การส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ โดยใช้กระบวนการจัดการเรียนรู้ GPAS 5 Steps เรื่อง เสียงในชีวิตประจำวัน ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ผู้วิจัย นางสาวปริชญ์ญาดา ภูมิเขต ที่ปรึกษา ผู้ช่วยศาสตราจารย์คณิสร ต้นสีนนท์ ปริญญา ครุศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาศาสตร์ หมายเลขโทรศัพท์ 0653475856 อีเมล [email protected] บทคัดย่อ การวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ส่งเสริมความสามารถในการคิดสร้างสรรค์ของนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 โดย GPAS 5 Steps เรื่อง เสียงในชีวิตประจำวัน (2) เพื่อเปรียบเทียบความสามารถในการ คิดสร้างสรรค์ของนักเรียนที่ได้รับ โดยใช้กระบวนการจัดการเรียนรู้ GPAS 5 Steps หลังจัดกิจกรรมการเรียนรู้กับ เกณฑ์ที่กำหนด กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยเป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนอนุบาลอุดรธานี อำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานีจำนวน 39 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย (1) แผนการจัดการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการ Gpas 5 steps เรื่อง เสียงในชีวิตประจำวัน (2) แบบ ประเมินเความคิดสร้างสรค์ โดยใช้กระบวนการ Gpas 5 steps เพื่อส่งเสริมการคิดสร้างสรรค์ จำนวน 1 ฉบับเป็น ซึ่งการวิจัยครั้งนี้จะวัดทักษะการคิดสร้างสรรค์ ของนักเรียนทั้ง 4 ด้าน คือ ความคิดริเริ่มความคิดคล่องแคล่ว ความคิดยืดหยุ่น ความคิดละเอียดลออ ผลการวิจัย พบว่า (1) คะแนนความสามารถในการคิดสร้างสรรค์ทาง วิทยาศาสตร์ทั้งสี่ด้านหลังเรียนของนักเรียน ได้รับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบ GPAS 5 Steps เรื่อง เสียงใน ชีวิตประจำวัน หลังเรียนสูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนด ความสำคัญและความเป็นมาของปัญหา การศึกษาในศตวรรษที่ 21 มุ่งเน้นการพัฒนาส่งเสริมผู้เรียน ให้มีทักษะการแก้ปัญหาเชิง สร้างสรรค์ การแก้ปัญหาโดยใช้ความคิดสร้างสรรค์(Creative thinking) เป็นสิ่งสำคัญและจำเป็นแก่ผู้เรียนทุก ระดับชั้น เนื่องจากความคิดสร้างสรรค์ เป็นความสามารถของสมอง ในการคิดหลากหลาย คิดในมุมกว้าง และใน
มุมลึก เป็นลักษณะของความคิดที่เป็นอเนกนัย (Divergent Thinking) ความคิดอเนกนัยหลายทิศทางจะนำไปสู่ การประดิษฐ์คิดค้นสิ่งใหม่ แนวคิดใหม่ และนวัตกรรมใหม่ (Greeno,1989: 43) การจัดการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการ GPAS 5 Steps เป็นการจัดกิจกรรมที่เน้นทักษะการคิด โดยเฉพาะทักษะการคิดวิเคราะห์ (สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.), 2560) ได้นำมาสังเคราะห์หลอมรวมเป็น การจัดกระบวนการเรียนรู้ที่พัฒนาทักษะการคิดเน้นผู้เรียน สร้างความรู้ ใช้ความรู้ผลิตผลงาน ดังนั้นผู้วิจัยจึงได้นำการจัดการเรียนรู้ GPAS 5 Steps เรื่อง เสียงในชีวิตประจำวัน ของนักเรียนชั้น ประถมศึกษาปีที่ 1 เพื่อให้ผู้ร่วมกิจกรรมเกิดความรู้และสนใจในวิชาวิทยาศาสตร์ยิ่งขึ้น อันจะส่งผลให้ผู้ร่วม กิจกรรมได้พัฒนาความคิดสร้างสรรค์ต่อไป ว่าหลังเรียนสูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนด วัตถุประสงค์ของการวิจัย เพื่อศึกษาและเปรียบเทียบความสามารถในการคิดสร้างสรรค์ของนักเรียนที่ได้รับโดยใช้กระบวนการ จัดการเรียนรู้ GPAS 5 Steps หลังจัดกิจกรรมการเรียนรู้กับเกณฑ์ที่กำหนด สมมุติฐานของการวิจัย 1. นักเรียนที่ได้รับการจัดการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการจัดการเรียนรู้ GPAS 5 Steps เรื่อง เสียงใน ชีวิตประจำวัน เพื่อส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ให้มีความคิดสร้างสรรค์ที่ดีขึ้น ขอบเขตของการวิจัย 1. ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง 1.1 ประชากร ประชากรที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ เป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนอนุบาลอุดรธานี อำเภอเมือง อุดรธานีอำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี ปีการศึกษา 2566 จำนวน 392 คน จาก 10 ห้องเรียน 1.2 กลุ่มตัวอย่าง กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ เป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนอนุบาลอุดรธานี อำเภอเมือง อุดรธานี จังหวัดอุดรธานี ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2566 จำนวน 1 ห้องเรียน จำนวนนักเรียน 39 คน ซึ่งได้มา จากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling) 2. ตัวแปรในการวิจัย
2.1 ตัวแปรต้น ได้แก่ การจัดการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการจัดการเรียนรู้ GPAS 5 Steps ของนักเรียนชั้น ประถมศึกษาปีที่ 1 2.2 ตัวแปรตาม ได้แก่ ความคิดสร้างสรรค์ เรื่อง เสียงในชีวิตประจำวัน 3. เนื้อหาที่วิจัย การวิจัยครั้งนี้ผู้วิจัยใช้เนื้อหาจากหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 กลุ่มสาระ การเรียนรู้วิทยาศาสตร์ รายวิชา ว11101 ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 สาระที่ 2 วิทยาศาสตร์กายภาพ มาตรฐาน ว 2.3 ตัวชี้วัด 1 เรื่อง เสียงในชีวิตประจำวัน ประกอบด้วยเนื้อหาย่อยดังนี้ 3.1 เรื่อง เสียงในชีวิตประจำวัน 3.2 เรื่อง เสียงรอบตัวเรา 3.3 เรื่อง การเกิดของเสียง 3.4 เรื่อง ทิศทางการเคลื่อนที่ของเสียง 4. ระยะเวลาวิจัย การวิจัยครั้งนี้ผู้วิจัยได้ทำการศึกษาในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2566 โดยใช้เวลาในการทดลอง 8 ชั่วโมง สัปดาห์ละ 2 ชั่วโมง รวมทั้งหมด 4 สัปดาห์ ประโยชน์ที่ได้รับ 1 นักเรียนที่ได้รับการจัดเรียนรู้โดยใช้กระบวนการจัดการเรียนรู้ GPAS 5 Steps ได้รับการส่งเสริมทักษะ ความคิดสร้างสรรค์ที่ดีขึ้น 2. นักเรียนที่ได้รับการจัดเรียนรู้โดยใช้กระบวนการจัดการเรียนรู้ GPAS 5 Steps มีความสามารถในการ คิดสร้างสรรค์ที่สูงขึ้น 3. เป็นแนวทางสำหรับครูผู้สอนวิทยาศาสตร์ ในการนำแนวทางการส่งเสริมทักษะความคิดสร้างสรรค์ไป พัฒนาการจัดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ในสาระอื่นและระดับชั้นอื่นๆ ต่อไป วิธีดำเนินการวิจัย 1. ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง 1.1 ประชากร
ประชากรที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ เป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ห้องเรียนปกติ โรงเรียน อนุบาลอุดรธานี อำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี ปีการศึกษา 2566 จำนวน 10 ห้อง 1.2 กลุ่มตัวอย่าง กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ เป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนอนุบาลอุดรธานี อำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2566 จำนวน 1 ห้องเรียน จำนวนนักเรียน 39 คน ซึ่งได้มาจากการสุ่มแบบกลุ่ม (Cluster Random Sampling) 2. เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย 2.1 แผนการจัดการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการ Gpas 5 steps เรื่อง เสียงในชีวิตประจำวัน จำนวน 4 แผน แผนละ 2 ชั่วโมง รวม 8 ชั่วโมง 2.2 แบบประเมินเความคิดสร้างสรค์ โดยใช้กระบวนการ Gpas 5 steps เพื่อส่งเสริมการคิดสร้างสรรค์ จำนวน 1 ฉบับเป็น ซึ่งการวิจัยครั้งนี้จะวัดทักษะการคิดสร้างสรรค์ ของนักเรียนทั้ง 4 ด้าน คือ ความคิดริเริ่ม ความคิดคล่องแคล่ว ความคิดยืดหยุ่น ความคิดละเอียดลออ 3. การเก็บรวบรวมข้อมูล 3.1 อธิบายและชี้แจงวัตถุประสงค์ ขั้นตอน และรายละเอียดเกี่ยวกับการเรียนแก่นักเรียนเกี่ยวกับการ พัฒนาความคิดสร้างสรรค์ โดยการจัดการเรียนรู้แบบ Gpas 5 steps เรื่อง เสียงในชีวิตประจำวัน 3.2 ดำเนินการสอนโดยใช้แผนการเรียนรู้ เรื่อง เสียงในชีวิตประจำวัน จำนวน 4 แผน แผนละ 2 ชั่วโมง 3.3 เมื่อสิ้นสุดการเรียนรู้ตามแผนการเรียนรู้ ครูผู้สอนต้องทำแบบประเมินวัดความคิดสร้างสรรค์ 3.4 สรุปผล อภิปรายผล โดยใช้ตารางและการพรรณนา 4. การวิเคราะห์ข้อมูล ผู้วิจัยได้ใช้แบบประเมินวัดความคิดสร้างสรรค์ เรื่องเสียงในชีวิตประจำวัน ซึ่งเป็นแบบประเมิน 4 ด้าน คือ ความคิดริเริ่ม ความคิดคล่องแคล่ว ความคิดยืดหยุ่น และความคิดละเอียดลอ ประเมินกลุ่มตัวอย่างหลังเรียน กับเกณฑ์ที่กำหนด ด้วยการจัดการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการจัดการเรียนรู้ GPAS 5 Steps จากนั้นนำคะแนนการ ประเมินก่อนเรียนและหลังเรียนมาวิเคราะห์หาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
สรุปผลการวิจัย ผลการศึกษาและเปรียบเทียบความคิดสร้างสรรค์ ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ที่ได้รับการจัดการ เรียนรู้โดยใช้กระบวนการจัดการเรียนรู้แบบ Gpas 5 steps พบว่า นักเรียนมีคะแนนเฉลี่ยหลังเรียน คิดเป็นร้อยละ 83.29 ซึ่งไม่น้อยกว่าเกณฑ์ร้อยละ 75 เป็นไปตามสมมติฐานที่กำหนดไว้ อภิปรายผล การวิจัยเรื่อง การจัดการเรียนรู้โดยใช้Gpas 5 steps เรื่อง เสียงในชีวิตประจำวัน เพื่อส่งเสริมความคิด สร้างสรรค์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 สามารถอภิปรายผลได้ดังต่อไปนี้ ผลการพัฒนาความคิด สร้างสรรค์โดยการเรียนรู้แบบ Gpas 5 steps ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปี1 จำนวน 4 แผนการเรียนรู้ ของ นักเรียน จำนวน 39 คน พบว่า 1. นักเรียนมีคะแนนไม่ต่ำกว่าร้อยละ 75 ผ่านเกณฑ์ จำนวน 39 คน คิดเป็นร้อย ละ 83.29 การนำเอาการเรียนรู้แบบ Gpas 5 steps มาใช้กับการเรียนรู้วิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน ของนักเรียนชั้น ประถมศึกษาปีที่ 1 ประกอบด้วยการจัดการเรียนรู้ที่เน้นให้ผู้เรียนได้สร้างองค์ความรู้ด้วยตนเอง นักเรียนได้ฝึกการ คิดวิเคราะห์และออกแบบสร้างสรรค์ชิ้นงาน รวมทั้งนำความรู้ที่ได้จากการสืบค้นมาใช้เพื่อแก้ปัญหาผ่าน สถานการณ์ได้อย่างสร้างสรรค์ มีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและอภิปรายอย่างไตร่ตรอง ซึ่งจากสถานการณ์ที่ กำหนดให้ได้เน้นให้นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์สาเหตุของปัญหา วิเคราะห์ขององค์ประกอบที่เกี่ยวข้องและ ความสัมพันธ์ขององค์ประกอบสถานการณ์และทักษะกระบวนการที่จำเป็นต้องตอบคำถาม คิดอย่างเป็นระบบ คิด อย่างสร้างสรรค์ที่ผู้เรียนจะรับผิดชอบการเรียนรู้ด้วยตนเองจนเสร็จสิ้นกระบวนการ โดยอาจอาศัยครูเป็นผู้ ช่วยเหลือและเป็นที่ปรึกษาและนักเรียนเพิ่งจะเริ่มต้นการเรียนรู้แบบ Gpas 5 steps