การสร้างขวัญกำลังใจ

การสรา้ งขวญั และกาลงั ใจในการปฏิบัตงิ านของบคุ ลากร
สังกัดกระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมั่นคงของมนษุ ย์จังหวดั สงขลา

ความสาคญั ของการสร้างขวญั และกาลงั ใจในการปฏบิ ัตงิ าน
ขวัญและกำลังใจในกำรทำงำน คือ สภำพทำงจิตใจของผู้ปฏิบัติงำน เช่น ควำมรู้สึกนึกคิดท่ีได้รับ

อิทธิพล แรงกดดัน หรือส่ิงเร้ำจำกปัจจัยหรือสภำพแวดล้อมในองค์กรท่ีอยู่รอบตัวเขำ และจะมีปฏิกิริยำโต้
กลับคือ พฤติกรรมในกำรทำงำน ซ่ึงมีผลโดยตรงต่อผลงำนของบุคคลนั้น แม้ว่ำขวัญและกำลังใจเป็นส่ิงท่ี
มองไม่เห็นและวัดได้ยำกแต่ก็สำมำรถรู้สึกและสังเกตได้ นอกจำกนั้น ขวัญและกำลังใจยังเป็นสิ่งสำคัญที่
ผ้บู ริหำรควรรับรู้ เพรำะขวัญและกำลังใจเปน็ ปัจจยั ท่สี ำคัญทจ่ี ะนำไปสคู่ วำมสำเร็จหรือควำมลม้ เหลวได้

กำรยกระดับขวัญและกำลังใจทำได้โดยกำรควบคุม ดูแล ให้ปัจจัยท่ีมีอิทธิพลต่อขวัญและกำลังใจ
อยู่ในสภำพที่ดีมีปัจจัยภำยนอกหลำยประกำรที่ส่งผลกระทบต่อขวัญและกำลังใจ ดังนั้น ผู้บริหำรควร
ตระหนักและพิจำรณำถึงปัจจัยต่ำงๆ ที่เกี่ยวข้องภำยในหน่วยงำนของตนเอง รวมทั้งหำทำงปรับปรุงแก้ไข
สง่ิ ต่ำงๆ ทค่ี ิดว่ำเปน็ อปุ สรรคต่อกำรปฏบิ ตั ิงำนเพอื่ สร้ำงขวญั และกำลังใจของผู้ใต้บังคับบัญชำสงู ขึ้น
สญั ญาณทีแ่ สดงถึงขวัญและกาลงั ใจต่า

กำรปฏิบตั ิงำนประจำวัน ลองสงั เกตสภำพกำรณท์ วั่ ๆ ไป ภำยในหนว่ ยงำนของท่ำน หำกหน่วยงำน
ของทำ่ นมสี ภำพ ดงั น้ี

- มีกำรโตเ้ ถยี งกันอย่ำงรุนแรงเอำเป็นเอำตำยระหว่ำงประชมุ
- องค์กรมีผลงำนในระดับทีต่ ่ำกวำ่ เปำ้ หมำย โดยทผี่ ู้ปฏบิ ตั ิงำนไมร่ ้สู กึ เดือดร้อน
- ผลงำนทไ่ี ด้ไมม่ คี ณุ ภำพ ไมบ่ รรลวุ ัตถุประสงค์ตำมเป้ำหมำยทตี่ ้ังไว้
- กำรปฏิเสธงำนทไ่ี ด้รับมอบหมำย
- กำรขัดคำสั่ง ไมเ่ ชอ่ื ฟังหัวหน้ำงำน ไม่ยอมรบั ในผูน้ ำ
- กำรขำดงำนบอ่ ยๆ
- สภำพเต็มไปดว้ ยขำ่ วลือ
- มีกำรกลน่ั แกล้งกนั ในเร่ืองงำน

ปจั จยั ท่ีจะก่อใหเ้ กิดขวัญและกาลังใจที่ดี
ปั จ จั ย ที่ ก่ อ ให้ เกิ ด ข วั ญ ก ำ ลั งใจ ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย ลั ก ษ ณ ะ ท่ ำ ที แ ล ะ บ ท บ ำ ท ข อ งผู้ บ ริ ห ำร ท่ี มี ต่ อ

ผู้ใต้บังคับบัญชำ กำรมอบหมำยงำนให้บุคลำกรปฏิบัติ สภำพแวดล้อมในกำรปฏิบัติงำน ควำมสัมพันธ์ของ
ผู้บังคับบัญชำ ควำมพอใจในงำน ควำมสอดคล้องระหว่ำงงำนกับควำมถนัด ควำมม่ันคงในตำแหน่งหน้ำที่
ฯลฯ ในกำรทำงำนหน่ึงๆ น้ัน งำนจะออกมำมีคุณภำพหรือไม่ เสร็จทันเวลำหรือได้รับควำมร่วมมือจำก
ผู้ร่วมงำนหรือไม่ ฯลฯ ส่วนหน่ึงข้ึนอยู่กับสภำพแวดล้อมในกำรทำงำน เพรำะสภำพแวดล้อมในกำรทำงำน
จะส่งผลต่อควำมคดิ ควำมรสู้ กึ อำรมณ์ของผู้ปฏบิ ตั งิ ำนซ่งึ กห็ มำยถึงขวัญและกำลงั ใจในกำรทำงำนด้วย

ดว้ ยเหตุท่ีบรรยำกำศในสถำนที่ทำงำน ควำมสมั พันธท์ ่ีดขี องกลุ่มทำงำน สนุกกบั กำรทำงำนร่วมกัน
เป็นทีม เห็นประโยชน์ รับฟังควำมคิดเห็นซึ่งกันและกัน ช่วยกันแก้ไขปัญหำในงำน พฤติกรรมท่ีแสดงออก
ทำงสีหน้ำและท่ำทำง สิ่งเหล่ำน้ีถ้ำทุกคนร่วมมือร่วมใจกันจะมีผลให้สถำนที่ทำงำนน่ำทำงำนและสำมำรถ
ทำงำนได้งำ่ ยขึน้ สะดวกสบำยขึ้น เกดิ ควำมรูส้ ึกมั่นใจ ภำคภูมิใจ ได้รับกำรยอมรับ ผลที่ได้รบั คือ ขวัญและ
กำลังใจในกำรทำงำนที่สูงขนึ้ นั่นเอง

การสรา้ งขวญั และกาลังใจแก่พนกั งาน
องค์กรมีหลักยึดท่ีว่ำ "คนทุกคนมีศักด์ิศรีในควำมเป็นมนุษย์" ตำมที่มีบทบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ

และปฏิบัติให้เป็นไปตำมแนวควำมคิดพื้นฐำนน้ีแล้ว ก็จะช่วยให้ไม่หลงทำงในกำรสร้ำงขวัญและกำลังใจให้
พนักงำน ท้ังจะต้องมีควำมเช่ือมั่นว่ำ "คนเป็นทรัพยำกรท่ีมีค่ำที่สุด" และปฏิบัติต่อพนักงำนดังต่อไปนี้

1. จัดให้มีสภำพแวดล้อมในกำรทำงำน ให้น่ำอยู่และน่ำทำงำน กำรให้ควำมสำคัญมีอำคำรสถำนที่
ซงึ่ สะดวกสบำยในกำรทำงำน มีบริเวณตน้ ไม้รม่ รน่ื เขียวขจี สบำยตำสบำยใจ

