BAB 8 T4 -NOTA-PELARASAN

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

BAB 8 T4- PELARASAN PADA TARIKH IMBANGAN-MILIKAN TUNGGAL

8.1 Pelarasan Pada Tarikh Imbangan

1. Pelarasan bermaksud pengubahsuaian yang dibuat pada akaun melalui jurnal dan lejar.

2. Pelarasan biasanya dibuat untuk melaraskan baki-baki akaun tertentu dalam Imbangan Duga mengikut
prinsip pemadanan, hasil dan belanja dalam tempoh perakaunan semasa sahaja yang perlu diambilkira untuk
menentukan untung atau rugi perniagaan.

3. Pelarasan yang dibuat pada akaun-akaun tertentu akan memberikan kesan kepada Penyata Pendapatan dan
Kunci Kira-Kira.

4. Pelarasan yang perlu dibuat adalah melibatkan belanja, hasil, hutang lapuk, hutang ragu dan susut nilai aset
bukan semasa

5. Pelarasan perlu dibuat kerana perakaunan biasanya menggunakan asas akruan.
6. Perakaunan asas akruan dibuat mengikut prinsip pemadanan, iaitu belanja untuk suatu tempoh perakaunan

perlu dipadankan dengan hasil untuk tempoh yang sama.

7. Oleh itu hasil yang sepatutnya diterima untuk tempoh berkenaan perlu direkodkan walaupun tunai belum
diterima dan belanja yang sepatutnya dibayar juga perlu direkodkan walaupun tunai belum dibayar.

8. Oleh yang demikian untung atau rugi yang diperolehi adalah lebih tepat.

8.1.1 Pelarasan Belanja

a) Belanja Terakru (Belanja Belum Bayar)

1. Belanja terakru ialah belanja yang telah berlaku tetapi belum dibayar pada akhir tempoh perakaunan tersebut.
2. Bayaran akan dibuat pada tempoh perakaunan akan datang namun ianya perlu diambil kira sebagai belanja

dalam tempoh perakaunan semasa.
3. Pengiraan belanja terakru = belanja sebenar tahun semasa – belanja dibayar tahun semasa.
4. Di dalam Akaun Untung Rugi, belanja yang perlu direkodkan ialah belanja sebenar.
5. Di dalam Kunci Kira-Kira, belanja terakru termasuk dalam kategori liabiliti semasa.

Contoh : Jumlah kadar bayaran sebenar untuk tahun 2005 ialah RM6 000. Jumlah yang dibayar sepanjang
tahun itu ialah RM5 000. Oleh itu, kadar bayaran teraktr ialah RM6 000 – RM5 000 = RM1 000.

Catatan Jurnal : Jurnal Am Folio Debit Kredit
Butiran RM
Tarikh RM
2005 Untung Rugi 6 000 6 000
Kadar Bayaran
Dis 31
(Pindahan Kadar bayaran ke akaun
Untung Rugi)

1

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Catatan Lejar:

Akaun Kadar Bayaran

2005 RM 2005 RM
Dis 31 Tunai/bank 6 000
5 000 Dis 31 Untung rugi
Baki h/b Baki b/b 6 000
1 000
1000
6 000

2006

Jan 1

Akaun Untung Rugi bagi tahun berakhir 31 Disember 2005 (petikan)

Belanja: RM Hasil: RM

Kadar Bayaran 6 000

Aset Semasa : Kunci Kira-Kira pada 31 Disember 2005 (petikan) RM
1 000
RM Liabiliti semasa :
Kadar Bayaran Terakru

b) Belanja Terdahulu (Belanja Prabayar)

1. Belanja terdahulu ialah belanja yang telah dibayar dalam tempoh perakaunan semasa untuk
tempoh yang akan datang.

2. Bayaran yang telah dibuat itu tidak boleh diambil kira sebagai belanja untuk tempoh perakaunan semasa.
3. Pengiraan belanja terdahulu = belanja dibayar tahun semasa – belanja sebenar tahun semasa.
4. Di dalam Akaun Untung Rugi, belanja yang perlu direkodkan ialah belanja sebenar.
5. Di dalam Kunci Kira-Kira, belanja terdahulu termasuk dalam kategori aset semasa.

Contoh : Syarikat Aman ingin mengiklankan produknya untuk 6 bulan dari bulan Oktober 2005 hingga bulan
Mac 2006. Belanja iklan berjumlah RM600 telah dibayar pada awal bulan Oktober 2005. Tempoh

perakaunan ialah daripada 1 Januari hingga 31 Disember. Kirakan belanja iklan terdahulu.

Belanja iklan sebulan = RM600 / 6 bulan = RM100
Belanja iklan terdahulu = 3 x RM100 = RM300.

Catatan Jurnal : Jurnal Am Folio Debit Kredit
Butiran RM RM
Tarikh 300
2005 Untung Rugi 300
Belanja Iklan
Dis 31
(Pindahan Belanja Iklan ke akaun
Untung Rugi)

2

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Catatan Lejar:

2005 Akaun Belanja Iklan Untung rugi RM
Dis 31 Tunai/bank RM 2005 Baki h/b 300
600 Dis 31 300
2006
Jan 1 Baki b/b 6 00 600

300

Akaun Untung Rugi bagi tahun berakhir 31 Disember 2005 (petikan)

Belanja: RM Hasil: RM

Kadar Bayaran 300

Kunci Kira-Kira pada 31 Disember 2005 (petikan)

Aset Semasa : RM Liabiliti semasa : RM

Belanja Iklan Terdahulu 300

8.1.2 Pelarasan Hasil

a) Hasil Terakru (Hasil Belum Terima)

1. Hasil terakru ialah hasil yang diperolehi dalam suatu tempoh perakaunan tetapi wang belum diterima
sehingga akhir tempoh perakaunan tersebut.

