องค์ความรู์ ขนบธรรมเนียมประเพณี วัฒนธรรมโคราช

รายงาน

ขนบธรรมเนยี ม ประเพณีและวฒั นธรรม

นครราชสีมา
เสนอ

นายไชยนนั ท์ แสงทอง

วัฒนธรรมจังหวดั นครราชสีมา
จดั ทําโดย

นางสาวพรพติ รา ยาใจ

นกั วชิ าการวฒั นธรรมปฎิบัตกิ าร

สํานักงานวัฒนธรรมจงั หวัดนครราชสีมา

พ.ศ.๒๕๖๔

คํานํา

รายงานเล่มน+ีจดั ทาํ ข+ึนเพื5อทาํ ความรูจ้ กั กบั ขนบธรรมเนียม ประเพณีและวฒั นธรรม
ท+ัง ๓๒ อาํ เภอของจังหวัดนครราชสีมา โดยได้ศึกษาผ่านแหล่งความรู้ต่าง ๆ และ
ขอขอบพระคุณท่านไชยนนั ท์ แสงทอง วฒั นธรรมจงั หวดั นครราชสีมา ที5ให้โอกาสจดั ทาํ
รายงานเล่มน+ีจนสาํ เร็จลลุ ว่ งไปดว้ ยดี

นางสาวพรพิตรา ยาใจ
นกั วิชาการวฒั นธรรมปฎิบตั กิ าร

สารบญั ก
ข
คาํ นาํ ๑
สารบญั ๒
งานฉลองวนั ชยั ชนะของเทา้ สุรนารี ๓
งานแห่เทยี นพรรษา ๔
งานสืบสานประเพณีแห่พระลอดซุม้ ประตูเมอื งมหาสงกรานต์
งานเทศกาลขนมจีนประโดก ๕
งานตรุษจีนโคราช
ประเพณีบุญบ+งั ไฟ ๖
ประเพณีแห่ปราสาทผ+งึ
งานวนั ขา้ วใหม่ปลามนั อ.โนนแดง ๗
ประเพณีขา้ วใหม่ปลามนั อ.เมอื งยาง ๘
ประเพณีบวั ไหมบวั ใหญ่ ๙
งานเทศกาลชมพระอาทติ ยต์ กดนิ ดอยเจดยี ์
งานผา้ ไหมและของดีเมืองปักธงชยั ๑o
งานเกษตรแฟร์ปากชอ่ ง
งานเทศกาลปากช่องเฟสตวิ ลั
เทศกาลนอ้ ยหน่า ของดปี ากช่อง
ประเพณีแขง่ เรือพิมาย
เทศกาลเทีย5 วพมิ าย
ประเพณีแขง่ ขนั เรืออโี ปง
เทศกาลกนิ หม5ี ประเพณีแห่เทียนพรรษา
งานสมโภชพระบรมสารีกธาตุ วดั บา้ นไร่
เทศกาลพริก และของดี อ.ขามสะแก
ประเพณีบุญขา้ วจี5
ประเพณีบุญตามฮีตสิบสอง
ประเพณีงานเล+ียงพ่อพญาสี5เข+ียว
งานงว+ิ ประจาํ ปี

เทศกาลมหศั จรรยท์ ่งุ ดอกจานบานสะพรัง5 ๑๑
งานเบญจมาศในมา่ นหมอก ๑๒
ประเพณีกนิ ขา้ วค5าํ กลางเดิ5น ชมปราสาทครบรุ ี
ประเพณีกนิ เข่าคา5ํ ของดเี มืองสูงเนิน ๑๓
ประเพณีแข่งว่าว ๑๔
ผา้ เง5ยี งนางดาํ ๑๕
เทศกาลเฟื5 องฟ้า ๑๖
ประเพณีบุณกมุ้ ขา้ วใหญ่ ๑๗
ประเพณีตานก๋วยสลาก คนไท – ยวน
ประเพณีสู่ขวญั ขา้ ว งานวนั ขา้ ว ๑๘
ประเพณีขมี5 า้ ล่อชา้ ง ๑๙
ส้มตาํ โคราช
๒o
ไกย่ า่ งทา่ ชา้ ง ๒๑
ขนมจนี ประโดก
ผดั หมีโ5 คราช ๒๒
ขา้ วแผะ ๒๓
ยาํ หม5เี สน้ สด
แกงไขผ่ าํ
แกงเปรอะหน่อโจด
แกงหัวตาลใส่ปลายา่ ง
แกงบอน
ขนมหูชา้ ง
ขนมตม้ ห่อใบเตย
เมยี5 งโครราช
โตะ๊ โคราช
อา้ งองิ

ขนบธรรมเนียม ประเพณี และวัฒนธรรม จงั หวัดนครราชสีมา
๑ งานฉลองวันชัยชนะของท้าวสุรนารี

งานฉลองวนั แห่งชัยชนะทา้ วสุรนารี หรือ “งานย่าโม” เป็ นงานประจาํ ปี ของจงั หวดั
นครราชสีมา กาํ หนดจดั ระหว่างวนั ท5ี ๒๓ มีนาคม - ๓ เมษายนของทุกปี ซ5ึงถือเป็ น
วนั ท5ีคุณหญิงโมได้รับชัยชนะจากขา้ ศึก เป็ นงานประจาํ ปี ของจงั หวดั ณ มณฑลพิธี
ลานอนุสาวรียท์ า้ วสุรนารี ซ5ึงถือเป็ นเวลาท5ีทา้ วสุรนารี (คุณหญิงโม) ไดร้ ับชัยชนะ
จากขา้ ศึก เพราะวนั ที5 ๒๓ มีนาคม พุทธศกั ราช ๒๓๖๙ คือวนั ท5ีเจ้าอนุวงศ์ยกทพั
ออกจากเมืองนครราชสีมา จึงเป็ นงานประเพณีทําให้ระลึกถึงความกล้าหาญใน
วีรกรรมคร+ังน+นั นอกจากน+ีในงานยงั มีการแสดงศิลปวฒั นธรรม การออกร้าน จดั
นิทรรศการของหน่วยงานราชการและภาคเอกชน รวมท+ังกิจกรรมบันเทิงท5ี
สับเปล5ียนหมุนเวยี นกนั ไปในแต่ละวนั

…………………………………………………………………………………………………………………………
๒ งานแห่เทียนพรรษา

จดั ข+นึ ในช่วงเดอื นกรกฎาคมของทกุ ปี ณ บริเวณสวนเมืองทอง สวนสุรนารี สวนอนุสรณ์สถานฯ และลานอนุสาวรียท์ า้ วสุรนารี จดั
ข+ึนเพ5ือเป็ นการส่งเสริมและอนุรกั ษว์ ฒั นธรรมไทยให้คงอยู่สืบไปและให้นกั ท่องเที5ยวท+งั ชาวไทยและชาวต่างชาติ ร่วมชมความ
งดงามอลงั การของตน้ เทียนพรรษา ซ5ึงแตล่ ะตน้ ลว้ นเกิดจากความเพยี รพยายามของช่างเทียนทม5ี ีความชาํ นาญ สรา้ งและแกะสลกั ตน้
เทยี นอนั วจิ ิตรงดงาม พร้อมชมขบวนแห่ทางวฒั นธรรมท5ีแต่ละอาํ เภอจดั มาอวดโฉมอยา่ งยิ5งใหญ่ เป็นระยะทางกว่า ๗ กม. กระตุน้
เศรษฐกิจและการท่องเทย5ี วของจงั หวดั

๑

๓ งานสืบสานประเพณีแห่พระลอดซุ้มประตูเมืองมหาสงกรานต์

ช่วงเทศกาลสงกรานต์ จ.นคราชสีมา ไดจ้ ดั งานสืบสานประเพณีแห่พระลอดซุ้มประตู
เมืองมหาสงกรานต์ ณ วดั พระนารายณ์มหาราชวรวิหาร และบริเวณลานอนุสาวรียท์ า้ ว
สุรนารี เพ5ือส่งเสริมการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนในการอนุรักษ์ ฟ+ื นฟู สืบทอด
ประเพณี วฒั นธรรมอนั ดีงามในทอ้ งถิ5นของจังหวดั นครราชสีมาให้คงอยู่สืบไป และ
ดงึ ดูดนกั ท่องเทยี5 วมาเยอื นจงั หวดั นครราชสีมา ส่งเสริมการทอ่ งเท5ยี วเชิงสรา้ งสรรค์ของ
จังหวัดนครราชสี มาให้เป็ นที5รู้จักและแพร่ หลาย เพื5อรักษาศิลปะวัฒนธรรม
ไทย ตลอดจนส่งเสริมและเผยแพร่วฒั นธรรมประเพณีสงกรานต์ให้นกั ท่องเท5ียวเขา้ ใจ
อย่างถูกต้อง สําหรับความเป็ นมาของประเพณีแห่พระลอดประตูเมืองในวัน
สงกรานต์ เน5ืองดว้ ย "พระคนั ธารราษฎร์" เป็นพระคู่บา้ นค่เู มืองของชาวโคราช มาต+งั แต่
สมยั พระนารายณ์มหาราช อายุมากกว่า ๓oo ปี ประดิษฐานอยู่ในอุโบสถของวดั พระ
นารายณ์ ใจความสําคญั ในการแห่พระคนั ธารราษฎร์น+นั เพอื5 เป็นการขอใหเ้ มอื งโคราชมี
ฝนตกตอ้ งตามฤดกู าล ซ5ึงประเพณีน+ีไดป้ ฏิบตั ิกนั มาอย่างยาวนาน มกี ารจดั ขบวนและแห่
ลอดซุ้มประตูชุมพล และนอกเหนือจากการแห่พระลอดซุ้มประตูเมืองยงั มีกิจกรรม
ตา่ ง ๆ ทใ5ี ห้ประชาชนและนกั ท่องเทีย5 วไดม้ ีส่วนร่วม เช่น การกอ่ เจดียท์ ราย, สรงน+าํ พระ
, ไหวพ้ ระขอพร, การแสดงแสงสีเสียง จากศิลปิ นพ+ืนบา้ น นอกจากน+ียงั ไดจ้ ดั ให้มีบูธ
สาธิต และร้านคา้ ตลาดวฒั นธรรม โดยจะเป็ นการสาธิตและจาํ หน่ายผลิตภณั ฑท์ อ้ งถิ5น
ของจงั หวดั นครราชสีมา

…………………………………………………………………………………………………………………………
๔ งานเทศกาลขนมจีนประโดก

เป็นงานทจ5ี ดั ข+นึ ประจาํ ปี มีวตั ถปุ ระสงคห์ ลกั การส่งเสริมภมู ปิ ัญญาทอ้ งถ5นิ และเผยแพร่
วฒั นธรรมขนมจีนบ้านประโดก , การส่งเสริมการท่องเท5ียวชุมชน และของจงั หวดั
นครราชสีมา และอีกส5ิงที5พวกเราภาคภูมิใจก็คือการอนุรักษว์ ฒั นธรรมประเพณีของ
ขนมจีน ซ5ึงเป็ นเอกลกั ษณ์และอตั ลกั ษณ์ของจงั หวดั นครราชสีมา กิจกรรมภายในงาน
เช่น ประกวดซุ้มขนมจีน และวิถีชุมชน , การออกร้านขนมจีนภายในตาํ บลหมื5นไวย ,
การออกร้านสินคา้ OTOP ของดีจงั หวดั นครราชสีมา , นิทรรศการขนมจีน , กจิ กรรมการ
แข่งขนั หาบขนมจีนลีลา , การแสดงวิถีชีวิตการทาํ ขนมจีน ต+งั แต่อดีตจนถึงปัจจุบนั ,
การรําขนมจนี , แข่งขนั การนวดแป้งลลี า , การจบั เสน้ ขนมจีนลลี า , การแข่งขนั ทาํ น+าํ ยา
ปลา , น+าํ ยาป่ า , น+าํ ยาแกงไก่ , น+าํ ยาแกงเขียวหวานไก่ และน+าํ ยาหวาน

๒

๕ เทศกาลตรุษจนี โคราช

จดั ข+ึนในชว่ งปลายเดือนมกราคมถงึ ตน้ เดือนกุมภาพนั ธ์ ณ บริเวณลานอนุสาวรียท์ า้ ว
สุรนารี และศาลากลางจงั หวดั นครราชสีมา กิจกรรมภายในงานมีการแสดงมหรสพ
การแสดงมงั กร สิงโตเอ็งกอ รถลากขบวนแห่นิทรรศการวฒั นธรรมไทย-จีนของ
ชมรมชาวจนี ในจงั หวดั นครราชสีมา มกี ารแจกอง5ั เปา การออกร้านจาํ หน่ายสินคา้ และ
อาหารข+ึนชื5อ ปัจจุบนั แบ่งพ+ืนท5ีออกเป็ น ๖ โซน ประกอบไปดว้ ย โซนลnิตเตnิง ไช่น่า
ทาวน์กบั บรรยากาศการคา้ ขาย ลานอนุสาวรียเ์ ป็ นพ+ืนที5สําหรบั ประกอบพิธีการไหว้
เทพเจ้า สวนทา้ วสุรนารีโชว์ประติมากรรมมงั กรเต็งล+งั สีแดงขนาดใหญ่ ลานแสดง
หลักเวทีสร้างฉากเป็ น "พระราชวงั ต้องห้าม" มีองค์ประกอบเป็ นทหารหุ่นดินเผา
สวนอนุสรณ์สถานฯมีประติมากรรมหุ่นโคมไฟ มังกร หงส์ แปดเซียน และ
ประติมากรรมมงั กรเต็งล+งั หลากสี มีร้านคา้ อาหารอร่อยมากมายไวบ้ ริการและการ
แสดงอปุ รากรจีน ทมี5 ีความอลงั การของเครื5องแต่งกายและฉากในการแสดงที5ยิ5งใหญ่
หาดูไดย้ ากในยคุ สมยั ปัจจบุ นั อกี ท+งั การแสดงท5ีน่าสนใจ อาทิ ชมขบวน มงั กร สิงโต
และเอ็งกอพะบู๊ การแสดงมงั กรไฟ และมินิไลทแ์ อนด์ซาวด์ พิธีตอ้ นรับเทพเจา้ แห่ง
โชดลาภไฉ่ซิงเอ+ีย

…………………………………………………………………………………………………………………………
๖ ประเพณีบญุ บVงั ไฟ

ทุกปี ในอาํ เภอโนนแดง จะมีการจดั ประเพณีบุญบ+งั ไฟอย่างย5ิงใหญ่ มกั จดั ในชว่ งเดอื นหกหรือเดือนพฤษภาคมของทุกปี ก่อนลง
มือทาํ นาเพ5ือขอฝน ตามความเช5ือของชาวอสี านท5มี ตี ่อตาํ นานเร5ืองพระยาคนั คาก เรื5องผาแดงนางไอ่ เพ5ือบูชาอารักษห์ ลกั เมอื งและ
ขอฝนจากพญาแถนประจาํ ปี โดยมีประชาชนจากหมู่บา้ นตา่ งๆ ในพ+ืนท5ีตาํ บลดอนยาวใหญ่ ต+งั ขบวนแห่บ+งั ไฟของคุม้ บา้ นตวั เอง
อย่างคึกคกั ซ5ึงประเพณีบุญบ+งั ไฟอยู่คู่กับวิถีชีวิตของคนอีสานมาอย่างยาวนาน ประเพณีน+ีจึงมีความผูกพนั กับคนอีสานอย่าง
เหนียวแน่น ทุกปี ชาวอีสานจะจดั ทาํ บญุ บ+งั ไฟกนั อย่างเอิกเกริก นอกจากน+ียงั ถือเป็นการทาํ บุญ ประกอบคุณงามความดีตามความ
เชื5อถือที5มีมาแต่โบราณกาล เช่น มีงานบวชนาค งานสรงน+าํ พระพทุ ธรูป นอกจากน+ีชาวบา้ นจาก หมู่บา้ นและตาํ บลตา่ งๆ ไดม้ า
ช่วยกันทาํ บุญบ+งั ไฟเพ5ือเป็ นการบูชา พระยาแถน หรือเทพวสั สกาลเทพบุตร ซ5ึงมีหน้าที5คอยดูแลให้ฝนตกถูกตอ้ งตามฤดูกาล
ชาวบา้ นจะมาต+งั ขบวนเพ5ือแห่บ+งั ไฟไปรอบๆ หม่บู า้ น เป็นงานบญุ ทเ5ี นน้ ความสนุกสนานร5ืนเริง โดยชาวบา้ นจะเอาบ+งั ไฟของแต่
ละคุม้ แต่ละหม่บู า้ นมาจดุ แขง่ กนั

๓

๗ ประเพณีแห่ปราสาทผงึV

ชาวบา้ นอ.โนนแดงมกี ารสืบสานขนบธรรมเนียมแห่ปราสาทผ+ึงถวายแดพ่ ระภกิ ษุ
สงฆ์ ในช่วงเทศกาลออกพรรษาของทุกปี เพื5อเป็ นการสืบสานขนบธรรมเนียม
ประเพณีแห่ปราสาทผ+ึง ที5สืบทอดกนั มายาวนานมากกว่า ๘o ปี เชื5อว่าการทาํ ตน้
ข+ีผ+ึง ดอกข+ีผ+ึง เพ5ือเป็ นพุทธบูชาถวายแด่พระพุทธเจ้าและอุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้
ล่วงลบั ไปแลว้ โดยปราสาทผ+ึงไดจ้ ากการนําตน้ กลว้ ยหรือโฟมมาสร้างเป็ นบา้ น
หรือปราสาทจาํ ลองขนาดเล็ก จากน+นั นาํ ข+ีผ+งึ มาเค5ียวให้เหลวเพื5อใส่ลงในแม่พิมพ์
ที5ทาํ จากผลมะละกอขนาดเล็ก นาํ แม่พิมพ์จุ่มข+ีผ+ึงแลว้ ยกข+ึน นําไปแช่น+าํ ข+ีผ+ึงจะ
หลุดออกจากพิมพ์เป็ นดอกดวงตามแบบแม่พิมพ์ ก่อนนําดอกผ+ึงไปติดท5ีก้าน
กลว้ ย ตน้ กลว้ ยเป็ นปราสาทผ+ึงหรือปราสาทข+ีผ+ึงให้สวยงาม หลงั จากน+ันแต่ล่ะ
หมู่บา้ นจะจัดขบวนแห่ปราสาทผ+ึงฟ้อนรําเพ5ือไปถวายยงั วดั พร้อมผา้ แพร ผา้
ไหม ไมข้ ีดไฟ กระดาษและดินสอ เพื5อให้พระสงฆ์นาํ ไปใช้ในช่วงออกพรรษา
สําหรับตาํ นานการแห่ปราสาทผ+ึงน+ันเชื5อท5ีว่า เป็ นการทาํ บุญเพ5ือให้ไดไ้ ปเกิดใน
สรวงสวรรค์อนั มีปราสาทสวยงามแวดลอ้ มดว้ ยนางฟ้านางสวรรค์ อนั มีแต่ความ
ร5ืนเริงบันเทิงใจ หรือถา้ ได้เกิดใหม่ในโลกมนุษยก์ ็จะมีแต่ความมงั5 มีศรีสุข แต่
ปัจจุบนั คนอีสานถือว่าประเพณีแห่ปราสาทผ+ึงน+ีเป็ นร่วมบุญบนความรื5นเริงใหญ่
ในรอบปี นบั เป็นประเพณีท5ีสรา้ งความสามคั คใี นชุมชนไดเ้ ป็นอยา่ งดี

…………………………………………………………………………………………………………………………
๘ งานวันข้าวใหม่ปลามัน อ.โนนแดง

อาํ เภอโนนแดง จดั งานวนั ขา้ วใหม่ปลามนั เป็ นประจาํ ทุกปี ณ สนามหนา้ ท5ีว่าการ
อาํ เภอโนนแดง เพื5อสืบสานวฒั นธรรมประเพณีและศลิ ปะพ+ืนบา้ น การถ่ายทอดภูมิ
ปัญญาทอ้ งถิ5น และเผยแพร่ประชาสัมพนั ธ์ผลผลิตทางด้านการเกษตรของอาํ เภอ
โนนแดง ในงานมีการประกวดขบวนแห่หุ่นฟางขา้ วจากทุกตาํ บล การประกวด
ขบวนฟ้อนราํ ประกวดผลผลิตการเกษตร แข่งขนั ผดั หมี5 สม้ ตาํ การประกวดหุงขา้ ว
หม้อดิน และตม้ ปลาช่อนหม้อดิน ประกวดข้าวหลามกระบอกใหญ่ แข่งขนั กีฬา
พ+นื บา้ น เป็นตน้

…………………………………………………………………………………………………………………………
๙ ประเพณีข้าวใหม่ปลามัน อ.เมืองยาง

เป็นงานที5จดั ข+นึ ในช่วงเดือนธนั วาคม-มกราคม. ของทุกปี ซ5ึงเป็นระยะเวลาทีก5 ารเก็บเกย5ี วเสร็จสิ+น และเป็นชว่ งเวลาน+าํ แหง้ ปลา
ในช่วงน+ีจะมรี สชาติดเี ป็นเลิศและอร่อย ประชาชนจึงจดั ใหม้ ีงานประเพณีขา้ วใหม่ปลามนั โดยมีกิจกรรมการสู่ขวญั ขา้ ว เพ5ือให้
ไดข้ า้ วปลาบริบูรณ์ในปี ต่อไป มีการประกวดผลผลิตขา้ วหอมมะลิ ประกวดการปรุงอาหารจากปลาตวั โต การจดั สํารับอาหาร
และกจิ กรรมต่าง ๆ เพ5ือใหป้ ระชาชนไดส้ นุกสนานรื5นเริงเม5อื เสร็จสิ+นฤดูกาลทาํ นา

๔

๑o ประเพณีบวั ไหมบวั ใหญ่

ในงานได้มีการจัดขบวนแห่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถ5ิน และโรงเรียนในพ+ืนท5ี การรํา
บวงสรวงทา้ วสุรนารี โดยมกี ิจกรรมของกลุ่มสตรีและแม่บา้ นในอ.บวั ใหญ่ จาํ นวนกว่า ๕oo คน
การแสดงของนกั เรียนในอ.บวั ใหญ่ การประกวดธิดาหญงิ กลา้ การจาํ หน่ายผา้ ไหมพ+ืนบา้ น การ
ออกร้านนิทรรศการ OTOP การเดนิ แฟชน5ั ผา้ ไหม นิทรรศการผลงานนกั เรียนและนิทรรศการฝึก
อาชีพสร้างรายได้ให้แก่พ่อแม่พ5ีน้องประชาชนชาว อ.บัวใหญ่ และการออกร้านขายของ
ภาคเอกชนตา่ ง ๆ จาํ นวนมาก เพื5อประกาศเกียรตคิ ณุ ความภาคภูมิใจในชยั ชนะของทา้ วสุรนารี
(คณุ ยา่ โม) แสดงถงึ ความรัก ความสามคั คี และมนี +าํ ใจ ทด5ี ตี อ่ กนั ของชาวอ.บวั ใหญ่ พรอ้ มกนั ยงั
เป็ นการเผยแพร่คุณค่าผา้ ไหมบวั ใหญ่ ภูมิปัญญาด5ังเดิมของชาวบวั ใหญ่ให้เป็ นท5ีรู้จกั ทว5ั โลก
และเป็ นการส่งเสริมเศรษฐกิจตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระ
ปรมินทรมหาภมู ิพลอดุลยเดช

…………………………………………………………………………………………………………………………
๑๑ งานเทศกาลชมพระอาทติ ย์ตกดินดอยเจดยี ์

ชว่ งประมาณวนั ท5ี ๒๕ ธนั วาคม - ๑๕ มกราคมของทกุ ปี อ.เทพารักษ์ จะมปี รากฏการณต์ ามธรรมชาติ คือ พระอาทิตยต์ กดินตรง
ชอ่ งเขาขาดต+งั อยูบ่ นพ+ืนท5ีราบสูงบนเทอื กเขาท5เี ป็นบริวารของเทือกเขาพงั เหย สภาพทว5ั ไปเป็นที5ราบสูงเชิงเขา มหี นา้ ผา จุดชมววิ
สวนหิน พนั ธุ์ไมแ้ ปลกๆ และสมุนไพรต่างๆ มากมาย บนยอดเขาท5ีสูงที5สุดของดอยเจดีย์ มีซากเจดีย์ ที5หลวงพ่อคูณ ปริสุทฺโธ
แห่งวดั บา้ นไร่ เคยธุดงควตั รผ่านมาเมื5อปี พ.ศ. ๒๔๙๘ ไดจ้ ารึกนามของทา่ น "คณู " ไวบ้ นลานหินใกลก้ บั เจดีย์ และยงั มบี ่อน+าํ ซับ
ท5ีอยู่บนเขาท5ีท่านใชน้ +าํ ดื5มกิน ซ5ึงท+งั รอยจารึกและและบ่อน+ําซับยงั คงปรากฏอย่จู นถึงทุกวนั น+ี และปัจจุบนั ไดน้ าํ รูปหลอ่ เหมือน
ของหลวงพ่อคณู ปริสุทฺโธ (ธุดงค)์ ไดป้ ระดษิ ฐานไวบ้ นยอดเขาดอยเจดยี เ์ พอ5ื ให้สาธุชนไดส้ กั การบชู า

…………………………………………………………………………………………………………………………
๑๒ งานผ้าไหมและของดเี มืองปักธงชัย

อาํ เภอปักธงชยั เป็นอาํ เภอทม5ี ชี ื5อเสียงในดา้ นการทอผา้ ไหมคุณภาพดมี าชา้ นาน ท5ีแต่ละปี ชาวบา้ นสามารถสร้างรายไดจ้ ากการทอผา้
ไหมเพ5ือส่งจาํ หน่ายท+งั ในและต่างประเทศเป็ นจาํ นวนมากภายในงานมีการออกร้านจาํ หน่ายผา้ ไหมในราคาผูผ้ ลิต การออกร้าน
ผลิตภณั ฑก์ ลมุ่ แม่บา้ นเกษตรกรการประกวดธิดาผา้ ไหม การจาํ หน่ายสินคา้ พ+ืนเมือง

๕

๑๓ งานเกษตรแฟร์ปากช่อง

งานจะจดั ช่วงอากาศหนาวเย็นสบายเดือนธนั วาคม ณ ศูนยว์ ิจยั ขา้ วโพดและขา้ วฟ่ างแห่งชาติ
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ โดยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน เพื5อการพฒั นาองคค์ วามรู้ด้าน
การเกษตร การเพิ5มศกั ยภาพดา้ นเทคโนโลยกี ารผลติ และการถ่ายทอดองคค์ วามรูไ้ ปสู่เกษตรกร
ซ5ึงเป็ นการแสดงให้เห็นถึงการให้ความสําคญั กับภาคการเกษตร ซ5ึงเป็ นอาชีพพ+ืนฐานของ
ประเทศไทย ภายในงานยงั มีการให้ความรู้แก่เกษตรกรและนักท่องเที5ยวที5ตอ้ งการเพิ5มความรู้
ทกั ษะ ในการปลูกพชื ผกั ทาํ การเกษตรในดา้ นตา่ ง ๆ มีการฝึกอบรมวิชาชีพ ใหผ้ ทู้ 5ีสนใจ ในการ
นาํ ไปประกอบอาชีพ เชน่ การทาํ น+าํ ขา้ วโพด และอีกหลายอาชีพ และยงั มีบู๊ทจากหน่วยงานต่างๆ
มาแสดงให้ชนกนั ในงานมีการจาํ หน่าย พืชผกั ผลไม้ นานาชนิด ท5ีปลูกในพืชที5 อ.ปากช่อง ซ5ึง
จาํ หน่ายในราคา ย่อมเยาว์ อีกท+งั ตน้ ไม้ พนั ธุ์ไมต้ ่าง ๆ กม็ ีจาํ หน่าย

…………………………………………………………………………………………………………………………
๑๔ งานเทศกาลปากช่องคาวบอยเฟสติวัล

จดั ข+ึนในชว่ งปลายปี ระหว่างเดอื นพฤศจิกายน-ธนั วาคม ของทกุ ปี ณ สถานประกอบการท5พี กั ในพ+ืนท5ีอาํ เภอ ปากชอ่ ง ภายใน
งานมีการแสดงกจิ กรรมคาวบอย การประกวดคาวบอย คาวเกิร์ล คาวบอย คาวเกิร์ล เดก็ การแสดงดนตรีสไตลค์ นั ทรี5 การออก
รา้ นจาํ หน่ายสินคา้ คาวบอย

…………………………………………………………………………………………………………………………
๑๕ เทศกาลน้อยหน่า ของดปี ากช่อง

ช่วงฤดูฝนระหว่างเดือนกรกฎาคม – สิงหาคมของทุกปี อ.ปากช่อง เพื5อเป็ นการ
ส่งเสริมและเผยแพร่ผลิตผลทางการเกษตรของอ.ปากช่อง โดยเฉพาะน้อยหน่า ซ5ึง
ทางอ.ปากช่องได้ส่งเสริมการปลูกอย่างต่อเน5ือง จนไดเ้ ป็ นเอกลกั ษณ์เมืองปากช่อง
โดยเฉพาะพนั ธุ์เพชรปากช่อง นอกจากน+ันยงั มีอีกหลากหลายกิจกรรม นิทรรศการ
การประกวด การแสดงตลอดท+งั งาน เชน่ การประกวดธิดานอ้ ยหน่า

๖

๑๖ ประเพณีแข่งเรือพิมาย

ประเพณีแข่งเรือพมิ าย เป็นงานประเพณีทสี5 ืบทอดตอ่ กนั มายาวนานมากกวา่ ๑
oo ปี เมอื5 ถงึ ฤดูกาลทอดกฐิน ชาวบา้ นจะเดินทางโดยเรือเพ5ือไปทอดกฐินตาม
วดั ต่าง ๆ หลงั จากทอดกฐินเสร็จแลว้ ต่างเดินทางกลบั ภูมิลาํ เนาของตน ใน
ระหว่างเดนิ ทางกลบั จึงไดพ้ ายเรือแข่งกนั เพอ5ื ความสนุกเพลิดเพลิน จึงถอื เป็น
ละเลน่ ทีส5 ําคญั ในฤดูน+าํ หลาก สร้างความสนุกสนานให้กบั ผแู้ ข่งขนั และผูส้ ืบ
ทอดจนกลายเป็ นประเพณี โดยมีการจดั แข่งขนั ในช่วงออกพรรษา ฤดูกาล
ทอดกฐินเป็นประจาํ ทุกปี ตอ่ มาอาํ เภอพิมายไดพ้ ฒั นาการจดั การแข่งขนั โดยมี
เรือจากต่างอาํ เภอมาร่วมแข่งขนั ด้วยเป็ นประจาํ ทุกปี ปี พ.ศ. ๒๕๓๒ การ
ท่องเท5ียวแห่งประเทศไทย กรมศิลปากร และจังหวดั นครราชสีมา ได้
กาํ หนดให้มีการจดั งานประจาํ ปี ภายใตช้ 5ือ เทศกาลเท5ียวพิมาย โดยมกี จิ กรรม
แสงสีเสียง ในบริเวณอุทยานประวตั ิศาสตร์พิมาย มีกิจกรรมต่าง ๆ มากมาย
เชน่ การประกวดแมวสีสวาด การประกวดผดั หมพี5 มิ าย การประกวดตาํ ส้มตาํ
เป็ นตน้ และได้กาํ หนดให้มีการแข่งเรือพิมายบรรจุเขา้ ไปเป็ นส่วนหน5ึงของ
งานเทศกาลเที5ยวพิมายด้วย ปี พ.ศ. ๒๔๙๘ มีเรือจากต่างประเทศมาร่วม
แข่งขันด้วย ได้แก่ ประเทศไทย ประเทศมาเลเซีย สาธารณรัฐสิงคโปร์
สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ประเทศสหรัฐอเมริกา สาธารณรัฐ
ฟิ ลปิ ปิ นส์ ประเทศแคนาดา เขตบริหารพิเศษฮอ่ งกงแห่งสาธารณรัฐประชาชน
จีนและสหพนั ธรัฐออสเตรเลีย ต่อมาได้มีการปรับเปล5ียนชื5อเป็ น การแขง่ ขนั

…………………………………………๑…๗……งพเรามิื…อนายยเ…าทวจศป…งั รกหะ…าวเลดพั …เนณทค…ียี] เรทวร…ศพากชมิ…าสลาีม…ยเทา5ยี…จวน…ถงึ …ปัจ…จบุ …นั …………………………………

งานเทศกาลเทย5ี วพิมาย ณ อทุ ยานประวตั ิศาสตร์พมิ าย อ.พมิ าย เป็นอกี หน5ึงงานใหญข่ อง
จงั หวดั นครราชสีมา ซ5ึงจดั ข+ึนในสัปดาห์ที5 ๒ ของเดือนพฤศจิกายนของทุกปี โดยส่วน
ใหญ่ภายในงานเป็ นกิจกรรมทางดา้ นศิลปวฒั นธรรม เช่น การแข่งขนั เรือยาวประเพณี
ชนะเลศิ ถว้ ยพระราชทานฯ ณ สนามแข่งขนั เรือ ลาํ น+าํ จกั ราช ทต5ี รงและสวยสมบูรณแ์ บบ
ท5ีสุดในประเทศไทย นิทรรศการประวตั ิศาสตร์เมืองพิมาย นิทรรศการประวตั ิศาสตร์
เมืองพิมาย การประกวดทาํ อาหารพ+ืนบา้ น การแสดงศิลปะพ+ืนบา้ น เพลงโคราช การ
ประกวดแมวโคราช การแสดงนาฎศิลป์ การท่องเท5ยี วแหล่งโบราณคดปี ราสาทหินพิมาย
เพ5ือบอกเล่าวิถีชีวิตของคนพิมายในสมยั โบราณ ซ5ึงชุมชนเมืองพิมายในอดีตกาล และ
รุ่งเรืองถึงขีดสุดในยุคสมัยพระเจ้าชัยวรมนั ที5 ๗ เพ5ือฉลองสมโภชเมืองพิมายท5ีมีอายุ
ยาวนานนบั พนั ปี

๗

๑๘ ประเพณีแข่งขันเรืออโี ปง

กิจกรรมประเพณีแข่งขนั เรืออีโปงมีการจดั งานข+ึนทกุ ปี ในช่วงสิ+นปี เป็ นประเพณีส่งทา้ ยปี เก่าตอ้ นรบั ปี ใหม่ บริเวณบึงหัวทะเล
ตาํ บลหัวทะเล อ.เมืองนครราชสีมาและอ.ประทาย เพื5อสืบสานและอนุรักษว์ ฒั นธรรม ประเพณีอนั ดีงามของชาวโคราช ซ5ึงเรือ
อีโปงเกดิ จากภมู ปิ ัญญาชาวบา้ นท5นี าํ เอาตน้ ตาลมาผ่าคร5ึงแลว้ ใชม้ ีดแซะขดุ ทาํ เป็นเรือ เรียกวา่ เรืออโี ปง เพ5ือใชใ้ นการสญั จรไปมา
และการคา้ ขายบนเรืออโี ปงในสมยั ก่อนโดยบรรยากาศภายในงานเป็ นไปอย่างคึกคกั ชาวบา้ นจาํ นวนมากใหค้ วามสนใจเขา้ ร่วม
แขง่ ขนั และร่วมเป็นกองเชียร์กนั อย่างสนุกสนาน อีกท+งั ยงั เป็นประเพณีทส5ี ืบทอดมาต+งั แต่สมยั กอ่ น ถอื วา่ เป็นมรดกแกเ่ ยาวชนรุ่น
หลงั ได้

อ.เมืองนครราชสีมา

อ.ประทาย

…………………………………………………………………………………………………………………………
๑๙ เทศกาลกินหม]ี ประเพณแี ห่เทียนพรรษา



เทศกาลกินหม5ี ประเพณีแห่เทียนพรรษา อาํ เภอ โชคชยั เอกลกั ษณ์ของเทศกาลน+ีอยู่ที5การหล่อตน้ เทียนและการแกะสลกั ที5เน้น
เรื5องราวเก5ยี วกบั พทุ ธประวตั ิ พทุ ธศาสนา การเทิดพระเกยี รติ และวฒั นธรรมประเพณี สัมผสั บรรยากาศของการแห่เทยี นพรรษา
ตกั บาตรทาํ บุญในชว่ งเทศกาล เขา้ พรรษา การประกวดหม5ีโชคชยั ที5ข+ึนชื5อเรื5องความเหนียวนุ่ม นอกจากน+นั ยงั มมี หกรรมอาหาร
พ+ืนเมอื ง สินคา้ OTOP ที5มีช5ือเสียง

๘

๒o งานสมโภชพระบรมสารีริกธาตุ วัดบ้านไร่

วนั ท5ี ๑๑ ม.ค.ของทุกปี เป็นวนั สมโภชพระบรมสารีริกธาตุ ณ วดั บา้ นไร่ อ.ด่านขุนทด วดั ตา่ ง ๆ ใน อ.ด่านขุนทด จาํ นวน ๘ วดั
และโรงเรียนตา่ ง ๆ อกี ๒๕o แห่ง ไดน้ าํ พระบรมสารีริกธาตุมาจดั งานสมโภชโดยพรอ้ มเพรียงกนั ทุกวดั มีการจดั ขบวนแห่อย่าง
สวยงาม

…………………………………………………………………………………………………………………………
๒๑ เทศกาลพริก และของดี อ.ขามสะแกแสง

อาํ เภอขามสะแกแสงถือเป็ นแหล่งปลูกพริกแห่งใหญ่ของจงั หวดั นครราชสีมา และของ
ประเทศไทย เดิมเกษตรกรปลูกพริกพนั ธุ์พ+ืนเมือง หรือพนั ธุ์บ้านขามสะแกแสง ทาง
ราชการไดส้ ่งเสริมให้ปลูกพริกพนั ธุ์อื5น ๆ ที5มีผลผลิตดีกวา่ เช่น พริกยอดสน พริกจินดา
พริกใหญ่ โดยให้เกษตรกรแบ่งพ+ืนที5 ๑ ใน ๔ ปลูกพริก “พนั ธุ์บา้ นขามสะแกแสง” ซ5ึงมี
รสชาติดี เผ็ด และมีกล5ินหอม แต่อาจให้ผลผลิตนอ้ ย เพ5ือเป็ นการอนุรักษ์พนั ธุ์พ+ืนบา้ น
เอาไวเ้ พราะกาํ ลงั จะสูญพันธุ์ไปจาก อ.ขามสะแกแสง ภายในงานมีการจดั กิจกรรมที5
น่าสนใจ เช่น แข่งขนั ผดั หมี5 ส้มตาํ ขนมจีนน+ํายาไก่บา้ น การประกวดกองเชียร์ การ
ประกวดรอ้ งเพลงไทยลูกท่งุ พร้อมแดนเซอร์ การประกวดตกแต่งรา้ นแสดงและจาํ หน่าย
ผลิตภณั ฑ์ การประกวดไก่พ+ืนเมือง การแข่งขนั กีฬาฟุตซอล รวมถึงการจดั นิทรรศการ
ขององคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถนิ5 และส่วนราชการตา่ ง ๆ โดยภาคกลางคืนมีการจดั แสดง
ดนตรีของศิลปิ นชื5อดงั และจดั การประกวดสาวงามขามสะแกแสงดว้ ย

…………………………………………………………………………………………………………………………
๒๒ ประเพณบี ุญข้าวจี]

ประเพณีบุญขา้ วจ5ียงั คงมีการจดั ท5ี อ.จกั ราช อ.แกง้ สนามนาง บุญขา้ วจห5ี รือ
บุญเดือนสาม เดือนน+ีชาวนาส่วนใหญ่ถือกนั ต+งั แต่โบราณมาว่าเป็นเดือนสู่
ขวญั ขา้ ว คือมีการถวายขา้ วเปลือกพระและนิยมทาบญุ บา้ น สวดมนตเ์ สร็จ
พิธีสงฆ์ แลว้ กส็ ู่ขวญั ขา้ วตามธรรมเนียมพราหมณ์ บางบา้ นกท็ าเล็กนอ้ ยพอ
เป็ นพิธี คือเอาขา้ วไปถวายสงฆ์แลว้ ทาพิธีตุม้ ปากเลา้ เล็กนอ้ ยเป็ นการบูชา
คณุ ของขา้ วในเลา้ หรือยุง้

๙

๒๓ ประเพณีบุญตามฮีตสิบสอง

บุญผะเหวด หรือท5ีเรียกกนั โดยทวั5 ไปว่า บุญมหาชาติ เป็ นประเพณีบุญตามฮี
ตสิบสอง ของชาวอีสานยงั คงมีการจดั ที5 อ.จกั ราช แต่ถา้ ถือเป็ นเรื5องทาน ก็
เป็ นประเพณีการบริจาคทานคร+ังยิ5งใหญ่ ก็พอจะอนุมานไดถ้ ึงสภาพทัว5 ไป
ของชาวอีสานว่า ดอกจิก ดอกจาน บานราวตน้ เดอื น ๓ พทุ ธศาสนิกชนจะเก็บ
ดอกไม้เหล่าน+ี มาร้อยเป็ นมาลัยเพื5อตกแต่งศาลาการเปรียญสาหรับบุญ
มหาชาติและในงานน+ีก็จะมีการเทศนม์ หาชาติ ซ5ึงถือว่าเป็ นงานอนั ศกั ดrิสิทธิ
ผูใ้ ดฟังเทศน์มหาชาติจบภายในวนั เดียว และบาเพ็ญคุณงามความดี จะได้
อานิสงส์ไปเกดิ ในภพหนา้

…………………………………………………………………………………………………………………………
๒๔ ประเพณีงานเลียV งพ่อพญาส]ีเขียV ว

นิยมจดั วนั ข+ึน๖ค5าํ เดือน ๖เดือนพฤษภาคมชาวไท-ยวน
อ.สีคิ+ว เคารพนบั ถือพ่อพญาส5ีเข+ียวในฐานะเส+ือบ้าน
เส+ือเมือง (เจา้ บา้ นเจา้ เมือง) ซ5ึงในพิธีจะมีการบวงสรวง
ดวงวิญญาณพอ่ พญาสี5เข+ียวผ่านร่างทรง เชน่ สงั เวย ราํ
ดาบและฟ้อนรํา จากน+ันมีการซักถามพ่อพญาถึงเร5ือง
การทาํ มาหากิน ชีวิตความเป็ นอยู่ เพศภัยต่าง ๆ พ่อ
พญาจะบอกวธิ ีแกไ้ ขให้ชาวบา้ น เชื5อกันว่าท่านจะปัด
เป่ าภยั อนั ตรายท+งั ปวงให้หายไปหรือเบาบางลง

…………………………………………………………………………………………………………………………
๒๕ งานงวิV ประจาํ ปี

งานงิ+วประจาํ ปี เป็ นการสืบทอดประเพณีจีนของคนไทยเช+ือสายจีน เป็ นงาน
เล็ก ๆ ในอาํ เภอสีคิ+ว จดั ข+ึนเป็ นประจาํ ทุก ๆ ปี จดั ช่วงตน้ ปี ในระหว่างเดือน
มกราคมหรือกมุ ภาพนั ธ์ ตามทาํ เนียบจนี ๑๔ วนั หลงั วนั ตรุษจีน จดั เป็นเวลา ๖
วนั และช่วงปลายปี ในเดอื นพฤศจิกายน มีอุปรากรณ์จีน(การแสดงง+ิว) ท+งั งิ+ว
แตจ้ ิ+วและง+ิวไหลหลาํ ซ5ึงในปัจจุบนั หาดูไดย้ ากแลว้ และยงั มีหนังกลางแปลง
การแสดงดนตรี สวนสนุกสําหรบั เดก็ ๆ ท5ีสาํ คญั สกั การะศาลเจา้ พ่อ ณ อาํ เภอ
สีคว+ิ

๑o

๒๖ เทศกาลมหศั จรรย์ทุ่งดอกจานบานสะพร]ัง

ดอกจาน (ทองกวาว) จะเริ5มออกช่อเป็นดอกสีสม้ แดงต+งั แต่ตน้ ฤดูหนาวจนถึง
ประมาณเดือนมีนาคม ต.โคกสาํ ราญ อ.แกง้ สนามนาง จ.นครราชสีมา จึงไดม้ ี
การจดั “เทศกาลดอกจานบานท5ีแกง้ สนามนาง” เป็ นประจาํ ในช่วงระหว่าง
วนั ที5 ๑๔ - ๒o กุมภาพนั ธ์ของทุกปี เพ5ือสืบสานเจตนารมณ์ในการอนุรักษ์
ทรพั ยากรธรรมชาติให้อดุ มสมบูรณ์และสร้างเสริมกิจกรรมการท่องเท5ียวเชิง
อนุรกั ษใ์ นพ+ืนที5

…………………………………………………………………………………………………………………………
๒๗ งานเบญจมาศบาน ในม่านหมอก

งานเบญขมาศบานในม่านหมอง อ.วงั น+าํ เขยี ว จะเปิ ดข+ึนในช่วงเดือนกุมภาพนั ธ์ประจาํ
ทุกปี ซ5ึงภายในงานมีสวนดอกเบญจมาศทปี5 ลูกไวม้ ากกว่า ๓o สายพนั ธุ์ ดอกแกลดิ
โอลสั และแปลงผืชผกั ปลอดสารพิษกว่า ๕o ไร่ พร้อมท+งั สัมผสั บรรยากาศที5หนาว
เยน็ ของอาํ เภอวงั น+าํ เขียว ทีไ5 ดช้ ื5อวา่ เป็นสวติ เซอร์แลนด์แห่งแดนอีสาน และมโี อโซน
บริสุทธrิเป็นอนั ดบั ๗ ของโลก และยงั มีกจิ กรรมอ5ืน ๆ ที5น่าสนใจอีกมากมาย เชน่ การ
ประกวดธิดาเบญจมาศ การประกวดรถขบวนแห่บุปผาชาติ การจดทะเบียนสมรส
กลางสวนเบญจมาศ การแขง่ ขนั จกั รยานเพือ5 สุขภาพ เป็นตน้

๑๑

๒๘ ประเพณีกินเข่าค]าํ กลางเด]ิน ชมปราสาทครบรุ ี

ประเพณีกินเข่าค5าํ กลางเดิ5น ชมปราสาทครบุรี อ.ครบุรี ที5ปราสาทครบุรีอายุ
กว่า ๘oo ปี เพ5ือให้ยึดถือเป็ นประเพณีสืบทอดต่อไปในอนาคต โดยชาวบา้ น
ในพ+ืนท5ีนําสํารับอาหารท5ีจัดเตรียมมาแต่ละหมู่บ้าน เข้ามาร่วมล้อมวง
รับประทานอาหารหรือท5ีเรียกว่ากินเข่าค5าํ ท5ีบริเวณหน้าองค์ปรางค์ครบุรี
พร้อมรบั ชมการแสดงประกอบแสงสีเสียง ทที5 างเทศบาลตาํ บลครบรุ ีใตจ้ ดั ข+ึน
อย่างอลงั การ สําหรับปรางค์ครบุรีน+นั ต+งั อยู่ภายในโรงเรียนบา้ นครบุรี นคร
ธรรมโฆสิต วิทยาคาร ต.ครบุรีใต้ อ.ครบุรี จ.นครราชสีมา เป็ นโบราณสถาน
สําคญั ของประเทศ ท5ีถูกสร้างข+ึนในสมยั พระเจา้ ชัยวรมนั ท5ี ๗ ซ5ึงเป็ นกษตั ริย์
มหาราชองคส์ ุดทา้ ยของอาณาจกั รเขมร ระหว่างปี พ.ศ. ๑,๗๒๔ – ๑,๗๕๓
อายุรวม ๘oo ปี แลว้ ถือเป็นโรงพยาบาลในสมยั โบราณ หรือทเ5ี รียกว่า อโรคย
ศาลา ใชเ้ ป็นสถานทีร5 กั ษาบาํ บดั ผูป้ ่ วย ทีจ5 ะเดนิ ทางไปจาริกแสวงบุญตามเมอื ง
ต่างๆ ในสมยั น+นั

…………………………………………………………………………………………………………………………
๒๙ ประเพณกี ินเข่าคํ]า ของดเี มืองสูงเนิน

จดั ข+ึนในสัปดาห์ที5สองของเดือนมีนาคมของทุกปี ณ บริเวณปราสาทเมืองแขก อาํ เภอสูง
เนิน โดยจดั แบบเรียบง่าย เป็ นการเตรียมอาหารมารับประทานร่วมกัน และมีการแสดง
พ+ืนบ้าน การแสดงแสง สี เสียง ชุดศรีจนาศะปุระ ซ5ึงเป็ นการแสดงท5ีเกี5ยวกับตาํ นาน
พ+ืนเมืองของเมืองสูงเนิน และการรบั ประทานอาหารเยน็ แบบขนั โตกท่ามกลางการ่ายรําท5ี
สวยงาม สืบสานประเพณีสู่ชนรุ่นหลงั

…………………………………………………………………………………………………………………………
๓o ประเพณีแข่งว่าว

ประเพณีแข่งว่าวเป็ นแนวคิดจากภูมิปัญญาชาวบา้ นท5ียงั มีอยู่ในพ+ืนท5ีอาํ เภอสูง
เนิน ยามว่างจะนิยมทาํ วา่ วไว้ เม5ือถึงหนา้ หนาวประมาณเดอื นมกราคมจะนาํ วา่ ว
มาว5ิงกันเพราะหนาวอากาศจะเย็น ลมแรง ชาวบ้านจะเอาว่าวข+ึนสู่ท้องฟ้า
ส่วนมากจะเป็ นว่าวจุฬาจะติดธนูบนหัวว่าว พอข+ึนสูงจะตา้ นลม ทาํ ให้มีเสียงดงั
ไพเราะมาก และว่าวสวยงามจะเน้นความคดิ สร้างสรรคใ์ นรูปแบบตา่ ง ๆ ซ5ึงตวั
ว่าวจะทาํ จากไมไ้ ผ่มาดดั เป็ นรูปร่างของว่าว ใชก้ ระดาษสีแบบบางวางหรือตัด
ตามรูปร่างท5ีไดท้ าํ ตดิ กาวให้เรียบรอ้ ย ผกู เชือกบนลา่ งเวลาว5งิ จะมผี ูส้ ่งให้ถึงจะข+นึ

๑๒

๓๑ ผ้าเง]ียงนางดํา

เป็นผา้ ฝ้ายทอมือสําหรับใชใ้ นชีวิตประจาํ วนั ของชาวอาํ เภอสูงเนินมานานมากกวา่ 100 ปี เป็นเอกลกั ษณ์ทอ้ งถ5นิ จนไดช้ ื5อเป็น
ผา้ ซ5ินถิ5นเดมิ โคราช เน5ืองจากมนี +าํ หนกั เบาไม่หนามาก เวลาสวมใส่จะรู้สึกสบายไม่ร้อนย5งิ ซกั ยง5ิ น5ิม แตถ่ า้ เป็นงานสําคญั จะ
นิยมสวมใส่ผา้ เงยี5 งนางดาํ ทีท5 อมาจากผา้ ไหม

…………………………………………………………………………………………………………………………
๓๒ เทศกาลเฟ]ื องฟ้างาม

งานวนั เฟ5ื องฟ้างาม ณ สนามหนา้ ที5ทาํ การองคก์ ารบริหารส่วนตาํ บลบา้ นใหม่ อ.หนองบุญมาก เป็ นการประชาสัมพนั ธ์ไมด้ ดั
เฟื5 องฟ้า ประติมากรรมหินทราย และแหล่งทอ่ งเที5ยวทเ5ี ป็นโบราณสถานของอาํ เภอหนองบุญมากให้เป็นที5รู้จกั มากยงิ5 ข+ึน ในงาน
จะมีกิจกรรมการประกวดไมด้ ดั เฟื5 องฟ้า ประกวดงานหินทราย ประกวดสวนสวย การแสดงของโรงเรียนในสังกดั อาํ เภอหนอง
บุญมากการประกวดซุ้มเศรษฐกิจ พอเพียงและซุ้มของดีแตล่ ะตาํ บลในอาํ เภอหนองบุญมาก มีการจาํ หน่ายไมด้ ดั เฟ5ื องฟ้า และ
งานหินทรายทส5ี วยงาม ให้ทา่ นไดเ้ ลอื กสรรตามตอ้ งการนอกจากน+ียงั มกี ารออกร้านจาํ หน่ายสินคา้ ราคาถูก

๑๓

๓๓ ประเพณีบุญกุ้มข้าวใหญ่

อ.สีดา จดั งานหลงั เกบ็ เกยี5 วประมาณเดือนกุมภาพนั ธ์ของทุกปี ชาวบา้ นจะนาํ ขา้ วเปลือกใส่รถเป็นขบวนมากองรวมกนั ทบ5ี ริเวณ
ลานคณุ ยา่ โดยมอี นุสาวรียร์ ูปจาํ ลองของทา้ วสุรนารีเพือ5 ทาํ พิธีตอนเยน็ โดยนิมนตพ์ ระสงฆม์ าสวดเจริญชยั มงคลคาถา รุ่งเชา้ จะมี
การทาํ บุญตดั บาตรเพือ5 ความเป็นสิริมงคงของชีวิตและความเจริญรุ่งเรืองในการประกอบอาชีพเกษตรกรรมและในตอนบา่ ยกจ็ ะมี
การถวายขา้ วเปลอื กใหก้ บั วดั ต่าง ๆ ใน อ.สีดา

…………………………………………………………………………………………………………………………
๓๔ ประเพณบี ุญก้มุ ข้าวใหญ่

งานบุญกมุ้ ขา้ วใหญ่ ถือเป็ นประเพณีของชาวบา้ นในตาํ บลทบั สวาย อ.ห้วยแถลง ท5ีจดั สืบทอดกนั มากว่า ๕๑ ปี เพ5ือให้คนทท5ี าํ นา
ไดข้ า้ วนอ้ ย ไม่พอกิน ไดห้ ยบิ ยืมขา้ วไปกิน และในฤดเู ก็บเกย5ี วปี หนา้ กใ็ หน้ าํ ขา้ วมาคืน สะทอ้ นถึงความรกั สามคั คี ร่วมแรงร่วมใจ
และการเสียสละของชาวบา้ น เมอื5 ถึงเดอื นย5ี หรือเดือนมกราคม – กมุ ภาพนั ธข์ องทกุ ปี หลงั เสร็จจากเกบ็ เก5ยี วผลผลิตขา้ ว ชาวบา้ นจะ
มดั รวงขา้ วกองรวมกนั ทีล5 านเก็บขา้ ว บชู าพระแมโ่ พสพ ทาํ ขวญั ขา้ วท5ีเล+ียงมนุษยจ์ นเติบใหญ่ ในงานมีสีสนั ขบวนแห่แปลกตา เด็ก
นกั เรียนแตง่ กายชุดนางฟ้าเทวดา ข5ชี า้ งจาํ ลองตวั ใหญ่ ๒ ตวั เขา้ สู่บริเวณงาน มจี าํ ลองหุ่นฟางตีขา้ ว ขบวนฟ้อนรําจากกลุม่ แม่บา้ น
กว่า ๕o ชีวิต ไซดกั ปลายกั ษ์ และปราสาทรวงขา้ วขนาดใหญ่

๑๔

๓๕ ประเพณีตานก๋วยสลาก คนไท-ยวน

ตานก๋วยสลาก ตานสลาก กิsนขา้ วสลาก กsินก๋วยสลาก หรือกsินสลาก ลว้ นแต่เป็ นภาษาถ5ินของชาวลา้ นนาที5มกั มีการเรียกขาน
แตกตา่ งกนั ไปในแตล่ ะทอ้ งถิ5น แตค่ วามหมายน+นั เหมือนกนั โดยหลกั การอาจจะแตกตา่ งกนั ไปบา้ นในเร5ืองรายละเอียด ถา้ เป็ น
ภาษาไทยเรียกวา่ "สลากภตั ”ของชาวลา้ นนา คอื การทาํ บญุ อทุ ศิ ส่วนกุศลให้แกผ่ ลู้ ว่ งลบั หรือสังฆทาน มีประวตั ิความเป็นมาเลา่
กันว่า "คร+ังพุทธกาลพระบรมโพธิสัตว์พร้อมพระสาวกได้เดินทางจาริกแสวงบุญ เผยแพร่หลักธรรมคาํ ส5ังสอนของ
พระพทุ ธศาสนา ตลอดระยะเวลาไดม้ ีศรัทธาญาตโิ ยมนาํ อาหารคาวหวานมาถวายในบรรดาญาติโยมเหล่าน+นั แตล่ ะคนมฐี านะ
แตกต่างกนั คนท5ีมีฐานะดีกน็ ําอาหารอย่าดีจาํ นวนมากมาถวาย ส่วนคนท5ีมฐี านะยากจน แต่มีจิตศรัทธา ใคร่ทาํ บุญกน็ าํ อาหาร
เท่าท5ีหามาได้มาทาํ บุญ ทาํ ให้เกิดความเหลื5อมล+าํ ในหมู่สงฆท์ 5ีรับถวาย พระพุทธองค์พิจารณาเห็นดงั น+ัน จึงบญั ญตั ิวิธีการให้
พระสงฆจ์ บั สลากรับถวายอาหารจากญาตโิ ยม ซ5ึงเป็นวิธีการที5ยตุ ธิ รรมและพอใจใหแ้ กท่ กุ ฝ่าย และไดป้ ฏบิ ตั ิสืบทอดกนั มา การ
ทาํ บญุ ตานก๋วยสลากน+ี มีจดุ ประสงคท์ 5สี าํ คญั คือ เพอ5ื เป็นการอทุ ศิ ส่วนกุศลให้กบั บรรพบุรุษที5ล่วงลบั ไปแลว้ และสามารถอุทิศ
ผลอานิสงส์น+ีไปเป็ นเน+ือนาบุญแก่ผูท้ ี5ทาํ ตานก๋วยสลากเองเม5ือถึงแก่กรรมแลว้ เชื5อว่า ชาติหน้าจะได้มีกินมีใช้ มง5ั มีศรีสุขดี
นอกจากน+ี ประเพณีตานก๋วยสลาก ยงั แสดงถงึ พลงั ความสามคั คขี องชาวบา้ นที5ร่วมมือ ร่วมใจกนั ทาํ งานบุญงานกศุ ลโดยพร้อม
หน้ากนั ปี หน5ึงจะได้ทาํ บุญพร้อม ๆ กนั หนหน5ึง สามารถนาํ เงินและปัจจยั ต่าง ๆ ไปบาํ รุงพระสงฆแ์ ละปฏิสังขรณ์วดั ได้มาก
ข+นั ตอนพธิ ีกรรม จะเร5ิมต+งั แต่วนั แรก เรียกว่า "วนั ดา” หรือวนั สุกดิบ หรือวนั เตรียม ผหู้ ญิงก็จะไปหาซ+ือของทีต5 ลาด จดั หาขา้ ว
ปลาอาหารขนมนมเนย ผลหมากรากไม้ พริก เกลอื บุหรี5 เม5ยี ง หมากใบพลู ไมข้ ดี ไฟ ผงซกั ฟอก ฯลฯ ฝ่ายชายก็จะเหลาตอก (ไม้
ไผ่) เตรียมสานก๋วยไวห้ ลาย ๆ ใบ นาํ มากรุด้วยใบตองหรือกระดาษสีตา่ ง ๆ เพื5อบรรจุส5ิงของต่างๆ ท+งั ของกินของใช้ แลว้ เอา
ใบตองหรือกระดาษปิ ดมดั ก๋วยรวบกนั เป็นมดั ๆ สาํ หรับเป็นท5ีจบั ตรงทร5ี วบไวน้ +ีจะมีเงิน ชาวบา้ นเรียกว่า ยอด (เงนิ ) เสียบไมไ้ ผ่
ส่วนจาํ นวนเงินจะมากหรือนอ้ ยก็แลว้ แตก่ าํ ลงั ศรทั ธาของผูบ้ ริจาค ในวนั ดาน+จี ะมญี าติพ5นี อ้ งตระกูลเดยี วกนั ตลอดจนเพ5อื นบา้ น
กจ็ ะนาํ ของกินของใชม้ าสมทบดว้ ยเพ5ือบรรจลุ งในก๋วย รูปก๋วยสลากน+นั มไิ ดเ้ จาะจงว่าจะตอ้ งเป็นก๋วยเสมอไป ในปัจจุบนั ทพี5 บ
เหน็ รูปก๋วยจะมกี ารประยกุ ตส์ ารพดั หลายรูปแบบ บา้ งก็ทาํ เป็นรูปหงส์ บา้ งกท็ าํ เป็นรูปสุมทมุ พุ่มไมก้ 5งิ ไม้ ดอกไม้ หรือทาํ เป็ น
พุ่มดอกบวั เม5ือถึงวนั ท5ีกาํ หนดชาวบา้ นเจา้ ของกณั ฑส์ ลาก จะจดั ขบวนแห่เครื5องไทยทานเขา้ วดั โดยขบวนแห่จะประกอบดว้ ย
ตน้ สลากขบวนรถก๋วยสลาก แต่ละขบวนแห่จะมกี ารฟ้อนราํ ของศรทั ธาชาวบา้ น และนาํ ไปวางไว้ ณ สถานทใี5 นบริเวณวดั จดั ไว้
เพ5อื ทาํ พธิ ีทางศาสนา และถวายก๋วยสลากแด่พระสงฆต์ ามหมายเลขทีพ5 ระสงฆจ์ บั ได้ การตานสลากภตั จะเขียนคาํ อทุ ศิ ถวาย ท5ี
เรียกว่า ด้านสลาก หรือกา้ นตาน หรือใบสลาก มกั ทาํ ดว้ ยกระดาษแข็งหรือใบลาน เพ5ือให้พระสงฆ์กรวดน+าํ ในสมยั ก่อน จะ
นาํ เอาใบลานมาทาํ เป็นเส้นสลาก แตป่ ัจจบุ นั จะเขยี นลงบนแผ่นกระดาษ เมอ5ื นาํ เอาก๋วยสลากไปรวมกนั ไวท้ ีว5 ดั แลว้ เส้นสลากจะ
ถูกนํามาบางสันปันส่วนกนั ไปในหมู่ของพระสงฆท์ ี5ไดน้ ิมนต์ จากวดั ตา่ ง ๆ รูปละ ๕ เส้น ๑๐ เส้น บา้ งแลว้ แต่ กรณีส่วนหน5ึง
แบ่งให้วดั ที5เป็นเจา้ ภาพก่อน จะถึงเวลาเพล พระสงฆ์กจ็ ะนาํ เส้นสลากไปอ่าน โดยเร5ิมจากเจ้าอาวาสก่อน โดยจะมีการเรียกชื5อ
หาเจา้ ของสลากน+นั ๆ ว่านงั5 อยู่ทีใ5 ด เม5ือพบแลว้ จะมีการใหศ้ ีลใหพ้ รหยาดน+าํ อทุ ศิ ส่วนบุญกุศลใหก้ บั ผูล้ ่วงลบั เป็นอนั เสร็จพธิ ี

๑๕

๓๖ ประเพณสี ู่ขวัญข้าว งานวันข้าว

งานวนั ขา้ วโนนสูง อ.โนนสูง มีการแสดงแสงสีเสียงวิถีชีวิตชาวนา ความหลากหลายวฒั นธรรมประเพณีทอ้ งถ5ิน ท5ีหาดูได้
นับวนั หาดูได้ยากควรค่าแก่การอนุรักษ์ จัดข+ึน ณ บริเวณสวนสาธารณะหนองกลด ตาํ บลโนนสูง อาํ เภอโนนสูง จังหวดั
นครราชสีมา ซ5ึงการจดั งานวนั ขา้ วอาํ เภอโนนสูง ถอื เป็นกิจกรรมทแ5ี สดงถงึ ความเป็นอนั หน5ึงอนั เดยี วกนั แสดงออกถึงวถิ ชี ีวิต
ของชุมชน หลากความน่าสนใจของวฒั นธรรม และประเพณีอนั ดีงาม โดยกิจกรรมต่าง ๆ ที5จดั ข+ึนในภาคกลางวนั เช่น การ
ประกวดการตาํ ขา้ ว/ฝัดขา้ วการประกวดการแปรรูปจากขา้ วการประกวดเมล็ดพนั ธุ์ขา้ วหอมมะลิ การประกวดการออกร้าน
นิทรรศการวถิ ีชีวิตชาวนาโนนสูงลานวฒั นธรรมประเพณีทอ้ งถิ5นการออกร้านสินคา้ และผลติ ภณั ฑO์ TOP ส่วนในภาคกลางคืน
หลากหลายกจิ กรรมกบั การประกวดธิดาขา้ วการประกวดการแตง่ กายยอ้ นยคุ การแสดงแสงสีเสียงวิถีชีวิตชาวโนนสูงสิ5งตา่ ง ๆ
เหล่าน+ีควรคา่ แกก่ ารอนุรักษแ์ ละถอื เป็นการสร้างจิตสํานึกใหเ้ กิดการหวงแหนประเพณีอนั ดงี าม

…………………………………………………………………………………………………………………………
๓๗ ประเพณีขีม] ้าล่อช้าง

อาํ เภอบา้ นเหลอื5 มยงั คงมีการจดั ประเพณีขีม5 า้ ล่อชา้ งที5เป็นงานระดบั อาํ เภอ การแสดงโชวข์ องมา้ ไดแ้ ก่ ขบวนมา้ โชวก์ ารแสดง
บงั คบั มา้ การกระโดดขา้ มเคร5ืองกีดขวาง การวงิ5 แขง่ ระหว่างมา้ กบั คน การแสดงโชวข์ องชา้ ง ไดแ้ ก่ การลอดทอ้ งชา้ ง การแสดง
โชวข์ ม5ี า้ ล่อชา้ ง

๑๖

อาหารพนืV เมืองจังหวัดนครราชสีมา

๑ ส้มตาํ โคราช

ส้มตาํ โคราชเป็ นส้มตาํ ทีเ5 ป็ นลูกผสมระหวา่ งตาํ ไทยและตาํ ลาว คือรสชาติจะเปร+ียว หวาน เค็มซ5ึงความ
เค็มจะมาจากน+าํ ปลารา้ ดว้ ยส่วนหน5ึง ซ5ึงเหมาะกบั ผูน้ ิยมส้มตาํ ที5รสชาติ เปร+ียว หวาน เผด็ เล็กนอ้ ย และ
ชอบปลาร้า สม้ ตาํ โคราชแบบด+งั เดิมตอ้ งใส่ขงิ และปลาป่ น



…………………………………………………………………………………………………………………………
๒ ไก่ย่างท่าช้าง

อาหารโคราช ที5ข+ึนช5ืออีกอย่างคือ ไก่ย่าง แค่ตนโคราชย่างไกไ่ ม่เหมอื นคนอีสานจงั หวดั อื5น ๆ ซ5ึงจะย่าง
แบบธรรมชาติ คอื ใชเ้ กลือ พริกไทย สูตรไก่ย่างของคนโคราชจะใส่เคร5ืองเทศจีน จาํ พวกเครื5องพะโลแ้ ละ
ผงผสมเคร5ืองยาจีน ทาํ ใหม้ กี ลิ5นอายแตกตา่ งไปจากไกย่ ่างอีสานทว5ั ๆ ไป ไกย่ า่ งท5ีมีช5ือด+งั เดมิ มานานนบั
ร้อยปี ของโคราชคือ "ไก่ย่างท่าช้าง” ชื5อน+ีเป็ นช5ือก5ิง อาํ เภอเก่า และเปล5ียนเป็ นอาํ เภอจกั ราชไก่ย่างเจ้า
ด+ังเดิมจงึ ถูกเรียกชื5อใหม่เป็น "ไก่ย่างจกั ราช” ไก่ย่างท่าชา้ งสมยั เมื5อ ๔o – ๕o ปี ก่อนขายอยู่ริมทางรถไฟ
หนา้ สถานีท่าชา้ ง ไมม่ ีขายที5อื5น ใครอยากกินตอ้ งนง5ั รถไฟไป ตอ่ มาเม5ือมถี นนไปถึง คนโคราชก็จะนงั5 รถ
ไปประมาณ ๔o กิโลเมตร จึงจะไดก้ ินกนั แต่ปัจจุบนั มีผูร้ ับมาขายในตวั เมืองหลายเจ้า บางทีก็ไม่ใช่เจา้
เก่าแก่ที5จกั ราช เวลาซ+ือตอ้ งสอบถามให้แน่ใจ นอกเหนือจากไก่ย่างแลว้ เมื5อประมาณ ๒o ปี ที5ผ่านมา ที5
อาํ เภอพิมายก็มี "เป็ ด ย่าง” ขาย โดยทาํ เช่นเดียวกบั ไก่ย่างจกั ราช ไดร้ ับความนิยมกันพอประมาณ แต่ก็
นบั ว่าเป็นเป็ดย่างทแ5ี ปลกและอร่อยพอแนะนาํ ได้ เพราะคนย่างอา้ งว่าใชเ้ กลอื สินเธาว์ ซ5ึงมีอยู่มากมายทวั5
อาํ เภอพิมาย จึงทาํ ให้เป็ ดย่างมรี สเค็มแตกต่างไปจากการย่างเป็ ดหรือไก่ทวั5 ๆ ไป ปัจจุบนั ไก่ย่างทา่ ชา้ ง
ตน้ ตาํ รับ ต+งั อยเู่ ยื+องๆ กบั ท5วี ่าการอาํ เภอเฉลมิ พระเกยี รติ ปากทางเขา้ ตลาดท่าชา้ ง หรือสถานีรถไฟท่าช้าง
นน5ั เอง

๑๗

๓ ขนมจนี ประโดก

ขนมจีนที5โด่งดังเป็ นที5รู้จักกันมากคือ ขนมจีนของ "บ้าน ประโดก” ซ5ึงอยุ่ในตวั เมืองโคราช คนใน
หมู่บา้ นน+ีมอี าชีพทาํ ขนมจนี มาต+งั แต่โบร5ําโบราณขนมจนี บา้ นประโดกไดช้ ื5อ ว่า เสน้ เหนียว เน+ือนุ่ม และ
สีขาวไม่มีกล5ิน ชาวบา้ นประโดกมีเคล็ดลบั ในการทาํ ขนมจีนมาต+งั แตบ่ รรพบรุ ุษถึงการเลือกใช้ขา้ ว เจา้
ในการหมกั ทาํ แป้ง รวมท+งั วิธีตาํ แป้งขา้ วเจา้ ให้เหนียว ก่อนที5จะนาํ มาโรยเป็ นเส้นในน+าํ เดือด เมื5อสักสี5
ห้าสิบปี ก่อน ชาวบา้ นประโดกจะหาบขนมจนี มาขายในตลาดเทศบาลโคราชต+งั แตต่ หี ้า-ตีหก บางคนก็
ทาํ แกงไกช่ นิดแกงแดง น+าํ ยา น+าํ พริก มาขายคู่กบั ขนมจีนดว้ ย แกงไก่ของชาวบา้ นประโดกจะแปลกกว่า
แกงไก่ ที5ไหน คือจะใส่เลือดไก่เป็ นก่อนโต ๆ ใส่ท+งั เคร5ืองในไก่ท5ีมีกsึน ตบั ผูกกับไส้ไก่เป็ นพวง
นอกจากน+นั กย็ งั มตี ีนไก่ ปี กไก่ ใส่ลงมาดว้ ย ทาํ ใหแ้ กงไกช่ นิดแกงแดงของทน5ี 5ีข+ึนชื5อ ปัจจบุ นั ในหมู่บา้ น
ประโดก ห่างจากจงั หวดั ไปทางไทรงามพมิ าย ตามถนนสายมิตรภาพประมาณ ๕ - ๖ กิโลเมตร มีร้าน
ขายขนมจีนแกงไก่ น+าํ พริก น+าํ ยา อยใู่ นหมูบ่ า้ นประโดกเป็นสิบ ๆ เจา้ ขายต+งั แตเ่ ชา้ ไปจนถงึ เยน็ ขนมจนี
บา้ นประโดกจึงเป็นของกนิ ทขี5 +นึ ชื5อมากของเมอื งโคราช

…………………………………………………………………………………………………………………………
๔ ผดั หมีโ] คราช

หมโ5ี คราชเป็นอาหารข+ึนช5ือของทอ้ งถนิ5 แถบน+ี นิยมรบั ประทานตอนมอื กลางวนั เป็นอาหารประจาํ ทที5 าํ กนิ
กนั ทกุ บา้ น โดยเฉพาะตอนงานบุญตา่ งๆ ท+งั งานบวช งานแต่ง และงานเฉลมิ ฉลองท+งั หลาย หมโ5ี คราชจะ
ทานคูก่ บั สม้ ตาํ โคราชการผลิตเส้นหม5ี จะผลติ ในหมบู่ า้ นทวั5 ๆ ไปแตแ่ หล่งผลิตท5ีสําคญั ทาํ เป็นอาชีพ ส่ง
ขายทว5ั ไป ได้แก่ หม5ีพิมาย อาํ เภอพิมาย หม5ีกระโทก อาํ เภอโชคชัย หมี5ตะคุ อาํ เภอปักธงชัย หม5ีกุดจิก
อาํ เภอสูงเนิน หมี5จกั ราช อาํ เภอจกั ราช การทาํ เสน้ หมี5 ไดถ้ ่ายทอดสืบต่อกนั มา เป็นภูมิปัญญา ในการพลกิ
แพลงอาหารจากแป้งไดเ้ ป็นอยา่ งดี

๑๘

๕ ข้าวแผะ

ขา้ วแผะ หรือ ทชี5 าวโคราชเรียกวา่ เขา่ แพะ เป็นอาหารทีเ5 ป็นเอกลกั ษณข์ องชาวโคราชท5ีสืบทอดกนั มาต+งั แต่
สมยั บรรพบุรุษ ถา้ ไล่ยอ้ นลงไปประมาณสมยั กรุงศรีอยุธยา มีลกั ษณะคลา้ ยแกงเลียงแต่จะใส่ขา้ วสุก เป็ น
อาหารชามเดยี วท5ีมคี ุณคา่ สารอาหารทางโภชนาการสูง เหมาะสาํ หรบั ทกุ เพศทกุ วยั รับประทานง่ายรสชาติ
อร่อยกลมกล่อม รสไม่จดั ผูส้ ูงอายุจะนิยมรับประทานเพราะมีสมุนไพรมาก รับประทานได้หลายโอกาส
แตค่ นรุ่นใหม่จะไมค่ ่อยรูจ้ กั เข่าแพะมี ๒ ตาํ รบั คือ แบบด+งั เดมิ หุงขา้ วกบั กะทิ และใส่น+าํ ปลารา้ ดว้ ย และ
แบบไมใ่ ส่กะทิ และน+าํ ปลาร้า หรือมที +งั ใส่และไม่ใส่พริกแกง

…………………………………………………………………………………………………………………………
๖ ยาํ หม]เี ส้นสด

ชาวโคราชมีอาหารทีเ5 ป็นเอกลกั ษณ์เรียกวา่ "ควั5 หม5"ี หรือ "ผดั หมโ5ี คราช" โดยการนาํ หมเ5ี สน้ สด มาทาํ ยาํ หม5ี
โคราช สูตรเฉพาะของบา้ นกดุ จกิ โดยความพเิ ศษของหมีก5 ุดจกิ ไมต่ อ้ งแช่น+าํ กอ่ นปรุง เส้นเหนียวนุ่ม แต่ไม่
ติดกันเป็ นกอ้ น ทาํ ให้ผูไ้ ดส้ ัมผสั รสชาติต่างพูดเป็ นเสียงเดียวกนั วา่ นี5คือ หม5ีโคราช ๑oo ปี บา้ นกุดจกิ หรือ
หมก5ี ดุ จิก

…………………………………………………………………………………………………………………………
๗ แกงไข่ผํา

ไข่น+าํ หรือ ไข่ผาํ มีข+นึ อยู่ตามแหล่งน+าํ ทเ5ี ป็นน+าํ น5ิง เช่น บงึ และหนองน+าํ ธรรมชาติทว5ั ไป ลกั ษณะเป็นสีเขียว
ขนาดเล็กคลา้ ยไข่ปลา กระจายคลุมเหนือผวิ น+าํ เป็นแพ เวลาจะเก็บไข่น+าํ ตอ้ งใชส้ วิงชอ้ นข+ึนมา แลว้ ลา้ งให้
สะอาดก่อนจะนาํ ไปปรุงอาหาร

๑๙

๘ แกงเปรอะหน่อโจด

เป็นอาหารพื+นเมืองโคราชที5ดตี อ่ สุขภาพ ช่วยขบั ลม เพราะมีสมนุ ไพรหลายชนิด

…………………………………………………………………………………………………………………………
๙ แกงหวั ตาลใส่ปลาย่าง

แกงหัวตาล อาหารพ+ืนเมืองของคนโคราช
"ตาลโตนด" ตน้ ไมส้ ูงชะลดู ทร5ี ู้จกั กนั ทว5ั ไป คนไทยใชป้ ระโยชนจ์ ากตน้ ตาลหลายอย่างโดยเฉพาะจากลูก
ตาล นาํ มาทาํ อาหารไดห้ ลายอย่างโดยเฉพาะขนม เชน่ ขนมตาล ลูกตาลเช5ือม ลกู ตาลลอยแกว้ แมแ้ ต่เน+ือใน
ทานสดๆ กห็ วานอร่อยช5ืนใจ การเลือกลูกตาลที5จะนาํ มาแกง ตอ้ งเลือกลกู ทไ5ี มแ่ ก่มาก สงั เกตจากเปลอื กมี
สีดาํ ลายๆ กน้ ลูกสีเขยี ว หวั ตาลตอ้ งอ่อน ๆ ปาดผิวหวั ตาลออกบางๆ จากน+นั ปาดหวั ตาลเป็นชิ+นเล็ก ๆ ปอก
หัวตาลให้ไดต้ ามปริมาณที5ตอ้ งการแลว้ นาํ ไปตม้ เค+ียวจนหัวตาลจืด แกงหัวตาล มีส่วนผสมคือ นาํ ใบ
ย่านาง มาตาํ รวมกนั ให้ละเอียดค+นั ใบย่านางกรองเอาแต่น+าํ เคร5ืองปรุงอื5นกม็ ีพริกแกง ปลาร้า ส่วนเน+ือใช้
ปลายา่ งหรือหมอู ย่างใดอยา่ งหน5ึง แตถ่ า้ ใส่ปลาย่างจะหอมอร่อยกวา่ ปรุงรสดว้ ยน+าํ ปลาหากนิ ไดย้ าก

๒o

๑o แกงบอน

"บอน" เป็นพชื ทีข5 +นึ ในน+าํ ต+ืน มรี บั ประทานทกุ ฤดกู าล โบราณเช5ือกนั ว่าผใู้ ดรบั ประทานแกงน+ีแลว้ คนั ปากคนั
คอ แสดงว่าเป็นคนปากบอน หมายความว่าชอบพูดนินทาชาวบา้ น ขณะเตรียมตน้ บอน มีเคล็ดลบั ทจี5 ะไม่ให้
คนั เมื5อนํามาแกง คือ ลอกเปลือกโดยไม่ตอ้ งลา้ งน+าํ และมือแห้ง เมือกหรือยางของตน้ บอนจะทาํ ให้คนั เม5ือ
ลอกเสร็จแลว้ ตดั เป็ นท่อน ๆ พอคาํ ห้ามลา้ งน+ํา เพราะน+ําจะละลายเปลือกหรือยางเหนียวออกมาทาํ ให้คนั
สําหรับผูท้ ีค5 นั แกไ้ ดโ้ ดยถมู อื ในขา้ วสาร จะช่วยขูดเมอื กทีท5 าํ ให้คนั หลดุ ออก และหายคนั ได้ ถูจนกระท+งั หมด
เมือกจงึ ลา้ งมือดว้ ยน+าํ สะอาด

…………………………………………………………………………………………………………………………

๑๑ ขนมหูช้าง

ขนมพ+นื บา้ นของชาว อ.ปักธงชยั

…………………………………………………………………………………………………………………………

๑๒ ขนมต้มห่อใบเตย

ขนมพ+นื บา้ นของชาว อ.ปักธงชยั

…………………………………………………………………………………………………………………………
๑๓ เมย]ี งคําโคราช

เมีย5 งคาํ โคราช จดุ เดน่ อยูท่ ี5ไส้ เอาน+าํ ตาลมะพร้าวมาเคี5ยวใส่หมสู บั
ขงิ สบั มะพร้าว น+าํ มะขามเปี ยกเพ5ือให้ไดร้ สชาติหวาน เปร+ียว เค็ม
จบทา้ ยดว้ ยถว5ั ลสิ งควั5 ป่ น นาํ ไปห่อใบทองหลางท5ีลวกแลว้ แต่พอ
ระยะหลงั ไม่ค่อยมีใบทองหลาง ก็ใช้ใบคะน้าลวกแทนราดกะทิ
พร้อมเคร5ืองเคียงหรือพริกสด แต่ปรากฏว่าต่อมาคนส่วนใหญใ่ ช้
ผกั หวานแทนกนั มากกวา่ กนั

๒๑

โต๊ะโคราช

นVาํ จมิV แจ่ว ไก่ย่าง
ผกั สด ไส้กรอกอสี าน

ต้มยําไก่บ้าน ส้มตาํ โคราช
ลาบ

ข้าวเหนยี ว

ขVัวหมี]โคราช
โตะ๊ โคราชเป็นการเสิร์ฟอาหารตาํ รับทอ้ งถ5นิ ทร5ี วมไวใ้ นที5เดยี ว แบง่ เป็นหลายเมนูให้เลือกตามท5ี
ชอบ เดิมทีการเสิร์ฟโต๊ะโคราช จดั เสิร์ฟบนขนั โตกซ5ึงไม่คอ่ ยสะดวกนกั ถา้ ตอ้ งนง5ั กนิ กบั พ+นื อีกท+งั เวลา
จะตอ้ งยกขนั โตกจะตอ้ งคลานเขา้ ไปเสิร์ฟจงึ เกิดความทลุ กั ทุเลท+งั คนเสิร์ฟและคนกนิ จากปัญหาน+ีจึงเกดิ
วิธีการใช้กระดง้ สายวางบนโรลเลอร์ท5ีหมุนได้คล้ายกับโต๊ะจีนในภตั ตาคาร ส่วนผา้ ปูโต๊ะก็ใช้ผา้ ทอ
ทอ้ งถิ5นเพอ5ื สะทอ้ นเอกลกั ษณว์ ฒั นธรรมอสี านไดอ้ กี ดว้ ย

๒๒

อ้างอิง

ก ร ะ ท ร ว ง วัฒ น ธร ร ม . (๒ ๕๕๕ ). ป ระเ พ ณี บุ ญ ด อ ก ไห ม - ดอ กเ งิน . [ออน ไ ลน์ ]. แ ห ล่ ง ท5ี ม า ๒๓
https://www.matichon.co.th/news-monitor/news_846013. (๗ มถิ ุนายน ๒๕๖๔).

โคราชฟอรัม5 . (๒๕๕๒). งานวนั ข้าวอาํ เภอโนนสูง. [ออนไลน]์ . แหลง่ ทม5ี า http://www.koratforum.net/
entertain/480.html. (๙ มิถนุ ายน ๒๕๖๔).

โคราชฟอรมั5 . (๒๕๕๒). งานวนั เฟื] องฟ้างาม. [ออนไลน]์ . แหล่งท5ีมา
http://www.koratforum.net/entertain/500.html. (๗ มถิ นุ ายน ๒๕๖๔).

โคราชสตาสอพั . (๒๕๖๓). ย้อนอดตี อาหารพVืนบ้านของจงั หวดั นครราชสีมา. [ออนไลน]์ . แหลง่ ที5มา
http://www.koratstartup.com/8767897-2/. (๙ มิถนุ ายน ๒๕๖๔).

เดลนิ ิวส์ ออนไลน.์ (๒๕๖๓). บวงสรวงปรางค์ครบรุ ี. [ออนไลน]์ . แหลง่ ที5มา https://www.dailynews.co.th/
article/809181. (๙ มถิ นุ ายน ๒๕๖๔).

ทรูไอด.ี (๒๕๖๓). งานเทศกาลเทย]ี วพิมาย. [ออนไลน]์ . แหล่งท5ีมา https://travel.trueid.net/detail/mXQroPGe
NlYD. (๙ มถิ ุนายน ๒๕๖๔).

ทีเอ็นเอน็ สิบหก. (๒๕๖๓). ประเพณีแห่ปราสาทผึงV ในเทศกาลวนั ออกพรรษา. [ออนไลน]์ . แหลง่ ที5มา
https://news.trueid.net/detail/wZ8PAYmAGopZ. (๙ มิถนุ ายน ๒๕๖๔).

นิวเนม. (๒๕๕๗). งานปากช่องคาวบอยเฟสตวิ ลั . [ออนไลน]์ . แหลง่ ทีม5 า https://newname51.wordpress.com/
ประเพณี/งานปากช่องคาวบอยเฟสติว/. (๗ มิถนุ ายน ๒๕๖๔).

พลงั จิต. (๒๕๕o). แกงหวั ตาลโคราช อาหารงานบญุ . [ออนไลน]์ . แหล่งที5มา https://palungjit.org/threads. (๙
มถิ นุ ายน ๒๕๖๔).

โฟกสั โคราช. (๒๕๖๒). แห่พระขอฝน ประตูชุมพล. [ออนไลน]์ . แหล่งทม5ี า
http://www.focuskorat.com/archives/9373. (๙ มถิ นุ ายน ๒๕๖๔).

มติชน ออนไลน.์ (๒๕๕๕). ประเพณบี ญุ ยVงั ไฟยง]ิ ใหญ่. [ออนไลน]์ . แหลง่ ทีม5 า
https://www.matichon.co.th/region/news_953829. (๙ มถิ นุ ายน ๒๕๖๔).

มติชน ออนไลน.์ (๒๕๖๑). งานเทศกาลดอกจานบานท]แี ก้งสนามนาง. [ออนไลน]์ . แหลง่ ที5มา
https://www.matichon.co.th/news-monitor/news_846013. (๗ มิถนุ ายน ๒๕๖๔).

มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีสุรนารี. (๒๕๕๖). ขนมหชู ้างและอาหารพืVนเมอื งโคราช. [ออนไลน]์ . แหล่งท5ีมา
http://nm.sut.ac.th/koratdata/?m=detail&data_id=2463. (๙ มิถุนายน ๒๕๖๔).

มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีสุรนารี. (๒๕๕๖). ดอนเจดีย์. [ออนไลน]์ . แหล่งทม5ี า http://nm.sut.ac.th/koratdata
/?m=detail&data_id=1643. (๙ มิถนุ ายน ๒๕๖๔).

มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยสี ุรนารี. (๒๕๖o). พธิ กี รรมสักการะพ่อพญาสี]เขยีV ว. [ออนไลน]์ . แหลง่ ทม5ี า
http://it2.sut.ac.th/prj_is59_g3/Banyuansikhiu/HTML/pages-right-%.html. (๙ มิถนุ ายน ๒๕๖๔).

รักบา้ นเกดิ . (๒๕๖o). เทศกาลน้อยหน่า ของดเี มืองปากช่อง. [ออนไลน]์ . แหลง่ ท5มี า
https://www.rakbankerd.com/travel/review.php?id=107&type=3. (๗ มถิ นุ ายน ๒๕๖๔).
สมบูรณ์ บุญไกรลาศ. (๒๕๕๗). ข้ อมูลทั]วไปจังหวัดนครราชสี มา. [ออนไลน์]. แหล่งท5ีมา
http://www.researchsystem.siam.edu/images/coop/The_Study_Data_To_Prepare_a_Tourist_Route_Wang_
Nam_Kheo_Nakhon_Ratchasima/08_app.pdf (๗ มถิ ุนายน ๒๕๖๔).
สํานกั งานวฒั นธรรมจงั หวดั นครราชสีมา. (๒๕๕๘). ขนมจนี ประโดก. [ออนไลน]์ . แหล่งทีม5 า
https://www.m-culture.go.th/nakhonratchasima/ewt_news.php?nid=18&filename=index. (๘ มิถนุ ายน
๒๕๖๔).
สาํ นกั งานวฒั นธรรมจงั หวดั นครราชสีมา. (๒๕๕๘). ข้าวแผะ. [ออนไลน]์ . แหลง่ ท5มี า https://www.m-
culture.go.th/nakhonratchasima/ewt_news.php?nid=17&filename=index. (๘ มถิ ุนายน ๒๕๖๔).
สํานกั งานวฒั นธรรมจงั หวดั นครราชสีมา. (๒๕๕๘). ผดั หมี]โคราช. [ออนไลน]์ . แหลง่ ที5มา https://www.m-
culture.go.th/nakhonratchasima/ewt_news.php?nid=19&filename=index. (๘ มถิ นุ ายน ๒๕๖๔).
สํานักงานวฒั นธรรมจังหวดั นครราชสีมา. (๒๕๖๑). ประเพณีแข่งเรือพิมาย. [ออนไลน์]. แหล่งที5มา
https://www.m-culture.go.th/nakhonratchasima/ewt_news.php?nid=849&filename=index. (๗ มิถุนายน
๒๕๖๔).

สํานกั งานวฒั นธรรมจงั หวดั นครราชสีมา. (๒๕๖o). ไก่ย่างท่าช้าง. [ออนไลน]์ . แหล่งท5มี า https://www.m-
culture.go.th/nakhonratchasima/ewt_news.php?nid=628&filename=index. (๘ มถิ นุ ายน ๒๕๖๔).
สํานกั งานวฒั นธรรมจงั หวดั นครราชสีมา. (๒๕๖o). งานฉลองวันแห่งชัยชนะของท้าวสุรนารี. [ออนไลน]์ .
แหล่งที5มา https://www.m-culture.go.th/nakhonratchasima/ewt_news.php?nid=14&filename=index. (๘
มิถุนายน ๒๕๖๔).

สาํ นกั งานวฒั นธรรมจงั หวดั นครราชสีมา. (๒๕๖o). งานผ้าไหมปักธงชัยและของดเี มืองโคราช. [ออนไลน]์ .
แหล่งที5มา https://www.m-culture.go.th/nakhonratchasima/ewt_news.php?nid=16&filename=index. (๘
มิถุนายน ๒๕๖๔).
สํานักงานวฒั นธรรมจังหวดั นครราชสีมา. (๒๕๖o). งานวันข้าวใหม่ปลามัน. [ออนไลน์]. แหล่งท5ีมา
https://www.m-culture.go.th/nakhonratchasima/ewt_news.php?nid=1 5 &filename=index. (๘ มิ ถุ น า ย น
๒๕๖๔).
สํานักงานวัฒนธรรมจังหวัดนครราชสีมา. (๒๕๖o). ประเพณีแข่งว่าว. [ออนไลน์]. แหล่งที5มา
https://www.m-culture.go.th/nakhonratchasima/ewt_news.php?nid=639&filename=index. (๗ มิถุนายน
๒๕๖๔).
สํานักงานวฒั นธรรมจงั หวดั นครราชสีมา. (๒๕๖o). ประเพณีตานก๋วยสลาก คนไท - ยวน. [ออนไลน์].
แหล่งท5ีมา https://www.m-culture.go.th/nakhonratchasima/ewt_news.php?nid=638&filename=index. (๗
มถิ ุนายน ๒๕๖๔).

๒๔

สํานกั งานวฒั นธรรมจงั หวดั นครราชสีมา. (๒๕๖o). ส้มตําโคราช. [ออนไลน์]. แหล่งที5มา https://www.m-
culture.go.th/nakhonratchasima/ewt_news.php?nid=629&filename=index. (๘ มิถนุ ายน ๒๕๖๔).
องคก์ ารบริหารส่วนตาํ บลตลาดไทร. (๒๕๖๓). งานประเพณีแข่งขนั เรืออโี ปง. [ออนไลน]์ . แหลง่ ท5มี า
http://taladsai.go.th/. (๙ มิถนุ ายน ๒๕๖๔).
เอเชีย ออนไลน.์ (๒๕๕๕). ประเพณกี ินเข่าค]าํ . [ออนไลน]์ . แหล่งทีม5 า http://www.dooasia.com/trips. (๗
มิถนุ ายน ๒๕๖๔).
เอม็ จีอาร์ ออนไลน.์ (๒๕๕๕). เทศกาลพริกขามสะแกแสง. [ออนไลน]์ . แหล่งท5มี า https://mgronline.com
/local/detail/9550000150062. (๙ มถิ นุ ายน ๒๕๖๔).
เอ็มจีอาร์ ออนไลน.์ (๒๕๖๒). มหาสงกรานต์โคราช ลอดซุ้มประตูเมือง. [ออนไลน]์ . แหลง่ ท5มี า
https://mgronline.com/local/detail/9620000032759. (๙ มถิ ุนายน ๒๕๖๔).
เอ็มไทยแลนด์. (๒๕๖๒). งานเบญจมาศบาน ในม่านหมอก วังนVําเขียว. [ออนไลน์]. แหล่งท5ีมา
https://travel.mthai.com/news/200747.html. (๗ มถิ ุนายน ๒๕๖๔).
Once Online. (๒๕๖๓). โต๊ะโคราช. [ออนไลน]์ . แหล่งทม5ี า http://onceinlife.co/korat-eat. (๒๓ มิถนุ ายน
๒๕๖๔).

๒๕