินดี ฯ

ข้อคิดที่ได้รับ

ไม่ควรประมาทในการดำเดินชีวิต ทุกสิ่งในโลกย่อม
เปลี่ยนแปล
งอยู่เสมอ

ข้อคิดที่ได้รับ

ความสุภาพ ความรัก การมีมารยาทดี มีจิตใจ โอบ
อ้อมอารเีบิทกำบใาห้นเป็ผูน้อืผ่นู้อย่่ออนมโตย
้อนงมกีาครวอายมู่ใสุกขล้อารมณ์

ข้อคิดที่ได้รับ

เราไม่ควรประพฤติปฏิบัติตนในทางที่ไม่ดี
เช่น ดุร้าย หยิ่ง เกียจคร้าน และอกตัญญู