สื่อการสอน เรื่อง การตั้งถิ่นฐานและย้ายถิ่นฐานของไทย

สือ่ การสอนวิชาสังคมศกึ ษา ป.5

หนว่ ยท่ี 4 รอบรปู้ ระเทศไทย

เรื่อง การตั้งถน่ิ ฐานและยา้ ยถนิ่ ฐานในประเทศไทย

โดย ครตู วงทอง พงศ์จารสั (ครมู ลิ ค)์

โรงเรยี นประถมศึกษาธรรมศาสตร์
สานกั งานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษาประถมศกึ ษาปทมุ ธานี เขต 1

1.มาตรฐาน

มาตรฐาน ส 5.2 เขา้ ใจปฏิสัมพันธ์ระหวา่ งมนุษย์กับส่ิงแวดล้อมทางกายภาพทก่ี อ่ ใหเ้ กดิ การสรา้ งสรรค์วถิ ีการดาเนิน

ชีวติ มจี ิตสานกึ และมสี ่วนรว่ มในการจัดการทรัพยากรและสงิ่ แวดลอ้ มเพื่อการพัฒนาทีย่ ัง่ ยนื

2.ตัวชวี้ ดั

ส 5.2 ป.5/1 วิเคราะห์สิง่ แวดลอ้ มทางกายภาพท่มี อี ทิ ธพิ ลต่อลักษณะการตั้งถิน่ ฐานและการยา้ ยถ่นิ ของประชากร

ในภูมิภาคของตน

ถ้าเลอื กไดน้ กั เรียนอยากอยทู่ ่ไี หน?

ภาพ 1 ภาพ 2

ปัจจยั ทางธรรมชาติทส่ี ง่ ผลตอ่ การตง้ั ถิ่นฐาน

ลกั ษณะภูมปิ ระเทศ ลักษณะภูมิอากาศ

บริเวณทเ่ี หมาะสม เช่น อากาศทเ่ี หมาะสม
ทรี่ าบลมุ่ แมน่ า้ ตอ้ งมสี ภาพอากาศ
หรือริมฝั่งแมน่ า้ ไมแ่ ปรปรวน ไมร่ อ้ น
หนาว หรอื ฝนตกหนักเกนิ ไป
เหมาะแกก่ ารประกอบ
อาชีพและการคมนาคม

ทรพั ยากรธรรมชาติ ภยั ธรรมชาติ

มีทรัพยากรน้า ป่าไม้ สตั วป์ า่ มีความปลอดภัยและไม่เสย่ี งต่อ
ดนิ และแร่ทอี ุดมสมบรู ณ์ การเกดิ ภยั ธรรมชาติ เช่น
เหมาะแก่การประกอบอาชีพ น้าทว่ ม พายถุ ลม่ ไฟป่า
ดินถล่ม เปน็ ต้น

ปัจจัยทางสงั คมท่ีสง่ ผลตอ่ การตงั้ ถน่ิ ฐาน

สภาพสงั คมและวัฒนธรรม การคมนาคม

เกดิ จากการรวมกลุ่มของตนทม่ี ี การมเี ส้นทางการคมนาคมที่สะดวก
สงั คมและวฒั นธรรมคล้ายกัน ส่งผลตอ่ ความหนาแน่นในการตั้ง
เช่น นับถือศาสนา ใชภ้ าษา ถน่ิ ฐาน เช่น สมัยกอ่ นเดนิ ทางทางน้า
คนก็จะอาศยั ริมนา้ แตป่ จั จบุ นั
มคี วามเช่อื คลา้ ยกนั เดนิ ทางทางบก คนก็อาศยั ใกลถ้ นน

หนาแน่น

การประกอบอาชพี

บรเิ วณท่ีสามารถประกอบอาชีพไดม้ ากจะมีคนอาศัยหนาแนน่ เชน่ ศูนย์กลางการค้าขาย
แหล่งท่องเที่ยว แหลง่ อตุ สาหกรรม

