เบสไตร 4

คำนำ
ผลงานการปฏบิ ตั ิงานทเ่ี ป็นเลศิ Best Practice เรอื่ งการปรบั พฤตกิ รรมความ
เป็นผู้นำและความกลา้ แสดงออกของผู้เรียนด้วยการเสริมแรง เปน็ การสรปุ ผลงาน การ
ดำเนนิ งานการแก้ปญั หาผ้เู รยี น จากกลมุ่ ผู้เรยี นท่มี ปี ญั หาเรอ่ื งการขาดภาวะผ้นู ำและ
ความกลา้ แสดงออก ตามขั้นตอนการดำเนินงานให้เห็นในภาพของการสรุปพร้อมภาพ
ประกอบการพจิ ารณาเปน็ รูปเล่ม
ท้งั นีก้ ศน.ตำบลเมอื งเกา่ หวังเปน็ อยา่ งย่ิงวา่ ผลงานการประเมนิ นจี้ ะเกดิ ประโยชน์
ตอ่ การปฏบิ ตั งิ านการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน หรอื ผู้ทส่ี นใจในปีงบประมาณหน้าตอ่ ไป

นางธดิ ารัตน์ ปานทิม
ผูจ้ ัดทำ

Best Practice
เร่ืองการปรับพฤติกรรมความเปน็ ผู้นำและ
ความกล้าแสดงออกของผู้เรยี นด้วยการเสรมิ แรง
********************************

1. ชือ่ ผลงาน : การปรับพฤตกิ รรมความเป็นผนู้ ำและความกลา้ แสดงออกของผู้เรยี นดว้ ยการเสรมิ แรง

2. หน่วยงาน/สถานศึกษา/กศน.ตำบล : กศน.ตำบลเมืองเก่า กศน.อำเภอเมืองพิจิตร

สำนักงาน กศน.จังหวัดพจิ ติ ร

3. คณะทำงานพัฒนาแนวปฏบิ ตั ิทดี่ ี : นางธดิ ารัตน์ ปานทิม ครู กศน.ตำบล

4. ความสอดคล้อง

• สอดคล้องกับ 12 นโยบายการจัดการศึกษา 7 วาระเร่งด่วน (Quick Win) ของนางสาวตรีนุช เทียน
ทอง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศกึ ษาธิการ
12 นโยบายการจัดการศกึ ษา
ข้อที่ 12. การจัดการศึกษาในระบบ นอกระบบ และตามอัธยาศัย โดยยึดหลักการเรียนรู้ตลอดชีวิต

และการมีส่วนร่วมของผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง เพื่อเพิ่มโอกาสและการเข้าถึงการศึกษาที่มีคุณภาพของกลุ่ม
ผู้ดอ้ ยโอกาสทางการศึกษาและผ้เู รยี นท่มี คี วามตอ้ งการจำเปน็ พิเศษ

• สอดคล้องกับ นโยบายการขับเคลื่อน กศน.สู่ กศน.WOW (6G)
๓.๒ ด้านการสร้างสมรรถนะและทักษะคุณภาพ
๑) ส่งเสริมการจัดการศึกษาตลอดชีวิต ที่เน้นการพัฒนาทักษะที่จําเป็นสําหรับแต่ละช่วงวัย และการ
จดั การศกึ ษาและการเรยี นรทู้ ่ีเหมาะสมกบั แต่ละกลุ่มเปา้ หมายและบริบทพืน้ ที่
สอดคล้องกับ (รา่ ง)นโยบายและจดุ เน้นการดาํ เนนิ งาน สำนักงานส่งเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและ

การศกึ ษาตามอัธยาศยั ประจำปงี บประมาณ พ.ศ. 2565
3. พฒั นาหลกั สตู ร ส่ือ เทคโนโลยีและนวตั กรรมทางการศึกษา แหลง่ เรยี นรู้ และรปู แบบการ
จัดการศึกษาและการเรียนรู้ ในทุกระดับ ทุกประเภท เพื่อประโยชน์ต่อการจัดการศึกษาที่เหมาะสม

