รายงานผลโครงการ การพัฒนาและส่งเสริมการจัดการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ไทย (History Of Thai) ผ่าน กระบวนการชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ(Professional Learning Community) รายวิชา ประวัติศาสตร์ จัดทำโดย นางสาว อภิรดี บุญศรี ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2564 ครุศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาสังคมศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ สนับสนุนโดยสำนักงานเลขาธิการคุรุสภา
คำนำ รายงานผลการดำเนินงานการจัดกิจกรรมชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) จัดทำขึ้นเพื่อนำเสนอแนวทางในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้รายวิชาประวัติศาสตร์ไทย (History Of Thai) ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔/๑ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม เพื่อ แก้ไขปัญหาในการเรียนของนักเรียนเรื่องการอธิบาย วิเคราะห์ และแยกแยะประเด็นต่าง ๆในการเชื่อมโยง เหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ รวมไปถึงสร้างความรู้ความเข้าใจเรื่องการปฏิบัติด้วยกระบวนการ PLC เพื่อแก้ไข ปัญหาชิ้นงานรวมทั้งแลกเปลี่ยนเรียนรู้การติดตามและประเมินผลในการดำเนินงานของครูผู้สอนในโรงเรียน หวังเป็นอย่างยิ่งว่าเอกสารเล่มนี้จะเกิดประโยชน์ต่อครูผู้สอน สถานศึกษาและบุคลากรทางการศึกษา รวมทั้งผู้สนใจทั่วไปในการนำไปใช้เพื่อศึกษาเรียนรู้สร้างความเข้าใจและปฏิบัติตามแนวทางดังกล่าวได้เป็นอย่างดี ผู้จัดทำ นางสาว อภิรดี บุญศรี
ผลการดำเนินกิจกรรมชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ ๑. หลักการและเหตุผล หลักการและเหตุผลชุมชนแห่งการเรียนรู้เชิงวิชาชีพ (Professional Learning community: PLC) หมายถึง การรวมกลุ่มกันของครูผู้สอนและบุคลากรทางการศึกษาในลักษณะของชุมชนเชิงวิชาการที่มีเป้าหมายเพื่อพัฒนา คุณภาพการศึกษาโดยใช้กระบวนการเรียนรู้จากการปฏิบัติการถอดบทเรียนและการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน อย่างต่อเนื่อง การดำเนินการในรูปแบบ PLC นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงเชิงคุณภาพทั้งด้านวิชาชีพและผลสัมฤทธิ์ของนักเรียน โดยมีผลดีทั้งต่อครูผู้สอนและนักเรียน ในแง่ผลดีต่อครูผู้สอนพบว่า PLC ส่งผลต่อครูผู้สอนในด้านของการลด ความรู้สึกโดดเดี่ยวในงานสอนของครูเพิ่มความรู้สึกผูกพันต่อพันธกิจและเป้าหมายของโรงเรียนมากขึ้น โดยเพิ่ม ความกระตือรือร้นที่จะปฏิบัติให้บรรลุพันธกิจอย่างแข็งขันจนเกิดความรู้สึกว่าต้องการร่วมกันเรียนรู้และรับผิดชอบ ต่อพัฒนาการโดยรวมของนักเรียนถือเป็นพลังการเรียนรู้ซึ่งส่งผลให้การปฏิบัติการสอนในชั้นเรียนให้มีผลดียิ่งขึ้น รวมทั้งเข้าใจบทบาทและพฤติกรรมการสอนที่จะช่วยให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้ได้ดีที่สุด