ลกั ษณะการต้งั ถิ่นฐานในภาคเหนอื หน้า 189

การต้งั ถิ่นฐานจะอยบู่ ริเวณแอง่ ทรี่ าบ
ระหว่างหบุ เขาท่ีมแี ม่นา้ ไหลผ่าน
เชน่ แอง่ เชียงใหม่ – ลาพูน
แอ่งแพร่ และบรเิ วณพื้นท่สี งู
เปน็ การตง้ั ถนิ่ ฐานของชาวไทยภเู ขา
เชน่ ชาวอาขา่ ม้ง

ลักษณะการยา้ ยถนิ่ ในภาคเหนือ หนา้ 189

การย้ายถน่ิ เขา้

ประชากรย้ายถ่นิ ฐานมาอยู่บรเิ วณแอ่งทร่ี าบ
เพราะมคี วามอุดมสมบูรณ์ และบรเิ วณพื้นทสี่ ูง
สาหรบั ประกอบอาชีพเพราะเป็นแหลง่ ท่องเที่ยว

การยา้ ยถน่ิ ออก

การย้ายถนิ่ ออกเกิดในพน้ื ท่สี ูงและภเู ขา ทีม่ ีความยากลาบาก
ในการประกอบอาชพี หา่ งไกลจากศูนยก์ ลางของจังหวัด
รวมถงึ เขตตวั เมืองทีการขยายตวั และแออัด มีค่าครองชพี สงู ขน้ึ

ลกั ษณะการตงั้ ถ่นิ ฐานในภาคตะวันตก หนา้ 198

การตั้งถนิ่ ฐานจะอย่แู ถบตอนกลางด้านตะวนั ออก
ของภมู ภิ าค ได้แก่ พน้ื ทร่ี มิ แมน่ ้าปิง ที่ราบลุม่ แม่นา้ แม่กลอง
ทร่ี าบแม่นา้ เพชรบรุ ี และบรเิ วณชายฝั่งด้านอา่ วไทย

ลกั ษณะการย้ายถิ่นในภาคตะวนั ตก หนา้ 198

การย้ายถิน่ เขา้

ประชากรย้ายถนิ่ ฐานมาอยู่บรเิ วณตอนกลาง
ของภมู ิภาคเพราะมที ีร่ าบลุ่มแม่น้า
มีความอุดมสมบรู ณแ์ ละบรเิ วณชายฝ่งั ทะเล

การย้ายถิ่นออก

การยา้ ยถิ่นออกเกิดในพ้นื ทตี่ อนบน และทาง
ตะวนั ตกของภาค เนือ่ งจากพื้นที่ทรุ กันดาร
มีความแหง้ แล้ง

ลกั ษณะการตงั้ ถ่ินฐานในภาคกลาง

การตั้งถิน่ ฐานจะมคี วามหนาแน่นทางตอนลา่ งของภาค
ตามรมิ แมน่ ้าสายสาคัญ เช่น แม่น้าเจ้าพระยา
แม่นา้ ท่าจนี เน่อื งจากดินตะกอนทพี่ ัดมาทบั ถม
จึงมคี วามอุดมสมบูรณ์

การย้ายถ่ินเขา้ ลกั ษณะการยา้ ยถน่ิ ในภาคกลาง

ประชากรย้ายถิ่นฐานมาอยู่บรเิ วณท่ีราบลุ่มแมน่ า้
เพราะมีความอุดมสมบรู ณ์ โดยเฉพาะบรเิ วณภาคกลางตอนล่าง
ซงึ่ มกี ารทาการเกษตร และเปน็ แหล่งอตุ สาหกรรมสาคญั ของประเทศ

การยา้ ยถ่นิ ออก

การยา้ ยถน่ิ ออกเกิดในพน้ื ทท่ี ปี่ ระสบภยั นา้ ท่วม
เนอื่ งจากเกิดความยากลาบากในการดาเนินชวี ติ
รวมถึงในเขตปริมณฑลมีความแออดั
มลพิษจากสิ่งแวดล้อม ฯลฯ

ลกั ษณะการต้งั ถิ่นฐานในภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื

การตัง้ ถน่ิ ฐานจะหนาแนน่ บริเวณใกลแ้ มน่ ้า เชน่
บรเิ วณแอ่งโคราช
รองลงมาคือบรเิ วณแอง่ สกลนคร
และบริเวณริมแมน่ า้ โขง