กับทุกกลุ่ม เป้าหมาย มีความทันสมัย สอดคล้องและพร้อมรองรับกับบริบทสภาวะสังคมปัจจุบัน ตรงความ
ตอ้ งการของผู้เรยี น และสภาวะการเรียนรู้ใน สถานการณ์ต่าง ๆ ทจี่ ะเกิดขนึ้ ในอนาคต รวมทั้งพฒั นาระบบการ
เรียนรู้ ONIE Digital Learning Platform ที่รองรับ DEEP ของกระทรวงศึกษาธิการและช่องทางเรียนรู้
รูปแบบอื่น ๆ ทั้ง Online On-site และ On-air พัฒนาแหล่งเรียนรู้ประเภทต่าง ๆ อาทิ Digital Science
Museum/ Digital Science Center/Digital Library ศูนย์การเรียนรู้ทุกช่วงวัย และศูนย์การเรียนรู้ต้นแบบ
กศน. (Co-Learning Space) เพอื่ ใหส้ ามารถ “เรยี นรไู้ ดอ้ ย่างทั่วถึง ทุกที่ ทกุ เวลา”

5. ทม่ี าและความสำคัญของผลงาน

ปจั จุบัน นักศึกษากศน.มกี ลุ่มผเู้ รยี นทีเ่ ปน็ วยั ร่นุ เข้ามาศกึ ษากับกศน.เป็นสว่ นใหญ่ และผู้เรยี นที่เข้ามา

ศึกษากับกศน.จะประสบปัญหาจากการเรียนในระบบที่แตกต่างกัน เช่น ติดเกมส์ ติดเพื่อน ยาเสพติด ชู้สาว
ท้องก่อนวัย ยากจน เป็นต้น และยังพบว่าผู้เรียนส่วนใหญ่คิดว่าตนเองด้อยความสามารถ ไม่เก่ง ไม่ดี เหมือน
นักศึกษาที่เรียนในระบบ จึงขาดความมั่นใจ ขาดความกล้าแสดงออก ขาดภาวะผู้นำ จนไม่กล้าแสดงความ
คิดเห็นหรือแสดงความสามารถใดๆ แม้บางคนก็มีความสามารถอยู่แต่ไม่กล้าแสดงออกมาทำให้เป็นปัญหาต่อ
การเรยี น การนำเสนอ งาน การแสดงความสามารถ

กศน.ตำบลเมืองเก่าจึงจัดเล็งเห็นความสำคัญของปัญหาดังกล่าว จึงคิดว่าจะทำอย่าไรให้ผู้เรียน
ในกศน.ตำบลเมืองเก่าเกิดความกล้าแสดงออก กลา้ แสดงความคิดเหน็ กลา้ แสดงความสามารถ ท่ีมีของตนเอง
ออกมาให้ผู้อื่นได้รู้ได้เห็นและได้นำความสามารถที่มีมาใช้ให้เกิดประโยชน์ จึงได้ลองหาวิธีการด้วยการปรับ
พฤติกรรมความเป็นผู้นำและความกลา้ แสดงออกของผเู้ รยี นดว้ ยการเสริมแรง นข้ี ้ึน

6. วตั ถปุ ระสงค์
1. เพอ่ื ใหผ้ เู้ รยี นได้รจู้ กั และมีภาวะความเป็นผนู้ ำ
2. เพ่ือสง่ เสริมให้ผู้เรียนกล้าแสดงออกในทางท่ีถูกตอ้ งเหมาะสม

7. วธิ ดี ำเนนิ การ
7.1 กำหนดกลุ่มเป้าหมาย
นกั ศกึ ษา กศน. ตำบลเมืองเกา่
7.2 การดำเนินการจดั กิจกรรม

มีขน้ั ตอนเร่มิ จากการวิเคราะห์สภาพปญั หาท่ีเกดิ ข้ึน และข้ันตอนการดำเนินการ ดังน้ี
สภาพปัญหาทเ่ี กิดขน้ึ

- นักศึกษากศน.ตำบลเมืองเก่าขาดภาวะผู้นำและไม่กล้าแสดงออกในทางที่ถูกต้อง
เหมาะสม

- ไม่ชอบภาวะผู้นำ
การดำเนินการแกไ้ ขปัญหา
1. วิเคราะหผ์ เู้ รียนรายบุคคล เพอื่ ให้ทราบขอ้ มูลพนื้ ฐานภมู หิ ลังของผเู้ รียน
2. ให้ผู้เรยี นไดแ้ นะนำตัวกับเพ่อื นๆในกล่มุ
3. ครสู ังเกตพฤติกรรมนักศกึ ษา
4. และนำปัญหามาแก้ไขด้วยการให้นักศึกษากลุ่มที่ไม่กล้าแสดงออกไม่กล้าพูด้วยวิธีการเสริมสร้าง

พฤตกิ รรมกล้าแสดงออกดังนี้
1. สร้างภาพพจน์ที่ดีต่อตนเอง เป็นการสร้างบรรยากาศที่ทำให้ผู้เรียนได้พิจารณาถึงข้อดีของ
ตนเอง

2 เช่น การให้นักศึกษาหลับตาแล้วนึกถึงความดีของตนเอง โดยครูอาจจะเป็นผู้บรรยายคุณธรรม
เหล่านั้นทำให้นักศึกษาเกิดการรับรู้ว่าตนเป็นบุคคลที่มีคุณค่าภาพพจน์ที่ดีต่อผู้อื่น การฝึกให้
ผู้เรียนยอมรับตนเองและผู้อืน่ โดยใชก้ ิจกรรมสร้างเสรมิ ความม่ันใจให้แกผ่ ู้อ่ืน (เพื่อน ) เช่น การ
ช่ืนชมและยอมรับผลงานของเพ่ือน แล้วพรอ้ มท่ีจะนำาสงิ่ ท่ีดนี ำาไปปรบั ปรงุ ใชเ้ พ่ือพัฒนาตนเอง

3 . การมองโลกในแง่ดีเป็นการสร้างจิตสำนึกที่ดีให้ตนเองมีคุณค่า เป็นการมองตนเองและผู้อื่นใน
ดา้ นบวก อกี ทง้ั เช่ือว่าทุกคนมีพื้นฐานทางจติ ใจทด่ี ีและพรอ้ มท่ีจะพฒั นาตนเองอยเู่ สมอ

4 4. มคี วามฉลาดทางอารมณ์ เป็นการควบคมุ ตนเองในดา้ นพฤตกิ รรมกล้าแสดงออก โดยการ
5 ควบคุมสภาวะจิตใจให้มั่นคงและเกิดความสมดุล เช่น การใช้ศิลปะและดนตรี เพื่อให้นักศึกษา

เกดิ สมาธแิ ละความมน่ั คงทางดา้ นอารมณ์
6 โอกาส เป็นการสร้างสถานการณ์ที่ท าให้นักศึกษาฝึกพฤติกรรมกล้าแสดงออก เช่น การเปิด

โอกาสให้นักศึกษา ได้แสดงความคิดเห็นอย่างอิสระหรือการให้นักศึกษาได้แสดงความสามารถ
โดยไม่จ ากดั กจิ กรรม และเพ่ือให้นกั ศกึ ษาไดใ้ ชศ้ ักยภาพท่มี ีอยู่อยา่ งสรา้ งสรรค์

6. การเสรมิ แรง (Reinforcement) คอื กาทำ าใหค้ วามถข่ี องพฤตกิ รรมเพิ่มขนึ้

6.1 การเสรมิ แรงทางบวก (Positive Reinforcement) หมายถึง สิง่ ของคำาพูดหรือสภาพการณ์ท่ีจะ
ช่วยใหพ้ ฤตกิ รรมเกิดขึ้นอีก หรอื ส่งิ ทำาให้เพิ่มความนา่ จะเป็นไปได้ของการเกิดพฤติกรรม คุณครู
อาจจะชมเมื่อนักศกึ ษาทำาส่ิงนั้นไดด้ ี เช่น เก่งมากค่ะ ดมี ากค่ะ และยอดเยย่ี มมาก เปน็ ต้น

