รายงานสถานการณ์ทางสังคม ประจำปี 2558

51

ให้แก่เจา้ หน้าที่ของรฐั และประชาชนทว่ั ไป โดยอาศัยค่านิยมหลกั 12 ประการ เป็นแนวทาง
2.3.7 แก้ปัญหาการไร้ที่ดินทากินของเกษตรกรและการรุกล้าเขตป่าสงวน โดยการ

กระจายสิทธิการถือครองใหแ้ ก่ผู้ทีอ่ ยู่ในพื้นทีท่ ี่ไม่ได้รกุ ล้า และออกมาตรการป้องกนั การเปลี่ยนมอื ไป
อยู่ในครอบครองของผทู้ ีม่ ใิ ช่เกษตรกร

2.4 การศกึ ษาและเรยี นรู้ การทะนบุ ารุงศาสนา ศิลปะและวฒั นธรรม
2.4.1 จัดให้มีการปฏิรูปการศึกษาและการเรียนรู้ โดยให้ความสาคัญท้ังการศึกษาใน

ระบบและการศกึ ษาทางเลือกไปพร้อมกนั
2.4.2 ในระยะเฉพาะหน้า จะปรบั เปลีย่ นการจดั สรรงบประมาณสนับสนุนการศึกษาให้

สอดคล้องกับความจาเปน็ ของผู้เรยี นและลกั ษณะพื้นที่ของสถานศกึ ษา
2.4.3 ให้องค์กรภาคประชาสังคม ภาคเอกชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และ

ประชาชนทว่ั ไปมีโอกาสร่วมจดั การศึกษาที่มคี ุณภาพและท่วั ถึง และร่วมในการปฏิรูปการศกึ ษา
2.4.4 พัฒนาระบบการผลิดและพัฒนาครูทีม่ ีคณุ ภาพและมีจิตวิญญาณของความเป็นครู

เน้นครูผสู้ อนใหม้ ีวุฒิตรงตามวิชาทีส่ อน และมีการนาเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช้ในการเรียนการสอน
2.4.5 ทะนุบารุงและอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาและศาสนาอื่น ๆ สนับสนุนให้องค์กรทาง

ศาสนามีบทบาทสาคัญในการปลูกฝงั คณุ ธรรม จรยิ ธรรม ตลอดจนพัฒนาคณุ ภาพชวี ิตของคนในสงั คม
2.5 การยกระดับคณุ ภาพบริการด้านสาธารณสุขและสขุ ภาพของประชาชน
2.5.1 วางรากฐานให้ระบบหลักประกนั สขุ ภาพใหม้ ีความครอบคลุมประชากรในทกุ ภาค

ส่วนอย่างมคี ุณภาพโดยไม่มีความเหล่อื มล้าของคณุ ภาพบริการในแต่ละระบบ
2.5.2 พัฒนาระบบบริหารสุขภาพ สร้างกลไกจัดการสุขภาพในระดับเขต ปรับระบบ

การจา้ งงาน การกระจายบุคลากรและทรัพยากรสาธารณสุขให้เหมาะสมกับท้องถิ่น
2.5.3 ประสานการทางานระหว่างภาคส่วนต่าง ๆ ในสังคม เพื่อป้องกันและแก้ปัญหา

การตงั้ ครรภใ์ นวัยรุ่น ปญั หาของการอุ้มบุญ รวมท้ังการปลกู ถ่ายอวัยวะและสเต็มเซลล์
2.6 การเพิม่ ศักยภาพทางเศรษฐกิจของประเทศ
2.6.1 ในระยะเร่งด่วน เร่งจ่ายงบลงทุนของปีงบประมาณ พ.ศ. 2557 ที่ยังค้างอยู่

ก่อนที่จะพ้นกาหนดภายในสิน้ ปีนี้
2.6.2 สานต่อนโยบายงบประมาณกระตุ้นเศรษฐกิจตามที่คณะรักษาความสงบ

แห่งชาติที่ได้จัดทาไว้ โดยนาหลักการสาคัญของการจัดทางบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ
พ.ศ. 2559 ที่ให้ความสาคัญในการบูรณาการงบประมาณ และความพร้อมในการดาเนินงานร่วมนา
แหลง่ เงนิ อืน่ มาประกอบการพิจารณาด้วย

52

2.6.3 กระตุ้นการลงทนุ ด้วยการเร่งพิจารณาโครงการลงทนุ ที่มปี ระสิทธิภาพ และนา
โครงการลงทุนในโครงสร้างพืน้ ฐานประเภทที่มผี ลตอบแทนดี

2.6.4 ดูแลเกษตรให้มีรายได้ที่เหมาะสมด้วยวิธีการต่าง ๆ เช่น ลดตุ้นการผลิต การ
ช่วยเหลือในเรือ่ งปจั จยั การผลติ อย่างทวั่ ถึง

2.6.5 ลดอปุ สรรคในการสง่ ออกเพื่อให้เกิดความคล่องตวั เช่น ปรบั ปรุงวธิ ีการตรวจ
รบั รองมาตรฐานสินคา้ และมาตรฐานการผลติ ระดับไร่นา เปน็ ต้น

2.6.6 ชักจูงให้นักท่องเทีย่ วต่างชาติเข้ามาเทีย่ วในประเทศไทย โดยพิจารณามาตรการ
ลดผลกระทบจากการประกาศใชก้ ฎอัยการศกึ ในบางพ้ืนที่

2.6.7 ในระยะยาวต่อไป ประสานนโยบายการเงินและการคลังให้สอดคล้องกันเพื่อ
สนับสนุนการฟืน้ ตัวของเศรษฐกิจพร้อมกับการรกั ษาเสถียรภาพของราคาอย่างเหมาะสม

2.6.8 แก้ปัญหาน้าท่วมในฤดูฝนและปญั หาขาดแคลนน้าในบางพืน้ ทีแ่ ละบางฤดกู าล
2.6.9 ปฏิรปู โครงสรา้ งราคาเช้ือเพลิงประเภทต่าง ๆ ใหส้ อดคล้องกับต้นทนุ และให้มี
ภาระภาษีทีเ่ หมาะสมระหว่างน้ามันต่างชนิดและผใู้ ช้ต่างประเภท พร้อมกบั ร่วมมือกับประเทศเพื่อนบ้าน
ในการพัฒนาพลังงาน
2.6.10 ปรับปรุงวิธีการจัดเก็บภาษีให้จัดเก็บอย่างครบถ้วน โดยปรับปรุงโครงสร้าง
ภาษีและขยายรากฐานการจัดเก็บภาษีประเภทใหม่ รวมท้ังปรับปรุงการลดหย่อนภาษีเงินได้ให้เกิด
ประโยชน์แก่ผู้มีรายได้นอ้ ย
2.6.11 บริหารจัดการหนี้ภาครัฐที่เกิดขึ้นในช่วงรัฐบาลที่ผ่านมา โดยประมวลหนี้
เหล่านี้ให้ครบถ้วน หาแหล่งเงินระยะยาวมาสะสางหนี้ทั้งหมด และยืดระยะเวลาชาระคืนให้นานที่สุด
2.6.12 ในระยะยาว พฒั นาโครงสร้างพืน้ ฐาน ทั้งด้านการขนส่งและคมนาคมทางบก
ด้านคมนาคมทางอากาศ และด้านการคมนาคมทางน้า
2.6.13 ปรับโครงสร้างการบริหารจัดการในสาขาขนส่งที่มีการแยกบทบาทและ
ภารกิจของหน่วยงานในระดับนโยบาย หน่วยงานกากับดูแล และหน่วยปฏิบัติที่ชัดเจน
2.6.14 พัฒนาและปรับปรุงระบบบริหารจัดการของรัฐวิสาหกิจให้มีประสิทธิภาพ
2.6.15 ในด้านเกษตรกรรม ดาเนนิ การใน 2 เรื่องใหญ่ คือ การปรับโครงสรา้ งการ
ผลติ สินค้าเกษตรให้สอดคล้องกบั ความตอ้ งการดว้ ยวิธีการตา่ ง ๆ
2.6.16 ในด้านอุตสาหกรรม ส่งเสริมการพัฒนาอุตสาหกรรมที่สอดคล้องกับ
ศักยภาพพื้นฐานของประเทศ
2.6.17 เพิ่มขีดความสามารถของผปู้ ระกอบการวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมให้

53

เข้มแขง็ สามารถแข่งขนั ได้อย่างมปี ระสิทธิภาพ
2.6.18 ส่งเสริมภาคเศรษฐกิจดิจิทัลและวางรากฐานของเศรษฐกิจดิจิทัลให้เริ่ม

ขับเคลือ่ นได้อย่างจริงจงั
2.7 การส่งเสริมบทบาทและการใช้โอกาสในประชาคมอาเซียน
2.7.1 เร่งพัฒนาความเชอ่ื มโยงดา้ นการขนส่งภายในอนภุ ูมิภาคและภูมิอาเซียน โดย

เร่งขับเคลือ่ นตามแผนงานการพัฒนาความรว่ มมอื ทางด้านเศรษฐกิจ
2.7.2 พัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษ โดยเริ่มจากการพัฒนาด่านการค้าชายแดนและ

โครงขา่ ยการคมนาคมขนส่งบริเวณประตกู ารค้าหลักของประเทศ
2.8 การพัฒนาและส่งเสริมการใช้ประโยชน์จากวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี การวิจัย และ

พัฒนา และนวัตกรรม
2.8.1 สนับสนนุ การเพิม่ ค่าใช้จ่ายในการวิจัยและพัฒนาของประเทศเพือ่ มงุ่ เป้าหมาย

ให้ไม่ต่ากว่า 1% ของรายได้ประชาชาติ
2.8.2 ส่งเสริมให้โครงการลงทุนขนาดใหญ่ของประเทศ ใช้ประโยชน์จากผลการ

ศกึ ษาวิจยั และพฒั นา และนวตั กรรมของไทยตามความเหมาะสม
2.9 การรกั ษาความม่ันคงของฐานทรพั ยากร และการสร้างสมดุลระหว่างการอนุรักษ์ กบั

การใชป้ ระโยชน์อย่างยั่งยืน
2.9.1 ในระยะเฉพาะหน้า เร่งปกป้องและฟืน้ ฟพู ื้นที่อนุรักษ์ ทรพั ยากรป่าไม้และสัตว์

ป่า โดยให้ความสาคญั ในการแก้ไขปัญหาการบกุ รกุ ทีด่ ินของรฐั
2.9.2 ในระยะต่อไป พัฒนาระบบบริหารจัดการทีด่ ินและแก้ไขการบกุ รุกที่ดนิ ของรฐั

โดยยึดแนวพระราชดาริทีใ่ ห้ประชาชนสามารถอยู่รว่ มกับป่าได้ เชน่ การกาหนดเขตป่าชมุ ชนให้ชัดเจน
2.9.3 บริหารจัดการทรัพยากรน้าของประเทศใหเ้ ปน็ เอกภาพในทุกมิติท้ังเชงิ ปริมาณ

และคณุ ภาพ
2.9.4 เร่งรัดการควบคุมมลพิษทางอากาศ ขยะ และน้าเสีย ที่เกิดจากการผลิตและ