2. Hasil tersebut akan diterima pada tempoh perakaunan akan datang.
3. Walaupun belum diterima, hasil tersebut perlu diambil kira sebagai hasil dalam tempoh perakaunan semasa.
4. Pengiraan hasil terakru = hasil sebenar tahun semasa – hasil diterima tahun semasa.
5. Di dalam Akaun Untung Rugi, hasil yang perlu direkodkan ialah hasil sebenar.
6. Di dalam Kunci Kira-Kira, hasil terakru termasuk dalam kategori aset semasa.

Contoh : Perniagaan Adlin telah menerima hasil komisen berjumlah RM900 bagi tahun berakhir 31 Disember
2005. Hasil komisen yang sepatutnya diterima dalam tempoh tersebut ialah RM1 100. Kirakan

komisen belum terima bagi tahun tersebut.

Komisen belum terima = RM1 100 – RM900 = RM200

Catatan Jurnal : Jurnal Am Folio Debit Kredit
Butiran RM RM
Tarikh 1 100
2005 Komisen Diterima 1 100
Untung Rugi
Dis 31
(Pindahan Komisen Diterima ke akaun
Untung Rugi)

3

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Catatan Lejar:

Akaun Komisen Diterima

2005 RM 2005 RM
Dis 31 Untung Rugi 900
1 100 Dis 31 Tunai 200
2006 Baki h/b
Jan 1 Baki b/b 1 100
1 100

200

Akaun Untung Rugi bagi tahun berakhir 31 Disember 2005 (petikan)

Belanja: RM Hasil: RM

Komisen Diterima 1 100

Kunci Kira-Kira pada 31 Disember 2005 (petikan)

Aset Semasa : RM Liabiliti semasa : RM

Komisen Diterima Terakru 200

b) Hasil Terdahulu (Hasil Terima Dahulu)

1. Hasil terdahulu ialah hasil yang telah diterima dalam suatu tempoh perakaunan semasa untuk tempoh
perakaunan akan datang.

2. Hasil tersebut tidak boleh diambil kira sebagai hasil dalam tahun kewangan semasa.
3. Pengiraan hasil terakru = hasil diterima tahun semasa - hasil sebenar tahun semasa
4. Di dalam Akaun Untung Rugi, hasil yang perlu direkodkan ialah hasil sebenar.
5. Di dalam Kunci Kira-Kira, hasil terdahulu termasuk dalam kategori liabiliti semasa.

Contoh : Pada 1 Mac 2005, Perniagaan Amin telah menyewakan sebuah bangunan kepada Peniaga Selamat

dengan sewa bulanan RM500. Jumlah sewa yang diterima sehingga 31 Disember 2005 ialah
RM6 000. Kirakan sewa terdahulu.

Sewa tahun 2005 = 10 bulan x RM500 = RM5 000
Sewa terdahulu = RM6 000 – RM5 000 = RM1 000

Catatan Jurnal :

Jurnal Am

Tarikh Butiran Folio Debit Kredit
RM
2005 RM
5 000 5 000
Dis 31 Sewa Diterima
Untung Rugi
(Pindahan Kadar bayaran ke akaun
Untung Rugi)

4

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Catatan Lejar:

Akaun Sewa Diterima

2005 RM 2005 RM
Dis 31 Untung Rugi 6 000
5 000 Dis 31 Tunai
Baki h/b Baki b/b 6 000
1 000
1 000
6 000

2006

Jan 1

Akaun Untung Rugi bagi tahun berakhir 31 Disember 2005 (petikan)

Belanja: RM Hasil: RM

Sewa Diterima 5 000

Aset Semasa : Kunci Kira-Kira pada 31 Disember 2005 (petikan) RM
1 000
RM Liabiliti semasa :
Sewa Diterima Terdahulu

8.1. 3 Pelarasan Hutang

a) Hutang Lapuk

1. Hutang lapuk ialah hutang yang belum dibayar oleh penghutang dan dianggap tidak dapat dikutip daripada
penghutang.

2. Hutang lapuk ialah satu belanja atau kerugian kepada perniagaan.
3. Sebab-sebab berlaku hutang lapuk ialah :

i. Penghutang menjadi muflis
ii. Penghutang tidak dapat dikesan

iii. Penghutang sudah meninggal dunia
4. Jumlah hutang yang dihapuskan sebagai lapuk dicatatkan dalam Akaun Hutang lapuk.
5. Akaun Hutang Lapuk akan didebitkan dan Akaun Penghutang akan dikreditkan.
6. Pada akhir tempoh perakaunan, Akaun Hutang Lapuk akan ditutup dan dipindahkan ke bahagian belanja

dalam Akaun Untung Rugi.

Contoh : Pada 1 Januari 2003, Peniaga Salima berhutang kepada Syarikat Leon sebanyak RM300.

Pada 31 Disember 2003, Peniaga Salima tidak dapat dikesan dan Syarikat Leon
menghapuskan hutang tersebut sebagai hutang lapuk.

Catatan lejar :

2003 Peniaga Salima RM
Jan 1 Baki b/b 300
RM 2003
300 Dis 31 Hutang Lapuk

2003 Akaun Hutang Lapuk RM
Dis 31 Peniaga Salima 300
RM 2003
300 Dis 31 Untung Rugi

5

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Akaun Untung Rugi bagi tahun berakhir 31 Disember 2003 (petikan)

Belanja: RM Hasil: RM

Hutang Lapuk 300

b) Hutang Lapuk Terpulih

1. Hutang yang sudah dihapuskan sebagai lapuk tetapi kemudiannya dijelaskan semula oleh penghutang.
2. Hutang lapuk terpulih merupakan satu keuntungan dan dipindahkan ke bahagian hasil dalam Akaun

Untung Rugi.
3. Catatan hutang lapuk terpulih ialah debit Akaun Penghutang dan dikreditkan dalam Akaun Hutang Lapuk

Terpulih.