6.2 การเสริมแรงทางลบ (Negative Reinforcement) หมายถึง การเปลี่ยนสภาพการณ์หรือ
เปลย่ี นแปลงบางอย่างก็อาจจะทำใหบ้ ุคคลแสดงพฤติกรรมได้ เช่น การพูดตำาหนิเพ่ือให้นักศึกษารู้ว่า
พฤติกรรมทีแ่ สดงออกไมเ่ หมาะสม

สรุป การที่นักศึกษาจะกล้าแสดงออกนั้น ต้องพัฒนาจากการได้ฝึก ฝึกบ่อย ๆ ฝึกซ้ า ๆ จึงจะเคยชินและจะ
กลายปกติธรรมดาของการกระท าต่าง ๆ หรือการพูด โดยอาศัยช่องทางหรือวิธีต่าง ๆ ในการฝึกกระทำหรือ
พูด และเสริมด้วยปัจจัยภายในที่มีอยู่ในตัวของตนเอง คือความสมบูรณ์ของร่างกายและจิตใจและปัจจัย
ภายนอกที่ได้จากบุคคลรอบข้าง ที่ให้เป็นกำลังใจอาจจะเป็นคำชม การยกย่อง ยอมรับหรือสนับสนุนในการ
กระทำาแกน่ กั ศกึ ษาเหลา่ นั้น กจ็ ะทำาใหไ้ ดน้ ักศกึ ษาทมี่ ีความกลา้ แสดงออกไดอ้ ย่างเหมาะสม

เช่น น.ส.รัญธิดา เสวียนวงค์ และนางสาวกรรณิการ์ ทานะมัย นักศึกษาระดับม.ปลาย กศน.ตำบล
เมอื งเก่า ครูให้เขา้ มาเปน็ สมาชกิ ชมรมทูบนี ัมเบอร์วนั และได้ชักชวนให้มาช่วยงานทำกิจกรรมร่วมกับกับครูกับ
เพื่อนได้พูดคุยกันบ่อยๆให้มาเห็นแนวทางในการนำเสนอผลงานต่อที่ชุมชน ครูให้ลองฝึกทำบ่ายวันละนิดละ
หน่อย ทำเล่นๆบา้ งก็ทำใหเ้ กิดความกล้าแสดงออกได้จนได้รบั เลือกเปน็ ตัวแทนนำเสนอผลงานและได้ฝึกฝนจน
มพี ัฒนาการทด่ี ขี นึ้ เรื่อยๆทง้ั น้ีครูต้องเสริมแรงและให้กำลังใจพรอ้ มทงั้ คำแนะนำ

1. วางแผน (Plan : P) ครวู เิ คราะห์ผู้เรียนรายบุคคล เพ่อื ใหท้ ราบข้อมูลพื้นฐานภูมิหลัง
2. การปฏิบตั ิ (Do : D) ของผูเ้ รยี น

สงั เกตพฤติกรรมรวบรวมขอ้ มลู ของนกั ศกึ ษาทกุ คนและจดั กลมุ่
สภาพปัญหาและหาแนวทางแกไ้ ข

3. การตรวจสอบและประเมินผล มีทดสอบจากผลงานตา่ งๆทีม่ อบหมายให้ทำและสงั เกตพฤติกรรมการ
(Check : C) เปลยี่ นแปลง พฒั นาการของผู้เรียนกลุ่มเปา้ หมาย

4. การพัฒนาปรบั ปรุง ควรหาแนวทางพฒั นานกั ศกึ ษาใหค้ รบทกุ คน และใหค้ รบทกุ สภาพปัญหา
ใหช้ ดั เจน

8. ตวั ช้วี ัดความสำเร็จ
นกั ศึกษากลุม่ เป้าหมายตัวอย่างท่ีครูนำมาทำการพฒั นาพฤติกรรมดว้ ยการเสรมิ แรงน้ันได้มีพัฒนาการ

ที่ดีขึ้นจนได้รับเลือกให้เป็นตัวแทนนำเสนอผลงานของรมชมทูบี นัมเบอร์วัน และมีภาวะความเป็นผู้นำกล้า
แสดงออกกล้าแสดงความสามารถมากขึ้นจากเดิม โดยมีการประเมินความพึงพอใจจากกลุ่มเพื่อนในระดับดี
ขึ้นไป ไม่ตำ่ กวา่ ร้อยละ 80