บริโภค
2.10 การส่งเสริมการบริหารราชการแผ่นดินทีม่ ธี รรมาภบิ าล และการป้องกันปราบปราม

การทจุ ริต และประพฤติมิชอบในภาครฐั
2.10.1 จัดระบบอัตรากาลังและปรับปรุงค่าตอบแทนบุคลากรภาครัฐให้เหมาะสม

และเป็นธรรม ยึดหลักการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี เพื่อสร้างความเชื่อม่ันวางใจในระบบราชการ

54

2.10.2 ในระยะแรก กระจายอานาจเพื่อให้ประชาชนสามารถเข้าถึงบริการสาธารณะ
ได้รวดเร็ว ท้ังจะวางมาตรการทางกฎหมาย มิให้เจ้าหน้าที่หลีกเลี่ยง หรือใช้อานาจโดยมิชอบ ส่วนใน
ระยะเฉพาะหน้า จะเน้นการปรับปรุงหน่วยงานให้บริการด้านการทาธุรกิจ การลงทุน และด้านบริการ
สาธารณะในชีวิตประจาวนั เป็นสาคัญ

2.10.3 เสริมสร้างระบบคุณธรรมในการแต่งตั้งและโยกย้ายบุคลากรภาครัฐ วาง
มาตรการป้องกันการแทรกแซงจากนกั การเมอื ง

2.10.4 ปรับปรุงและจัดให้มีกฎหมายที่ครอบคลุมการป้องกันและปราบปรามการ
ทจุ รติ และการมีผลประโยชน์ทบั ซ้อนในภาครฐั ทกุ ระดับ

2.11 การปรบั ปรงุ กฎหมายและกระบวนการยุติธรรม
2.11.1 ในระยะเฉพาะหน้า จะเร่งปรับปรุงประมวลกฎหมายหลักของประเทศและ

กฎหมายอื่น ๆ ที่ล้าสมัย ไม่เป็นธรรม ไม่สอดคล้องกบั ความตกลงระหว่างประเทศ และเป็นอุปสรรค
ต่อการบริหารราชการแผน่ ดิน

2.11.2 ในระยะต่อไป จะจัดต้ังองค์กรปฏิรูปกระบวนการยุติธรรมที่ปราศจากการ
แทรกแซงของรฐั

3. นโยบายของกระทรวงการพัฒนาสงั คมและความมัน่ คงของมนุษย์
นโยบายของกระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับ

ประเด็นปัญหาทางสังคมและกลุ่มเป้าหมายทางสังคม มีรายละเอียด ดงั น้ี
3.1 นโยบายเร่งด่วน
3.1.1 การป้องกันและปราบปรามการค้ามนษุ ย์
ให้ความสาคญั กบั การดาเนินงานป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ โดยการ

ขบั เคลื่อนและบูรณาการตามหลักมาตรฐานสากล 5P ดังน้ี
3.1.1.1 ด้านดาเนินคดีและบังคับใช้กฎหมาย (Prosecution) ให้ความร่วมมือกับ

หน่วยงานบังคับใช้กฎหมายในการคัดแยกผู้เสียหายจากการค้ามนุษย์และดาเนินคดีกับ ผู้กระทา
ความผิดค้ามนุษย์ แก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ให้มี
ประสิทธิภาพยิ่งขึ้น รวมท้ังผลักดันให้มีการเปิดแผนกคดีค้ามนุษย์เป็นการเฉพาะขึ้นในศาลยุติธรรม
เพื่อให้กระบวนการพิจารณาคดีเกิดความรวดเร็วและทันต่อเหตุการณ์

3.1.1.2 ด้านคุ้มครองช่วยเหลือ (Protection) ให้การช่วยเหลือผู้เสียหายจาก
การค้ามนุษย์อย่างเท่าเทียม ไม่ว่าจะเป็นคนไทยหรือคนตา่ งดา้ ว

55

3.1.1.3 ด้านป้องกัน (Prevention) รณรงค์ประชาสัมพันธ์ให้ความรู้ความเข้าใจ
ถึงภัยของการค้ามนุษย์กับประชาชนกลุ่มเสี่ยง

3.1.1.4 ด้านนโยบายและกลไกการขับเคลื่อนไปสู่การปฏิบัติ (Policy and
Mechanism) ผลักดัน ส่งเสริม และติดตามการดาเนินงานตามนโยบายและแผนบูรณาการทั้งใน
ระดับชาติและระดบั จงั หวัด

3.1.1.5 ด้านความร่วมมือกับทุกภาคส่วนและความร่วมมือระหว่างประเทศ
(Partnership) ให้ความร่วมมือกับองค์กรเอกชน นักวิชาการ สื่อมวลชน ประชาสังคม องค์การระหว่าง
ประเทศ สหประชาชาติ และประเทศตา่ งๆ ท้ังประเทศตน้ ทาง ทางผ่าน และปลายทางของการค้ามนุษย์

3.1.2 การพัฒนาคนตลอดชว่ งชีวติ (Life Cycle Development)
จากการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของประชากรไทย คาดว่าประชากรในวัยเด็ก

และวัยแรงงานมีแนวโน้มลดลงและผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น ทาให้ประเทศไทยต้องเตรียมการเข้าสู่สังคม
ผู้สูงอายุ โดยกาหนดยุทธศาสตร์และแนวทางการพัฒนาคนทุกช่วงวัยให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีและมี
ภูมคิ ุ้มกนั ทีเ่ หมาะสมเพื่อรองรบั ผลกระทบจากการเปลีย่ นแปลงในอนาคต ยุทธศาสตรแ์ ละแนวทางการ
พัฒนากาหนดเปน็ 5 ช่วงวัย ดงั น้ี

ช่วงวัยที่ 1 เด็กแรกเกิด – ปฐมวยั (อายุ 0 – 5 ปี) มุ่งเน้นการสง่ เสริมการพัฒนา
อนามยั เจริญพนั ธุ์ การมพี ฒั นาการสมวัย การอยู่ในครอบครวั อบอุ่น และการเสริมสรา้ งการดาเนินงาน
ของศนู ย์พัฒนาเด็กเลก็ ให้มมี าตรฐานเท่าเทียมกัน

ช่วงวัยที่ 2 เด็กวัยเรียน (อายุ 5 – 14 ปี) มุ่งเน้นการส่งเสริมให้เด็กมีทักษะชีวิต
ปลกู ฝงั ความรัก คณุ ธรรม ซือ่ สัตย์ มีระเบียบวินยั และมีภูมิคมุ้ กนั ต่อพฤติกรรมเสี่ยงต่างๆ

ช่วงวยั ที่ 3 เด็กวัยรุ่น – นกั ศึกษา (อายุ 15 – 21 ปี) มุ่งเน้นการสง่ เสริมคุณภาพ
ชีวติ เพือ่ เตรยี มความพร้อมสู่การเป็นกาลงั แรงงานทีม่ ีคุณภาพในการพฒั นาประเทศ รวมถึงการป้องกัน
แก้ไขปัญหาการตง้ั ครรภ์ไม่พรอ้ มในวัยรุ่น และให้ความรู้คุณแม่วยั ใส

ช่วงวัยที่ 4 วัยแรงงาน (อายุ 15 – 59 ปี) ให้ดารงตนตามแนวทางของปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียง และมุ่งเน้นการพัฒนาเสริมสร้างระบบความมนั่ คงในชีวิต รวมถึงการสง่ เสริมโอกาส
ในการแสดงความคิดเห็น แสดงศักยภาพของเด็ก และการเสริมสรา้ งศักยภาพในการดารงชีวิตของสตรี
อย่างเหมาะสม

ช่วงวัยที่ 5 วัยผู้สูงอายุ (อายุ 60 ปีขึ้นไป) มุ่งเน้นการสนับสนุนการพัฒนา
ศักยภาพของผู้สงู อายุใหม้ ีความม่ันคงในชีวิต รวมทั้งส่งเสริมการมีสว่ นร่วมของครวั เรือน ชมุ ชน องค์กร
ปกครองสว่ นท้องถิน่ และภาคีการพัฒนาต่างๆ ในการสร้างหลักประกนั ความม่นั คงในชวี ิตให้ผู้สูงอายุ

56

3.1.3 การเตรียมความพร้อมในการเข้าสู่สงั คมผู้สูงอายอุ ย่างมีคุณภาพ
3.1.3.1 มุ่งเน้นการสร้างสังคมผู้สูงอายุอย่างมีคุณภาพ ให้คนทุกกลุ่มวัย

ตระหนกั ในการเข้าสู่สงั คมผู้สงู อายุ
3.1.3.2 ส่งเสริมการจดั สวสั ดิการทางสงั คมแก่ผสู้ ูงอายุ การเข้าถึงหลกั ประกัน

ทางสังคม การผลกั ดนั ให้มรี ะบบการออมและระบบบานาญเพือ่ ให้ผู้สูงอายสุ ามารถพึง่ พาตนเองได้
3.1.3.3 ดาเนินโครงการศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตและส่งเสริมอาชีพผู้สูงอายุ

โดยสนบั สนนุ ให้องคก์ รปกครองสว่ นท้องถิน่ ชมุ ชน ครอบครัว เข้ามามีสว่ นร่วมในการดแู ลผู้สงู อายุ
3.1.4 การส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชวี ิตคนพิการ
3.1.4.1 ส่งเสริมคนพิการท้ังประเทศ โดยบูรณาการดาเนินงานร่วมกับทุกภาค

ส่วน เพื่อเพิม่ ศกั ยภาพคนพิการ โดยใหส้ ามารถเข้าถึงสิทธิและโอกาสอย่างเสมอภาคและเท่าเทียม
3.1.4.2 ดาเนินการเชิงรุกให้คนพิการที่อยู่ในพื้นที่ห่างไกลเข้าถึงบริการตาม

สิทธิได้สะดวกรวดเร็วมากยิ่งขึน้ โดยพฒั นาศนู ย์บริการคนพิการทีม่ ีอยู่ใหก้ ระจายสู่ระดับท้องถิ่น
3.1.5 การส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชวี ิตผดู้ ้อยโอกาสและกลุ่มชาติพันธ์ุ
3.1.5.1 ให้ผู้ด้อยโอกาสได้รับสิทธิขั้นพื้นฐาน ได้แก่ สิทธิการได้รับสถานะ

บุคคล การคุ้มครองสิทธิ์และป้องกันการเลือกปฏิบ้ติที่ไม่เป็นธรรม รวมท้ังพัฒนารูปแบบการจัด
สวัสดิการเพื่อสร้างโอกาสการกลับคืนสคู่ รอบครัวและชุมชน

3.1.5.2 ส่งเสริมศักยภาพของชุมชนชาติพันธุ์และชนเผ่าพื้นเมือง การจัดระบบ
สวสั ดิการเพื่อยกระดับการพฒั นาคุณภาพชวี ิตให้สามารถพึง่ พาตนเองได้

3.1.6 การพัฒนาที่อยู่อาศัยของชุมชนแออัด ส่งเสริมและสนับสนุนให้ประชาชนผู้มี
รายได้น้อยมีที่อยู่อาศัยเป็นของตนเอง พร้อมท้ังมุ่งเน้นให้ชุมชนมีบทบาทหลักในการพัฒนาและบูรณา
การความร่วมมือกบั หน่วยงานทีเ่ กี่ยวข้อง

3.1.7 การเตรียมความพร้อมในการเข้าสู่ประชาคมอาเซียน
3.1.7.1 ศึกษาผลกระทบทางสังคมอันเกิดจากการรวมตัวเป็นประชาคม

อาเซียน
3.1.7.2 พฒั นาบุคลากรเพือ่ รองรบั การดาเนินงานตามภารกิจ พม.
3.1.7.3 เตรียมความพร้อมของภาคประชาชนโดยการสร้างความตระหนักรู้

และให้ประชาชนมสี ่วนรว่ มในกระบวนการสร้างประชาคมอาเซียน
3.1.7.4 บูรณาการข้อมูลด้านประชาสังคมและวัฒนธรรมอาเซียนของประเทศ

ไทย และบูรณาการการทางานกบั ส่วนราชการที่เกี่ยวข้อง

57

3.2 นโยบายตามพันธกิจ
3.2.1 ด้านเด็กและเยาวชน
3.2.1.1 ส่งเสริม คุ้มครอง พิทักษ์สิทธิเด็ก พัฒนาศักยภาพให้มีภูมิคุ้มกันต่อการ

เปลีย่ นแปลงทางสงั คม
3.2.1.2 ปลกู ฝงั จติ สานึก คุณธรรม จรยิ ธรรม โดยการอบรมและเผยแพร่ความรู้

รวมท้ังให้มกี ารพฒั นาร่างกาย อารมณ์ สงั คม และสติปญั ญาให้เหมาะสมตามวยั
3.2.1.3 ป้องกันและแก้ไขปัญหาการต้ังครรภ์ไม่พร้อม โดยให้ความรู้และจัด

ทางเลือกบริการทีเ่ หมาะสม
3.2.1.4 ขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ด้านการป้องกันและแก้ไขปัญหาความรุนแรงต่อ

เดก็ และเยาวชนในระดบั จังหวัดและท้องถิ่น
3.2.1.5 เสริมสร้างความเข้มแข็งของสภาเด็กและเยาวชน รวมท้ังองค์กรภาคี

เครือขา่ ยทีเ่ กี่ยวข้องในทุกระดบั
3.2.2 ด้านสตรี
3.2.2.1 ป้องกันและแก้ไขปัญหาความรุนแรงต่อสตรีและการล่วงละเมิดทางเพศ

โดยเฉพาะในที่ทางาน
3.2.2.2 ส่งเสริมความเสมอภาคระหว่างเพศ
3.2.2.3 ส่งเสริมสถานภาพสตรใี หเ้ ป็นพลังในการพัฒนาครอบครัว ชมุ ชน สงั คม

และประเทศ
3.2.3 ด้านคนพิการ
3.2.3.1 ส่งเสริมการเข้าถึงสิทธิอย่างเสมอภาคและเท่าเทียม โดยไม่เลือกปฏิบัติ

ต่อคนพิการ
3.2.3.2 เสริมสร้างสภาพแวดล้อม พัฒนาเทคโนโลยี และข้อมูลข่าวสารที่คน

พิการสามารถเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้
3.2.3.3 เสริมสร้างพลังคนพิการและผู้ดูแลคนพิการให้มีศักยภาพ สามารถ

พึ่งพาตนเองได้
3.2.3.4 เสริมสร้างศักยภาพและความเข้มแข็งให้แก่องค์กรด้านคนพิการ

ศนู ย์บริการคนพิการ และเครือขา่ ยที่เกี่ยวข้อง
3.2.4 ด้านผู้สงู อายุ
3.2.4.1 คุ้มครองสทิ ธิผสู้ งู อายุใหเ้ ข้าถึงหลักประกนั ทางสังคม

58

3.2.4.2 ส่งเสริมการจัดสภาพแวดล้อมสาหรับผสู้ ูงอายใุ ห้มีคณุ ภาพชวี ิตที่ดี
3.2.4.3 สนับสนุนศักยภาพและคุณค่าของผู้สูงอายุด้วยการรวบรวมและ
ถ่ายทอดองค์ความรแู้ ละประสบการณใ์ ห้เป็นคลงั ปัญญาของชมุ ชน
3.2.4.4 ส่งเสริมให้ครอบครัว ชุมชน มีส่วนร่วมในการดูแลผู้สูงอายุได้อย่าง
เหมาะสม
3.2.5 ด้านครอบครวั
3.2.5.1 เสริมสร้างความเข้มแข็งของสถาบันครอบครัว รวมทั้งสร้างความ
ตระหนกั และการมสี ่วนรว่ มในการป้องกันและแก้ไขปญั หาของครอบครวั
3.2.5.2 เสริมสร้างกลไกการปฏิบัติงานและส่งเสริมการมีส่วนร่วมของภาคี
เครือขา่ ย โดยมีศนู ย์พัฒนาครอบครวั ในชมุ ชนเป็นกลไกในการขับเคลือ่ นการปฏิบตั ิงาน
3.2.6 โครงการพิเศษ
3.2.6.1 โครงการอนั เนือ่ งมาจากพระราชดาริ
3.2.6.2 โครงการสายใยรกั แห่งครอบครวั
3.2.6.3 โครงการปาฏิหาริย์แหง่ ชีวติ (Miracle of Life)
3.2.7 ด้านการพฒั นาพืน้ ที่
3.2.7.1 ส่งเสริมและสนับสนุนการพัฒนาศักยภาพของประชาชนในพื้นที่นิคม
สร้างตนเอง
3.2.7.2 พัฒนาศักยภาพและสร้างโอกาสในการดารงชีวิตให้แก่ประชาชนในพื้นที่
ชุมชนเมืองของกรุงเทพมหานคร
3.2.8 ด้านการพัฒนาองค์กรชมุ ชนและเครือข่าย
3.2.8.1 สนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชนที่ครอบคลุมวิถีชีวิตตั้งแต่เกิด แก่ เจ็บ
ตาย ให้แก่คนทกุ กลุ่มในชมุ ชน
3.2.8.2 สนับสนุนการจัดต้ังและพัฒนากิจการสภาองค์กรชุมชนตาบล ให้เป็น
เวทีกลางในการปรึกษาหารอื เพือ่ แก้ไขปญั หาและพฒั นาชุมชน
3.2.8.3 สนับสนุนให้ชุมชนท้องถิ่นมีบทบาทสาคัญในการจัดการแก้ไขปัญหา
ทีด่ นิ ทากินและทีอ่ ยู่อาศัยในชนบท
3.2.9 การช่วยเหลือเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบสืบเนื่องจากสถานการณ์ความไม่สงบใน
จังหวัดชายแดนภาคใต้

59

3.2.9.1 เยียวยาผู้ได้รับผลกระทบ โดยหน่วยเคลื่อนที่เยียวยาประจาอาเภอเพื่อ
ประชาผาสุกประสานงานกับหนว่ ยงานที่เกีย่ วข้องในพืน้ ที่

3.2.9.2 ส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ มีทักษะชีวิต
สามารถปรบั ตวั อยู่ในสงั คมที่มคี วามหลากหลายได้อย่างเหมาะสม

3.2.9.3 ผนึกกาลังเพื่อพฒั นาพืน้ ทีจ่ ังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยร่วมกบั นิคมสร้าง
ตนเองในพื้นที่

3.2.9.4 สนับสนุนการสร้างคุณภาพชีวิตเด็กและเยาวชนในจังหวัดชายแดน
ภาคใต้ และการเพิม่ ศักยภาพเครอื ข่ายสตรีให้เปน็ ผู้นาในการสร้างสันติสุข ครอบครวั ชุมชนเข้มแขง็

4. ยุทธศาสตรก์ ระทรวงการพัฒนาสงั คมและความมัน่ คงของมนุษย์ พ.ศ. 2555 – 2559
กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ได้กาหนดแนวทางการพัฒนา 4

ประการเพื่อให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์การพัฒนาระดับชาติ และเป็นกรอบแนวทางในการกาหนด
ยุทธศาสตรก์ ารดาเนินงานของกระทรวงฯ โดยแนวทางการพฒั นาทีส่ าคญั ประกอบด้วย

1. การสร้างความมั่นคงทางเศรษฐกิจและสังคมให้ทุกคนในสังคมไทยสามารถจัดการ
ความเสี่ยงและสรา้ งโอกาสในชีวติ ให้แก่ตนเอง โดย

1) สร้างความแขง็ แกร่งให้เศรษฐกิจฐานราก
2) ปรับระบบการคุ้มครองทางสังคมให้ครอบคลุมทุกคนอย่างท่ัวถึง สอดคล้องกับ
ความตอ้ งการและความจาเป็น
3) ส่งเสริมการจดั สรรทรัพยากรใหเ้ กิดความเป็นธรรม
4) ส่งเสริมการใช้ประโยชน์เทคโนโลยีสารสนเทศในการพัฒนาอาชีพและยกระดับ
คณุ ภาพชวี ิต
5) สนับสนนุ การพฒั นาสือ่ สารสร้างสรรค์ ในการสร้างค่านิยมใหม่ๆ ในสังคมไทย
2. การจัดบริการทางสังคมให้ทุกคนตามสิทธิพึงมีพึงได้ เน้นการสร้างภูมิคุ้มกันระดับ
ปัจเจก และสร้างการมีสว่ นร่วมในกระบวนการตัดสินใจในการพฒั นาประเทศ โดย
1) สร้างโอกาสใหก้ ลุ่มดอ้ ยโอกาสเข้าถึงบริการทางสังคมอย่างเท่าเทียมและเปน็ ธรรม
2) เสริมสรา้ งความมนั่ คงให้คนยากจนมีความพร้อมรบั ผลกระทบจากวิกฤติตา่ งๆ
3. การเสริมสร้างพลังให้ทุกคนสามารถเพิ่มทางเลือกใช้ชีวิตในสังคมและสร้างการมีส่วน
ร่วมในเชงิ เศรษฐกิจ สังคม และการเมอื งได้อย่างมคี ุณค่าและศักดิ์ศรี โดย
1) เสริมสรา้ งพลังทางสังคมให้ทุกคนสามารถแสดงออกทางความคิดอย่างอสิ ระ

60

2) เสริมสร้างความเข้มแข็งชุมชนให้สามารถจัดการปัญหาต่างๆ ได้อย่างมี

ประสิทธิภาพ

3) ส่งเสริมให้ภาคเอกชนเปน็ พลงั ร่วมในการพฒั นาสังคมไทย

4) เสริมสร้างระบบบริหารราชการให้เข้มแข็ง มีประสิทธิภาพในการส่งเสริมคุณภาพ

ชีวติ ของประชาชน

4. เสริมสรา้ งความสมั พันธ์ของคนในสงั คมให้แน่นแฟ้นเปน็ น้าหน่ึงใจเดียวกัน โดย

1) พฒั นาความสมั พนั ธ์ของกลุ่มตา่ งๆ ในสังคมใหเ้ ข้มแขง็

2) อนรุ ักษ์และฟืน้ ฟวู ฒั นธรรมที่ดีงาม เสริมสรา้ งความสัมพันธ์อนั ดีภายในครอบครัว

ชุมชนให้อยู่รว่ มกันฉันท์มิตรและลดความเหลื่อมล้าในสงั คม

3) ส่งเสริมวัฒนธรรมการเมืองที่มีธรรมาภิบาลนาไปสู่การเป็นประชาธิปไตยที่

ถูกต้องและเหมาะสม

4) สร้างความเช่อื มัน่ และความไว้วางใจใหเ้ กิดข้ึนกบั คนในสงั คม

แผนยุทธศาสตร์กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ พ.ศ. 2555 – 2559

ที่กาหนดขึ้นมีความสอดคล้องกับกรอบแนวทางการพัฒนา และยุทธศาสตร์ตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจ

และสังคมแห่งชาติ โดยแผนยุทธศาสตร์ของกระทรวงฯ ประกอบด้วยประเด็นยุทธศาสตร์และกลยุทธ์

ตามแตล่ ะประเดน็ ดงั รายละเอียดในตารางที่ 27

ตารางที่ 27 ประเด็นยุทธศาสตร์และกลยุทธ์ตามที่ปรากฎในแผนยุทธศาสตร์กระทรวงการ

พัฒนาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย์ พ.ศ. 2555 – 2559

ประเด็นยทุ ธศาสตร์ กลยุทธ์

1. การผลักดนั ให้เกิดสังคมสวสั ดิการ 1.1 พัฒนาระบบการคุ้มครองทางสังคม
1.2 พัฒนาความม่ันคงเร่อื งที่อยู่อาศัย
1.3 การเตรียมความพร้อมเข้าสู่ประชาคมอาเซียนตาม
ภารกิจ พม.
1.4 เตรียมความพรอ้ มสู่สังคมสงู อายุ (Aging Society)
1.5 ส่งเสริมสนับสนุนความม่ันคงของมนุษย์
1.6 การสร้างและขยายโอกาสเพื่อความเสมอภาคและความ
เปน็ ธรรมทางสังคม

2. การพัฒนาสังคมเข้มแข็งพร้อมรบั 2.1 ส่งเสริมสถาบันครอบครัวและชุมชนให้เป็นกลไกพื้นฐาน

การเปลีย่ นแปลง ในการพัฒนาสงั คมคณุ ภาพ

61

ประเดน็ ยทุ ธศาสตร์ กลยทุ ธ์
2.2 การพฒั นาและฟื้นฟูชุมชนและสังคมในสถานการณ์ที่
3. การเสริมสร้างพลังทางสังคม เปลี่ยนแปลง
3.1 ส่งเสริมบทบาทเชิงสรา้ งสรรคข์ องประชาชนโดยผา่ น
4. การยกระดับขีดความสามารถ กลไกของภาคประชาสงั คม
การบริหารจดั การด้านการพฒั นา 3.2 ส่งเสริมจิตสานึกความรบั ผิดชอบต่อสังคม
สังคม 4.1 การส่งเสริมการมสี ่วนร่วมในการพัฒนาระบบฐานข้อมลู
กลางดา้ นสงั คม
4.2 การพฒั นาและเสริมสร้างศกั ยภาพบคุ ลากรเพือ่ พร้อม
รับการเปลี่ยนแปลง
4.3 การสนบั สนนุ การขับเคลื่อนยุทธศาสตร์

62

บทที่ 4

วิเครำะห์สถำนกำรณท์ ำงสงั คมระดับกล่มุ จังหวดั

การวิเคราะห์สถานการณ์ทางสังคมในภาพรวมระดับกลุ่มจังหวัดในพื้นที่ 5 จังหวัดชายแดน
ภาคใต้อาศัยเทคนิควิธีการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา (Content Analysis) จากข้อมูลรายงานสถานการณ์ปัญหา
ทางสังคมของท้องถิ่นปี 2557 จากเว็บไซต์ของสานักตรวจและประเมินผล (http://bie.m-society.go.th)
และข้อมูลสถานการณ์ปัญหาทางสังคมจากแหล่งข้อมูลต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้สามารถประเมิน
สถานการณ์ในภาพรวมและวิเคราะห์ประเด็นปัญหาทางสังคมที่สาคัญที่เกิดขึ้นในพื้นที่ ซึ่งจากการเก็บ
รวบรวมข้อมูลทุติยภูมิจากแหล่งข้อมูลต่างๆ เบื้องต้น สามารถวิเคราะห์สรุปสถานการณ์ปัญหาและ
จัดลาดบั ความสาคญั ของปญั หาได้ดังนี้

4.1 ปัญหำผูไ้ ด้รบั ผลกระทบจำกสถำนกำรณค์ วำมไมส่ งบในพืน้ ที่จังหวัดชำยแดนภำคใต้
สถานการณ์ความไม่สงบในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้เป็นปัญหาสาคัญที่เกิดขึ้นต่อเนื่อง

มาเป็นระยะเวลายาวนาน นับตั้งแต่ปี พ.ศ.2547 จนถึงปัจจุบัน (พ.ศ.2557) การก่อเหตุแต่ละคร้ังได้
ส่งผลให้เกิดความสูญเสียทั้งต่อชีวิตและทรัพย์สิน มีผู้บาดเจ็บและเสียชีวิตมากมายจากเหตุการณ์ที่
เกิดขึ้นตลอดระยะเวลากว่า 10 ปี ข้อมูลจากเว็บไซต์ของศูนย์เฝ้าระวังสถานการณ์ภาคใต้แสดงให้เห็น
ว่าความถี่ของการเกิดสถานการณ์เป็นไปอย่างไม่คงที่ แต่จานวนผู้บาดเจ็บและเสียชีวิตยังคงเพิ่มขึ้น
อย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้ยังมีผู้ที่ได้รับผลกระทบต่อเนื่องจากสถานการณ์ ซึ่งได้แก่ สตรีหม้าย เด็ก
กาพร้า และผู้พิการจากสถานการณ์ กลุ่มผู้ได้รับผลกระทบเหล่านี้ประสบกับปัญหามากมายจากวิถี
ชีวติ ที่ต้องเปลี่ยนแปลงไป เชน่ กลุ่มสตรีหม้ายที่ประสบปญั หาจากการสูญเสียผนู้ าครอบครวั ทาให้ตอ้ ง
รับภาระในด้านของการทางานและหารายได้เพื่อดูแลครอบครัว ซึ่งมีสตรีหม้ายเป็นจานวนมากที่มี
รายได้ไม่เพียงพอแม้ว่าจะได้รับการสงเคราะห์ช่วยเหลือจากภาครัฐ เด็กกาพร้าในครอบครัวทีข่ าดผนู้ า
ครอบครัวมีรายได้ไม่เพียงพอ ทาให้เด็กกาพร้าส่วนหน่ึงขาดโอกาสทางการศึกษา ผู้พิการที่ไม่สามารถ
ช่วยเหลือตนเองได้ ขาดผู้ดูแล/ได้รับการดูแลที่ไม่ดีเพียงพอ สูญเสียโอกาสในการทางานและการมี
รายได้ แมว้ ่าผไู้ ด้รบั ผลกระทบเหล่านี้จะได้รับการช่วยเหลอื ทั้งจากภาครฐั และภาคส่วนอ่ืนๆ ทีเ่ กี่ยวข้อง
แตอ่ าจไม่สามารถเยียวยาจติ ใจและลดผลกระทบจากความสญู เสียได้อย่างเพียงพอ

สถานการณ์ความไม่สงบในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้เปน็ ปัญหาสาคญั ในระดบั ประเทศ โดย
มีการกาหนดมาตรการในการดาเนินการตามแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมแหง่ ชาติฉบบั ที่ 11 (พ.ศ.2555
– 2559) ที่ระบุยุทธศาสตร์การสร้างความเป็นธรรมในสังคม ในส่วนของการสร้างความมั่นคงทาง
เศรษฐกิจและสังคมให้ทุกคนในสังคมไทยควบคู่กับการเสริมสร้างขีดความสามารถในการจัดการความ

63

เสี่ยงและสร้างโอกาสในชีวิตให้แก่ตนเอง และรฐั บาลได้กาหนดแนวทางการดาเนินงานที่สอดคล้องกันโดย
กาหนดนโยบายด้านการรักษาความม่ันคงของรัฐและการต่างประเทศที่มุ่งเน้นการเร่งแก้ไขปัญหาการใช้
ความรุนแรงในจังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยนายุทธศาสตร์ เข้าใจ เข้าถึง และพัฒนามาใช้ตามแนวทาง
กัลยาณมิตรแบบสันติวิธี กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ได้มีการกาหนดนโยบายที่
สอดคล้องกัน โดยกาหนดเป็นนโยบายตามพันธกิจด้านการช่วยเหลือเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบสืบ
เนื่องจากสถานการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ด้วยวิธีการช่วยเหลือเยียวยาในเบื้องต้น
ส่งเสริมคุณภาพชีวิตเด็กและเยาวชน พัฒนาศักยภาพและส่งเสริมบทบาทของเครือข่ายสตรี สาหรับใน
กรณีของคนพิการมีการกาหนดแนวทางการดาเนินงานตามนโยบายเร่งด่วนในส่วนของการส่งเสริมและ
พัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการเพื่อให้เข้าถึงสิทธิและโอกาสอย่างเสมอภาคและเท่าเทียม ยุทธศาสตร์ของ
กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความม่ันคงของมนษุ ย์ได้กาหนดแนวทางการดาเนินงานที่มีความสอดคล้อง
และเชื่อมโยงกับประเด็นปัญหาดังกล่าว โดยกาหนดเป็นประเด็นยุทธศาสตร์การพัฒนาสังคมเข้มแข็ง
พร้อมรับการเปลี่ยนแปลง และมีกลยุทธ์ในการพัฒนาและฟื้นฟูชุมชนและสังคมในสถานการณ์ที่
เปลี่ยนแปลง

จากสถานการณ์ปัญหาที่มีความสาคัญและส่งผลกระทบต่อกลุ่มเป้าหมายดังกล่าว จึงมี
ความจาเป็นที่ต้องเร่งดาเนินการแก้ไขหรือลดความรุนแรงของปัญหาที่ เกิดขึ้นโดยอาศัยแนวท างที่
สอดคล้องกับบริบทของพื้นที่ ดังนั้นปัญหาผู้ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ความไม่สงบในพื้นที่
จังหวัดชายแดนภาคใต้จึงเป็นปัญหาสาคัญอันดับต้นๆ ที่หน่วยงานในพื้นที่ต้องมีการบูรณาการความ
ร่วมมือเพอ่ื กาหนดแนวทางการทางานร่วมกนั อย่างเป็นรูปธรรม

4.2 ปญั หำกำรคำ้ มนุษย์
พื้นที่ 5 จังหวัดชายแดนภาคใต้มีสภาพภูมิประเทศที่เอื้อต่อการเกิดสถานการณ์ปัญหาด้าน

การค้ามนษุ ย์ เนือ่ งจากตั้งอยู่บริเวณชายแดนที่เปน็ เขตรอยต่อกับประเทศมาเลเซีย ทาให้เป็นศูนย์กลาง
ที่เชื่อมโยงเศรษฐกิจ การค้า การขนส่ง และการท่องเที่ยวบริเวณชายแดน และเป็นเส้นทางในการ
ลาเลียงคนหรือสินค้าได้อย่างสะดวก การมีพื้นที่ติดต่อกับชายฝ่ังทะเลเป็นแนวยาว ทาให้เอื้อต่อการ
พฒั นาเปน็ ท่าเรือขนสง่ สนิ ค้า ช่องทางการเดินทางหรอื เคลื่อนย้ายได้อกี ทางหนึง่

การพัฒนาและความเจริญก้าวหน้าของพื้นที่ที่เป็นศูนย์กลางในระดับภูมิภาคก่อให้เกิดแรง
ดึงดูดมหาศาลต่อผู้ที่ต้องการยกระดับคุณภาพชีวิตของตนเองด้วยการมีงานทาและรายได้ที่ดีกว่า จึง
เกิดการเคลื่อนย้ายของแรงงานจานวนมาก ทั้งแรงงานไทยจากภูมิภาคอื่นๆ และแรงงานต่างชาติจาก
ประเทศพม่า ลาว กัมพูชา นอกจากการเป็นพื้นที่ปลายทางในการประกอบอาชีพและแสวงหารายได้

64

แล้ว แรงงานส่วนหนึ่งที่เคลื่อนย้ายเข้ามายังอาศัยพื้นที่ 5 จังหวัดชายแดนภาคใต้เป็นทางผ่านในการ
เดินทางไปทางานยังประเทศเพื่อนบ้าน เช่น มาเลเซีย สิงคโปร์ และพื้นที่ 5 จังหวัดชายแดนภาคใต้ยัง
นบั เปน็ จังหวัดต้นทางของแรงงานบางส่วนในพืน้ ที่ทีเ่ ดินทางไปทางานยังต่างประเทศเช่นกัน ในกลุ่มของ
แรงงานเหล่านี้มีแรงงานจานวนมากที่ถูกล่อลวงผ่านกระบวนการค้ามนุษย์เพื่อบังคับกดขี่ให้ใช้แรงงาน
ในล้กษณะที่ผิดกฎหมาย เช่น การค้าประเวณีและการค้าแรงงานประมง ลักษณะของพื้นที่ที่ตั้งอยู่
บริเวณชายแดน เป็นเมืองท่าชายฝั่ง และมีการเติบโตของธุรกิจการท่องเที่ยวและสถานบันเทิงจานวน
มาก ทาให้ปัญหาการค้ามนุษย์ยังคงเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องและยากต่อการควบคุม โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
จากสถานการณป์ ัจจุบันที่พบว่ามีการจับกมุ ผู้อพยพชาวต่างชาติที่หลบหนีเข้ามาในประเทศไทยและพัก
อาศัยช่ัวคราวบริเวณเขตแนวป่าเพื่อเดินทางผ่านชายแดนไปยังประเทศที่สาม ซึ่งมีการจับกุมได้เป็น
จานวนมากในพื้นที่จังหวัดสงขลา สตูล และนราธิวาส ผู้อพยพชาวต่างชาติดังกล่าวมีท้ังกลุ่มมุสลิม
โรฮิงญาจากประเทศพม่า และกลุ่มมุสลิมที่ไม่ทราบสัญชาติแน่ชัด แต่สันนิษฐานว่าเป็นผู้อพยพชาวอุยกรู ์
การเข้ามาในพื้นที่เป็นไปอย่างไม่ถูกต้องตามกฎหมายและเกี่ยวพันกับกระบวนการค้ามนุษย์ ซึ่งเป็น
ปัญหาสาคัญทีป่ ระเทศไทยต้องเรง่ ดาเนินการเพือ่ รองรบั สถานการณป์ ญั หาที่เกิดขึน้

สถานการณป์ ญั หาการค้ามนษุ ย์เป็นประเด็นปัญหาสาคัญในพื้นที่ 5 จังหวัดชายแดนภาคใต้
รวมท้ังเป็นปัญหาสาคัญในระดับประเทศ ยุทธศาสตร์การพัฒนาตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม
แห่งชาติฉบับที่ 11 (พ.ศ.2555 – 2559) ได้กาหนดกรอบแนวทางในการดาเนินงานภายใต้ยุทธศาสตร์
การสรา้ งความเป็นธรรมในสังคม ในส่วนของการจัดบริการทางสังคมใหท้ กุ คนตามสิทธิข้ันพื้นฐาน เน้น
การสร้างภูมิคุ้มกันระดับปัจเจก มีระบบการคุ้มครองทางสังคมและการให้ความช่วยเหลืออย่างมี
ประสิทธิภาพ รัฐบาลได้กาหนดแนวทางการดาเนินงานไว้อย่างชัดเจนภายใต้นโยบายการลดความ
เหลื่อมล้าของสังคม และการสร้างโอกาสการเข้าถึงบริการของรัฐ ในประเด็นด้านการป้องกันและ
แก้ไขปัญหาการค้ามนุษย์ รวมถึงปัญหาผู้หลบหนีเข้าเมือง การทารุณกรรมต่อแรงงานข้ามชาติ
การท่องเที่ยวที่เน้นบริการทางเพศและเด็ก และปัญหาคนขอทาน และกระทรวงการพัฒนาสังคมและ
ความมั่นคงของมนษุ ย์ได้กาหนดนโยบายการดาเนินงานทีส่ อดคล้องกนั โดยกาหนดเปน็ นโยบายเร่งด่วน
ในการป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ มีการดาเนินการตามหลักมาตรฐานสากล 5P ทั้งในด้าน
ดาเนินคดีและบังคับใช้กฎหมาย (Prosecution) ด้านคุ้มครองช่วยเหลือ (Protection) ด้านป้องกัน
(Prevention) ด้านนโยบายและกลไกการขับเคลื่อนไปสู่การปฏิบัติ (Policy and Mechanism) และด้าน
ความรว่ มมอื กับทกุ ภาคส่วนและความรว่ มมอื ระหว่างประเทศ (Partnership) ยทุ ธศาสตรข์ องกระทรวง
การพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ได้กาหนดแนวทางการดาเนินงานในส่วนที่เกี่ยวข้องกับ

65

ปัญหาด้านการค้ามนุษย์ โดยกาหนดเป็นประเด็นยุทธศาสตร์ด้านการผลักดันให้เกิดสังคมสวัสดิการ
และมีกลยุทธ์ในการพัฒนาระบบการคุ้มครองทางสงั คม

สถานการณ์ปัญหาการค้ามนุษย์เป็นปัญหาสาคัญระดับชาติ มีความเกี่ยวข้องกับประเทศ
เพือ่ นบ้าน และสมั พนั ธ์กบั หลกั สิทธิมนุษยชน เป็นประเด็นละเอียดอ่อนทีป่ ระเทศไทยต้องเร่งดาเนินการ
ด้วยความระมัดระวัง โดยเฉพาะในพืน้ ที่จังหวดั ชายแดนภาคใต้ซึ่งมีสถานะเป็นท้ังต้นทาง ทางผ่าน และ
ปลายทางของกระบวนการค้ามนุษย์ การดาเนินการเพื่อป้องกันและแก้ไขจะต้องอาศัยการบูรณาการ
ความรว่ มมอื จากทุกหน่วยงานที่เกีย่ วข้องเพอื่ ควบคุมและยับย้ังการขยายตัวของกระบวนการดังกล่าว

4.3 ปัญหำยำเสพติดในกลุม่ เด็กและเยำวชน
จากข้อมูลรายงานสถานการณ์ปัญหาทางสังคมของท้องถิ่นปี 2557 ที่แสดงให้เห็นว่าปัญหา

ด้านเด็ก (อายุต่ากว่า 18 ปีบริบูรณ์) เป็นปัญหาที่สาคัญอันดับหนึ่งในกลุ่มปัญหาสังคมเชิง
กลุ่มเป้าหมายที่ต้องได้รับการพัฒนา และปัญหาเยาวชน (อายุ 18 – 25 ปี) เป็นปัญหาที่มีความสาคัญ
ในลาดับถัดมา โดยประเด็นปัญหาสาคัญคือ การติดสารเสพติดร้ายแรง เช่น ยาบ้า ยาอี สารระเหย
กัญชา การสูบบุหรี่ และการดื่มเคร่ืองดื่มที่มีแอลกอฮอล์ ข้อมูลดังกล่าวนี้สอดคล้องกับข้อมูลปัญหา
เชิงประเด็นสังคมในส่วนของปัญหาด้านสุขภาพอนามัยที่พบว่า ประชาชนติดสารเสพติดร้ายแรง
ประเภทยาบ้า ยาอี สารระเหย และกัญชา ในสดั ส่วนทีส่ ูงเป็นอนั ดบั หนึง่

ข้อมูลจากเว็บไซต์ของศูนย์อานวยการพลังแผ่นดินเอาชนะยาเสพติดจังหวัดสงขลาแสดงให้
เห็นถึงข้อมูลที่สอดคล้องกันเกี่ยวกับสถานการณ์ปัญหายาเสพติดในพื้นที่ 5 จังหวัดชายแดนภาคใต้ที่มี
แนวโน้มจะทวีความรุนแรงมากขึ้นในปัจจุบัน เนื่องจากพื้นที่ 5 จังหวัดชายแดนภาคใต้ตั้งอยู่บริเวณ
ชายแดนที่มีอาณาเขตติดต่อกับประเทศมาเลเซีย ซึ่งเป็นเขตรอยต่อระหว่างพรมแดนที่นักค้ายาเสพติด
สามารถใช้เปน็ ช่องทางในการขนส่งยาเสพติดได้หลายช่องทาง ท้ังพืน้ ที่ดา่ นชายแดนในจังหวัดสงขลา สตูล
ยะลา และนราธิวาส ยาเสพติดที่นาเข้ามาได้มีการค้าและแพร่ระบาดเป็นอย่างมากในพื้นที่ กลุ่มเป้าหมาย
ที่ได้รับผลกระทบจากปัญหายาเสพติดมากที่สุดตามข้อมูลการเข้ารับการบาบัดคือกลุ่มเด็กและเยาวชนที่
มีอายุระหว่าง 15 – 24 ปี ซึ่งมีความอยากรู้อยากลองและมีโอกาสเสี่ยงทีจ่ ะถูกชกั จูงได้โดยงา่ ย

สถานการณ์ปัญหายาเสพติดที่เกิดขึ้นโดยเฉพาะในกลุ่มเด็กและเยาวชนเป็นปัญหาสาคัญใน
ระดับประเทศตามที่มีการระบไุ ว้ในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 11 (พ.ศ. 2555 – 2559)
และยุทธศาสตร์ที่กาหนดเพื่อเป็นกรอบแนวทางในการดาเนินการแก้ไข คือ ยุทธศาสตร์การสร้างความ
เป็นธรรมในสังคม ในส่วนของการจัดบริการทางสังคมให้ทุกคนตามสิทธิขั้นพื้นฐาน เน้นการสร้าง
ภูมิคุ้มกันระดับปัจเจก โดยมุ่งเน้นให้เด็กและเยาวชนได้รับสิทธิ การให้บริการ และการคุ้มครองทางสังคม

66

อย่างเหมาะสม รวมทั้งส่งเสริมการสร้างภูมิคมุ้ กันเพื่อรองรบั ผลกระทบจากปัจจัยภายนอกที่อาจส่งผลต่อ
คุณภาพชีวิตของเด็กและเยาวชน รัฐบาลตระหนักถึงความสาคัญของปัญหาดังกล่าวเช่นกันจึงได้มีการ
กาหนดแนวทางการแก้ไขปญั หาภายใต้นโยบายการลดความเหลือ่ มล้าของสังคม และการสร้างโอกาสการ
เข้าถึงบริการของรัฐ โดยมุ่งพัฒนาระบบการคุ้มครองทางสังคม ให้ความคุ้มครองและพิทักษ์สิทธิ รวมทั้ง
ช่วยเหลือและพัฒนาคุณภาพชีวิตประชากรเป้าหมาย กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของ
มนุษย์มีการกาหนดแนวทางการดาเนินงานที่สอดคล้องกัน โดยกาหนดเป็นนโยบายเร่งด่วนด้านการ
พัฒนาคนตลอดช่วงชีวิต ทีป่ ระกอบด้วย 5 ช่วงวยั ได้แก่ เด็กแรกเกิด (อายุ 0 – 5 ปี) เด็กวัยเรียน (อายุ 5
– 15 ปี) เดก็ วยั รุ่น – นักศกึ ษา (อายุ 15 – 21 ปี) วัยแรงงาน (อายุ 15 – 59 ปี) และวยั ผสู้ ูงอายุ (อายุ 60 ปี
ขึ้นไป) สาหรับกลุ่มเป้าหมายที่เป็นเด็กและเยาวชนซึ่งเป็นกลุ่มเสี่ยงต่อปัญหายาเสพติดมากที่สุดจะต้อง
มุ่งเน้นการพัฒนาตามช่วงวัยที่ 2 คือ เด็กวัยเรียน เพื่อให้เด็กมีทักษะชีวิต และมีภูมิคุ้มกันต่อพฤติกรรม
เสี่ยงต่างๆ และช่วงวัยที่ 3 คือ เด็กวัยรุ่น – นักศึกษา เพื่อส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนมีความพร้อมสาหรบั
การเข้าสู่ช่วงวัยแรงงานอย่างมีคุณภาพ และยุทธศาสตร์กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของ
มนุษย์ พ.ศ. 2555 – 2559 มีการกาหนดประเด็นยุทธศาสตร์และกลยุทธ์เพื่อรองรับสถานการณ์ที่เกิดขึ้น
โดยกาหนดประเด็นยุทธศาสตร์ด้านการผลักดันให้เกิดสังคมสวัสดิการ มุ่งเน้นที่กลยุทธ์การพัฒนาระบบ
การคุ้มครองทางสังคม เพื่อคุ้มครอง ดูแล และป้องกันปญั หายาเสพติดในกลุ่มเดก็ และเยาวชน

ปัญหายาเสพติดเปน็ ปัญหาสาคญั ในพืน้ ที่ 5 จังหวัดชายแดนภาคใต้ และขณะเดียวกันก็เป็น
ปัญหาสาคัญระดับประเทศที่มีการกาหนดนโยบายในการดาเนินการป้องกนั แก้ไขไว้อย่างชัดเจน ดังน้ัน
ปัญหายาเสพติดในกลุ่มเดก็ และเยาวชนจงึ เป็นปญั หาทางสังคมทีส่ าคัญซึ่งต้องมีการดาเนินการแก้ไข

4.4 ปญั หำผู้สงู อำยุ
สังคมไทยกาลังก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุเนื่องจากสัดส่วนของประชากรวัยสูงอายุเพิ่มขึ้น

ในขณะทีป่ ระชากรวัยเดก็ และวัยแรงงานมีสัดส่วนทีล่ ดลง พืน้ ที่ 5 จงั หวดั ชายแดนภาคใต้มีแนวโน้มของ
ประชากรเป็นไปในรูปแบบเดียวกัน โดยมีประชากรวัยสูงอายุเพิ่มขึ้นอย่างต่อเน่ือง สัดส่วนของวัย
แรงงานซึ่งเป็นกาลังสาคัญในการรับผิดชอบดูแลครอบครัวลดน้อยลง ในขณะที่ประชากรวัยสูงอายุซึ่ง
มีสุขภาพร่างกายอ่อนแอลง และต้องได้รับการดูแลมสี ัดส่วนทีเ่ พิม่ มากขนึ้ การศกึ ษาและทาความเข้าใจ
เกี่ยวกับสถานการณ์ของผู้สูงอายุจึงเป็นสิ่งสาคัญในการเตรียมความพร้อมเพื่อรองรับต่อการเข้าสู่
สงั คมผู้สูงอายุได้อย่างมน่ั คง ซึ่งสถานการณป์ ัญหาที่เกีย่ วข้องกับผสู้ งู อายุมีหลายประการ ได้แก่

ปญั หาการลดบทบาทและคุณค่าของผสู้ งู อายุในครอบครัว จากพฤติกรรมการเลี้ยงดภู ายใน
ครอบครัวปจั จบุ ันทีใ่ หค้ วามสาคัญกบั การเคารพผอู้ าวุโสน้อยลง ผสู้ ูงอายใุ นครอบครัวถกู มองข้ามและ

67

ไม่ได้รับการเอาใจใส่ดูแลเท่าที่ควร มีความเหินห่างระหว่างคนต่างรุ่น ขาดการอบรมส่ังสอนและ
ถ่ายทอดความรู้ประสบการณ์ ผู้สูงอายุถูกมองว่าเป็นภาระและอาจมีสถานะด้อยที่สุดในครอบครัว
และอาจต้องรับหน้าที่ในการเลี้ยงดูหลานจนทาให้ขาดโอกาสในการมีส่วนร่วมกับกิจกรรมทางสังคม
หรอื กิจกรรมทีเ่ ปน็ ประโยชน์ตอ่ ตนเอง

ปัญหาการถูกทอดทิ้งและความโดดเดี่ยว จากสภาวะทางเศรษฐกิจที่เป็นปัจจัยในการ
ผลักดันให้คนวัยแรงงานออกไปทางานต่างถิ่นมากขึ้นทาให้ผู้สูงอายุต้องอยู่ตามลาพัง สถานการณ์
ความไม่สงบในภาคใต้ที่ทาให้ผู้สูงอายุต้องสูญเสียบุตรหลาน จึงต้องดารงชีวิตอยู่อย่างโดดเดี่ยวและ
ขาดผู้ดูแล นอกจากนี้การที่สังคมปัจจุบันมีความเป็นปัจเจกนิยมมากขึ้น ความผูกพันและความสาคัญ
ของผู้สูงอายใุ นครอบครัวลดลง ส่งผลใหค้ วามรับผดิ ชอบของบตุ รที่มีต่อผสู้ ูงอายลุ ดน้อยลงตามไปด้วย
ผสู้ ูงอายจุ ึงประสบปญั หาการถูกทอดทิง้ และต้องอยู่ตามลาพังมากขึ้น

ปัญหาการเข้าถึงบริการและสิทธิ ผู้สูงอายุส่วนหนึ่งยังเข้าไม่ถึงสิทธิและบริการที่พึงได้รับ
เนื่องจากขาดข้อมูลข่าวสารความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง หน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้องขาดการ
ประชาสัมพันธ์ขอ้ มลู อย่างท่วั ถึง และไม่มกี ารจัดบริการรองรบั ตามสิทธิของผสู้ ูงอายุอย่างเพียงพอ

ปัญหาของผู้สูงอายุดังกล่าวข้างต้นสอดคล้องกับประเด็นปัญหาเชิงกลุ่มเป้าหมายที่ต้อง
ได้รับการพัฒนาตามรายงานสถานการณ์ปัญหาทางสังคมของท้องถิ่นปี 2557 ซึ่งระบุถึงปัญหาสาคัญที่
เกี่ยวข้องกับผู้สูงอายุ ได้แก่ ปัญหาครอบครัวที่ไม่เลี้ยงดูบุพการี ปัญหาผู้สูงอายุไม่สามารถเข้าถึง
บริการ/กิจกรรมสาหรับผู้สูงอายุในด้านต่างๆ และปัญหาผู้สูงอายุที่ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ ไม่มีคนดูแล ไม่
มีรายได้ และสมควรได้รับความช่วยเหลือ ทั้งนี้มีผู้สูงอายุจานวนไม่น้อยที่ต้องประสบกับปัญหาดังกล่าว
และจาเป็นอย่างยิ่งที่ต้องมีการกาหนดแนวทางการดาเนินการเพื่อรองรับปัญหาที่เกิดขึ้น ในขณะที่
ประเทศไทยกาลังก้าวเข้าสสู่ งั คมผู้สงู อายุ

ปัญหาที่เกี่ยวข้องกบั ผู้สูงอายุเป็นประเด็นสาคญั ทีป่ รากฎในแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คม
แห่งชาติซึ่งระบุถึงสภาวะการเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่สังคมไทยกาลังก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ โดยมี
โครงสร้างของประชากรสูงอายุเพิ่มขึ้น ในขณะที่ประชากรวัยเด็กและวัยแรงงานมีจานวนลดน้อยลง
และมีการกาหนดยุทธศาสตร์การเสริมสร้างความเป็นธรรมทางสังคม โดยให้ความสาคัญกับการ
จัดบริการทางสังคมให้ทุกคนตามสิทธิข้ันพื้นฐาน เน้นการสร้างภูมิคุ้มกันระดับปัจเจก และสร้างการมี
ส่วนร่วมในกระบวนการตัดสินใจในการพัฒนาประเทศ และรัฐบาลได้กาหนดนโยบายที่สอดคล้องกัน
โดยกาหนดเปน็ นโยบายในการลดความเหล่ือมล้าของสังคม และการสร้างโอกาสการเข้าถึงบริการของ
รัฐ ในส่วนของการเตรียมความพร้อมเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ เพื่อส่งเสริมคุณภาพชีวิตและการมีเงินหรือ
กิจกรรมที่เหมาะสม เพื่อสร้างสรรค์และไม่ก่อภาระต่อสังคมในอนาคต โดยเป็นการเตรียมความ

68

พร้อมที่อาศัยความร่วมมือของภาครัฐ ภาคเอกชน ชุมชน และครอบครัว กระทรวงการพฒั นาสังคม
และความมั่นคงของมนุษย์มีการกาหนดนโยบายที่ตอบสนองต่อสถานการณ์ดังกล่าว โดยกาหนดอยู่ใน
นโยบายด้านการพัฒนาคนตลอดช่วงชีวิต (Life Cycle Development) ในช่วงวัยที่ 5 วัยผู้สูงอายุ (อายุ
60 ปีขึ้นไป) ซึ่งมุ่งเน้นการสนับสนุนการพัฒนาศักยภาพของผู้สูงอายุให้มีความม่ันคงในชีวิต และ
กาหนดในนโยบายการเตรียมความพร้อมในการเข้าสู่สังคมผสู้ ูงอายอุ ย่างมีคุณภาพ โดยส่งเสริมการจัด
สวัสดิการทางสังคมแก่ผู้สูงอายุ การเข้าถึงหลักประกันทางสังคม และดาเนินโครงการศูนย์พัฒนา
คณุ ภาพชวี ิตและส่งเสริมอาชีพผู้สงู อายุ นโยบายทีเ่ กี่ยวข้องกบั สถานการณ์ผสู้ ูงอายอุ ีกประการหนึ่งคือ
นโยบายตามพันธกิจด้านผู้สูงอายุ โดยมุ่งเน้นการคุ้มครองสิทธิผู้สูงอายใุ ห้เข้าถึงหลักประกนั ทางสงั คม
การส่งเสริมการจัดสภาพแวดล้อมสาหรบั ผู้สูงอายุ การสนบั สนุนศักยภาพและคุณค่าของผู้สูงอายุ และ
การส่งเสริมให้ครอบครัว ชุมชน มีส่วนร่วมในการดูแลผู้สูงอายุ ยุทธศาสตร์ของกระทรวงการพัฒนา
สังคมและความมั่นคงของมนุษย์ที่สอดคล้องกันอยู่ในประเดน็ ยุทธศาสตร์ด้านการผลักดันให้เกิดสังคม
สวสั ดิการ กลยทุ ธ์ด้านการเตรยี มความพร้อมสู่สังคมสงู อายุ (Aging Society)

การเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุเป็นภาวะการเปลี่ยนแปลงอันเน่ืองมาจากโครงสร้างของประชากรที่
เปลี่ยนแปลงไป จากสถิติข้อมูลแสดงให้เห็นถึงจานวนประชากรสูงอายุที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ปัญหา
ต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับผู้สูงอายุก็จะเกิดขึ้นตามมาอย่างไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ สังคมไทยจึงต้องเร่งเตรียม
ความพร้อมเพื่อรองรบั สถานการณ์ทีเ่ กิดขึ้น โดยการคุ้มครองสิทธิและส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ
การเปลี่ยนแปลงสถานะของผู้สูงอายุจากการเป็น “ภาระ” ของคนวัยแรงงานที่ต้องรับผิดชอบดูแล เป็น
“ผสู้ งู วยั ทีม่ คี ุณค่า” สามารถช่วยเหลือตนเองได้ และส่วนหนึง่ เปน็ กาลังในการช่วยเหลือสังคม

4.5 สถำนกำรณ์ควำมรุนแรงในครอบครัวในพืน้ ที่ 5 จงั หวดั ชำยแดนภำคใต้
สถานการณ์ความรุนแรงภายในครอบครัว ครอบครัวที่อยู่ในชุมชน รวมถึงความรุนแรงในที่

ทางาน/ที่สาธารณะเป็นสถานการณ์ที่พบเห็นได้มากขึ้นในปัจจุบัน โดยเฉพาะตามช่องทางสอ่ื สาธารณะ
ต่างๆ สถานการณ์ความรุนแรงที่เกิดขึ้นมีท้ังกรณีที่มีการเปิดเผย และมีอีกหลายกรณีที่ผู้เสียหายไม่
ปรารถนาที่จะเปิดเผยข้อมูล ในสภาพความเป็นจริงจึงอาจมีสถานการณ์ความรุนแรงที่เกิดขึ้นเป็น
จานวนมากกว่าข้อมูลที่ปรากฏ อย่างไรก็ตาม จากผลการศึกษาตามข้อมูลที่ปรากฎโดยศูนย์การเฝ้า
ระวังและเตือนภัยทางสังคม สานักมาตรฐานการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ สานักงาน
ปลัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมนั่ คงของมนุษย์ พบว่า ในพืน้ ที่ 5 จงั หวดั ชายแดนภาคใต้ มี 3
จังหวัดที่มีสถานการณ์ความรุนแรงซึ่งเกี่ยวข้องกับการทาร้ายร่างกาย/จิตใจ/ทางเพศเกิดขึ้นในพื้นที่
โดยติดอยู่ใน 10 อันดับแรกเม่ือเปรียบเทียบกบั ทุกจังหวัดทว่ั ท้ังประเทศ และเม่ือพิจาณาเฉพาะพื้นที่ 5

69

จังหวัดชายแดนภาคใต้ พบว่า จังหวัดยะลา เป็นจังหวัดที่มีสถานการณ์ความรุนแรงเกิดขึ้นมากที่สุด
จากการกระทาความรุนแรงในครอบครัว การที่บุคคลในครอบครัวมีอารมณ์รุนแรงหรือชอบใช้กาลัง
และมีบุคคลในครอบครัวที่ได้รับผลกระทบจากการกระทาความรุนแรง (ทางด้านร่างกาย/จิตใจ/ทาง
เพศ) มากที่สดุ รวมท้ังพบว่ามีครอบครัวที่ไม่อบอุ่นอยู่เป็นจานวนมากที่สดุ นอกจากนีย้ งั พบว่า จังหวัด
ยะลา มีบุคคลในชุมชนพบเห็นการกระทาความรุนแรงในครอบครัวมากที่สุด และมีการกระทาความ
รุนแรงในสถานที่ทางานมากที่สุดเช่นกัน สาหรับจังหวัดที่มีสถานการณ์ความรุนแรงเกิดขึ้นในพื้นที่ใน
ลาดับรองลงมา ได้แก่ จังหวัดสตูล และจังหวัดสงขลา โดยพบว่ามีสถานการณ์ความรุนแรงในลักษณะ
ที่คล้ายคลึงกันกับจังหวัดยะลา แต่มีระดับความรุนแรง/ความถึ่ของการเกิดเหตุการณ์ที่น้อยกว่า (ตาม
ข้อมูลจากผลการศึกษา) สาเหตุสาคัญที่ทาให้เกิดสถานการณ์ความรุนแรง (ทางด้านร่างกาย/จิตใจ/
ทางเพศ) ในพนื้ ที่ คือ การเสพสุรา ความเครียด/ปัญหาสุขภาพจิต และปัญหาการเสพยาเสพติด และผู้
ที่ได้รบั ผลกระทบจากความรนุ แรงมากที่สุด คือ สตรี กลุ่มเด็ก/เยาวชน และกลุ่มผู้สูงอายุหรือผู้พิการ

สถานการณ์ความรุนแรงในครอบครัวที่เกิดขึ้นส่งผลต่อความรักความอบอุ่นและสาย
สัมพันธ์ภายในครอบครัว และอาจส่งผลกระทบที่ต่อเนื่องตามมา โดยเฉพาะกับกลุ่มเด็กและเยาวชน
เช่น เด็กและเยาวชนที่ไม่ได้รับความอบอุ่นจากครอบครัวอาจหันไปพึ่งพายาเสพติด หมกมุ่นกับเกมส์/
การพนัน เกิดปญั หาการตงั้ ครรภ์ก่อนวยั อนั ควร เป็นต้น การป้องกนั และแก้ไขเพื่อไม่ให้เกิดสถานการณ์
ความรุนแรงภายในครอบครัวจึงเป็นสิ่งสาคัญ โดยแนวทางการดาเนินการมีการกาหนดท้ังใน
ระดับประเทศตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 11 (พ.ศ.2555 – พ.ศ.2559) ตาม
ยุทธศาสตร์การสร้างความเป็นธรรมในสังคม ในส่วนของการเสริมสร้างพลังให้ทุกภาคส่วนสามารถ
เพิ่มทางเลือกการใช้ชีวิตในสังคม เพื่อส่งเสริมให้ครอบครัวมีความเข้มแข็งอบอุ่น ไม่อยู่ในภาวะที่
อ่อนแอหรือได้รับผลกระทบจากปจั จัยภายนอกจนทาให้เกิดปัญหาขึ้นในครอบครัว รัฐบาลตระหนักถึง
ปัญหาที่เกิดขึ้น และกาหนดมาตรการรองรับในรูปของนโยบายด้านการลดความเหลื่อมล้าของสังคมที่
มุ่งเน้นการคุ้มครองพิทักษ์สิทธิ์ ช่วยเหลือและพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้พิการ ผู้สูงอายุ สตรีและเด็ก
กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์กาหนดแนวทางในการป้องกันและแก้ไขปัญหา
ภายใต้นโยบายตามพันธกิจด้านการพัฒนาครอบครัว โดยเสริมสร้างความเข้มแข็งของสถาบัน
ครอบครัว รวมท้ังสร้างความตระหนักและการมีส่วนร่วมในการป้องกันและแก้ไขปัญหาของครอบครัว
ยุทธศาสตร์กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ พ.ศ. 2555 – 2559 มีการกาหนด
แนวทางการดาเนินงานที่สอดคล้องกัน โดยกาหนดเป็นประเด็นยุทธศาสตร์การพัฒนาสังคมเข้มแข็ง
พร้อมรับการเปลี่ยนแปลง และมีกลยทุ ธ์ในการสง่ เสริมสถาบันครอบครวั และชุมชนให้เป็นกลไกพื้นฐาน
ในการพัฒนาสงั คมคุณภาพ

70

ตารางที่ 28 สรุปสถานการณป์ ญั หา และจัดลาดับความสาคัญของปัญหา

ความสอดคล้องกับยุทธศาสตรแ์ ละนโยบายทีเ่ กี่ยวข้อง

ลาดับ สถานการณ์ ลกั ษณะของปญั หา แผนฯชาติ นโยบาย นโยบาย ยุทธศาสตร์

ฉบับที่ 11 รฐั บาล กระทรวง พม. กระทรวง พม.

1 ปญั หาผู้ได้รับ - สถานการณ์เกิดขนึ้ ยทุ ธศาสตร์ การรกั ษา นโยบายตาม การพัฒนา

ผลกระทบจาก อย่างตอ่ เนื่องเปน็ การสรา้ งความ ความมน่ั คง พนั ธกิจด้าน สงั คมเข้มแข็ง

ความไม่สงบ ระยะเวลากว่า 10 ปี เป็นธรรมใน ของรัฐและ การช่วยเหลือ พร้อมรบั การ

ในพืน้ ที่จังหวดั และไม่มีแนวโน้มว่า สงั คม การ เยียวยาผู้ได้รบั เปลีย่ นแปลง

ชายแดน เหตกุ ารณจ์ ะสงบลง - การสร้าง ต่างประเทศ ผลกระทบฯ - กลยทุ ธ์ใน

ภาคใต้ - เกิดความสญู เสีย ความมั่นคง - เร่งแก้ไข - การ การพัฒนาและ

ในชีวติ และทรัพย์สิน ทางเศรษฐกิจ ปญั หาการใช้ ช่วยเหลือ ฟืน้ ฟูชุมชนและ

ของประชาชนเปน็ และสงั คมให้ ความรุนแรง เยียวยาใน สังคมใน

จานวนมาก ทุกคนในสงั คม ในจงั หวัด เบือ้ งตน้ สถานการณท์ ี่

- ผไู้ ด้รบั ผลกระทบ ไทย ชายแดน - ส่งเสริม เปลีย่ นแปลง

จากสถานการณ์ - การ ภาคใต้ตาม คุณภาพชีวติ

ได้แก่ สตรหี ม้าย เดก็ เสริมสรา้ งขดี แนวทาง เดก็ และ

กาพร้า และผพู้ ิการ ความสามารถ เข้าใจ เข้าถึง เยาวชน

- ผไู้ ด้รับผลกระทบ ในการจดั การ และพัฒนา - พัฒนา

ต้องประสบปัญหา ความเสีย่ งและ ศกั ยภาพและ

มากมาย เช่น การ สร้างโอกาสใน ส่งเสริม

รบั ภาระในครอบครวั ชีวติ ให้แก่ บทบาทของ

การขาดโอกาสทาง ตนเอง เครือขา่ ยสตรี

การศกึ ษา, การขาด - ส่งเสริมและ

ผดู้ แู ล, การสญู เสีย พฒั นา

โอกาสในการทางาน คุณภาพชีวติ

- ความช่วยเหลือ คนพิการ

จากภาครัฐและภาค

ส่วนอน่ื ๆ ยงั ไม่

เพียงพอ

71

ความสอดคล้องกบั ยุทธศาสตรแ์ ละนโยบายทีเ่ กี่ยวข้อง

ลาดบั สถานการณ์ ลักษณะของปญั หา แผนฯชาติ นโยบาย นโยบาย ยุทธศาสตร์

2 ปัญหาการค้า ฉบับที่ 11 รฐั บาล กระทรวง พม. กระทรวง พม.
มนษุ ย์
- พืน้ ที่ตั้งอยู่บริเวณ ยุทธศาสตร์ การลดความ นโยบาย การผลักดันให้

ชายแดนและติดกับ การสรา้ งความ เหลื่อมล้า เร่งดว่ นในการ เกิดสังคม

ชายฝ่ังทะเล ทาให้ เปน็ ธรรมใน ของสังคม ป้องกันและ สวัสดิการ

เป็นศนู ย์กลาง สงั คม และสร้าง ปราบปราม - กลยุทธ์ใน

เศรษฐกิจ การค้า - การ โอกาสการ การค้ามนุษย์ การพฒั นา

การท่องเที่ยว และ จดั บริการทาง เข้าถึงบริการ - การ ระบบการ

การขนสง่ /เคลื่อนย้าย สงั คมให้ทกุ คน ของรัฐ ดาเนนิ คดีและ คุ้มครองทาง

- มีแรงงาน ตามสิทธิขน้ั - การ บงั คับใช้ สังคม

เคลือ่ นย้ายเข้ามาใน พืน้ ฐาน ป้องกันและ กฎหมาย

พืน้ ที่เป็นจานวนมาก - เน้นสร้าง แก้ไขปัญหา - การคุ้มครอง

ท้ังแรงงานไทย และ ภมู คิ ุ้มกันระดบั การค้ามนษุ ย์ ช่วยเหลือ

แรงงานต่างชาติ ปัจเจก รวมถึง - การป้องกัน

- แรงงานจานวนมาก - มีระบบการ ปญั หาผู้ - นโยบายและ

ถกู ล่อลวงผ่าน คุ้มครองทาง หลบหนีเข้า กลไกการ

กระบวนการค้า สังคมและให้ เมือง ขบั เคลื่อนไปสู่

มนษุ ย์ให้มาประกอบ ความ - การทารุณ การปฏิบัติ

อาชีพประมงและ ช่วยเหลืออย่าง กรรมต่อ - ความรว่ มมอื

ค้าประเวณี มีประสิทธิภาพ แรงงานข้าม กับทกุ ภาคส่วน

- พืน้ ที่ชายแดนเปน็ ชาติ และความ

ทั้งต้นทาง ทางผา่ น - การ ร่วมมือระหว่าง

และปลายทาง ท่องเทีย่ วที่ ประเทศ

- มีการจบั กุม เน้นบริการ

ชาวต่างชาติทีล่ กั ลอบ ทางเพศและ

ใช้พ้ืนทีเ่ ปน็ เส้นทาง เด็ก

ผา่ น เช่น ชาว - ปัญหา

โรฮิงญา, ชาวอยุ กรู ์ ขอทาน

72

ความสอดคล้องกบั ยทุ ธศาสตรแ์ ละนโยบายทีเ่ กี่ยวข้อง

ลาดบั สถานการณ์ ลักษณะของปัญหา แผนฯชาติ นโยบาย นโยบาย ยุทธศาสตร์

ฉบบั ที่ 11 รัฐบาล กระทรวง พม. กระทรวง พม.

3 ปัญหายาเสพ - ประชาชนติดสาร ยทุ ธศาสตร์ การลดความ นโยบาย การผลกั ดันให้

ติดในกลุ่มเด็ก เสพติดรา้ ยแรง การสรา้ งความ เหลือ่ มล้า เร่งดว่ นด้าน เกิดสังคม

และเยาวชน จานวนมาก เป็นธรรมใน ของสังคม การพฒั นาคน สวัสดิการ

โดยเฉพาะกลุ่มเดก็ สงั คม และสร้าง ตลอดชว่ งชีวติ - กลยุทธ์การ

และเยาวชน (อปท.) - จัดบริการ โอกาสการ - เน้นพัฒนา พฒั นาระบบ

- พืน้ ที่ติดตอ่ กบั ทางสังคมตาม เข้าถึงบริการ เดก็ วัยเรียน การคุ้มครอง

ชายแดนประเทศ สิทธิ ของรฐั เพื่อให้มที ักษะ ทางสังคม เพือ่

มาเลเซีย มชี ่องทาง - การคุ้มครอง - พัฒนา ชีวติ และมี คุ้มครองและ

ในการขนส่งยาเสพ ทางสงั คม ระบบการ ภูมคิ ุ้มกันต่อ ป้องกันปญั หา

ติดหลายช่องทาง - การ คุ้มครองทาง พฤติกรรม ยาเสพติดใน

- มีการค้าและแพร่ เสริมสรา้ ง สังคม เสีย่ ง กลุ่มเดก็ และ

ระบาดของยาเสพติด ภูมคิ ุ้มกนั เพื่อ - ช่วยเหลือ - พัฒนาเดก็ เยาวชน

จานวนมากในพืน้ ที่ รองรับ และพฒั นา วัยรุ่น –

- ผทู้ ี่เข้ารับการ ผลกระทบจาก คุณภาพชีวติ นักศึกษา

บาบัดยาเสพติดมาก ปจั จัยภายนอก ประชากร เพือ่ ให้มคี วาม

ที่สุดคือกลุ่มเดก็ และ เป้าหมาย พร้อมสาหรบั

เยาวชน (ศูนย์ การเข้าสู่วัย

อานวยการพลัง แรงงานอย่างมี

แผ่นดนิ ฯ จ.สงขลา) คณุ ภาพ

4 ปัญหา - สัดส่วนของ ยุทธศาสตร์ การลดความ นโยบาย การผลกั ดันให้

ผสู้ งู อายุ ประชากรวยั สงู อายุ การสรา้ งความ เหลือ่ มล้า เร่งดว่ นด้าน เกิดสังคม

เพิ่มขึน้ ในขณะทีว่ ัย เป็นธรรมใน ของสงั คม การพฒั นาคน สวัสดิการ

เดก็ และวัยแรงงานมี สงั คม - การเตรียม ตลอดชว่ งชีวติ - กลยทุ ธ์ด้าน

สัดส่วนที่ลดลง - การ ความพรอ้ ม - สนบั สนุน การเตรียม

- ปัญหาการลด จัดบริการทาง เข้าสู่สังคม การพัฒนา ความพรอ้ มสู่

บทบาทและคุณค่า สงั คมให้ทุกคน ผสู้ งู อายุ โดย ศกั ยภาพของ สังคมสูงอายุ

ของผู้สูงอายใุ น ตามสิทธิขน้ั อาศยั ความ ผสู้ งู อายใุ หม้ ี (Aging

ครอบครัว พืน้ ฐาน เน้น ร่วมมือของ ความมั่นคงใน Society)

- ปญั หาการถกู การสรา้ ง ภาครฐั ชีวติ และมี

ทอดทิง้ และความโดด ภมู คิ ุ้มกันระดับ ภาคเอกชน สวสั ดิการทาง

73

ลาดับ สถานการณ์ ลักษณะของปัญหา ความสอดคล้องกบั ยทุ ธศาสตรแ์ ละนโยบายที่เกี่ยวข้อง
แผนฯชาติ นโยบาย นโยบาย ยทุ ธศาสตร์
5 สถานการณ์ เดี่ยว ฉบับที่ 11 รัฐบาล กระทรวง พม. กระทรวง พม.
ความรนุ แรง - ปัญหาจากการเข้า ปจั เจก ชุมชน และ สังคมรองรบั
ในครอบครวั ไม่ถึงสิทธิ์และบริการ
ทีพ่ ึงได้รับ ครอบครัว นโยบายตาม
- ปญั หาผสู้ งู อายุ พันธกิจด้าน
ช่วยเหลือตวั เองไม่ได้ ผสู้ ูงอายุ
และไม่มคี นดูแล - การคุ้มครอง
สิทธิ์ผู้สูงอายุ
- มีการกระทาความ ให้เข้าถึง
รุนแรงในครอบครัว หลักประกนั
โดยบคุ คลใน ทางสังคม
ครอบครวั - ส่งเสริมการ
- มีบุคคลใน จดั
ครอบครวั ทีไ่ ด้รับ สภาพแวดล้อม
ผลกระทบจากความ สาหรบั
รนุ แรง (ร่างกาย/ ผสู้ งู อายุ
จติ ใจ/ทางเพศ) - ส่งเสริมให้
- มีครอบครัวไม่ ครอบครัว
อบอุ่นเปน็ จานวน ชมุ ชน มีสว่ น
ร่วมในการ
ดูแลผู้สงู อายุ

ยุทธศาสตร์ การลดความ นโยบายตาม การพัฒนา
การสรา้ งความ เหลื่อมล้า พนั ธกิจด้าน สงั คมเข้มแข็ง
เปน็ ธรรมใน ของสังคม การพัฒนา พร้อมรบั การ
สงั คม - การ ครอบครัว เปลีย่ นแปลง
- การ คุ้มครอง - เสริมสร้าง - กลยทุ ธ์ใน
เสริมสรา้ งพลงั พิทักษ์สทิ ธิ์ ความเข้มแข็ง การส่งเสริม
ให้ทกุ ภาคส่วน ช่วยเหลือ ของสถาบัน สถาบัน
สามารถเพิม่ และพฒั นา ครอบครวั ครอบครัวและ
ทางเลือกการ คณุ ภาพชีวติ - สร้างความ ชุมชนให้เปน็
ใช้ชีวติ ในสังคม ของผู้พิการ ตระหนักและ กลไกพืน้ ฐาน

ผสู้ งู อายุ การมสี ่วนรว่ ม ในการพัฒนา

ลาดบั สถานการณ์ ลกั ษณะของปัญหา 74

มาก ความสอดคล้องกบั ยทุ ธศาสตรแ์ ละนโยบายทีเ่ กีย่ วข้อง
- พบเหน็ การกระทา แผนฯชาติ นโยบาย นโยบาย ยุทธศาสตร์
ความรนุ แรงของ ฉบับที่ 11 รฐั บาล กระทรวง พม. กระทรวง พม.
ครอบครัวในชมุ ชน
- พบเห็นการกระทา สตรี และเดก็ ในการป้องกัน สงั คมคุณภาพ
ความรุนแรงใน และแก้ไข
สถานทีท่ างาน ปัญหาของ
ครอบครัว