วัฒนธรรมกับภาษา

วัฒนธรรมกับภาษา เรื่อง ความเกี่ยวข้องระหว่างวัฒนธรรมกับภาษา วิชาภาษาไทย ๓ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๕ จัดท าโดย นางสมจิตต์ วัฒนวงศ์ ครู วิทยฐานะ ครูช านาญการพิเศษ โรงเรียนพิบูลวิทยาลัย จ.ลพบุรี ส านักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต ๕

ความหมายของวัฒนธรรมและภาษา วัฒนธรรม น. สิ่งที่ท ำควำมเจริญงอกงำมให้แก่หมู่คณะ เช่น วัฒนธรรมไทย วัฒนธรรมในกำรแต่งกำย, วิถีชีวิตของหมู่คณะ เช่น วัฒนธรรมพื้นบ้ำน วัฒนธรรมชำวเขำ ภาษา น. ถ้อยค ำที่ใช้พูดหรือเขียนเพื่อสื่อควำมของกลุ่มชนใดกลุ่มชนหนึ่ง เช่น ภำษำไทย ภำษำจีน หรือเพื่อสื่อควำมเฉพำะวงกำร เช่น ภำษำรำชกำร ภำษำกฎหมำย ภำษำธรรมะ เสียง: ตัวหนังสือ หรือกิริยำอำกำรที่สื่อควำมได้ เช่น ภำษำพูด ภำษำเขียน ภำษำท่ำทำง ภำษำมือ

นักสังคมศำสตร์ให้ควำมหมำยวัฒนธรรมอย่ำงกว้ำงๆ ว่ำ หมำยถึง แบบแผนชีวิตหรือระบบการด าเนินชีวิต ครอบคลุมไปถึงเครื่องอุปโภค บริโภค สถำบัน ประเพณี ค่ำนิยม รวมถึงศิลปะและควำมรู้สึกต่อสิ่งต่ำง ๆ วัฒนธรรมคือสิ่งที่มนุษย์สร้ำงขึ้นเพื่อประโยชน์ของสังคมของตน แบบแผนชีวิต หมำยถึงผ่ำนกำรขัดเกลำ กลั่นกรองจนออกมำดีงำม แล้วถ่ำยทอดจำกรุ่นสู่รุ่น บ้าน ซ ักผ้า การแต่งกาย

มนุษย์กับวัฒนธรรม มนุษย์เป็นสัตว์ประเสริฐที่มีสติปัญญำ มีสังคมที่เข้มแข็ง และมีภำษำเป็นเครื่องมือสื่อสำร ท ำให้สำมำรถถ่ำยทอดควำมเจริญก้ำวหน้ำจำกรุ่นสู่รุ่นมนุษย์จึงมีควำมเจริญก้ำวหน้ำกว่ำสัตว์ มนุษย์ได้สร้ำงสถำบันขึ้นมำ เริ่มจำก สถำบันกำรปกครอง (ต่อมำพัฒนำเป็นกำรสืบสกุล กำรเลือกตั้ง) และมีสถำบันต่ำง ๆ ตำมมำ เช่น สถำบันศำลสถิตยุติธรรม สถำบันศำสนำ (เกิดจำก ควำมเชื่อเลื่อมใสศรัทธำของมนุษย์ ในยุคแรกๆมนุษย์บูชำเทพเจ้ำ ต่อมำมีนักปรำชญ์ซึ่งไม่ใช่ผู้แทน ของเทพเจ้ำ สอนเฉพำะควำมประพฤติในสังคมเท่ำที่เห็นอยู่ตำมสติปัญญำของตน เช่น ขงจื๊อ) สถำบันชำติ ฯลฯ https://lifestyle.campus-star.com/picpost/66286.html https://xn--72czjvzci0ftdsfvb.com/images

ศัพท์ที่ควรทราบเกี่ยวกับวัฒนธรรม ได้แก่ สังคม สถำบัน ประเพณี ค่ำนิยม * สังคม (รูปธรรม) หมำยถึง กลุ่มชนที่รวมอยู่เป็นชุมชนในบริเวณเดียวกัน * สังคม (นำมธรรม) หมำยถึง ควำมคิดนึกรวมกับค่ำนิยมของชุมชนหนึ่งๆ * สถาบัน หมำยถึง กฎเกณฑ์และประเพณีที่เกี่ยวเนื่องซึ่งหมู่ชนสร้ำงหรือจัดตั้งให้มีขึ้น เพื่อประโยชน์แก่หมู่คณะของตน รวมถึงคณะบุคคลที่มีวันส ำคัญต่อกฎเกณฑ์และประเพณี นั้น และยังรวมถึงควำมยกย่องเชื่อถือที่หมู่ชนให้แก่คณะบุคคลกฎเกณฑ์ประเพณีที่เกี่ยวเนื่อง เหล่ำนั้น เช่น สถำบันศำลสถิตยุติธรรม สถำบันศำสนำ * ประเพณีหมำยถึง พฤติกรรมที่ได้เคยกระท ำมำตั้งแต่บรรพบุรุษหลำยชั่วอำยุคนสืบทอด กันมำจนถึงชั้นลูกหลำน อำจเรียกขนบประเพณีหรือขนบธรรมเนียมก็ได้ * ค่านิยม หมำยถึง ควำมรู้สึกที่ไม่เกี่ยวกับควำมเจ็บปวดหรือควำมเพลิดเพลินทำงกำย อำจเป็นควำมรู้สึกของหมู่ชนรวมกัน * เอกลักษณ์ หมำยถึงลักษณะที่แสดงควำมเป็นตัวเอง ต่ำงกับคนอื่นหรือไม่ใช่คนอื่น

๑ ที่ตั้งและภูมิอากาศ ๒ ความอุดมสมบูรณ์หรือความ แร้นแค้น ๓ กลุ่มชนแวดล้อม ๔ นักปราชญ์ หรือประมุขของกลุ่มชน ความหลากหลายของวัฒนธรรม

เอกลักษณ์ของวัฒนธรรมไทย ๒ เสรีภาพทางศาสนา ๓ รักสงบ ๔ พอใจจากการประนีประนอม ๕ ไม่แบ่งชั้นวรรณะ ๖ มีน้ าใจเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ๗ ความเกรงใจ ๘ ค านึงถึงกาลเทศะ รักสนุก ๙ ๑ ไม่กีดกันคนต่างชาติต่างภาษา

ความสัมพันธ์ระหว่างภาษากับวัฒนธรรม ๑. ภำษำสร้ำง ธ ำรง และพัฒนำวัฒนธรรม ๒. ภำษำสะท้อนวัฒนธรรม ๓. กำรใช้ภำษำสัมพันธ์กับวัฒนธรรม

ความสัมพันธ์ระหว่างภาษากับวัฒนธรรม : ๑. ภาษาสร้าง ธ ารง และพัฒนาวัฒนธรรม มนุษย์ใช้ภำษำสร้ำงวัฒนธรรม โดยกำรสื่อสำร ถ่ำยทอดควำมรู้ที่เป็นประโยชน์ และใช้ภำษำรักษำสืบทอดขนบธรรมเนียมวัฒนธรรมค่ำนิยมวิถีชีวิตจำกอดีตสู่ปัจจุบัน และใช้ภำษำปรับปรุงแก้ไขพัฒนำวัฒนธรรมอย่ำงต่อเนื่อง เมื่อชั่วพ่อกู กูบ ำเรอแก่พ่อกู กูบ ำเรอแก่แม่กู

ความสัมพันธ์ระหว่างภาษากับวัฒนธรรม : ๒. ภาษาสะท้อนวัฒนธรรม : ๑) ภำษำที่สะท้อนควำมลดหลั่นชั้นเชิงในวัฒนธรรม แสดงถึงวัฒนธรรมที่ให้ควำมเคำรพผู้อำวุโส ทั้งนี้ให้ควำมรู้สึกสนิทสนมเหมือนเครือญำติ เช่น ปู่ ย่ำ ตำ ยำย ลุง ป้ำ น้ำ อำ พี่น้อง มีค ำรำชำศัพท์ส ำหรับบุคคลต่ำง ๆ มีค ำบอกบรรดำศักดิ์ ยศ ต ำแหน่งหน้ำที่ ฐำนะทำงสังคม เช่น หม่อมเจ้ำ หม่อมรำชวงศ์ หม่อมหลวง ขุน หลวง พระ พระยำ เจ้ำพระยำ สมเด็จเจ้ำพระยำ คุณ คุณหญิง ท่ำนผู้หญิง และนำยสิบ นำยร้อย นำยพัน นำยพล ซึ่งแบ่งออกเป็น ๓ ระดับ คือ ตรี โท เอก ค ำขยำยคุณวุฒิ เช่น ปริญญำตรี ปริญญำโท ปริญญำเอก

ความสัมพันธ์ระหว่างภาษากับวัฒนธรรม : ๒. ภาษาสะท้อนวัฒนธรรม : ๒) ภำษำที่ใช้แทนตัว เพื่อบอกเครือญำติ บอกอำชีพ บอกต ำแหน่ง เป็นสรรพนำมบุรุษที่หนึ่ง สอง สำม เช่น ลุง ป้ำ น้ำ อำ พี่ น้อง พ่อ แม่ ครู หมอ นำยอ ำเภอ ผู้ว่ำฯ สะท้อนให้เห็นว่ำคนไทยให้ควำมส ำคัญแก่เครือญำติ อำชีพ ต ำแหน่ง ไม่นิยมเรียกชื่อบุคคลโดยตรง

ความสัมพันธ์ระหว่างภาษากับวัฒนธรรม : ๒. ภาษาสะท้อนวัฒนธรรม : ๓)ใช้ค ำไทยแท้หรือค ำไทยดั้งเดิม ในกำรสื่อสำรที่ไม่เป็นทำงกำร เช่น พ่อ แม่ ลูกชำย ลูกสำว หัว หมำ กิน แต่ก็ยอมรับวัฒนธรรมต่ำงชำติเข้ำมำประสม กลมกลืนกับวัฒนธรรมในกำรสื่อสำรพูดคุย เช่น วีดิทัศน์ คอมพิวเตอร์ ไมโครโฟน https://www.shutterstock.com/th/search/family-cartoon

ความสัมพันธ์ระหว่างภาษากับวัฒนธรรม : ๒. ภาษาสะท้อนวัฒนธรรม : ๔) ภำษำมีค ำเฉพำะที่สะท้อนถึงควำมละเอียดในกำรกล่ำวถึงเรื่องใกล้ตัว เช่น - ค ำแสดงเครือญำติที่เป็นค ำมูล ไม่ใช้ค ำประสมอย่ำงบำงภำษำ เช่น ทวด ปู่ ย่ำ ตำ ยำย พ่อ แม่ ลูก หลำน เหลน ลื่อ ลืบ ลืด (อัยยิกำ(บ.) - ค ำแสดงรสชำติ มีค ำว่ำ เปรี้ยว หวำน มัน เค็ม เผ็ด ขื่น ฝำด กร่อย ชืด - ค ำแสดงอำรมณ์ มีค ำว่ำ ขัดใจ ขุ่นใจ ข้องใจ เคืองใจ แค้นใจ อำฆำต พยำบำท - ค ำเฉพำะด้ำนศิลปวัฒนธรรมไทย ด้ำนดนตรี เช่น ทำงนอก ทำงใน ทำงเก็บ ทำงหวำน - ศัพท์เฉพำะทำงนำฏศิลป์ เช่น วง เหลี่ยม ประ เดำะ จีบ โบก

ความสัมพันธ์ระหว่างภาษากับวัฒนธรรม : ๒. ภาษาสะท้อนวัฒนธรรม : ๕) ภำษำมีค ำลักษณนำมช่วยจ ำแนกลักษณะของสิ่งต่ำง ๆ ซึ่งสะท้อนควำมช่ำงสังเกต และให้ควำมส ำคัญแก่กำรจ ำแนกแยกแยะลักษณะของสิ่งต่ำง ๆ เช่น ช้ำงบ้ำน (เชือก) ช้ำงป่ำ (ตัว) ช้ำงรวมกันหลำยตัว (โขลง) ขนมจีน (จับ) รถ, ช้อน (คัน) แห (ปำก) ปำกกำ (ด้ำม) ดินสอ (แท่ง) จำน (ใบ) ฯลฯ

ความสัมพันธ์ระหว่างภาษากับวัฒนธรรม : ๒. ภาษาสะท้อนวัฒนธรรม : ๖) กำรเล่นกับภำษำในรูปแบบต่ำงๆ เช่น กำรใช้ค ำที่มีเสียงสัมผัสคล้องจอง กำรซ้ ำค ำ กำรผวนค ำ ซึ่งจะปรำกฏกับสิ่งต่ำง ๆรอบตัวของคนไทย เช่น - ค ำขวัญ เช่น รู้วินัย รู้หน้ำที่ เป็นเด็กดีของชำติ - ชื่อบุคคล เช่น พระยำอภัยรณฤทธิ์ พระยำอนุชิตชำญชัย หลวงกวีจรรยำวิโรจน์ หลวงประโมทย์จรรยำวิภำช - ชื่อประตูพระบรมมหำรำชวัง เช่น วิมำนเทเวศร์ วิเศษชัยศรี มณีนพรัตน์ สวัสดิโสภำ เทวำพิทักษ์ ศักดิ์ชัยสิทธิ์ วิจิตรบรรจง อนงคำรักษ์ พิทักษ์บวร สุนทรทิศำ เทวำภิรมย์ อุดมสุดำรักษ์ (ชื่อประตูที่คล้องจองกันนี้ยังสามารถอ่านถอยหลังแล้วยังคงคล้องจองกันอยู่)

ภาษาไทยถิ่นกลาง ภาคกลาง ภาคตะวันออก ภาคตะวันตก ภาษาไทยถิ่นเหนือ ภาคเหนือ ภาคกลางบางส่วน เนื่องจากการอพยพ เช่น ราชบุรี สระบุรี ภาษาไทยถิ่นอีสาน ภาคอีสาน ภาษาไทยถิ่นใต้ ภาคใต้ มักพูดสั้นๆ ห้วนๆ ภาษาถิ่นแต่ละภาค ยังมีแยกย่อยได้อีก เพราะแต่ละจังหวัดอาจใช้ภาษาถิ่นไม่เหมือนกัน ความสัมพันธ์ระหว่างภาษากับวัฒนธรรม : ๒. ภาษาสะท้อนวัฒนธรรม : ๗) ภำษำมีควำมหลำกหลำย ภำษำไทยมีทั้งภำษำมำตรฐำนหรือภำษำกลำงและมีภำษำถิ่น เช่น ถิ่นเหนือ ถิ่นอีสำน ถิ่นใต้ และยังมีภำษำถิ่นที่ย่อยลงไปอีกซึ่งสะท้อนให้เห็นว่ำคนไทยให้ ควำมส ำคัญและยอมรับควำมแตกต่ำงทำงวัฒนธรรม

ความสัมพันธ์ระหว่างภาษากับวัฒนธรรม : ๓. การใช้ภาษาสัมพันธ์กับวัฒนธรรม ๓.๑ การใช้ราชาศัพท์บ่งบอกถึงวัฒนธรรมไทยที่มีกำรแบ่งล ำดับชั้นที่ลดหลั่นกันไป ๓.๒ ระดับภาษา วัฒนธรรมไทยให้ควำมส ำคัญแก่กำลเทศะ จึงต้องใช้ภำษำให้เหมำะ แก่สถำนกำรณ์ เวลำ สถำนที่ และบุคคล ๓.๓ การใช้ค ารื่นหู แทนค ำที่คนในวัฒนธรรมเห็นว่ำควรกระท ำ หรือกล่ำวถึง เช่น ปัสสำวะ อุจจำระ อำเจียน เสมหะ เท้ำ ฉัน เป็นต้น

๒.๔ ภาษาไทยมาตรฐานและภาษาไทยถิ่น ภาษามาตรฐาน หรือภาษาราชการ ภำษำมำตรฐำน หรือภำษำรำชกำร คือ ภำษำที่ตกลงให้คนในชำติใช้เป็นภำษำกลำง เพื่อสื่อสำรให้เกิดควำมเข้ำใจตรงกัน ประเทศไทยมีภำษำไทยเป็นภำษำมำตรฐำน ประเทศแคนำดำ ใช้ภำษำอังกฤษและฝรั่งเศสเป็นภำษำรำชกำร ภาษาถิ่น ภำษำถิ่น คือ ภำษำที่ใช้เฉพำะอยู่ในกลุ่มชนใดกลุ่มชนหนึ่ง ภำษำถิ่นในประเทศไทย เช่น ภำษำถิ่นเหนือ ใต้ และแบ่งย่อยไปตำมระดับจังหวัด อ ำเภอ หมู่บ้ำน ภาษาไทยถิ่นมีค่าควรแก่การศึกษาและอนุรักษ์ไว้เพื่อสืบหาที่มา เช่น ผีตายทั้งกลม ไม่ใช่ ผีตายท้องกลม เพราะภาษาสุโขทัยในศิลาจารึกพ่อขุนรามค าแหง ค าว่า ทั้งกลม หมายถึง ทั้งหมด ตายท้องกลม หมายถึงการตายทั้งแม่และลูก

ตัวอย่างภาษาถิ่น ภาษาถิ่นเหนือ ตุ๊ = พระ กวย = ตะกร้า จั๊กกิ้ม = จิ้งจก โก๋น = โพรงไม้ ภาษาถิ่นอีสาน แซ่บ = อร่อย ญ่าง = เดิน ขี่เกี้ยม = จิ้งจก บักหุ่ง = มะละกอ ภาษาถิ่นใต้ ท าไม่แล้ว = ท ายังไม่เสร็จ เยาะแยะ = ชักช้า จีนจก = จิ้งจก ปึดปัด = กระฟัดกระเฟียด ภาษาถิ่นแต่ละท้องถิ่นต่างมีคุณค่า ท าให้เข้าใจวัฒนธรรมท้องถิ่นดีขึ้น