9. การประเมนิ ผลและเคร่อื งมือการประเมนิ ผล
9.1 การประเมินผล
1. การมีความพงึ พอใจในระดบั ดีขึ้นไป
2. การสงั เกตพฤติกรรมของกลมุ่ เป้าหมายและผลงานที่ทำได้
9.2 เครื่องมือการประเมนิ ผล
- แบบประเมนิ ความพงึ พอใจผ่าน Google Forms
- แบบสงั เกตพฤตกิ รรม

10. ผลการดำเนินงาน

10.1 ผลทเ่ี กดิ กบั ผู้รบั บรกิ าร
นกั ศึกษากล่มุ เปา้ หมายตัวอย่างที่ครูนำมาทำการพัฒนาพฤติกรรมดว้ ยการเสริมแรงน้นั ได้มีพัฒนาการ
ที่ดีขึ้นจนได้รับเลือกให้เป็นตัวแทนนำเสนอผลงานของรมชมทูบี นัมเบอร์วัน และมีภาวะความเป็นผู้นำกล้า
แสดงออกกล้าแสดงความสามารถมากขน้ึ จากเดิม
10.2 ผลที่เกิดกับครู

10.2.1 ครูได้นำเทคนิคการเสริมแรงมาแกป้ ัญหา
10.2.2 ครูไดร้ จู้ กั สภาพปญั หานักศกึ ษาของตนเอและได้รู้จักนักศึกษามากขึน้

11. บทสรปุ
สรุป การที่นักศึกษาจะกล้าแสดงออกนั้น ต้องพัฒนาจากการได้ฝึก ฝึกบ่อย ๆ ฝึกซ้า ๆ จึงจะเคยชิน

และจะกลายปกตธิ รรมดาของการกระท าต่าง ๆ หรือการพูด โดยอาศัยชอ่ งทางหรอื วธิ ีตา่ ง ๆ ในการฝึกกระทำ
หรือพูด และเสริมด้วยปัจจัยภายในที่มีอยู่ในตัวของตนเอง คือความสมบูรณ์ของร่างกายและจิตใจและปัจจัย
ภายนอกที่ได้จากบุคคลรอบข้าง ที่ให้เป็นกำลังใจอาจจะเป็นคำชม การยกย่อง ยอมรับหรือสนับสนุนในการ
กระทำาแก่นักศกึ ษาเหลา่ นั้น ก็จะทำาใหไ้ ดน้ ักศกึ ษาท่ีมคี วามกลา้ แสดงออกไดอ้ ยา่ งเหมาะสม

12. กลยุทธห์ รือปจั จัยท่ที ำให้ประสบความสำเรจ็
1. การวเิ คราะหผ์ เู้ รยี นรายบคุ คลอย่างละเอยี ด
2. ทกั ษะการนำเสนอการพดู ในทส่ี าธารณ
3. เทคนิคการเสรมิ แรงทางบวก
4. เทคนคิ การเขา้ ถงึ ผ้เู รยี นอยา่ งท่วั ถึง

13. ขอ้ เสนอแนะ
1. นำปญั หาอืน่ ๆ ของผูเ้ รยี นทีค่ น้ พบมาแกไ้ ขต่อไป

14. การอา้ งอิง
12 นโยบายการจัดการศึกษา 7 วาระเร่งด่วน (Quick Win) ของนางสาวตรีนุช เทียนทอง

รัฐมนตรวี ่าการกระทรวงศึกษาธกิ าร

15. ภาคผนวก
• ภาพกิจกรรม

ภาพประกอบ
เร่มิ ฝึกใหอ้ อกมาหนา้ เวทหี น้าช้นั เรยี น

ใหอ้ อกมาชว่ ยถอื ป้าย

ใหม้ าชว่ ยงานครูทช่ี มรม
ฝึ กออกมาพดู

ฝึ กนาเสนอผลงานฝึ กการพดู
ส่งไปเข้าคา่ ยพัฒนาศกั ยภาพแกนนา

ไดเ้ ป็ นตวั แทนนาเสนอผลงานชมรมทบู นี ัมเบอรว์ นั ระดบั ประเทศ