ที่เป็นเรื่องใหม่สำหรับเด็ก และอีกประการ นักเรียนเคยชินกับการเรียนรู้แบบครูเป็นผู้บรรยาย บุคลิกลักษณะของนักเรียนซึ่งประกอบขึ้นด้วย เจตคติค่านิยมและความสามารถของนักเรียน ซึ่งมีโอกาสเกิดขึ้นได้สูงสุดเมื่อมีการจัดสภาพการเรียนที่ส่งเสริม ลักษณะการเรียนรู้แบบ Gpas 5 steps ที่เน้นกระตุ้นผู้เรียนให้เกิดการเรียนรู้แบบ Active Learning โดยแต่ละ บุคคลมีไม่เท่ากัน แสดงให้เห็นว่า นักเรียนมีพัฒนาการการเรียนรู้วิชาวิทยาศาสตร์ด้านความคิดสร้างสรรค์โดยการ เรียนรู้แบบ Gpas 5 steps เรื่อง เสียงในชีวิตประจำวัน มีคะแนนความสามารถในการคิดสร้างสรรค์ทาง วิทยาศาสตร์ทั้งสี่ด้าน หลังเรียนสูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนดไม่ต่ำกว่าร้อยละ 75
ข้อเสนอแนะ 1. ข้อเสนอแนะสำหรับการนำไปใช้ 1.1. การพัฒนาความคิดสร้างสรรค์โดยการเรียนรู้แบบ Gpas 5 steps ครูผู้สอนควรศึกษาและทำ ความเข้าใจการจัดการเรียนรู้แบบ Gpas 5 steps ให้ชัดเจน พร้อมชี้แจงให้นักเรียนเข้าใจในแต่ละขั้นตอนของการ เรียนรู้แบบ Gpas 5 steps เพื่อให้นักเรียนสามารถปฏิบัติได้ถูกต้องและเกิดการเรียนรู้ตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ 1.2. การเรียนรู้แบบ Gpas 5 steps ไม่จำเป็นต้องเรียนภายในชั้นเรียนเท่านั้น แต่สามารถเรียนนอก ห้องได้เช่นกัน เช่น การเรียนในห้องสมุด หรือการเรียนในสถานที่จริง ซึ่งจะช่วยส่งเสริมให้นักเรียนได้ศึกษาค้นคว้า หาความรู้จากหลากหลายแหล่ง และเป็นการเปลี่ยนบรรยากาศการเรียน การสอนแบบเดิมๆ 1.3. การเรียนรู้แบบ Gpas 5 steps เป็นความสามารถเฉพาะบุคคลให้มีความพร้อมในการเรียน ดังนั้น ครูผู้สอนจะต้องเลือกเนื้อหาและวางแผนในการสอนให้เหมาะกับระดับชั้นของนักเรียน นักเรียนจะต้องมีความ พร้อม มีความรับผิดชอบ ในการศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง โดยที่ครูผู้สอนอาจปรับเวลาในการจัดการเรียนแต่ละขั้น ตามความเหมาะสม 2. ข้อเสนอแนะในการวิจัยครั้งต่อไป ควรนำแนวทางการจัดการเรียนรู้แบบ Gpas 5 steps ไปประยุกต์ใช้กับวิชาอื่นๆ เพื่อส่งเสริม ความสามารถในการคิดสร้างสรรค์ เป็นต้น
เอกสารอ้างอิง กระทรวงศึกษาธิการ. (2560). หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง 2561). กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์แห่งประเทศไทย. จันทรา ด่านคงรักษ์. (2565). การพัฒนาการสอนทักษะการคิดสร้างสรรค์. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย คนึงนิตย์ ดีพัน. (2561). ผลการใช้วิธีการจัดการเรียนรู้แบบ GPAS ที่มีต่อความสามารถในการอ่านอย่าง มี วิจารณญาณและความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้ของนักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 5 โรงเรียนเบญจม เทพอุทิศ จังหวัดเพชรบุรี. วารสารการบริหารการศึกษา : มหาวิทยาลัยศิลปากร ชนสิทธิ์ สิทธิ์สูงเนิน และคณะ. (2564). การพัฒนารูปแบบการยกระดับคุณภาพการเรียนการสอนตามแนวคิด GPAS 5 Steps เพื่อเสริมสร้างทักษะการเรียนรู้ระดับชั้นปฐมวัย ในยุคไทยแลนด์ 4.0. วารสารวิชาการศิลป ศาสตร์และวิทยาศาสตร์ : มหาวิทยาลัยราชภัฏชัยภูมิ ปิยวุฒิ ปัญญาพี่. (2559). การพัฒนาความคิดสร้างสรรค์. รหัสวิชา 3400-1000. [ออนไลน์] พรพรรณ ศรีหาวงศ์ และคณะ. (2562). การพัฒนาความสามารถในการคิดวิเคราะห์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 2 โดยการจัดการเรียนรู้ด้วยกระบวนการ GPAS. วิทยานิพนธ์บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยศิลปากร