คู่มือความรู้เบื้องต้นวิธีการใช้งาน เชือก ลวดสลิง โซ่ อุปกรณ์การยก

คู่มือความรู้เบื้องต้น
วธิ ีการใช้งาน วธิ ีตรวจสอบความปลอดภัย
เกย่ี วกบั เชือก ลวดสลงิ โซ่ และอุปกรณ์ยก

อ้างองิ คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกยี่ วกบั ป้ันจน่ั โดย อ.จกั ร ศิริภักด์ิ

29

4. ความรู้เบื้องต้นเกยี่ วกบั เชือก ลวดสลงิ โซ่ และอปุ กรณ์ยก

อุปกรณ์การยก (Lifting Gear) หมายถึง วสั ดุ, อุปกรณ์ที่ใช้ ต่อพ่วงจากตะขอของป้ันจนั่ ไปยงั วสั ดุที่
ต้องการยก-ยา้ ย เช่น เชือกลวดเหล็กกล้า (Wire Rope Sling), สลิงโซ่ (Chain Sling), สลิงผา้ เส้นใยสังเคราะห์
(Synthetic Sling), ห่วงใส่สลัก (Shackles) เป็ นต้น อุปกรณ์ท้งั หลายเหล่าน้ีล้วนแล้วแต่จะต้องรับน้าหนักเต็มท่ี
ขณะที่กาลงั ยก-ยา้ ย วสั ดุ ดงั น้ันจึงมีความจาเป็ นตอ้ งมีการตรวจสอบสภาพของอุปกรณ์ต่าง ๆ ให้อยู่ในสภาพที่
สมบูรณ์ ไม่ชารุด เพื่อป้องกนั ไม่ให้วสั ดุท่ีกาลงั ทาการยก-ยา้ ย ตกหล่นลงมาดา้ นล่างอนั เน่ืองมาจากการขาด หลุด
ของอุปกรณ์ต่าง ๆ

ค่าความปลอดภยั (Safety Factor) คือ อตั ราส่วนระหวา่ งแรงดึงท่ีลวดสลิงและอุปกรณ์ประกอบการยกรับ
ไดส้ ูงสุดตอ่ แรงดึงของลวดสลิงและอุปกรณ์ประกอบการยกที่อนุญาตใหใ้ ชง้ านไดอ้ ยา่ งปลอดภยั

ขอ้ พจิ ารณา ค่าความปลอดภยั ที่จาเป็นจะตอ้ งมีเน่ืองจากเหตุผลตา่ ง ๆ ดงั น้ี

➢ เพือ่ ลดน้าหนกั ยกของลวดสลิงใหต้ ่ากวา่ ค่าแรงดึงถึงจุดลวดสลิงขาด ซ่ึงสาเหตุอาจเกิดจากการสึกหรอ ความ
ลา้ การกดั กร่อน การใชง้ านผดิ มาตรฐาน ขนาดเลก็ ลงโครงสร้างเสียหายตลอดจนคุณภาพของลวดสลิงไม่ดี

➢ จุดต่อปลายลวดสลิงรวมถึงขอ้ ต่อลวดสลิงตา่ ง ๆ มีประสิทธิภาพต่าไมแ่ ขง็ แรงเพียงพอ
➢ น้าหนกั ที่เพ่มิ ข้ึนในขณะยกวสั ดุเคล่ือนยา้ ยจากอตั ราเร่งขณะยกข้ึน แรงเฉ่ือยเม่ือวสั ดุเคลื่อนที่(Shock load)
➢ แรงดึงลวดสลิงเพ่มิ ข้ึนเน่ืองจากความฝืด สนิม จุดต่าง ๆ ของลวดสลิงและรอก เป็นตน้
➢ การยดึ เกาะวสั ดุเอียงไมส่ มดุลขณะทาการยก
➢ ความแขง็ แรงของลวดสลิงลดลง เนื่องจากปัจจยั สภาวะแวดลอ้ ม

ผูใ้ ห้สัญญาณแก่ผูบ้ งั คบั ป้ันจนั่ และผูย้ ึดเกาะวสั ดุ ตอ้ งเป็ นผูต้ รวจสอบสภาพของอุปกรณ์การยกต่าง ๆ
ก่อนที่จะนามาใชง้ าน เพ่ือป้องกนั อุบตั ิเหตุที่อาจจะเกิดข้ึน ดงั น้นั ผูใ้ ห้สัญญาณแก่ผบู้ งั คบั ป้ันจนั่ และผูย้ ดึ เกาะวสั ดุ
ตอ้ งรู้วิธีการในการท่ีจะตรวจสภาพของอุปกรณ์ที่จะนามาใชใ้ นการยก ไม่ว่าจะเป็ นสภาพท่ีดี พร้อมใชง้ านและ
สภาพการชารุด หา้ มใชง้ าน

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอื่น)

30

เชือก (Rope)
คุณลกั ษณะ ชนิดและประเภทของเชือก
เชือก ทามาจาก ใยเยอ่ื ของตน้ มะนิลา, ตน้ ซีแซล, ตน้ ปอ, กาบมะพร้าว, ฝ้าย และวตั ถุสงั เคราะห์
มีส่วนประกอบคือ 1. เส้นใย 2. เส้นเขด็ , 3. เกลียวเขด็ ตามรูป

ชนิดของเชือกมี 5 ชนิด
1. เชือกมะนิลา ทาจากเยอื่ ในมะนิลา มีสีขาวอมเหลืองจนถึงสีน้าตาล ใชใ้ นกิจการทวั่ ไป
2. เชือกซีแซล ทาจากเยอ่ื ซีแซลหรือตน้ ใบยาคา สีน้าตาลอ่อนถึงสีน้าตาลเขม้ ตามคุณภาพ นิยมใชใ้ นน้าทะเลไดด้ ีมี
ความแขง็ แรง 80 เปอร์เซ็นต์ ของเชือกมะนิลา
3. เชือกมาลีน ทา จากเชือกปอ และอาบน้ามนั ดินไวป้ ้องกนั เส่ือมคุณภาพ
4. เชือกกาบมะพร้าวและเชือกฝ้าย ทาจากเยื่อกาบมะพร้าวมีความหยุ่นตวั มาก น้าหนักเบาลอยน้าได้ มีความ
แขง็ แรงเพียง 25 เปอร์เซ็นต์ ของเชือกมาลีน
5. เชือกไนล่อน ทาจากใยสงั เคราะห์ทางเคมี มีความแขง็ แรง 2 เทา่ ของเชือกมะนิลา เมื่อมีขนาดเท่ากนั

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอื่น)

31

ขีดค่าความสามารถ ขนาด และนา้ หนัก

ข้อควรระลกึ ถึง
1) ไม่ควรออกแรงดึงเกินกวา่ 2 เท่าของ SWL ของเชือก
2) เชือกมีเงื่อนอยู่ ขณะใชง้ าน จะลดความแขง็ แรงลง 30 เปอร์เซ็นต์
3) เชือกนาบกบั ขอบเหล่ียมคม จะลดความแขง็ แรงลง 50 เปอร์เซ็นต์
4) เชือกอยกู่ ลางแจง้ ถูกความร้อนหรือไอน้าจะลดความแขง็ แรงลง 20 เปอร์เซ็นต์
5) เชือกใชง้ านมามากแลว้ หรือสงสัย ใหล้ ดความแขง็ แรงลง 50 เปอร์เซ็นต์

การระวงั รักษาเชือก
เชือกจะมีอายุส้ันและลดความแข็งแรงไป โดยเร็วเน่ืองจากการเก็บไม่ถูกตอ้ ง การปล่อยให้ถูกความช้ืน หรือสิ่ง
ทาลายเกลียวเข็ดของเชือกปลายเชือกท่ีคลายเกลียวควรผกู ปมไวเ้ สมอให้พนั เขา้ 2 แห่ง ห่างกนั ประมาณ 1 - 2 นิ้ว
ดว้ ยเง่ือนมดั ปลอกใหม้ ีความยาวรอยพนั 1 - 1 1/2 เทา่ ของขนาดเส้นผา่ นศูนยก์ ลาง ของเชือกแลว้ จึงทา การตดั เป็ น
วธิ ีการท่ีถูกตอ้ ง

ข้อระมัดระวงั ในการรักษาเชือก ✓ ลา้ งเชือกที่เป้ื อนโคลนดว้ ยน้า
✓ หลีกเลี่ยงการลากเชือกผ่านดิน,ทราย,ฝ่ ุน หรือ
✓ ไม่เก็บเชือกไวใ้ นท่ีเปี ยกช้ืน
✓ ตากใหแ้ หง้ ก่อนเก็บ ดึงเชือกผา่ นวตั ถุมีเหลี่ยมคม
✓ เก็บเชือกไว้บนพ้ืนโปร่งหรือเป็ นตารางให้ ✓ ไม่ควรขึงเชือกไวใ้ นบริเวณท่ีมีความร้อนสูง

อากาศผา่ นเขา้ ออกไดใ้ นตวั ขดเชือก และไดร้ ับไอระเหยของสารเคมี
✓ ผอ่ นเชือกใหห้ ยอ่ น เม่ือจะถูกฝนหรือความช้ืน ✓ ซ่อมเกลียวเชือกที่ชา รุด หรือขาดโดยเร็วท่ีสุด
✓ อยา่ ห่อหรือคลุมเชือกถา้ ไม่จา เป็น จะเกิดไอน้า

กลนั่ ตวั ข้ึนมาก

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอนื่ )

32

เชือกลวดเหลก็ กล้า (Wire Rope Sling)
ลวดสลิง เป็ นอุปกรณ์ช่วยยกชนิดหน่ึงท่ีใช้งานร่วมกับป้ันจนั่ เน่ืองจากระดับความแข็งแรงข้ึนอยู่กับ
โครงสร้างของลวดสลิง จึงควรเลือกใชล้ วดสลิงใหเ้ หมาะสมกบั ลกั ษณะการใชง้ าน
ลวดสลิง (Wire Rope) ลกั ษณะเป็ นเชือกซ่ึงมีเส้นใยทาดว้ ยโลหะ(เส้นเกลียว)หลายๆกลุ่มพนั รอบไส้กลาง
แต่ละเส้นเกลียวประกอบด้วยเส้นลวด(Wire) หลายๆเส้นซ่ึงจานวนเส้นน้ีข้ึนกบั ชนิดและขนาดของสลิงซ่ึงมี
โครงสร้างดงั น้ี

สาหรับแกนของเชือกลวดเหล็กกลา้ จะทาหนา้ ที่รักษารูปทรงของเชือกลวดเหล็กกลา้ ใหก้ ลม และรักษาให้
ลวดตีเกลียวอยใู่ นตาแหน่งที่เหมาะสมในระหวา่ งการใชง้ าน ซ่ึงส่วนใหญ่แกนท่ีเลือกใชจ้ ะมีอยดู่ ว้ ยกนั 3 แบบ คือ

แกนทเ่ี ป็ นเชือกลวดเหลก็ กล้า (Independent wire rope core : IWRC)
แกนท่ีเป็นเชือกลวดเหลก็ กลา้ จะเพิ่มความแขง็ แรง ช่วยตา้ นทานต่อการกระแทก และตา้ นทาน
ต่อความร้อนไดส้ ูงที่สุด ซ่ึงการใชง้ าน IWRC จะใชเ้ ป็นแกนขนาดเล็ก สาหรับผลิตเชือกลวด
เหล็กกลา้ ขนาดใหญ่

แกนทเ่ี ป็ นลวดตีเกลียว (Wire strand core : WSC)
จะมีความตา้ นทานต่อความร้อนมากกวา่ แกนที่เป็ นไฟเบอร์ และเพิ่มความแข็งแรงให้กบั เชือก
ลวดประมาณ 15% แต่ทาใหม้ ีความยดื หยนุ่ ที่นอ้ ยกวา่ แกนที่เป็นไฟเบอร์

แกนทเ่ี ป็ นไฟเบอร์ (Fiber core : FC)
ส่วนใหญ่ใชเ้ ป็น polypropylene (PP) หรือ polyvinylchloride (PVC) ซ่ึงมีขอ้ ไดเ้ ปรียบคือเพิม่
ให้ความยืดหยุ่น (flexibility) ให้สูงข้ึน และช่วยรองรับแรงค่าความเคน้ ที่เกิดจาก shock loads
นอกจากน้ียงั ป้องกนั ความเสียหายจากการกดั กร่อน(เนื่องจากไม่ดูดซับความช้ืน) ผุ (rot) และ
ทนต่อสภาพกรดหรือด่างออ่ นๆ ได้

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอนื่ )

33

คุณสมบัตขิ องเชือกลวดเหลก็ กล้า (Wire Rope Sling)
คุณสมบตั ิของเชือกลวดเหลก็ กลา้ ทนต่อการโคง้ หกั งอ บิดตวั คืนตวั สภาพเดิมโดยไม่ลา้ ทนต่อการเสียดสีสึกหรอ
ได้ ทนต่อการเสียหายจากแรงกระแทก แตกร้าวไดด้ ี เมื่อรับน้าหนกั เกลียวลวดตอ้ งตา้ นทานการหมุนของวสั ดุได้
โดยไม่คลายเกลียว ทนตอ่ การกดั กร่อนไดด้ ี

ค่าความปลอดภัย (Safety Factor) ลวดสลิงสาหรับผกู มดั = 5
ลวดสลิงสาหรับโยงยดึ อยูก่ บั ที่ = 3.5
ลวดสลิงวงิ่ หรือเคล่ือนท่ี =6.0

การตดั ขดลวดสลงิ
- มดั ลวดสลิงท้งั 2 จุด โดยใหป้ ลายของลวดที่มดั ห่างจากกนั
เทา่ กบั ระยะขนาดของเส้นผา่ ศูนยก์ ลางของลวดสลิง
- เก็บปลายลวดท่ีมดั ใหเ้ รียบร้อย
- ทาการตดั ขดลวดสลิงที่ก่ึงกลาง ระหวา่ งท่ีมดั ลวดท้งั สองดา้ น
- เก็บมุมท่ีคมที่เกิดจากการตดั

สลิงท่ีตดั โดยไมม่ ีการมดั ปลายสลิงดว้ ยลวด ปลายสลิงจะแตกออกจากกลมุ่
ลวด ถา้ เกิดลกั ษณะเช่นน้ีใหใ้ ชล้ วดมดั ตรงส่วนที่ยงั ไม่มี การแตกตวั ของ
กล่มุ ลวดและทาการตดั ปลายลวดส่วนท่ีแตกออกจากขดลวด

วธิ ีการต่อเชือกลวดเหลก็ กล้า (ลวดสลงิ ) ให้ปลอดภัย
หา้ มไม่ใหต้ ่อเชือกลวดเหล็กกลา้ สาหรับการยกน้าหนกั โดยตรง
หรือโดยการต่อทาบเป็นอนั ขาด ตอ้ งใชห้ ่วงนิรภยั สาหรับการต่อ
เชือกลวดเหล็กกลา้ โดยเฉพาะเทา่ น้นั เน่ือง่จากขณะที่กาลงั ทาการ
ยกวสั ดุท่ีมีน้าหนกั เชือกลวดเหล็กกลา้ ท่ีอยใู่ นลกั ษณะต่อทาง
อาจจะรูดหลุดออกจากกนั ได้

ระยะต่อทาบของเชือกลวดเหล็กกล้าตอ้ งไม่น้อยกว่า 40 เท่า ของ Ø และ U-Clip ตวั ที่สองตอ้ ง
ติดต้งั ให้ชิดห่วงนิรภยั มากที่สุดเท่าที่จะมากได้ จากน้นั จึงค่อยติดต้งั คลิ๊ปตวั ต่อ ๆ ไป โดยให้มีระยะห่าง
ระหวา่ งคลิ๊ปไมเ่ กิน 6 เทา่ ของ Ø เชือกลวดเหลก็ กลา้

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอ่ืน)

34

การทาการถัก หรือทาเป็ นห่วงด้านปลายของลวดสลงิ

ห่วงชนิด Flemish Eye หรือ Eye Splice
เป็นการข้ึนรูปห่วง โดยทาการแยกขดลวดเป็ นสองกลุ่มแลว้ ถกั พนั กลบั เขา้ เป็นห่วง แลว้ ใชป้ ลอกเหล็ก รูป
ทรงกระบอกหุม้ ขอ้ ไว้ จากน้นั ใชเ้ ครื่องมือกลในการรัดใหแ้ น่นกบั ลวด

ห่วงชนิด Turnback
เป็นการข้ึนรูปห่วง โดยการมว้ นสลิงกลบั มาทบกนั แลว้ ใชป้ ลอก
เหล็ก รูปทรงกระบอกหุม้ ขอ้ ไว้ จากน้นั ใชเ้ คร่ืองมือกลในการรัด
ใหแ้ น่นกบั ลวด

อปุ กรณ์ทใ่ี ช้ป้องกนั ลวดสลงิ เสียหาย (ห่วงวงรี หรือ ห่วงหวั ใจ Thimbles กบั การใช้งาน)
ห่วงวงรี ถูกออกแบบมาเพอื่ ป้องกนั ลวดสลิง ไมใ่ หถ้ ูกขดู ขาดหรือแตกเกลียวจากการเสียดสี ท่ีเกิดข้นั ในขณะใชย้ ก
อุปกรณ์ร่วมกบั ตะขอยก Hook และ สเก็น Shackle เม่ือลวดสลิงถูกมว้ นเป็นห่วงปลายน้นั มีโอกาสท่ีลวดสลิง
อาจจะถูกบิดแน่นเกินไป โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ เมื่อห่วงน้นั ต่อกบั อุปกรณ์ท่ีกระจายน้าหนกั กระทากบั พ้นื ท่ีเลก็ ๆ ของ
ลวดสลิง ดงั น้นั ห่วงหวั ใจจะถูกใส่เขา้ ไปในห่วงปลาย
เพอื่ จะรักษารูปทรงของห่วงและป้องกนั สายลวดสลิง
เสียหายจากแรงกดภายในห่วง การใชห้ ่วงหวั ใจน้นั เป็น
วธิ ีการท่ีดีท่ีสุด Best Practice ซ่ึงช่วยป้องกนั แรงกระทา
ตอ่ หนา้ สมั ผสั กบั ลวดสลิงโดยตรง

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอื่น)

35

โซ่ยก (Chain Sling)
โซ่ เป็ นอุปกรณ์ประกอบการยกอีกชนิดหน่ึงท่ีใชก้ นั มาก โดยเฉพาะอยา่ งยิง่ จะใชก้ บั การเกาะยดึ วสั ดุหรือ
ชิ้นงานต่าง ๆ โดยปกติโซ่จะมีความแขง็ แรงสามารถทนแรงดึงไดม้ ากกวา่ ลวดสลิงในขนาดความโตเท่ากนั

ค่าความปลอดภัย (Safety Factor) โซ่สาหรับยกน้าหนกั (รับแรงดึง) = 4

ขนาดของโซ่
หมายถึง ขนาดเส้นผา่ นศูนยก์ ลางเป็นนิ้วของขา้ งใดขา้ งหน่ึงเทา่ น้นั โซ่จะยดื ออกเม่ือไดร้ ับนา้ หนกั เกิน
ความสามารถ ดงั น้นั แตล่ ะห่วงจึงงอหรือโคง้ เล็กนอ้ ยลกั ษณะการโคง้ ของห่วงเป็นสิ่งท่ีเตือนวา่ โซ่เคยใชง้ านเกิน
ความสามารถแลว้ การเสียหายอาจเกิดข้ึนในไมช่ า้ ถา้ นา ไปใชย้ กของหนกั โซ่เส้นใดมีขอประกอบติดอยดู่ ว้ ยตวั ขอ
น้นั ควรจะเกิดเสียหายข้ึนก่อน อนั เป็นสิ่งช้ีบอกวา่ โซ่เส้นน้นั กาลงั รับนา้ หนกั เกินขีดความสามารถ โซ่มีความ
ทนทานต่อการสึกหรอหรือผกุ ร่อนมากกวา่ เชือกลวดมากทีเดียว
ประเภทของโซ่ ถูกแบง่ ประเภทกนั ตามลกั ษณะของการใชง้ านเพราะมีคุณสมบตั ิของโซ่ ท่ีตา่ งกนั โดย
หลกั ถูกแบง่ ออกเป็น 3 ประเภทใหญ่ ไดแ้ ก่
1. ประเภทเกรดธรรมดา : เกรดโซ่ประเภทน้ี มกั นิยมนามาใชก้ บั งาน อาทิเช่น งานลากเรือ หรืองานลากซุง
งานรัดสินคา้ บนรถบรรทุก หรืองานล็อกลงั บรรจุสิ่งของ
2. ประเภทเกรดพิเศษ : เกรดโซ่ประเภทน้ี มกั นิยมใชใ้ นงานลาเลียงวสั ดุในงานอุตสาหกรรมตา่ ง ๆ
3. ประเภทตามมาตรฐานสากล : จะมีการแบ่งเกรดของโซ่สาหรับการใชง้ านประเภทตา่ ง ๆ
ประเภท เกรด 30 : เกรดโซ่ประเภทน้ี เป็นโซ่ท่ีมีวสั ดุเป็ นลวดคาร์บอนต่า นิยมนามาใชใ้ นงานรัดสิ่งของทวั่ ไป
ประเภท เกรด 43 : เกรดโซ่ประเภทน้ี เหมาะสาหรับในงานลากรถยนต์ งานชกั ลากไม้ งานรัดสินคา้ บนรถบรรทุก
ประเภท เกรด 70 : เกรดโซ่ประเภทน้ี เหมาะสาหรับงานท่ีตอ้ งการความทนทานตอ่ แรงเสียดทานได้ สามารถใชใ้ น

งานลาเลียงวสั ดุได้ หา้ มใชใ้ นงานยกสิ่งของโดยเด็ดขาด
ประเภท เกรด 80 : เกรดโซ่ประเภทนี้ เป็ นเกรดโซ่อลั ลอย ทที่ นต่อแรงเสียดทานได้ สามารถเพมิ่ ความแขง็ ของผวิ

ด้วย วธิ ี Carburizing เพ่ือปรับรูปทรง ขนาด และระยะต่าง ๆ ได้ เหมาะสาหรับใช้ในงานยก
ของหนักขนึ้ ทส่ี ูงได้
ประเภท เกรด 100 : เกรดโซ่ประเภทนี้ เป็ นเกรดโซ่รับนา้ หนักได้มากกว่า เกรด80 ประมาณ 25% เหมาะสาหรับใช้

ในงานยกของหนักขนึ้ ทสี่ ูงได้

หมายเหตุ : เกรดโซ่ทใ่ี ช้ในงานรับแรง หรือใช้งานป้ันจน่ั ต้องเป็ นประเภทเกรด 80 ขนึ้ ไปเท่าน้ัน

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอน่ื )

36

ส่วนประกอบ ชุดโซ่ยกแบบขาเดยี ว (One leg chain sling)

• มาสเตอร์ลิงค์ master link : ชุดโซ่ยกแบบขาเดียวดงั ภาพ ให้เลือกใชม้ าสเตอร์ลิงค์ หากเป็ นชุดโซ่ยกสองขา
สามขาและสี่ขา ตอ้ งใชม้ าสเตอร์ลิงค์ แอสแซมบลีย์ (master link assembly) ลิงค์แอสแซมบลียแ์ ต่ละห่วง
ติดต้งั โซ่ไดไ้ ม่เกิน 2 เส้น

• ป้ายทะเบียนแท็ก sling tag : ชุดยก 1 ชุด ต้องมีเพียงหน่ึงป้ายทะเบียนแท็กเท่าน้ัน เนื่องจากการผลิต
อุปกรณ์แต่ละชิ้นจะผลิตท่ีค่ารับโหลดไม่เท่ากัน เมื่อนามาประกอบเป็ นชุดยก ให้ใช้ค่ารับโหลดของ
อุปกรณ์ที่มีค่านอ้ ยท่ีสุดเป็ นค่ารับโหลดของชุดโซ่ยก ค่ารับโหลดของชุดโซ่ยก หมายความวา่ ค่ารับโหลด
สูงสุดของชุดยกเมื่อเทียบกบั แนวดิ่ง
ตวั อยา่ งเช่น มาสเตอร์ลิงค์ WLL 3.5 ตนั , แฮมเมอร์ลอ็ ค WLL 3 ตนั , โซ่ WLL 3 ตนั
และตะขอยก WLL 3.5 ตนั = ป้ายทะเบยี นแทก็ ต้องระบุ WLL 3 ตัน

• อุปกรณ์เชื่อมต่อชิ้นล่างสุด : การเลือกอุปกรณ์ชิ้นล่างสุดของชุดยก ให้พิจารณาวา่ จะใชช้ ุดโซ่ยกไปใชย้ ึด
เกาะชิ้นงานอะไร แลว้ ให้เลือกอุปกรณ์ให้เหมาะสม ตวั อยา่ งอุปกรณ์ที่เลือกใชเ้ ช่น ตะขอยก แช็คเคิลแบบ
โบว์ เพลทแคลมป์ ฯลฯ หรืออุปกรณ์ที่สร้างข้ึนตามความเหมาะสมใชง้ าน

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอ่นื )

37

สลงิ ผ้าเส้นใยสังเคราะห์ (Synthetic Sling)
สลิงผา้ เส้นใยสังเคราะห์ มีอยู่ 2 ประเภทดว้ ยกนั คือ ประเภทท่ีทาจากไนล่อน และโพลิเอสเทอร์ ซ่ึง
แต่ละชนิดก็มีประโยชน์ในการใชง้ านต่างกนั คือ สลิงผา้ เส้นใยสังเคราะห์ประเภทไนล่อนมีการป้องกนั แอลคาไล
ไดเ้ ป็ นอยา่ งดี ส่วนสลิงผา้ เส้นใยสังเคราะห์โพลิเอสเทอร์กจ็ ะสามารถป้องกนั กรดที่จะมากดั กร่อนเน้ือของผา้ เส้น
ใยสงั เคราะห์ ดงั น้นั การใชง้ านควรเลือกประเภทให้เหมาะสมกบั ลกั ษณะของงาน และน้าหนกั ของวสั ดุที่ตอ้ งการ
ยก โดยการดูรายละเอียดจากโรงงานผผู้ ลิต

ค่าความปลอดภัย (Safety Factor) เชือก(สลิงผา้ ใยสงั เคราะห์)สาหรับรับน้าหนกั = 5
ประเภทของสลงิ ผ้าเส้นใยสังเคราะห์ (Synthetic Sling)
1. สลงิ ผ้าเส้นใยสังเคราะห์ แบบแบน (Webbing Sling)

2. สลงิ ผ้าเส้นใยสังเคราะห์ แบบกลม (Round Sling)

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอ่ืน)

38

ห่วงใส่สลกั (Shackles)
Shackles เป็ นอุปกรณ์ท่ีใชส้ าหรับประกอบกบั ลวดสลิง,สลิงอ่อนและโซ่ ซ่ึงห่วงสลกั น้ีทาจากโลหะข้ึนรูป
Forged Steel กบั สลกั อลั ลอย

ค่าความปลอดภยั (Safety Factor) ห่วงใส่สลกั (Shackles),อายโบลท์ (Eyebolts) = 3.5
ประเภทของห่วงใส่สลัก (Shackles) มี 3 แบบ

ประเภทของแกนสลกั ทใี่ ช้ มี 3 แบบ
Screw Pin ชนิดท่ีปลายสลกั ดา้ นหน่ึงเป็นเกลียวเพ่ือขนั ยดึ เขา้ กบั ตวั ห่วง
Bolt Pin ชนิดที่สลกั เป็นเกลียวและมีน็อตประกอบที่ปลายดา้ นหน่ึงและใส่ปริ้นล็อคที่ดา้ น
ปลายของสลกั
Round Pin ชนิดท่ีเป็ นสลกั ปลายดา้ นหน่ึงมีรูสาหรับใส่ปริ้นลอ็ ค

วธิ ีการใช้ห่วงใส่สลกั (Shackles)

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจน่ั (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอ่ืน)

39

อายโบลท์ (Eyebolts)
อายโบลท์ เป็ นสกรูชนิดหน่ึงที่มีหัวเป็ นห่วงกลม มีลาตวั เป็ นเกลียว โดยส่วนเกลียวน้ันจะฝังเขา้ ไปใน
ชิ้นงาน และส่วนที่เป็ นห่วงน้นั ไวร้ ้อยและมดั สายเคเบิ้ล เชือก ลวดสลิง การใชง้ านของอายโบลทจ์ ะหลากหลายไป
ตามการประยุกต์ใช้ของแต่ละงาน โดยหน้าที่หลกั คือจะเป็ นตวั ช่วยในการยกเพ่ือเคล่ือนยา้ ยชิ้นงาน สินคา้ หรือ
ของท่ีมีน้าหนกั มาก ๆ อายโบลทถ์ ูกออกแบบใหย้ กในแนวดิ่ง และมุมไมเ่ กิน 45˚

แบ่งออกเป็ น 3 แบบตามลกั ษณะใช้งาน
• Regular Eyebolts แบบกา้ นสลกั เกลียวขวา
• Machinery Eyebolts แบบเกลียวตลอด
• Shoulder Eyebolts แบบกา้ นสลกั

Multi Eye Bolt
เป็นอุปกรณ์ช่วยยกที่แขง็ แรงและทนทาน ส่วนท่ีเป็นห่วงสามารถหมุนได้ 180 องศาจากแนวระนาบ และหมุนได้
โดยรอบ 360 องศารอบแกนหูหิว้ เม่ือขนั เกลียวอายโบลทด์ ว้ ยคา่ แรงขนั ท่ีระบุไว้ จะสามารถใชย้ กไดด้ ว้ ยความ
ปลอดภยั ทุกทิศทาง

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอ่นื )

40

ตวั ดงึ เร่งเกลยี ว (Turn Buckles)
ตวั ดึงเร่งเกลียว (Turn Buckles) หรือขอ้ ต่อยืดชนิดสกรู นิยมนามาใช้ในการการปรับความตึงหรือความ
หยอ่ นของลวดสลิง สายเคเบิล เชือก หรือโซ่ ซ่ึงเราสามารถปรับระดบั ได้ โดยวธิ ีการหมุนเกลียวเร่งใหอ้ ยใู่ นระดบั
ท่ีเราตอ้ งการไดใ้ ช้งาน เช่น งานทาร้ัวก้นั ใชย้ ึดโครงเสางานก่อสร้าง ใชท้ าสะพานแขวน หรือการใชย้ ึดสิ่งของท่ีมี
น้าหนกั มาก เป็นตน้
แบ่งตามลกั ษณะการใช้งานออกได้เป็ น 5 ประเภท
• เร่งเกลียวแบบปลายห่วงและตะขอ (Hook-Eye)
• แบบห่วงสองขา้ ง (Eye-Eye)
• แบบตะขอสองขา้ ง (Hook-Hook)
• แบบขาล็อคและห่วง (Jaw-Eye)
• เร่งเกลียวแบบขาลอ็ คสองขา้ ง (Jaw-Jaw)

Turnbuckle Body สามารถแบง่ ออกเป็ น 3 ส่วน ไดแ้ ก่ ตวั ตรงกลาง ปลายขา้ งขวา และ ปลายขา้ งซา้ ย ซ่ึงมี
ลกั ษณะเป็นขอ้ ต่อสายลวด มีหวั เป็นเกลียวตวั ผแู้ ละเกลียวตวั เมีย ใชส้ าหรับเร่งสายลวดหรือเชือกใหต้ ึงและแน่น ใช้
สาหรับงานดึง ขึง ใหล้ วดสลิงหรือเชือกตา่ ง ๆ ใหต้ รึงตามความตอ้ งการในการใชง้ าน โดยเราสามารถปรับความตึง
ไดโ้ ดยการหมุนกลบั กนั ปัจจุบนั เกลียวเร่งมีหลายรูปแบบใหเ้ ราเลือกใชไ้ ดต้ ามรูปแบบที่เหมาะสมกบั งานน้นั ๆ มี
ท้งั ท่ีผลิตจากเหล็กและสแตนเลส อีกท้งั ยงั มีหวั และปลายทีเ่ หมือนกนั และต่างชนิดกนั เพื่อใหผ้ ใู้ ชส้ ามารถเลือกใช้
ใหต้ รงตามวตั ถุประสงค์

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอื่น)

54

10. การเลือกใช้ และการตรวจสอบอปุ กรณ์ยก

ข้อปฏิบัติในการเลือกใช้อุปกรณ์ช่วยยก

・ ในการยกวสั ดุ ควรเลือกใชอ้ ุปกรณ์ใหเ้ หมาะสม
・ควรเลือกใชอ้ ุปกรณ์ในการช่วยยกใหเ้ หมาะสมกบั รูปร่างและขนาดของวสั ดุท่ีจะทาการยก
・ ในการใช้งานแต่ละคร้ัง จาเป็ นต้องให้ความสาคัญในการเลือกใช้งานอุปกรณ์ โดยตรวจสอบตาแหน่ง
จุดศูนยถ์ ่วง จานวนขายกของอุปกรณ์ช่วยยก มุมองศาในการยกใหเ้ หมาะสม
・ในกรณีท่ีวสั ดุมีรูปร่างลกั ษณะพิเศษ ใหใ้ ชอ้ ุปกรณ์ท่ีออกแบบมาเฉพาะงานเทา่ น้นั

ในการยกวสั ดุทุกคร้ังตอ้ งคานึงถึงปัจจยั หลายอยา่ ง เช่น

1.น้าหนกั ของวสั ดุ
2.ชนิดของอปุ กรณ์ช่วยยก
3.สภาพของอุปกรณ์ช่วยยก
4.ความยาวของอปุ กรณ์ช่วยยก
5.จานวนจุดยดึ และจานวนขาของอปุ กรณ์ช่วยยก

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอน่ื )

55

สลงิ เชือกลวดเหลก็ กล้า (Wire Rope Sling)

วธิ ีการใช้ลวดสลงิ (Wire Rope Sling) ให้ปลอดภัย
1. ลวดสลิงที่ใชเ้ หมาะสม ผา่ นการทดสอบ และรับรองค่าความปลอดภยั ตามมาตรฐาน
2. ไมย่ กวสั ดุน้าาหนกั เกินพิกดั ที่กาหนด
3. ขณะยกไม่ใหเ้ กิดแรงกระตุก
4. ใชล้ วดสลิงเส้นใหญก่ วา่ ปกติ กรณีงานท่ีมีความเส่ียงสูง
- ขณะยกอาจเกิดแรงกระตุก (Chock Lode) ไดท้ ุกขณะ
- พ้นื ที่เส่ียงอนั ตรายสูง
- งานที่อาจเกิดผลร้ายกบั คนโดยตรง
5. ป้องกนั ลวดสลิงจากมุมคมของวสั ดุท่ียก
6. ลวดสลิงท่ีใชย้ ก หา้ มลากจูง
7. หา้ มใชล้ วดสลิงฉุด หรือกลิ้งวสั ดุน้าหนกั มาก
8. จดั เก็บลวดสลิงไวใ้ นท่ีสะอาด และไมม่ ีความช้ืน
9. หา้ มใชล้ วดสลิงท่ีชารุด
10. ใชต้ ามที่คู่มือผผู้ ลิตกาหนด

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอื่น)

56

วธิ ีการตรวจสอบลวดสลงิ (Wire Rope Sling)
1. ลวดสลิงเคล่ือนท่ีท่ีมีเส้นลวดในหน่ึงช่วงเกลียว ขาดต้งั แต่ 3 เส้นข้ึนไปในเกลียวเดียวกนั หรือขาดต้งั แต่
6 เส้นข้ึนไปในหลายเกลียวรวมกนั หา้ มนามาใชง้ าน
2. ขนาดสลิงตอ้ งไม่เลก็ ลงเกินร้อยละ 5 ของเส้นผา่ ศูนยก์ ลางเดิม
3. ตอ้ งไมม่ ีรอยถูก กระแทก แตกเกลียว หรือ ภายในเส้นเกลียวมีเศษวสั ดุฝังอยภู่ ายใน
4. ตอ้ งไม่หงิกงอ ขมวดเป็ นปม
5. ตอ้ งไม่โป่ งออกของกลุ่มเส้นลวด
6. ตอ้ งไมเ่ ป็ นสนิมผกุ ร่อน หรือถูกสะเกด็ ลวดเช่ือมไฟฟ้า
7. ลวดสลิงที่ลวดเส้นนอกสึกไปต้งั แต่หน่ึงในสามของเส้นผา่ นศูนยก์ ลางเส้นลวด หา้ มนามาใชง้ าน
8. ตรวจพบสลิงขาดมากกวา่ 10% ใน 1 เกลียว
9. สภาพการสึกหรอ (นอ้ ยลงกวา่ 5% ของเส้นผา่ นศูนยก์ ลาง)
10. บางส่วนของสลิงหงิกงอ
11. สลิงมีการผดิ รูปหรือเป็นสนิม
12. พบความผดิ ปกติของปลอกย้าหวั สลิง

หากตรวจพบส่ิงผดิ ปกตติ ามทก่ี ล่าวข้างต้น และการแตกของสลงิ ควรรีบเปลย่ี นทนั ที หรือหากพบการคลาย
ตัวการสึกหรอ ลวดสลงิ ขาดด้านใน เกนิ ค่าทกี่ าหนด ห้ามใช้ และให้ทงิ้ ทนั ที

ตวั อยา่ ง : ลกั ษณะสลิงท่ีหา้ มนามาใชง้ าน

เส้นลวดของสลิงหลุดออกมา เกลียวลวดสลิงหลุดออกมา

แกนลวดสลิงหลุดออกมา ลวดสลิงคตงอ

ลวดสลิงเบียดทบั กนั ลวดสลิงคลายเกลียว

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจน่ั เหนือศีรษะ ป้ันจน่ั ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอ่ืน)

57

วธิ ีเกบ็ รักษาลวดสลงิ (Wire Rope Sling) ให้ใช้งานได้ยาวนาน
1. ในการขนยา้ ยลวดสลิงควรกระทาอยา่ งระมดั ระวงั โดยหลีกเล่ียงการนาลวดสลิงไปสมั ผสั กบั ของมีคม
หรือกระทบกบั มุมหรือขอบตา่ ง ๆ ท้งั น้ีเพ่ือป้องกนั การชารุดเสียหายของลวดสลิง
2. ควรเกบ็ รักษาลวดสลิงในสถานท่ีที่สะอาด และแหง้ หรือมีความช้ืนต่าที่สุด เพ่ือป้องกนั การเกิดสนิม
3. ควรจดั เกบ็ ลวดสลิงโดยใชล้ อ้ หรือ รอกเก็บลวดสลิงที่มีขนาดพอดีกบั ขนาดของลวดสลิง
4. หลีกเลี่ยงการหกั มุมลวดสลิง เน่ืองจากจะทาใหล้ วดสลิงเกิดการปริและชารุดเสียหายได้
5. ควรทาความสะอาดลวดสลิงอยเู่ สมอ โดยใชน้ ้ามนั เนื่องจากคุณสมบตั ิของสารหล่อลื่นประเภทน้ามนั
จะช่วยชะลา้ งทาความสะอาด ขจดั เศษวสั ดุแปลกปลอม ใหอ้ อกจากลวดสลิงไดโ้ ดยง่าย
6. ควรทาใหล้ วดสลิงมีสารหล่อลื่นอยเู่ สมอดว้ ยการใชจ้ าระบี Asphaltic (สารคลา้ ยยางมะตอย) หรือ น้ามนั
ชโลมลวดสลิงใหท้ วั่ เพ่ือช่วยลดแรงเสียดทานระหวา่ งเกลียวลวดสลิง ลวดสลิง และท่บี รรจุลวดสลิง อีกท้งั
ช่วยป้องกนั การกดั กร่อน และการเกิดสนิมอีกดว้ ย

อย่างไรกต็ ามต้องตรวจสอบลวดสลงิ ทกุ คร้ังท้งั ก่อนและหลงั การใช้งาน เพื่อป้องกนั ความเสียหายทอ่ี าจจะ
เกดิ ขึน้ หากใช้ลวดสลงิ ทช่ี ารุด และควรเกบ็ รักษาลวดสลงิ ให้ถูกวธิ ีตามทไี่ ด้กล่าวมาข้างต้นนี้ เพื่อให้สามารถใช้งาน
ลวดสลงิ ได้อย่างยาวนาน มีประสิทธิภาพ และปลอดภัย

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอน่ื )

58

โซ่ยก (Chain Sling)

วธิ ีการใช้โซ่ยก (Chain Sling) ให้ปลอดภยั

1. โซ่ที่ใชม้ ีความแขง็ แรง ผา่ นการทดสอบ และรับรองคา่ ความปลอดภยั ตามมาตรฐาน
2. ไมส่ ึกหรอ ชารุด หรือมีรอยแยกออก
3. ก่อนทาการยกตอ้ งรู้น้าหนกั ของวสั ดุและขนาดความสามารถการรับน้าหนกั ของโซ่
4. ทาการยกโดยไม่ใหเ้ กิดการกระตุก
5. ในการใชง้ านหา้ มบิด พนั หรือขดโซ่
6. ใชว้ สั ดุรองมุมคมของวสั ดุ ป้องกนั โซ่คต บิดงอหรือขาด
7. หา้ มยกวสั ดุขณะห่วงโซ่ถูกยดึ แน่น หรือขดั ตวั ไม่เป็นอิสระ
8. หา้ มใชค้ อ้ นทุบหรือแรงอดั กระแทกโซ่
9. หา้ มใชป้ ลายตะขอยกวสั ดุ
10. หา้ มเชื่อมโซ่

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอื่น)

59

วธิ ีการตรวจสอบโซ่ยก (Chain Sling)

1. ตรวจการการยดื ของโซ่ ไม่เกิน 5 % จากเดิม
2. รอยสึกหรอเขา้ เน้ือโซ่ไม่เกิน 10% จากเดิม
3. ตรวจการบิดตวั คดงอหรือความเสียหาย
4. ตรวจการแตกร้าวของขอ้ โซ่
5. รอยเจาะลึกเขา้ ในเน้ือโซ่
6. รอยเวา้ รอยถูกทุบจนยบุ
7. รอยการกดั กร่อนผวิ โซ่อยา่ งรุนแรง
8. ตอ้ งทาการตรวจสอบโซ่ทุกขอ้ เพื่อดูการสึกหรอ รอยบาก รอยเซาะการยดื ตวั การบิดตวั งอ หรือขาด

ยดื ไม่เกิน สึก ไมเ่ กนิ และเสียรูป
5% ไมเ่ กิน10 %

หากตรวจพบส่ิงผดิ ปกตติ ามทก่ี ล่าวข้างต้น และการแตกร้าวของโซ่ ควรรีบเปลย่ี นทนั ที

วธิ ีเกบ็ รักษาโซ่ยก (Chain Sling) ให้ใช้งานได้ยาวนาน
เนื่องจากโซ่มีหลากหลายประเภทและมีวสั ดุที่ใช้ในการผลิตที่แตกต่าง การเก็บรักษาควรเก็บในพ้ืนที่ที่

เหมาะสม ไมค่ วรเก็บโซ่ในพ้ืนท่ีที่มีความช้ืนและควรมีการชโลมโซ่ดว้ ยน้ามนั หล่อล่ือหรือสารป้องกนั สนิมทุกคร้ัง
หลงั จากการใช้งานตามคู่มือผูผ้ ลิตกาหนด เพื่อให้โซ่จะได้มีอายุการใช้งานท่ียาวนานข้ึน มีความปลอดภยั และ
เหมาะสมในการใชง้ านต่อไป

อย่างไรกต็ ามต้องตรวจสอบโซ่ทุกคร้ังท้ังก่อนและหลังการใช้งาน เพื่อป้องกนั ความเสียหายทอี่ าจจะเกิดขึน้
และควรเก็บรักษาโซ่ ให้ถูกวิธีตามที่ได้กล่าวมาข้างต้นนี้ เพ่ือให้สามารถใช้ งานโซ่ ได้อย่างยาวนานอย่างมี
ประสิทธิภาพ และปลอดภยั

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจน่ั (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจน่ั ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอนื่ )

60

สลงิ ผ้าเส้นใยสังเคราะห์ (Synthetic Sling)

วธิ ีการใช้สลงิ ผ้าเส้นใยสังเคราะห์ (Synthetic Sling) ให้ปลอดภยั
1. สลิงผา้ ใยสังเคราะห์ที่ใชเ้ หมาะสม ผา่ นการทดสอบ และรับรองคา่ ความปลอดภยั ตามมาตรฐาน
2. เลือกใชส้ ลิงผา้ ใยสงั เคราะห์ใหถ้ ูกประเภท
3. ไมย่ กวสั ดุน้าาหนกั เกินพกิ ดั ท่ีกาหนด
4. ขณะยกไมใ่ หเ้ กิดแรงกระตุก
5. ไม่นาไปในงานท่ีมีความร้อนสูง
6. หา้ มสัมผสั ความร้อน หรือสารเคมีท่ีทาสลิงผา้ ใยสงั เคราะห์มีการเปลี่ยนแปลงจนไม่สามารถยกของได้
7. ป้องกนั สลิงผา้ ใยสงั เคราะห์จากมุมคมของวสั ดุที่ยก และใชอ้ ุปกรณ์ป้องกนั กนั ล่ืนไถลระหวา่ งผวิ สัมผสั
ระหวา่ งสลิงกบั ผวิ ชิ้นงาน
8. สลิงผา้ ใยสังเคราะห์ที่ใชย้ ก หา้ มลากจูง
9. หา้ มใชส้ ลิงผา้ ใยสงั เคราะห์ฉุด หรือกลิ้งวสั ดุน้าหนกั มาก
10. จดั เกบ็ สลิงผา้ ใยสงั เคราะห์ไวใ้ นท่ีสะอาด และไม่มีความร้อนความช้ืน
11. หา้ มใชส้ ลิงผา้ ใยสงั เคราะห์ที่ชารุด หรือหมดอายกุ ารใชง้ าน (อายกุ ารใชง้ านนบั จากวนั ที่ผลิต)
12. ใชต้ ามท่ีคู่มือผผู้ ลิตกาหนด

