Nota Sains Tahun 4

UNIT 7 : TENAGA


7.1.1 Tenaga dan Sumbernya


1. Tenaga ialah keupayaan untuk melakukan kerja.
2. Tenaga dapat diperoleh daripada pelbagai sumber.
3. Sumber-sumber tenaga:
1. Matahari merupakan sumber tenaga yang paling utama. Tenaga matahari
boleh digunakan untuk menjanakan elektrik melalui panel suria.
2. Air yang mengalir menggerakkan turbin di dalam empangan untuk
menjanakan elektrik.
3. Biojisim ialah bahan daripada tumbuh-tumbuhan (kayu api dan sisa tanaman)
atau tinja haiwan yang digunakan untuk menghasilkan bahan api dan
menjanakan elektrik.
4. Angin yang bertiup menggerakkan kincir angin untuk menjanakan elektrik.
5. Bahan nuklear seperti uranium digunakan untuk menjanakan elektrik di stesen
janakuasa nuklear.
6. Bahan api fosil seperti petroleum, gas asli dan arang batu dibakar untuk
menjanakan elektrik.
7. Ombak menggerakkan turbin di dalam laut untuk menjanakan elektrik.
8. Geoterma juga merupakan sumber tenaga yang diperoleh daripada haba
batuan panas di bawah permukaan bumi untuk menjanakan elektrik.



7.1.2 Bentuk Tenaga


1. Terdapat pelbagai bentuk tenaga di sekeliling kita.
2. Bentuk-bentuk tenaga:
 Tenaga suria ialah tenaga yang diperoleh daripada Matahari.
 Tenaga haba ialah tenaga yang tersimpan pada objek yang mempunyai
kepanasan.
 Tenaga cahaya ialah tenaga yang dihasilkan oleh objek yang memancarkan
cahaya.
 Tenaga bunyi dihasilkan oleh objek yang bergetar.
 Tenaga elektrik ialah tenaga yang mengalir dalam litar elektrik yang lengkap.
 Tenaga kimia ialah tenaga yang tersimpan dalam bahan seperti makanan,
bahan api fosil, biojisim atau bateri.
 Tenaga kinetik ialah tenaga yang dipunyai oleh objek yang bergerak.
 Tenaga keupayaan ialah tenaga yang tersimpan pada objek yang berada
pada sesuatu ketinggian, diregangkan atau dimampatkan.
 Tenaga nuklear ialah tenaga yang terkandung dalam bahan nuklear seperti
uranium.

7.1.3 Perubahan Bentuk Tenaga


1. Tenaga boleh berubah daripada satu bentuk kepada bentuk yang lain.
2. Simbol -> bermaksud berubah kepada.
3. Simbol + bermaksud dan.
4. Contoh perubahan bentuk tenaga:
 Semasa mengasuh basikal, tenaga kimia daripada makanan yang dimakan
berubah kepada tenaga kinetik (pergerakan kaki dan basikal).
Tenaga kimia -> Tenaga kinetik
 Ketika menghidupkan televisyen, tenaga elektrik (di dalam litar elektrik
televisyen) yang digunakan berubah kepada tenaga cahaya (imej) dan
tenaga bunyi.
Tenaga elektrik -> Tenaga cahaya + Tenaga bunyi
 Semasa api menyala, tenaga kimia yang tersimpan dalam bahan bakar
berubah kepada tenaga haba dan tenaga cahaya.
Tenaga kimia -> Tenaga haba + Tenaga cahaya

 Semasa terjun dari papan terjun, tenaga keupayaan (kedudukan penerjun
yang tinggi) berubah kepada tenaga kinetik (pergerakan penerjun) dan
kemudian berubah kepada tenga bunyi (bunyi percikan air).
Tenaga keupayaan -> Tenaga kinetik -> Tenaga bunyi
 Ketika menyalakan lampu suluh, tenaga kimia yang tersimpan di dalam
bateri berubah kepada tenaga elektrik (dalam litar elektrik lampu suluh).
Kemudian, tenaga elektrik berubah kepada tenaga haba (mentol menjadi
panas) dan tenaga cahaya (mentol menyala).

