WATMAHANNAPHARAM สารนิทัศน์บุหงารำไป
โรงเรียนวัดมหรรณพาราม ในพระราชูปถัมภ์ฯ
สำนักงานเขตพระนคร กรุงเทพมหานคร
WATMAHANNAPHARAM คำนำ
สารนิทัศน์เล่มนี้เป็นการรวบรวมข้อมูลของกิจกรรมสหกรณ์ส่งเสริมการผลิต
ซึ่ง ครูผู้สอนได้ร่วมกันจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่มุ่งเน้นให้นักเรียนระดับชั้นประถม
ศึกษาปีที่ 4-6 ได้ร่วมคิดและร่วมกันสร้างผลิตภัณฑ์นักเรียนทุกเย็นวันศุกร์ นักเรียนได้
เรียนรู้ในเรื่องการประกอบอาหาร และการทำเกษตรเพื่อการขายผ่านการปฏิบัติจริง และ
การจัดตั้งร้านค้า การนำผลผลิตต่างๆ มาวางจำหน่ายให้กับนักเรียน ครูและผู้ปกครอง
โดยได้จัดการเรียนการสอนในชั่วโมงชมรมมีชื่อชมรมว่า "ชมรมเถ้าแก่น้อย"
โรงเรียนวัดมหรรณพาราราม ในพระราชูปถัมภ์ฯ ตั้งอยู่ที่ 261/1 ถนนตะนาว
แขวงเสาชิงช้า เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร ผู้ปกครองของนักเรียนหลายคนประกอบ
อาชีพค้าขายอยู่ในตลาดขายส่งดอกไม้ขนาดใหญ่ "ปากคลองตลาด" นักเรียนเห็นดอกไม้
ที่เหลือจากการค้าขายของผุ้ปกครองถูกทิ้งเมื่อเริ่มโรยราและแห้งเหี่ยว อีกทั้งโรงเรียนยัง
ตั้งอยู่ในพื้นที่ของวัดมหรรณพารามวรวิหาร สิ่งที่นักเรียนเห็นเป็นประจำนั่นก็ คือดอกไม้
ที่พุทธศานิกชนนำมากราบไหว้บูชาพระ ร่วงโรยก็มีเจ้าหน้าที่ของวัดเก็บทิ้งในเวลาต่อมา
นั่นเอง
บุหงารำไป ผลิตภัณฑ์นักเรียนชมรมเถ้าแก่น้อย เกิดจากนักเรียนและคณะครู
ร่วมกันคิดร่วมกันสร้างสรรค์จากสิ่งที่เห็นจากสิ่งที่มีอยู่ในท้องถิ่นชุมชนรอบ ๆ โรงเรียน
"บุหงารำไป" เป็นเครื่องหอมที่ต้องใช้ระยะเวลาในการทำนาน เนื่องจากต้องนำดอกไม้
และใบไม้มาตากแห้งก่อนแล้วจึงนำมาอบร่ำด้วยควันเทียนและอบร่ำกำยาน จากนั้นจึง
อบด้วยน้ำหอมหรือน้ำปรุงตามกลิ่นที่ต้องการ แล้วจึงนำมาบรรจุใส่ถุงผ้าโปร่งหรือห่อผ้า
โปร่งตกแต่ง ให้สวยงามเพื่อใช้เป็นของที่ระลึกในโอกาสมงคลต่าง ๆ
คณะผู้จัดทำ
โรงเรียนวัดมหรรณพาราม ในพระราชูปถัมภ์ฯ
สารบัญ 1
2
ความหมายและประเภทของบุหงารำไป 3
ความเป็นมาของผลิตภัณฑ์นักเรียน 6
ขั้นตอนการผลิตบุหงารำไป
ประโยชน์และการใช้งาน
WATMAHANNAPHARAM
WATMAHANNAPHARAM
ความหมายของบุหงารำไป
บุหงารำไปหมายถึง
ดอกไม้ชนิดต่าง ๆ มีมะลิ กระดังงา กุหลาบ เป็นต้น ที่ปรุงด้วยเครื่องหอมแล้วบรรจุ
ในถุงผ้าโปร่งเล็ก ๆ ทำเป็นรูปร่างต่าง ๆ, มักเรียกย่อว่า บุหงา
ที่มา : พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตสถาน พ.ศ.๒๕๔๔
บุหงารำไป
เครื่องหอมไทยที่ทำได้ง่าย ใช้เวลารวดเร็ว และนิยมทำในช่วงที่มีดอกไม้บานสะพรั่ง โดยบรรจุในผ้าโปร่ง
หรือภาชนะจักสาน เพื่อให้มองเห็นสีสันของกลีบดอกไม้ชนิดต่างๆ ที่นำมาปรุงด้วยกัน ซึ่งมักจะมีสีสันตัดกัน
สวยงาม และมีกลิ่นหอมเย็นชื่นใจ มีด้วยกัน 3 ชนิดคือ
บุหงาสด คือ การนำดอกไม้สดหอม ใบไม้ และสมุนไพรหอมชนิดต่างๆ หัวน้ำมันหอม สารตรึงกลิ่น
อย่างละเล็กละน้อย ผสมคลุกเคล้ารวมกัน นำไปใส่ในบรรจุภัณฑ์ตามความชอบของผู้ปรุง
บุหงาแห้ง คือ การนำดอกไม้สดหอม ใบไม้ และสมุนไพรหอมชนิดต่างๆ นำไปผ่านกรรมวิธีทำให้แห้งสะอาด
และนำไปคลุกเคล้าหัวน้ำมันหอม สารตรึงกลิ่น ให้ได้กลิ่นที่ชื่นชอบ และนำไปใส่ในบรรจุภัณฑ์ตามความชอบ
ของผู้ปรุง
บุหงาหมัก คือ การนำดอกไม้สดหอม และดอกไม้แห้งหอม ผสมแอลกอฮอล์ ผงไม้หอมและน้ำมันหอม
นำไปหมักในภาชนะทึบแสง เก็บไว้ประมาณ 8 สัปดาห์ จนส่วนผสมต่างๆ เข้าด้วยกัน จากนั้นจะนำไปใช้
บรรจุทำเครื่องหอมต่อไป
ที่มา : ขุมทรัพย์แผ่นดิน
สารนิทัศน์ผลิตภัณฑ์นักเรียน "บุหงารำไป" 1
โรงเรียนวัดมหรรณพาราม ในพระราชูปถัมภ์ฯ
WATMAHANNAPHARAM
ความเป็นมาของผลิตภัณฑ์นักเรียน
บุหงารำไป ผลิตภัณฑ์นักเรียนชมรมเถ้าแก่น้อย เกิดจากนักเรียนและคณะครูร่วม
กันคิดร่วมกันสร้างสรรค์จากสิ่งที่เห็นจากสิ่งที่มีอยู่ในท้องถิ่นชุมชนรอบ ๆ โรงเรียน
"บุหงารำไป" เป็นเครื่องหอมที่ต้องใช้ระยะเวลาในการทำนาน เนื่องจากต้องนำดอกไม้และ
ใบไม้มาตากแห้งก่อนแล้วจึงนำมาอบร่ำด้วยควันเทียนและอบร่ำกำยาน จากนั้นจึงอบด้วย
น้ำหอมหรือน้ำปรุงตามกลิ่นที่ต้องการ แล้วจึงนำมาบรรจุใส่ถุงผ้าโปร่งหรือห่อผ้าโปร่งตกแต่ง
ให้สวยงามเพื่อใช้สำหรับมอบเป็นของที่ระลึกในโอกาสมงคลต่าง ๆ นักเรียนชมรมเถ้าแก่น้อย
นำมาวางจำหน่ายผู้ปกครองหรือผู้ที่มีความสนใจทั่วไป
สารนิทัศน์ผลิตภัณฑ์นักเรียน "บุหงารำไป" 2
โรงเรียนวัดมหรรณพาราม ในพระราชูปถัมภ์ฯ
WATMAHANNAPHARAM
ขั้นตอนการผลิต "บุหงารำไป"
การเตรียมกลีบดอกไม้แบบใช้แสงแดด
นำดอกไม้ที่ได้มาจากวัด แกะเป็นกลีบแล้วนำไปล้างผ่านน้ำ สะเด็ดน้ำออกแล้วนำกลีบดอกไม้ที่ล้าง
สะอาดแล้วไปใส่ถาดโดยเกลี่ยดอกไม้กระจายบาง ๆ จนเต็มถาดแล้วนำถาดกลีบดอกไม้ไปตากแดดที่มี
แสงแดดจัด 3 -4 แดด หมั่นกลับดอกไม้เพื่อให้กลีบดอกไม้ได้รับแสงแดดให้ทั่วกลีบดอกวันละ 2-3 ครั้ง
จนกลีบดอกไม้แห้ง
สารนิทัศน์ผลิตภัณฑ์นักเรียน "บุหงารำไป" 3
โรงเรียนวัดมหรรณพาราม ในพระราชูปถัมภ์ฯ
WATMAHANNAPHARAM
การเตรียมกลีบดอกไม้ด้วยเตาอบ
นำดอกไม้ที่ได้มาจากวัด แกะเป็นกลีบแล้วนำไปล้างผ่านน้ำ สะเด็ดน้ำออก แล้วนำกลีบดอกไม้ที่ล้าง
สะอาดแล้วไปใส่ถาดโดยเกลี่ยดอกไม้กระจายบาง ๆ จนเต็มถาดแล้วนำถาดกลีบดอกไม้ไปผึ่งให้น้ำแห้ง
จากนั้นนำเข้าตู้อบตั้งเวลาแตกต่างกันตามลักษณะกลีบที่หนาและบางของชนิดดอกไม้ เช่น ดอกกล้วยไม้
เป็นดอกไม้ที่มีกลีบหนาตั้งเวลาอุณหภูมิที่ 120 องศา และตั้งเวลาไว้ที่ 10 นาทีครบ 10 นาทีให้ใช้พาย
กลับกลีบดอกไม้โดยค่อย ๆ เกลี่ยดอกไม้ไปมาพลิกกลีบให้ดอกไม้ส่วนที่อยู่ด้านล่างขึ้นด้านบน แล้วอบต่อ
อีก 10 นาที และเมื่อครบ 10 นาทีให้ใช้พายกลับกลีบดอกไม้โดยค่อย ๆ เกลี่ยดอกไม้ไปมาให้ดอกไม้พลิก
นำกลีบดอกไม้ส่วนที่อยู่ด้านล่างขึ้นมาด้านบนทำสลับไปมาจนครบ 3 ครั้ง ครั้งที่ 4 ตั้งเวลาในการอบเพียง
5 นาทีกลีบดอกกล้วยไม้ก็จะแห้งสนิท
สารนิทัศน์ผลิตภัณฑ์นักเรียน "บุหงารำไป" 4
โรงเรียนวัดมหรรณพาราม ในพระราชูปถัมภ์ฯ
WATMAHANNAPHARAM
การอบเทียนและน้ำปรุง
ขั้นตอนการอบ
1.นำดอกไม้แห้งนานาชนิด เช่น กุหลาบ กล้วยไม้ ดาวเรือง บานไม่รู้โรย มะลิ ใส่ลงไปในชามใบใหญ่
2.เริ่มการปรุง โดยการพรมน้ำปรุงหรือน้ำหอมให้ทั่ว แต่กะปริมาณให้พอดี ไม่มากไม่น้อยจนเกินไป
3.นำเทียนอบกลิ่นเดียวกันกับน้ำปรุง หรือ น้ำหอมมาวางแล้วจุดให้มีควันเทียนพวยพุ่ง
4.ปิดฝาชามทิ้งไว้ 2 คืน เมื่อเปิดฝาชามก็จะได้บุหงารำไปที่มีกลิ่นหอม
5.นำดอกไม้ผสมทุกอย่างให้เข้ากันแล้วนำไปบรรจุลงถุงผ้าโปร่ง และตกแต่งให้สวยงามตามใจชอบ
สารนิทัศน์ผลิตภัณฑ์นักเรียน "บุหงารำไป" 5
โรงเรียนวัดมหรรณพาราม ในพระราชูปถัมภ์ฯ
WATMAHANNAPHARAM
ประโยชน์และการใช้งาน
บุหงารำไป เป็นเครื่องหอมที่มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ จากดอกไม้ คนไทยเรานิยม
นำมาใช้ปรับอากาศ ในห้องนอน ห้องน้ำ ห้องรับแขก และในตู้เสื้อผ้า เมื่อนำถุงบุหงารำไป
ไปแขวนไว้ก็จะได้กลิ่นหอมสดชื่น อีกทั้งคนไทยนิยมนำบุหงารำไปใช้เป็นของที่ระลึกใน
โอกาสมงคลและเทศกาลต่าง ๆ
สารนิทัศน์ผลิตภัณฑ์นักเรียน "บุหงารำไป" 6
โรงเรียนวัดมหรรณพาราม ในพระราชูปถัมภ์ฯ
โรงเรียนวัดมหรรณพาราม ในพระราชูปถัมภ์ฯ
เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร
https://www.facebook.com/watmahan
โทรศัพท์ 02 2241165