จุลสารคณะเกษตรศาสตร์และทรัพยากรธรรมชาติ

จุลสารคณะเกษตรศาสตร์และทรัพยากรธรรมชาติ
ตอน ปลานิลกบั แนวพระราชดาริ

พฤษภาคม 2563

โดย คณะเกษตรศาสตร์และทรพั ยากรธรรมชาติ

มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลตะวันออก วทิ ยาเขตบางพระ
จ.ชลบรุ ี

1

ตอน ปลานลิ กบั แนวพระราชดาริ

ปลานลิ ปลาพระราชทานจาก

“ ”รชั กาลที่ 9 สร้างอาหารแก่คนไทย

โดย
คณะเกษตรศาสตร์และทรพั ยากรธรรมชาติ

มหาวิทยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลตะวันออก วิทยาเขตบางพระ
จ.ชลบุรี

2

ท่ีมา: https://www.moac.go.th/king-fishing

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงสนพระ ดังนันเพื่อการเพาะพันธุ์ปลาและขยายพันธ์ุ
ราชหฤทัยในเรอ่ื งการพัฒนาแหล่งน้า ทุกแห่งที่ ป ล า ใ ห้ ร า ษ ฎ ร ไ ด้ บ ริ โ ภ ค อ ย่ า ง เ พี ย ง พ อ
ได้มีพระราชดา้ รใิ ห้กอ่ สรา้ งอ่างเก็บน้า ก็จะทรง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จึงทรงเร่ิมต้นศึกษา
พัฒนาการประมงร่วมด้วย ดังจะเห็นได้จาก และทดลองขยายพันธุ์ปลาในบ่อปลาสวนจิตรลดา
พระราชกรณียกิจที่ทรงปล่อยปลาในทุกแหล่ง ทกี่ รมประมงได้ขุดและจัดท้าขึน พันธ์ุปลาต่างๆ ท่ี
น้า การท่ีเสด็จฯ เยี่ยมราษฎรทั่วประเทศ เป็น ทรงเพาะเลียงไว้ มีทังที่เป็นปลาพืนเมืองของไทย
เหตุให้ได้ทอดพระเนตรความเป็นอยู่ท่ีแร้นแค้น และพันธุต์ ่างประเทศ ทรงเลือกเพาะพนั ธเุ์ ฉพาะปลา
ของราษฎร ชาวบ้านส่วนใหญ่ยากจนและขาด พันธุ์ที่เลียงง่าย เจริญเติบโตไว และสามารถน้าไป
สารอาหารประเภทโปรตีน จึงท้าให้เป็น เพาะเลียงในแหล่งน้าทุกภูมิภาคได้ เมื่อทรงเห็นว่า
โรคขาดอาหารกันมาก เนือสัตว์ที่มีราคาถูกซึ่ง ได้ผลดีแล้วก็ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้
พอจะหาซือมาบริโภคได้ ได้แก่ ปลาซ่ึงเป็น ขยายพนั ธุป์ ลาเพอ่ื นา้ ไปแจกจา่ ยให้แก่ราษฎรต่อไป
อาหารหลักของคนไทยมาแต่ดังเดิมจนมี ค้า ปลาน้าจืดที่มีอยู่ทั่วไปและมีราคาย่อมเยา คือ
กลา่ วทวี่ ่า “ในน้ามีปลา ในนามีข้าว” แต่นับวัน ปลานิล ปลานิลจึงเป็นปลาพืนๆ ท่ีใครๆ ก็รู้จัก
จ้านวนปลาที่มีอยู่ตามธรรมชาติก็ร่อยหรอลง แต่จะมีสักกี่คนท่ีรู้ว่าปลานิลมิใช่ปลาพืนบ้านของ
เรื่อยๆ เพราะจ้านวนพลเมืองเพ่ิมขึนอย่าง ไทย หากเป็นปลาที่ได้ทรงน้ามาขยายพันธุ์ให้
รวดเรว็ ท้าใหป้ ลาโตไมท่ ันการบรโิ ภค ราษฎรไทยได้มีอาหารดี ราคาถกู ไว้บริโภค

3 ปลานิลนา้ เขา้ สู่ประเทศไทยครังแรก

โดยสมเด็จพระจักรพรรดิอากิฮิโต เม่ือ

ครงั ดา้ รงพระอสิ รยิ ยศมกุฎราชกุมาร แหง่

ประเทศญ่ีปุ่น ทรงจัดส่งปลานิล จ้านวน

50 ตัว ความยาว เฉลี่ยตัวละประมาณ 9

เซนติเมตร น้าหนักประมาณ 14 กรัม มา

ทูลเกล้าฯ ถวายแด่พระบาทสมเด็จพระ

ปลานิล เปน็ ปลาน้าจืดชนดิ หน่ึง เจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ 25 มีนาคม 2508 นัน
ซงึ่ มคี ุณคา่ ทางเศรษฐกจิ นับตงั แตป่ ี ในระยะแรก ไดท้ รงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ.ให้
2508 เป็นตน้ มา สามารถเลยี งได้
ในทกุ สภาพ การเพาะเลยี งระยะ ปล่อยลงเลยี งในบ่อดิน เนอื ทีป่ ระมาณ 10 ตารางเมตร ใน
เวลา 1 ปี มีอตั ราการเตบิ โต บริเวณสวนจิตรลดา พระราชวังดุสิต เมื่อเลียงมาได้ 5
ถึงขนาด 500 กรมั รสชาติ เดือนเศษ ปรากฏว่ามลี ูกปลาเกิดขนึ เป็นจ้านวนมาก จึงได้
ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าหน้าที่สวนหลวงขุดบ่อ
ขึนใหม่อีก 6 บ่อ มีเนือทเ่ี ฉล่ยี บอ่ ละประมาณ 70 ตาราง

ดีมผี นู้ ยิ มบรโิ ภคกันอย่าง เมตร ซงึ่ ในโอกาสนีพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้ทรงย้ายพันธุ์ปลา
กว้างขวาง ส่วนขนาด ด้วยพระองค์เอง จากบ่อเดิมไปปล่อยในบ่อใหม่ทัง 6 บ่อ เมื่อวันที่ 1
ปลานิลทต่ี ลาดต้องการ กนั ยายน 2508 ตอ่ จากนนั ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กรมประมง

จะมนี า้ หนักตัวละ จัดส่งเจ้าหน้าที่วิชาการมาตรวจสอบการเจริญเติบโตเป็นประจ้าทุก
200-300 กรมั เดอื น

จากคุณสมบัติ ปลานิล (Oreochromis niloticus)
ของปลานลิ ซึ่ง
เลยี งง่าย

เจรญิ ปลานิล เป็นปลาจ้าพวกกินพืช พระราช ทาน ปลานิล ขนาด ย าว 3- 5
เตบิ โต เลียงง่าย ออกลูกดก เจริญเติบโตได้ เซนติเมตร จ้านวน 10,000 ตัว ให้แก่กรม
เรว็ รวดเร็ว ในเวลา 1ปี จะมีน้าหนัก ประมงน้าไปเพาะเลียงขยายพันธ์ุ ท่ีแผนก

ประมาณครึ่งกิโลกรัม และมีความยาว ทดลองและเพาะเลียง ในบริเวณเกษตรกลาง

ประมาณ 1 ฟุต พระบาทสมเด็จพระ บางเขน และที่สถานีประมงต่างๆ ท่ัวพระราช

เจา้ อยูห่ วั จึงได้มีพระราชประสงค์ท่ีจะให้ อาณาจักรอีกรวม 15 แห่ง เพื่อด้าเนินการ

ปลานีแพร่ขยายพันธ์ุอันจะเป็นประโยชน์แก่พสก เพาะเลียงขยายพันธุ์พร้อมกัน ซึ่งเม่ือปลานิล
นิกรของพระองค์ต่อไป ดังนันเม่ือวันที่ 17 แพรข่ ยายพนั ธุ์ออกไปได้มากเพียงพอแล้ว จึง
มีนาคม 2509 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ได้แจกจ่ายให้แก่ราษฎร น้าไปเพาะเลียงตาม
พระราชทานชอื่ ปลาชนิดนีว่า “ปลานลิ ” และได้ ความตอ้ งการตอ่ ไป

4

รูปรา่ งลักษณะของปลานลิ

ปลานิล เป็นปลาน้าจืดชนิดหน่ึง อยู่ในตระกูลชิ-
คลิดี (Cichlidae) มีถ่ินก้าเนิดเดิมอยู่ในทวีปแอฟริกา
พบทั่วไปตามหนอง บึง และทะเล สาบ ในประเทศซูดาน
ยูกันดา แทนแกนยีกา โดยท่ีปลาชนิดนีเจริญเติบโตเร็ว
และเลียงง่าย เหมาะสมท่ีจะน้ามาเพาะเลียงในบ่อได้เป็น
อย่างดจี ึงไดร้ บั ความนยิ มและเลยี งกันอย่างแพร่หลายใน
ภาคพนื เอเซีย แม้แต่ในสหรฐั อเมรกิ าก็นยิ มเลียงปลาชนดิ
นี รูปร่างลักษณะของปลานิลคล้ายกับปลาหมอเทศ แต่
ลักษณะพเิ ศษของปลานิลมีดังนีคือ ริมฝีปากบนและล่าง
เสมอกัน ท่ีบริเวณแก้มมีเกล็ด 4 แถว ตามล้าตัวมีลาย
พาดขวางจ้านวน 9-10 แถบ นอกจากนลี ักษณะท่ัวไปมี
ดังนี ครบี หลงั มีเพียง 1 ครีบ ประกอบด้วยก้านครีบแข็ง
และก้านครีบอ่อนเป็นจ้านวนมาก ครีบก้นประกอบด้วย
กา้ นครีบแขง็ และอ่อนเชน่ กัน มีเกล็ดตามแนวเส้นข้างตัว
33 เกล็ด ล้าตัวมีสีเขียวปนน้าตาล ตรงกลางเกล็ดมีสี
เขม้ ทก่ี ระดูกแกม้ มจี ุดสีเขม้ อยู่จุดหน่ึง บริเวณส่วนอ่อน
ของครีบหลงั ครีบก้นและครบี หางนนั จะมีจุดสีขาวและสี
ดา้ ตัดขวางแลดคู ล้ายลายขา้ วตอกอยูโ่ ดยท่ัวไป

คณุ สมบตั ิและนิสัย

ปลานิล มีนิสัยชอบอยู่รวมกันเป็นฝูง (ยกเว้น
เวลาสืบพันธุ์) มีความอดทนและปรับตัวเข้ากับ
สภาพแวดลอ้ มได้ดี จากการศึกษาพบว่าปลานิล ทน
ต่อความเคม็ ได้ถงึ 20 ส่วนในพนั ทนตอ่ คา่ ความเป็น
กรด-ด่าง (pH) ได้ดีในช่วง 6.5-8.3 และสามารถทน
ตอ่ อณุ หภมู ไิ ดถ้ ึง 40 องศาเซลเซียส แต่ในอุณหภูมิท่ี
ตา้่ กว่า 10 องศาเซลเซียส พบว่าปลานิลปรับตัวและ
เจริญเติบโตได้ไม่ดีนัก ทังนีเป็นเพราะถ่ินก้าเนิดเดิม
ของปลาชนิดนอี ยใู่ นเขตรอ้ น

5

การสืบพนั ธ์ุ

ลกั ษณะตามปกตแิ ล้วรูปร่างภายนอกของปลา
นิล ตัวผู้และตัวเมีย จะมีลักษณะคล้ายคลึงกันมาก
แต่จะสังเกตลักษณะเพศได้ก็โดยการดูอวัยวะเพศท่ี
บริเวณใกล้กับช่องทวาร โดยตัวผู้จะมีอวัยวะเพศใน
ลักษณะเรียวราวย่ืนออกมา แต่ส้าหรับตัวเมียมี
ลักษณะเป็นรคู ่อนข้างใหญแ่ ละกลม ขนาดปลาทจ่ี ะดู

ภาพบนและล่าง: โครงการคืนชวี ิตสัตว์น้าสู่ธรรมชาติ จัดโดยคณะ เพศได้ชัดเจนนัน
เกษตรศาสตร์และทรพั ยากรธรรมชาติ เมื่อวนั ที่ 26 กรกฎาคม 2562 ต้องเป็นปลาท่ีมี
ขนาดยาวตังแต่
10 เซนตเิ มตรขึน
ไป ส้าหรับปลาท่ี
มีขนาดโตเต็มท่ี
นัน เราจะสังเกต
เพศได้อีกวิธีหน่ึง
ด้วย การดูสีท่ี
ล้าตวั ซง่ึ ปลาตัว
ผู้ ที่ ใต้ ค าง แ ล ะ
ล้าตัวจะมีสีเข้ม
ต่ า ง กั บ ตั ว เ มี ย
ย่ิ ง เ ม่ื อ ถึ ง ฤ ดู
ผสมพันธ์ุสีจะยิ่ง
เข้มขึน

การผสมพันธ์ุและวางไข่ ปลานิลสามารถผสม โดยปกติปลานิลที่ยังโตไม่ได้ขนาดผสม
พันธ์ุได้ตลอดปี โดยใช้เวลา 2-3 เดือน/ครัง แต่ถ้า พันธุ์หรือสภาพแวดล้อมไม่เหมาะสม เพื่อการ
อาหารเพียงพอและเหมาะสมใน ระยะเวลา 1 ปี จะ วางไข่ ปลาจะรวมกันอยู่เป็นฝูง แต่ภายหลังท่ี
ผสมพันธุ์ได้ 5-6 ครัง ขนาด อายุและช่วงการ ปลามีขนาดท่ีจะสืบพันธุ์ได้ ปลาตัวผู้จะแยกออก
สื บ พั น ธ์ุ ข อ ง ป ล า แ ต่ ล ะ ตั ว จ ะ แ ต ก ต่ า ง กั น ไ ป ต า ม จากฝูงแล้วเริ่มสร้างรัง โดยเลือกเอาบริเวณเชิง
สภาพแวดลอ้ ม และสภาพทางสรีรวิทยาของปลา การ ลาดหรือก้นบ่อที่มีระดับน้าลึกระหว่าง 0.5-1
วิวฒั นาการของรังไขแ่ ละถงุ นา้ เชือของปลานิล พบว่า เมตร วิธีการสร้างรังนัน ปลาจะปักหัวลงโดยท่ี
ปลานิลจะมีไขแ่ ละนา้ เชอื เม่อื มคี วามยาว 6.5 ซม. ตวั ของมันอยู่ในระดบั ตังฉากกบั พืนดินแล้วใช้ปาก

6

พร้อมกับการเคลื่อนไหวของล้าตัวที่เข่ียดินตะกอนออก จากนันจะอมดินตะกอนงับเศษส่ิงของต่าง ๆ
ออกไปทงิ นอกรังท้าเช่นนจี นกวา่ จะได้รัง ท่ีมีลักษณะค่อนข้างกลม เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 20-35
ซม. ลกึ ประมาณ 3-6 ซม. ความกว้างและลกึ ของรังไขข่ นึ อยกู่ บั ขนาดของพอ่ ปลาหลังจากสรา้ งรงั เสรจ็

เรียบรอ้ ยแลว้ มันพยายามจะไล่ปลาตัวอ่ืน ๆ ให้

ออกไปนอกรัศมีของรังไข่ประมาณ 2-3 เมตร

ขณะเดียวกันพอ่ ปลาทสี่ ร้างรงั จะแผ่ครีบหลังและ

อา้ ปากกวา้ ง ในขณะทม่ี ีปลาตัวเมียว่ายน้าเข้ามา

ใกล้ ๆ รัง และเมื่อเลือกตัวเมียได้ถูกใจแล้วก็จะ

แสดงอาการจับคู่โดยว่ายน้าเคล้าคู่กันไป โดยใช้

หางดีดและกัดกนั เบา ๆ การเคลา้ เคลียดังกล่าว

ใช้เวลาไม่นานนัก ปลาตัวผู้ก็จะใช้บริเวณ

หน้าผากดุนท่ีใต้ท้องของตัวเมียเพื่อเป็นการ

กระตุ้นเรง่ เรา้ ให้ตัวเมียวางไข่ ซึ่งตัวเมียจะวางไข่

ครังละ 10-15 ฟอง ปริมาณไข่ท่ีวางรวมกันแต่

ละครงั มีประมาณ 50-600 ฟอง ทังนีขึนอยู่กับ

ขนาดของแมป่ ลาเมื่อปลาวางไข่แตล่ ะครังปลาตัว

ผจู้ ะว่ายนา้ ไปเหนอื ไข่พร้อมกับปล่อยน้าเชือลงไป

ท้าเช่นนีจนกว่าการผสมพันธุ์แล้วเสร็จ โดยใช้

เวลา 1-2 ช่ัวโมง ปลาตัวเมียเก็บไข่ท่ีได้รับการ

ผสมแล้วอมไว้ในปากและว่ายออกจากรัง ส่วน

ปลาตัวผู้ก็จะคอยหาโอกาส เคล้าเคลียกับปลา

ตัวเมยี อ่ืน ต่อไป ภาพ: ไขป่ ลานลิ
ที่มา: https://www.fisheries.go.th/if-suratthani/1planile.htm
การฟกั ไข่

ไข่ ปลาที่ อมไว้ ด้ ว ย ปลาตั ว เมี ย จะ ยุบเมื่อลูกปลามีอายุครบ 13-14 วัน นับจากวันที่
วิวัฒนาการขึนตามล้าดับโดยแม่ปลาจะขยับ แม่ปลาวางไข่ ในชว่ งระยะเวลาทล่ี ูกปลาฟักออกเป็น
ปากให้น้าไหลเข้าออกในช่องปากอยู่เสมอ เพ่ือ ตัวใหม่ ๆ ลูกปลานิลวัยอ่อนจะเกาะรวมตัวกันเป็น
ชว่ ยให้ไข่ท่ีอมไว้ได้รับน้าที่สะอาด ทังยังเป็นการ กลุ่ม โดยว่ายวนเวียนอยู่บริเวณ หัวของแม่ปลา
ปอ้ งกนั ศตั รูท่ีจะมากนิ ไข่ ระยะเวลาที่ปลาตัวเมีย และเข้าไปหลบซ่อนอยู่ในช่องปากเมื่อมีภัยหรือถูก
ใช้ฟักไข่แตกต่างกันตามอุณหภูมิของน้า โดยใน รบกวนโดยปลานิลด้วยกันเอง เม่ือถุงอาหารยุบลง
น้าท่ีมี อุณหภูมิ 27 องศาเซลเซียส ไข่จะ ลูกปลานิลจะเร่ิมกินอาหารจ้าพวกพืชและไรน้า
วิวฒั นาการเปน็ ลูกปลาวัยอ่อนภายใน 8 วัน ซึ่ง ขนาดเล็กได้ และหลงั จาก 3 สัปดาห์ไปแล้ว ลูกปลา

ในระยะเวลาดังกล่าวนีถุงอาหารยังไมย่ บุ และจะ ก็จะกระจายแตกฝงู ไปหากินเลียงตัวเองไดโ้ ดยล้าพงั

7

ภาพซ้ายและขวา: โครงการคนื ชีวติ สตั วน์ า้ สู่ธรรมชาติ จดั โดยคณะเกษตรศาสตร์และทรพั ยากรธรรมชาติ
โดยมีรักษาการอธกิ ารบดี รศ.ดร.ฤกษช์ ัย ฟูประทีปศริ ิ ร่วมเปิดพิธี เมื่อวันท่ี 26 กรกฎาคม 2562

จ า ก ก า ร ที่ พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ ประมง และเพิ่มปริมาณปลาตามแหล่งน้าอีก
เจ้าอยู่หัว ทรงสนพระราชหฤทัยในงาน ด้ว ย เพื่ อ เป็ น ก ารด้ าเนิ น การต าม แ น ว
ด้านการประมงมาเป็นเวลาช้านาน พระ พระราชด้าริ สาขาวิชา ประมงจึงได้จัด
ราชกรณียกิจและพระราชด้าริเกี่ยวกับ โครงการคืนชีวิตสัตว์น้าสู่ธรรมชาติ ซึ่งเป็น
การพัฒนาการประมงในดา้ นต่างๆ ทา้ ให้ กิจกรรมหน่ึงของกิจกรรมจิตอาสา เราท้า
การพฒั นาการประมงของประเทศไทยได้ ความดีด้วยหัวใจ ถวายเป็นพระราชกุศลแด่
เจริญก้าวหน้ามาอย่างต่อเน่ือง เป็น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ซ่ึงเป็นโครงการ
คุณประโยชน์อย่างใหญ่หลวงแก่การ ตามแนวพระราชด้าริ ด้วยการมีส่วนร่วมกัน
ประมงของประเทศ ทรงมีพระบรม ท้าความดีเพอื่ สังคมและสาธารณะและเพื่อปลูก
ร า โ ช บ า ย ส่ ง เ ส ริ ม แ ล ะ ส นั บ ส นุ น ก า ร จิตส้านึกให้นักศึกษา อาจารย์ เจ้าหน้าที่และ
พัฒ นาก ารประมง ทั งในด้ านการ ประชาชนได้ร่วมรักษาสมดุลและระบบนิเวศ
เพาะเลยี งสัตวน์ า้ การพัฒนาการประมง โดยการปล่อยพันธ์ุปลากลับคืนสู่ธรรมชาติ
ในแหล่งน้า การอนุรักษ์ทรัพยากรประมง เป็นการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืนต่อไป
การบรหิ ารจัดการทรัพยากรประมง การ ในการปล่อยปลาครังนีน้าปลานิลท่ีเพาะจาก
ส่งเสริมการประมง และการพัฒนา สาขาวิชาประมง คณะเกษตรศาสตร์และ
วิชาการและการวิจัยทางด้านการประมง ทรัพยากรธรรมชาติ ไปปล่อยที่อ่างเก็บน้า
การปล่อยปลาถือเป็นธรรมเนียมการ บางพระ อ.ศรีราชา จ.ชลบุรี เพื่อเป็นการสร้าง
ท้ า บุ ญ อ ย่ า ง ห นึ่ ง ข อ ง ค น ไ ท ย ม า แ ต่ สมดุลทางธรรมชาติและขยายพันธุ์สัตว์น้าจืด
โบราณ นอกจากจะเป็นกุศลแก่ผู้ท้าแล้ว ในท้องถน่ิ เพมิ่ ความหลากหลายทางชีวภาพใน
ยังเป็นการขยายพันธุ์ปลา พัฒนาการ แหล่งน้าธรรมชาติ และเป็นการสร้างจิตส้านึก
ประมงในแหล่งน้า อนรุ กั ษ์ทรพั ยากร และตระหนักถงึ คณุ คา่ ของทรพั ยากรธรรมชาติ
และสภาพแวดลอ้ มทางน้า

8

ภาพ: โครงการคืนชีวิตสัตว์น้าสธู่ รรมชาติ จดั โดยคณะเกษตรศาสตร์และทรพั ยากรธรรมชาติ
โดยมีผบู้ รหิ าร คณาจารย์ บุคลากรและนกั ศึกษา รว่ มปล่อยปลา ณ อา่ งเกบ็ น้าบางพระ จ.ชลบรุ ี
เมื่อวนั ท่ี 26 กรกฎาคม 2562

สุดท้ายแลว้ ส่งิ ท่ีเกดิ ขนึ นอกเหนือจากการสบื สาน
และรักษาทรัพยากรธรรมชาตอิ นั ดงี ามเอาไว้ก็คอื การ

สรา้ งความสามคั คี และการช่วยเหลือกันของ
นักศึกษาและบคุ ลากรทังภายในและภายนอกคณะ
ขอบคณุ งบสนบั สนุนทที่ ้าให้โครงการดๆี นเี กดิ ขึนมา
คณะเกษตรศาสตร์และทรพั ยากรธรรมชาต มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลตะวนั ออก

9

กองบรรณาธิการ

คณบดคี ณะเกษตรศาสตร์และทรพั ยากรธรรมชาติ
รองคณบดีฝ่ายบรหิ ารและแผน
รองคณบดฝี ่ายวิชาการและวจิ ัย
รองคณบดีฝา่ ยกิจการนักศกึ ษาและกิจการพิเศษ
ผู้ชว่ ยคณบดฝี ่ายงานฟาร์ม
ผ้ชู ว่ ยคณบดฝี า่ ยแนะแนว ประชาสัมพันธแ์ ละกจิ การพเิ ศษ
หัวหน้าสาขาวิชาเทคโนโลยีการผลิตพืช
หัวหน้าสาขาวชิ าสตั วศาสตร์
หวั หนา้ สาขาวิชาประมง
หัวหนา้ สาขาวิชาเทคโนโลยีภมู ิทศั น์
หัวหน้าสาขาวชิ าวศิ วกรรมเกษตรและเทคโนโลยี
หวั หน้างานกิจการนักศึกษา
หวั หนา้ สานกั งานคณะเกษตรศาสตร์และทรพั ยากรธรรมชาติ
นายชชู ยั เชี่ยวชาญ

คณะเกษตรศาสตร์และทรัพยากรธรรมชาติ
มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลตะวนั ออก วทิ ยาเขตบางพระ

43 ม.6 ต.บางพระ อ.ศรีราชา จ.ชลบรุ ี
Website: http://agri.rmutto.ac.th/
Facebook: https://www.facebook.com/AGRI.RMUTTO/

โทร. 089-2454388