จุดเน้นที่ 5

ปฐมบทของการเดินทาง ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 ก หนังสือ “ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1”ฉบับนี้ ปฐมบทของการเดินทาง สู่ความสำ เร็จ เริ่มจากการพัฒนาข้อตกลงในการพัฒนางาน (Performance Agreement : PA) ของผู้บริหารสถานศึกษาตามจุดเน้นของสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1 ซึ่งสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาได้วิเคราะห์นโยบายและจุดเน้นของกระทรวงศึกษาธิการและของ สำ นักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน แล้วนำ มาจัดทำ เป็นแบบสอบถามความคิดเห็นของ ผู้บริหารสถานศึกษา จำ นวน 102 โรงเรียน ในการกำ หนดจุดเน้นสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษา ประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1 เป็นแบบตรวจสอบรายการ (Checklist) ที่ได้จากการสังเคราะห์ นโยบายและจุดเน้นของกระทรวงศึกษาธิการ และสำ นักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ประจำ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 โดยให้ผู้บริหารสถานศึกษา เขียนตัวเลข 1–3 เรียงลำ ดับความ ต้อต้งการตามความคิดคิเห็นห็ของตนเองที่จ ที่ ะกำ หนดเป็นป็จุดจุเน้นน้ของสำ นักนังานเขตพื้น พื้ ที่ก ที่ ารศึกศึษาประถม ศึกษาปทุมธานี เขต 1 ผลการวิเคราะห์ข้อมูลพบว่าประเด็นที่มีความถี่สูงที่สุดมีจำ นวน 6 รายการ จึงจึได้กำด้กำหนดเป็นป็จุดจุเน้นน้ของสำ นักนังานเขตพื้น พื้ ที่ก ที่ ารศึกศึษาประถมศึกศึษาปทุมทุธานี เขต1ได้แด้ก่1) โรงเรียรีน ปลอดภัยภั 2)การจัดจัการเรียรีนรู้เรู้ชิงชิรุกรุ (Active Learning) 3) ทักทัษะเทคโนโลยี 4) ทักทัษะอาชีพชี 5) ทักทัษะ ชีวิต 6) คุณธรรม จริยธรรม และทักษะในศตวรรษที่ 21 หลังจากนั้นผู้บริหารสถานศึกษาในสังกัด จัดจัทำ ข้อข้ตกลงในการพัฒพันางานกับกัผู้อำผู้ อำนวยการสำ นักนังานเขตพื้น พื้ ที่ก ที่ ารศึกศึษาโดยผู้บผู้ ริหริารสถานศึกศึษา ต้องเขียนข้อตกลงในการพัฒนางาน ส่วนที่ 2 ข้อตกลงในการพัฒนางานที่เสนอเป็นประเด็นท้าทาย จำ นวน 2 เรื่อง โดยเขียนข้อตกลงในการพัฒนางานประเด็นท้าทายที่มีความสอดคล้องกับเป้าหมาย และบริบทสถานศึกษา จำ นวน 1 เรื่อง และเขียนข้อตกลงในการพัฒนางานประเด็นท้าทายที่มีความ สอดคล้องกับจุดเน้นสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1 จำ นวน 1 เรื่อง ซึ่ง เลือกเพียง 1 จุดเน้นของสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษา ซึ่งผู้บริหารสถานศึกษาจัดข้อตกลงในการ พัฒนางาน (PA) กับผู้บังคับบัญชา เพื่อแสดงเจตจำ นงว่าภายในรอบการประเมินจะพัฒนาคุณภาพ ผู้เรียน คุณภาพครู และยกระดับคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา โดยสะท้อนให้เห็นถึงระดับ การปฏิบัติที่คาดหวังของตำ แหน่งและวิทยฐานะที่ดำ รงอยู่ และสอดคล้องกับเป้าหมาย บริบท สถานศึกษา นโยบายของส่วนราชการและกระทรวงศึกษาธิการ โดยผู้บังคับบัญชาได้เห็นชอบ ให้เป็นข้อตกลงในการพัฒนางาน เมื่อผู้บริหารสถานศึกษาได้ดำ เนินการตามข้อตกลงพัฒนางานแล้ว ได้มีการติดตาม ตรวจสอบและประเมินผล เกิดเป็นข้อมูลเชิงประจักษ์ในขับเคลื่อนนโยบายและ จุดเน้นสู่วิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ (Best Practice) ของสถานศึกษาทั้ง 6 จุดเน้น ของสำ นักงานเขต พื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1 เพื่อให้การดำ เนินการเป็นไปอย่างต่อเนื่อง ยั่งยืน และเป็นการขยายผลการดำ เนินงานการนำ นโยบายและจุดเน้นสู่การปฏิบัติอย่างเป็นรูปธรรม สำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาจึงดำ เนินการถอดบทเรียน Best Practice ของสถานศึกษา ทั้ง 6 จุดเน้น ดังปรากฎในหนังสือเล่มนี้

ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 ดร.กัมพล เจริญรักษ์ ผู้อำ นวยการสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1 ข ปฐมบทของการเดินทาง (ต่อ) หนังสือเล่มนี้ไม่ใช่ตำ ราหรือเอกสารที่ใช้หลักการเขียนเชิงวิชาการมากนัก แต่เป็นผลการเรียนรู้ จากการปฏิบัติงานที่เกิดจากการลงมือทำ ของผู้บริหารสถานศึกษา คุณครู ศึกษานิเทศก์และผู้ที่มีส่วน เกี่ยวข้อง ที่ทุกคนสามารถใช้เป็นบทเรียน เป็นตัวแบบ ตลอดจนสร้างแรงบันดาลใจในการพัฒนางาน ต่อไปได้ หนังสือเล่มนี้จึงมีคุณค่าในตัวเองและเต็มไปด้วยความภาคภูมิใจของผู้บริหารสถานศึกษา ครู ซึ่ง ซึ่ เป็นป็เจ้าจ้ของบทเรียรีน และคณะผู้ถผู้อดบทเรียรีน เพื่อ พื่ ถ่าถ่ยทอดประสบการณ์ องค์คค์วามรู้ ตลอดจนสื่อ สื่ สาร ให้เห้ห็นห็ร่อร่งรอยการทำ งาน เป็นป็แนวทางในการพัฒพันาข้อข้ตกลงในการพัฒพันางานต่อต่ ไป ขอชื่นชมและขอขอบคุณ นางสุรัสวดี จันทรกุล ผู้อำ นวยการกลุ่มนิเทศ ติดตามและประเมินผล การจัดจัการศึกศึษาสำ นักนังานเขตพื้น พื้ ที่ก ที่ ารศึกศึษาประถมศึกศึษาปทุมทุธานี เขต1 ที่เ ที่ ป็นป็หลักลัในการดำ เนินนิการ ถอดบทเรียรีน เป็นป็ทั้ง ทั้ บรรณาธิกธิารออกแบบรูปรูเล่มล่เป็นป็ต้นต้ขอขอบคุณคุศึกศึษานิเนิทศก์ทุก์กทุท่าท่น และผู้บผู้ริหริาร สถานศึกษาซึ่งเป็นคณะทำ งานถอดบทเรียน ขอขอบคุณผู้บริหารสถานศึกษา และครู ผู้เป็นเจ้าของ บทเรียนทั้ง 6 จุดเน้น และผู้ที่มีความเกี่ยวข้องทุกคน ที่ได้ทำ หนังสือที่มีคุณค่าเล่มนี้เผยแพร่สู่สังคม เพื่อเป็นการขยายผลวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ (Best Practice) ต่อไป

ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 คำ นำ ค การส่งเสริมและสนับสนุนให้สถานศึกษาดำ เนินการพัฒนาคุณภาพให้บรรลุตามเป้าหมาย ของนโยบายและจุดเน้นของกระทรวงศึกษาธิการ สำ นักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน เป็นป็หน้าน้ที่ห ที่ ลักลัของสำ นักนังานเขตพื้น พื้ ที่ก ที่ ารศึกศึษาประถมศึกศึษาปทุมทุธานี เขต1 ซึ่ง ซึ่ ขับขัเคลื่อ ลื่ นการพัฒพันา ด้วด้ยการกำ หนดให้ผู้ห้บผู้ ริหริารสถานศึกศึษานำ 6 จุดจุเน้นน้ของสำ นักนังานเขตพื้น พื้ ที่ก ที่ ารศึกศึษาประถมศึกศึษา ปทุมทุธานี เขต 1 ไปเขียขีนข้อข้ตกลงในการพัฒพันางานที่เ ที่ ป็นป็ ประเด็นด็ท้าท้ทาย ซึ่ง ซึ่ ผู้บผู้ ริหริารสถานศึกศึษานำ สู่ การปฏิบัติ ออกแบบนวัตกรรม ขั้นตอนการดำ เนินงานขับเคลื่อนและพัฒนาสถานศึกษาโดยทุกฝ่าย มีส่มีวส่นร่วร่ม เกิดกิผลสำ เร็จร็ที่เ ที่ ป็นป็รูปรูธรรมเชิงชิประจักจัษ์ไษ์ด้รัด้บรัการชื่น ชื่ ชมและได้รัด้บรัการยกย่อย่งว่าว่เป็นป็วิธีวิปธีฏิบัฏิติบัติที่เ ที่ ป็นป็เลิศลิ (Best Practice) ได้รัด้บรัการยอมรับรัทั้ง ทั้ จากภายในและภายนอกสถานศึกศึษา หนังนัสือสื “ถอดบทเรียรีน 6 จุดจุเน้นน้สพป.ปทุมทุธานี เขต 1” เป็นป็การบันบัทึกทึเรื่อ รื่ งราวการเดินดิทาง สู่คสู่ วามสำ เร็จร็ของการพัฒพันาสถานศึกศึษาใน 6 จุดจุเน้นน้จุดจุเน้นน้ละ 3 โรง รวม 18 โรง ผ่าผ่นการสนทนา พูดพูคุยคุและเล่าล่เรื่อ รื่ งราว จากผู้บผู้ ริหริารสถานศึกศึษา ครู ศึกศึษานิเนิทศก์แก์ละผู้เผู้กี่ย กี่ วข้อข้ง โดยมีจุมีดจุประสงค์ เพื่อรวบรวมประสบการณ์ที่ได้รับจากการดำ เนินงาน ในด้านแรงบันดาลใจ นวัตกรรมและขั้นตอน การดำ เนินงาน ความรู้ที่นำ มาใช้ ปัจจัยความสำ เร็จ ปัญหาที่พบและการแก้ไข การเปลี่ยนแปลง ที่เกิดขึ้นในสถานศึกษาเมื่อได้พัฒนาตามจุดเน้นที่เลือกดำ เนินการ ทั้งด้านผู้บริหารสถานศึกษา ครู นักเรียน ผู้ที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งบริบทของโรงเรียนทั่ว ๆ ไปและความภาคภูมิใจเมื่อโรงเรียนประสบ ความสำ เร็จในการพัฒนางานจนเกิดเป็นวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ การเผยแพร่เร่อกสารการถอดบทเรียรีนครั้ง รั้ นี้ เป็นป็การสร้าร้งคุณคุค่าค่ ให้แห้ก่คก่วามสำ เร็จร็ที่เ ที่ กิดกิขึ้น ขึ้ ของ สถานศึกษาที่เป็นเจ้าของบทเรียน โดยจัดทำ เอกสารถอดบทเรียนจำ นวน 6 เล่ม ประกอบด้วย เล่มที่ 1 จุดเน้นที่ 1 การดำ เนินงานความปลอดภัยในสถานศึกษา เล่มที่ 2 จุดเน้นที่ 2 การพัฒนาผู้เรียนสู่ฐานสมรรถนะด้วยการจัดการเรียนรู้รูปแบบ Active Learning เล่มที่ 3 จุดเน้นที่ 3 การใช้เทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อการบริหารจัดการและการเรียนรู้ เล่มที่ 4 จุดเน้นที่ 4 การพัฒนาทักษะอาชีพ เล่มที่ 5 จุดเน้นที่ 5 การพัฒนาทักษะชีวิต เล่มที่ 6 จุดเน้นที่ 6 การพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม และทักษะในศตวรรษที่ 21 สำ นักนังานเขตพื้น พื้ ที่ก ที่ ารศึกศึษาประถมศึกศึษาปทุมทุธานี เขต 1 หวังวัเป็นป็อย่าย่งยิ่ง ยิ่ ว่าว่เมื่อ มื่ ท่าท่นได้อ่ด้าอ่น หนังสือ “ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1” ทั้ง 6 เล่ม จะเป็นแรงบันดาลใจให้ท่าน ทำ งานอย่าย่งมีคมีวามสุขสุและมีคมีวามภาคภูมิภูใมิจกับกังานที่ทำ ที่ ทำ ไม่ว่ม่าว่งานนั้น นั้ จะเป็นป็งานใด ๆ ก็ตก็าม นางสุรัสวดี จันทรกุล ผู้อำ นวยการกลุ่มนิเทศ ติดตาม และประเมินผลการจัดการศึกษา สำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1

ปฐมบทของการเดินทาง............................................................................................................ ก คำ นำ ......................................................................................................................................... ค สารบัญ...................................................................................................................................... ง 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1........................................................................................... 1 การขับเคลื่อนจุดเน้นสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1 โดยใช้ข้อตกลงในการพัฒนางาน (PA) ของผู้บริหารสถานศึกษา......................................... 3 โรงเรียนกับการพัฒนา 6 จุดเน้น......................................................................................... 4 การเดินทางสู่ความสำ เร็จ จุดเน้นที่ 5 การพัฒนาทักษะชีวิต................................................... 5 ปัจจัยความสำ เร็จ................................................................................................................. 6 นวัตกรรม............................................................................................................................. 6 ขั้นตอนการพัฒนา................................................................................................................ 7 โรงเรียนวัดบางกุฎีทอง......................................................................................................... 8 โรงเรียนชุมชนวัดหน้าไม้..................................................................................................... 12 โรงเรียนวัดกลางคลองสาม.................................................................................................. 17 คณะดำ เนินงาน........................................................................................................................ 21 สารบัญบั ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 ง

ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 1

6 จุดเน้น น้ สพป.ปทุม ทุ ธานี เขต 1 การดำดำดำดำเนินินินิงานความปลอดภัภัภัยภั ในสถานศึศึศึกศึษา การพัพัพัฒพันาผู้ผู้ผู้เผู้รีรีรียรีนสู่สู่สู่ฐสู่ านสมรรถนะ ด้ด้ ด้ ว ด้ วยการจัจัจัดจัการเรีรีรียรีนรู้รู้รู้รูรู้รูรูปรูแบบ Active Learning การใช้ช้ ช้ เ ช้ เทคโนโลยียียีดิยีดิดิจิดิจิจิทัจิทัทัลทั เพื่พื่ พื่ อ พื่ อการบริริริหริารจัจัจัดจัการ และการเรีรีรียรีนรู้รู้รู้รู้ การพัพัพัฒพันาทัทัทักทัษะอาชีชีชีพชี การพัพัพัฒพันาทัทัทักทัษะชีชีชีวิชีวิวิตวิ ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 2 6 จุดเน้นของสำ นักงานเขตพื้นที่ การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1 เกิดจากการวิเคราะห์นโยบายและจุดเน้น ประจำ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ของ - กระทรวงศึกษาธิการ - สำ นักงานคณะกรรมการการศึกษา ขั้นพื้นฐาน - นโยบายเร่งด่วน (Quick Policy) ที่มีความสอดคล้องหรือสัมพันธ์กัน และมีความเกี่ยวข้องกับการจัดการศึกษา ขั้นพื้นฐาน ซึ่งเป็นบทบาทหน้าที่และ ภารกิจของสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษา ที่จะนำ นโยบายและจุดเน้น ลงสู่การปฏิบัติในสถานศึกษาได้จริง

3. ผู้บริหารสถานศึกษาจัดทำ ข้อตกลงในการพัฒนางาน กับผู้อำ นวยการสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษา 4. แต่งตั้งคณะกรรมการ กลั่นกรองข้อตกลงในการพัฒนางาน 5. จัดอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนาและ ส่งเสริมผู้บริหารสถานศึกษาและครู การขับเคลื่อนจุดเน้นสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1 โดยใช้ข้อตกลงในการพัฒนางาน (PA) ของผู้บริหารสถานศึกษา ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 1. ประชุมชี้แจงและร่วมกันวางแผน กำ หนดปฏิทินการดำ เนินงาน 2. ประชุมชี้แจงผู้บริหารสถานศึกษาทุกคน เพื่อกำ หนดเป้าหมายร่วมกัน 6. ดำ เนินการตามรูปแบบการพัฒนาข้อตกลง ในการพัฒนางาน 7. นิเทศการปฏิบัติงานของผู้บริหารสถานศึกษา ตามรูปแบบ 8. แต่งตั้งคณะกรรมการติดตาม ตรวจสอบและประเมินผลการปฏิบัติงาน ตามข้อตกลงในการพัฒนางานของผู้บริหารสถานศึกษาในสถานที่ปฏิบัติงานจริง 9. สรุปผลการดำ เนินงานตามรูปแบบฯ ที่ได้ติดตาม ตรวจสอบ และประเมินผล 10. ยกย่องเชิดชูเกียรติ ไม่ผ่าน ผ่าน 3

ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 โรงเรีย รี นกับการพัฒนา 6 จุดเน้น การดำ เนินงานความปลอดภัยในสถานศึกษา จุดเน้นที่ 1 การพัฒพันาระบบและกลไกในการดูแดูลความปลอดภัยภัให้แห้ก่ ผู้เรียน ครูและบุคลากรทางการศึกษาและสถานศึกษา จากภัยภัพิบัพิติบัแติละภัยภัคุกคุคามทุกทุรูปรูแบบ รวมถึงถึการจัดจัสภาพ แวดลอมที่เ ที่ อื้อ อื้ ต่อต่การมีสุมีขสุภาวะที่ดี ที่ ดีสามารถปรับรัตัวตัต่อต่ โรค อุบัติใหม่และอุบัติซ้ำ ส่งเสริม คุ้มครอง ป้องกัน แก้ไข ช่วช่ยเหลือลืและเยียยีวยาด้าด้นความปลอดภัยภัแก่นัก่กนัเรียรีน ครู และบุคบุลากรทางการศึกศึษาและมีข้มีอข้มูลมูสารสนเทศที่เ ที่ ป็นป็ ระบบ สามารถแก้ไก้ขปัญปัหาและบริหริารจัดจัการความเสี่ย สี่ ง ได้อด้ย่าย่งยั่ง ยั่ ยืนยืด้วด้ยการบริหริารจัดจัการตามาตรการ3 ป ได้แด้ก่ ป้อป้งกันกั ปลูกลูฝังฝัและปราบปราม โดยการมีส่มีวส่นร่วร่มของ หน่วน่ยงานที่เ ที่ กี่ย กี่ วข้อข้ง และภาคีเคีครือรืข่าข่ย การจัดการเรียนรู้สู่ฐานสมรรถนะตามหลักสูตรแกนกลาง การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 และมาตรฐาน การเรียรีนรู้แรู้ละตัวตัชี้วั ชี้ ดวั(ฉบับบั ปรับรั ปรุงรุพ.ศ.2560)ที่เ ที่ หมาะสม กับความต้องการและบริบท ส่งเสริมให้ผู้เรียนมีส่วนร่วม ในชั้น ชั้ เรียรีน สร้าร้งปฏิสัฏิมสัพันพัธ์รธ์ะหว่าว่งครูผู้รูสผู้อนกับกัผู้เผู้รียรีนมุ่งมุ่ ให้ ผู้เรียนลงมือปฏิบัติ เพื่อพัฒนากระบวนการคิดขั้นสูง และ ส่งเสริมการเรียนรู้ของผู้เรียนด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล พัฒนา และสร้างสรรค์นวัตกรรมการศึกษาพัฒนาการเรียนรู้ และ ยกระดับผลสัมฤทธิ์การเรียนของผู้เรียนในทุกระดับชั้น วัดและประเมินผลเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียนด้วย วิธีวิกธีารที่ห ที่ ลากหลาย จุดเน้นที่ 2 การพัฒนาผู้เรียนสู่ฐานสมรรถนะด้วยการจัดการเรียนรู้ รูปแบบ Active Learning จุดเน้นที่ 3 จุดเน้นที่ 4 การจัดจัทำ หลักลัสูตสูรสถานศึกศึษาที่บู ที่ รบูณาการทักทัษะอาชีพชีและ พัฒพันากระบวนการจัดจัการเรียรีนรู้ เพื่อ พื่ เตรียรีมความพร้อร้มแก่ ผู้เผู้รียรีนให้มีห้คมีวามรู้ และมีทัมีกทัษะพื้น พื้ ฐานในการประกอบอาชีพชี สร้าร้งเสริมริประสบการณ์อณ์าชีพชีในรูปรูแบบต่าต่งๆรวมถึงถึการปลูกลูฝังฝั ลักษณะนิสัยในการทำ งาน การมีเจตคติที่ดีต่ออาชีพสุจริต มีทักษะในการทำ งาน รักงาน สู้งาน และทำ งานจนสำ เร็จ มีคมีวามรู้พื้รู้ น พื้ ฐานของการเป็นป็ผู้ปผู้ระกอบการที่ดี ที่ ดีมีแมีรงบันบัดาลใจ ในการค้นค้พบอาชีพชีเพื่อ พื่ พัฒพันาไปสู่กสู่ ารประกอบอาชีพชีในอนาคต ด้วด้ยการมีส่มีวส่นร่วร่มของผู้ปผู้กครองสถานประกอบการแหล่งล่เรียรีนรู้ และภูมิภูปัมิญปัญาท้อท้งถิ่น ถิ่ การพัฒนาทักษะอาชีพ การนำ เทคโนโลยีดิยีจิดิทัจิลทัการจัดจัการฐานข้อข้มูลมูและการใช้ ข้อข้มูลมูสารสนเทศในการบริหริารและการจัดจัการศึกศึษา เพื่อ พื่ เพิ่ม พิ่ ประสิทสิธิภธิาพการบริหริารสถานศึกศึษาการจัดจัทำ ระบบ ข้อข้มูลมูสารสนเทศของนักนัเรียรีนเป็นป็รายบุคบุคล มีคมีวามสะดวก รวดเร็วร็มีคมีวามน่าน่เชื่อ ชื่ ถือถืในการนำ ข้อข้มูลมูไปใช้ปช้รับรัปรุงรุและ ไปใช้ใช้ห้เห้กิดกิประโยชน์ต่น์อต่การบริหริารจัดจัการสถานศึกศึษารวมถึงถึ การพัฒพันาผู้เผู้รียรีนให้มีห้ทัมีกทัษะดิจิดิทัจิลทัและภาษาคอมพิวพิเตอร์ มีทัมีกทัษะพื้น พื้ ฐานการใช้เช้ทคโนโลยีที่ยีเ ที่ หมาะสมกับกัช่วช่งวัยวั สามารถใช้เช้ทคโนโลยีใยีนการรับรัรู้แรู้ละมีวิมีจวิารณญาณในการใช้ สื่อ สื่ เทคโนโลยีที่ยีเ ที่ หมาะสม การใช้เทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อการบริหารจัดการ และการเรียนรู้ จุดเน้นที่ 5 จุดเน้นที่ 6 การบูรบูณาการทักทัษะชีวิชีตวิในหลักลัสูตสูรสถานศึกศึษาระดับดัปฐมวัยวั และระดับดัการศึกศึษาขั้น ขั้ พื้น พื้ ฐาน ให้มีห้กมีารจัดจัการเรียรีนการสอน ทักทัษะชีวิชีตวิบูรบูณาการในกลุ่มลุ่ สาระการเรียรีนรู้ด้รู้วด้ยกระบวนการ เรียรีนรู้ที่รู้ เ ที่ น้นน้ผู้เผู้รียรีนเป็นป็สำ คัญคัหรือรืการจัดจัการเรียรีนรู้เรู้ชิงชิรุกรุ และจัดจัระบบการดูแดูลช่วช่ยเหลือลืนักนัเรียรีน เพื่อ พื่ ให้ผู้ห้เผู้รียรีนเกิดกิ การเปลี่ย ลี่ นแปลงพฤติกติรรมอันอัจะนำ ไปสู่กสู่ ารมีทัมีกทัษะชีวิชีตวิ และอยู่ใยู่ นสังสัคมอย่าย่งมีคมีวามสุขสุภายใต้คต้วามร่วร่มมือมืของ ภาคีเคีครือรืข่าข่ยพัฒพันาทักทัษะชีวิชีตวิแก่ผู้ก่เผู้รียรีน การพัฒนาทักษะชีวิต การดำ เนินนิงาน/โครงการ/กิจกิกรรมพัฒพันาผู้เผู้รียรีนให้เห้ป็นป็พลเมือมืงดี มีคุมีณคุธรรม จริยริธรรม ตามพระบรมราโชบายด้าด้นการศึกศึษาของ พระบาทสมเด็จด็พระวชิรชิเกล้าล้เจ้าจ้อยู่หัยู่ วหัรัชรักาลที่ 10และดำ เนินนิ งาน/โครงการ/กิจกิกรรม เพื่อ พื่ พัฒพันาผู้เผู้รียรีนให้มีห้คมีวามรู้ มีทัมีกทัษะ การเรียรีนรู้และทักทัษะที่จำ ที่ จำเป็นป็ของโลกในศตวรรษที่ 21 โดยมี ภาคีเครือข่าย และการมีส่วนร่วม และมีผลการดำ เนินงาน บรรลุตามเป้าหมายของสถานศึกษา การพัฒพันาคุณคุธรรม จริยริธรรม และทักทัษะในศตวรรษที่ 21 4

การพัฒนาทัก ทั ษะชีวิต การเดินทาง... สู่คสู่ วามสำ เร็จ ร็ จุดเน้น น้ ที่ 5 ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 5

ผู้บริหารเป็นผู้นำ ในการขับเคลื่อนงาน ผู้บริหารส่งเสริมและให้การสนับสนุน ครูมีความรับผิดชอบในหน้าที่ที่ได้รับมอบหมาย นักเรียนมีความรับผิดชอบในการเรียนรู้ ผู้บริหารมีการนิเทศ ติดตาม นวัตกรรม ปัจจัยความสำ เร็จ การบริหารจัดการ การมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายทุกภาคส่วน การมีส่วนร่วมของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้นำ ชุมชน ผู้ปกครอง ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 การบริหารจัดการโดยใช้ข้อมูลสารสนเทศเป็นฐานในการวางแผนพัฒนาทักษะ ชีวิตด้วยระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน ประกอบด้วย การจัดการข้อมูล ที่มี ที่ คุมีณคุภาพ การจัดจัการที่มี ที่ คุมีณคุภาพ การนิเนิทศติดติตามที่มี ที่ คุมีณคุภาพ และการทบทวน ที่มี ที่ คุมีณคุภาพ การบริหารจัดการภายใต้รูปแบบการดำ เนินชีวิตอย่างใหม่ ที่แตกต่างจากอดีต ภายใต้กต้ารบริหริารจัดจัการที่ดี ที่ ดีโดยใช้โช้รงเรียรีนเป็นป็ฐานสู่คุสู่ ณคุภาพผู้เผู้รียรีนในศตวรรษที่ 21 ทักษะการทำ งานที่มีประสิทธิภาพ การจัดการเรียนรู้ผ่านกิจกรรมการปฏิบัติจริง เครือรืข่าข่ยมีส่มีวส่นร่วร่ม การวางเป้าป้หมายที่ชั ที่ ดชัเจน ที่มุ่ ที่ งมุ่ ประสิทสิธิภธิาพและเกิดกิประสิทสิธิผธิล การสร้างและพัฒนาโดยกระบวนการเรียนการสอน ผ่านความรู้ที่ผู้เรียนได้จาก การจัดการเรียนการสอน ผ่านช่องทางการเรียนรู้และช่องทางการนิเทศ เพื่อให้ ระบบหรือวิธีการดำ เนินการนิเทศอย่างเป็นระบบ เพราะนักเรียนคือหัวใจของ การจัดการเรียนรู้ โรงเรียนวัดบางกุฎีทอง โรงเรียนชุมชนวัดหน้าไม้ NM CHANGE MODEL โรงเรียนวัดกลางคลองสาม WKSS MODEL 4Qs MODEL For B.K.T. Students มีกระบวนการทำ งานอย่างเป็นลำ ดับขั้นตอนที่เป็นระบบ มีการทำ งานเป็นทีมแต่งตั้งคณะกรรมการดำ เนินงาน ภาวะผู้นำ การมีส่วนร่วม ความรับผิดชอบ การนิเทศ ติดตาม 6

นิเทศ ติดตาม และตรวจสอบ ประเนผลการเนงาน เป็นระยะ และต่อเอง พัฒนานวัตกรรมการบริหารจัดการ จัดทำ แผนดำ เนินงาน กำ หนดเป้าหมายความสำ เร็จ และการทำ งานร่วมกัน สร้างเครือข่ายการดำ เนินงานในทุกภาคส่วน จัดทำ ข้อมูลสารสนเทศ ประกอบการวางแผนดำ เนินงาน ขั้นตอนการพัฒนา ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 สำ รวจและวิเคราะห์สภาพปัจจุบัน ปัญหา ความต้องการ สร้างความรู้ ความเข้าใจกับบุคลากรทุกฝ่าย ดำ เนินการพัฒนา โดยเน้นการมีส่วนร่วม ประเมินผลเมื่อสิ้นสุดการดำ เนินงาน สรุปจัดทำ รายงานและเผยแพร่วิธีปฏิบีัติที่ดี สะท้อนผลการดำ เนินงานเพื่อปรับปรุงและพัฒนา ด้วยชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) 7

โรงเรียนวัดบางกุฎีทอง ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 โรงเรียนวัดบางกุฎีทอง ตั้งอยู่อำ เภอเมืองปทุมธานี จังหวัดปทุมธานี เป็นโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา อยู่ในชุมชนเมือง เปิดสอนตั้งแต่ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 บริเวณโดยรอบเป็น โรงงานอุตสาหกรรม และอยู่ใกล้สวนอุตสาหกรรมบางกะดี คนในชุมชนส่วนใหญ่มีอาชีพรับจ้าง และอพยพ ย้ายถิ่นมาทำ งานจากจังหวัดต่าง ๆ นักเรียนมีความหลากหลายของพื้นเพและเชื้อชาติ แรงบันดาลใจในการดำ เนินงานพัฒนาทักษะชีวิตในโรงเรียน ผอ.ธรรมสรณ์ บัวบัสาย ผู้อำผู้อำนวยการโรงเรียรีนวัดวับางกุฎีกุทฎีอง กล่าวถึงจุดเริ่มต้นของปัญหาพฤติกรรมนักเรียนสู่การพัฒนา ทักษะชีวิต ซึ่งเป็นแรงบันดาลใจของการดำ เนินงานพัฒนา ทักษะชีวิตในโรงเรียนโดยใช้ระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน ผอ.ธรรมสรณ์ บัวสาย ผู้อำ นวยการโรงเรียนวัดบางกุฎีทอง “คือจริง ๆ ถามว่าเป็นแรงบันดาลใจมั้ย อาจเป็นนโยบายของเขตพื้นที่ด้วย เพราะว่าโรงเรียนของเรา ต้องการที่จะพลักดันนโยบายทั้ง 6 ด้าน ซึ่งโรงเรียนได้ดำ เนินการทุกด้าน และที่เลือกทำ จุดเน้นนี้เพราะ สภาพปัญหาของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสส่วนใหญ่ไม่มีที่ไป หรือไม่สามารถไปเลือกที่เรียนได้ ถ้าเค้ามีที่เลือก ก็ไม่เลือกโรงเรียนเรา ก็พบว่านักเรียนเหล่านี้มีปัญหาเรื่องพฤติกรรม การเรียน ชู้สาว ยาเสพติด ทุก ๆ ด้าน ดังนั้นเราจึงต้องการจะแก้หรือปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของนักเรียนในระดับหนึ่ง ให้เปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้นโดยใช้ระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน” “...นักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสส่วนใหญ่ไม่มีที่ไป หรือไม่สามารถไปเลือกที่เรียนได้ ถ้าเค้ามีที่เลือก ก็ไม่เลือกโรงเรียนเรา...” “นักเรียนเหล่านี้มีปัญหาเรื่องพฤติกรรม การเรียน ชู้สาว ยาเสพติด ทุก ๆ ด้าน เราต้องการจะแก้หรือปรับเปลี่ยน พฤติกรรมของเค้าในระดับหนึ่งให้เปลี่ยนแปลงในทางที่ดี” “พอเราได้จุดเน้นนี้ เราก็มาดูว่าทักษะชีวิตคืออะไร เอาจริง ๆ นะเราก็ไป search หาคู่มือของ สพฐ. มาคลี่ดู ลี่ ตัดูวตัชี้วั ชี้ ดวัที่มี ที่ จุมีดจุเน้นน้ 4-5 ด้าด้น มาดูรดูายละเอียอีดและพบว่าว่จริงริๆแล้วล้ในเรื่อ รื่ งของตัวตัชี้วั ชี้ ดวัจะเหมือมืนกับกั คุณลักษณะอันพึงประสงค์ที่โรงเรียน เรามีโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. เรามีโรงเรียนสุจริต ซึ่งมีตัวชี้วัดที่ ใกล้เล้คียคีงกันกักับกัของแนวคู่มืคู่ อมืของทักทัษะชีวิชีตวิเลยมองว่าว่ ไม่เม่ ป็นป็เรื่อ รื่ งยาก เพราะอย่าย่งที่โที่ รงเรียรีนครูจรูะรู้ว่รู้าว่ ผอ.จะทำ อะไรก็แก็ล้วล้แต่เต่ราจะบูรบูณาการ..เราจะแบ่งบ่ดังดันี้ เวลาเราสอนเด็กด็เราจะให้เห้รียรีนรู้จรู้าก อันอัที่ห ที่ นึ่ง นึ่ เรียนในห้องเรียนตาม 8 กลุ่มสาระการเรียนรู้ กับกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน อันที่สอง โครงการเสริมต่าง ๆ เราเรียกว่ากิจกรรมนอกหลักสูตร...” 8

จากแนวคิดและสภาพบริบทของโรงเรียน นำ มาสู่แนวทางการดำ เนินงานสร้างเสริมคุณภาพชีวิตผู้เรียน และแก้วิกฤติสังคม โดยนำ ระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนทั้ง 5 ด้าน คือ 1) การรู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคล 2) การคัดกรองนักเรียน 3) การส่งเสริมและพัฒนานักเรียน 4) การป้องกันและการแก้ไขปัญหานักเรียน และ 5) การส่งต่อนักเรียน มาประยุกต์ใช้และพัฒนาให้เหมาะสมกับบริบทของโรงเรียน ดังนี้ ขั้นตอนที่ 1 การวางแผน (Plan) = Quality Information 1. ดำ เนินการประชุมชี้แจงนโยบาย มอบหมายผู้รับผิดชอบ แต่งตั้งคณะทำ งาน 2. รวบรวมข้อมูลสารสนเทศ เพื่อนำ มาเป็นข้อมูลประกอบในการวางแผนการดำ เนินงาน ขั้นตอนที่ 2 ดำ เนินการ (Do) = Quality Management 3. มีระบบการจัดการคุณภาพ โดยยึดระบบข้อมูลสารสนเทศเป็นหลัก 4. จัดโครงการ/กิจกรรม การป้องกันแก้ไขปัญหาเบื้องต้น และพัฒนาส่งเสริมทักษะชีวิต ประกอบด้วย 1) การตระหนักรู้และเห็นคุณค่าในตนเองและผู้อื่น 2) การคิดวิเคราะห์ ตัดสินใจ และแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ 3) การจัดการกับอารมณ์และความเครียด 4) การสร้างสัมพันธภาพที่ดีกับผู้อื่น ขั้นตอนที่ 3 การตรวจสอบ ประเมินผล (Check = Quality Coach) 5. นิเทศ ติดตาม โดยคณะกรรมการในการนิเทศ ติดตามประเมินผลการปฏิบัติงาน ขั้นตอนที่ 4 การปรับปรุง ทบทวน (Act = Quality Review) 6. ทบทวนการปฏิบัติงาน เพื่อให้การดำ เนินงานมีการพัฒนาอย่างสมบูรณ์และต่อเนื่อง 3 รูปแบบ 1) การใช้ PLC ติดตามข้อมูล ศึกษาสภาพปัญหา เพื่อคิดค้นรูปแบบการแก้ไขและพัฒนา 2) การประชุมของทีมงาน รายงานผลการปฏิบัติงานเพื่อแก้ไขและพัฒนากระบวนการทำ งาน ให้มีประสิทธิภาพอย่างทั่วถึง 3) การรายงานประจำ ปี ทบทวนสรุปผลการดำ เนินงาน Quality Management Quality Coach ทักษะชีวิต นวัตกรรมและขั้นตอนการดำ เนินงาน ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 “...เราใช้วิธีเอาตัวชี้วัดของทักษะชีวิตมาบูรณาการกับแผนการสอน แผนการสอนของครู ผอ.จะ เปิดโอกาสให้ครูเลือกเอง เพราะเค้าจะรู้ว่าแผนการสอนไหนที่เค้าสามารถบูรณาการตัวชี้วัดนี้ได้ คือถึงแม้ไม่ครบทุกตัวชี้วัด แต่อย่างน้อยเอาที่สอดคล้อง และไม่เป็นภาระของครูมากเกินไปตาม การเรียนการสอนในหลักสูตร... ส่วนกิจกรรมนอกหลักสูตร ใช้กระบวนการระบบดูแลช่วยเหลือ นักเรียน เราแบ่งเด็กว่าจะพัฒนาเริ่มจากกลุ่มไหนก่อน เพื่อพัฒนาและส่งเสริมให้ถูกว่าเด็กกลุ่ม ไหนควรพัฒนาด้านใดและเราควรแก้ปัญหาอะไรก่อน โดยเราเริ่มศึกษาค้นคว้าหาข้อมูลประชุม ครูแรูละแต่งต่ตั้ง ตั้ ครูแรูกนนำ ลงไปปฏิบัฏิติบัติสุดสุท้าท้ยมีกมีารควบคุมคุกำ กับกัติดติตามโดยใช้กช้ระบวนการ PLC” 4 Qs Model for B.K.T Students Quality Information Quality Review การตระหนักรู้และเห็นคุณค่า ในตนเองและผู้อื่น การคิดวิเคราะห์ ตัดสินใจ และ แก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ การจัดการกับอารมณ์และความเครียด การสร้างสัมพันธภาพที่ดีกับผู้อื่น ระบบการ ดูแล ช่วยเหลือ นักเรียน 9

ผอ.ธรรมสรณ์ บัวบัสาย ต้อต้งการทำ งานนี้ ให้ดีห้ที่ดีสุ ที่ ดสุเพราะไม่อม่ยากให้คห้รูคิรูดคิว่าว่เป็นป็ การสร้าร้งภาระให้คห้รูแรูละให้คห้วามสำ คัญคัมาก กับกัการปรับรัmindset ของครู เพราะถ้าถ้ครู มี mindset ที่ดี ที่ มีดีทัมีศทันคติที่ติดี ที่ แดีล้วล้จะมีใมีจที่ จะทำ และลงมือมืทำ และมีกมีารกำ กับกัติดติตาม อย่าย่งจริงริจังจัแต่ไต่ม่ไม่ด้ทำด้ ทำแบบเอาเป็นป็เอาตาย ใช้วิช้ธีวิคุธียคุกันกัและPLC กันกัว่าว่มีจุมีดจุอ่ออ่นอะไร รวมถึงถึจัดจัทีมทีคอยดูแดูลช่วช่ยเหลือลืสนับนัสนุนนุ กระบวนการติดติตามอย่าย่งต่อต่เนื่อ นื่ งเป็นป็ระยะๆ ความรู้ที่นำ มาใช้ ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 ผู้บริหารเปลี่ยนตัวเอง ปรับทัศนคติครู เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมผู้เรียน “...ต้องเริ่มที่ตัวเองก่อนเมื่อได้รับโจทย์นี้มา อันดับแรก คือ เราต้องไปหาข้อมูลก่อน โดยเราดูแนวทางของ สพฐ. ตัวตัผอ.เองต้อต้งรู้ก่รู้อก่นก่อก่นที่จ ที่ ะมาลงสู่คสู่ รู พอมาลงสู่คสู่ รูปุ๊รูบปุ๊ ครูก็จะแบ่งเป็นเรื่องขององค์ความรู้ในการพัฒนาทักษะ ชีวิชีตวิว่าว่คือคือะไร ขั้น ขั้ ตอนการดำ เนินนิงาน สพฐ.เราก็ดีก็นดีะทำ คู่มือมาทุกอย่างทุกประเภทเลยนะ แต่ว่าประเด็นคือครู ไม่อ่ม่าอ่น เลยใช้วิช้ธีวิเธีล่าล่ ให้ฟัห้งฟัในเวลาประชุมชุผอ.ต้อต้งรู้ก่รู้อก่น สรุปความรู้ให้ครู ประเด็นที่สอง คือ ครูเป็นคนสำ คัญ เพราะว่าเขาต้องรู้ แล้วทัศนคติเขาต้องได้...โรงเรียน ของเราจะเน้นทักษะชีวิตทั่วไปของเด็ก และพฤติกรรม ของเด็กเป็นหลัก ถ้าเมื่อไหร่ครูมีความรู้สึกว่าเด็กคนนี้ นิสัยเสีย ถ้าครูมีทัศนคติแบบ..ไม่ยุ่ง..ไม่อยากเกี่ยวข้อง หรือไม่ให้ความสำ คัญ...หรือจะหลีกเลี่ยง เด็กพวกนี้ก็ จะกลายเป็นเด็กหลังห้องแบบถาวรเราต้องปรับทัศนคติ ครู เราไม่ได้ตำ หนิอะไร เราพูดให้ฟัง พูดให้เห็นภาพรวม ว่าปัญหาเล็ก ๆ ในโรงเรียนเราต้องมองว่าปัญหาที่เราเจอ มันเล็กกว่าปัญหาปัจจุบันนะ” ผอ.ธรรมสรณ์ บัวสาย กล่าวว่า “มีความรู้สึกว่าเด็กไทยไม่มีทักษะชีวิต ไม่มีความอดทน พยายามจะสะท้อนให้ครูเห็นว่าไม่ใช่เป็นปัญหาแค่ใน โรงเรียนเรา คือทุกโรงเรียนเผชิญปัญหาเหมือนกันหมด ไม่ใช่แค่เรา เหนื่อยคนเดียว แต่มองภาพรวมว่าโรงเรียนขยายโอกาสมีสภาพ เหมือมืนกันกัหมด เพราะถ้าถ้นักนัเรียรีนมีคมีวามพร้อร้มจะไม่มม่าเรียรีนที่โที่ รงเรียรีน ขยายโอกาส คำ ว่าขยายโอกาส คือ เด็กไม่พร้อม ขยายไปให้เด็กที่ ไม่พร้อมทุกด้าน ทั้งด้านเงิน สังคม พฤติกรรม ซึ่งเป็นแหล่งรวมของ เด็กด็เหลือลืเด็กด็ขาดโอกาส เด็กด็เสียสีโอกาส จึงจึต้อต้งปรับรัmindset ของครู”รู “ในฐานะคุณครูหลังจากที่ได้รับมอบหมายจากท่าน ผอ. ครั้งแรกก็ไปทำ ความเข้าใจเหมือนกัน ไปอ่าอ่น แล้วล้ก็ศึก็กศึษาหาข้อข้มูลมูต่าต่งๆซึ่ง ซึ่ พอไปอ่าอ่นแล้วล้ก็คิก็ดคิว่าว่คงจะต้อต้งเป็นป็ระบบดูแดูลฯซึ่ง ซึ่ ครอบคลุมลุกันกั กับทักษะชีวิต โรงเรียนจะมีนวัตกรรมที่เป็นเว็บไซต์ค่ะ ที่รวบรวมข้อมูลเครื่องมือคัดกรองต่าง ๆ เอาไว้ ทีนี้ทีเ นี้ มื่อ มื่ เราเข้าข้ใจแล้วล้เราก็จก็ะขยายไปสู่คุสู่ ณคุครูท่รูาท่นอื่น อื่ ๆ ให้มีห้คมีวามเข้าข้ใจเหมือมืนกันกักับกัเราเพื่อ พื่ นำ ไปใช้ใช้นการเขียขีนแผนการสอน หรือรืแม้กม้ระทั่ง ทั่ การจัดจักิจกิกรรมต่าต่งๆจะมีกมีารแปะคู่มืคู่ อมืต่าต่ง ๆ เอาไว้ ในเว็บว็ ไซต์ขต์องโรงเรียรีน แล้วล้ก็มีก็ตัมีวตัอย่าย่งการจัดจัแผนการสอน ตั้ง ตั้ แต่รต่ะดับดัชั้น ชั้ ป. 1 - 3 , ป. 4 - . 6 , ม.1 - 3 มีตัวอย่างแผนการสอน ตัวอย่างกิจกรรม แม้กระทั่งขั้นตอนในการนำ ไปเขียนใส่แผนว่า มีเมีทคนิคนิอะไรบ้าบ้งที่ใที่ ช้กัช้บกัระดับดัชั้น ชั้ ไหน แล้วล้ก็จก็ากที่ไที่ ด้ได้ปศึกศึษาข้อข้มูลมูก็จก็ะลงสู่กสู่ ารปฏิบัฏิติบัแติล้วล้จะมีกมีาร กำ กับกัติดติตามโดยท่าท่น ผอ.อยู่เยู่ ป็นป็ระยะ ๆทำ ให้ปัห้ญปัหาทุกทุอย่าย่งก็จก็ะไปตาม step ทำ ให้แห้ก้ปัก้ญปัหาได้”ด้ ครูวลีพลอย ทาชาติ ครูโรงเรียนวัดบางกุฎีทอง ปัญหาและการแก้ไข 10

“ผู้เรียนก็จะเข้ากับครูมากขึ้น มีพฤติกรรมเชิงบวกดีขึ้น พฤติกรรม ก้าวร้าวลดลง รับฟังมากขึ้น ควบคุม อารมณ์ตัวเองได้ รู้ว่าเวลาที่มีปัญหา จะหาใคร คือ เค้ามีความสุข ในการมาโรงเรียนมากขึ้น” “ครูใกล้ชิดกับเด็กมากขึ้น รับฟังเด็กมากขึ้น เห็นอก เห็นใจในชีวิตเด็กมากขึ้น แล้วก็มีแนวทางปรับตัว เข้าหาเด็กด้วยวิธีการ ใหม่ ๆ มากขึ้น” “...ผอ.มีความรู้สึกว่าเราใจเย็นลง มีเหตุมีผล ควบคุม อารมณ์ตัวเองได้ เพราะเราได้พูดคุยกับครูเรา เราได้เป็น ทีมกัน การติดตามเนี่ยเพราะความที่คนน้อย ช่วงแรก ๆ เรามีความรู้สึกทำ ไมอันนี้ไม่เสร็จ ทำ ไมๆๆ มันเยอะมาก เราก็เก็ลยมีคมีวามรู้สึรู้กสึว่าว่ชีวิชีตวิเราช้าช้ลง เราคิดคิอะไรได้มด้ากขึ้น ขึ้ เพราะเรามองที่ครู เค้าทำ ให้เราทั้ง ๆ ที่เค้าก็เต็มมือ มีความรู้สึกว่าเราเข้าใจครูมากขึ้น เข้าใจเด็กมากขึ้น... เมื่อก่อนก็มีความรู้สึกกับเด็กไปอีกแบบหนึ่งแต่พอเรา ฟังเขา เราก็มีความรู้สึกว่าเราต่างหากที่เราไม่หยุดฟัง ทำ ให้เรามีสติในการทำ งาน แล้วก็รับฟังคนอื่นมากขึ้น เอาใจของเขามาสู่ใจเรามากขึ้น เหมือนเราปรับตัวเอง ให้เข้ากับการทำ งานได้มากขึ้น คือไม่ได้ทักษะชีวิตให้ เด็กอย่างเดียวแต่ได้ทักษะชีวิตของเราด้วย ทำ ให้เรา ได้เรียนรู้สังคมการทำ งานที่จากอีกแบบหนึ่งมาเป็น อีกแบบหนึ่งอย่างสิ้นเชิง เกิดกระบวนการเรียนรู้เรื่อง ใหม่ ๆ ไม่สิ้นสุดไปด้วยในตัว” ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 ปัจจัยความสำ เร็จ ทีมงาน “ครู” เข้าใจ เห็นความสำ คัญ และร่วมระดมความคิด มีนวัตกรรม หรือ เครื่องมือ เป็นแนวทางในการทำ งานที่ชัดเจน ผู้บริหาร “support” ให้การสนับสนุน การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น จากการดำ เนินงานพัฒนาโรงเรียน พัฒนานักเรียนให้มีทักษะชีวิต ทั้งผู้อำ นวยการโรงเรียนและคณะครู ได้เรียนรู้ไปพร้อมกันว่า “เปลี่ยนที่ตัวเราก่อนที่จะไปเปลี่ยนแปลงคนอื่น แล้วสิ่งต่าง ๆ ภายนอก จะเข้ามามีส่วนร่วมและช่วยเหลือเอง” บรรยากาศภาพรวมของโรงเรียนดีขึ้น ทุกฝ่ายให้ความร่วมมือ ให้ความสนใจ และช่วยเหลือกันเพิ่มมากขึ้น แล้วทุกอย่างก็เปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดี และ ดีขึ้น ความภาคภูมิใจ “เด็ก” แค่เห็นเค้าอยู่ในโรงเรียนแล้วมีความสุข เค้าไว้ใจเรา พอเจอเราก็เข้ามาทักทายไม่ใช่วิ่งหนี ถ้าเค้าสนุกเราก็มีความสุขแล้ว” 11

ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 โรงเรียนชุมชนวัดหน้าไม้ โรงเรียนชุมชนวัดหน้าไม้ อำ เภอลาดหลุมแก้ว จังหวัดปทุมธานี เป็นโรงเรียนขยายโอกาส เปิดสอนตั้งแต่ระดับ ชั้นอนุบาล ถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เป็นโรงเรียนศูนย์การเรียนรู้ตามหลักของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มีบริบท เป็นโรงเรียนกึ่งเมืองชนบท ตั้งอยู่ตะเข็บชายแดนของจังหวัดปทุมธานี ติดกับจังหวัดนนทบุรี มีเนื้อที่กว้างขวาง ถึง 41 ไร่ พื้นที่ของโรงเรียนเกือบครึ่งถูกใช้เป็นนาข้าว แปลงปลูกผัก บ่อเลี้ยงปลา เล้าไก่ ซึ่งเป็นฐานการเรียนรู้ 10 ฐานที่ครูและนักเรียนได้ลงมือปฏิบัติจริง คนในชุมชนส่วนใหญ่เป็นเกษตรกร ทำ นา ปลูกข้าว และประกอบ อาชีพรับจ้าง มีปราชญ์ชาวบ้านมาร่วมถ่ายทอดความรู้ในโรงเรียน แรงบันดาลใจในการดำ เนินงานพัฒนาทักษะชีวิตในโรงเรียน “เนื่องจากโรงเรียนเป็นโรงเรียนขยายโอกาส ถ้าเรา จะพัฒนาทางด้านทักษะการเรียนรู้เนี่ย จะค่อนข้างยาก เพราะว่าเราเลือกตัวเลือกนักเรียนไม่ได้ แต่ว่าในบริบท ของโรงเรียรีน ด้วด้ยพื้น พื้ ที่ต่ ที่ าต่งๆด้วด้ยสิ่ง สิ่ ที่เ ที่ รามีอมียู่เยู่ราสามารถ นำ มาบูรณาการในเรื่องของทักษะชีวิตได้” “ในส่วนของพัฒนาทักษะชีวิต ตอนแรกโรงเรียน คิดคิไว้ว่ว้าว่จะพัฒพันาในเรื่อ รื่ งของทักทัษะอาชีพชีแต่ว่ต่าว่ ในส่วส่น ทักษะชีวิตสามารถไปบูรณาการกับทักษะอาชีพได้ เพราะว่าสามารถสอดแทรกบูรณาการได้เหมือนกัน สิ่ง สิ่ หนึ่ง นึ่ ที่เ ที่ ป็นป็แรงบันบัดาลใจที่ทำ ที่ ทำก็คืก็อคืว่าว่บริบริทโรงเรียรีน มีพื้นที่ มีสิ่งที่มีอยู่แล้ว เราก็นำ มาทำ ความเข้าใจกับ คุณครูว่าการเรียนรู้นี้พอไปเรียนรู้แล้วเป็นอาชีพได้ ในอนาคต แต่ก็มีบางอย่างที่อาจจะยากหน่อย เราก็ จัดจัลำ ดับดัความยากง่าง่ยตามที่ต้ ที่ อต้งการ อย่าย่งที่โที่ รงเรียรีน ก็มีทั้งหมด 10 ฐานการเรียนรู้ ซึ่งเกี่ยวข้องกับเรื่อง ของเกษตร ก็คือการใช้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียงนี่แหละมาทำ นั่นก็คือมีแรงบันดาลใจที่คิดว่า สิ่งนั้นคือมีอยู่แล้วเราแค่นำ มาปรับให้มันเข้ากับบริบท ทำ ตามนโยบายสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษา” โ . ร .. ง จ เรียนชุมชนวัดหน้าไม้ ากหลักปรัชญาของ เศรฐกิจพอเพียง สู่ทักษะชีวิต ผอ.สายธาร คุ้มครอง ผู้อำ นวยการโรงเรียนชุมชนวัดหน้าไม้ ทักษะชีวิตที่นำ เอามาใช้ที่โรงเรียน ที่เราดึงออกมาโดดเด่นก็คือ “ทักษะชีวิตทางด้านอาชีพ” 12

ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 นวัตกรรมและขั้นตอนการดำ เนินงาน NM CHANGE MODEL ขั้นตอนที่ 1 สำ รวจและวิเคราะห์สภาพปัจจุบัน ปัญหา ความต้องการโดยใช้เทคนิค SWOT Analysis ขั้นตอนที่ 2 ขั้นการวางแผน (Plan) เป็นการออกแบบนวัตกรรมรูปแบบการบริหารโรงเรียนโดยใช้ NM CHANGE MODEL เพื่อการพัฒนาทักษะชีวิต ขั้นตอนที่ 3 ขั้นปฏิบัติตามแผน (Do) สร้างความรู้ ความเข้าใจกับบุคลากรทุกฝ่าย ดังนี้ N : New normal -การบริหารจัดการศึกษาภายใต้รูปแบบการดำ เนินชีวิตอย่างใหม่ M : Management - การบริหารจัดการโรงเรียนโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน (SBM) ตามหลักธรรมาภิบาล C : Child Quality 21st - คุณคุภาพผู้เผู้รียรีน มีทัมีกทัษะที่จำ ที่ จำเป็นป็ ในการเรียรีนรู้ใรู้นศตวรรษที่ 21 H : Heart+Head+Hand -ทักษะการทำ งานที่มีประสิทธิภาพสำ เร็จตามคาดหวังไว้ A : Active Leaning -การจัดการเรียนรู้ที่ผ่านกิจกรรมการปฏิบัติจริง N : Network -สร้างเครือข่ายการมีส่วนร่วมอย่างกว้างขวาง ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และชุมชนที่อยู่อาศัย G : Goal - กำ หนดเป้าหมายการทำ งานร่วมกัน E : Efficiency & Effectiveness - การทำ งานอย่างมีประสิทธิภาพมีผลสำ เร็จที่มี ตัวบ่งชี้ ประหยัด คุ้มค่า ตรงต่อเวลา มีคุณภาพทั้งกระบวนการ เกิดประสิทธิผล บรรลุตามวัตถุประสงค์ ขั้นตอนที่ 4 ขั้นตรวจสอบ (Check) เป็นการประเมินผลและตรวจสอบการบริหารโรงเรียน ขั้นตอนที่ 5 ขั้นปรับปรุงแก้ไข (Action) นำ ผลการประเมินโรงเรียนที่ใช้รูปแบบ NM CHANGE MODEL มาวิเคราะห์ และสะท้อนผลการดำ เนินงานตามสภาพจริง (Reflection) โรงเรียนชุมชนวัดหน้าไม้มองถึงสิ่งที่เป็นบริบทของโรงเรียน การพัฒนาทักษะชีวิตที่นำ มาใช้จึงดึงลักษณะที่ โดดเด่นของโรงเรียนออกมา คือเรื่องของทักษะชีวิตทางด้านอาชีพ ด้วยนวัตกรรม NM Change Model มีการชี้แจง พูดคุยกับครูให้เข้าใจกระบวนการและขั้นตอนการดำ เนินงานแต่ละขั้นตอน ขับเคลื่อนไปสู่จุดเน้น และนโยบายต่าง ๆ ด้วยการบริหารงาน 4 ฝ่าย โดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน (SBM) และยึดหลักธรรมาภิบาล ซึ่งมีขั้นตองการดำ เนินงานดังนี้ 13

ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 ความรู้ที่นำ มาใช้ ปัญหาและการแก้ไข เนื่องจากโรงเรียนชุมชนวัดหน้าไม้ เป็นสถานศึกษาแบบอย่างการจัดกิจกรรมการเรียนรู้และบริหารจัดการ ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง จึงมีการบูรณาการนำ ความรู้และฐานการเรียนรู้ 10 ฐานมาส่งเสริม การพัฒนาทักษะชีวิต โรงเรียนมีคู่มือการจัดกิจกรรมแต่ละฐานครบถ้วนทุกระดับชั้น ความรู้ที่นำ มาใช้หลัก ๆ คือ การจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) ให้นักเรียนเรียนรู้จากการปฏิบัติจริง ได้คิด ได้ทำ งาน และ ได้แก้ปัญหาร่วมกัน “ฐานการเรียนรู้ต่าง ๆ พอเราให้นักเรียนได้ทดลองทำ ในเทอมที่แล้ว นักเรียนจะรู้ตัวตน แล้วว่า อันไหนที่เขาน่าจะเหมาะที่สามารถจะศึกษาต่อได้ หรือว่าทดลองปฏิบัติได้ อันนั้นคือ ในกิจกรรมที่เราได้ดำ เนินการแต่ว่าในกิจกรรมอื่น ๆ ที่มีอยู่แล้วที่ไปตอบโจทย์ในเรื่องของ พัฒนาทักษะชีวิตก็จะอยู่ในโครงการ ในแผนปฏิบัติการต่าง ๆ ในกิจกรรมเสริมต่าง ๆ” “สิ่งที่มีอยู่ทั้ง 10 ฐานการเรียนรู้เนี่ย คือเริ่มแรกเด็กก็ไม่อยากลงหรอก เพราะมันเป็นงาน ที่เพิ่มภาระ เช่น ฐานเลี้ยงไก่อย่างนี้ต้องดูตลอด ต้องให้อาหารไก่ทุกวัน เอาลงร้อยตัวตอนนี้ เหลือลื 70 -80 ตัวตัเพราะงูเงูหลือลืมเข้าข้มากินกิอย่าย่งการเลี้ย ลี้ งปลา เริ่ม ริ่ แรกเด็กด็เขาทดลองทุกทุอย่าย่ง จะเลี้ยงในบ่อซีเมนต์ เลี้ยงไปแล้วมันไม่ค่อยโต มันแคระ มันแกน ปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดก็เป็น ทักษะชีวิตที่นักเรียนได้เรียนรู้ว่าพอเลี้ยงในบ่อซีเมนต์แล้วเนี่ย ทุกสัปดาห์ต้องมาเปลี่ยนน้ำ แล้วล้อาหารมันมัเน่าน่ยิ่ง ยิ่ เป็นป็อาหารสด เช่นช่เศษอาหารในโรงอาหารที่เ ที่ หลือลืยิ่ง ยิ่ ต้อต้งเปลี่ย ลี่ นน้ำ บ่อบ่ย น้ำ ในโรงเรียรีนเรา ไหลบ้าบ้ง ไม่ไม่หลบ้าบ้งก็เก็กิดกิผลเสียสีอันอันี้เ นี้ ด็กด็เขาก็เก็รียรีนรู้เรู้อง” เวลาไม่พอเนื่องจากมีกิจกรรมแทรกโดยเฉพาะ ในทุกวันศุกร์มีกิจกรรมเยอะมาก ปรับการจัดกิจกรรมให้เกิดความยืดหยุ่น ทั้งเนื้อหาและเวลา ครูบางคนที่ยังไม่เข้าใจ การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ 10 ฐาน การนำ ฐานการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 10 ฐานมาจัด กิจกรรมส่งเสริมการพัฒนาทักษะชีวิต ถึงแม้จะเป็นการนำ สิ่งที่โรงเรียนมีอยู่มาบูรณาการและปรับใช้แต่ ก็พบว่ามีปัญหาที่ต้องใช้ความร่วมมือของทุกฝ่ายในโรงเรียนในการแก้ไข และให้มีการพูดคุยโดยการประชุมด้วยกระบวนการ PLC ของฐานการเรียนรู้แต่ละช่วงชั้น จัดทำ คู่มือฐานการเรียนรู้ครบถ้วนทุกระดับชั้น นักเรียนไม่อยากทำ กิจกรรม ปรับเปลี่ยนการสอนเป็นการเล่นเกม การแข่งขันกันเล็ก ๆ น้อย ๆ เพื่อสร้างความสนุกสนาน ไม่เครียด ปัญหา การแก้ไข ปัญหา การแก้ไข 14

ผู้บริหาร ให้การสนับสนุน “ทำ ให้ดู ทำ ให้เห็น ทำ ให้เป็น” ครู มีความเข้าใจในการดำ เนินงานทุกกระบวนการทุกขั้นตอน นักเรียน ให้ความร่วมมือในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน เครือข่าย การส่งเสริมจากคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน การสนับสนุนจากหน่วยงานภายในและภายนอก ความร่วมมือจากชุมชน ผู้ปครอง ผู้นำ ชุมชน ปราชญ์ชาวบ้าน “..ได้เรียนรู้บริบทในการบริหารงาน เนื่องจากก่อนหน้านี้ ผอ.อยู่โรงเรียน ระดับดัมัธมัยมศึกศึษา รูปรูแบบการทำ งานก็มีก็คมีวามแตกต่าต่งกันกัอย่าย่งมากกับกัระดับดั ประถมศึกษา ภาระงานความรับผิดชอบของคุณครูระดับชั้นประถมศึกษา อาจจะมีมากกว่า และมีความแตกต่างกันทางด้านบริบทต่าง ๆ ดังดันั้น นั้ ผอ.จึงจึต้อต้งคอยอำ นวยความสะดวกในการทำ งาน เช่นช่ ในบางงาน ผอ.ต้อต้งลงมือมืปฏิบัฏิติบังติานด้วด้ยตนเองและมอบหมายให้คุห้ณคุครูช่รูวช่ยกันกัตรวจสอบ ความถูกถูต้อต้งเรียรีบร้อร้ย หรือรืช่วช่ยเหลือลืกันกัในด้าด้นการเสนอความคิดคิเห็นห็ว่าว่ถูกถูต้อต้ง หรือรืไม่อม่ย่าย่งไร ทำ ความเข้าข้ใจร่วร่มกันกัในงานนั้น นั้ ๆ ทำ ให้ ผอ.เกิดกิความชำ นาญ เพิ่ม พิ่ มากยิ่ง ยิ่ ขึ้น ขึ้ ได้คิด้ดคิต่อต่ยอดในสิ่ง สิ่ ที่โที่ รงเรียรีนมีอมียู่แยู่ ละเกิดกิเป็นป็ผลงาน เป็นป็ นวัตวักรรมที่ส ที่ ามารถนำ ไปใช้ไช้ด้จด้ริงริ” ครูวิวัฒน์ น้อยประเทศ ครูโรงเรียนชุมชนวัดหน้าไม้ “...คุณครูเกิดกระบวนการทำ งานที่ดีขึ้น มีคมีวามเข้าข้ใจในกระบวนการ ทำ งานเป็นป็ทีมที พูดคุยแลกเปลี่ยนเรียนรู้เพิ่มมากยิ่งขึ้น มีการจัดประชุมโดยเฉพาะการนำ ปัญหา อุปสรรค ข้อเสนอต่าง ๆ มาปรึกษากัน ในที่ประชุมใหญ่ ครูมีความกระตือรือร้น ในการจัดการเรียนรู้ในรูปแบบการสร้าง ประสบการณ์จริง ในฐานการเรียนรู้ต่างๆ ให้เกิดกับผู้เรียนมากยิ่งขึ้น” “...โรงเรียนมีสภาพแวดล้อมที่น่าเรียนมากยิ่งขึ้นโดยเฉพาะ ฐานการเรียนรู้ เช่น แหล่งเรียนรู้ตามรอยพ่อ ที่มีมาก่อนแล้ว ก็มีก็ชีมีวิชีตวิชีวชีามากยิ่ง ยิ่ ขึ้น ขึ้ และยังยัมีหมีน่วน่ยงานทั้ง ทั้ ภาครัฐรัและเอกชน เข้าข้มาเยี่ย ยี่ ม มาศึกศึษาดูงดูาน เห็นห็การเปลี่ย ลี่ นแปลงที่ชั ที่ ดชัเจน คือคื สามารถเป็นป็แหล่งล่เรียรีนรู้ขรู้องกลุ่มลุ่ เครือรืข่าข่ยได้แด้ละเราก็ไก็ด้ช่ด้วช่ย โรงเรียนในกลุ่มเครือข่ายที่ 7 ในการเป็นต้นแบบว่าเรามี การจัดการเรียนรู้อย่างไรและส่งให้เป็นตัวอย่างได้” ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 ปัจจัยความสำ เร็จ การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น “...นักเรียนมีทักษะในการแก้ปัญหาเพิ่มมากยิ่งขึ้น มีการวางแผนการทำ งาน เป็นการฝึกประสบการณ์ ให้นักเรียนได้เรียนรู้ด้วยตนเองรวมไปถึงการเรียนรู้ ร่วมกับชุมชน คือ ปราชญ์ชาวบ้าน ทำ ให้นักเรียน ได้รับความรู้โดยตรง นักเรียนได้ฝึกภาวะความเป็น ผู้นำ ในการที่เป็นตัวแทนนำ น้อง ๆ เข้าไปเรียนรู้ ในแต่ลต่ะฐาน และมีคมีวามรู้ใรู้นฐานการเรียรีนรู้เรู้ป็นป็อย่าย่งดี ผอ.สายธาร คุ้มครอง 15

ความภาคภูมิใจ ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 ความภาคภูมิใจของผู้อำ นวยการโรงเรียนและคณะครูในการพัฒนาทักษะชีวิตให้กับนักเรียน โรงเรียนชุมชนวัดหน้าไม้ นักเรียนมีความรู้ด้วยตนเอง เกิดทักษะทั้งทางด้านทักษะชีวิต และทักษะอาชีพ รางวัลผลงานนวัตกรรมที่เป็นสิ่งยืนยันว่า ผลงานเหล่านี้เกิดขึ้นจริง ซึ่งประสบความสำ เร็จในเชิงประจักษ์ ครูมีการพัฒนาตนเอง อย่างต่อเนื่อง ผู้ปกครองและชุมชน มีความเชื่อมั่น 16

ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 โรงเรียนวัดกลางคลองสาม โรงเรียนวัดกลางคลองสาม ตั้งอยู่อำ เภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี เป็นโรงเรียนขยายโอกาส เปิดสอน ตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาลปีที่ 2 ถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 บริบทโรงเรียนมีนักเรียนที่มีความแตกต่างและ หลากหลายทางวัฒนธรรมและความเป็นอยู่ เชื้อชาติ และศาสนา แรงบันดาลใจในการดำ เนินงานพัฒนาทักษะชีวิตในโรงเรียน ผอ.สุพชาต ชุ่มชื่น ผู้อำ นวยการโรงเรียนวัดกลางคลองสาม ได้กด้ล่าล่วถึงถึแรงบันบัดาลใจที่เ ที่ ริ่ม ริ่ ต้นต้พัฒพันาทักทัษะชีวิชีตวิให้กัห้บกันักนัเรียรีน เพราะเกิดกิจากความแตกต่าต่งระหว่าว่งบุคบุคลของนักนัเรียรีน ผอ.สุพชาต ชุ่มชื่น ผู้อำ นวยการโรงเรียนวัดกลางคลองสาม “...ในเหตุผล ข้อ 1 คือฐานะทางเศรษฐกิจครอบครัว ของเด็กไม่ค่อยดีเท่าไหร่ ข้อ 2 เด็กโรงเรียนเราเป็นเด็ก ที่ใช้คำ ว่ามีความแตกต่างและหลากหลายทางวัฒนธรรม ด้านการเป็นอยู่ เพราะว่าเด็กเราบางส่วนเป็นไทยพุทธ ประมาณ 98% ก็จริงและเป็นศาสนาอื่นอีกประมาณ 2% แต่ว่าในศาสนาอื่น 98% ไม่ได้เป็นคนไทยทั้งหมด เป็น ไทยใหญ่ ลาว กัมพูชา และมีเวียดนามผสมบ้างเล็กน้อย” “....การพัฒนาทักษะชีวิตของเด็กเนี่ย เนื่องจากว่าประเด็นที่ 1 ผู้ปกครองทุกคนต้องหาเช้ากินค่ำ แล้วก็สำ คัญที่สุดคือเด็กอยู่กับผู้ใหญ่ซึ่งเป็นคนแก่ ดังนั้นถ้าเด็กไม่มีทักษะชีวิตในการดูแลตัวเอง ทำ ให้ ถูกถูดึงดึเข้าข้ไปในวงจรที่ไที่ ม่ดีม่เดีหมือมืนกับกัข่าข่วในปัจปัจุบัจุนบัที่เ ที่ ราฟังฟัว่าว่เด็กด็อายุ 14 ปี ทำ ร้าร้ยคนแก่ถึก่งถึขั้น ขั้ เสียสีชีวิชีตวิ ซึ่ง ซึ่ เดี๋ย ดี๋ วนี้มี นี้ คมีวามรุนรุแรงอย่าย่งนี้เ นี้ กิดกิขึ้น ขึ้ มากเนื่อ นื่ งจากว่าว่ทักทัษะชีวิชีตวิของเขาไม่มีม่ มีหลังลัๆเขาก็เก็บนไปหาสิ่ง สิ่ ต่าต่งๆ เหล่าล่นี้ ประเด็นด็ที่ 2 คือคื ปัจปัจุบัจุนบัการแพร่รร่ะบาดของยาเสพติดติค่อค่นข้าข้งเยอะ แล้วล้เราอยู่ใยู่ นชุมชุชนใกล้ กับกัตลาดไท ตลาดไอยรา มีแมีหล่งล่มั่ว มั่ สุมสุที่เ ที่ ขาเรียรีกว่าว่เป็นป็สถานที่ข ที่ องเอกชน พบเด็กด็ของเราไปนั่ง นั่ กับกัเด็กด็ เหล่าล่นั้น นั้ ซึ่ง ซึ่ เราก็มก็องแล้วล้ว่าว่สาเหตุหตุนึ่ง นึ่ เนื่อ นื่ งจากว่าว่เขาไม่มีม่ที่มีพึ่ ที่ ง พึ่ ไม่รู้ม่จรู้ะไปไหน แล้วล้เด็กด็ส่วส่นใหญ่จญ่ะ พึ่งกันเอง ไม่ค่อยพึ่งผู้ใหญ่ อันนั้นคือที่เรานำ มาใช้ให้เด็กรู้จักการพัฒนาทักษะเพื่อให้เขาสามารถอยู่ ในสังคมได้อย่างมีความสุข แล้วก็สามารถเป็นผู้นำ ให้กับคนอื่นได้ด้วย ในชุมชนหรือแม้แต่ในโรงเรียน ส่วส่นใหญ่เญ่ด็กด็อยู่กัยู่ บกัโทรศัพศัท์ เราก็เก็ลยอยากดึงดึเค้าค้ออกมาจากแหล่งล่ที่ไที่ ม่ดีม่ ”ดี 17

W : WISDOM = ความรู้ที่ผู้เรียนได้จาก การจัดการเรียนการสอนของครู K : KEY = ช่องทางการเรียนรู้ที่ผู้สอน ส่งถึงผู้เรียนและช่องทางที่ผู้นิเทศ ดำ เนินการนิเทศ S : SYSTEM = ระบบหรือวิธีการดำ เนิน การนิเทศอย่างเป็นระบบ S : STUDENT = นักเรียน ซึ่งคือหัวใจของ การจัดการเรียนการสอน ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 นวัตกรรมและขั้นตอนการดำ เนินงาน จากแรงบันดาลใจในความแตกต่างระหว่างบุคคล โรงเรียนวัดกลางคลองสาม ได้นำ “WKSS Model” มาขับเคลื่อนการพัฒนาทักษะชีวิต เพื่อสร้างองค์ความรู้ ใหม่และปรับใช้กับชีวิตให้กับผู้เรียน “เพราะนักเรียนคือ หัวใจของการเรียนการสอน” “สิ่งที่จะพัฒนาเด็กได้ดีที่สุด คือ คุณครู...” ในการดำ เนินงานให้ประสบความสำ เร็จนั้น “ครู”เป็นคนที่สำ คัญ เพื่อให้ครูตระหนักถึง ความสำ คัญและเป็นแรงผลักดัน ในการขับเคลื่อนกิจกรรมนั้น ครูจะต้องเข้าถึง กระบวนการก่อน แล้วจึงสามารถออกแบบ การทำ งานโดยผ่านกิจกรรมการเรียนการสอน และกระบวนการทางลูกเสือ โรงเรียนวัดกลางคลองสาม สร้างทักษะชีวิตที่เป็นความสามารถที่เกิดในตัวผู้เรียนด้วย วิธีวิกธีารสำ คัญคัคือคืการสร้าร้งและพัฒพันาโดยกระบวนการเรียรีน การสอน เป็นป็การเรียรีนรู้ที่รู้ผู้ ที่ เผู้รียรีนได้เด้รียรีนรู้ร่รู้วร่มกันกัในกลุ่มลุ่ ผ่าผ่น กิจกิกรรมรูปรูแบบต่าต่ง ๆ ได้ลด้งมือมืปฏิบัฏิติบัติได้ร่ด้วร่มคิดคิอภิปภิราย แสดงความคิดคิเห็นห็ ได้แด้ลกเปลี่ย ลี่ นความคิดคิและประสบการณ์ ซึ่งกันและกัน ได้สะท้อนความรู้สึกนึกคิด มุมมอง เชื่อมโยง สู่วิถีชีวิตของตนเอง เพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่และปรับใช้ กับชีวิต... “สิ่งที่จะพัฒนาเด็กได้ดีที่สุดคือคุณครู เราก็เลยใช้กระบวนการลูกเสือเป็นวิธีการขับเคลื่อน โดยส่งคุณครู ในโรงเรียรีนของเราเข้าข้รับรัการอบรมลูกลูเสือสืในทุกทุระดับดัพอไปถึงถึกระบวนการลูกลูเสือสืนั้น นั้ จะพบว่าว่กระบวนการ ลูกลูเสือสืจะมีกมีารพัฒพันาเด็กด็ทั้ง ทั้ ด้าด้นร่าร่งกาย สังสัคม สติปัติญปัญา การอยู่ร่ยู่ วร่มกับกัผู้อื่ผู้ น อื่ อย่าย่งมีคมีวามสุขสุแล้วล้ครูก็รูจก็ะ ออกแบบ ดีไดีซน์กน์ารทำ งาน วิธีวิกธีารสอน หรือรืการพัฒพันาทักทัษะชีวิชีตวิของเด็กด็” “....เด็กกลุ่มหนึ่งที่เราทิ้งเขาไม่ได้คือ เด็ก LD คือ เด็กที่บกพร่องทางการเรียนรู้ ....สิ่งที่เราภูมิใจคือกระบวนการของเด็ก ที่สามารถ Present ได้ เพราะลูกเสือเนี่ย การ Present การแสดงออกเป็นเรื่องสำ คัญ ที่เด็กสามารถ Present ได้เราใช้กระบวนการ PDCA วางแผน คนที่วางแผนไม่ใช่ ผอ. แต่เป็นคุณครูทุกคนช่วยกันวางแผน” “...เช่น เด็ก ป.1 เด็กเล็กขนาดนี้ เราควรจัดกิจกรรมอะไร ที่มาพัฒนาทักษะชีวิตที่เค้าควรมี เด็กประถมศึกษาควรจัด อย่างไร มัธยมควรจัดอย่างไรเราใช้วิธีการนี้ เมื่อวางแผน เสร็จเรียบร้อย ใช้วิธีการทดสอบนำ ไปใช้เราจะดูการตอบ สนองจากเด็กว่าโอเคมั้ย ถ้าไม่..เราพร้อมที่จะล้มกระดาน ปรับเปลี่ยนใหม่ พอมาถึงในกระบวนการแรกลงมือทำ ใน การเรียนการสอน กระบวนการที่ 2 กระบวนการลูกเสือ ก็สอนเรื่องของคุณธรรมจริยธรรม เรื่องของความซื่อสัตย์ ส่วนกระบวนการที่ 3 ก็คือกระบวนการนอกห้องเรียน ตามที่เด็กสนใจ...” โดยใช้ WKSS MODEL มาขับเคลื่อนองค์ประกอบทักษะชีวิตที่สำ คัญ 4 องค์ประกอบหลัก ให้ครูสอดแทรกการพัฒนา ทักษะชีวิตในการจัดการเรียนการสอน ทั้งในวิชาภาษาไทย การอ่าน การเขียน และ ด้านการคิดในวิชาคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ โดยจะสอดแทรกกิจกรรมทั้งหมดเพื่อที่จะพัฒนาทักษะชีวิตให้กับผู้เรียน 18

ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 ความรู้ที่นำ มาใช้ “ผู้ปกครองไม่ยอมรับสภาวะความบกพร่องทางด้านสติปัญญาของบุตรหลาน ทำ ให้การจัดกิจกรรมจึงต้องปรับเปลี่ยนให้เหมาะสม เพื่อเป็นการจัดกลุ่มเด็ก ให้เข้ากับกิจกรรมการเรียนการสอน กิจกรรมไม่เพียงพอต่อความสนใจผู้เรียน เนื่องจากครูมีไม่เพียงพอ หรือไม่เชี่ยวชาญ ก็ติดต่อวิทยากรภายนอกมาช่วย ในการทำ กิจกรรมต่าง ๆ นอกจากนี้ปัญหาในเรื่องของความแตกต่างระหว่าง บุคคล ในด้านการเรียนรู้ ด้านพฤติกรรม ด้านครอบครัว ฯลฯ ก็แก้ปัญหาโดย การเอากิจกรรมที่นักเรียนสนใจมาให้นักเรียนเลือกเรียนรู้ ด้านการแก้ปัญหา ด้านพฤติกรรม ใช้กิจกรรมโฮมรูมของครูประจำ ชั้นช่วยในการแก้ปัญหา... ปัญหาและการแก้ไข ผอ.สุพชาต ชุ่มชื่น กล่าวว่าจากการดำ เนินงานพัฒนาทักษะชีวิตของผู้เรียนโรงเรียน พบว่า ครูประภาศรี เที่ยงธรรม ครูโรงเรียนวัดกลางคลองสาม กล่าวว่า “ปัญหาที่พบเป็นเรื่องของความแตกต่างระหว่างบุคคลของนักเรียน ซึ่งความแตกต่างนี้หลังจากที่ครูคุยกันแล้ว พบว่าเป็นปัญหาที่ครูทุก รายวิชวิาทุกทุท่าท่นที่ส ที่ อน คือคืนักนัเรียรีนอาจจะแตกต่าต่งด้าด้นความสามารถ การเรียรีนรู้ ประสบการณ์พื้ณ์น พื้ ความรู้ขรู้องแต่ลต่ะคนก็แก็ตกต่าต่งกันกัซึ่ง ซึ่ มีผมีล มาจากพื้นฐานครอบครัว มีการแก้ปัญหาโดยจัดกิจกรรมที่เขาชอบ คือคืเราจะมีกิมีจกิกรรมหลากหลาย ที่ส่ ที่ งส่เสริมริตามความสนใจของนักนัเรียรีน ส่วส่นปัญปัหาที่ว่ ที่ าว่เรามองไม่เม่ห็นห็เนี่ย นี่ เราก็จก็ะใช้กช้ารโฮมรูมรูจากครูปรูระจำ ชั้น ชั้ อาศัยศัความใกล้ชิล้ดชิความสนิทนิชิดชิเชื้อ ชื้ เป็นป็กันกัเองกับกันักนัเรียรีนศึกศึษาเรียรีนรู้ ข้อข้มูลมูของนักนัเรียรีน แล้วล้เข้าข้ไปแก้ปัก้ญปัหาในด้าด้นนั้น นั้ ถ้าถ้ด้าด้นความแตกต่าต่ง ในด้าด้นของการเรียรีนรู้ ก็จก็ะมีกมีารเสริมริในระหว่าว่งการเรียรีนการสอน คือคื พยายามเข้าข้ใจเด็กด็ ไม่ไม่ ปบีบบีบังบัคับคัและไม่สม่ร้าร้งแรงกดดันดัให้เห้ด็กด็ ให้เห้ด็กด็ มีความสุขในระหว่างที่เรียน พยายามใช้การเสริมแรงทางบวกให้กับ เด็กเพื่อให้เด็กอยากเรียนหนังสือ มีรางวัลให้ เอามาช่วยแก้ปัญหาที่ พบค่ะ” ผู้ปกครองไม่ยอมรับสภาวะความบกพร่อง ทางด้านสติปัญญาของบุตรหลาน ปรับเปลี่ยนกิจกรรมให้เหมาะสม จัดกลุ่มเด็ก ให้เข้ากับกิจกรรมการเรียนการสอน ครูมีไม่เพียงพอ หรือไม่เชี่ยวชาญ เชิญวิทยากรภายนอกมาช่วยสอน ช่วยทำ กิจกรรมต่าง ๆ ความแตกต่างระหว่างบุคคล และปัญหา ในด้านการเรียนรู้ ด้านพฤติกรรม ด้านครอบครัว -นำ กิจกรรมที่นักเรียนสนใจมาให้นักเรียนเลือกเรียนรู้ ปัญหา การแก้ไข -กิจกรรมโฮมรูม -การเสริมแรง การให้รางวัล -การสอนเสริม ปัญหา การแก้ไข ครูประภาศรี เที่ยงธรรม ครูโรงเรียนวัดกลางคลองสาม 19 ผอ.สุพชาต ชุ่มชื่น

“ในส่วนของผู้อำ นวยการโรงเรียน ความเปลี่ยนแปลงก็คือการที่ทำ ให้เราต้องแสวงหา ต้องเรียนรู้ด้วยตัวเอง เพราะว่าสมัยก่อนเราก็เป็นคนแบบแสวงหาบ้างไม่แสวงหาบ้าง แต่ว่าพอมาตอนหลังหลัง... เราต้องเป็นคนที่แสวงหาความรู้ตลอดเวลา แสวงหาเสร็จแล้ว ไม่ธรรมดานะ แสวงหาเสร็จแล้วคุณครูเค้ามาถามเราต้องตอบให้ได้เราต้องให้คำ ข้อเสนอแนะ เขาให้ได้ แล้วอีกอย่างหนึ่งก็คือ ทำ ให้เราเป็นคนที่แบบรู้จักคำ ว่าแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ไม่ใช่ว่า เราเป็นผู้บริหารจะต้องสำ คัญที่สุด” ปัจจัยความสำ เร็จ ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น นักเรียนให้ความร่วมมือ และมีส่วนร่วม ครูผู้สอนใช้กระบวนการลูกเสือ ดำ เนินกิจกรรมตามขั้นตอน อย่างเป็นระบบ การมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน - คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน - ผู้นำ ชุมชน ผู้ปกครอง - หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง การกำ กับติดตามของผู้บริหาร ผอ.สุพชาต ชุ่มชื่น และ ครูประภาศรี เที่ยงธรรม ได้กล่าวถึงความเปลี่ยนแปลงในองค์กรไว้ว่า “การเปลี่ยนแปลงตนเองเป็นจุดเริ่มต้นของความสำ เร็จอย่างแท้จริง” “สิ่งที่ครูเปลี่ยนแปลงก็คือ หนึ่งเรื่องของนวัตกรรมที่จะต้องนำ มาใช้กับเด็กเพื่อ ให้เกิดทักษะชีวิต แล้วก็สำ คัญที่สุดคือนวัตกรรมที่นำ มาพัฒนาให้นักเรียนเกิดทักษะ แล้วก็ต้องเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น เพราะว่าเรามีหลักสูตรบัวเข้ามาเกี่ยวข้อง นวัตกรรม เหล่านี้เป็นทักษะชีวิต ซึ่งเขาต้องอยู่ในชุมชน ครูต้องแสวงหาให้เกิดภาพให้เด็กเห็น..” “ตัวผู้เรียน คือ จากเด็กที่มีปัญหาทักษะชีวิตในเรื่องของความเป็นอยู่ ก็สามารถที่จะแยกแยะ ได้ว่าอะไรควรหรือไม่ควร แต่ไม่ใช่ 100% นะ ถ้าจากเดิมก็ขยับขึ้นมาซักประมาณ 10 ถึง 20% ซึ่งถือว่าเราพอใจแล้ว แล้วก็สามารถเป็นผู้นำ ให้กับน้อง ๆ ได้” ความภาคภูมิใจ “ภูมิใจในเด็กในตัวนักเรียนที่เขาสามารถที่จะดำ รงชีวิตอยู่ในชีวิตประจำ วันได้ บางคนพ่อแม่แยกทาง บางคนอยู่กับตายาย บางคนอยู่คนเดียวนะ พ่อแม่ต้องไปทำ งาน อยู่คนเดียวแต่เขาสามารถเอาชีวิตตัวเอง รอดได้แล้วก็ไม่เข้าไปอยู่มั่วสุมกับสิ่งเสพติด ไม่เอาตัวเองเข้าไปยุ่งเกี่ยว ไม่เอาตัวเองเข้าไปวุ่นวายได้ อันนี้คือสิ่งที่เราภูมิใจที่สุด ครูเป็นสิ่งที่ภูมิใจที่สอง แต่เด็กนักเรียนภูมิใจที่หนึ่งค่ะ” 20

ถอดบทเรียน 6 จุดเน้น สพป.ปทุมธานี เขต 1 คณะดำ เนินงาน ที่ปรึกรึษา นายกัมพล เจริญรักษ์ นายวิวัฒน์ สิรพัธน์โภคิน นางสาวสายใจ พุ่มถาวร นายธนกฤต แก้วนามไชย ผู้ร่ผู้ร่วมถอดบทเรียน 21 จุดเน้นที่ 5 การพัฒนาทักษะชีวิต เจ้าของบทเรียน โรงเรียนวัดบางกุฎีทอง 1. นางธรรมสรณ์ บัวสาย ผู้อำ นวยการโรงเรียนวัดบางกุฎีทอง 2. นางสาววลีพลอย ทาชาติ ครู โรงเรียนวัดบางกุฎีทอง โรงเรียนชุมชนวัดหน้าไม้ 1. นายสายธาร คุ้มครอง ผู้อำ นวยการโรงเรียนชุมชนวัดหน้าไม้ 2. นายวิวัฒน์ น้อยประเทศ ครู โรงเรียนชุมชนวัดหน้าไม้ โรงเรียนวัดกลางคลองสาม 1. นางสาวสุพชาต ชุ่มชื่น ผู้อำ นวยการโรงเรียนวัดกลางคลองสาม 2. นางประภาศรี เที่ยงธรรม ครู โรงเรียนวัดกลางคลองสาม ผู้ถอดบทเรียน 1. นางสาวเอมอร เขียนขยัน ผู้อำ นวยการโรงเรียนบ้านคลองเจ้าเมือง 2. นางกรินอร กันหาคำ ศึกษานิเทศก์ชำ นาญการ นางสุรัสวดี จันทรกุล ศึกษานิเทศก์ชำ นาญการพิเศษ ผู้อำ นวยการกลุ่มนิเทศ ติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1 บรรณาธิการกิจ ผู้อำ นวยการสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1 รองผู้อำ นวยการสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1 รองผู้อำ นวยการสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1 รองผู้อำ นวยการสำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1

เอกสารลำ ดับที่ 6 / 2567 สำ นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธทุานี เขต 1 สำ นักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นขั้พื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิกธิาร BEST PRACTICE