ท้าวสุรนารี(ย่าโม)

จัดทำโดย.. ด.ญ.สุปรำณี แก้วแจ่มใส
ชั้น ม.3/6 เลขท่ี41

1.ประวัตเิ ท้าสุรนารี(ย่าโม)

ท้าวสรุ นารี มีนามเดิมวา่ "โม" (แปลวา่ ใหญ่ม าก) หรือท้าวมะโหโรง[1]
เป็นชาวเมืองนครราชสมี าโดยกาเนิด เกิดเมื่อปีระกา พ.ศ. 2314 มี
นิวาสสถานอยู่ ณ บ้านตรงกนั ข้ามกบั วดั พระนารายณ์มหาราช (วดั
กลางนคร) ทางทิศใต้ของเมืองนครราชสมี า[2] เป็นธิดาของนายกิ่ม
และนางบญุ มา มีพ่สี าวหนงึ่ คนช่ือ แปน้ าผล ไมม่ ีสามี จงึ อย่ดู ้วยกนั จน
วายชนม์ มีน้องชายหนง่ึ คน ช่ือ จกุ ตอ่ มาเมื่อปี พ.ศ. 2339 โม เม่ือ
อายไุ ด้ 25 ปี ได้แต่งงานสมรสกบั นายทองคาขาว พนกั งานกรมการ

เมืองนครราชสมี า ตอ่ มานายทองคาขาว ได้เลอ่ื นบรรดาศกั ดิ์เป็น "พระ
ภกั ดีสรุ ิยเดช" ตาแหน่งรองปลดั เมืองนครราชสีมา นางโม จงึ ได้เป็น
คณุ นายโม และตอ่ มา "พระภกั ดีสรุ ิยเดช" ได้เลอ่ื นเป็น "พระยาสรุ ิยเดช"
ตาแหน่งปลดั เมืองนครราชสีมา คณุ นายโมจงึ ได้เป็น คณุ หญิงโม[2]
ชาวเมืองนครราชสีมาเรียกทา่ นทงั้ สองเป็นสามญั วา่ "คณุ หญิงโม" และ
"พระยาปลดั ทองคา" ทา่ นเป็นหมนั ไม่มที ายาทสบื สายโลหิต ชาวเมือง
นครราชสมี าทงั้ หลายจงึ พากนั เรียกแทนตวั คณุ หญิงโมวา่ "แม่" มีผ้มู า
ฝากตวั เป็นลกู หลานกบั คณุ หญิงโมอยมู่ าก ซง่ึ เป็นกาลงั และอานาจ
สง่ เสริมคณุ หญิงโมให้ทาการใด ๆ ได้สาเร็จเสมอ หนง่ึ ในลกู หลานคน
สาคญั ที่มีสว่ นร่วมกบั คณุ หญิงโม เข้ากอบก้เู มืองนครราชสมี าจาก
กองทพั เจ้าอนวุ งศ์ เวียงจนั ทน์ ณ ท่งุ สมั ฤทธิ์ คอื นางสาวบญุ เหลอื

ท้าวสรุ นารีเป็นคนมีสติปัญญาหลกั แหลม เลน่ หมากรุกเก่ง มีความ
ชานาญในการขี่ช้าง ข่ีม้า มีม้าตวั โปรดสีดา และมกั จะพาลกู หลานไป
ทาบญุ ที่วดั สระแก้วเป็นประจาเสมอท้าวสรุ นารี ถงึ แก่อสญั กรรมเม่ือ
เดอื นเมษายน พ.ศ. 2395 (เดอื น 5 ปีชวด จตั วาศก จศ. 1214) อายุ
ได้ 81 ปี

https://th.wikipedia.org/wiki

2.วีรกรรมท้าวสุรนารี(ย่าโม)

เม่ือพทุ ธศกั ราช 2369 เจ้าอนวุ งศ์แหง่ เวียงจนั ทน์ เป็นกบฏตอ่
กรุงเทพมหานคร ยกกองทพั เข้ามายึดเมืองนครราชสีมาได้ แล้วกวาด
ต้อนครอบครัวชาวนครราชสีมาไป คณุ หญิงโม และนางสาวบญุ เหลอื
รวบรวมครอบครัวชาย หญิงชาวนครราชสมี าท่ีถกู กวาดต้อนไปเป็น
เชลย เข้าตอ่ ส้ฆู า่ ฟันทหารลาวล้มตายเป็นอนั มาก ณ ท่งุ สมั ฤทธิ์ แขวง
เมืองนครราชสีมา เมื่อวนั ท่ี 4 มีนาคม พทุ ธศกั ราช 2369 ชว่ ยให้ฝ่าย
ไทยสามารถกอบก้เู มืองนครราชสีมากลบั คนื มาได้ในที่สดุ เมื่อความ
ทราบไปถงึ พระบาทสมเดจ็ พระนง่ั เกล้าเจ้าอยหู่ วั จึงทรงพระกรุณา
โปรดเกล้าฯ สถาปนาคณุ หญิงโม ขนึ ้ เป็น ท้าวสรุ นารี เม่ือ วนั ที่ 30

ตลุ าคม พ.ศ. 2370 เม่ือคณุ หญิงโมมอี ายไุ ด้ 57 ปี พร้อมกบั
พระราชทานเครื่องยศ มีตอ่ ไปนี ้
ถาดทองคาใสเ่ ครื่องเช่ียนหมาก 1 ใบ
จอกหมากทองคา 1 คู่
ตลบั ทองคา 3 ใบเถา
เต้าปนู ทองคา 1 ใบ
คนโท และขนั นา้ ทองคาอยา่ งละ 1 ใบ

th.wikipedia.org/wiki

3.อนุสาวรีย์ย่าโม

อนสุ าวรีย์ท้าวสรุ นารี ตงั้ อยใู่ นทาเลกลางเมืองเป็นจดุ ทอ่ งเที่ยวแห่ง
หนง่ึ ของโคราช อนสุ าวรีย์หลอ่ ด้วยทองแดงรมดาสงู 185 เซนตเิ มตร
หนกั 325 กิโลกรัม ประดษิ ฐานอยบู่ นไพทีสีเ่ หลยี่ มยอ่ มมุ ไม้สบิ สองสงู
250 เซนติเมตร หนั หน้าไปทาง ด้านทิศตะวนั ตก ซงึ่ เป็นท่ีตงั้ ของ
กรุงเทพมหานคร ภายในบรรจอุ ฐั ิของท้าวสรุ นารีอนสุ าวรีย์ท้าวสรุ นารี
หรือย่าโมของชาวโคราช ถือเป็นอนสุ าวรีย์ที่ สร้างขนึ ้ มาเพ่ือระลกึ ถงึ
และยกยอ่ งคณุ งามความดขี องวรี สตรีสามญั ชนคนแรกของประเทศ
ท้าวสรุ นารี หรือยา่ โมที่ชาวโคราช เรียกขานกนั อยา่ งค้นุ เคยท่านเป็นวรี
สตรีในประวตั ิศาสตร์ท่ีสร้างคณุ ประโยชน์ให้แก่ชาติบ้านเมือง จงึ เป็น
บคุ คลที่ชาวโคราช ภาคภมู ิใจและเคารพบชู า ยา่ โมกลายเป็น
สญั ลกั ษณ์ของชาวโคราชกระทงั่ เรียกช่ือจงั หวดั นีว้ า่ "เมืองยา่ โม"

ชาวโคราชมกั จะมาบนบานศาลกลา่ วขอสิ่งตา่ งๆจากยา่ โม เชน่ ขอให้มี
งานทา ขอให้มีลกู เม่ือสมประสงค์แล้วก็จะแก้บน ด้วยส่ิงของ ที่กลา่ ว
ไว้ โดยเฉพาะการบนด้วยสงิ่ ที่ย่าโมโปรดปรานคือ เพลงโคราช ซง่ึ เม่ือ
ครัง้ ยงั มีชีวิตอยู่ ยา่ โมโปรดปรานเพลงโคราช มากที่สดุ เพลงโคราชถือ
เป็นเพลงพืน้ เมืองท่ีมีลกั ษณะเป็นเอกลกั ษณ์เฉพาะตวั ที่ต้องอาศยั ไหว
พริบ ปฏิภาณของผ้เู ลน่ เพลงโคราช มีท่วงทานองการขบั ร้อง สมั ผสั
เป็นภาษาพืน้ บ้าน (ไทยโคราช) และลีลาท่าราประกอบทงั้ ราช้าและรา
เร็ว ที่สาคญั คือ เพลงโคราช ไม่มีเคร่ืองดนตรีประกอบในการเลน่

เนือ้ หาของเพลงโคราชขนึ ้ อยกู่ บั โอกาสที่จะเลน่ และบางครัง้ ก็แล้วแต่
เจ้าภาพท่ีหา เพลงโคราช ไปเลน่ เป็นผ้กู าหนดวา่ จะให้เลน่ เรื่องอะไร ถือ
ว่าเพลงโคราชเป็นมรดกทางวฒั นธรรมอนั ย่ิงใหญ่ที่สะท้อนให้ เห็นถึง
ขนบธรรมเนียม ประเพณี วฒั นธรรมของผ้คู นให้อนชุ นรุ่นหลงั ได้
อนรุ ักษ์และสบื สานกนั ตอ่ ไป เวลาประชาชนมาบนบานศาลกลา่ วจงึ มกั
บน ด้วยเพลงโคราช จากฝีปากพ่อเพลงแม่เพลงโคราช บริเวณศาลาไม้
หลงั ย่อมใกล้ ๆ อนสุ าวรีย์ ย่านอนสุ าวรีย์ย่าโม จงึ กลายเป็น ยา่ นธรุ กิจ
ที่คกึ คกั มีทงั้ โรงแรมที่พกั รัานอาหาร ตลาดขายของที่ระลกึ ไมว่ า่ จะ
เป็นผ้าไหม หรือของกินยี่ห้อดงั ที่ติดปา้ ย ชวนชิมของ นกั ชิมมืออาชีพ
ตงั้ อย่บู ริเวณหน้าประตชู มุ พล

th.wikipedia.org/wiki/

4.วันฉลองชัยชนะท้าวสุรนารี(ย่าโม)

งานฉลองวนั แห่งชยั ชนะท้าวสรุ นารี หรือ “งานย่าโม” เป็นงานประจาปี
ของจงั หวดั นครราชสมี า กาหนดจดั ระหวา่ งวนั ท่ี 23 มีนาคม- 3
เมษายนของทกุ ปี ซงึ่ ถือเป็นวนั ที่คณุ หญิงโมได้รับชยั ชนะจากข้าศกึ ใน
งานมีการแสดงศลิ ปวฒั นธรรมและมีกิจกรรมท่ีจดั ขนึ ้ เพ่ือเป็นการ
สกั การะ การเคารพซง่ึ วีรกรรมของคณุ หญิงโม ทงั้ นีร้ ูปแบบการจดั งาน
ท่ีนา่ สนใจมีมากมาย อาทิ ขบวนสกั การะ และขบวนราบวงสรวงคณุ ย่า
โม การวง่ิ คบไฟและจดุ พลุ ในวนั เปิดงาน การแสดงศิลปวฒั นธรรมของ
ดีเมืองโคราช ย้อนยคุ การจดั นิทรรศการ การออกร้านของสว่ นราชการ
หนว่ ยงานรัฐวิสาหกิจ สถานศกึ ษา และองค์กรเอกชนการแสดงและ
จาหนา่ ยสนิ ค้าผลิตภณั ฑ์ชมุ ชน อาหารพืน้ เมือง การแสดงดนตรี
คอนเสริ ์ต ลกู ทงุ่ สตริง 12 วนั 12 คนื การแขง่ ขนั กีฬาฟตุ บอล
บาสเกตบอล เซปักตระกร้อ ฯลฯ การประกวดนางสาวนครราชสีมา
ประกวดร้องเพลง ประกวดสขุ ภาพเดก็ ประกวดวาดภาพโดยเดก็ และ
เยาวชน ประกวดผลผลติ ทางการเกษตร ชมการฉายภาพยนตร์บน
กาแพง ชมฟรีตลอด 12 วนั 12 คืนจงั หวดั นครราชสมี าเป็นประตสู ภู่ าค
อีสานที่มีอาณาเขตใหญ่ที่สดุ ในประเทศไทย หลากกิจกรรมทางการ
ท่องเท่ียวสิง่ อานวยความสะดวกที่มีความพร้อมในทกุ ๆด้าน เส้นทาง
การทอ่ งเท่ียวท่ีสามารถเชื่อมโยงไปสพู่ ืน้ ที่ต่างๆ ทวั่ ประเทศอยา่ ง
ง่ายดาย ดินแดนแห่งที่สดุ ของอารยธรรมโบราณ ที่สดุ แหง่ ความเป็น

ธรรมชาติมรดกโลก ที่สดุ แหง่ ความเป็นวฒั นธรรมอนรุ ักษ์และท่ีสดุ ของ
ดินแดนแห่งการเรียนรู้ งานประเพณีที่ย่ิงใหญ่ท่ีสดุ งานหนง่ึ ของจงั หวดั
นครราชสมี า งานฉลองวนั แห่งชยั ชนะของท้าวสรุ นารี ทกุ ภาคสว่ นจะ
เนรมิตความเป็นจงั หวดั นครราชสีมานาไปสทู่ กุ สายตาภายในงาน
ความสวยงามอนั เป็นสสี นั อนั จะสร้างมิติแหง่ การรับรู้ได้อย่างชดั เจน
“เชิดชวู ีรสตรีผ้กู ล้า เมืองอารยธรรมยคุ หิน ถ่ินวฒั นธรรมขอม สง่ เสริม
ศลิ ปวฒั นธรรมพืน้ ถิ่น ศิลปินพืน้ บ้าน สบื สานการพฒั นา สคู่ วาม
ยงั่ ยืน”

sites.google.com

5.เพลงท่ีเก่ียวข้องกับย่าโม

เพลงโคราช คอื การละเลน่ พืน้ ถิ่นของโคราช มีที่เดยี วในประเทศไทย
เป็นการร้องเพลงเกีย้ วพาราสกี นั ระหวา่ งชายหญิง เป็นการร้องเพลงที่
ไมม่ ีดนตรี ใช้ภาษาโคราช แตง่ กายด้วยการน่งุ โจงกระเบน ผ้หู ญิงสวม
เสอื ้ รัดรูป ผ้ชู ายสวมเสอื ้ คอกลมหรือเสอื ้ เชิต้ มีผ้าขาวม้าคาดเอว
แตง่ หน้าแตง่ ตาสวยงาม เวลาร้องเพลงจะต้องเอามือมาแตะท่ีแก้ม
พวกเขาเชื่อวา่ จะทาให้เสียงก้องกงั วานขนึ ้ ชาวโคราชทกุ คน รู้กนั ดีวา่
เพลงโคราช เป็นท่ีช่ืนชอบของยา่ โม วีรสตรีคนสาคญั ของโคราช
ปัจจบุ นั เราเหน็ เพลงโคราชเป็นเพียงการราแก้บน ไม่มีเนือ้ หาอะไรทนี่ า่
ฟัง หมอเพลงจะร้องเก่ียวกบั สง่ิ ท่ีคนมาจ้างแก้บน สิง่ ที่ได้บนบานศาล
กลา่ วกบั ยา่ โมไว้ แตก่ ารท่ีคนสว่ นใหญ่แก้บนกบั ยา่ โมด้วยเพลงโคราช
ก็ยงั ทาให้เพลงโคราชยงั มีอย่ใู ห้เหน็ ได้จนทกุ วนั นี ้สถานท่ีที่เราจะได้ชม
การแสดงเพลงโคราชหลกั ๆ มี 2 ท่ี คอื บริเวณลานย่าโม และวดั ศาลา
ลอย

www.museumthailand.com/th/1474/storytelling/

6.ความเช่ือของลูกหลานย่าโม

เมื่อปี พ.ศ. 2339 โม เมื่ออายไุ ด้ 25 ปี ได้แตง่ งานสมรสกบั นาย
ทองคาขาว พนกั งานกรมการเมืองนครราชสมี า ตอ่ มานายทองคาขาว
ได้เล่อื นบรรดาศกั ด์ิเป็น "พระภกั ดีสรุ ิยเดช" ตาแหน่งรองปลดั เมือง
นครราชสีมา นางโม จงึ ได้เป็น คณุ นายโม และตอ่ มา "พระภกั ดสี รุ ิย
เดช" ได้เลอื่ นเป็น "พระยาสรุ ิยเดช" ตาแหน่งปลดั เมืองนครราชสมี า
คณุ นายโมจงึ ได้เป็น คณุ หญิงโมชาวเมืองนครราชสีมาเรียกทา่ นทงั้ สอง
เป็นสามญั วา่ "คณุ หญิงโม" และ "พระยาปลดั ทองคา" ท่านเป็นหมนั ไม่
มีทายาทสืบสายโลหิต ชาวเมืองนครราชสมี าทงั้ หลายจงึ พากนั เรียก
แทนตวั คณุ หญิงโมว่า "แม"่ มีผ้มู าฝากตวั เป็นลกู หลานกบั คณุ หญิงโม
อย่มู าก ซงึ่ เป็นกาลงั และอานาจสง่ เสริมคณุ หญิงโมให้ทาการใด ๆ ได้

สาเร็จเสมอ หนง่ึ ในลกู หลานคนสาคญั ที่มีสว่ นร่วมกบั คณุ หญิงโม เข้า
กอบก้เู มืองนครราชสมี าจากกองทพั เจ้าอนวุ งศ์ เวียงจนั ทน์ ณ ท่งุ
สมั ฤทธ์ิ คือ นางสาวบญุ เหลอื

th.wikipedia.org/wiki/