ประวัติและความเป็นมาเครื่องเบญจรงค์ของหมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดี

ประวัติและความเป็นมาของเครื่องเบญจรงค์ของ หมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดี 1. ประวัติความเป็นมาของเครื่องเบญจรงค์ในประเทศไทย การใช้เครื่องถ้วยเบญจรงค์นั้นมาตั้งแต่สมัยอยุธยาและมีการใช้และ ท าขึ้นอย่างต่อเนื่องในสมัยต่อมา ซึ่งมีประเภทและรูปแบบได้ถูกพัฒนาขึ้นตาม สภาพแวดล้อมทางสังคมและวัฒนธรรมล าดับได้ดังนี้ 1.1 สมัยอยุธยา ในสมัยนี้มีการรับรูปแบบเครื่องถ้วยประเภทต่าง ๆ มาจาก จีนอย่างมากมาย เนื่องจากมีการติดต่อค้าขาย และแลกเปลี่ยนสินค้ากับจีน ดังนั้นเครื่องถ้วยเบญจรงค์ในเรื่องของรูปทรงภาชนะและลวดลายบนเครื่อง ถ้วยจึงได้รับอิทธิพลจากจีนเป็นส่วนใหญ่ เครื่องถ้วยเบญจรงค์ที่มีลักษณะแบบ จีน ได้แก่ ลายเทพพนมจีน (เทวดาท้องพลุ้ย) ซึ่งมีสีพื้นต่าง ๆ เช่น สีเหลือง ชมพู ม่วงอ่อน ส่วนเครื่องถ้วยเบญจรงค์ที่เป็นแบบไทยสมัยอยุธยา ได้แก่ ลาย เทพพนม ลายนรสิงห์ ซึ่งมีลายกนกนเป็นเปลวประกอบ รูปแบบของภาชนะที่ ท าเป็นเครื่องถ้วยเบญจรงค์ ได้แก่ ชาม จาน โถ ซึ่งส่วนใหญ่แล้วจะมี 3 ขนาด คือ ใหญ่ กลาง เล็ก อีกทั้งยังรูปทรงที่หลากหลาย ได้แก่ ชามทรงมะนาวตัด ชามทรงบัว โถทรงโกศ โถทรงแตงจุกตุ่มกลมแหลม โถยอดทรงมันและจานเชิง เป็นต้น ส่วนใหญ่แล้วเครื่องถ้วยเบญจรงค์เหล่านี้จะถูกน าไปเพื่อประโยชน์ใช้ สอยโดยเฉพาะส าหรับเป็นภาชนะใส่อาหาร 1

1.2 สมัยกรุงธนบุรี ในสมัยนี้มีการสั่งเครื่องถ้วยต่าง ๆ จากจีนเช่นเดียวกับใน สมัยอยุธยา รวมทั้งเครื่องถ้วยเบญจรงค์ด้วย ท าให้เครื่องถ้วยเบญจรงค์ในสมัย นี้มีลวดลายและสีที่สืบต่อมาจากสมัยอยุธยา แต่มีการเปลี่ยนแปลงรูปทรงที่ แตกต่างไปจากสมัยอยุธยาบ้าง เช่น ชามทรงบัว ภายในเคลือบขาวหรือเขียว น้ าทะเล ไม่มีลวดลาย หรือชามพระเจ้าตาก มีรูปทรงมะนาวตัด เป็นชามลาย พื้นทอง เขียนลายเป็นลายดอกไม้ ภายในชามเป็นสีเขียวอมฟ้า (เขียวน้ าทะเล) รูปที่ 1 : เครื่องถ้วยเบญจรงค์สมัยอยุธยา ที่มา : http://www.wangdermpalace.org 2

1.3 สมัยรัตนโกสินทร์ สมัยนี้มีการพัฒนารูปแบบและลวดลายของภาชนะอย่าง ต่อเนื่องจากสมัยอยุธยา เช่น ชามทรงบัวปากผาย มีลายที่ปากชามเล็กน้อย ลวดลายที่น่าสนใจ ได้แก่ ลายราชสีห์ ครุฑ สิงห์ นรสิงห์ กินรี หนุมาน ประกอบลายกนกเปลว และลายก้านขด เป็นต้น อีกทั้งยังมีการสั่งท าเครื่อง ถ้วยลายน้ าทองเข้มมามากขึ้นมาสมัยที่ผ่านมาด้วย รูปที่ 2 : เครื่องถ้วยเบญจรงค์สมัยธนบุรี ที่มา : http://www.wangdermpalace.org 3