Tenaga kimia -> Tenaga elektrik -> Tenaga haba + Tenaga cahaya
 Ketika menggunakan kalkulator suria, tenaga suria yang diperoleh daripada
Matahari berubah kepada tenaga elektrik (dalam litar kalkulator). Kemudan,
tenaga elektrik berubah kepada tenaga cahaya (skrin memancarkan
cahaya).
Tenaga suria -> Tenaga elektrik -> Tenaga cahaya
 Ketika kenderaan bergerak, enjin kereta mengubah tenaga kimia yang
tersimpan dalam bahan api fosil kepada tenaga kinetik (pergerakan kereta).
Tenaga kimia -> Tenaga kinetik
 Tumbuh-tumbuhan membuat makanannya sendiri. Semasa fotosintesis,

tumbuh-tumbuhan mengubah tenaga cahaya daripada Matahari kepada
tenaga kimia yang tersimpan sebagai kanji.
Tenaga suria -> Tenaga kimia
 Semasa bermain papan luncur, pemain bermula dari tempat yang tinggi
kemudian luncur ke bawah. Apabila sampai ke penghujung, pemain akan
berhenti pada kedudukan tertinggi seketika dan kemudian meneruskan
pergerakannya semula.

Tenaga keupayaan -> Tenaga kinetik -> Tenaga keupayaan

7.1.4 Tenaga Tidak Boleh Dicipta atau Dimusnahkan


1. Semua perubahan yang berlaku di alam ini melibatkan tenaga.
2. Tenaga boleh berubah bentuk kerana tenaga tidak boleh dicipta atau
dimusnahkan.
3. Motosikal yang bergerak mempunyai tenaga kinetik. Tenaga tidak boleh dicipta.
Enjin motosikal hanya mengubah tenaga kimia daripada petrol kepada tenaga
kinetik. Tenaga juga tidak boleh dimusnahkan. Semasa motosikal bergerak,
sebahagian tenaga kinetiknya turut berubah kepada bentuk-bentuk tenaga yang
lain seperti tenaga bunyi dan tenaga haba. Motosikal berbenti bergerak kerana
semua tenaga kimia daripada petrol telah berubah sepenuhnya kepada bentuk-
bentuk tenaga yang lain.
Tenaga kimia -> Tenaga kinetik -> Tenaga haba + Tenaga bunyi
4. Kesimpulan: Tenaga tidak boleh dicipta atau dimusnhkan, tetapi boleh berubah
bentuk.

7.2.1 Sumber Tenaga Boleh Dibaharui dan Tidak Boleh Dibaharui


1. Sumber tenaga boleh dikelaskan kepada sumber tenaga boleh dibaharui dan
sumber tenaga yang tidak boleh dibaharui.
2. Sumber tenaga boleh dibaharui ialah sumber tenaga yang boleh dijana secara
berterusan. Contoh:
1. Matahari ialah sumber tenaga yang sentiasa ada.
2. Ombak wujud secara semula jadi.
3. Air sentiada ada di persekitaran.
4. Angin tidak terhad dan sentiada ada.
5. Biojisim sentiasa ada kerana berasal daripada bahan semula jadi.
3. Sumber tenaga tidak boleh dibaharui ialah sumber tenaga yang terhad dan tidak
boleh dijana semula. Contoh:
1. Bahan api fosil seperti arang batu, gas asli dan petroleum akan kehabisan
suatu masa nanti.
2. Bahan nuklear seperti uranium adalah terhad.
3. Bateri akan kehabisan satu hari nanti.
4. Biodiesel ialah bahan api yang dihasilkan daripada minyak sayuran atau lemak
haiwan. Bermula Februari 2019, semua stesen minyak di Malaysia membekalkan
mInyak diesel yang dicampur dengan biodiesel sawit.