Contoh : Pada 6 Jun 2004, Peniaga Salima telah menghantar sekeping cek kepada Syarikat Leon untuk
menjelaskan hutangnya yang lalu. Sediakan catatan perakaunan:

Catatan lejar : Peniaga Salima

2003 Baki b/b RM 2003 Hutang Lapuk RM
Jan 1 Hutang lapuk pulih 300 Dis 31 Bank 300

2004 2004 300
Jan 1 300 Jun 6

2004 Akaun Hutang Lapuk Terpulih RM
Dis 31 Untung Rugi 300
RM 2004
300 Dis 31 Peniaga Salima

2004 Akaun Bank
Jun 6 Peniaga Salima
RM
300

Akaun Untung Rugi bagi tahun berakhir 31 Disember 2003 (petikan)

Belanja: RM Hasil: RM

Hutang Lapuk Pulih 300

c) Peruntukan Hutang Ragu

1. Peruntukan hutang ragu ialah anggaran hutang yang mungkin tidak dapat dikutip daripada penghutang.
2. Anggaran peruntukan hutang ragu dibuat oleh sesebuah syarikat berdasarkan pengalaman tahun-tahun

lepas.
3. Contohnya ialah pada tahun ini dijangka 5% daripada jumlah hutang tidak dapat dikutip daripada penghutang.
4. Peruntukan hutang ragu merupakan satu kerugian atau belanja perniagaan, maka ia akan didebitkan dalam

Akaun Untung Rugi.

5. Peruntukan hutang ragu boleh wujud dalam 4 keadaan iaitu :

i. Mewujudkan Peruntukan Hutang Ragu

1. Apabila anggaran hutang ragu dibuat pada kali pertama, Akaun Peruntukan Hutang Ragu akan diwujudkan.
2. Catatan bergu ialah untuk mewujudkan peruntukan hutang ragu ialah :

Dt Akaun Untung Rugi
Kt Akaun Peruntukan Hutang Ragu

6

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Contoh : Pada 31 Disember 2002, jumlah penghutang bagi Perniagaan Budi ialah RM5 000.
Pengurus bercadang untuk mewujudkan peruntukan hutang ragu sebanyak 5% daripada

jumlah penghutang bersih. Sediakan catatan perakaunan .

2002 Akaun Peruntukan Hutang Ragu RM
Dis 31 Baki b/b 250
RM 2004
250 Dis 31 Untung Rugi

Akaun Untung Rugi bagi tahun berakhir 31 Disember 2003 (petikan)

Belanja: RM Hasil: RM

Peruntukan Hutang Ragu 250

Kunci Kira-Kira pada 31 Disember 2004 (petikan)

Aset Semasa : RM RM

Penghutang 5 000

- Peruntukan hutang ragu 250

4 750

ii. Menambahkan Peruntukan Hutang Ragu

1. Peruntukan hutang ragu akan berubah dari tahun ke tahun yang lain bergantung kepada faktor-faktor tertentu
seperti dasar perniagaan dan jumlah penghutang.

2. Pertambahan peruntukan hutang ragu ialah kenaikan % anggaran hutang ragu tahun semasa berbanding
dengan tahun sebelumnya.

3. Pertambahan peruntukan hutang ragu ialah satu kerugian kepada perniagaan dan perlu dipindahkan ke
bahagian belanja dalam Akaun Untung Rugi.

4. Catatan bergu ialah untuk pertambahan peruntukan hutang ragu ialah :
Dt Akaun Untung Rugi

Kt Akaun Peruntukan Hutang Ragu

Contoh : Pada 31 Disember 2003, Imbangan Duga Perniagaan Budi menunjukkan baki-baki berikut :

Penghutang RM6 000 (debit)

Peruntukan Hutang Ragu RM250 (kredit)

Peruntukan Hutang Ragu masih ditetapkan pada 5% daripada penghutang bersih.

Pengiraan :
Peruntukan hutang ragu : 5% x RM6 000 = RM300
Penambahan hutang ragu : RM300 – RM250 = RM50

Catatan lejar :

2003 Akaun Peruntukan Hutang Ragu RM
Dis 31 Baki h/b 250
RM 2004 50
300 Jan 1 Baki b/b 300

Untung Rugi 300

300

2004
Jan 1 Baki b/b

7

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Akaun Untung Rugi bagi tahun berakhir 31 Disember 2003 (petikan)

Belanja: RM Hasil: RM

Peruntukan Hutang Ragu 50

Kunci Kira-Kira pada 31 Disember 2003 (petikan)

Aset Semasa : RM RM

Penghutang 6 000

- Peruntukan hutang ragu 300

5 700

iii. Mengurangkan Peruntukan Hutang Ragu

1. Pengurangan peruntukan hutang ragu ialah penurunan % anggaran hutang ragu tahun semasa berbanding
dengan tahun sebelumnya.

2. Pertambahan peruntukan hutang ragu ialah satu keuntungan kepada perniagaan dan perlu dipindahkan ke
bahagian hasil dalam Akaun Untung Rugi.

3. Catatan bergu ialah untuk pertambahan peruntukan hutang ragu ialah :
Dt Akaun Peruntukan Hutang Ragu
Kt Akaun Untung Rugi

Contoh : Pada 31 Disember 2004, Imbangan Duga Perniagaan Budi menunjukkan baki-baki berikut :

Penghutang RM5 500 (debit)
Peruntukan Hutang Ragu RM300 (kredit)

Peruntukan Hutang Ragu masih ditetapkan pada 5% daripada penghutang bersih.