2. จัดแบ่งงำนให้ชัดเจน โดยกำหนดหน้ำที่ให้รู้ชัดว่ำพนักงำนคนใดได้รับมอบหมำยให้ทำงำนอะไร
สิ่งใดสำมำรถทำได้หรือไมไ่ ด้ เพือ่ ทจี่ ะไม่เกิดกำรก้ำวก่ำยหน้ำท่ี มีควำมขดั แย้งระหวำ่ งกนั ในประกำรสำคัญ
จะต้องให้พนักงำนรู้ถึงมำตรฐำนของงำนเพ่ือท่ีจะได้ทำงำนให้เกิดผลตำมท่ีได้ตกลงร่วมกัน ไม่เกิดควำม
คำดหวงั ทีต่ ่ำงกันอันจะนำไปสคู่ วำมพึงพอใจในคุณภำพของงำนร่วมกัน

3. สร้ำงควำมพึงพอใจในงำน ด้วยกำรจัดงำนให้ตรงตำมควำมรู้ควำมสำมำรถและควำมสนใจ
เพ่ือให้พนักงำนมีควำมสุขท่ีได้สนุกกับงำน เพรำะไดม้ ีควำมภำคภูมิใจและช่ืนชมในผลสำเร็จของงำน แทนท่ี
จะไดร้ ับคำตำหนิ ติ บ่น จำกหัวหนำ้ เพรำะทำงำนท่ไี มถ่ นัดและเกิดควำมผิดพลำด ถ้ำพนักงำนทำงำนด้วยใจ
รกั เขำกจ็ ะทำงำนอย่ำงทุม่ เท เชน่ เดยี วกบั งำนอดเิ รก ซึ่งเปน็ งำนท่ีเขำเลอื กเอง

4. ให้ควำมยกย่องชมเชยและบำเหน็จควำมดีควำมชอบอย่ำงเหมำะสม เพ่ือเป็นกำรตอบแทนกำร
ทำคุณประโยชน์ใหแ้ กห่ น่วยงำน ไม่ใหเ้ กิดควำมคดิ ว่ำหัวหน้ำมงุ่ แตจ่ ะใช้งำนอย่ำงหัวปักหัวปำแต่ไม่คำนึงถึง
คุณค่ำของคน เป็นกำรแสดงถึงกำรขำดควำมจริงใจ กำรยกย่องต้องเป็นไปตำมควำมจริงไม่ใช่กำรเยินยอ
แบบหลอกใช้ ทั้งจะต้องให้เป็นที่ล่วงรู้โดยท่ัวไปมิใช่ชมเชยกันเม่ืออยู่ตำมลำพัง ควรชมเชยในที่เปิดเผยต่อ
หน้ำเพ่อื นร่วมงำน หรือในท่ีประชุม

5. ให้โอกำสแก่พนักงำนซ่ึงมีผลกำรปฏิบัติงำนดีและมีศักยภำพสูง ได้รับกำรพิจำรณำเล่ือนข้ัน
เล่ือนตำแหน่ง ด้วยกำรร่วมกันวำงแผนพัฒนำควำมก้ำวหน้ำ และให้กำรพัฒนำควำมรู้ควำมสำมำรถด้วย
วธิ ีกำรหนึ่งวิธีกำรใดที่เหมำะสม

6. ให้ควำมเอำใจใส่ดูแลควำมเป็นอยู่และทุกข์สุขในกำรทำงำนของพนักงำนทุกคนอย่ำงท่ัวถึง ด้วย
กำรออกเดินพบปะพูดจำวิสำสะกับพนักงำนบ้ำงตำมโอกำส และควำมเหมำะสมซึ่งจะต้องปฏิบัติด้วยควำม
จริงใจ และมอี ธั ยำศยั ไมตรี ไม่ใชแ่ บบหำเสียง เลือกตั้งเปน็ ครั้งครำว หรือสร้ำงภำพลกั ษณ์แบบเสแสร้ง

7. ให้โอกำสในกำรแสดงควำมคิดเห็น และมอี ิสระในกำรคิดสร้ำงสรรค์ ปรับปรงุ งำน ด้วยกำรจดั ให้
มีระบบข้อเสนอแนะและพัฒนำอย่ำงต่อเน่ือง

8. ให้โอกำสในกำรร้องทุกข์ โดยมีระบบกำรร้องทุกข์ตำมขั้นตอนและช่วยเหลือแก้ปัญหำให้ตำม
ควำมเหมำะสมดว้ ยควำมเห็นอกเห็นใจ

ทาอยา่ งไรไดท้ งั้ งานและน้าใจ
กำรเกิดควำมร่วมมือของผู้ร่วมทีมงำนเป็นเร่ืองของควำมมีน้ำใจ หำกผู้บังคับบัญชำมีน้ำใจต่อ

ผู้ใต้บังคับบัญชำ ผใู้ ต้บังคับบัญชำก็จะมีน้ำใจตอบต่อผู้บังคับบัญชำ คำว่ำ “เกง่ งำนอยำ่ งเดียวไม่พอ จะต้อง
เก่งคนด้วย กล่ำวคอื ผซู้ ง่ึ จะเปน็ ผูน้ ำ มใิ ชม่ ุ่งแตจ่ ะใชค้ นทำงำนตำมอำนำจหน้ำท่ี หรือมุ่งแตง่ ำนโดยไม่สนใจ
คน” กำรบริหำรคือกำรทำงำนให้สำเร็จโดยอำศัยควำมร่วมมือจำกผู้ร่วมงำน ดังน้ันกำรทำให้เกิดควำม
ร่วมมือจึงเป็นเร่ืองของควำมมีน้ำใจต่อกัน ผู้บังคับบัญชำมีน้ำใจต่อผู้ใต้บังคับบัญชำ และผู้ใต้บังคับบัญชำก็
จะมนี ำ้ ใจตอบตอ่ ผบู้ ังคบั บญั ชำ คน จึงตอ้ งคำนงึ ถงึ หลำยส่ิงประกอบกนั

การมีน้าใจให้ก่อน ผู้บังคับบัญชำจะต้องแสดงออกถึงควำมมีน้ำใจ ด้วยกำรทำควำมเข้ำใจถึงสิ่งท่ี
จะบรรลุผลสำเรจ็ ในกำรทำงำนร่วมกัน แสดงออกด้วยกำรรับฟังควำมคิดเห็น มิใช่ใช้คำสั่งหรือคำบังคับ จน
เป็นกำรลุแก่อำนำจ เปิดโอกำสให้ผู้ใต้บังคับบัญชำแสดงควำมสำมำรถอย่ำงเต็มท่ี เมื่อผู้ใต้บังคับบัญชำ
ทำงำนสำเร็จก็ต้องให้เกียรติ ให้กำรยกย่อง ในยำมที่ผู้ใต้บังคับบัญชำประสบปัญหำ ก็เข้ำช่วยแก้ไข โดยไม่
ปลอ่ ยให้ผใู้ ต้บงั คับบัญชำถูกโดดเดย่ี ว เผชิญกบั ควำมย่งุ ยำกอยลู่ ำพงั ผเู้ ดียว ในกำรท่ีผูใ้ ตบ้ ังคับบญั ชำทำงำน
หนักจนเหน็ดเหน่ือย อ่อนล้ำ ก็ช่วยผ่อนแรงให้บ้ำง ด้วยกำรหำคนมำช่วยเสริม หรือบำงคร้ังอำจต้องเข้ำ
ร่วมปฏิบตั งิ ำนดว้ ย

