บทที่15 ระบบไหลเวียนเลือดและระบบน้ำเหลือง

บทท่1ี 5 ระบบไหลเวยี นเลอื ดและระบบน้าเหลอื ง
จดั ทาโดย

นางสาวนฤภร คงเสมา เลขท่4ี 4
ชน้ั มธั ยมศึกษาปีท่ี 5/5
เสนอ
คณุ ครูพชรกมล พูลลาย
ปีการศึกษา 2563

กลา้ มเน้ือหวั ใจ (cardiac muscle)เป็นกลา้ มเน้อื ท่ี
พบทห่ี วั ใจและเสน้ เลอื ดใหญ่บรเิ วณทต่ี ดิ กบั หวั ใจ
เทา่ นน้ั การเตน้ ตบุ ตบั ของหวั ใจแต่ละจงั หวะหมายถงึ
กลา้ มเน้ือหวั ใจมกี ารหดตวั และคลายตวั การหดตวั มี
ผลทาใหโ้ ลหติ ถกู ฉีดออกไปทางเสน้ เลอื ดแดง เพอ่ื ไป
เล้ยี งสว่ นต่างๆ ของร่างกาย เมอ่ื หวั ใจคลายตวั

การแขง็ ตวั ของเลอื ด (blood clotting)คอื
กระบวนการซง่ึ ทาใหเ้ลอื ดกลายเป็นลม่ิ เลอื ด เป็น
กลไกสาคญั ของการหา้ มเลอื ด ทาใหเ้กลด็ เลอื ดจบั
กบั ไฟบรนิ กลายเป็นลม่ิ เลอื ด อดุ รอยรวั่ ของหลอด
เลอื ด ทาใหเ้ลอื ดไมไ่ หลออกจากหลอดเลอื ด

แกรนูโลไซต์ (granulocyte) เป็นเซลลเ์ มด็ เลอื ด
ขาวทม่ี แี กรนูลอยู่ภายในเซลล์ แบง่ ย่อยไดเ้ป็น นิว
โตรฟิล (neutrophil) มแี กรนูลขนาดเลก็
นิวเคลยี สมี 2-5 พู มหี นา้ ทท่ี าลายสง่ิ แปลกปลอม
ดว้ ยวธิ ฟี าโกไซโตซสิ อโี อซโิ นฟิล (eosinophil)

โกลบูลนิ (Globulin) คอื โปรตนี สาคญั ของ
Total protein อกี ตวั หน่งึ ทล่ี อ่ งลอยอยู่ใน
พลาสมาหรอื ในกระแสเลอื ด ซง่ึ มปี รมิ าณ
รองลงมาจาก Albumin

ของเหลวระหวา่ งเซลล(์ Interstitial fluid) หรอื คอื สาร
เหลวซง่ึ แทรกอยู่ระหวา่ งเซลลเ์ น้อื เยอ่ื ของสตั วห์ ลายเซลล์
สารนา้ แทรกถอื เป็นหน่งึ ในองคป์ ระกอบของสารนา้ นอกเซลล์
(extracellular fluid) โดยองคป์ ระกอบทเ่ี หลอื คอื นา้ เลอื ด,
นา้ เหลอื ง และสารนา้ ขา้ มเซลล์ โดยปกติ มนุษยเ์ ราจะมสี าร
นา้ แทรกอยู่ประมาณ 10 ลติ ร ซง่ึ คอยนาแร่ธาตสุ ารอาหารไป
ใหแ้ ก่เซลลต์ ลอดจนนาของเสยี ออกจากเซลล์

เคร่อื งกระตนุ้ ไฟฟ้ าหวั ใจ(Cardiac pacemaker) เพอ่ื
ช่วยใหห้ วั ใจเตน้ ไดเ้ป็นจงั หวะปกติ โดยทวั่ ไปใชใ้ นคนท่ี
หวั ใจเตน้ ชา้ หรอื มกี ารนาไฟฟ้าผดิ ปกตใิ นหอ้ งหวั ใจ

ความดนั ซิสโตลี (Systolic blood pressure) หมายถงึ แรงดนั เลอื ดในขณะทห่ี วั ใจบบี ตวั ซง่ึ อาจจะสูงตาม
อายุ และความดนั ช่วงบนของคนคนเดยี วกนั อาจมคี ่าทต่ี ่างกนั ออกไป ตามท่าเคลอ่ื นไหวของร่างกาย การ
เปลย่ี นแปลงของอารมณ์ และปรมิ าณของการออกกาลงั กาย
ความดนั ไดแอสโตลี (Diastolic blood pressure) หมายถงึ แรงดนั เลอื ดในขณะทห่ี วั ใจคลายตวั ใน
ปจั จบุ นั ไดม้ กี ารกาหนดค่าความดนั โลหติ ปกติ และระดบั ความรนุ แรงของโรคความดนั โลหติ

ซีรมั (serum)คอื ของเหลวทเ่ี หลอื อยู่เมอ่ื เลอื ดแขง็ ตวั
และปนั่ เอาเมด็ เลอื ดแดงและเมด็ เลอื ดขาวออกไปดว้ ย
เครอ่ื งหมนุ เหวย่ี ง (centrifuge)

เซลลเ์ ม็ดเลอื ดขาว(leukocytes) เป็นเซลลข์ องระบบ
ภมู คิ มุ้ กนั ซง่ึ คอยป้องกนั ร่างกายจากทง้ั เช้อื ก่อโรคและ
สารแปลกปลอมต่างๆ เมด็ เลอื ดขาวมหี ลายชนิด
ทงั้ หมดเจรญิ มาจาก pluripotent cell ในไขกระดูกท่ี
ชอ่ื วา่ hematopoietic stem cell เซลลเ์ มด็ เลอื ดขาว
เป็นเซลลท์ พ่ี บไดท้ วั่ ไปในร่างกาย รวมไปถงึ ในเลอื ด
และในระบบนา้ เหลอื ง

เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดง (erythrocyte) เป็นเซลลท์ ไ่ี มม่ ี
นวิ เคลยี ส และมรี ูปร่างแตกต่างจากเซลลโ์ ดยทวั่ ไป เมอ่ื ดู
ผา่ นกลอ้ งจลุ ทรรศน์ จะเหน็ วา่ เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงมี
ลกั ษณะคลา้ ยกบั โดนทั ทไ่ี มม่ รี ูตรงกลาง

ต่อมน้าเหลอื ง(Lymph node)เป็นเน้อื เยอ่ื ในระบบนา้ เหลอื ง
โดยมลี กั ษณะเป็นกอ้ นเลก็ ๆรูปไข่ นุ่ม เคลอ่ื นทไ่ี ดเ้ลก็ นอ้ ย มี
ขนาดเลก็ เป็นมลิ ลเิ มตร ต่อมนา้ เหลอื งจะมกี ระจายอยู่ทวั่ ตวั
ในทกุ อวยั วะยกเวน้ ในสมอง มหี นา้ ทส่ี าคญั คอื เป็นตวั ดกั จบั
สง่ิ แปลกปลอมต่างๆทเ่ี ขา้ สู่ร่างกายโดยเฉพาะเช้อื โรค
นอกจากนนั้ ยงั มหี นา้ ทช่ี ่วยสรา้ งภมู คิ มุ้ กนั ตา้ นทานโรคใหก้ บั
ร่างกายดว้ ย

เย่อื หมุ้ หวั ใจ (pericardium) เป็นเยอ่ื หมุ้ สอง
ชนั้ ทม่ี ลี กั ษณะเหนยี วและมคี วามแขง็ แรง
ทนทาน โดยช่องวา่ งระหวา่ งเย้อื หมุ้ ทง้ั สองชน้ั
จะมขี องเหลวบรรจอุ ยู่ซง่ึ มหี นา้ ทช่ี ่วยปกป้อง
หวั ใจจากการกระตกุ และการชอ็ ก

ทรอมบนิ (Thrombin)เอนไซมช์ นิดหน่งึ ในนา้
เลอื ด ซง่ึ ช่วยเปลย่ี นไฟบรโิ นเจนใหเ้ป็นไฟบรนิ
เพอ่ื ทาใหเ้ลอื ดแขง็ ตวั

น้าเหลอื ง (Lymph) เป็นของเหลวทซ่ี มึ ผ่านผนงั
เสน้ เลอื ดฝอยออกมาอยู่ระหวา่ งเซลลห์ รอื อยู่
รอบๆเซลล์ เพอ่ื หลอ่ เลยี งเซลล์ ในนา้ เหลอื งจะมี
โปรตนี โมเลกุลเลก็ เช่น อลั บูมนิ และสารทม่ี ี
โมเลกลุ เลก็ เช่นกา๊ ซ นานา้ ตาลกลูโคส

นิวโทรฟิ ล (neutrophil) เป็นเมด็ เลอื ดขาวชนดิ แกรนูโล
ซยั ตช์ นดิ หน่งึ และถอื เป็นเมด็ เลอื ดขาวชนดิ ทม่ี มี ากทส่ี ุด
(ประมาณ 60-70%) ในบรรดาเมด็ เลอื ดขาวทกุ ชนิดของ
สตั วเ์ ล้ยี งลูกดว้ ยนมสว่ นใหญ่รวมถงึ มนุษยด์ ว้ ย ทา
หนา้ ทเ่ี ป็นส่วนประกอบสาคญั ในระบบภมู คิ มุ้ กนั แบบ
ดงั้ เดมิ (innate immune system) หนา้ ทก่ี ารทางานมี
ความแตกต่างหลากหลายข้นึ อยู่กบั ชนิดสตั วน์ น้ั ๆ

เบโซฟิ ล ( Basophil) เป็นเมด็ เลอื ดขาวชนิดมี
แกรนูล มขี นาดประมาณ 10-14 ไมครอน ปกตจิ ะ
มนี ิวเคลยี ส 2 lobe แต่อาจจะมองไมเ่ หน็ เน่อื งจาก
ถกู แกรนูลบงั ไว้ แกรนูลนน้ั จะมขี นาดทไ่ี มเ่ ทา่ กนั

พลาสมา (Plasma) คอื อะตอมของแกส๊ มตี ระกูล
หรอื Noble Gases เช่น ฮเี ลยี ม นอี อน อารก์ อน
ครปิ ตอน ซนี อน และเรดอน

ฟี ตสั (Fetus) เดก็ ในครรภ,์ ตวั อ่อนในครรภม์ ารดา,
ทารกในครรภ,์ ทารกอยู่ในครรภม์ ารดา,ตวั อ่อน
,ฟีตสั ,ฟีทสั ,ทารกในครรภม์ ารดา,ทารก

โมโนไซต์ (monocyte) เป็นเมด็ เลอื ดขาวชนิดหน่งึ
และเป็นส่วนหน่งึ ของระบบภมู คิ มุ้ กนั ของร่างกาย
มนุษย์ โมโนไซตป์ กตจิ ะมปี ระมาณ 3 - 5 % มอี ายุ
5 - 6 วนั ทาหนา้ ทก่ี าจดั สง่ิ แปลกปลอมดว้ ยวธิ ฟี า
โกไซโตซสิ มคี วามสามารถสูงพอๆกบั neutrophil
และสรา้ ง antibody ต่อตา้ นเช้อื โรค