Pengiraan :

Peruntukan hutang ragu : 5% x RM5 500 = RM275

Pengurangan peruntukan hutang ragu : RM300 – RM275 = RM25

Catatan lejar :

Akaun Peruntukan Hutang Ragu

2004 RM 2004 RM
Dis 31 300
Untung Rugi 25 Jan 1 Baki b/b
300
Baki h/b 275
275
300

2004

Jan 1 Baki b/b

Akaun Untung Rugi bagi tahun berakhir 31 Disember 2004 (petikan)

Belanja: RM Hasil: RM
25
Peruntukan Hutang Ragu

Kunci Kira-Kira pada 31 Disember 2004 (petikan)

Aset Semasa : RM RM

Penghutang 5 500

- Peruntukan hutang ragu 275

5 225

8

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

iv. Peruntukan Hutang Ragu dengan Pelarasan Hutang Lapuk

1. Sesebuah perniagaan mungkin ada hutang lapuk dan peruntukan hutang ragu pada satu tempoh
perakaunan.

2. Peruntukan hutang ragu harus dihitung ke atas jumlah penghutang setelah ditolak hutang lapuk.

Contoh : Pada 31 Disember 2003, Imbangan Duga Perniagaan Cergas Jaya menunjukkan baki-baki berikut :

Debit Kredit

Penghutang RM8 200

Hutang Lapuk 500

Catatan pelarasan :
i. Hutang lapuk sebanyak RM200 belum direkodkan.
ii. Peruntukan hutang ragu sebanyak 6% hendaklah diwujudkan.

Pengiraan :

Peruntukan hutang ragu = 6% x (RM8 200 – RM200)
= RM480

Catatan lejar : Akaun Penghutang

2003 RM 2003 RM
Dis 31 Baki b/b 200
8 200 Dis 31 Hutang Lapuk 8 000
2004 Baki h/b
Jan 1 Baki b/b 8 200
8 200

8 000

2003 Baki b/b Akaun Hutang Lapuk Untung Rugi RM
Dis 31 Penghutang 700
RM 2004
500 Dis 31 700
200

700

2003 Akaun Peruntukan Hutang Ragu RM
Dis 31 Baki b/b 480
RM 2003
480 Dis 31 Untung Rugi 480

2004

Jan 1 Baki b/b

Akaun Untung Rugi bagi tahun berakhir 31 Disember 2004 (petikan)

Belanja: RM Hasil: RM

Hutang Lapuk 700

Peruntukan Hutang Ragu 480

9

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Kunci Kira-Kira pada 31 Disember 2004 (petikan)

Aset Semasa : RM RM

Penghutang 8 000

- Peruntukan hutang ragu 480

7 520

8.1.4 Pelarasan Susut Nilai dan Peruntukan Susut Nilai

1. Susut nilai ialah kejatuhan atau pengurangan nilai sesuatu asset bukan semasa.
2. Nilai sesuatu aset bukan semasa menjadi semakin berkurangan kerana faktor :

i. usia guna
ii. keusangan dari segi fizikal
iii. kemajuan teknologi
3. Susut nilai merupakan belanja atau kerugian perniagaan. Oleh itu, ia harus dipadankan dengan
hasil bagi sesuatu tempoh perakaunan.
4. Belanja susut nilai tidak dibayar dengan tunai dan ia dikumpulkan dari setahun ke setahun sebagai
susut nilai terkumpul.
5. Susut nilai dihitung melalui 3 kaedah iaitu :

a) Kaedah Penilaian Semula

1. Nilai aset pada akhir tahun dibandingkan dengan nilai aset pada awal tahun dan belian tambahan aset.
2. Perbezaannya dianggap sebagai susut nilai.
3. Rumus :

Susut Nilai = nilai aset pada awal tahun + belian aset
- nilai aset pada akhir tahun

4. Biasanya kaedah susut nilai ini sesuai digunakan untuk alat-alat kecil seperti spanar, skru sebagainya.
Contoh : Pada 1 Januari 2005, nilai alat-alat kecil sebuah perniagaan ialah RM2 530, belian alat-alat
kecil sepanjang tahun ialah RM270 dan nilai alat-alat kecil pada akhir tahun kewangan

ialah RM2 600. Kirakan susut nilai alat-alat kecil tersebut.

Susut nilai = RM2 530 + RM270 – RM2 600 = RM200

b) Kaedah Garis Lurus

1. Juga dikenali sebagai kaedah ansuran tetap.
2. Menurut kaedah ini, kos aset dibahagikan dengan sama rata sepanjang tempoh hayatnya, maka jumlah

susut nilai adalah sama setiap tahun sehingga tamat hayat aset itu digunakan.
3. Aset yang telah tamat hayatnya masih boleh dijual dan nilainya dikenali sebagai nilai skrap atau nilai besi

buruk.
4. Sekiranya tempoh hayat aset tidak dapat ditentukan, satu kadar susut nilai akan ditetapkan pada kos

asal aset. Misalnya 10% setahun.
5. Kaedah ini juga dipanggil sebagai kaedah peratusan.

Contoh 1 : Syarikat Nageen membeli sebuah mesin berharga RM16 000 pada 1 Januari 2005. Mesin itu

dijangka boleh digunakan selama 10 tahun. Pada akhir tahun ke 1, mesin itu dijangka boleh
dijual dengan nilai skrap RM1 000. Berapakah susut nilai mesin tersebut setahun?

10

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Pengiraan :
Susut nilai setahun = Kos asal – nilai skrap

usia guna
= RM16 000 – RM1 000

10 tahun

= RM1 500 setahun

Contoh 2 : Pada 1 Januari 2005, sebuah perabot berharga RM30 000 dibeli secara tunai. Pengurus
bercadang untuk menyustnilaikan perabot tersebut dengan kadar 15% setahun atas
kosnya. Kirakan susut nilai perabot tersebut setahun?

Pengiraan :
Susut nilai setahun = Kos asal x Peratus

= RM30 000 x 15%
= RM4 500 setahun

c) Kaedah Baki Berkurangan

1. Mengikut kaedah ini, aset disusutnilaikan dengan satu kadar tetap terhadap nilai buku pada awal tahun
kewangan.

2. Nilai buku aset : kos asal atau harga belian aset – susut nilai terkumpul pada tahun itu
3. Jumlah susut nilai akan berkurangan setiap tahun kerana nilai buku aset akan berkurangan setiap tahun.

Contoh : Sebuah kenderaan dibeli dengan harga RM25 000 pada 1 Januari 2003. Kenderaan
disusutnilaikan 10% setahun mengikut kaedah baki berkurangan. Kirakan susut nilai untuk 3
tahun pertama.

Pengiraan : RM
Tahun 2003 : Harga belian kenderaan 25 000

- 10% susut nilai (10% x RM25 000) 2 500
Tahun 2004 : Nilai buku kenderaan pada awal tahun 22 500
2 250
- 10% susut nilai (10% x RM22 500) 20 250
Tahun 2005 : Nilai buku kenderaan pada awal tahun 2 025
18 225
- 10% susut nilai (10% x RM20 250)
Tahun 2006 : Nilai buku kenderaan pada awal tahun

Catatan Susut Nilai Dalam Akaun

Contoh : Pada 1 Januari 2003, sebuah komputer dibeli dengan harga RM3 000. Kadar susut nilai
ialah 20% setahun mengikut kaedah baki berkurangan. Kirakan susut nilai untuk 2 tahun
pertama dan rekodkan ke dalam lejar, Akaun Untung rugi dan Kunci Kira-Kira.

Pengiraan : 3 000 RM
Tahun 2003 : Harga belian komputer 600
2 400
- 20% susut nilai (20% x RM3 000) 480
Tahun 2004 : Nilai buku kenderaan pada awal tahun
1 920
- 20% susut nilai (10% x RM2 400)

Tahun 2005 : Nilai buku kenderaan pada awal tahun

11

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Catatan Lejar:

Akaun Komputer

2003 RM 2003 RM
Jan 1 3 000
Tunai 3 000 Dis 31 Baki h/b
2004 Baki b/b Baki h/b 3 000
Jan 1 Baki b/b 2004

2005 3 000 Dis 31
Jan 1
3 000

2003 Per. Susut Nilai Akaun Belanja Susut Nilai RM
Dis 31 Per. Susut Nilai 600
RM 2003
2004 600 Dis 31 Untung Rugi 480
Jan 1
2004
480 Dis 31 Untung Rugi

Akaun Peruntukan Susut Nilai

2003 RM 2003 RM
Jan 1 600
2004 Baki h/b 600 Dis 31 Bel. Susut Nilai
Jan 1 Baki h/b 600
2004 480
1 080
1 080 Dis 31 Baki b/b
1 080
Bel. Susut Nilai

1 080

2005

Jan 1 Baki b/b

Akaun Untung Rugi bagi tahun berakhir 31 Disember 2003 (petikan)

Belanja: RM Hasil: RM

Belanja Susut Nilai 600

Akaun Untung Rugi bagi tahun berakhir 31 Disember 2004 (petikan)

Belanja: RM Hasil: RM

Belanja Susut Nilai 480

Kunci Kira-Kira pada 31 Disember 2003 (petikan)

Aset Bukan Semasa : RM RM

Komputer 3 000

- Peruntukan Susut Nilai 600

2 400

Kunci Kira-Kira pada 31 Disember 2004 (petikan)

Aset Bukan Semasa : RM RM

Komputer 3 000

- Peruntukan Susut Nilai 1 080

1 920

12

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

8.2 Akaun Perdagangan dan Untung Rugi atau Penyata Pendapatan (Dengan Pelarasan)

1. Pada akhir tempoh perakaunan, akaun penamat perlu disediakan untuk menentukan untung atau rugi
perniagaan bagi sesuatu tempoh perakaunan.

2. Bagi memastikan untung atau rugi yang diperolehi adalah tepat untuk suatu tempoh perakaunan tertentu,
pelarasan yang dibuat perlu dimasukkan ke dalam Penyata Kewangan.

3. Pelarasan yang perlu diambilkira ialah :

a) Hutang lapuk, hutang lapuk terpulih peruntukan hutang ragu dan pertambahan atau pengurangan
hutang ragu

b) Hasil terdahulu dan hasil terakru
c) Belanja terdahulu dan belanja terakru
d) Belanja susut nilai dan peruntukan susut nilai
4. Ini mematuhi prinsip pemadanan dimana hanya hasil dan belanja bagi tempoh berkenaan sahaja diambilkira
dalam penghitungan untung atau rugi perniagaan.
5. Akaun penamat yang perlu disediakan pada akhir tempoh perakaunan ialah Akaun Perdagangan dan Untung
Rugi atau Penyata Pendapatan.

6. Kunci Kira-Kira pula disediakan selepas penyediaan Penyata Pendapatan.

8.2.1 Penyata Pendapatan

1. Penyata Pendapatan disediakan untuk mengetahui untung atau rugi kasar serta untung atau rugi perniagaan
pada akhir tahun kewangan.

2. Untung kasar diperolehi jika jualan bersih melebihi kos jualan manakala rugi kasar diperolehi jika kos jualan
melebihi jualan bersih.

3. Jualan bersih ialah jualan ditolakkan dengan pulangan jualan.
4. Kos jualan melibatkan stok awal campur belian bersih serta belanja belian dan ditolakkan dengan stok akhir.

5. Untung atau rugi bersih perniagaan pada akhir tahun kewangan diperolehi apabila :
a) Untung bersih diperolehi jika untung kasar campur hasil perniagaan melebihi belanja perniagaan.
b) Rugi bersih diperolehi jika untung kasar campur hasil perniagaan kurang daripada belanja
perniagaan.
c) Diantara hasil perniagaan yang perlu diambilkira dalam mencari untung atau rugi bersih ialah
diskaun diterima, komisen diterima, faedah diterima, sewa diterima, hutang lapuk pulih, untung
atas pelupusan aset bukan semasa dan pengurangan peruntukan hutang ragu.
d) Manakala belanja perniagaan yang perlu diambilkira pula rugi bersih ialah alatulis, angkutan
keluar, iklan dan promosi, kadar bayaran, belanja pos, gaji, insurans, diskaun diberi, sewa kedai,

belanja membaiki, komisen jualan, susut nilai aset bukan semasa, hutang lapuk, peruntukan
hutang ragu dan pertambahan peruntukan hutang ragu.
6. Pelarasan yang teribat dalam Penyata Pendapatan termasuklah hutang lapuk, hutang lapuk terpulih, peruntukan
hutang ragu, pengurangan atau pertambahan hutang ragu, belanja sebenar dan hasil sebenar.
7. Untung bersih atau rugi bersih perlu dipindahkan ke Kunci Kira-Kira.

13

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Format Penyata Pendapatan (Dengan pelarasan)

(Nama perniagaan)

Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir (tarikh)

RM RM RM

Jualan xx

- Pulangan Jualan/Pulangan Masuk xx

Jualan bersih xx

- Kos Jualan :

Stok Awal xx

+ Belian xx

- Pulangan Belian/Pulangan Keluar xx

Belian bersih xx

+ Angkutan masuk xx

Upah atas belian xx

Duti/cukai belian xx

Insuran belian xx

Kos Belian xx

Kos barang untuk dijual xx

- Stok Akhir xx

Kos Jualan xx

Untung Kasar xx

+ Hasil :

Diskaun diterima xx

Sewa diterima xx

Komisen diterima xx

Faedah diterima xx

Hutang lapuk pulih** xx

Pengurangan per.hutang ragu** xx

xx

- Belanja :

Alatulis xx

Angkutan keluar xx

Kadar bayaran xx

Belanja pos xx

Gaji xx

Insurans xx

Diskaun diberi xx

Sewa kedai xx

Belanja membaiki xx

Komisen jualan xx

Susut nilai aset bukan semasa** xx

Hutang lapuk** xx

Peruntukan hutang ragu / Pertambahan hutang ragu** xx xx

Untung bersih / (Rugi bersih) xx

Nota : ** pelarasan
# Untung bersih atau Rugi bersih perlu dipindahkan ke Kunci Kira-Kira.

14

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

8.3 Kunci Kira-Kira

1. Kunci Kira-Kira disediakan pada akhir tempoh kewangan selepas Penyata Pendapatan bertujuan untuk
mengetahui kedudukan aset, liabiliti dan ekuiti milik perniagaan.

2. Pelarasan yang perlu diambilkira dalam Kunci Kira-Kira termasuklah peruntukan susut nilai aset bukan semasa,

peruntukan hutang ragu, hasil terdahulu, hasil terakru serta belanja terdahulu dan belanja terakru.
3. Kunci Kira-Kira disediakan dengan mengambil kira :

a) Aset bukan semasa.
Contoh : mesin, kenderaan, alatan pejabat, perabot, kenderaan dan bangunan/premis.

b) Aset semasa.
Contoh : tunai, bank, penghutang, stok akhir, hasil terakru dan belanja terdahulu.

c) Liabiliti semasa.
Contoh : overdraf bank, pemiutang, hasil terdahulu dan belanja terakru.

d) Liabiliti jangka panjang.

Contoh : pinjaman jangka panjang dan gadai janji atas premis.
e) Ekuiti pemilik

(Modal awal perlu dicampur dengan untung bersih atau ditolak dengan rugi bersih dan tolakkan
dengan ambilan untuk mendapatkan modal akhir)
4. Kunci Kira-Kira boleh disediakan dalam format berbentuk penyata.
5. Dalam Kunci Kira-Kira bentuk penyata, aset bukan semasa dicampurkan dengan modal kerja iaitu (aset
semasa - liabiliti semasa) dan mesti sama dengan ekuiti pemilik campur liabiliti jangka panjang.

15

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Format Kunci Kira-Kira (bentuk penyata)
(Nama Perniagaan)
Kunci Kira-Kira pada ( tarikh )

RM RM RM

Aset Bukan Semasa :

Mesin xx

- Peruntukan susut nilai** xx xx

Kenderaan xx

- Peruntukan susut nilai** xx xx

Perabot xx

- Peruntukan susut nilai** xx xx

Kelengkapan xx

- Peruntukan susut nilai** xx xx

xx

Aset Semasa :

Tunai xx

Bank xx

Stok akhir xx

Penghutang xx

- Per. hutang ragu** xx xx

Belanja terdahulu** xx

Hasil terakru** xx

Stok alat tulis xx

xx

Liabiliti Semasa :

Pemiutang xx

Overdraf bank xx

Belanja terakru** xx

Hasil terdahulu** xx xx

Modal Kerja xx

xx

Ekuiti Pemilik :

Modal awal xx

+Untung bersih /- Rugi bersih xx

xx

- Ambilan xx

Modal akhir xx

Liabiliti Jangka Panjang : xx
xx xx
Pinjaman
Gadai janji xx

**Pelarasan
# Modal Kerja = Aset Semasa – Liabiliti Semasa
# Persamaan = (Aset Bukan Semasa + Modal Kerja) = (Ekuiti Pemilik + Liabiliti Jangka Panjang)

16

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Contoh soalan :
Berikut ialah Imbangan Duga Perniagaan Radja pada 31 Disember 2004.

Perniagaan Radja
Imbangan Duga pada 31 Disember 2004

Butir Dt(RM) Kt(RM)
24 000
Modal 1 Januari 2004 28 310
1 990
Stok 1 Januari 2004 2 880 180
780
Belian 14 550
55 260
Jualan

Penghutang 1 500

Pemiutang

Pulangan masuk 220

Pulangan keluar

Angkutan keluar 460

Komisen diterima

Gaji 2 920

Kadar bayaran 2 370

Belanja am 110

Sewa kedai 3 200

Tunai di Bank 6 750

Kenderaan 20 000

Ambilan 300

55 260

Maklumat Tambahan :
i) Kadar bayaran yang masih belum dijelaskan berjumlah RM200.
ii) Komisen sebanyak RM180 masih belum diterima.
iii) Kenderaan hendaklah disusutnilaikan pada kadar 15% mengikut kaedah baki berkurangan.
iv) Peruntukan hutang ragu sebanyak 4% diwujudkan atas penghutang.
v) Stok pada 31 Disember 2004 dinilaikan pada harga pasaran RM2 780 dan RM2 560 pada harga kos.

Berdasarkan maklumat Imbangan Duga dan maklumat di atas, sediakan :

a) Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Disember 2004.
b) Kunci Kira-Kira pada tarikh yang sama

17

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Penyelesaian :

a)

Perniagaan Radja

Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Disember 2004

RM RM RM
28 310
Jualan
220
- Pulangan masuk 28 090

Jualan bersih 14 690
13 400
- Kos Jualan :
960
Stok Awal 2 880 14 360

+ Belian 14 550 12 320
2 040
- Pulangan keluar 180

Belian bersih 17 370

Kos barang untuk dijual 17 250

- Stok Akhir 2 560

Kos Jualan

Untung Kasar

+ Hasil :

Komisen diterima

- Belanja : 460
Angkutan keluar 2 920
Gaji 2 570
Kadar bayaran 3 200
Sewa kedai
Belanja am 110
Belanja susut nilai kenderaan 3 000
Peruntukan hutang ragu
60
Untung bersih

18

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

b) RM RM
Perniagaan Radja
20 000
Kunci Kira-Kira pada 31 Disember 2005 3 000 17 000

RM
Aset Bukan Semasa :
Kenderaan
- Peruntukan susut nilai

Aset Semasa : 1 500 6 750
Bank 60 2 560
Stok akhir
Penghutang 1 440
- Peruntukan hutang ragu 180
Komisen diterima terakru
10 930
Liabiliti Semasa :
Pemiutang 1 990 2 190
Kadar bayaran terakru 200

Modal Kerja 8 740
25 740
Ekuiti Pemilik :
Modal awal 24 000
+Untung bersih 2 040

- Ambilan 26 040
Modal akhir 300

25 740

Pengiraan pelarasan :
i) Kadar bayaran : RM2 370 + RM200 = RM2 570

Dalam AP&UR : Kadar bayaran (belanja) = RM2 570, Dalam KKK : Kadar bayaran terakru (liabiliti semasa) = RM200
ii) Komisen diterima terakru : RM780 + RM180 = RM960

Dalam AP&UR : Komisen diterima (hasil) = RM960, Dalam KKK : Komisen diterima terakru (aset semasa) = RM180
iii) Belanja susut nilai kenderaan : RM20 000 x 15% = RM3 000

Dalam AP&UR : Belanja susut nilai kenderaan (belanja) = RM3 000, Dalam KKK : Kenderaan – Peruntukan susut nilai
kenderaan (aset bukan semasa) = RM20 000 - RM3 000 = RM17 000
iv) Peruntukan hutang ragu : RM1 500 x 4% = RM60
Dalam AP&UR : Peruntukan hutang ragu (belanja) = RM60, Dalam KKK : Penghutang – Peruntukan hutang ragu (aset
semasa) = RM1 500 – RM60 = RM1 440
v) Stok akhir : Ambil nilai yang paling rendah iaitu RM2 560
Dalam AP&UR : Stok akhir (kos jualan), Dalam KKK : Stok akhir (aset bukan semasa)

19

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

8.4 Lembaran Kerja

1. Lembaran Kerja ialah satu penyata yang menggabungkan Imbangan Duga, Pelarasan, Imbangan Duga
Terlaras, Akaun Perdagangan dan Untung Rugi serta Kunci Kira-Kira dalam satu halaman atau lembaran.

2. Setiap satu mempunyai lajur debit dan lajur kredit.

3. Langkah-langkah penyediaan Lembaran Kerja ialah :
i) Senaraikan baki-baki debit dan kredit pada lajur Imbangan Duga dari soalan ke Imbangan Duga
pada Lembaran Kerja dan jumlahkan.
ii) Masukkan pelarasan ke dalam lajur pelarasan selepas menyelesaikan semua pelarasan yang
diberikan dalam maklumat tambahan dan imbangkan.
iii) Masukkan baki dari Imbangan Duga yang tidak memerlukan pelarasan ke lajur Imbangan Duga
Terlaras serta pelarasan yang telah dibuat ke sebelah debit atau kredit dan imbangkan.
iv) Pindahkan baki-baki dari Imbangan Duga Terlaras sama ada ke dalam Akaun Perdagangan dan
Untung Rugi atau Kunci kira-Kira untuk mencari untung atau rugi bersih. Untung bersih

dimasukkan ke bahagian Liabiliti dan Ekuiti Pemilik dalam Kunci Kira-Kira manakala rugi bersih
pula dimasukkan ke bahagian aset dalam Kunci Kira-Kira.
v) Imbangkan lajur aset serta liabiliti dan ekuiti pemilik dalam Kunci Kira-Kira.

Format Lembaran Kerja
(Nama Perniagaan)
Lembaran Kerja bagi tahun berakhir (tarikh)

Imbangan Pelarasan Imbangan Akaun Perd. & Kunci
Butiran Duga Duga Terlaras Untung Rugi Kira-Kira
Dt Kt Aset L&EP
Stok Awal Dt Kt Dt Kt Dt Kt xx
Aset xx
Liabiliti xx xx xx xx
Modal xx xx
Hasil xx xx
Belanja xx
Ambilan xx xx

Pelarasan xx xx
Hasil terdahulu
Hasil terakru xx xx
Belanja terdahulu
Belanja terakru xx xx
Belanja susut nilai
Peruntukan susut nilai xx xx
Peruntukan hutang ragu
Untung hutang ragu xx xx
Rugi hutang ragu
Stok akhir xx xx xx
Untung bersih
(Rugi Bersih) xx xx xx

xx xx xx

xx xx xx

xx xx xx

xx xx xx

xx xx xx

xx xx xx

xx xx xx

xx xx

xx xx

xx xx

xx xx xx xx xx xx xx xx

20

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Contoh soalan :

Berikut ialah Imbangan Duga Perniagaan Radja pada 31 Disember 2004.

Perniagaan Radja

Imbangan Duga pada 31 Disember 2004

Butir Dt(RM) Kt(RM)
24 000
Modal 1 Januari 2004 28 310
1 990
Stok 1 Januari 2004 2 880 180
780
Belian 14 550
55 260
Jualan

Penghutang 1 500

Pemiutang

Pulangan masuk 220

Pulangan keluar

Angkutan keluar 460

Komisen diterima

Gaji 2 920

Kadar bayaran 2 370

Belanja am 110

Sewa kedai 3 200

Tunai di Bank 6 750

Kenderaan 20 000

Ambilan 300

55 260

Maklumat Tambahan :
i) Kadar bayaran yang masih belum dijelaskan berjumlah RM200.
ii) Komisen sebanyak RM180 masih belum diterima.
iii) Kenderaan hendaklah disusutnilaikan pada kadar 15% mengikut kaedah baki berkurangan.
iv) Peruntukan hutang ragu sebanyak 4% diwujudkan atas penghutang.
v) Stok pada 31 Disember 2004 dinilaikan pada harga pasaran RM2 780 dan RM2 560 pada harga

kos.

Berdasarkan maklumat Imbangan Duga dan maklumat di atas, sediakan Lembaran Kerja 10 Lajur bagi tahun
berakhir 31 Disember 2004.

Pengiraan pelarasan :
i) Kadar bayaran : RM2 370 + RM200 = RM2 570

Dalam AP&UR/PP: Kadar bayaran (belanja) = RM2 570, Dalam KKK : Kadar bayaran terakru (liabiliti semasa) = RM200
ii) Komisen diterima terakru : RM780 + RM180 = RM960

Dalam AP&UR/PP : Komisen diterima (hasil) = RM960, Dalam KKK : Komisen diterima terakru (aset semasa) = RM180
iii) Belanja susut nilai kenderaan : RM20 000 x 15% = RM3 000

Dalam AP&UR/PP : Belanja susut nilai kenderaan (belanja) = RM3 000, Dalam KKK : Kenderaan – Peruntukan susut nilai
kenderaan (aset bukan semasa) = RM20 000 –RM3 000 = RM17 000
iv) Peruntukan hutang ragu : RM1 500 x 4% = RM60
Dalam AP&UR/PP : Peruntukan hutang ragu (belanja) = RM60, Dalam KKK : Penghutang – Peruntukan hutang ragu (aset
semasa) = RM1 500 – RM60 = RM1 440
v) Stok akhir : Ambil nilai yang paling rendah iaitu RM2 560
Dalam AP&UR/PP : Stok akhir (kos jualan), Dalam KKK : Stok akhir (aset bukan semasa)

21

Imbangan PA Ting. 4: BAB 8 T4-Pelarasan Pada Tarikh

Penyelesaian :

Perniagaan Radja

Lembaran Kerja bagi tahun berakhir 31 Disember 2004

Imbangan Pelarasan Imbangan Akaun Perd. & Kunci
Untung Rugi Kira-Kira
Butiran Duga Duga Terlaras Dt Kt Aset L&EP

Dt Kt Dt Kt Dt Kt 2 880 24000
14550
Modal 1 Januari 2004 24000 24000 1 500
28310 1 990
Stok 1 Januari 2004 2 880 2 880

Belian 14550 14550

Jualan 28310 28310

Penghutang 1 500 1 500

Pemiutang 1 990 1 990

Pulangan masuk 220 200 200

Pulangan keluar 180 180 460 180
960
Angkutan keluar 460 460 2 920
2 570
Komisen diterima 780 180 960
110
Gaji 2 920 2 920 3 200

Kadar bayaran 2 370 200 2 570

Belanja am 110 110

Sewa kedai 3 200 3 200

Tunai di Bank 6 750 6 750 6 750
20000
Kenderaan 20000 20000
300
Ambilan 300 300

55260 55260

Kadar Bayaran Terakru 200 200 200
180
Komisen Diterima Terdahulu 180 180

Belanja Susut Nilai Kenderaan 3 000 3 000 3 000

Per. Susut Nilai Kenderaan 3 000 3 000 60 3 000

Belanja Per. Hutang Ragu 60 60 2 650
2 040
Peruntukan Hutang Ragu 60 60 32010 32010 60

Stok akhir 2 650 2 040
31290 31290
Untung bersih

3 440 3 440 58700 58700

22