รัชกาลที่ 1 โปรดให้ช่างหลวงปรับปรุงลวดลายและรูปทรงให้มีความ พิถีพิถันมากขึ้น เช่น ชามฝาทองปากบัวผาย ลายเทพพนมครุฑ พื้นที่พบเป็น สีแดง สีแสด ภายในพื้นชามเป็นสีขาวกลางชามเขียนลายกนก ชอบเขียนด้วย ลายคชกริช รูปที่ 4 : เครื่องถ้วยลายน้ าทอง ลายก้านต่อดอก ที่มา : http://www.wangdermpalace .org รูปที่ 3 : เครื่องถ้วยเบญจรงค์ลาย ประจ ายาม ที่มา : http://www.wangdermpalace .org 4

รัชกาลที่ 2 มีการสั่งเครื่องถ้วยลายน้ าทองเข้ามาใช้ในราชส านักมากขึ้น ในสมัยนี้ ลวดลายไทยที่ใช้เขียนบนเครื่องถ้วยลายน้ าทอง ได้แก่ ลายพุ่มข้าว บิณฑ์ ลายก้านแย่ง ลายก้านต่อดอก ลายก้านขด ลายกุหลาบ ลายดอกไม้ ลาย กลีบบัว เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีลวดลายที่เป็นแบบจีน เนื่องจากกลายส่วนใหญ่ ได้รับอิทธิพลมาจากจีน ได้แก่ ลายดอกไม้สี่ฤดู ลายผีเสื้อ ลายค้างคาว ลาย แมลงปอ ลายดอกพุดตาน ลายสิงโต(ลายสุนัขจีน) เป็นต้น รูปที่ 5 : เครื่องถ้วยลายน้ าทองลาย กุหลาบ ที่มา : http://www.wangdermpalace. org รูปที่ 6 : เครื่องถ้วยเบญจรงค์ลาย ก้านขด ที่มา : http://www.wangdermpalace .org 5

รัชกาลที่ 3 ในสมัยนี้การสั่งเครื่องเบญจรงค์และลายน้ าทองจากประเทศ จีนก็ยังคงมีอยู่ อีกทั้งยังมีการสร้างเตาเผาเครื่องกระเบื้องแบบจีนด้วย โดยมี การเขียนเบญจรงค์เพื่อประดับปรางค์ นอกจานี้เอกลักษณ์ส าคัญที่อยู่บน เครื่องถ้วยเบญจรงค์ในสมัยนี้ คือ เครื่องหมายบอกรัชกาล ท าให้ทราบว่าเป็น ของที่สั่งมาในสมัยรัชกาลที่ 3 6 รูปที่ 7 : เครื่องถ้วยลายน้ าทอง เขียนลายในช่องกระจก ที่มา : http://www.wangdermpalace .org รูปที่ 8 : เครื่องถ้วยเบญจรงค์เขียน ลายครุฑบนพื้นขาว ที่มา : http://www.wangdermpalace. org

รัชกาลที่ 4 เริ่มมีการขยายตัวทางการค้าขายของพ่อค้าชาวยุโรป สินค้า และเครื่องถ้วยต่างๆ ที่มาจากยุโรปแพร่เข้ามามากขึ้น ท าให้บทบาทของเครื่อง ถ้วยเบญจรงค์และลายน้ าทองลดลง นอกจากนี้ยังนิยมสั่งเครื่องลายครามเข้า มากขึ้น โดยเฉพาะลายครามที่เขียนเป็นลายไทย และลายครามที่ถูกเขียนทับ ด้วยลายทอง ลวดลายที่นิยมได้แก่ ลายบัวบาน (กลีบบัว) และลายฬรรณ พฤกษา เป็นต้น รูปที่ 9 : เครื่องถ้วยลายคราม ลายนกไม้น าเข้าจากประเทศ จีน ที่มา : http://www.wangdermpala ce.org รูปที่ 10 : เครื่องถ้วยเบญจรงค์ ลายเทวดาผลิตในประเทศญี่ปุ่น ที่มา : http://www.wangdermpala ce.org 7

รัชกาลที่ 5 จากการแพร่เข้ามาของสินค้าแถบยุโรปตั้งแต่รัชกาลที่ 4 ท า ให้ในสมัยนี้ถือได้ว่า เป็นยุคสุดท้ายที่เครื่องถ้วยเครื่องถ้วยเบญจรงค์และลาย น้ าทองมีการแพร่หลายลดน้อยลง เนื่องด้วยมีเครื่องถ้วยจากยุโรป จีน และ ญี่ปุ่น เข้ามามีบทบาทมากขึ้น นอกจากนี้ยังมีการเขียนสีและเผาในกรุงเทพฯ เกิดขึ้น เช่น เตาเผาของกรมพระราชวังบวรวิชัยชาญ อีกทั้ง ยังหันมานิยม เครื่องลายครามกันมาขึ้น ยกตัวอย่าง เช่น มีการเขียนลายไทยทับบนเครื่อง ลายครามจีน เป็นต้น รูปที่ 11 : เครื่องถ้วยเบญจรงค์ ลายเทพนมนรสิงห์ส่วนฝามีรูป กระต่ายผลิตในประเทศจีน ที่มา : http://www.wangdermpalace .org รูปที่ 12 : เครื่องถ้วยเบญจรงค์ลาย ดอกไม้วาดลวดลายและเคลือบทับ บนชามลายครามที่น าเข้าจาก ประเทศจีน ที่มา : http://www.wangdermpalace. org 8

จากประวัติความเป็นมาเกี่ยวกับเครื่องเบญจรงค์ตั้งแต่สมัยอยุธยา จนถึงสมัยรัชกาลที่ 5 ท าให้ได้เห็นพัฒนาการของงานหัตถกรรมซึ่งเป็น เอกลักษณ์ของคนไทยในปัจจุบัน แต่ทั้งนี้พัฒนาการของงานเบญจรงค์ก็มิได้ หยุดลงเพียงเท่านั้น หลังจากที่อิทธิพลของเครื่องถ้วยจากตะวันตกเริ่มเข้ามามี บทบามากขึ้น ท าให้ง านเครื่องถ้วยที่ได้รับจ ากจีนและผลิตขึ้น เอง ภายในประเทศได้ลดบทบาทและความส าคัญลงไป โดยเฉพาะการใช้เครื่อง เบญจรงค์ซึ่งอดีตมักจะเป็นช่างชาวบ้านที่มีฝีมือและได้เข้าไปเป็นช่างหลวง ต่อมาก็ได้มีการคลีคลาดและถ่ายทอดฝีมือมาสู่ชาวบ้านธรรมดามากขึ้น ทั้งนี้ เนื่องจากความเหลื่อมล้ าและการแบ่งชนชั้นได้ลดน้อยลง มีผลให้ประชาชน ทั่วไปซึ่งมีฝีมือและความสนใจในงานศิลปะไดเข้ามาเรียนรู้และสืบทอดงาน ด้านศิลปะไทย รวมถึงงานด้านการเขียนลวดลายไทย โดยผ่านสถาบันทาง การศึกษาเป็นตัวกลางในการถ่ายทอดงานด้านศิลปะ ในขณะเดียวกันก็มีการ รับแนวคิดและเทคโนโลยีแบบตะวันตกเข้ามามากขึ้น โดยเฉพาะแนวคิดแบบ ทุนนิยม ซึ่งเป็นผลให้งานด้านเบญจรงค์เกิดการเปลี่ยนแปลงตามไปด้วย ทั้ง ด้านการผลิต รูปแบบและวัตถุดิบของเครื่องเบญจรงค์ จากเส้นทางพัฒนาการของเครื่องเบญจรงค์ดังกล่าวทั้งหมด ท าให้เห็น รากเหง้าและพื้นฐานของงานหัตถกรรมเบญจรงค์ในปัจจุบันว่าไม่ได้เกิดขึ้นมา อย่างลอย ๆ หรือเพิ่งขึ้นมาในปัจจุบันเท่านั้น หาแต่เป็นกระบวนการพัฒนา ทางภูมิปัญญาที่เกิดขึ้นและถ่ายทอดมาอย่างต่อเนื่องและยาวนาน 9