7.2.2 Berhemat Menggunakan Tenaga

1. Kebanyakan tenaga yang kita gunakan pada hari ini berasal daripada sumber
tenaga yang tidak boleh dibaharui.
2. Untuk memastikan kita mempunyai sumber tenaga yang mencukupi pada masa
yang akan datang, kita perlulah berhemat menggunakan tenaga.
3. Berhemat bermaksud berjimat cermat. Berhemah bermaksud mempunyai budi
perketi yang mulia.
4. Cara-cara berhemat menggunakan tenaga:
 Tutup peralatan elektrik apabila tidak digunakan.
 Gunakan peralatan yang kurang menggunakan tenaga.
 Gunakan pengangkutan awam atau berkongsi kereta.
 Kitar semula bahan yang terbuang.
5. Kepentingan penggunaan sumber tenaga secara berhemat adalah:
 Menjimatkan kos penjanaan tenaga elektrik.
 Mengelakkan pembaziran sumber tenaga.
 Mengurangkan pencemaran alam sekitar

UNIT 8 – BAHAN


Sumber Asas Bahan

1. Terdapat pelbagai objek yang digunakan dalam kehidupan harian kita.

2. Objek tersebut diperbuat daripada pelbagai sumber asas speerti tumbuh-
tumbuhan, haiwan, petroleum dan batuan.
3. Tumbuh-tumbuhan:
1. Pokok getah menghasilkan bahan getah. Contoh objek: tayar dan sarung
tangan getah.
2. Pokok balak menghasilkan bahan kayu. Contoh objek: almari kayu dan kerusi
kayu.
3. Pokok kapas menghasilkan bahan kapas. Contoh objek: baju dan tuala.
4. Haiwan:

1. Biri-biri menghasilkan bahan bulu biri-biri. Contoh objek: topi bulu dan sweater.
2. Lembu menghasilkan bahan kulit lembu. Contoh objek: kasut kulit dan sofa
kulit.
3. Ulat sutera menghasilkan bahan kokun sutera. Contoh objek: tali leher sutera
dan kain sutera.
5. Petroleum:
1. Petroleum ialah minyak berwarna hitam yang diperoleh dari dalam tanah
untuk dijadikan petrol dan bahan-bahan lain. Petroleum terbentuk daripada

hidupan yang telah mati berjuta-juta tahun dahulu.
2. Minyak petroleum menghasilkan bahan plastik. Contoh objek: beg plastik dan
botol plastik.
3. Minyak petroleum juga menghasilkan bahan kain sintetik. Contoh objek: baju
hujan dan khemah.
6. Batuan:
1. Logam menghasilkan bahan emas dan kuprum. Contoh objek: rantai emas,
barang piuter dan duit syiling.
2. Tanih menghasilkan bahan tanah liat. Contoh objek: mangkuk seramik dan
batu bata.

3. Tanih juga menghasilkan bahan pasir. Contoh objek: cermin dan botol kaca.



Sifat Bahan




















































(1) Kebolehan menyerap air


1. Terdapat bahan yang boleh menyerap air dan bahan yang kalis air.
2. Bahan yang menyerap air menjadi basah apabila terkena air. Air akan diserap oleh
bahan yang menyerap air apabila air dititiskan ke atasnya.
3. Bahan yang tidak menyerap air disebut bahan kalis air. Air akan kekal ada pada
bahan yang kalis air apabila air dititiskan ke atasnya.

(2) Kebolehan terapung di permukaan air

1. Terdapat bahan yang terapung di atas permukaan air dan bahan yang tengelam

di dalam air.

















(3) Kekenyalan bahan


1. Kekenyalan ialah kebolehan sesuatu bahan untuk kembali kepada keadaan
asalnya sesudah ditarik, dipicit atau diregangkan.
2. Terdapat bahan yang kenyal dan bahan yang tidak kenyal.


















(4) Konduktor dan penebat elektrik


1. Setiap bahan bersifat sama ada konduktor atau penebat elektrik.
2. Konduktor elektrik ialah bahan yang boleh mengalirkan arus elektrik.
3. Penebat elektrik ialah bahan yang tidak boleh mengalirkan arus elektrik.

(5) Konduktor dan Penebat Haba

1. Terdapat bahan yang bersifat konduktor haba dan penebat haba.

2. Konduktor haba ialah bahan yang membenarkan haba mengalir melaluinya
dengan baik dan cepat.
3. Penebat haba ialah bahan yang tidak membenarkan haba melaluinya dengan
baik.













(6) Kebolehan Penembusan Cahaya


1. Setiap jenis bahan mempunyai kebolehan penembusan cahaya yang tersendiri.
2. Bahan lut sinar ialah bahan yang membenarkan cahaya melaluinya.