ในแง่ของผลดีต่อนักเรียน พบว่า PLC สามารถพัฒนาและส่งเสริมการจัดการเรียนรู้ให้กับนักเรียนในด้านต่าง ๆ นักเรียนสามารถปฏิบัติ ชิ้นงานให้บรรลุตามวัตถุประสงค์ได้ รวมไปถึงการปรับพฤติกรรมของนักเรียนที่มีปัญหาให้เปลี่ยนไปในทางที่ดี นักเรียนและครูผู้สอนสามารถมีปฏิสัมพันธ์ซึ่งกันและกันได้เป็นอย่างดี จากการศึกษาประโยชน์ของกระบวนการดังกล่าวผู้จัดทำจึงเกิดความคิดที่จะนำกระบวนการ PLC (Professional Learning Community) เพื่อเป็นการปรับปรุงแก้ปัญหาการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ร่วมกันระหว่าง ครูผู้สอนและนักเรียน ซึ่งการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้กับนักเรียนจะเน้นในส่วนของการทำงานทั้งรายบุคคลและ กลุ่มเพื่อทำให้นักเรียนได้เกิดกระบวนการเรียนรู้ที่หลากหลาย ตลอดจนการพัฒนาและส่งเสริมการจัดกิจกรรมการ เรียนรู้วิชาประวัติศาสตร์ไทยของนักเรียนให้ดียิ่งขึ้น โดยได้เริ่มดำเนินกิจกรรมกับนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔ เพื่อแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นจริงในห้องเรียนคือปัญหาในการเรียนของนักเรียนเรื่องการอธิบาย วิเคราะห์ และ แยกแยะประเด็นต่าง ๆในการเชื่อมโยงเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์และการพัฒนาชิ้นงานของนักเรียนให้สามารถ บรรลุตามวัตถุประสงค์
๒. วัตถุประสงค์ ๑. เพื่อพัฒนาและส่งเสริมการจัดการเรียนรู้ให้กับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔ ๒. เพื่อพัฒนาชิ้นงานนักเรียนให้สามารถบรรลุตามวัตถุประสงค์ได้ ๓. เพื่อแก้ไขปัญหาในการเรียนของนักเรียนเรื่องการอธิบาย วิเคราะห์ และแยกแยะประเด็นต่าง ๆใน การเชื่อมโยงเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ ๔. เพื่อปรับพฤติกรรมของนักเรียนที่มีปัญหาให้เปลี่ยนไปในทางที่ดีขึ้น ๓. วิธีการดำเนินงาน ➢ กระบวนการของ PLC ขั้นตอนที่ 1 Commitmurry สร้างทีมครู ขั้นตอนที่ 2 Preactke จัดการเรียนรู้เช่น การวิเคราะห์หน่วยการเรียนรู้ร่วมกัน ออกแบบกิจกรรม การเรียนรู้ในการจัดทำแผนการเรียนรู้เพื่อแก้ปัญหาหรือพัฒนาและนำสู่การปฏิบัติโดยมีการเปิด ห้องเรียนเพื่อการสังเกตการณ์ เครื่องมือในการประเมิน - แบบบันทึกกิจกรรม (AC) ขั้นตอนที่ 3 Reflector สะท้อนคิดเพื่อการพัฒนาการปฏิบัติ ขั้นตอนที่ 4 Evillustern ประเมินเพื่อพัฒนาสมรรถนะครู ขั้นตอนที่ 5 Network Development สร้างเครือข่ายการพัฒนา ➢ บทบาทหน้าที่ของสมาชิกกลุ่มตามกระบวนการ PLC Model Teacher หมายถึง ครูผู้รับการนิเทศหรือครูผู้สอน Buddy Teacher หมายถึง ครูคู่นิเทศ หรือครูร่วมเรียนรู้ Mentor หมายถึง ครูพี่เลี้ยง หรือหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ Expert หมายถึง ผู้เชี่ยวชาญ เช่น อาจารย์มหาวิทยาลัยศึกษานิเทศก์ Administrator หมายถึง ผู้บริหารโรงเรียน ๔. วันเวลาสถานที่ในการดำเนินงาน ระยะเวลา: ตั้งแต่วันที่ ๑๔ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๖๔ ถึง ๑๓ กันยายน พ.ศ. ๒๔๖๔ สถานที่: โรงเรียนศึกษาสงเคราะห์เชียงใหม่