ลักษณะการย้ายถิน่ ในภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื

การย้ายถน่ิ เข้า
ประชากรยา้ ยถน่ิ ฐานมาอย่บู รเิ วณแอง่ โคราช
แอง่ สกลนคร พ้ืนทร่ี าบลุ่มแม่นา้
และพ้นื ทที่ เ่ี ปน็ ศูนย์กลางของภูมิภาค

การย้ายถ่ินออก

การย้ายถ่นิ ออกเกดิ ในพื้นท่แี หง้ แล้ง
ขาดแคลนสาธารณปู โภค

ลกั ษณะการต้ังถิ่นฐานในภาคตะวันออก

การต้ังถ่นิ ฐานจะอยู่บริเวณพ้นื ที่ราบทีต่ อ่ เนอ่ื งกบั
ชายฝงั่ อา่ วไทย เพราะเป็นพนื้ ทร่ี าบสลับเนนิ เขา
มีฝนตกชุก เชน่ บริเวณทีร่ าบลุม่ แม่นา้ บางปะกง
และมีการต้ังถ่ินฐานบริเวณแหล่งทอ่ งเที่ยวทางทะเล
รวมถงึ แหล่งนิคมอุตสาหกรรม

นิคมอตุ สาหกรรมมาบตาพุด จ.ระยอง

การยา้ ยถ่ินเข้า ลกั ษณะการย้ายถนิ่ ในภาคตะวนั ออก

ประชากรยา้ ยถ่นิ ฐานมาอย่บู รเิ วณทีร่ าบชายฝง่ั บริเวณทีม่ ีการตัง้ นิคม
อุตสาหกรรมและทา่ เรือ จะมีประชากรยา้ ยถิ่นเขา้ มาอย่จู านวนมาก

การย้ายถ่นิ ออก

การย้ายถิ่นออกเกิดในพื้นทต่ี อนบน
และทางตะวันตกของภาค ทม่ี สี ภาพภมู ิ
ประเทศไมเ่ อ้ืออานวยต่อการดาเนินชีวิต

ลกั ษณะการต้งั ถ่นิ ฐานในภาคใต้

สภาพพ้นื ท่เี ป็นคาบสมทุ รมที ิวเขาทอดตวั ยาว
การตั้งถน่ิ ฐานจะอยู่บรเิ วณท่ีราบ เชน่ บริเวณชายฝ่งั
ท้งั สองด้านและตามเกาะตา่ งๆ

ลักษณะการยา้ ยถ่ินในภาคตะวนั ตก
การยา้ ยถน่ิ เขา้ ประชากรยา้ ยถนิ่ ฐานมาอยบู่ รเิ วณพน้ื

ทรี่ าบชายฝงั่ ทะเล หมเู่ กาะ

การยา้ ยถนิ่ ออก

การยา้ ยถน่ิ ออกเกดิ ในบรเิ วณตอนกลาง
ของภาคทีเ่ ปน็ ทวิ เขาสงู

กจิ กรรม...เมืองในฝันของฉนั

คาชีแ้ จง : ให้นกั เรยี นแต่ละกลุ่มออกแบบ เมืองในฝนั

โดยวิเคราะห์ปัจจยั ทางธรรมชาตทิ ีส่ ่งผลตอ่ การตงั้ ถิ่นฐาน
พรอ้ มวาดภาพระบายสี และนาเสนอหนา้ ชน้ั เรยี น

ปัจจยั ทางธรรมชาตทิ สี่ ่งผลตอ่ การตงั้ ถนิ่ ฐาน

ลักษณะภมู ิประเทศ ลักษณะภูมิอากาศ

ทรัพยากรธรรมชาติ ภัยธรรมชาติ

แหล่งสบื คน้ ขอ้ มลู
หนงั สือเรียนวิชาสงั คมศกึ ษา ป.5

-ภาคเหนอื หนา้ 189
-ภาคตะวันตก หน้า 198
-ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ หนา้ 209
-ภาคกลาง หน้า 217
-ภาคตะวันออก หนา้ 225
-ภาคใต้ หน้า 234