การมีความเอ้ือเฟื้อเผ่ือแผ่ ผู้บังคับบัญชำต้องส่งเสริมให้ผู้ใต้บังคับบัญชำประสบผลสำเร็จในด้ำน
ตำ่ งๆ เท่ำทเี่ ขำจะทำได้ เปิดโอกำสใหม้ ีควำมเจรญิ ก้ำวหนำ้ ทง้ั ในหน้ำท่ีกำรงำนและชีวิตสว่ นตัว ก็จะเป็นผล
ให้ผู้ใต้บังคับบัญชำระลึกถึงน้ำใจ และเตม็ ใจทำงำนอย่ำงสุดฝีมือ สุดควำมสำมำรถ กำรเอื้อเฟ้ือเผ่ือแผท่ ำได้
หลำยวธิ ี แม้กระทง่ั กำรแบง่ ปันควำมรซู้ ึง่ ผบู้ งั คับบญั ชำมอี ยู่ ไมจ่ ำเป็นตอ้ งเป็นกำรให้เงินอยำ่ งเดยี ว

การดูแลทุกข์สุข ผู้บังคับบัญชำควรไต่ถำมถึงสำรทุกข์สุกดิบของผู้ใต้บังคับบัญชำตำมโอกำสอัน
ควร พร้อมทจ่ี ะใหค้ ำปรึกษำในปัญหำกำรทำงำนและปญั หำส่วนตัว หำกผใู้ ตบ้ ังคับบญั ชำตัดสินใจนำปัญหำ
มำขอคำแนะนำ หรือเป็นกรณีทีผ่ บู้ งั คบั บัญชำสังเกตเหน็ วำ่ ผู้ใต้บังคับบัญชำมีพฤติกรรมท่ีผดิ แผกไปจำกเดิม
และแสดงออกถึงควำมเครียด หรือควำมเดือดเนื้อร้อนใจ อย่ำปฏิเสธในกำรให้คำปรึกษำโดยถือว่ำธุระไม่ใช่

อยำ่ ปัดภำระไปใหผ้ ู้อ่ืน เพรำะกำรแสดงควำมเอำใจใส่ในปัญหำของผู้บงั คับบัญชำจะทำให้ได้น้ำใจตั้งแตแ่ รก
ถำ้ ชว่ ยแกป้ ัญหำได้ ยงิ่ จะได้ควำมเคำรพตำมมำ

ดังนั้น ขวัญและกำลังใจสำมำรถสร้ำงได้ตั้งแต่แรกเริ่มงำน โดยไม่ต้องรอให้วิกฤติของสภำพจิตใจ
เกิดข้ึนมำก่อน อำจเร่ิมต้นที่กำรกำหนดหน้ำที่ควำมรับผิดชอบหรือให้มี Job Description ที่ชัดเจนตั้งแต่
แรกเขำ้ งำน เพ่ือใหร้ ู้หน้ำท่ีขอบเขตงำนท่ีรับผดิ ชอบ ไม่เกิดควำมรู้สกึ ทำงำนอย่ำงไร้ทิศทำงหรอื ทำงำนด่วน
ถึงดว่ นทีส่ ุดจนไม่มเี วลำทำงำนหลัก

กำรปกครองบังคับบัญชำ ก็มีผลต่อขวัญกำลังใจของพนักงำน จะต้องมีลักษณะกำรครองคนครอง
งำนมำกกว่ำกำรบังคับเคี่ยวเข็ญ ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงผู้บังคับบัญชำกับผู้ใต้บังคับบัญชำที่ก่อให้เกิดควำม
เข้ำใจอันดีต่อกันมีควำมเช่ือถือไว้วำงใจกัน ก็จะมีผลให้เกิดควำมเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันร่วมทุกข์ร่วมสุข
ด้วยกัน ควำมพึงพอใจในงำนและค่ำตอบแทน รวมทั้งควำมก้ำวหน้ำในอำชีพท่ีเห็นว่ำมีควำมถูกต้อง
เหมำะสมก็จะทำให้เกดิ ควำมรักควำมสนุกในกำรทำงำน กำรมขี วญั กำลังใจทดี่ ี สภำพแวดลอ้ มในกำรทำงำน
ทดี่ มี ีอทิ ธิพลต่อควำมรสู้ ึกของขวัญและกำลงั ใจ