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอนื่ )

61

วธิ ีการตรวจสอบสลงิ ผ้าเส้นใยสังเคราะห์ (Synthetic Sling)
1. ตรวจพบมีรอยถลอกหรือชารุดเกินกวา่ 15 % ของความหนาของสลิง ใหย้ กเลิกการใชง้ าน
2. ตรวจพบมีรอยถลอกหรือชารุดปรากฎท้งั 2 ดา้ นของสลิง และเมื่อรวมรอยถลอกบนท้งั สองดา้ น
เกิน 15% ของความหนา ใหย้ กเลิกการใชง้ าน
3. ตรวจพบมีรอยตะเขบ็ ชารุดถึง 50% ของความยาวของสลิง หรือ ¼ ของความกวา้ งสลิง หรือชารุด
มากกวา่ ¼ ท่ีส่วนตอ่ ปลายห่วงของสลิง ใหย้ กเลิกการใชง้ าน
4. ตอ้ งไม่มีส่วนใด ๆของสลิงถูกทาลาย มีรอยไหม้ เปื่ อย หรือไดร้ ับการชารุดโดยกรดหรือท่ีกดั อยา่ งด่าง
5. ตะเขบ็ ท่ีรอยต่อระหวา่ งห่วงและเส้นสลิง ตอ้ งไมช่ ารุดหรือสึกหรอ
6. ตอ้ งไม่มีการมดั เป็นป่ ุม ปม ของสลิง หรือมีรอยตดั รอยปริฉีก หรือเศษโลหะฝังตวั อยู่
7. มีการชารุด ฉีกขาดท่ีบริเวณห่วงใหย้ กเลิกการใชง้ าน
8. หา้ มใชง้ านสลิงที่แผน่ ป้ายความปลอดภยั เลอะเลือน สึกหรอจนไมส่ ามารถอ่านขอ้ ความได้
9. ตรวจเช็คอายกุ ารใชง้ าน ( เช่น ภายในอาคาร 7 ปี ภายนอกอาคาร 3 ปี )

วธิ ีเกบ็ รักษาสลงิ ผ้าเส้นใยสังเคราะห์ (Synthetic Sling) ให้ใช้งานได้ยาวนาน
การเก็บรักษาควรเก็บในพ้ืนที่ท่ีเหมาะสม ไม่ควรเก็บในพ้ืนท่ีที่มีความร้อนความช้ืนและควรมีการดูแล

ตรวจเช็คหลงั จากใชง้ านตามคู่มือผผู้ ลิตกาหนด เพื่อให้สลิงผา้ จะไดม้ ีอายกุ ารใชง้ านท่ียาวนานข้ึน มีความปลอดภยั
และเหมาะสมในการใชง้ านต่อไป

อย่างไรก็ตามต้องตรวจสอบทุกคร้ังท้ังก่อนและหลังการใช้งาน เพ่ือป้องกันความเสียหายที่อาจจะเกิดขึ้น
และควรเก็บรักษาให้ถูกวิธีตามท่ีได้กล่าวมาข้างต้นนี้ เพ่ือให้สามารถใช้งานได้อย่างยาวนานอย่างมีประสิทธิภาพ
และปลอดภัย

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอ่ืน)

62

ตะขอป้ันจ่ัน
สภาพโดยทว่ั ไป

➢ ตวั ตะขอตอ้ งไมม่ ีรอยชารุด หมุนได้ 360˚ ไม่ติดขดั
➢ การทางานของลิ้นนิรภยั เป็นปกติ ไม่เลยออกไปจากปลายตะขอ

การตรวจสภาพตะขอ
1. ตรวจสอบรอยแตกร้าวหรือรอยสึกแหวง่
2. แผน่ กนั สลิงตกและสภาพการทางาน
3. ตะขอบิดเสียรูปเกิน 10 องศา เมื่อเทียบกบั ขนาดเดิม
4. ปากตะขอถ่างออกเกิน 15 % เมื่อเทียบกบั ขนาดเดิม
5. ตรวจสอบการสึกที่ทอ้ งตะขอ ห่วงตะขอหรือสลกั รับแรง ตอ้ งไม่เกิน 10%

มีการเสียรูปทรง หรือ มีการถ่างออกของปากเกิน 15 %
สึกหรอของห่วงตะขอ
มีการบิดตวั ของตะขอต้งั แต่
มีการแตกหรือร้าวส่วน
หน่ึงส่วนใดของตะขอ 10 องศา ข้ึนไป

มีการสึกหรอที่ทอ้ งตะขอเกิน 10 %

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอืน่ )

63

ห่วงใส่สลกั (Shackles)

สภาพโดยทว่ั ไป
➢ ตวั สลกั และแกนสลกั ตอ้ งอยใู่ นสภาพปกติไม่มีการดดั แปลง
➢ สภาพเกลียวตอ้ งปกติ เมื่อใส่แกนสลกั ตอ้ งไม่หลวมคลอนเกลียวตอ้ งไมร่ ูด

การตรวจสภาพห่วงใส่สลกั (Shackles)
1. ตรวจสอบความโก่งงอ การบิดเบ้ียวเสียรูปและการยดื ตวั
2. วดั ระยะความถ่างออกของปากห่วง หากถ่างออกหรือเสียรูปไปจากเดิม 10 เปอร์เซ็นต์ ใหท้ าลาย ยกเลิก
การใชง้ าน
3. ตรวจสอบพ้นื ผวิ โดยตรวจสอบการสึกหรอ รอยกดั แกวง่ เป็นตามด เป็นหลุม รอยแตกหรือเกิดสนิม
รุนแรง
4. แกนสลกั สภาพเกลียวตอ้ งปกติ ไม่ถูกบ้ีกระแทกหรือปี นเกลียว สามารถใชง้ านหมุนเกลียวเขา้ ออกได้
โดยสะดวก
5. ขอ้ ความบนห่วงใส่สลกั หรืออกั ษรนูนบอกค่าความสามารถในการยกบนอุปกรณ์ อ่านไดช้ ดั เจน
(WLL – Working Load Limit)
6. หา้ มใชว้ สั ดุอ่ืน ๆ เป็ นสลกั แกนของห่วงสลกั โดยเดด็ ขาด
7. แกนของห่วงสลกั ตอ้ งสามารถใส่และถอด ไดง้ ่ายไม่บิดเบ้ียว
8. ตวั อกั ษรที่ประทบั บนห่วงใส่สลกั ตอ้ งไม่เลอะเลือน สามารถอ่านไดอ้ ยา่ งชดั เจน

ตวั อกั ษรท่ีประทบั บนห่วง ตรวจสอบสภาพรอยสึกท่ีจุดสมั ผสั สลิง
สามารถอ่านไดอ้ ยา่ งชดั เจน
ตรวจสอบสภาพรอยสึก
ตรวจสอบสภาพสลกั ตอ้ งขนั และการโก่งงอเสียรูป
ไดส้ ุด ไม่ปี นเกลียว

ตรวจสอบสภาพความถ่างของปากห่วง

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอนื่ )

64

อายโบลท์ (Eyebolts)

สภาพโดยทว่ั ไป
➢ ตวั ตะขอตอ้ งไม่มีรอยชารุด หมุนได้ 360˚ ไม่ติดขดั
➢ การทางานของลิ้นนิรภยั เป็นปกติ ไม่เลยออกไปจากปลายตะขอ

การตรวจสภาพอายโบลท์ (Eyebolts)

1. การบิดเบ้ียว เสียรูป (Interior Diameter) วดั ขอบในถึงขอบในของช่องห่วง ท้งั แนวนอนหรือแนวดิ่ง,
หากขนาดดงั กล่าวถูกแบง่ ออก 110 % หรือบีบแคบลงถึง 10 % ใหย้ กเลิกการใชง้ าน

2. สภาพเกลียว (Thread Condition) สภาพเกลียวตอ้ งปกติ ไม่ถูกบ้ีกระแทกหรือปี นเกลียว สามารถใชง้ าน
หมุนเกลียวเขา้ ออกไดโ้ ดยสะดวก

3. ตวั อกั ษรหรือขอ้ ความบนห่วง (Identified Stamp) ตวั อกั ษรนูนบอกคา่ ความสามารถในการยกบนอุปกรณ์
อ่านไดช้ ดั เจน

4. รอยตาหนิ รอยแตกร้าว (Nicks, Gouges and Cracks) ตรวจสอบดว้ ยสายตาและยนื ยนั วา่ ท่ีตวั อายโบลท์
ตอ้ งไม่มีรอยกดั แหวง่ รอยแตก รอยร้าว ตา่ ง ๆ ปรากฎให้เห็น

5. รอยเชื่อมซ่อมหรือการแปลงสภาพ ตอ้ งไม่นาอุปกรณ์ท่ีเช่ือมซ่อมหรือแปลงสภาพมาใชง้ าน ท้งั น้ี
เน่ืองจาก ค่าการรับแรงของอุปกรณ์ถูกเปล่ียนไป

ตรวจสอบรอยตาหนิ แตกร้าว ตวั อายโบลท์

ตรวจสอบการบิดเบ้ียว เสียรูป ตวั อายโบลท์ ตรวจสอบสภาพเกลียวตอ้ งปกติ

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอ่นื )

65

11. วธิ ผี ูกมดั และการยกเคลื่อนย้าย

การยดึ เกาะวสั ดุ คือ การนาลวดสลิง โซ่ หรืออุปกรณ์ช่วยยกมาใชร้ ่วมในการยดึ เกาะวสั ดุ เพื่อใหว้ สั ดุท่ีถูก
ยก แขวนลอยไปกบั ชุดตะขอของป้ันจนั่

ผู้ที่ทาหน้าท่ียึดเกาะวัสดุ หมายความว่า ผทู้ าหนา้ ท่ีผูก มดั หรือเกี่ยววสั ดุที่ให้ป้ันจน่ั ยก ดงั น้นั จะตอ้ ง

ตระหนกั ให้ความสาคญั เก่ียวกบั การผูกมดั ส่ิงของที่จะทาการยก เพราะการผูกมดั สิ่งของหรือวสั ดุที่จะทาการยก
เคล่ือนยา้ ยชิ้นงานมีลกั ษณะการยดึ เกาะที่หลากหลายซ่ึงส่งผลตอ่ ความปลอดภยั ในการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่

คุณสมบตั พิ ืน้ ฐานสาหรับการยดึ เกาะวสั ดุ

➢ สามารถประเมินนา้ หนกั ของวสั ดุที่จะทาการยก
➢ เลือกใชอ้ ุปกรณ์ในการยกท่ีเหมาะสม
➢ ตรวจสอบจุดศูนยถ์ ่วงท่ีจะทาการยก
➢ ระวงั องศาในการยก และอุปกรณ์ช่วยยกในการรับนา้ หนกั ควรใหส้ มดุลกนั

วธิ กี ารผูกมดั ทใี่ ช้ในการยกวสั ดุ

ขอ้ ปฏิบตั ิในการผกู มดั วสั ดุ
1. ตรวจสอบขนาด รูปร่าง น้าหนกั
2. ตรวจสอบและเลือกอุปกรณ์ช่วยยกใหเ้ หมาะสม
3. ประกอบอุปกรณ์ช่วยยกใหถ้ ูกตอ้ ง
4. ป้องกนั อุปกรณ์ช่วยยกไมใ่ หเ้ กิดความเสียหายจากขอบหรือสันของวสั ดุ
5. ป้องกนั อยา่ ใหว้ สั ดุที่ยกเกิดความเสียหาย
6. ทราบถึงมุมการยกและค่าความสูญเสีย
7. เก่ียวมดั ส่ิงของใหแ้ น่นตามตาแหน่งท่ีถูกตอ้ งและใหส้ มดุล

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอ่ืน)

66

มุมของสลงิ ทต่ี ่างกนั ทาให้ประสิทธิภาพในการยกของสลงิ ต่างกนั

จ าก ภ า พ เป็ น ก าร ป ร ะ เมิ น
ความสามารถในการรับน้าหนกั ของสลิง
ท่ีจะแตกต่างออกไปตามองศาของสลิงกบั
ระดบั พ้ืน เราจะเห็นไดว้ า่ ยิ่งสลิงกางออก
มาก (มุมภายในระหว่างสลิงกบั พ้ืนเป็ น
มุมต่า) เท่าไร ความสามารถในการรับ
น้าหนกั ของสลิงก็จะลดลง

การยกโดยใช้สลงิ 2 เส้น

ปรับความยาวสลงิ
โดยการใช้ Turnbuckle

หมายเหตุ : ควรใชอ้ ุปรกณ์ปรับความตึงของสลิง ในกรณีที่จุดศูนยถ์ ่วงของน้ากนกั วสั ดุไมอ่ ยตู่ รงจุดก่ึงกลางวสั ดุ

การยกโดยใช้สลงิ 3 เส้น

หมายเหตุ : ระวงั น้าหนกั ที่ยก บางทีจะอยทู่ ่ีสลิง 2 เส้นเทา่ น้นั ถา้ สลิงเส้นที่ 3 ไม่อยใู่ นลกั ษณะสมดุล

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอ่นื )

67

การยกโดยใช้สลงิ 4 เส้น

หมายเหตุ : ระวงั น้าหนกั ท่ียก บางทีจะอยทู่ ่ีสลิง 2 เส้นเท่าน้นั ถา้ สลิงเส้นท่ี 3,4 ไม่อยใู่ นลกั ษณะสมดุล

การยกโดยใช้สลงิ เส้นเดยี วคล้องกบั วสั ดุโดยตรง

การยกโดยใชส้ ลิงรองรับวสั ดุ
โดยตรง

หมายเหตุ : มุมของสลิงที่ใชใ้ นการยก จะมีผลกระทบตอ่ ความสามารถในการยกน้าหนกั ท่ีแตกตา่ ง

การยกโดยใช้สลงิ 2 เส้น คล้องวสั ดุโดยตรง

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจน่ั เหนือศีรษะ ป้ันจน่ั ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอน่ื )

68

การยกโดยใช้สลงิ 2 เส้นพนั รอบวสั ดุ 2 รอบ

วธิ ีการผกู มดั เพอื่ ป้องกนั การเลื่อนไหลของวสั ดุ การยกโดยใชส้ ลิงเส้นเดียวพนั รอบวสั ดุ 2 รอบ

การยกโดยใชส้ ลิง 2 เส้นพนั รอบวสั ดุ 2 รอบ การผกู มดั ไม่สามารถป้องกนั วสั ดุไมใ่ ห้
เพอ่ื ป้องกนั การเลื่อนไหลของวสั ดุ เล่ือนไหลหรือหลุดออกได้

วธิ กี ารผูกมดั เพื่อป้องกนั การเลื่อนไหลของวตั ถุ

การยกโดยใชส้ ลิง 2 เส้นพนั รอบวตั ถุ 2 รอบ เพ่ือป้องกนั การเล่ือนไหลของวตั ถุ

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจน่ั เหนือศีรษะ ป้ันจน่ั ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอ่ืน)

69

การผูกมดั วสั ดุโดยใช้สลงิ วงแหวนหรือโซ่วงแหวน (Endless Slings or Grommet Slings)

การผกู มดั สลิงชนิดวงแหวนหรือห่วง สลิงชนิดวงแหวนหรือห่วงในการยกแนวดิ่ง

การใชส้ ลิงชนิดวงแหวนหรือห่วง 2 เส้นในการยกวสั ดุ

สลิงชนิดวงแหวนหรือห่วงในการยกแบบ 2 จุด

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอ่ืน)

70

ข้อควรระวงั ในการผูกมดั

1. หา้ มสอดมือหรือนิ้วเขา้ ไประหวา่ งสลิงและของที่กาลงั ยกโดยเด็ดขาด และระหวา่ งการยก ไมค่ วรผลกั หรือ
ดึงของท่ีกาลงั ยกอยดู่ ว้ ยมือ ตอ้ งใชเ้ ชือกผกู ดึงนาทาง (Tag lines)

2. ก่อนที่จะทาการยก เคลื่อนยา้ ยวสั ดุ ตอ้ งตรวจสอบเส้นทางและสถานที่ ที่จะทาการยกเคลื่อนยา้ ย ให้
สามารถเคล่ือนยา้ ยไดส้ ะดวก ไมม่ ีส่ิงกีดขวาง รวมถึงพ้ืนที่ในการวางวสั ดุลง

3. หา้ มลากอุปกรณ์ยก หรืออุปกรณ์ประกอบการยกอ่ืนใดไปกบั พ้นื

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอื่น)

71

4. หา้ มใชส้ ลิงเส้นเดียวยกวสั ดุท่ีมีความยาว เพราะรักษาสมดุลไดย้ าก และถา้ ของมีลกั ษณะเป็นแทง่ ยาวจะ
ไหล - เลื่อนหลุดออกได้

5. การยกของที่มีมุมหรือขอบ ตอ้ งมีการจดั หาท่ีรองสลิง เพอ่ื ป้องกนั การฉีกขาดหรือชารุดของสลิง

6. ระมดั ระวงั โซ่ท่ีใชใ้ นการยก หา้ มไมใ่ หโ้ ซ่มีการพนั หรือขมวดเป็นปมโดยเด็ดขาด

7. ระวงั อยา่ ใหอ้ ุปกรณ์การยกสัมผสั กบั สารเคมีหรืออุณหภูมิที่สูง

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอ่นื )

72

การกาหนดตาแหน่งจุดศูนย์ถ่วงของวสั ดุ
เน่ืองจากวสั ดุท่ีจะทาการยกโดยป้ันจนั่ มีหลายรูปแบบแตกต่างกนั ไม่ว่าจะเป็ นรูปทรงกลม
แท่ง กล่อง หรือรูปแบบต่างๆ ดงั น้นั ก่อนท่ีจะทาการยกวสั ดุจะตอ้ งทาการหาตาแหน่งจุดศูนยถ์ ่วง
ของวสั ดุเสียก่อน เวลาที่ทาการยกวสั ดุข้ึนจะไดไ้ ม่เอียงไปดา้ นใดดา้ นหน่ึงหรือเกิดการแกว่งตวั ของ
วสั ดุ โดยปกติแลว้ การบกวสั ดุจะตอ้ งยกในแนวด่ิงเท่าน้นั หา้ มมิใหย้ กโดยการลากหรือดึง เพราะจะทา
ใหเ้ กิดความเสียสมดุลของป้ันจนั่ ซ่ึงจะก่อใหเ้ กิดอุบตั ิเหตุป้ันจน่ั ลม้ หรือแขนเครนชารุดเสียหายได้

ยกแบบไมป่ ลอดภยั ตะขอไม่อยใู่ นแนวเดียวกบั จุดศูนยถ์ ่วง

จุดศูนย์ถ่วงของวัสดุ คือ ตาแหน่งที่มีน้าหนัก
โดยรอบเท่ากนั ขณะท่ีทาการยกวสั ดุถา้ จุดยกไม่
อยู่ในตาแหน่งจุดศูนย์ถ่วง จะทาให้วสั ดุน้ัน
เอียงไปดา้ นท่ีมีน้าหนกั มากกวา่ ซ่ึงจะก่อใหเ้ กิด
การแกวง่ ตวั ของวสั ดุ ดงั น้นั ทุกคร้ังที่ทาก่อนที่จะ
ท าก าร ย ก ว ัส ดุ ต้อ งใ ช้ต ะ ข อ ข อ ง ป้ ั น จ่ัน อ ยู่ใ น
แนวด่ิงตรงกบั จุดศูนยถ์ ่วงของวสั ดุเสมอ

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจน่ั ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอนื่ )

73

12. การประเมนิ นา้ หนักส่ิงของ

ผปู้ ฏิบตั ิงานตอ้ งประเมินนา้ หนกั ที่จะยกวา่ ตรงกบั ป้ายที่แสดงไว้ และใชอ้ ุปกรณ์ช่วยยกเหมาะสมกบั นา้ หนกั ท่ีจะ
ยก ถา้ ประเมินน้าหนกั ผดิ พลาดจะทาใหเ้ กิดอุบตั ิเหตุร้ายแรงได้ เช่น

การยกน้าหนกั เกินอาจทาใหป้ ้ันจนั่ เสียหาย
อุปกรณ์ช่วยยกเสียหายทาให้วสั ดุตกลงมา
วสั ดุเกิดความเสียหาย

ข้อควรปฏิบตั ิในการประเมนิ นา้ หนัก

1. ขณะปฏิบตั ิงาน ตอ้ งตรวจสอบป้ายแสดงน้าหนกั ที่ติดไว้
2. สอบถามผทู้ ่ีเก่ียวขอ้ ง
3. ตรวจสอบตามแบบ
4. ตรวจสอบจากป้าย หรือแทก็
5. คานวนน้าหนกั โดยการวดั ขนาดชิ้นงานจริง (เพราะการประเมินดว้ ยตาเปล่าจะทาใหเ้ กิดความผดิ พลาดไดง้ ่าย)

➢ ตรวจวดั ขนาด และ รูปทรง
➢ ตรวจสอบชนิดของวสั ดุ
➢ คานวณน้าหนกั ของวสั ดุ

การประเมินนา้ หนักด้วยวธิ ีการคานวณ

น้าหนกั วสั ดุ = ปริมาตร ( 3) x ค่าความถ่วงจาเพาะของวสั ดุ ( / 3)

วธิ ีการน้ีมีวตั ถุประสงคเ์ พอ่ื หาน้าหนกั ของชิ้นงานโดยค่าท่ีไดจ้ ะใกลเ้ คียงกบั น้าหนกั จริงมากท่ีสุด
ซ่ึงอา้ งอิงจากปริมาตรและชนิดของวสั ดุ ซ่ึงวสั ดุแต่ละชนิดมีค่าความหนาแน่น ดงั น้ี

วสั ดุ ค่าความหนาแน่นของวสั ดุ ( / )
ทองคา 19,300
ปรอท 13,570
ตะกว่ั 11,370
ทองแดง 8,910
เหลก็ 7,800
ไทเทเน่ียม 3,080
อลูมิเนียม 2,690
คอนกรีต 2,400

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจน่ั (ชนิดป้ันจน่ั เหนือศีรษะ ป้ันจน่ั ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอืน่ )

74

ตวั อย่างการคานวณ
จงหาน้าหนกั ของชิ้นงานดงั ตอ่ ไปน้ี (กาหนดวสั ดุเป็นเหลก็ )

ปริมาตรกอ้ น A = 1.2 m x 2.0 m x 0.2 m = 0.48 3
ปริมาตรกอ้ น B = 1.5 m x 2.0 m x 0.2 m = 0.60 3
กอ้ น A + กอ้ น B = 1.08 3
หมายเหตุ ค่าความหนาแน่นของเหลก็ = 7,800 / 3
น้าหนกั วสั ดุ = ปริมาตร ( 3) x ความหนาแน่นของวสั ดุ ( / 3)
น้าหนกั วสั ดุ = 1.08 3 x 7,800 / 3
น้าหนกั วสั ดุ = 8,424 kg.

น้าหนกั วสั ดุชิ้นงานน้ีหนกั = 8,424 kg. #

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอน่ื )

75

13. การใช้คู่มือการใช้งาน การตรวจสอบ และการบารุงรักษาตามระยะเวลา

การบารุงรักษาและหน้าทค่ี วามรับผดิ ชอบ
การใชง้ านป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูงและป้ันจนั่ ชนิดอยูก่ บั ที่ ตอ้ งไดร้ ับการตรวจสอบความ

ถูกตอ้ งของอุปกรณ์ที่ใช้ในการทางานท้งั หมด ตามระยะเวลาที่กาหนดไวใ้ นคู่มือของบริษทั ผูผ้ ลิต ไม่วา่ จะเป็ น
ก่อนเร่ิมงานในแตล่ ะวนั การตรวจสอบรายเดือน หรือตามระยะเวลาที่กาหนด

วตั ถุประสงค์ของการตรวจสอบ
✓ ป้องกนั การเกิดอุบตั ิเหตุที่เกิดข้ึนจากการทางาน
✓ ป้องกนั อุบตั ิเหตุที่ทาใหเ้ กิดความเสียหายต่อร่างกายและทรัพยส์ ินอนั เนื่องมาจากป้ันจนั่ ชารุด
✓ ทาใหพ้ ้นื ท่ีการทางานในไลนก์ ระบวนการผลิตท่ีมีการใชป้ ้ันจนั่ ดาเนินไปไดร้ าบร่ืน ไมต่ ิดขดั
✓ ป้องกนั ปัญหาการหยดุ การทางานอนั เนื่องมาจากป้ันจนั่ เกิดการชารุด
✓ รักษาประสิทธิภาพและโครงสร้างส่วนประกอบของป้ันจนั่
✓ ช่วยยดื อายกุ ารใชง้ านของเครื่องจกั รป้ันจนั่

ประเภทของการตรวจสอบป้ันจั่น ✓ ผใู้ ชง้ านป้ันจนั่ ตอ้ งทาการตรวจสอบก่อนเริ่มปฏิบตั ิงานทุกคร้ัง
1. การตรวจสอบประจาวนั
✓ ตรวจเช็คลักษณะภายนอกด้วยการใช้สายตาเปล่าในการ
ตรวจสอบ

2. การตรวจสอบตามระยะกาหนด ✓ ตอ้ งตรวจสอบตามระยะเวลาที่คู่มือผผู้ ลิตไดก้ าหนดเอาไว้
✓ ระยะเวลาในการตรวจสอบที่เหมาะสมควรเป็ นไปตามความถี่

และสภาพแวดลอ้ มในการใชง้ านป้ันจนั่
✓ หวั ขอ้ ท่ีใชใ้ นการตรวจสอบตอ้ งกาหนดตามความรู้เฉพาะทาง

เทคนิค
✓ บันทึกผลการตรวจสอบจะต้องได้รับการเซ็นต์รับรองจาก

วิศวกร และเก็บเป็ นเอกสารไวใ้ นสถานประกอบการเพ่ือเรียก
ตรวจสอบได้

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอืน่ )

76

หัวข้อและวธิ ีการตรวจสอบตามระยะกาหนด

การตรวจสอบรางวงิ่ และส่วนประกอบ

ลูกลอ้ (Wheel) และลูกปื นลูกลอ้ (Flange)

1. เส้นผา่ นศุนยก์ ลางลูกลอ้ สึกหรอไดไ้ มเ่ กิน 3% ของความโตท่ีออกแบบไว้
2. ขนาดความโตลอ้ วงิ่ บนราง มีค่าแตกต่างกนั ดงั น้ี
➢ ลอ้ ขบั ท้งั สองลอ้ ความโตแตกต่างกนั ไดไ้ มเ่ กิน 0.2 %
➢ ลอ้ ตามท้งั สองลอ้ ความโตแตกตา่ งกนั ไดไ้ มเ่ กิน 0.5%
➢ ความเอียงของปี กลูกลอ้ เอียงไดไ้ มเ่ กิน 20%
➢ การสึกหรอของปี กลูกลอ้ ความหนาลดลงไมเ่ กิน 50%
3. จุดตอ่ ราง แผน่ ต่อ น๊อตสกรูยดึ จุดต่อรางเป็นไปตามขอ้ กาหนด ดงั น้ี
➢ ความสูงแตกตา่ งกนั ไมเ่ กิน 0.5%
➢ แนวตอ่ ปลายรางเย้อื งไดไ้ ม่เกิน 0.5%
➢ ความสึกหรอดา้ นขา้ งของรางไม่เกิน 10%
➢ ระยะห่างของรางตอ่ ไดไ้ มเ่ กิน 3 มม.

การตรวจสอบคานขวาง (Girder) และส่วนทเ่ี คล่ือนที่

➢ ตรวจสลกั เกลียวยดึ มอเตอร์ขบั เคล่ือน ที่คานขวาง
➢ ตรวจสอบการหล่อลื่นของเพลาขบั
➢ ตรวจเพลา สลกั ขอ้ ตอ่ ระหวา่ งเพลาและเฟื องทด
➢ ความหนาของฟันเฟื อง ถา้ สึกมากกวา่ 10 เปอร์เซ็นต์ ข้ึนไป ตอ้ งเปลี่ยนทนั ที

การตรวจสอบคานขวาง และการแอ่นตวั

➢ สลกั เกลียวท่ีติดต้งั บนอานแทน่ ลอ้ เล่ือนของคานขวางไมค่ ลายตวั
➢ สลกั เกลียวของคานขวาง (Girder) ไม่คลายตวั แนวเช่ือมไม่แตก
➢ ตวั กนั กระแทกคานขวางไมเ่ ปล่ียนรูป (Stopper )
➢ สภาพของลอ้ หนา้ สมั ผสั ไมม่ ีรอยแตกร้าว ชารุด
➢ สภาพการหล่อล่ืนที่พ้นื ผวิ ท่ีสัมผสั กบั เฟื องลอ้
➢ ตรวจการใชห้ มุดย้าในส่วนหลกั
➢ สลกั เกลียวยดึ บนตวั กนั คานขวาง ไม่หลวมคลอน กนั เลย(Stopper)ไม่แตก

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอื่น)

77

การตรวจสอบส่วนควบคุม สวติ ช์ชนิดป่ มุ กด
➢ สายไฟมีฉนวนหุม้ อุปกรณ์ตดั ไฟอยใู่ นตาแหน่งใชง้ านง่าย
➢ ไม่ควรใชป้ ่ ุมกดบงั คบั บน ล่าง ในเวลาเดียวกนั
➢ ตรวจสอบหนา้ สมั ผสั ของสวติ ช์ไฟหลกั
➢ สายไฟท้งั หมดไม่หลวม
➢ กล่องสวติ ช์ และฉนวนป้องกนั ไมค่ วรถูกกระแทก

การตรวจสอบ Limit Switch
1. Hoist Limit Switch

➢ ทาการกดรีโมทบงั คบั เครนเล่ือนข้ึนให้สูงสุดขอตะขอ ( Hook ) จะต้องตดั หยุดห่างจาก Hoist
อยา่ งนอ้ ย 30 ซม.

➢ ทาการกดรีโมทบงั คบั เครนเล่ือนลงให้สูงสุดขอตะขอ ( Hook ) จะตอ้ งตดั หยุดห่างจากพ้ืนอยา่ ง
นอ้ ย 10 ซม. และตอ้ งเหลือลวดสลิงในมว้ นสลิงอยา่ งนอ้ ย 2 รอบ
2. Trolley Limit Switch

➢ ทาการกดรีโมทบงั คบั เครนเลื่อนเดินซา้ ยใหส้ ุดจะตอ้ งตดั หยดุ ไมช่ นกนั ชน
➢ ทาการกดรีโมทบงั คบั เครนเล่ือนเดินขวาใหส้ ุดจะตอ้ งตดั หยุดไมช่ นกนั ชน

3. End Carriage Limit Switch
➢ ทาการกดรีโมทบงั คบั เครนเลื่อนเดินหนา้ ใหส้ ุดจะตอ้ งตดั หยดุ ไม่ชนกนั ชน
➢ ทาการกดรีโมทบงั คบั เครนเลื่อนเดินหลงั ใหส้ ุดจะตอ้ งตดั หยดุ ไมช่ นกนั ชน

การตรวจสอบระบบเบรก ชนิดแม่เหลก็ ไฟฟ้า
➢ ระยะเคล่ือนท่ีของแกนเหนี่ยวนาแม่เหลก็ ไฟฟ้าตอ้ งเป็นไปตามท่ีผผู้ ลิตกาหนด
➢ ปรับระยะเล่ือนของแตล่ ะแกนเหน่ียวนาใหถ้ ูกตอ้ ง
➢ การสึกหรอของผา้ เบรก
➢ เมื่อผา้ เบรกสึกหรอมาก ตอ้ งปรับระยะใหไ้ ดต้ ามมาตรฐานท่ีผผู้ ลิตกาหนด

การตรวจสอบโซ่
➢ การยดื ตวั ของโซ่ไม่ควรเกิน 5% ของความยาวท่ีระบุ (ความยาวของ 5 ห่วงโซ่)
➢ ขอ้ โซ่เล็ก (ขนาดไม่เกิน 10 มม.) จะมีการวดั การยดื ตวั ของโซ่ อยทู่ ่ี 5 ขอ้ โซ่
➢ ขอ้ โซ่ใหญ่ (ขนาดเกิน 10 มม. ข้ึนไป) จะมีการวดั การยดื ตวั ของโซ่ อยทู่ ี่ 3 ขอ้ โซ่

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอ่ืน)

78

การตรวจสอบลวดสลงิ
➢ ไม่มีรอยบากกินลึกเขา้ เน้ือในลวดสลิง
➢ เส้นลวดเล็กขาดมากกวา่ 10 % ข้ึนไปของเกลียวเดียวกนั ใหเ้ ปล่ียนทนั ที (จากความยาวท้งั หมด
ของเส้น)
➢ เส้นลวดสลิงในระยะ 1 ช่วงเกลียว หากขาด 3 เส้นข้ึนไปในเกลียวเดียว หรือ ขาด 6 เส้นข้ึนไปใน
หลายเกลียวรวมกนั ใหเ้ ปล่ียนทนั ที
➢ ลวดสลิงสึกหรอจนเส้นผา่ นศูนยก์ ลางเลก็ ลงกวา่ 5 % หา้ มนามาใชง้ าน
➢ ลวดสลิงหงิกงอ โดยเฉพาะที่งอหกั ไม่ควรนากลบั มาใช้
➢ ตาแหน่งกบั สัมผสั กบั รอยยกวสั ดุ
➢ วตั ถุที่มีฤทธ์ิกดั กร่อนไม่ควรใส่ลงในน้ามนั หล่อลื่น

การตรวจสอบชุดตะขอเกย่ี วและอุปกรณ์ประกอบ
➢ ตะขอหมุนไดอ้ ยา่ งคล่องตวั ไม่ติดขดั
➢ ลิ้นนิรภยั อยใู่ นสภาพท่ีสมบูรณ์ พร้อมใชง้ าน
➢ ตรวจสอบหมุด สลกั หรือปริ้น และการหมุนของลอ้
➢ เพลา และแบริ่งลูกรอกสลิงอยใู่ นสภาพที่ดี

การตรวจสอบโครงและชุดตะขอ
ชุดตะขอของตวั รอกไมค่ วรผดิ รูป หรือมีรอยกระแทก
สาเหตุของรอยแตกร้าวที่จะเกิดข้ึนใหพ้ บเห็น
➢ น้าหนกั เกิดจากแรงดึงดา้ นขา้ ง (การยกเอียงยกเฉียง)
➢ น้าหนกั เกินชวั่ ขณะ จากการดึงร้ังไวก้ บั วสั ดุ (เกิดการสั่นสะเทือนของชิ้นงาน)
➢ แรงกระแทกกบั ชุดตะขอของตวั รอก สวติ ช์ควบคุมสูงสุดไม่ทางาน
(Upper limit switch ไมท่ างาน)

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอื่น)

79

ตารางการตรวจสอบป้ันจ่ันเหนือศีรษะ ป้ันจ่ันขาสูงและป้ันจั่นชนิดอย่กู บั ที่

รายการทต่ี ้องตรวจสอบ ทกุ วนั 1 เดือน 3เดือน 6เดือน
✓ ✓
การตรวจสอบรายวัน ก่อนเร่ิมงาน

ระบบไฟฟ้าควบคุมการทางานเป็นปกติ ✓

สภาพเครื่องควบคุมป้ันจนั่ ✓

สภาพตะขอยกเป็ นปกติ ✓

การเคลื่อนตวั ของป้ันจนั่ ในดา้ นขวาง ✓
ปกติ

การเคลื่อนตวั ของป้ันจนั่ ในแนวยาว ✓
ปกติ

สญั ญาณเตือนขณะป้ันจนั่ เคลื่อนที่ ✓
ทางาน

เคร่ืองหยดุ อตั โนมตั ปิ ลายรางทางาน ✓
ปกติ

เสียงของมอเตอราหหา้ ทางานปกติ ✓

ป่ ุมหยดุ ฉุกเฉินทางานปกติ ✓

ระบบระยะเวลาการตรวจสอบ

ส่วนประกอบหรือระบบท่ีเกี่ยวกบั ✓
ความปลอดภยั

ส่วนประกอบหรือระบบท่ีก่อเกิดการ
เปลี่ยนแปลงเช่น สึกหรอแตกร้าว

ส่วนประกอบหรือระบบเก่ียวกบั กลไก
การซ่อมบารุงทางวศิ วกรรม

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอ่นื )

80

ตารางการตรวจสอบป้ันจ่ันเหนือศีรษะ ป้ันจ่ันขาสูงและป้ันจ่ันชนิดอย่กู บั ท่ี

รายการทตี่ ้องตรวจสอบ ทกุ วนั 1 เดือน 3เดือน 6เดือน
✓
การตรวจสอบรางวง่ิ และส่วนประกอบ ✓

มีสิ่งกีดขวาง หรือสิ่งผดิ ปกติแนว ✓ ✓
เสน้ ทางการเคลื่อนที่ ✓
✓
สภาพโดยทว่ั ไปของส่วนที่รบั น้าหนกั
และรางวง่ิ โคง้ งอ ไมเ่ รียบหรือผดิ รูป

สภาพน็อตสกรู ยดึ แท่นรางวง่ิ ท้งั หมด

การตรวจสอบส่วนควบคุม Switch Control

ความผผดิ ปกติภายนอก ✓
สายเคเบิลท่ีเช่ือมต่อ ✓

สลกั เกลียวยดึ สายไฟ ไมห่ ลวม ✓

ขณะทางาน การเชื่อมโยงของสวทิ ช์ ✓

การตรวจสอบส่ วนควบคุม

จุดหนา้ สมั ผสั ไม่มีการเสียหาย หรือ ✓
เป็ นรอย

สกรูยดึ สายไฟไม่หลวม ✓

ระบบทางานทุกส่วนอยใู่ นสภาพที่
เหมาะสม

การตรวจสอบส่วนควบคุมสวทช์ควบคุมระดับยกสูงสุด Limit Switch

การทางานท่ีเหมาะของคานลิมิตสวทิ ช์ ✓
สภาพของจุดหนา้ สมั ผสั วงจรไฟฟ้า

ทดสอบยกสูงสุดลิมิตสวทิ ชต์ ดั วงจร ✓
ตะขอจะเล่ือนข้ึนอีกไดไ้ มเ่ กิน 50 มม.

สกรูยดึ สายไฟไม่หลวม

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอืน่ )

81

ตารางการตรวจสอบป้ันจั่นเหนือศีรษะ ป้ันจั่นขาสูงและป้ันจั่นชนิดอย่กู บั ท่ี

รายการทต่ี ้องตรวจสอบ ทกุ วนั 1 เดือน 3เดือน 6เดือน

การตรวจสอบคานขวาง และการแอ่นตัว ✓
✓
ตรวจสอบจุดยึดน็อต สกรูของแท่น
ต่าง ๆ ไม่หลวมคลอนและคานขวางได้ ✓
ระดบั ตรงไม่แอน่ ตวั
✓
สภาพแท่นรองรับต่าง ๆ ของส่วนวง่ิ บน ✓
รางขวางอยใู่ นสภาพดีไม่มีสิ่งผดิ ปกติ ✓
✓
Stopper ท้งั สองดา้ นของคานขวางปกติ ✓ ✓

การหล่อล่ืนลูกล้อ เฟื อง หรือส่วนที่ ✓
เคล่ือนไหว

การสึกหรอส่วนท่ีเสียดสี และน้ ามัน ✓
หยด

ทดสอบการแอ่นตวั ของคานขวางเมื่อ
รับน้าหนกั

การตรวจสอบคานขวาง ส่วนทเี่ คล่ือนที่

ตรวจสอบจุดหลวมของสลกั เกลียวยดึ
ของมอเตอร์ขบั เคล่ือนและเฟื องทดรอบ

ตรวจสอบจุดหลวมของโซ่หรือ
สายพาน

ตรวจสอบจดุ หลวมของสลกั เกลียวยดึ
ของอปุ กรณ์เพลาขบั เคลื่อน

ตรวจสอบการหล่อลื่นเพลาขบั เคลื่อน

ตรวจสอบจุดหลวม หรือรอยเสียดสี
ของขอ้ ตอ่ เพลาขบั เคลื่อน

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเก่ียวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอ่นื )

82

ตารางการตรวจสอบป้ันจั่นเหนือศีรษะ ป้ันจั่นขาสูงและป้ันจั่นชนิดอย่กู บั ท่ี

รายการทตี่ ้องตรวจสอบ ทุกวนั 1 เดือน 3เดือน 6เดือน

การตรวจสอบระบบเบรก ชนิดแม่เหลก็ ไฟฟ้า ✓
✓
ระยะเคล่ือน ที่ ของแกน เห นี่ ยวน า ✓ ✓
แม่เหล็กไฟฟ้าตอ้ งเป็ นไปตามท่ีผูผ้ ลิต ✓
กาหนด

ปรับระยะเล่ือนของแตล่ ะแกน
เหนี่ยวนาใหถ้ กู ตอ้ ง

การสึกหรอของผา้ เบรก

การสึกหรอของกลไกระบบเบรก

สกรู น็อต ตา่ ง ๆหลวมคลอน หรือไม่

การตรวจสอบลวดสลงิ

เกลียวฟ่ันลวดสลิงแตกร้าว นอ้ ยกวา่ ✓
10% ของลวดสลิงท้งั หมดใน หน่ึง
เกลียวฟ่ัน ✓
✓
สภาพการสึกหรอ นอ้ ยกวา่ 7% ของ
เสน้ ผา่ นศูนยก์ ลางมาตรฐานเดิม ✓
✓
ลวดสลิงหงิกงอเน่ืองจากการใชง้ านไม่ ✓
ถกู ตอ้ ง

การผดิ รูป หรือการกดั กร่อนของ
ลวดสลิงอยา่ งมาก

ความผิดปกติของส่วนปลายของ
ลวดสลิง

การหล่อลื่นอยา่ งเหมาะสม

การยดื ตวั การตรวจสอบโซ่
การผิดรูปและแตกร้าว
✓
✓

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอนื่ )

83

ตารางการตรวจสอบป้ันจ่ันเหนือศีรษะ ป้ันจั่นขาสูงและป้ันจ่ันชนิดอย่กู บั ท่ี

รายการทตี่ ้องตรวจสอบ ทุกวนั 1 เดือน 3เดือน 6เดือน

การตรวจสอบชุดตะขอเกย่ี วและอุปกรณ์ประกอบ ✓
✓
สภาพหมนุ รอบของแบร่ิงรบั แรง ✓ 4.
แนวแกน

สภาพน็อตลอ็ คตะขอ ✓ 5.

การเสียหายของรอกสลิง ✓ 6.

รอยสึกกร่อนของเพลา ✓ 7.

การสึกหรอท่ีผิดปกติ เห็นไดด้ ว้ ย ✓ 8.
สายตา

การผดิ รูปตะขอ และการบิดงอ ปาก ✓ 9.
ตะของา้ งออก

การตรวจสอบชุ ดตะขอและส่ วนประกอบ

รอยสึกหรอท่ีผิดปกติ เห็นไดด้ ว้ ย ✓
สายตา

รอยแตกร้าว ✓

การผดิ รูปของตะขอ และการบิดงอ ✓
ปากตะขออา้

สภาพการหมุนรบตวั เอง ✓

แท่นรองรับตะขอ ✓

การตรวจสอบล้อเล่ือน

การหลวมของแกนเพลาโครงลอ้ เลื่อน
สลกั

รอยสึกหรอส่วนโคง้ และหนา้ สมั ผสั
ของลกู ลอ้

คู่มืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจนั่ (ชนิดป้ันจนั่ เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ที่ชนิดอืน่ )

84

จัดให้มีการทดสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์ของป้ันจ่ันตามประเภท ดังนี้

ขนาดพกิ ดั ยกอย่าง ทดสอบส่วนประกอบและอปุ กรณ์ของป้ันจั่น ทกุ ๆ
ปลอดภยั
3 เดือน 6 เดือน 12เดือน
1 ตนั แตไ่ ม่เกิน 3ตนั
3 ตนั แตไ่ ม่เกิน 50 ตนั ✓

มากกวา่ 50 ตนั ✓

✓

หมายเหตุ :

ผคู้ วบคุมป้ันจนั่ ตอ้ งตรวจสอบป้ันจน่ั ก่อนเร่ิมใชง้ านทุกวนั หากพบส่ิงผดิ ปกติตอ้ งรีบแจง้ ให้
หวั หนา้ งานมราบเพื่อทาการแกไ้ ขก่อนนาป้ันจน่ั ไปใชง้ าน

หวั หนา้ งานตอ้ งตรวจสอบ แบบตรวจสอบป้ันจน่ั เหนือศีรษะประจาวนั ทุกวนั แลว้ นาส่งให้
ฝ่ ายปลอดภยั ทราบ และตอ้ งจดั เกบ็ เอกสารและตอ้ งสุ่มตรวจใหถ้ ูกตอ้ งตามความเป็นจริง

คูม่ ืออบรมหลกั สูตรการทางานเกี่ยวกบั ป้ันจน่ั (ชนิดป้ันจน่ั เหนือศีรษะ ป้ันจนั่ ขาสูง และป้ันจนั่ ชนิดอยกู่ บั ท่ีชนิดอืน่ )