ประวัติความเป็นมาของหมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดี หมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดี หมู่ที่ 1 ต าบลดอนไก่ดี อ าเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร ซึ่งในปัจจุบันได้จัดตั้งเป็น “กลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์” แต่ เหนือสิ่งอื่นใด กลุ่มเบญจรงค์กังกล่าวมีเส้นทางของการพัฒนาการท าเบญจ รงค์มากกว่า 30 ปี ดังนั้น ก่อนที่จะท าความเข้าใจเกี่ยวกับการผลิตเบญจรงค์ ของชุมชนดอนไก่ดี ก็เป็นการส าคัญที่จะได้ทราบถึงพื้นฐานและประวัติความ เป็นมาของการก่อตั้งขึ้นเป็นกลุ่มเบญจรงค์ดังเช่นทุกวันนี้ จากการบอกเล่าของสมาชิกกลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดี คือ คุณ ประภาศรี พงษ์เมธา หรือป้าหนูเล็ก เจ้าของร้านหนูเล็กเบญจรงค์ ได้เล่าให้ฟัง ว่า ย้อนกลับไปเมื่อประมาณ 40 ปีที่แล้ว คนในพื้นที่อ าเภอกระทุ่มแบนมักจะ เข้าท างานตามโรงงานอุตสาหกรรมต่าง ๆ ภายในจังหวัดสมุทรสาคร หลังจาก 10

จบการศึกษาภาคบังคับ คือ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 โรงงานอุตสาหกรรมที่คน ส่วนใหญ่ในอ าเภอกระทุ่มแบนและจังหวัดใกล้เคียง เช่น ราชบุรี นครปฐม สุพรรณบุรี เป็นต้น โดยคนส่วนใหญ่ในหมู่บ้านเคยท างานเป็นลูกจ้างใน “โรงงานเสถียรภาพ” หรืออีกชื่อหนึ่ง โรงชามตราไก่ ซึ่งเป็นโรงงานผลิตถ้วย เซรามิค ได้แก่ ภาชนะเคลือบขาวประเภทต่างๆ งานประเภทจาน ชามตาไก่ เป็นต้น ซึ่งถือได้ว่าเป็นงานที่มีการผลิตในจ านวนมากเป็นอันดับหนึ่ง รองลงมา ก็คือ การท าเครื่องลายคราม และเครื่องเบญจรงค์อีกเพียงบางส่วน โรงงานเสถียรภาพนั้น ตั้งอยู่ที่ต าบลอ้อมน้อย อ าเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร และมีหลายคนที่เป็นสุภาพสตรีท างานอยู่ในแผนกเขียน ลายครามและลายเบญจรงค์ และเป็นสมาชิกของกลุ่มหมู่บ้าน เบญจรงค์ดอน ไก่ดีในปัจจุบัน เช่น คุณอุไร แตงเอี่ยม คุณผุดผ่อง ภู่มาลีคุณรัชนี ทองเพ็ญ คุณประภาศรี พงษ์เมธา คุณมะลิ จันทบดี ฯลฯ และได้รับการถ่ายทอดความรู้ และภูมิปัญญา จากวิทยากรทั้งคนไทยและคนจีนโบราณที่ทางโรงงาน เสถียรภาพเชิญมาสอนและแนะน า การเขียนลวดลายต่าง ๆ ลงบนถ้วยชาม ต่อมาในราวปี พ.ศ. 2532 โรงงานเสถียรภาพประสบปัญหาภาวะขาดทุน มี การปลดคนงานออก และปิดกิจการลงในเวลาต่อมา ท าให้ลูกจ้างและคนงาน หลายคนตกงาน หลังจากนั้นมีลูกจ้างและคนงานที่อาศัยอยู่ในบ้านดอนไก่ดี ได้ร่วมกัน ปรึกษาหารือ เพื่อน าเอาความรู้ ประสบการณ์ และภูมิปัญญาที่ได้รับมาลงทุน ท าผลิตภัณฑ์เครื่องเบญจรงค์ เป็นอุตสาหกรรมครัวเรือนในหมู่บ้านและได้มี การประยุกต์คิดค้น แบบ ลวดลาย รวมทั้งประโยชน์ใช้สอยและความต้องการ ของตลาด ท าให้เป็นสินค้าที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายในเวลาต่อมา 11

โดยมีผู้บุกเบิกในการผลิเบญจรงค์ของชุมชน คือ คุณอุไร แตงเอี่ยม และถือเป็นผู้ที่สร้างอาชีพให้กับเด็กวัยรุ่นและชาวบ้านในชุมชนที่ว่างงานด้วย เมื่อมีความคิดดังนั้น คุณอุไร แตงเอี่ยม จึ่งได้เริ่มลงทุนและผลิตเบญจรงค์ กันเองภายในครอบครัวเมื่อประมาณปีพ.ศ. 2532 จากนั้นก็เริ่มถ่ายทอดและ ฝึกหัดให้กับคนในครอบครัว อีกทั้ง ยังขยายต่อไปยังญาติพี่น้องและเพื่อนบ้าน ในละแวกเดียวกัน รวมทั้ง คนในพื้นที่อื่น ๆ ด้วย และตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา ชื่อเสียงของหัตถกรรมเบญจรงค์ดอนไก่ดีก็ได้รับความสนใจจากคนภายนอก มากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องของฝีมือที่ประณีต รูปทรงและสีสันของเบญจรงค์ ที่สะดุดตา รวมถึงลวดลายที่หลากหลายมากมาย ท าให้มีผู้แวะเวียนไปเยี่ยมชม และซื้อผลิตภัณฑ์อย่างต่อเนื่อง ความชื่อเสียงดังกล่าวเป็นผลให้มีการขยายตัวทางธุรกิจผลิตเบญจรงค์ ขึ้นภายในชุมชนเพิ่มขึ้น กล่าวคือ มีการเพิ่มขึ้นทั้งจ านวนผู้ประกอบการซึ่งส่วน ใหญ่เป็นคนในชุมชน และการเพิ่มขึ้นของจ านวนแรงงานในการผลิตเบญจรงค์ ทั้งคนในชุมชนและนอกชุมชนด้วย 12

ในปี พ.ศ. 2536 ส านักงานพัฒนาชุมชนอ าเภอกระทุ่มแบน จังหวัด สมุทรสาคร ได้มีการรณรงค์จัดตั้งกลุ่มอาชีพสตรีในระดับต าบล หมู่บ้าน และ สนับสนุนจัดส่งหมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดีเข้าประกวดหมู่บ้านหัตถกรรมดีเด่น ของมูลนิธิหม่อมงามจิตต์บุรฉัตร ประจ าปีพ.ศ. 2544 และหมู่บ้านเบญจรงค์ ดอนไก่ดีได้รับรางวัลชนะเลิศระดับประเทศ ท าให้เครื่องเบญจรงค์มีชื่อเสียง ได้รับความนิยมยอมรับมากขึ้น สมาชิกในกลุ่มหมู่บ้านจึงได้รวมกลุ่มกันเป็น ระบบและเข้มแข็งขึ้น ภายใต้ชื่อ “กลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดี” ในราวปี พ.ศ. 2546 รัฐบาลมีนโยบายส่งเสริมสนับสนุนการสร้าง อาชีพและรายได้แก่ชุมชนโยจัดให้มีการรณรงค์โครงการ “หนึ่งต าบล หนึ่ง ผลิตภัณฑ์” (ONE TAMBON ONE PRODUCT) ขึ้นทั่ วป ร ะเทศและได้ มอบหมายให้กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย เป็นหน่วยงานหลักท า หน้าที่ส่งเสริมและสนับสนุน ได้มีการจัดประกวดคัดสรรผลิตภัณฑ์ OTOP ขึ้น ในแต่ละแห่ง และผลิตภัณฑ์เครื่องเบญจรงค์ของกลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์ดอน ไก่ดี ได้รับการคัดสรรเป็นสุดยอด หนึ่งต าบล หนึ่งผลิตภัณฑ์ (PRODUCT CHAMPION) ระดับ 5 ดาว จึงเป็นที่รู้จักยอมรับอย่างกว้างขวางทั้งในและนอก 13

ประเทศ มีลูกค้ามากมายหลากหลาย ในขณะที่ผลิตเบญจรงค์ก็มีการพัฒนา คิดค้น ดัดแปลง สร้างความเข้มแข็งทางด้านภูมิปัญญาชุมชนและช่วยเหลือ สร้างอาชีพรายได้ให้กับชุมชนมากขึ้น มีการพัฒนาตัวเองขยายผลการ ด าเนินงานออกไปอย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะการออกแบบและการเขียนลาย เบญจรงค์ได้มีผู้ช านาญการและมีความสามารถพิเศษเข้ามาร่วมเป็นส่วนหนึ่ง ของกระบวนการผลิตเบญจรงค์อย่างกว้างมากขึ้น 14

กลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดีกับการเสริมสร้างความเข้มแข็งของ ชุมชน แนวทางหนึ่งกลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดีได้เป็นส่วนส าคัญในการ เสริมสร้างความเจริญแก่ชุมชน ก็คือ การยกระดับฐานะความเป็นอยู่ของ สมาชิกในชุมชนให้ดีขึ้นด้วย กระบวนการผลิตเบญจรงค์ล้วนต้องใช้ช่างฝีมือ ซึ่งก็คือ ลูกหลานเพื่อนบ้านใกล้เคียงที่ได้มีโอกาสเข้ามาเรียนรู้ พัฒนาฝีมือ เพิ่มพูนทักษะและเป็นแรงงานฝีมือ ทั้งการเรียนรู้ รูปแบบลวดลายที่สืบสานต่อ เนื่องมาจากอดีตรวมถึงพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ ลวดลาย ตามวิถีชีวิตให้ สอดคล้องกับความต้องการของตลาดให้กลายเป็นสินค้าที่มีคุณภาพมีจุดเด่น เป็นเอกลักษณ์เฉพาะกลุ่มสมาชิกมีรายได้สามารถครองชีพอยู่ได้ตามอัตภาพใน ภาวะเศรษฐกิจปัจจุบัน สอดคล้องกับปรัชญาชีวิตเศรษฐกิจพอเพียง เนื่องด้วย สมาชิกในกลุ่มล้วนอาทรช่วยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน ทั้งการร่วมคิด ร่วมท า ร่วมออกแบบลวดลาย การแบ่งงานกันท า บางโอกาสที่มีการสั่งท าสินค้าใน ปริมาณที่มากและจ ากัดด้วยเวลา 15

อ าเภอกระทุ่มแบน ได้สนับสนุนกิจกรรมของหมู่บ้านแห่งนี้ โดย พิจารณาส่งผลิตภัณฑ์ของกลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดี เข้ารับการคัดสรร และผลการคัดเลือกได้ระดับ 5 ดาว ในปีพ.ศ.2546 รวมถึงได้รับการคัดเลือก เป็นหมู่บ้าน OTOP ต้นแบบของจังหวัดสมุทรสาคร สร้างความภาคภูมิให้กับ ทุกฝ่าย แลได้มีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องจนได้เข้าสู่การเป็นหมู่บ้าน OTOP Village Champion (OVC) ในปีพ.ศ. 2549 ซึ่งการที่จะได้เป็นหมู่บ้าน OVC นั้น จะต้องมีการผลิตสินค้า OTOP ที่มีคุณภาพสามารถเชื่อมโยงผลิตภัณฑ์ให้ เข้ากับศิลปวัฒนธรรม วิถีชีวิตเชื่องโยงแหล่งท่องเที่ยวและบริการ กระบวนการ ผลิตและการพัฒนาของเครื่องเบญจรงค์ มีส่วนช่วยสร้างความรัก ความผูกพัน และความร่วมมือช่วยเหลือเกื้อกูลกันในชุมชนเป็นอย่างดี ท าให้การพัฒนาทาง ด้วยอื่นๆ ส าเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี ส่งผลให้คุณภาพชีวิตโดยรวมของหมู่บ้าน/ ชุมชนดียิ่งขึ้น และเชื่อว่าจะมีความเข้มแข็งยั่งยืนต่อไปในอนาคต 16

ปัจจุบันกลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดี เป็นแหล่งผลิตเครื่องเบญจ รงค์ ผลิตภัณฑ์ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ลวดลายประณีต มีความละเอียดอ่อน บ่งบอกถึงวิถีชีวิตไทยดั้งเดิมและภูมิปัญญาด้านฝีมือช่างของชาวบ้าน ที่ผ่าน การเรียนรู้สั่งสมประสบการณ์จนเกิดความช านาญด้านการผลิตเป็นชิ้นงานได้ อย่างละเอียด สวยงาม เป็นที่ต้องการของทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติที่ต่าง แวะเวียนมาเยือนไม่ขาดสาย อีกทั้ง ปัจจุบันกลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์ยังได้เข้า ร่วมคัดเลือกเป็นหมู่บ้านต้นแบบโฮมสเตย์ มีสมาชิกที่ตกลงเข้าร่วมโครงการ จ านวน 4 หลังคาเรือน สามารถรับนักท่องเที่ยวทั้งช่วยไทยและต่างประเทศได้ จ านวน 50 ราย ส าหรับการพักค้างแรมจะจัดให้มีกิจกรรมเสริมด้วยการหัด เขียนลงลายเครื่องเบญจรงค์ พร้อมทั้งน าชมวัด และชมกล้วยไม้นานาพันธุ์ ฯลฯ ในพื้นที่ใกล้เคียง 17 10

เอกลักษณ์และลักษณะเด่นของผลิตภัณฑ์ ผลิตภัณฑ์ของกลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดีมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว เน้นลวดลายประณีต มีความละเอียดอ่อน บ่งบอกถึงวิถีชีวิตไทยดั้งเดิมและภูมิ ปัญญาด้านฝีมือช่างของชาวบ้าน ที่ผ่านการเรียนรู้สั่งสมประสบการณ์จนเกิด ความช านาญด้านการผลิตเป็นชิ้นงานได้อย่างละเอียดสวยงาม ซึ่งเอกลักษณ์ งานเบญจรงค์ในเรื่องลวดลาย สีสัน และรูปทรงต่าง ๆ ได้ถูกประยุกต์ผ่าน ลวดลายที่ประกอบด้วย 1) ลวดลายหลัก (จะเป็นลายไทย ลายประเพณีและ ลายดอกไม้ต่าง ๆ ) ซึ่งมี 2 ลักษณะ คือ ลายดั้งเดิมและลายประยุกต์ และ 2) ลวดลายลูกคั่น ซึ่งเป็นลายเฉพาะของงานเบญจรงค์ มีประโยชน์เพื่อแยก ลวดลายบนภาชนะไม่ให้ติดกันจนดูเลอะเทอะ มักจะอยู่ตามขอบภาชนะ เป็น การสลับลายท าให้เกิดความสวยงาม 18

แหล่งผลิตเครื่องเบญจรงค์ 1. นางอุไร แตงเอี่ยม ต าแหน่ง ประธานกลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์ดอน ไก่ดี สถานที่ผลิตและจ าหน่ายร้านอุไรเบญจรงค์ บ้านเลขที่ 32 หมู่ที่ 1 ต าบล ดอนไก่ดี อ าเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร 74110 โทร/โทรสาร 0-3447-3408 มือถือ 081-8614626 และสถานที่ตั้งกลุ่ม บ้านเลขที่ 32 หมู่ที่ 1 ต าบลดอนไก่ดี อ าเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร 74110 โทร/โทรสาร 0-3447-3408 มือถือ 081-8614626 2. นางรัชนี ทองเพ็ญ ต าแหน่ง รองประธานกลุ่มหมู่บ้านเบญจรงค์ ดอนไก่ดีสถานที่ผลิตและจ าหน่าย ร้านแดงเบญจรงค์ บ้านเลขที่ 146 หมู่ที่ 1 ต าบลดอนไก่ดี อ าเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร 74110 โทร/โทรสาร 0-3447-3471 มือถือ 089-9188978 3. นางประภาศรี พงษ์เมธา ต าแหน่ง เลขานุการกลุ่มหมู่บ้านเบญจ รงค์ดอนไก่ดีสถานที่ผลิตและจ าหน่าย ร้านหนูเล็กเบญจรงค์ บ้านเลขที่ 31 หมู่ที่ 1 ต าบลดอนไก่ดี อ าเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร 74110 โทร/ โทรสาร 0-3484-3371มือถือ 081-9959196 4. นางนวลจันทร์ มารุ่งเรือง ต าแหน่ง เหรัญญิกกลุ่มหมู่บ้านเบญจ รงค์ดอนไก่ดีสถานที่ผลิตและจ าหน่าย ร้านยืนยงเบญจรงค์ บ้านเลขที่ 159 หมู่ ที่ 1 ต าบลดอนไก่ดี อ าเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร 74110 โทรศัพท์ 0-384-3077 5. นางจ าเนียร ภูมิเสม ต าแหน่ง ผู้ช่วยเหรัญญิกกลุ่มหมู่บ้านเบญจ รงค์ดอนไก่ดีสถานที่ผลิตและจ าหน่าย ร้านสังวาลเซรามิค บ้านเลขที่ 27 หมู่ที่ 1 ต าบลดอนไก่ดี อ าเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร74110 โทรศัพท์ 0- 3447-2478 19

ตัวอย่างผลิตภัณฑ์เครื่องเบญจรงค์ของหมู่บ้านเบญจรงค์ดอนไก่ดี โถข้าว เครื่องบูชาพระ ชุดชามีฝาปิด ถ้วยกาแฟ โถ มีฝา พานรอง