๕. สรุปผลการดำเนินงาน ❖ ประเด็นด้านผู้เรียน - นักเรียนสามารถอธิบาย วิเคราะห์ และแยกแยะประเด็นต่าง ๆในการเชื่อมโยงเหตุการณ์ทาง ประวัติศาสตร์ผ่านการทำชิ้นงานที่ครูผู้สอนมอบหมายได้บรรลุวัตถุประสงค์เกินร้อยละ ๗๐ - การพัฒนาและส่งเสริมการจัดการเรียนรู้ให้กับนักเรียน ส่งผลให้นักเรียนเกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม มีความกล้าที่จะนำเสนอผลงานที่หลากหลายในการออกแบบชิ้นงาน - นักเรียนมีแรงจูงใจในการเรียนและสามารถศึกษาค้นคว้าด้วยตนเองอย่างอิสระ มีปฏิสัมพันธ์ระหว่าง ครูผู้สอนกับนักเรียนและนักเรียนกับนักเรียนด้วยกันเองเพิ่มมากขึ้น - นักเรียนมีพฤติกรรมที่พึงประสงค์หลายประการเช่น การได้พูดคุยถกเถียงอย่างมีเหตุผลและยอมรับฟัง ความคิดเห็นของผู้อื่นมากขึ้น การตอบโต้ ซักถามในสิ่งที่ตนเองสงสัย ❖ ประเด็นด้านกิจกรรม - ลักษณะ ความเหมาะสม ประสิทธิภาพของกิจกรรม ขั้นตอนของกระบวนการเรียนการสอน วิธีการสอน เทคนิคการสอนต่าง ๆ มีประสิทธิภาพสอดคล้องกับจุดประสงค์กิจกรรมการเรียนรู้และการวัดและประเมินผล - การบริหารจัดการชั้นเรียน การจัดชั้นเรียน วิธีการคุมชั้นเรียน หรือการจัดกลุ่มเพื่อทำกิจกรรม - การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ได้มีการออกแบบกิจกรรมให้มีความหลากหลาย เหมาะสม กับบริบทต่าง ๆ ของนักเรียน - ครูและนักเรียนมีปฏิสัมพันธ์ / การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ทำให้บรรยากาศการเรียนการสอนดำเนินไปโดย เน้นนักเรียนเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ - กิจกรรมการเรียนรู้นำไปสู่การพัฒนาความสามารถของนักเรียนโดยนักเรียนได้ลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง และสามารถถ่ายทอดให้กับผู้อื่นหรือช่วยเหลือเพื่อนได้ ❖ ประเด็นด้านครู - ครูมีการใช้คำถาม คำชี้แจง คำอธิบาย หรือการใช้สื่อที่เหมาะสมสอดคล้องกับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ - ครูมีการเรียงลำดับขั้นตอนการนำเสนอประเด็นคำถาม คำสั่ง หรือคำอธิบาย - ครูจะทำหน้าที่เป็นผู้ที่คอยให้ความช่วยเหลือ คำปรึกษา แลกเปลี่ยนสิ่งต่าง ๆกับนักเรียน เพื่อให้ นักเรียนสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง สร้างแรงจูงใจและแรงบันดาลใจในการเรียน ❖ ประเด็นสื่อการสอน - ครูผู้สอนมีการใช้สื่อในการเรียนการสอนที่หลากหลาย ทำให้นักเรียนเกิดความสนใจในการเรียน มีการ นำรูปภาพปริศนาต่าง ๆมาให้นักเรียนทาย เพื่อให้เกิดการกระตุ้นความคิดและการใช้วิดีโอในการประกอบการสอน ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำให้นักเรียนได้เห็นมุมมองใหม่ ๆได้กว้างขวางขึ้น ทั้งนี้การใช้สื่อในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ สอดคล้องกับนักเรียน จะส่งผลทำให้นักเรียนเกิดแรงจูงใจที่อยากจะเรียนมากขึ้น
❖ ประเด็นด้านบรรยากาศ - สภาพแวดล้อมของชั้นเรียน อาจจะมีความแออัดและความวุ่นวายในบางครั้ง เนื่องจากเป็นการเรียนใน รูปแบบของ Online ผ่านทางหน้าจอทีวี สัญญาณอินเตอร์เน็ตอาจเกิดข้อผิดพลาด - เนื่องจากเป็นการเรียนรวมห้อง การเข้าถึงนักเรียนแต่ละคนอาจจะเป็นไปได้ยาก - ครูผู้สอนและนักเรียนมีปฏิสัมพันธ์ การตอบโต้ การยอมรับความคิดเห็น การตั้งคำถาม การพูดคุย ถกเถียงและการช่วยเหลือ เป็นไปในทางที่ดี ๖. อภิปรายผลการดำเนินงาน ๖.๑ ผลลัพธ์ที่เกิดจากกระบวนการ ๑) มีความรู้ความเข้าใจ เทคนิคและประเด็นความรู้ที่น่าสนใจ สำหรับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ในครั้งนี้ ซึ่งเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นจากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของสมาชิกวง PLC นับได้ว่าเป็นประโยชน์อย่างมาก กับครูผู้สอน เพื่อที่ครูผู้สอนจะสามารถนำสิ่งต่าง ๆเหล่านี้ไปใช้ในการพัฒนาและส่งเสริมคุณภาพการเรียน ให้เกิดประโยชน์ต่อตนเองและนักเรียนได้อย่างเหมาะสม ๖.๒ ผลลัพธ์ที่เกิดกับผู้เรียน / ครู / สมาชิกที่เข้าร่วมเครือข่าย PLC ๑) นักเรียนเกิดการเรียนรู้ตามเป้าหมายและวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้ รวมไปถึงการได้มีโอกาส เรียนรู้สิ่งต่าง ๆเหนือจากในห้องเรียน ๒) ครูผู้สอนได้รับรู้ถึงพฤติกรรมของนักเรียนในห้องเรียนที่เปลี่ยนแปลงไปจากการปรับปรุงแก้ไข เทคนิคการสอนต่าง ๆที่สามารถทำให้นักเรียนเกิดแรงจูงใจและกระตือรือร้นในการเรียนมากขึ้น ๓) สมาชิกผู้เข้าร่วมกลุ่ม PLC ได้มีโอกาสแลกเปลี่ยนเทคนิคและประเด็นความรู้ที่น่าสนใจซึ่งกัน และกัน นับว่าเป็นผลดีอย่างมากที่จะเป็นประโยชน์ต่อสมาชิกทุกคนในกลุ่ม ๖.๓ คุณค่าที่เกิดต่อวงการศึกษา เป็นกระบวนการที่มีประโยชน์ต่อการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เป็นอย่างมาก การได้มีโอกาสพูดคุย สนทนากันระหว่างสมาชิกในกลุ่มก่อให้เกิดผลลัพธ์ทางบวกต่อการเรียนการสอนและคุณภาพการจัด การศึกษาในสถานศึกษาหรือช่วยพัฒนาการจัดการเรียนรู้พัฒนาทักษะนักเรียนและส่งผลให้นักเรียนมี ความรู้ความเข้าใจในส่วนของเนื้อหามากยิ่งขึ้น สามารถอธิบาย แยะแยะและวิเคราะห์การเชื่อมเหตุการณ์ ทางประวัติศาสตร์ได้บรรลุเป้าหมาย กิจกรรมทุกกิจกรรมที่ได้จัดทำขึ้น ส่งผลให้นักเรียนเกิดแรงบันดาลใจ เป็นผู้ใฝ่เรียนรู้มีความกระตือรือร้นในการเรียน
๗. ผลที่เกิดจากการดำเนินงาน ๗.๑ สามารถแก้ไขปัญหาในการเรียนของนักเรียนได้ ๗.๒ พฤติกรรมของนักเรียนที่มีปัญหาเปลี่ยนไปในทางที่ดีเป็นไปตามเกณฑ์ ๗.๓ ครูผู้สอนได้ใช้เทคนิคในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้กับนักเรียนได้ตามจุดประสงค์ ๗.๔ ครูผู้สอนและนักเรียนมีปฏิสัมพันธ์แลกเปลี่ยนเปลี่ยนความคิดเห็นซึ่งกันและกันได้อย่างมีเหตุผล สามารถซักถาม ตอบโต้ และมีแรงจูงใจในการเรียนมากขึ้น ๘. ร่องรอยหลักฐาน ๘.๑ ภาพการพูดคุยปรึกษากับสมาชิกในวง PLC ๘.๒ ภาพกิจกรรมการเรียนการสอน ๘.๒ แบบบันทึกการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ๙. บทเรียนที่ได้จากการดำเนินงาน ครูผู้สอนได้เห็นถึงปัญหาที่หลากหลายในห้องเรียนและพฤติกรรมของนักเรียนที่แตกต่างกันในแต่ละบุคคล รวมไปถึงเรียนรู้ที่จะหาแนวทางในการแก้ปัญหาในสถานการณ์ที่แตกต่างกันผ่านการอภิปรายร่วมกันกับเพื่อนครู และนักเรียน ๑๐. สิ่งที่จะดำเนินการต่อไป จากการแก้ปัญหาเบื้องต้น ด้านนักเรียนขาดทักษะการนำเสนอผลงานพบว่านักเรียนตระหนักถึง ความสำคัญในการเรียนและตั้งใจเรียนมากขึ้น มีความคิดสร้างสรรค์ในการนำเสนอผลงานตนเองในรูปแบบที่ หลากหลาย จึงต้องการที่จะต่อยอดวิธีการเหล่านี้ให้เป็นเทคนิคในการจัดการเรียนการสอน และการพัฒนาทักษะ ของนักเรียนให้มีคุณภาพ เพื่อที่ผลักดันให้นักเรียน มีความรู้ ความสามารถ ความเข้าใจในเนื้อหาที่เรียน ๑๑. ปัญหา/อุปสรรค เนื่องจากเป็นการจัดการเรียนการสอนในรูปแบบ Online จึงทำให้การพบปะพูดคุยระหว่างครูผู้สอนและ นักเรียนไม่ค่อยต่อเนื่องเท่าที่ควร อีกทั้งยังมีอุปสรรคปัญหาในเรื่องของอินเตอร์เน็ตที่สัญญาณไม่ค่อยเสถียรจึงทำ ให้เกิดข้อขัดข้องในหลาย ๆ อย่าง รวมไปถึงอุปกรณ์การเรียนออนไลน์ของนักเรียนบางคนไม่พร้อม ส่งผลให้การจัด กิจกรรมในห้องเรียนเป็นไปได้ยากในบางส่วน สำหรับการพูดคุยสะท้อนปัญหาการจัดการเรียนรู้กับสมาชิกในวง PLC อาจจะมีอุปสรรคในการประชุมสะท้อนคิดในด้านต่าง ๆ ไม่ครบทุกคน เนื่องจากเวลาของสมาชิกแต่ละคนไม่ ตรงกัน
๑๒. ข้อเสนอแนะ ๑. ทางโรงเรียนควรจะมีการแก้ไขปัญหาให้กับนักเรียนบางส่วนที่อุปกรณ์การเรียนไม่พร้อมในการเรียน แบบ Online รูปภาพประมวลผลการดำเนินกิจกรรมชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ
รูปภาพประมวลผลการดำเนินกิจกรรมชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ
รูปภาพประมวลผลการดำเนินกิจกรรมชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ
ลงชื่อสมาชิกทีม PLC วันเดือนปีที่ประชุม วันที่ ๒๗ กันยายน พ.ศ.๒๕๖๔ ลงชื่อ.........................................................ผู้จัดทำแผน (นางสาวอภิรดี บุญศรี) ๒๗ กันยายน พ.ศ.๒๕๖๔ ลงชื่อ.....................................................ผู้บริหาร (นางสาวนันธิกานต์ ไชยซาววงศ์) รองผู้อำนวยการฝ่ายวิชาการโรงเรียนศึกษาสงเคราะห์เชียงใหม่ ๒๗ กันยายน พ.ศ.๒๕๖๔ ลำดับที่ ชื่อ-นามสกุล บทบาทในทีม ลายมือชื่อ ๑ นางสาว อภิรดี บุญศรี Model Teacher ๒ นายอภิชาติ ทาคำมา Buddy Teacher ๓ นางศรีพิณธ์ จักรอิศราพงศ์ Mentor ๔ นางพรรณี สมศักดิ์ School admimistrators ๕ อาจารย์ ดร.ธรรศ ศรีรัตนบัลล์ Expert