3. Bahan lut cahaya ialah bahan yang membenarkan sebahagian cahaya
melaluinya.
4. Bahan legap ialah bahan yang menghalang cahaya melaluinya.

















8.2.2 Aplikasi Sifat Bahan


1. Pengetahuan tentang sifat sesuatu bahan adalah penting dalam mereka cipta
sesuatu objek.
2. Pemilihan jenis bahan yang bersesuaian dapat memastikan objek yang dicipta
dapat berfungsi dengan baik mengikut keperluannya.
3. Langkah-langkah mereka cipta model dengan mengaplikasikan pengetahuan
tentang sifat bahan:
1. Mengenal pasti masalah

2. Menjana idea
3. Membuat lakaran idea
4. Menyediakan alat dan bahan
5. Membina model

8.2.3 Pemilihan Jenis Bahan dan Mereka Cipta Objek


1. Sesuatu objek dicipta berdasarkan kesesuaian sifat bhaan dengan fungsi objek
tersebut.
2. Pemilihan jenis bahan yang digunakan untuk mereka cipta sesuatu objek adalah
penting untuk memastikan objek tersebut dapat berfungsi dengan baik dan sesuai
untuk digunakan.

UNIT 9 ; BUMI DAN ANGKASA
-BUMI


9.1.1Graviti Bumi





















1. Setiap objek yang dilambung ke atas akan jatuh semula ke bawah.
2. Semua objek di sekeliling kita ditarik ke arah pusat bumi oleh suatu daya yang
dinamakan daya tarikan graviti bumi.
3. Graviti atau gravitas dalam bahasa Latin bermaksud berat. Daya tarikan graviti ada
pada semua objek.
4. Tanpa graviti, angkasa akan terapung di udara. Oleh sebab itu, angkasawan perlu
memakai pakaian khas dan menggunakan peralatan khas untuk urusan harian
supaya objek di sekelilingnya tidak terapung.





















9.1.2 Daya Tarikan Graviti Bumi


1. Graviti bumi ialah daya yang menarik objek ke arah pusat bumi.
2. Tanpa daya tarikan graviti bumi, semua objek akan terapung di udara.
3. Semua objek di Bumi dapat berada pada kedudukannya kerana adanya daya
tarikan graviti bumi.

9.1.3 Kepentingan Daya Tarikan Graviti Bumi

1. Daya tarikan graviti bumi penting untuk mengekalkan objek pada kedudukannya.
2. Daya tarikan graviti bumi menyebabkan objek tidak terapung di udara dan kekal
berada pada kedudukannya.





























9.2.1 Putaran dan Peredaran Bumi


1. Bumi dan semua planet lain beredar mengelilingi Matahari mengikut orbit masing-
masing.
2. Bumi berputar pada paksinya dan pada masa yang sama beredar mengikut
orbitnya mengelilingi Matahari.
3. Paksi ialah garis bayangan yang menghubungkan Kutub Utara dan Kutub Selatan.

9.2.2 Arah dan Tempoh Semasa Putaran dan Peredaran Bumi

1. Bumi berputar pada paksinya dari arah Barat ke Timur.
2. Satu putaran lengkap mengambil masa 24 jam atau 1 hari.
3. Bumi beredar mengelilingi Matahari pada orbitnya mengikut arah lawan jam.
4. Satu peredaran lengkap mengambil masa 1 tahun atau 365 ¼ hari.


##Buku Teks ms 160: Putaran dan Peredaran Bumi

9.2.3 Kesan Putaran Bumi pada Paksinya

1. Putaran bumi pada paksinya menyebabkan berlakunya beberapa kejadian:
1. Kejadian siang dan malam
1. Bahagian bumi yang menghadap Matahari akan mengalami siang.
2. Bahagian bumi yang terlindung daripada cahaya Matahari akan
mengalami malam.
2. Kedudukan matahari kelihatan seperti berubah-ubah terbit dari Timur dan terbenam
di Barat
3. Perubahan panjang dan arah bayang-bayang

UNIT 10: TEKNOLOGI DAN KEHIDUPAN LESTARI

- MESIN

10.1.1 Tuas


1. Tuas digunakan untuk mengangkat atau mengumpil sesuatu objek.
2. Tuas terdiri daripada tiga bahagian, iaitu beban, fulkrum dan daya.
1. Beban ialah berat sesuatu jasad.
2. Fulkrum ialah suatu titik pada palang atau objek yang berfungsi sebagai
pengimbang atau penyokong.
3. Daya ialah tolakan dan tarikan ke atas sesuatu objek yang memberikan
kesan.


















3. Contoh tuas: Membuka tin cat dengan pemutar skru.
1. Penutup tin bertindak sebagai beban.
2. Hujung pemutar skru yang menyentuh penutup tin ialah fulkrum.

3. Tangan yang menolak pemutar skru ke bawah pula bertindak sebagai daya.
4. Contoh aplikasi tuas:
1. Menyapu sampah
2. Mencabut paku
3. Menyepit ais

10.1.2 Hubung Kait Beban, Fulkrum dan Daya

1. Kedudukan fulkrum dari beban mempengaruhi daya yang diperlukan untuk

mengangkat objek.
2. Untuk mengangkat beban yang berat, kita perlu:
1. Meletakkan fulkrum paling dekat dengan beban
2. Daya dikenakan sejauh mungkin dari fulkrum
3. Gunakan kayu yang panjang, bukan kayu yang pendek.


















3. Semakin dekat jarak beban dari fulkrum, semakin sedikit daya yang diperlukan

untuk mengangkat beban.
4. Semakin jauh jarak beban dari fulkrum, semakin banyak daya yang diperlukan
untuk mengangkat beban.


10.2.1 Mesin Ringkas


1. Mesin ringkas ialah alat yang membantu kita melakukan kerja dengan lebih mudah
dan cepat.
2. Terdapat pelbagai jenis mesin ringkas di sekeliling kita.
3. Setiap mesin ringkas mempunyai kegunaannya yang khusus.

4. Jenis-Jenis mesin ringkas:
1. Roda dan gandar - alat yang terdiri daripada roda yang dipasang pada
sebatang rod yang dinamakan gandar. Contohnya, pada tombol pintu.
2. Tuas - alat yang terdiri daripada sebatang rod yang diletakkan di atas fulkrum
untuk mengangkat atau mengumpil sesuatu beban objek. Contohnya, pada
penyapu.
3. Skru - alat yang berbentuk silinder beralur yang dapat dimasukkan ke atas
sesuatu ruang dengan memutarkannya untuk menyatkan atau mengetatkan
dua bahagian objek. Contohnya, pada botol dan penutupnya.

4. Gear - alat yang terdiri daripada bahagian roda yang bergerigi.
Contohnya, pada jam.
5. Takal - alat yang terdiri daripada satu roda beralur yang membolehkan tali
melaluinya untuk mengangkat atau menurunkan sesuatu beban.
Contohnya, bidai.

6. Satah condong - satu permukaan rata yang disendengkan dengan satu

bahagian yang hujungnya diletakkan pada ketinggian yang berbeza.
Contohnya, pada tangga.
7. Baji - alat yang runcing pada satu hujungnya dan digunakan untuk
memotong serta memegang dan memberhentikan sesuatu objek.
Contohnya, pada pisau dan penyendal pintu.


















10.2.2 Mesin Ringkas Menyelesaikan Masalah


1. Masalah harian dapat diselesaikan dengan menggunakan mesin ringkas.
2. Lebih banyak mesin ringkas yang digunakan, lebih mudah dan cepat kerja dapat
dilakukan.

10.2.3 Mesin Kompleks


1. Sesetengah alat yang digunakan dalam kehidupan harian kita terdiri daripada
gabungan beberapa jenis mesin ringkas.
2. Alat yang terdiri daripada gabungan lebih daripada satu mesin ringkas merupakan
satu mesin kompleks.

3. Mesin kompleks yang lebih baik ialah mesin yang mempunyai ciri lestari, iaitu mesin
yang tahan lama, tidak mudah rosak, menguntungkan, tidak memberikan kesan
buruk kepada alam sekitar, mudah dan selamat digunakan.
4. Contoh mesin lestari ialah basikal, kerana basikal mudah digunakan dan tidak
memerlukan bahan api dosil untuk menggerakkannya. Oleh sebab itu, basikal tidak
akan mencemarkan alam sekitar.
5. Contoh-contoh mesin kompleks: